Karar vericiler dnda kalan herkes, dncesi, eylemi ne olursa olsun kendisini

savan iinde bulur; iradeler, araya konmak istenen mesafeler yok olur. Bertolt
Brecht, Duvara Tebeirle Yazlan iirinde:
'ava istiyoru!" '
#n $nce vuruldu
Bunu ya!an.
di!eleriyle, modern !amanlarn bi!de %ek haf!a oluturmua ben!emeyen sava
&ere'ini anlatr. (ani yanls olmak da kart olmak &ibi savan kendisi iin birey
ifade etmiyor.
)oderniteyi kuran, modernlemenin kstaslarn belirleyen to%lumlarn karar
vericileri, irili ufakl e%ey savatan sonra *+. y!ylda adna bu ke! ,dnya-
savalar dedikleri iki ok byk sava daha yaattlar insanl'a. .atta ilki iin
/btn savalar sona erdirecek sava/ &ibi iddial bir &ereke dahi retmilerdi.
0ma aksine ikincisi de &eldi ve ykm $yle sarsc oldu ki, bu ke! savan ve barn
kurallarn yeniden ya!maya karar verdiler. 1te bu kurallar erevesinde ve ,dnya-
barnn tesisi iddiasyla Birlemi )illetler do'du. Bu kurumun ya%s, ilevi e%eydir
tartlyor, uluslararas sava ve bar kurallarnn snrlar da e%eydir !orlanyor,
de'itiriliyor.
)odern !amanlarn bandan beri, savan ekli, ya%l, al&lan, sunumu $nemli
de'iimler &eirdi. 2. dnya sava hen! yok belki ama dnyann d$rt bir yannda
sava var. (a da var m3 : 1 sava, ter$rle sava, dk yo'unluklu sava, $nleyici
sava, &erilla sava, halk sava.... Bana farkl sfatlar &etirdiklerimi! ya da $rne'in
/4ato'nun 0f&anistan o%erasyonu/ &ibi adna sava denmek istenmeyenler5 4edir
sava3 Bar nedir3
iyaset Bilimi %rofes$r 6emil 7ktay'n Modern Toplumlarda Sava ve Bar 8Bil&i
9niversitesi (aynlar; .a!iran *+:*; adl almas savan ve barn kavramsal
adan i!ini sryor; $nemli tarihi ve kuramsal koordinatlar vererek sava ve bar
anlama abalarna ereve sunuyor. <ers notlarndan yola karak kaleme alnan
alma, /ava ve bar hallerinin savaan ve bar kuran lkelerin to%lumsal
$!elliklerini yanstt' varsaym- !erine kurulmu. 4itekim bu tr de'erlendirmeler
modernlemeye kout. )odernleme deyince ufkumu!u ulus devletler belirliyor.
6emil 7ktay da savan ve barn /uluslararas ilikiler sisteminin oluturdu'u
!eminde te!ahr eden, bu ilikilerin ortaya kard' bir durum/ oldu'u $nkabuluyle,
&eni bir ya!n iinden derledi'i belli bal kuramclarn &$rlerine yer veriyor.
Kitabn ilk b$lmnde savan ve barn do'asn anlamaya y$nelik almalarla,
sanayi to%lumlarnn sava ve bar e'ilimleri irdeleniyor. ava hukukuna ayrlm =.
b$lmden itibarense, &nm!n savalarna ve &elece'in barna dair &ncel
tartmalara k tutacak bir !emin ina etmi ya!ar. Kendi adma, ,ava hakl bir
vaka olabilir mi- sorusuna :>. y!ylda daha $nceki ilahiyat &$rlerden ayrlmay
deneyerek yant arayan .ollandal .u&o ?rotius@la tanmaktan son derece memnun
oldum. Aira soru ok &ncel. Buna mukabil 6emil 7ktay, aslnda bu soruyla il&ili
tartmalarn e%ey $nce kadk oldu'unu hatrlatyor. 4itekim sava meru mdafaa
dnda tmyle yasaklayan Birlemi )illetler Bart, ,meru olan dnda iddete
bavurmann hakl bir &erekesi yok- demiyor mu3 )eru kabul edilen istisnai
durumlar iinse karar mercii B) ?venlik Konseyi@nin iradesi olarak belirlenmi. Cam
da bu noktada ya!ar ,$yleyse hakl sava tartmalarn tekrar alevlendirmenin
anlam ne3- diye soruyor ve iki noktaya iaret ediyor: :; ,sorunun yant, 0B<@nin
tedhi hareketlerine maru! kalmasnda aranmaldr. , *; ,<e'iik co'rafyalarda
cereyan eden ba! atmalarda ortaya kan kabul edileme! kymlarn yaratt'
inDaller de yeni tartmalarn Einsani nedenlerle mdahaleF bir baka kayna'dr.-
:: #yll saldrlarna atfen oldu'unu birka sayfa sonra netletirdi'imi! ilk tes%itte
,0B<@nin tedhi hareketlerine maru! kalmas- ifadesini %asif bir %o!isyona iaret
etti'i iin sorunlu buldu'umu s$ylemeliyim. 0ma 40C7@nun ilevine dair
tartmalarda da &$rd'm! !ere, 0B<@nin he&emonyasn kreselletirmek !ere
tercih etti'i aralar ve &ncel ,hakl sava- s$ylemlerinin &erisindeki nedenleri
dndrmesi bakmndan ok yerinde. 1nsani nedenlerle mdahale de 0ra%
co'rafyasndaki isyan dal&asyla birlikte yeniden hararetlenen bir tartma ve ,hakl
sava- snrlarn !orlad' $lde ilk tes%itle birlikte de'erlendirilmesinde fayda var.
Bu b$lmde 1srail devleti@nin kuruluunun de'ilse bile daha sonraki icraatnn barn
tesisi abalarna etkisine hi de'inilmemi olmas da , kanmca kitabn en byk
!aaf. 1srail s$!c'nn kita%ta sadece bir ke!, ,m!akereci bar- kavram
erevesinde 6am% <avid anlamas dolaysyla &eti'ini de not edelim.
Kitabn ,avalarn ac bereketine $v& masallar- adl G. b$lm ise Krt sorunu
veHveya uriye konusunda sava kkrtcl'na varan ,$!m- $nerilerinin, iddet
kullanmay siyasete tercih eden yaklamlarn ska &ndem oluturdu'u u &nlerde
$!ellikle okunas. (a!arn deyiiyle ,savan sadece $ldren ve ykan de'il, ayn
!amanda kirleten, bulat' kurumlarn ve insanlarn ahlakn bo!an bir vaka-
oldu'unu hatrda tutmaya yaryor.
6emil 7ktay almasn, &nm! koullarnn, ilikileri ulus devlet snrlarn ve
uy&arlk alanlarn aarak kararl bir biimde Idnya to%lumu@ oluturmaya !orlad'
savyla bitiriyor; d!ensi!lik &$rnts veren &elimelerin ise yeni batan bir
ya%lanma srecine iaret etti'ini ya!yor. 0ncak 7ktay bu yeniden ya%lanma sreci
sonunda den&enin bartan yana kurulaca'ndan %heli. .atta ,to%lumlarn
$!ellikleri ne olursa olsun itidali ancak arlk $rsnde biimlenerek bulabildiklerini-
savunmakla karamsar bir $n&$rde bulundu'u da s$ylenebilir. 0ma ben yine de
kita%ta $nemli bir yer tutan ,$n&$rlemeyenin do'ur&anl'- kavramndan hareketle
ve karamsarl' bira! da'tabilmek umuduyla Cur&ut Jyar di!elerine s'narak
bitirmek istiyorum ya!m:
Jmut yoktur
kimse yoktur umut etmemeyi $nleyecek
nk umut kanlma! &elecektir
btn &mbrtsyle
umut kanlma! &erektir nk
biri 0sya@da biterken s$!&elii, Bili@de $brk balar