BAB 6 TINGKATAN 3

PERUBAHAN
PENTADBIRAN KE
ARAH BERKERAJAAN
SENDIRI DI SARAWAK
DAN SABAH
BAB 6
Perubahan Pentadbiran ke Arah Berkerajaan
Sendiri di Sarawak
Perubahan Pentadbiran ke Arah Berkerajaan
Sendiri di Sabah
Peta Konsep
Pengukuhan
Objektif Pembelajaran
Objektif Pembelajaran :
1.Memerihalkan pentadbiran Tentera British di Sarawak dan
Sabah selepas kekalahan Jepun
2.Menerangkan faktor penyerahan Sarawak dan Sabah
kepada kerajaan British
3.Menceritakan Gerakan Antipenyerahan Sarawak
4.Menjelaskan langkah ke arah berkerajaan sendiri di
Sarawak dan Sabah
5.Mengumpul maklumat tentang penubuhan parti politik di
Sarawak dan Sabah.

PERUBAHAN
PENTADBIRAN KE
ARAH
BERKERAJAAN
SENDIRI DI
SARAWAK DAN
SABAH
Perubahan
Pentadbiran
ke Arah
berkerajaan
sendiri di
Sarawak
Sarawak Diserahkan Kepada
Kerajaan Briish
Sarawak Selepas Kekalahan
Jepun
Penentangan Dan Reaksi
British
Gerakan Antipenyerahan Di
Sarawak
Langkah ke arah Berkerajaan
Sendiri di Sarawak
PETA
KONSEP
Perubahan
Pentadbiran ke
Arah
berkerajaan
sendiri di
Sabah
Penubuhan parti Politik di
Sarawak
Sabah selepas kekalahan Jepun
Sabah diserahkan kepada
kerajaan Jepun
Langkah ke Arah Berkerajaan
Sendiri di Sabah
Penubuhan Parti politik di
Sabah
Sebelum kedatangan
Jepun
Selepas Jepun mengundur
diri
Charles Vyner Brooke
telah memperkenalkan
Perlembagaan 1941

Tidak dapat
dilaksanakan kerana
pendudukan Jepun di
Sarawak (1941 1945)
British memperkenalkan
Pentadbiran Tentera British
pada 10 Sept. 1945

British mengambil inisiatif untuk
mengembalikan ketenteraman,
pemulihan ekonomi dan
mengemas kini pentadbiran

Sarawak berada di bawah
pentadbiran Tentera British
sehingga 1 Julai 1946
FAKTOR
CHARLES
MENYERAHKAN
SARAWAK
Pertikaian keluarga
-Charles tidak
mampu mentadbir
dengan cekap
kerana tua
- Mengambil
keputusan bersara
-Tidak mempunyai
waris lalu
menyerahkan
pentadbiran kepada
anak saudaranya,
Anthony Brooke

Masalah kewangan
-Sarawak banyak kemusnahan kerana
perang
-Charles tiada sumber wang
Desakan kerajaan British
Supaya pelaburan mereka lebih
terjamin
Charles Vyner
Brooke was the
third and last
White Rajah in
Sarawak
Vyner Brooke akhirnya terpaksa
menyerahkan Sarawak kepada British yang
sentiasa mendesak agar Sarawak diserahkan
kepada pihak British.
Hasil rundingan Charles & Kerajaan British pada
Disember 1945
Charles menghantar wakilnya, Gerard T.MacBryan mendapatkan
tandatangan ketua-ketua bumiputera dan pemimpin tempatan dalam
Majlis Tertinggi Sarawak.

Gerard menggunakan tipu muslihat untuk mendapatkan tandatangan
pemimpin tempatan
Gerard berjaya mendapat persetujuan tersebut.
8 Februari 1946, Charles mengisytiharkan keputusan persetujuan Majlis
Tertinggi Sarawak untuk menyerahkan Sarawak kepada Kerajaan British
Reaksi?
Orang Melayu dan Orang Iban membantah penyerahan Sarawak
kepada Kerajaan British.
Pejabat Tanah jajahan meminta Charles mendapatkan persetujuan
penyerahan Sarawak secara perundangan dan demokrasi

Charles merujuk kepada Majlis Negeri

Setelah bersidang selama 3 hari

Majlis Negeri meluluskan Rang Undang-Undang Penyerahan sarawak
atau Cession Bill dengan 18 undi menyokong dan 16 undi
menentang.

Penyokong:
Ahli bukan bumiputera
1Julai 1946
Kerajaan British mengisytiharkan Sarawak sebagai Jajahan mahkota
British

Sir Charles Arden Clarke Gabenor Britis Pertama Sarawak

FAKTOR
GERAKAN
ANTI
PENYERAHAN
Perlembagaan
1941
- Menjanjikan
kemedekaan
Tipu muslihat
- Charles
membuat
keputusan
sendiri tanpa
berunding
Anthony Brooke tidak
dilantik menjadi Raja
Sarawak
- Memudahkan
penduduk menuntut
kemerdekaan

Gerakan Anti Penyerahan Sarawak

Orang Melayu dan Orang Iban membantah penyerahan
Sarawak kepada Kerajaan British.
Masyarakat Melayu diketuai oleh Datu patinggi Abang Haji
Abdillah bin Datu patinggi Haji Mohamad Kassim, ketua
datu-datu Masyarakat Melayu dan kaum melayu terpelajar.
Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)
Barisan Pemuda Melayu Sibu (BPM)
Barisan Pemuda Sarawak ( BPS)
Persatuan Dayak Sarawak (PDS)
Kaum Wanita turut menentang:

Cikgu Lily Eberwein Ketua PKMS masuk ke kawasan pedalaman
meminta simpati dan sokongan orang Iban

Pn. Sharifah Hajah Sipah Tuanku Othman
Dayang fauziah
Cikgu Ajibah Abol
Mewakili kaum
ibu BPM
mengatur
demonstrasi
menentang
penyerahan
PKMS mengadakan tunjuk perasaan
menentang penyerahan Sarawak kepada
British
Golongan antipenyerahan telah menghantar surat
bantahan, kawat dan telegram
Tidak diendahkan oleh British
Poster poster ditampal di merata tempat dan pelosok
kampung.
Setiap kampung dikerah membuat poster dan
sepanduk Kami membantah sekeras-kerasnya atas
tindakan Brooke menyerahkan Sarawak kepada
Kolonial Inggeris
Sarawak adalah hak kami, Leburkan koloni
Penentangan dan Reaksi British
Golongan antipenyerahan terdiri daripada Kakitangan
kerajaan khususnya guru Melayu
Disember 1946 British mengeluarkan notis Pekeliling No. 9 yang memberi
amaran kepada kakitangan kerajaan agar tidak terlibat dalam gerakan
tersebut.
Menambahkan kemarahan mereka terhadap British
2 April 1947, 388 kakitangan kerajaan meletakkan jawatan. ( khususnya Guru
Melayu)
22 buah sekolah kerajaan terpaksa ditutup
3 April 1947 56 pelajar Maktab Perguruan Melayu sarawak meninggalkan
pengajian mereka kerana membantah pekeliling tersebut.
Tunjuk Perasaan di Kuching
Guru-guru sekolah Melayu meletakkan
jawatan kerana menentang Pekeliling No.9
Tunjuk Perasaan di Kuching
1 Julai 1947
Disertai PKMS, BPM dan PDS
Membantah pelantikan Gabenor Sarawak

PERHIMPUNAN RAKSASA BPM
SIBU
Dihadiri 250 perwakilan bumiputera dari
seluruh cawangan BPM

REAKSI BRITISH
Mengeluarkan Pekeliling No. 9






Menggiatkan usaha untuk memecahbelahkan perpaduan kaum
Penubuhan Young malay Association ((YMA)

YMA menyokong penyerahan Sarawak kepada kerajaan
British
Mengancam golongan antipenyerahan dengan mengatakan
anak-anak mereka tidak dapat belajar di sekolah kerajaan dan
tidak boleh berkhidmat dalam perkhidmatan awam jika tidak
menyokong YMA

Melaga-lagakan orang melayu dengan orang dayak supaya
bergaduh

yang memberi amaran kepada kakitangan kerajaan agar tidak
terlibat dalam gerakan tersebut.
Memburukkan pejuang gerakan antipenyerahan
Menuduh perjuangan mereka hanya untuk orang
Melayu Sarawak

Mempersenda, menghina dan mencemuh
golongan antipenyerahan dalam majlis-majlis
formal

Menjelang akhir 1947, gerakan
antipenyerahan semakin lemah akibat
propaganda British.
Keadaan ini menyebabkan golongan muda
dalam BPM Sibu bertemu secara sulit
dan menubuhkan RUKUN 13
Kumpulan ini dianggotai oleh ahli BPM
yang radikal
Mereka bersumpah untuk menghapuskan
pegawai Eropah dan pemimpin Melayu
yang bersubahat menyokong penyerahan
Sarawak kepada kerajaan British.
Rosli Dhobi ditugaskan membunuh Sir
Duncan Stewart ( Gabenor Sarawak
kedua) di Sibu.
Rosli Dhobi merupakan anggota Rukun 13
yang sanggup mengorbankan diri untuk
membebaskan tanah air daripada
pejajahan British.
Beliau telah menulis sajak dalam Utusan
Sarawak menggunakan nama Lidros


Semangat
menentang
penjajah
menyebabkan
Roslie Dhobie
membunuh
Gabenor
Duncan Steward
Pada 3 Disember 1949, Gabenor Sarawak kedua,
Sir Duncan Stewart mengadakan lawatan rasmi ke Sibu

Sebaik beliau tiba, Rosli Dhobi telah
menikamnya dengan sebilah pisau
Seminggu kemudian, Sir Duncan Stewart meninggal
dunia di hospital Singapura
Hal ini digunakan British untuk menggunakan kekerasan
bagi menumpaskan gerakan antipenyerahan
Rosli Dhobi, Morshidi Sidek, Awang rambli dan Bujang Suntong
didapati bersalah dan dihukum gantung sampai mati

Anggotanya yang lain di penjara .
Persatuan Melayu Sarawak diharamkan.
Tindakan British yang agresif akhirnya berjaya
melumpuhkan Gerakan Antipenyerahan.
British dapat mengukuhkan kedudukannay di Sarawak
dan menjadikan Sarawak sebagai tanah jajahannya
sehingga tahun 1963.
LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI
DI SARAWAK
1941
Perlembagaan 1941 dibentuk
1946
Sarawak dibahagi kepada 5 bahagian
Setiap bahagian diketuai oleh Residen
Setiap bahagian dibahagikan kepada beberapa daerah
Setiap daerah diketuai oleh Pegawai Daerah
1947
- Membentuk Majlis Tempatan
-Fungsi:
menguruskan pelajaran rendah
Menguruskan kemudahan awam seperti bekalan air, jalan raya dan
kesihatan
Mengawal perbelanjaan
Mengutip cukai kepala dan cukai-cukai lain
1956
Meminda jumlah keahlian Majlis Negeri dan ahli Majlis
Tertinggi
Pindaan berkuat kuasa pada bulan April 1957
Ahli majlis Negeri dan ahli Malis Tertinggi ditambah
menjadi 10 orang
Mengadakan Pilihan Raya Majlis Perbandaran
PaRTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
PARTI
PERIKATAN
SARAWAK
(Nov.1962)
Persatuan
Cina Sarawak
(SCA)
Parti Pesaka
Anak
Sarawak
(PESAKA)
Parti Negara
Sarawak
(PANAS)
Barisan
Rakyat Jati
Sarawak
(BARJASA)
Parti
Kebangsaan
Sarawak
(SNAP)
PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Parti Negara Sarawak (PANAS)
Tarikh penubuhan : 9 April 1960
Pengasas : Datu Patinggi Abang Haji Mustapha
Matlamat:
1) Mewujudkan keharmonian dalam kalangan semua kaum
di Sarawak
2) Menuntut pendidikan percuma bagi sekolah rendah
3) Mempertingkatkan kedudukan politik, ekonomi dan
sosial bumiputera.

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Parti Cina Sarawak (SCA)
Tarikh penubuhan : Julai 1962
Pengasas : William Tan
Matlamat:
1) Berusaha ke arah perpaduan orang Cina

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Parti Bersatu Rakyat Sarawak (SUPP)
Tarikh penubuhan : 12 Jun 1959
Pengasas : Ong Kee Hui dan
Stephen Young
Matlamat:
1) Mewujudkan perpaduan dan
kesetiaan dalam kalangan
rakyat Sarawak
2) Menyatupadukan kaum di
Sarawak

Dato' Ong Kee Hui
PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)
Tarikh penubuhan : 10 April 1961
Pengasas : Stephen Kalong Ningkan
1) Memperjuangkan hak dan kepentingan orang Iban di
Sarawak.
2) Mendapatkan kemerdekaan bagi Sarawak

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)
Tarikh penubuhan : Ogos 1962
Pengasas : Temenggung Jugah
Matlamat:
1) Membantu orang Dayak mencapai perpaduan dan
menjamin hak mereka dalam perlembagaan


PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)
Tarikh penubuhan : 4 Disember 1962
Pengasas : Datu Tuanku Haji Bujang bin Tuanku Othman
Matlamat:
1) Menuntut hak istimewa bagi penduduk bumiputera
2) Mempertingkatkan taraf hidup penduduk bumiputera
3) Mewujudkan keharmonian dalam kalangan rakyat
4) Menyelamatkan rakyat supaya tidak terpengaruh
dengan fahaman komunis
5) Menuntut bahasa Melayu dijadikan bahasa
kebangsaan.

PaRTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA
TAHUN 1963
PARTI
PERIKATAN
SARAWAK
(Nov.1962)
Persatuan
Cina Sarawak
(SCA)
Parti Pesaka
Anak
Sarawak
(PESAKA)
Parti Negara
Sarawak
(PANAS)
Barisan
Rakyat Jati
Sarawak
(BARJASA)
Parti
Kebangsaan
Sarawak
(SNAP)
PERUBAHAN
PENTADBIRAN KE
ARAH BERKERAJAAN
SENDIRI DI SABAH
Sabah Selepas Kekalahan Jepun
Sabah ditadbir oleh Pentadbiran Tentera British
Sehingga 15 Julai 1946

Sabah diserahkan kepada Kerajaan British
26 Jun 1946 British menandatangani perjanjian dengan
Syarikat Borneo Utara British.

SABAH SECARA RASMI MENJADI TANAH
JAJAHAN BRITISH PADA 15 JULAI 1946

Faktor Sabah
diserahkan
kepada British
Desakan Pelabur
dan Pemodal Eropah
1) Mendesak
supaya pelaburan
mereka dilindungi
2) British berasa
bertanggungjawa
b menjaga
kepentingan
warganegaranya
dan melindungi
kepentingan
mereka
Mengeksploitasi Sumber Bahan Mentah
1) Sabah membekalkan sumber bahan mentah seperti
kayu balak, kelapa kering, tembakau dan hasil
tradisional
2) Sabah tempat pasaran barangan keluaran Britain
Menjamin Kedudukan
dan Keselamatan
1) Dengan menguasai
Sabah, British dapat
menjamin kedudukan
dan keselamatan
mereka di Asia
Tenggara kerana Sabah
terletak di tengah-
tengah jalan
perdagangan antara
Singapura dan Hong
Kong
Penyerahan Sabah kepada kerajaan British
TIDAK MENDAPAT TENTANGAN HEBAT Kecuali
daripada waris Kesultanan Sulu yang menganggap Sabah
adalah miliknya.


Pertubuhan seperti Persatuan Kebangsaan Melayu
labuan (PKML) dan Barisan Pemuda (BARIP) hanya
berjuang memperbaiki politik dan ekonomi.

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI
DI SABAH
1950
British memperkenalkan perlembagaan baru.
Majlis Kerja dan Majlis Undangan ditubuhkan.
Peluang ini penting untuk melatih penduduk tempatan
menjadi pemimpin.
Antara pemimpin yang pernah terlibat ialah Donald
Stephens dan Tun Datu Mustapha Datu Harun
LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI
DI SABAH
1952
Pilihan Raya Majlis Tempatan diadakan untuk memilih
perwakilan secara demokrasi
LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI
DI SABAH
1960
1) British meminda Perlembagaan untuk menambah
jumlah bilangan pemimpin kaum bumiputera sebagai
ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan.
2) Semua ahli yang dilantik bukan dipilih rakyat
melalui pilihan raya . Sebaliknya dilantik Gabenor
British.

1962
British memperkenalkan pilihan raya Majlis Undangan

Penubuhan parti Politik di Sabah
Semakin ketara selepas pengumuman
pembentukan gagasan Malaysia oleh Tunku
Abdul rahman.
Antaranya ialah Pertubuhan Kebangsaan
Kadazan Bersatu (UNKO), Persatuan
Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO) dan
Persatuan Cina Sabah (SCA)
PARTI PERIKATAN SABAH untuk pilihan raya
1962
PARTI
PERIKTAN
SABAH
Persatuan
Cina Sarawak
(SCA)
Pertubuhan
Kebangsaan
Kadazan
Bersatu
(UNKO)
Pasok
Momogun
Pertubuhan
Kebangsaan
Sabah
Bersatu (
USNO)
Parti Politik di Sabah
Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)
Tarikh penubuhan : Ogos 1961
Pengasas : Donald Stephens
Matlamat
1) Menjaga kepentingan dan memelihara hak kadazan
Dusun.

Parti Politik di Sabah
Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)
Tarikh penubuhan : 23 Disember
1961
Pengasas : Tun Datu Mustapha bin
Datu Harun
Matlamat:
1) Memperjuangkan hak kaum
bumiputera Islam
2) Menjadikan bahasa Melayu
sebagai bahasa kebangsaan
3) Memperjuangkan agama Islam
sebagai agama rasmi
4) Menukar nama Borneo Utara
kepada Sabah.

Parti Politik di Sabah
Pasok Momogun
Tarikh penubuhan : Januari 1962
Pengasas : Orang Kaya-kaya Sedomon
dan G.S. Sundang
Matlamat:
1) Melindungi kepentingan penduduk di
kawasan
pedalaman Sabah.

Parti Politik di Sabah
Persatuan Cina Sabah Bersatu (SCA) (Gabungan Parti
Bersatu dan Parti Demokratik)
Tarikh penubuhan : Oktober 1962
Pengasas : Siak Chiew dan Peter Chin
Matlamat:
1) Melindungi hak orang Cina

Parti Politik di Sabah
Pasok Momogun
Tarikh penubuhan : Januari 1962
Pengasas : Orang Kaya-kaya Sedomon dan G.S. Sundang
Matlamat:
1) Melindungi kepentingan penduduk di kawasan
pedalaman Sabah.

PARTI PERIKATAN SABAH untuk pilihan raya
1962
PARTI
PERIKTAN
SABAH
Persatuan
Cina Sarawak
(SCA)
Pertubuhan
Kebangsaan
Kadazan
Bersatu
(UNKO)
Pasok
Momogun
Pertubuhan
Kebangsaan
Sabah
Bersatu (
USNO)
PENGUKUHAN
Tarikh Parti Politik
1946 British menguasai Sabah dan
Sarawak sebagai Tanah Jajahan
Mahkota
Mengapakah kerajaan British mengambil tindakan
di atas?
2005
A. Memenuhi permintaan rakyat
B. Menjaga kepantingan ekonomi
C. Membendung ancaman komunis
D. Menyeragamkan sistem pentadbiran

B
Apakah sumbangan penting tokoh-tokoh di atas
dalam sejarah negeri Sarawak?
2005
A Mengganggotai Majlis Tertinggi
B Menggubal Perlembagaan 1941
C Menuntut diadakan pilihan raya
D. Memimpin gerakan antipenyerahan
D
Tokoh

Morshidi Sidek
Awang Rambli
Bujang Suntong
Mengapakah parti-parti di atas tidak menyokong
pembentukan Persekutuan Malaysia pada peringkat
awal cadangannya?
2005
A Bimbang bantahan Indonesia
B Khuatir akan neokolonialisme
C Ingin menuntut kemerdekaan terlebih dahulu
D Mahu menganggotai kerajaan Kalimantan
Utara
C
Parti Politik di Sabah

Parti Bersatu
Parti Demokratik
Kemunculan parti-parti di atas berkait rapat
dengan peristiwa
2005
A penubuhan Suruhanjaya Cobbold
B penyerahan Sabah kepada British
C pembentukan Persekutuan Malaysia
D pelaksanaan Pilihan Raya Majlis Daerah
C

Persatuan Cina Sabah (SCA)
Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu
(USNO)
Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu
(UNKO)
Senarai di atas merupakan tokoh yang berjasa kepada
negeri Sarawak.
Apakah persamaan tokoh tersebut?
2006
A Menentang dakyah komunis
B Menuntut pendiidkan percuma
C Menyokong pembentukan Malaysia
D Membantu gerakan anti-penyerahan
D
Ajibah Abol
Lily Eberwein
Dayang Fauziah


Dokumen di atas menunjukkan Pemasyhuran
Kemerdekaan 1957.
Mengapakah dokumen tersebut ditulis dalam tulisan
jawi?

A Menjadi lambang perpaduan
B Mendapat arahan raja-raja Melayu
C Merupakan simbol warisan bangsa
D Mematuhi Perlembagaan Tanah Melayu

C
Tarikh Peristiwa
1 Julai 1946 Sarawak diisytiharkan Jajahan
Mahkota British
Jadual di atas menerangkan peristiwa penyerahan Sarawak
sebagai tanah jajahan
British.
Apakah reaksi rakyat Sarawak terhadap peristiwa tersebut?

I Berkabung
II Berdemonstrasi
III Mengadakan perhimpunan
IV Menghantar surat bantahan

A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan Iv
D II, III dan IV
D
Tahun 1949
Tempat Sibu
Peristiwa Pembunuhan Sir Duncan Stewart, Gabenor
Sarawak kedua
Jadual di atas menunjukkan peristiwa kemuncak
gerakan antipenyerahan di Sarawak.
Apakah kesan peristiwa tersebut?

I Darurat diisytiharkan
II Kakitangan kerajaan dipecat
III Rosli Dhobi dihukum gantung
IV Anggota Rukun Tiga Belas dipenjara

A I dan II
B II dan III
C III dan IV
D I dan IV

C