Test broj: 1

ifra Kandidata
Ovdje nalijepiti ifru uenika!
BOSNA I HERCEGOVINA
FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE
TUZLANSKI KANTON
MINISTARSTVO OBRAZOVANJA/NAOBRAZBE,
NAUKE/ZNANOSTI, KULTURE I SPORTA/PORTA
PEDAGOKI ZAVOD TUZLA

maj-juni, 2009. godine

FIZIKA

Uputstvo kandidatu:

Test popunjavajte perom ili hemijskom olovkom.

Dozvoljeno je koritenje pomagala:
Logaritamskih tablica, depnih raunara bez mogunosti simbolikog raunanja
i geometrijskog pribora.

Vrijeme izrade testa: 135 minuta.

Paljivo prouite uputstvo.

Ponite sa izradom testa, kada Vam deurni nastavnik da potrebne upute.

Pomone radnje, u rjeavanju zadataka, radite uz tekst zadatka.

Ocjenjiva nee uzimati u obzir dodatne listove.

Piite itko, perom ili hemijskom olovkom. Ako pogrijeite, napisano prekriite.

Pazite da Va rad bude pregledan i itljiv.

U zadacima mora biti jasno i korektno predstavljen put do rezultata.

Nejasni i neitljivi zadaci nee se bodovati.

Svaki zadatak briljivo provjerite. Rjeavajte ih promiljeno.

Uzdajte se u sebe i svoje sposobnosti.

Broj bodova, koje moete osvojiti, je 100.

Prema broju osvojenih bodova, ocjene su:

Osvojeni bodovi Ocjena
- od 0 39 .................................... 1
- od 40 54 .................................... 2
- od 55 69 .................................... 3
- od 70 84 .................................... 4
- od 85 100 ................................... . 5
elimo Vam puno uspjeha.

2
Prilog 1.Vanije fizikalne konstante

ubrzanje sile Zemljine tee g = 9,81 m/s
2


brzina svjetlosti u vakuumu c = 3,00 10
8
m/s

elementarni naboj e = 1,60 10
-19
C

Avogadrova konstanta N
A
= 6,02 10
23
mol
-1


molarna gasna konstanta R = 8,31 J/mol K

gravitaciona konstanta = 6,67 10
-11
Nm
2
/kg
2


permitivnost vakuuma
0
= 8,85 10
-12
F/m

permeabilnost vakuuma
0
=4 10
-7
H/m

Boltzmanova konstanta k = R/N
A
= 1,38 10
-23
J/K

Stefan-Boltzmanova konstanta = 5,67 10
-8
W/m
2
K
4


atomska jedinica mase u = 1,66 10
-27
kg

masa elektrona m
e
= 9,11 10
-31
kg

Planckova konstanta h = 6,63 10
-34
Js

Wienova konstanta b = 2,90 10
-3
Km

masa protona m
p
= 1,007276 u

masa neutrona m
n
= 1,008665 u

standardna temperatura T
0
= 273,15 K

standardni pritisak p
0
= 101 325 Pa

elektronvolt eV = 1,60 10
-19
J

astronomska jedinica AU = 1,4959787 10
11
m

Rydbergova konstanta R

= 1,097 10
7
m
-1



Prilog 2.Osnovne jednaine

Kretanje.Greke pri mjerenju Sila Energija

n
x x x
x
n
+ + +
=
...
2 1
F =
2
2 1
r
m m
A = F s cos
n
x x x
x
n
+ +
=
...
2 1
v m p
r r
= E
k
=
2
2
mv

x x x = a m F
r
r
= E
p
= mgh

x
x
= kx F =
ep
E =
2
2
kx

t v s = p t F
r
r
=
t
A
P =
2
2
0
at
t v s + = N F
tr
=
p k
E E A + =
v = v
0
+ at L = I V p A =
v
2
= v
0
2
+2as M =I const gh
v
p = + +

2
2

v = r L t M
r r
=
a
c
=
2
r
a
t
= r F = pS
p = gh
3
F = pS
F
p
=
o
gV

Elektrika Magnetizam Oscilacije i talasi

t
q
I = sin IlB F = t A y sin =
2
2 1
4 r
q q
F

= sin qvB F = t v v cos

0
=
E q F
r r
=
a
I
B

2
= y a
2
=

= =
2 1
1 1
r r
kqq U q A
p p

l
NI
B

=
k
m
T 2 =
CU q = cos BS S B = =
r r

g
l
T 2 =
d
S
C

= sin Blv U
i
= f c =
2
2
CU
W
e
=
2
2
LI
W
m
=
v c
c
f f

=
0

RI U = t U U
i
sin
0
=
0
log 10
I
I
L =
S
l
R

=
t
U
i

=

= =
=
n
i
n
i
i i i
I R
1 1
LI =
UI P =
l
S N
L
2

=

Toplota Optika Moderna fizika

A
N
N
M
m
n = =
v
c
n = hf E =
nRT pV = sin sin
2 1
n n =
k i
E A hf + =
t l l =
b a f
1 1 1
+ =
2
mc E =
t V V = I =

=
2 2
1 1 1
n m
R

A U Q + = cos
2
r
I
E =
mv
h
=
t cm Q = k d = sin N A =
qm Q =
t
e N N

=
0

E
k
= 3/2 nRT
4
T I = T / 2 ln =









4
I Prva grupa zadataka :


1. Zadaci viestrukog izbora

Od 4 ponudjena odgovora zaokruuje se jedan koji je taan. Svako pitanje nosi jedan,dva ili tri boda,
zavisno od teine zadatka. Moe se osvojiti 70 bodova.
Uzeti za g = 10 m/s
2
.



1. Laserski zrak se kree brzinom 300 000 km/s. Rastojanje od Zemlje do Mjeseca, 384 000 km, predje za:

a) 12,8 s b) 1,28 s c) 0,78 s d) 7,8 s (2 boda)

2. Izrazi u osnovnoj SI jedinici:

3A = A; 2 pF = F; 7 nm = m; 8 MHz = Hz.
(2 boda)
3. Rezultat mjerenja duine stola je . 1 80 cm cm Relativna greka mjerenja je:

a) 0,0125%; b) 0,125%; c) 1,25%; d) 12,5% (2 boda)

4. Tijelo mase 20 g kree se stalnom brzinom 144 km/h. Njegova kinetika energija je

a) 2,88 J; b) 28,8 J; c) 16 J; d) 1,6 J (3 boda)

5. Voz se kree stalnom brzinom 108 km/h, a snaga lokomotive je 3 MW. Vuna sila lokomotive je:

a) 100 kN, b) 10,0 kN; c) 0,01 MN; d) 1,00 MN (2 boda)

6. Kroz cijev protie voda brzinom v. Prenik cijevi se povea dva puta. Brzina se tada:

a) povea dva puta; b) smanji dva puta; c) povea etiri puta, d) smanji etiri puta, (3 boda)

7. Auto se kree po horizontalnoj cesti, a zatim mu se brzina smanji dva puta. Veliina koja se pri tome

smanjila dva puta je:

a) kinetika energija, b) potencijalna energija; c) koliina kretanja; d) ubrzanje (2 boda)

8. Dvije jednako naelektrisane kuglice odbijaju se silom F
1
. Kada se naboj svake kuglice povea dva puta,

a razdaljina izmedju njih povea dva puta tada je sila medju kuglicama.

a)
1 2
1
2
1
2 1 2
2 ) ;
4
) ;
2
) ; F F d
F
F c
F
F b F F = = = = (3 boda)

9. Ekvivalentni kapacitet dva jednaka kondenzatora, vezana paralelno, iznosi 12 F. Kapacitet jednog
kondenzatora, izraen u mikrofaradima, je:

a) 3, b) 6; c) 9; d) 12 (2 boda)










10. Ekvivalentni otpor dva jednaka otpornika, vezana paralelno, iznosi 6 . Otpor jednog otpornika,
izraen u omima, je:
5

a)12; b) 9; c)6; d) 3 (2 boda)

11. Koju veliinu mjerimo sa megnetskom indukcijom?

a) Elektrini fluks. b) Magnetski fluks. c) Gustinu magnetskog fluksa.

d) Jainu magnetskog polja. (1 bod)


12. Jedan elektron, koji u poetku miruje, ubrzan je u elektrinom polju naponom od 36 V, a drugi
elektron je ubrzan naponom od 12 V. Odnos kinetikih energija elektrona je:

a) 3; b) 6; c) 9; d) 12 (2 boda)

13. Impedanca kola naizmjenine struje je 120 , a aktivni otzpor 60 . Fazni ugao izmedju stuje i napona ,
izraen u stepenima, je:

a) 30; b) 60; c) 90; d) 120 (2 boda)

14. Elektrini napon, u kolu naizmjenine struje, mijenja se po jednaini t u sin 20 = . Efektivni
napon u kolu je:
a) 28,3 V; b) 2,83 V; c) 14,1 V; d) 1,41 V (2 boda)

15. Dopuni:
Da bi uli zvuk potrebno je da ima frekvenciju od.......................do................................................... (2 boda)

i nivo jaine od..................................................do...............................................

16. Na slici desno je zvuni stojei talas u cijevi zatvorenoj na jednom kraju.

Ako je duina cijevi 25 cm, a brzina zvuka u vazduhu 340 m/s, onda je

frekvencija zvuka: (3 boda)

a) 680 Hz; b) 850 Hz; c) 1 700 Hz; d) 3 400 Hz



17. Kruna frekvencija oscilovanja je 12,56 rad/s. Period i frekvencija oscilovanja su:

a) 6,28 s; 1 Hz b) 12,56 s; 0,5 Hz; c) 0,5 s; 2 Hz; d) 2 s; 0,5 Hz (2 boda)

18. Kruna frekvencija oscilovanja matematikog klatna je 12,56 rad/s. g = 10 m/s
2
. Duina klatna je:

a) 6,3 cm; b) 12,6 cm; c) 63 cm; d) 1,26 m (3 boda)

19. U zatvorenoj boci nalazi se idealan gas na temperaturi 27
0
C. Do koje temperature, treba ohladiti gas
da bi mu se pritisak smanjio tri puta?

a) 9
0
C; b) 9
0
C; c) 71
0
C; d) 173
0
C (3 boda)

20. Temperatura toplog rezervoara toplotne maine iznosi 120
0
C, a hladnog 30
0
C. Iskoritenje je:

a) 2,29% b) 22,9% c) 75% d) 7,5% (2 boda)











l
6

21. Na slici desno, svjetlost dolazi iz vazduha i pada na povrinu tenosti. (3 boda)

Indeks prelamanja vazduha je 1. Undeks prelamanja tenosti n je:

a) 1,13 b) 0,84 c) 1,33 d) 0,65



22. Pri osvjetljavanju optike reetke sa svjetlou talasne duine 656 nm, druga svijetla pruga

se vidi pod uglom od 15
0
. Konstanta reetke je:

a) 4,6 m b) 5,1 m c) 460 nm d) 510 nm (3 boda)

23. Kaljava pe izrai svake dvije minute 1 000 J energije sa povrine 8 cm
2
. Njena emisiona
mo, izraena u W/m
2
, je:

a) 1,04 b) 62,5 c) 1 500 d) 10 416 (3 boda)

24. Emisiona mo crnog tijela je 56 700 W/m
2
. Njegova temperatura je:

a) 1 000 K b) 1000
0
C c) 567
0
C d) 56,7
0
C (2 boda)

25. Izmedju navedenih elektromagnetskih zraenja fotone sa najveom energijom ima:

a) ultraljubiasta svjetlost; b) ljubiasta svjetlost;

c) crvena svjetlost; d) infracrvena svjetlost (2 boda)

26. Energija fotona je 2,8 eV. Njegova talasna duina je:

a) 477 nm b) 589 nm c) 443 nm d) 663 nm (3 boda)

27. Radioaktivni izotop ima vrijeme poluraspada 6 dana. Ako je u poetnom trenutku bilo 120 mg
izotopa, poslije mjesec dana e se raspasti:

a) 3,7 mg b) 7,5 mg c) 15 mg d) 26,3 mg (3 boda)

28. Koliko elektrona ima atom
222
86
Rn ?
a) 308 b) 222 c) 136 d) 86 (2 boda)

29. Neutron se nalazi izmedju ploa ravnog kondenzatora izmedju ijih je ploa razlika potencijala
100 V. Njegova kinetika energija se poveala za:

a) 100 eV b) 0,10 keV c) 0, 00 keV d) 0,01 keV (2 boda)

30. Pri svakoj nuklearnoj reakciji ostaje ouvano:

a) ukupna masa protona i neutrona; b) ukupan broj protona i neutrona

c) broj protona; d) broj neutrona (2 boda)











II Druga grupa zadataka

n
50
30
7
Rjeavaju se sva tri ponudjena zadatka! Trei zadatak je obrada rezultata mjerenja! Svaka etapa zadatka se
posebno ocjenjuje. Svaki zadatak se ocjenjuje maksimalnosa 10 bodova.
Moe se osvojiti 3x10= 30 bodova


1. U cilindrinoj posudi prenika D = 20 cm, napunjenoj vodom,
na dubini h = 2 m ispod povrine vode, nalazi se mali kruni
otvor prenika d=1cm(slika 1.). Odredi:
a) brzinu isticanja vode v
2,
b) zapreminski protok vode kroz
otvor, c) vrijeme za koje e istei 30 l vode, d) brzinu kojom
se sputa nivo vode u sudu, v
1
.


2. Na optiku reetku R, okomito na njenu povrinu, pada
paralelan snop svjetlosti talasne duine 600 nm. Pomou
soiva S, postavljenog blizu reetke, projektuje se difrakciona
slikana na ravni ekran E, udaljen od soiva a = 1 m(slika 2.).
Udaljenost prve svijetle pruge od centra zaklona je x
1
= 8 cm.
Odredi:
a) konstantu reetke, b) broj otvora na 1 cm duine, c) broj
difrakcionih maksimuma sa jedne strane od centra ekrana, d)
ugao otklona zraka koji odgovara posljednjem difrakcionom
maksimumu.


3. Iznad cilindrine posude, koja je napunjena vodom, nalazi se zvuna
viljuka ija je frekvencija f = 440 Hz i koja osciluje. Iz posude se
isputa voda i kada vazduni stub dostigne visinu l zvuk se pojaa
(slika desno). Mjerenje duine stuba l , pri kojoj je nastupila
rezonancija, ponovljeno je 5 puta i podaci su uneeni u tabelu.









a) Popuni treu kolonu za brzinu zvuka.
b) Izraunaj srednju vrijednost brzine zvuka u vazduhu.
c) Popuni etvrtu kolonu za apsolutne greke pojedinih mjerenja.
d) Izraunaj srednju apsolutnu greku mjerenja.
e) Izraunaj relativnu greku mjerenja u procentima.













v
1
h

v
2
=v



Sl.1.
R S E

k=3

k=2


k=1


k=1

k=2

k=3

a
Sl.2.
1
x
0
l /4
Sl.1.4.
Br.mj. ) (cm l c(m/s) c(m/s)
1. 19,6
2. 19,5
3. 19,8
4. 18,9
5. 19,1
8
Prostor za rjeavanje zadataka II grupe

1. zadatak






















































9
Prostor za rjeavanje zadataka II grupe


2. zadatak



















































10
Prostor za rjeavanje zadataka druge grupe

3. zadatak