TEBA ISITMA SOUTMA KLMA TEKNOLOJLER SAN. ve TC. A..

NN
KATKILARIYLA HAZIRLANMITIR
TTMD
Adna Sahibi
Bekir Erdin Boz
Yaz leri Mdr
Abdullah Bilgin
Genel Yayn Ynetmeni
Prof. Dr. T. Hikmet Karako
Yayn Kurulu
Grkan Ar
Abdullah Bilgin
Aytekin akr
Dr. brahim akmanus
Erbay eriolu
Mustafa Nuri etin
Ali Rza Dalolu
Orhan Grson
Halim man
Prof. Dr. T. Hikmet Karako
Selami Orhan
Fevzi zel
E.Aybars zer
Seden akrolu zteker
Tayfun Smbl
Dergi Yayn Sorumlusu
Glten Acar
letiim
Tunus Cad. Gfte Sok. Filiz Apt.
No :8/7 06680 Kavakldere-Ankara
Tel: 0.312. 419 45 71 - 419 45 72
Faks: 0.312. 419 58 51
web: http://www.ttmd.org.tr
e-mail: ttmd@ttmd.org.tr
TTMD Ynetim Kurulu
Bekir Erdin Boz (Bakan)
Abdullah Bilgin (Bakan Yrd.)
Halim man (Bakan Yrd.)
Hseyin Erdem (Bakan Yrd.)
brahim akmanus (Genel Sekreter)
C. Seluk Bayer (Muhasip ye)
brahim Akdemir (ye)
Hrant Kalata (ye)
Prof. Dr. Abdurrahman Kl (ye)
. Zeki Aksu (ye)
Gkhan zbek (ye)
Cafer nl (ye)
Sarven ilingirolu (ye)
TTMD Dernek Mdr
Cem Srr Ata
27. Saynn Ekidir
Temel Bilgiler, Tasarm ve Uygulama Eki
Say : 4
Buhar ve Buhar Tesisat
Buhar, bir kazan ierisindeki suya s enerjisi verilerek retilir. Is enerjisi verdiimiz
zaman su nce kaynamaya balar, ilave verdiimiz enerji suyu buhara dntrr.
Eer, buharlatrlmas iin verilen ssn brakmasna izin verilirse, buhar youur
ve ayn scaklkta kondense (suya) dnr.
Sanayi devriminden beri kullanlan buhar, iyi bir enerji taycs olup, bugn birok
alanda kullanlmaktadr. En yaygn kullanld yerler olarak; endstriyel tesisler,
stma sistemleri ve elektrik retimini syleyebiliriz. Buharn zellikleri ek-1deki
tablo ve ek-2deki diyagram kullanlarak belirlenebilmektedir.
Endstriyel Tesisler
Buhar ile yksek scaklklara ulamak mmkndr. Ayrca, hassas scaklk kontrolleri
salanabilmektedir. Bu nedenle endstriyel tesislerde youn olarak kullanlmaktadr.
Buhar kullanan sektrlerin balcalar; petro-kimya, tekstil, lastik, kat olarak sranabilir.
Bunun yannda, saf ve hijyenik olmas zelliinden dolay ila ve gda retiminde
buhar, alternatifsiz olarak kullanlmaktadr. Ayrca, otel ve hastanelerin mutfak ve
amarhanelerinde de buhar kullanlmaktadr.
Istma Sistemleri
Blgesel stma sistemlerinde buhar kullanlmaktadr. Merkezi bir kazan dairesinde
retilen buhar, binalardaki eanjrlerden geirilerek stma salanmaktadr.
Elektrik retimi
Yksek basn ve yksek scaklkta retilen kzgn buhar, buhar trbinlerinde elektrik
enerjisine dntrlerek, elektrik retiminde kullanlmaktadr.
Alak Basnl Buhar
1 bara kadar olan basnlar, alak basn olarak kabul edilmektedir ve stma
sistemlerinde kullanlmaktadr.
Orta Basnl Buhar
Tanm olarak 1 bardan byk basnlara yksek basn denilmektedir. Ancak pratikte,
1 bardan byk 14 bardan kk buhar da orta basnl buhar olarak adlandrlmaktadr.
Armatrleri PN16 snfdr.
Yksek Basnl Buhar
14 bar ve daha yukar basnlar, yksek basn olarak kabul edilmektedir. Armatrleri
min. PN25, PN40 veya daha st basn snflardr.
Neden Buhar Kullanlr?
Is Kayplar Azdr
Buhar ideal bir s taycsdr. Kk apl borular ile iletilmesi nedeniyle, s kayplar
dier sistemlerden daha azdr.
Geri Kazanm le Enerji Tasarrufu
Gelimi s geri kazanma sistemleri ile, kazan blf suyu ve fla buhar dar atlmaz,
kazan besleme tankna verilerek, kazan besi suyunun scakl ykseltilir. Bylece
sistemin verimlilii en yksek deere kar. Ayrca, geri kazanlan fla buhar, dk
basn ve dk scaklktaki stma ihtiyac iin kullanlr.
Cafer nl,
Mak. Yk. Mh. / TTMD yesi
Yatrm Giderleri Azdr
Buhar, ayn s kapasitesi iin, scak su ve s transfer ya sistemlerinden daha kk boru
aplar gerektirir. Bunun sonucunda daha az yatrm, ucuz montaj gideri ve daha az yaltm
malzemesi kullanlr.
Scak su ve s transfer ya sistemlerinde kullanlan sirklasyon pompalarna buhar sistem-
lerinde gerek yoktur.
Buhar Tesisatlar (Buhar Devresi)
ekil 1de grld zere kazanda retilen buhar, s enerjisinin kullanlaca yerlere
borular yardm ile iletilir. Kazan buhar kullanlan yerlere dorudan balayan bir veya birden
fazla Ana Buhar devreleri grrz. Nispeten kk yar kollarla da buhar mnferit cihazlara
iletilir.
Kazan k vanas (ok yava bir ekilde), ald zaman buhar aniden ana buhar devresine
dolar. Boru balangta souktur ve bundan dolay buhar s brakr. Boru etrafndaki hava,
buhardan daha souktur ve radyasyon ile snmaya balar. Atmosfere olan s kaybndan
dolay da buhar youur.
Ana buhar devresindeki kayplar, buharn bir miktar youmas ile karlanr. Youan buhar
su halinde borunun en st ksmndan en alt noktasna buhar ak ynnde tanr.
Buhar kullanlan bir cihazn giriindeki vanann almas ile buhar, datm borusundan
cihazn iine girer ve kendisinden daha souk yzeyle temasa geer. Bylece buhar buharlama
ssn vererek, serpantinle stma tanknda olduu gibi youur.
Bylece, kazandan devaml bir buhar ak balam olur. Bu durum devam ettii srece de
buhar retiminin devam gereklidir. Bunun iin de kazan yaktla beslemek ve kazandan
ekilen buhar tekrar retmek iin ilave su pompalamak arttr.
Doymu suyun zgl entalpisi olan 4,186 kJ/kgn scakl 1C ykselttiini biliyoruz.
Kazana ilave olarak souk su yerine stlm su verirsek suyu kaynama noktasna getirmek
iin verilmesi gereken entalpi miktar azalacaktr. Bunun neticesinde de buhar retiminde
gerekli olan yakt miktar nemli lde azalacaktr. Ana buhar ve datm borularnda oluan
kondens, kazan besleme suyu olarak kullanlmaya hazrdr. Bu kondens suyunun buhar
alanlarndan alnmas ve ziyan edilmemesi gerekir.
Buhar Hatlarnda ap Tayini
Verilen bir buhar basncndan, istenen buhar miktarnn iletilebilmesi iin uygun bir ap
tayin edilmelidir. Gerekenden daha dk bir ap alndnda yksek basn kayplar, yksek
buhar hzlar, grlt ve anma grlr. Gerekenden daha byk bir ap alndnda tesis
maliyeti ykselir ve s kayplar fazla olduundan tesisatn verimi der.
Buhar hatlarndaki ap tayini, basn kayplarnn kabul edilebilecek deerlerde kalmas
veya buhar hzlarnn ok yksek deerlere ulamamas esaslarna gre yaplr. Ksa ana
buhar hatlar ve datm hatlarnn aplar buhar hzlar esas alnarak tayin edilir. Ancak uzun
buhar hatlarnda basn kayplar dikkate alnarak buhar datm noktalarnn gerekli buhar
basncna ulamas kontrol edilmelidir.
Hza Gre ap Tayini
Byk aptaki borularla ve yksek basnta iletilen doymu buhar iin kabul edilen azami
buhar hz genellikle 40 m/sn alnr. Bu deer orta aplar iin 25 m/sn, daha kk aplar
iin ise 15 m/sn alnr. 40 m/sn yksek buhar hzlar, enerji santrallarnda ve baz proses
devrelerindeki byk buhar aplarnda, 60 m/sn ve daha yksek buhar hzlar ise kzgn
buhar hatlarnda grlr. ap tayini Tablo 1 yardm ile yaplabilir.
Ana Buhar Hatt Dizayn:
Ana buhar hattna kondensin akmasna uygun
olacak bir ekilde eim verilmelidir. Eim
1/70 orannda yaplr.
Kazandan sonra bir ykselme szkonusu ise,
ykselen ksmda ap bytlerek hz kl-
tlr ve kondensin aa doru akmas sala-
nr.
Ana Buhar Hatlarnda Boaltma
Dzeni:
Kondens toplama (cep) ap DN100 boruya
kadar anma ap ile ayn, daha byk aplarda
iki ap daha kk seilir (ancak 100 mili-
metreden kk seilemez). Ana buhar hat-
larnda her 30-50 metrede bir cep yaplr ve
kondenstoplar bu ceplere balanr.Bu sisteme
ait bir prensip emas ekil 2de gsterilmitir.
Kondens Tahliyesi
Is kayplarndan dolay youan buhar su
haline gelir, buna kondens diyoruz.
Kondensin gerek ana datm, gerekse buhar
hatlarndan tahliyesi kondenstoplarla yapl-
maktadr. Deiik kondenstop eritleri ekil
5te gsterilmitir. Tesisin verimli ve emniyet-
li alabilmesi iin kondensin mmkn
olduu kadar abuk bir ekilde alnmas
gerekmektedir. Tesisatn ierisinde kalan,
boaltlmayan kondens, buhar tarafndan
yksek hz ve grltyle srklenerek dirsek
ve vanalara arpar. Bu olaya ko darbesi ad
verilir.
Kondens, s eanjrlerinde bir film tabakas
meydana getirerek s iletimini drr. Yeter-
siz kondens tahliyesi contalardan kaaklara
ve zellikle kontrol vana oturma yzey-
lerinin anmasna neden olur.
Kondenstoplar
Kondenstoplar, buhar sistemlerinin en nemli
elemanlarndan birisidir. Kondenstoplar;
hava, gaz ve kondensi (suyu) otomatik olarak
tahliye eden fakat buhar tutan cihazlardr.
Buhar kullanlan cihazlardan sonra veya
buhar hatlarnn drenaj noktalarnda
kullanlrlar. Kondenstoplar temel alma
prensibine gre retilirler.
1-Mekanik Prensiple alan
Kondenstoplar:
Buhar ile kondens arasndaki younluk
farkn alglar ve kondensi buhar scaklnda
tahliye ederler.
a)Ters koval kondenstoplar
b)amandral kondenstoplar
ekil 1. Buhar devresi prensip emas
ekil 5a. amandral kondenstop
2- Termostatik Prensiple alan
Kondenstoplar:
Buhar ile kondens arasndaki scaklk farkla-
rn alglayarak kondensi buhar scaklnn
altnda tahliye eder.
a)Denge basnl termostatik kondenstop
b)Bimetalik kondenstop
3-Termodinamik Prensiple alan
Kondenstop
Kondens ile fla buhar arasndaki dinamik
farklar alglar ve kondensi buhar scaklna
yakn bir scaklkta tahliye eder.
ekil 2. Boru eimi ve kondenstop yerleimi
ekil 3. Yukar eimli borularn tasarm
ekil 4. Buhar hattndan kondenstopa su ak
ekil 5b. Ters koval kondenstop
ekil 5c. Basn Dengeli Termostatik
Kondenstop
ekil 5d. Bimetalik Kondenstop
ekil 5e. Termodinamik kondenstop
Kondens Miktar Hesaplar
Buhar kullanan baz nitelere ait kondens
miktar hesaplama rnekleri aadadr.
Ana Buhar Hatlar
Isnma srecinde kondens miktar en yksek
deere ular. Bu deer kondenstop apn
tayin eder. Rejim halinde younlama, rad-
yasyon sonucunda oluur. Ana buhar hatlarn-
da kondens miktar, balangtaki snma ka-
yplar ile rejim halindeki radyasyon kayp-
larnn toplamdr.
1- Isnma kayplarnn kondens
miktar
Q =
Wx(T-t)xSpx60

Lxm
Q =Kondens miktar ...........kg/h
t =Ortam scakl .............C
W =Flan, vana ve borularn
toplam arl ..............kg
Sp =elik zgl ss ............0,49 kj/kgC
L =Buharlama entalpisi ....kj/kg
T =Buhar scakl ..............C
m =Isnma sresi .................dakika
rnek: 150 mm apnda 90 m uzunluunda
ve 15 adet flan ifti ve bir buhar vanas
ihtiva eden bir ana buhar hattnn snmas
esnasnda kondens miktar nedir? Balang
ortam scakl 10C, buhar basnc 10 bar
ve snma sresi 30 dakikadr.
W deeri Tablo 1den bulunur.
150 mm elik boru ....................... 24,5 kg/m
150 mm flan ................................ 31,3 kg/ift
150 mm stop vana ...................... 159 kg/adet
W = (90 x 24,5)+159 +(15 x 31,30) = 2833,5
T = (T-t) = (184C - 10C) = 174C
Sp = 0,49 kj/kgC
L = 2000 kj/kg
m = 30 dakika
Q =
2833,5x174x0.49x60
2000x30
Q = 241,6 kg/h
Hesaplanan kondens miktar, emniyet kat-
says ile arplarak kondenstop kapasitesi
tayin edilir. Ana buhar hatlar iin emniyet
katsays: 3tr.
Rejim halindeki radyasyon kayplarnn
kondens hesab:
zole edilmi bir buhar hattndaki s kayb:
Q =
E x I x 3,6
L x 4
Q = Kondens miktar ............. kg/h
E = Tablo 2deki s emi miktar W/m
I = Efektif boru uzunluu (m)
L = Buharlama entalpisi kj/kg
rnek: 90 m uzunluunda ve 150 mm apn-
daki buhar hatt, 15 adet DN150 mm flan,
150 mm apnda bir buhar vanas.
Buhar gsterge basnc: 10 bar
Balama scakl: 10C
E = 1580 W/m (Tablo 2den 174C scaklk
farkna gre)
I = 90 + (15x0,3) + (1 x 1,2) = 95,7 m
Tablo3. Kondenstop Seim Tablosu
A: En iyi seim B: Kabul edilebilir alternatif
Bir vana ayn aptaki 1,2 m boru uzunluuna, bir flan iftide ayn aptaki 0,3 m boru
uzunluuna eit kabul edilir.
10 bar basntaki buhar scakl 184C olup, buharlama entalpisi = 2000 kj/kg
Kondens miktar;
Q2 =
1580 x 95,7 x 3,6
2000 x 4
Q2 = 68 kg/h
Toplam kondens miktar; Q = Q1+Q2 = 241,6 + 68
Q = 309,6 kg/h
Toplam kondens miktarndan yola klarak, snma annda ve rejim esnasnda oluacak s
kayb hesaplanabilir.
Tablo - 4. Dz elik Borularn Is Emi Miktar (W/m)
Hava Istma Borular
Tablo 2, hareketsiz hava ve ortam scaklnda yatay borularn s emi miktarn (W/m)
gstermektedir.
Q =

E x I x 3,6
L x 4
Q = Kondens miktar ......................................kg/h
E = Tablo 2den s emi miktar ....................W/m
I = Efektif boru uzunluu ..............................m
L = Buharlama entalpisi ................................kj/kg
Yatay ekilde ve arasndan hava flemeden stma yaplan sistemlerdir. Birden fazla boru
gurubunun s emi deerinin hesap edilmesinde Tablo 2deki deerler, Tablo 3deki verim
katsaylar ile arplr.
Dey ekildeki borularn verimi de yataylardan daha dktr. Bu durumda s emi
miktarnn hesap edilmesi iin Tablo 2deki deerler Tablo 4deki verim katsays ile arplr.
Sistemde, borular arasnda hava fleyen bir fan mevcut ise s emi miktar artar. Bu durumda
eer flenen havann hz biliniyor ise Tablo 2deki deerler Tablo 5deki katsay ile arplr.
Hesap edilen buhar yk kontrol vanasnn ap tayininde de kullanlr. Eer ksa snma
sresi isteniyorsa buhar yk 1,2 katsays ile arplr.
Tesisat iletmeye alma esnasnda olduu gibi, kondenstop giri basncnn dmesi annda
kondenstopun kapasitesi de der. Bu nedenle kondenstopun kapasitesi, tesisatn kapasitesinin
iki misli alnarak deerlendirilir.
Tablo - 7. Hava Hareketinin Borularn Is Emiine Yaklak Tesiri
Hava Istma Cihazlar
reticilerin bir ksm cihazlarn k
deerlerini W, Btu/h veya Kcal olarak ver-
mektedirler. Bu deerden hareket ederek
kondens miktar, cihazn sl deerinin iletme
basncndaki buharlama entalpisine bln-
mesi ile hesap edilir.
44000 W deerindeki stma nitesinin 3,5
bar alma basncndaki buharla almas
durumunda meydana gelecek kondens:
44000 x 3,6
= 74.7 kg/h
4,7 kg/h
Not: Kondens miktarnn kg/sn yerine kg/h
olarak belirtilmesi iin 3,6 katsays kul-
lanlmtr.
Eer retici cihazn sl deerini vermemi
ise, stc tarafndan stlacak havann scak-
lnn buhar ile ykselecei dnlerek,
kondens miktar aadaki formlle hesap
edilir.
Q =
V x 60 x t x Sp
L
Q = Kondens miktar kg/h
V = Istlacak hava hacmi m
3
/dakika
t = Ykselen scaklk C
Sp = Havann zgl ss 1,34 kJ/m
3
C
L = Buharlama entalpisi kJ/kg
rnek: 110 m
3
/dakika kapasiteli bir stma
cihaz scakln 18Cden 82Ca kadar, 7
bar gsterge basncndaki buhar ile yksel-
mektedir. Kondens miktar nedir ?
Q =
V x 60 x t x Sp
L
Q =
110 x 60 x 64 x 1,34
= 276 kg/h
2048
Is Eanjrleri
Kondens miktar hava stma cihazlarnda
olduu gibi hesap edilebilir. Eanjrlerin kul-
lanma yerlerinin ok eitli olmas nedeni
ile balang s yk bir emniyet katsays
ile hesap edilir ve kapasiteleri dizayn kapa-
sitesinden daha byktr.
Q =
V x 60 x (T t) x Sp
L
Q = Kondens miktar kg/h
V = Istlan suyun miktar (lt/dakika)
T = Su k scakl (C)
t = Su giri scakl (C)
Sp = Suyun zgl ss 4,18 kJ/kgC
L = Buharlama entalpisi kJ/kg
rnek:
20C scaklktaki su, eanrde 90Ca kadar
stlmaktadr. Buhar basnc 8 bar, eanjrde
dolaan su miktar 50 lt/dakika olduuna
gre kondens miktar:
Q =
50 x 60 x 70 x 4,18
2030,9
Q = 432,2 kg/h
Tablo - 5. Istma Gruplarndaki Yaklak Verim Dm
Tablo - 6. Dey Borulardaki Yaklak Verim Dm
Herhangi bir andaki s yk, kazan k ve
giri scaklklar ile pompalanan miktarn
bilinmesi ile hesap edilebilir. Dikkat edilmesi
gereken husus, pompa zerinde belirtilen
deerin pratikte gerekleen pompalama mik-
tarna eit olmasdr.
Bir baka hesap yntemi de binann s yk-
nn bulunmasdr. Toplam s ykne etki
eden, pencereler, duvar ve at gibi deiik
faktrler dikkate alnr. Beher m
3
hacim iin
30 wattlk bir s yk, d scakln -1C
olduu kabul edilerek hesap edilir.
Is yknn hesap edilmesi iin en doru
yntem, lme yntemidir. lme, azami
buhar sarfiyatnn gerekleecei artlarda
yaplmaldr.
rnek:
7C d scaklkta, i snn 18Ca getirildii,
yani snn 11Ca ykseltildii zaman llen
buhar miktar 227 kg/hdir. -1C d scaklkta
i scakl 18Ca getirmek iin gerekli bu-
har miktar nedir? (t= 19C)
19 x 227
= 392 kg/h
11
Hesaplanan kondens miktar emniyet
katsays ile arplarak kondenstop kapasitesi
tayin edilir. Is eanjr iin emniyet katsays:
2dir.
Scak Su Depolama Tanklar
Scak su depolama tanklar, ierisindeki
suyun tamamn belli bir scakla, belli bir
srede ykselten tanklardr. Istma sresince
youan buharn ortalama miktar aadaki
formlle hesap edilir.
Q =
W x Sp x t
L x h
Q = Kondens miktar kg/h
W = Istlan suyun arl kg
Sp = Suyun zgl ss 4,186 kJ/kgC
t = Scaklk ykselmesi C
L = Buharlama entalpisi kJ/kg
h = Isnma sresi Saat
rnek:
2272 litrelik deponun suyu, 7 bar gsterge
basncndaki buhar ile scakl 10Cdan
60Ca 2 saatte kartlmaktadr. Kondens
miktar nedir?
Not: 1 litre su = 1 kg
Q =
W x Sp x t
=
2272 x 4,186 x 50
L x h 2048 x 2
Q = 116 kg/h
Hesap edilen buhar miktar, kontrol vanasnn
ve kondenstopun ap tayininde kullanlr.
Ancak balangntaki yksek basn d
nedeni ile kondenstop ap tayininde emniyet
katsays 2 alnr.
Tanklardaki Buhar Serpantinleri
Svlarn stlmasnda buhar serpantinlerinin
kullanlmas ok yaygndr.
Serpantinlerin s ihtiyac aada belirtilen temel s transfer formlnden ve kondens miktar
da s ihtiyacnn kullanlan buharn buharlama entalpisine blnmesi ile bulunur. Kondens
miktarnn kg/h olarak istenmesi durumunda elde edilen deer 3,6 ile arplr.
Q = U x A x (T
2
- T
1
)
Q = Serpantinlere iletilen s miktar W
U = Serpantin s iletim katsays W/m
2
C
A = Serpantin yzeyi m
2
T
2
= Istma yzeyinin ortalama scakl C
T
1
= Istlan svnn ortalama scakl C
Formln kullanlmasnda karlalan problem s iletim katsaysnn tesbitidir. Bu katsay
sabit deildir ve artlara gre deimektedir. Nedeni d tabaka ve sy engelleyen filmlerdir.
Serpantin ve sv scaklklar arasndaki fark kk olduu zaman s konveksiyon yolu ile
iletilir. Bu durumda s iletim katsays dktr.
Serpantin ve stlacak sv scaklklar arasndaki fark byk olduu zaman sv tarafndaki
hzl hareketten dolay s iletim katsays yksektir. Svnn hareketi s iletim katsaysn
ykseltir.
Baka bir faktr de serpantinin retilmi olduu malzeme cinsidir. Farkl malzemelerden
retilmi serpantinlerin s iletim katsaylar farkl deerlere sahiptir. Buna ramen s iletimine
etki eden en nemli faktr serpantinin her iki tarafnda oluan filmlerdir ve serpantinin
retilmi olduu malzemenin cinsi daha az etkilidir. elik, bakr ve pirin serpantinler
uygulamalarda grlmektedir. Kurun kapl borularn s iletim katsaysnn bulunmas iin
0,4 katsays kullanlr.
Belirtilen sebeplerden dolay sabit bir s iletim katsays verilmemektedir. Ancak tablolar
seilmesi gereken deerlerin araln vermektedir. Tablo 6, su ierisindeki serpantinlere ait
s iletim miktarlarn vermektedir. Sudan baka svlar ierisindeki serpantinlerin s iletim
deerleri, scaklkla viskozitenin deimesi nedeni ile de ayrca deimektedir. Tablo 7de
uygulamada sk rastlanan svlar iin serpantin s iletim miktarlar verilmektedir.
Svnn scakl stlarak ykseliyor ise, T
2
- T
1
teorik olarak logoritmik ortalama scaklk
fark olmaldr. Ancak, ilk ortamn sabit scaklkta olduu buhar ile stlan serpantinlerde,
logaritmik scaklk fark ortalamasnn alnmas ile genellikle yeterli hassasiyet salanr.
Uzun serpantinlerde, serpantin boyunca nemli bir basn kayb meydana gelir. Bu durumda
T
2
ortalama serpantin scakl iin giri basncna karlk gelen scakln %
75i alnr. En kt artlarda ise ortalama scaklk, giri scaklnn % 40 kadardr.
Toplam s iletim miktar W/m
2
C
Tank Serpantini, Buhar/Su (Scaklk fark 28C) 68-1277
Tank Serpantini, Buhar/Su (Scaklk fark 58C) 993 - 1703
Tank Serpantini, Buhar/Su (Scaklk fark 110C) 1277 - 2697
Pratik Is letim Miktar W/m
2
C
Tank Serpantini, dk basn tabii sirklasyon 568
Tank Serpantini, yksek basn tabii sirklasyon 1136
Tank Serpantini, dk basn cebri sirklasyon 1136
Tank Serpantini, yksek basn ebri sirklasyon 1703
Tablo - 6 Suya Daldrlm Serpantinlerin Is Emi Miktarlar
W/m
2
C
Hafif Yalar 170
Ar Yalar 85 - 113
Yal Svlar* 28 - 57
Buhar serpantini, orta basn, cebri konveksiyon
Hafif Yalar (200 sn. Redwood 38Cde) 568 W/m
2
C
Orta Yalar (1000 sn. Redwood 38Cde) 341 W/m
2
C
Ar Yalar (3500 sn. Redwood 38Cde) 170 W/m
2
C
Melaslar** (10000 sn. Redwood 38Cde) 85 W/m
2
C
Yal Svlar (50000 sn. Redwood 38Cde) 57 W/m
2
C
*Margarin ve Don Ya gibi maddeler normal scaklkta kat haldedirler. Ancak erimi halde
olduka dk viskozitelidirler.
** Ticari melaslar genellikle su ihtiva ederler ve viskoziteleri daha dktr.
Tablo - 7 eitli Svlara Daldrlm Serpantinlerin Is Emi Katsaylar Buhar Serpantini,
Orta Basn, Tabii Konveksiyon
Tablo - 11 Su Yzeylerinden Is Kayplarnn
Hesab
Buharlama miktarna etki eden faktrler;
a)Su scakl
b)Su yzeyi zerindeki hava-buhar basnc
c)Su yzeyi zerindeki hava hareketi
Buharlama miktar = 45,8 x C x (P
1
P
2
)
(g/hm
2
)
Bu formlde;
45,8= Film dalma katsays
C = Hava hareket faktr
0,55 durgun hava
0,71 hafif hareketli hava
0,86 hzl hareketli hava
P1 = Su buhar basnc (mbar)
P2 = Su yzeyi zerindeki hava basnc
(mbar)
Is kayb =
E x L (W/m
2
)
3600
E = Buharlama miktar (g/hm
2
)
L = Buharlama basncna karlk
gelen buharlama entalpisi
(kJ/kg)
3600 = Sonucun W/m
2
olarak elde
edilmesi iin katsay
rnek:
21Cda doymu hava buhar basnc 25
mbardr. Bu nedenle 21Cda ve % 50 bal
nem oranndaki basn;
25 x
50
= 12,5 mbar
10
Kurutma Silindirleri
Kurutma silindirlerinin ok eitli trleri
vardr. Bu nedenle buhar sarfiyatlar da
birbirine gre ok fakldr. Kurutma silindir
byklklerinin farkl olmasndan baka,
dnme hzlar ve iletme buhar basnlar da
farkldr. Kurutulan maddelerin ok eitli
olmalar Pamuk iplii, Kat gibi-hesap-
lama yntemini ok karmak hale getirir.
Buhar ihtiyacn veren en nemli yol lme
metodu en doru sonucu verir. Aadaki
forml hesapl amada kul l an l abi l i r.
Q =
1,5
[(Ww Wd) 2550 +1,26 Wd (Tt)]

L
Q =Buhar yk kg/h
Ww =Ya arlk kg/h
Wd =Kuru arlk kg/h
T =Silindirden kan maddenin
scakl C
t =Silindire giren maddenin
scakl C
L =letme basncndaki buharn
buharlama entalpisi kJ/kg
Kurutma silindirlerinin iletmeye alnmalar
annda hacim ve arlklarndan dolay yksek
buhar sarfedilir. Bu nedenle kondenstop ap
tayininde kullanlacak emniyet katsays 3
olmaldr. Ayrca havann iyi tahliye edilme-
mesi durumunda kurutma sresi uzun olacak-
tr, bu nedenle hava tahliyesi iyi yaplmaldr.
Presler
Preslerdeki buhar miktarnn hassas bir
ekilde hesap edilmesi mmkn deildir. En
sal kl ynt em l me met odudur.
Tanklar
Kapal bir ekilde akaryakt depolamak iin veya baka maddeleri st ak olarak toplamak
iin kullanlabilir. st ak tanklarda buharlama meydana geldii iin hesaplama daha
zordur.
Is ihtiyac, aada belirtilen noktalarn bazlarnn veya hepsinin toplamdr;
1.Depo edilen svnn scakln ortam scaklndan, iletme scaklna getirmek iin
gerekli s miktar,
2.Tank cidarlarnda meydana gelen s kayplar,
3.Sv yzeyinden meydana gelen s kayplar,
4.letme srasnda tankn ierisine konulan daha dk scaklktaki maddelerin alm
olduklar s miktar.
Tablo - 8 Dz Yzeylerden Is letim Katsaylar,
Tablo 8deki deerler dolu dey yzeylere uygulanr. Dolu yatay yzeyler iin yukardaki
deerler 1,3 katsays ile arplr. Aa doru s kayplar olan dolu yatay yzeyler iin
yukardaki deerler 0,65 ile arplr.
Tablo - 9 Dz Yzeylerden Is Kayplar
Tablo 9daki deerler yukar doru s kaybeden yzeyler iin, 1,3; aa doru s kaybeden
yzeyler iin 0,65 katsays ile arplacaktr. Durgun hava dndaki artlar iin Tablo 5deki
deerler kullanlacaktr.
Deiik kat maddelerin yzeylerinden meydana gelen s kayplar, bir nceki daldrlm
serpantinlerin banda verilen temel s iletim forml ile hesaplanr. Bu durumda Tablo 8de
verilen katsaylar kullanlr. Alternatif olarak da Tablo 9da verilen farkl alma artlarndaki
s kayp deerleri kullanlr.
Serbest sv yzeylerinden meydana gelen s kayplar eitli yollardan elde edilebilir. Tablo
10dan direkt olarak okunabilir. Ancak dk scaklklar iin Tablo 11den detayl olarak
hesap edilmesi daha uygundur. zellikle, su ile hava arasndaki scaklk farknn az olduu
yzme havuzu s kayp hesaplarnda Tablo 11den yararlanlr.
Diyagramda belirtilen su s kayplar havadaki nem oranndan etkilenir. Uygulamada
karlalan nem oranlar eri kalnl nedeni ile ihmal edilir.
Diyagramn Kullanlmas
Su yzey scakln tespit edin ve bu noktadan dey bir doru izerek s erisi ile kesitirin.
Durgun hava iin kesime noktasndan sola doru bir yatay doru izin ve s kayp deerini
sol dey eksenden okunur. Eer hava hz biliniyor ise yatay eriyi saa ve sola istenen hz
dorusunu kesene kadar uzatnz, daha sonra kesime noktasndan izilecek dey doru ile
s kayplar alt yatay eksende okunur.
Tablo - 10 Su Yzeylerindeki Is Kayplar
Tablo - 11 zerinde % 55 Bal Nem ve 9-7 Mbar Basncnda Hava Bulunan Su
Yzeyindeki G/H M2 Buharlama Miktar
Hesaplama Tablo 9daki s kayp deerlerini alnmas ile yaplabilir.
Preslerin buhar hacimleri kk, snmalar iin gerekli s yk byktr. Bu nedenle
kondenstop ap tayininin emniyet katsays 2dir. Scaklk kontrol hassas bir ekilde bir
basn drc yardm ile yaplabilir.
Hat Istma
Viskozitesi yksek akc olmayan akkanlarn iletildii hatlar yksek scaklklarda stlr.
Istma, izole edilmi buhar hatt ile yaplr. Buhar ihtiyacna etki eden etkenler; iki hattn
temas yzeylerinin bilinmesi, stlan akkann hat boyunca scakl, stma hatt boyunca
scaklk ve basn kayplardr. Ana iletim borusunun radyasyon kayplarnn, hat stma
tarafndan karland kabul edilir. Ana iletim borusundaki bu radyasyon kayplar ayn
aptaki bir ana buhar hattndakinden ok daha dk olmakla beraber kayplar bir buhar
hattndakiler gibi hesap edilir. Ceket stmal hatlardaki s kayplar ceketli borunun apna
eit bir buhar hattnn s kayplar eklinde deerlendirilir. Kondenstop ap tayininde ilk
iletme artlarndaki ar kondens miktar dikkate alnarak, emniyet katsays 2 olarak alnr.
Fla Buhar Tank
Bir s eanjrnden gelen kondens miktar 1500 kg/h olup, basnc 5 bardr. Kondens 0,5
bar basntaki fla buhar tankndan ayrlacaktr. Fla buhar tankndan kan kondens miktar
aadaki ekilde hesaplanr.
5 bardan 0,5 bara boalan kondensteki fla buhar oran % 9dur. (Tablo 1)
Fla buhar miktar:
1500 x 9
= 135 kg/h
100
Kondens miktar: 1500 - 135 = 1365 kg/h
Kondens Toplama
Bir buhar sisteminin verimli ve ekonomik alabilmesi iin kondensin uygun bir tesisatla
kazan besi suyu tankna dndrlmesi gerekmektedir.
Aadaki ekilde grlecei zere kondens, besi suyu tankna dndrlmekte buradan da
kazana pompalanmaktadr.
Kondensin Geri Kazanlmas le Salanan
Yararlar :
Su tketiminin azalmas
Kazan kimyasallarnn daha az tketilmesi
Yakt tketiminin azalmas
Kazan blf miktarnn azalarak enerji
tasarrufu salamas
Kondens Hatlar
1-Kondenstopa Kadar Olan Hatlar
ekil 6. Buhar ve kondens hatt devresi
ekil 7. Kondenstop balantlar
YANLI
DORU
ekil 8. Kondens hatt rnei
ekil 9. Kondens k hatt
Kondenstoplar (termostatik prensiple alan
kondenstoplar hari), kondens kna mm-
kn olduu kadar yakn olmaldr. Aksi tak-
dirde kondensin nne gelen buhar konden-
stopun kapanmasn salar. Cihazn iinde
oluan kondens ise boalamaz ve sistem ve-
rimli alamaz.
Ana buhar hatlarnda kondensin rahat
boalmas ve kondenstopun kat partikl-
lerden ve pisliklerden etkilenmemesi iin bir
cep yaplr. Ana buhar hatlarna yaplacak
cebin ap ve derinlikleri aadadr.
ap Tayini
Kondenstopa kadar olan hatlarn ap,
kondenstopun apna eit olarak alnr. Ancak
kondenstop ap, uygulamaya gre kondens
miktar 2 veya 3 emniyet katsays ile
arplarak tespit edilir.
2- Kondenstop k Hatlar
Kondenstop k hatlarnda; kondens, hava
ve dier gazlar ile birlikte bir miktar fla
ANA BUHAR HAT API: D CEP API: d1 CEP DERNL: d2
100 mmye kadar d1= D d2= 100 mm
125-200 mm aras d1= 100 mm d2= 150 mm
250 mm ve st d1= D/2 d2= D
ekil 10. Fla buhar oluumu
ekil 11. Kondens boalma emas
Tablo 12. Kondens hatt ap tayini
ekil 12. Kondens tank balant emas rnei
ekil 13. Kondens hatlarna ilikin rnekler
ekil 14. oklu kondens balants rnei
buhar tanr. Fla buharn oluma nedeni
buhar basnc ile kondens basnc arasndaki
farktr. Bu farktan dolay kondensin bir ksm
fla buhar haline geer ve fla buhar sudan
daha fazla bir hacim kaplamas nedeni ile
ap, fla buhar dikkate alnarak tayin edilir.
Kondensin rahat boalabilmesi iin verilmesi
gereken eim: 1:70dir.
Kondens Hatt ap Tayini
Her tr kondens hat ap tayini aada
grlen diyagram yardm ile yaplr.
rnek: Bir kondenstop, 18 bar basn ve
tam ykte 1000 kg/h kondens boaltmaktadr.
Kondens hatt 5 m ykselerek 3,5 bar
basntaki kondens hattna balanmtr.
Seilen ap diyagrama gre DN32dir.
3- Ortak Kondens Hatlar
Birden fazla kondenstop knn ortak bir hata balanmasna ortak kondens hatt denir.
EKL A EKL B
Ortak kondens hatt, kondenstop knn altnda ise balant EKL Ada grld gibi
yaplr.
Eer ortak kondens hatt kondenstop knn zerinde ise su ile dolu olan ortak hata balant
stten difzr ile yaplr (EKL B). Difzr yardmyla, kondensin boalma esnasndaki
hz drlerek, kondens hatlarnda oluabilecek grlt, anma ve ko darbesi gibi
problemler minimuma indirilir.
ap Tayini
Ortak hattn ap, dier kollarn aplarnn karelerinin toplamnn kare kkdr.
Ortak hat ap: D1
2
+ D2
2
HE1 ve HE2 ortak ap : (20)
2
+ (20)
2
= 28 mm
HE(1+2) ve HE3 ortak ap : (28)
2
+ (15)
2
= 32 mm
28 mm apnda boru bulunmamas nedeni ile, DIN 2447 ve DN25 borunun i ap 28,5
olduundan HE1 ve HE2 ortak ap DN25 olarak seilir.
1-Pompa Yardm le Tanan Kondens Hatlar
Pompa yardm ile tanan kondens hatlarnn incelenmesinde bilinmesi gereken deerler;
a) Statik basma ykseklii
Pompann kondensi tayaca st noktann metre cinsinden uzakldr.
b) Srtnme kayplar
Vana ve fittinglerden meydan gelen srtnme kayplar pratikte boru uzunluuna % 10 ilave
edilerek edeer boru uzunluu hesap edilir.
Edeer boru uzunluu: Boru uzunluu + % 10
Statik basma ykseklii (bar) + Srtnme kayb (bar) + Kar basn (bar)
rnek: 150 m uzunluunda ve 50 mm apndaki borulardan, 5000 kg/h kondensin tanmasnda
oluan basn kayb nedir ?
Edeer boru uzunluu: 150 + % 10 = 165 m
Srtnme kayplarndaki deerler alnd
takdirde toplam kar basn:
1+ 0,17325 + 0,7 = 1,87325 bar
Is Eanjrlerinden Kondensin
Boaltlmas
Scaklk kontrol vanasnn bulunduu ve
kondensin, kondenstop knda ykseldii
sistemlerde kondensin boaltlmas kritik bir
durum oluturur. Is eanjrnde scaklk
istenilen deere geldii anda scaklk kontrol
vanas kapanr ve buhar hacmindeki basn
der, hatta vakum oluur. Karlalan
sorunlar:
Korozyon
Istlan akkanda scaklk dalgalanmalar
Ko darbesi
Ses
Is eanjrnde biriken kondensin boal-
tlmas iin kondensin bir kaba alnarak bir
kondens pompas ile boaltlmas idealdir.
Buhar Armatrleri
Boru ve basnl kaplarda kullanlan, akkan
kapatmaya, ksmaya (ayarlamaya), ak
kontrol etmeye ve emniyete almaya yarayan
armatrlerin birok tr vardr. Armatrler,
iletmelerin verimli almalarnda nemli
greve sahiptir. Bu nedenle, armatrden iyi
sonu alabilmek iin o armatrn kullanm
yerine gre uygun seilmi olmas gerekir.
Buhar ve kzgn su tesisatlarnda kullanlan
belli bal buhar armatrleri; globe vanalar,
Basn kayb Boru ap (mm)
(mbar/m) 15 20 25 32 40 50 65 80 100
1,0 180 418 758 1701 2590 4990 10115 15649 31879
1,14 194 450 845 1832 2790 5366 10841 16828 34247
1,18 198 457 857 1890 2830 5443 11022 17055 34746
Tablodan basn kayb 5000 kg/h iin 1,05 mbar/m * 165 m = 173,25 mbar (0,17325 bar)
ekil 15. Pompal kondens hatt rnei
ekil 16. Pompal kondens hatt rnei
Tablo 13.
ekil 17. Is eanjrnden kondens
boaltlmas rnei
ekil 18. Kondens pompas uygulamas
salmastral olan sistemlerden daha uzun
mrl olur ve uzun sre bakm gerektirmez.
Kullanld akkanlar:Buhar, kzgn su, kz-
gn ya ve korozif akkanlar.
Yapsal ekilleri ak ynne gre, dz geili,
ke vana ve Y tipi vanadr.
Emniyet Vanalar
Kazanlar, basnl kaplar ve boru sistem-
lerinde msaade edilebilen azami iletme ba-
sncnn almasn nlemek iin emniyet va-
nalar kullanlr. Prensip olarak emniyet
vanas, iletme basncnn, tespit edilmi ba-
sncn zerine kmas durumunda alan ve
basncn belirli bir deere dmesi ile tekrar
kendi kendine kapanan bir vana trdr.
Emniyet vanalar, alma prensiplerine
(ykleme ekillerine) gre, arlkl ve yayl,
boaltma karakteristiklerine gre ise tam
kalkl ve oransal kalkl olarak retilirler.
Tam Kalkl Emniyet Vanalar
Tam kalkl bir emniyet vanas, ayar
basncnda amaya balar ve ok ksa bir
sre ierisinde ayar basncnn % 5 zerindeki
bir basnta tam ak konuma gelir. abuk
alma sresinde ama miktar, toplam a-
mann % 20sinden fazla olamaz. Tam kalkl
emniyet vanalarnda k ap, giri apndan
iki l byktr (rnek: DN40 /65).
Dolaysyla boaltma kapasiteleri de oransal
kalkl emniyet vanalarna gre daha
byktr.
kresel vanalar (kzgn su ve kondens devrelerinde kullanlabilir), kondenstoplar, separatrler,
vakum krclar, hava atclar, basn drc vanalar, termostatik vanalar, emniyet vanalar,
kazan seviye kontrol elemanlar ve kazan blf elemanlardr.
Armatr Seimi
Armatr seiminde, genel olarak aadaki bilgilere ihtiya vardr.
1.Akkan cinsi.
2.letme basnc: Maksimum iletme basnc dikkate alnr.
3.letme scakl: Maksimum ve minimum iletme scakl tespit edilir.
4.Malzeme: Armatr malzemesi akkan, basn ve scaklk dikkate alnarak seilir. Burada
nemli nokta iletme artlarna ve seilen armatr cinsine gre kabul edilebilir. Azami iletme
basncnn tespit edilmesidir. Scaklk arttka iletme basnc da anma basncnn (nominal
basncn) altna der (DIN 2401).
5.Armatr tipi
6.Anma ap
7.Balant ekli (flanl, dili, soketli).
Nominal Basn (PN)
Maksimum 120C scakla kadar maksimum alma basnc (bar) nominal basn olarak
tanmlanr. Vanalar nominal basn deerleri; PN2.5, PN6, PN10, PN16, PN25, PN40, PN63,
PN100 olarak retilir. Ykselen scaklklarda malzeme mukavemeti dtnden, izin verilen
iletme basnc da ters orantl olarak der.
Globe Vanalar
1.Baskl Tip Vanalar
D grn olarak; gvde, kapak, mil ve volandan meydana gelir. aksam olarak sit ve
supap vardr. szdrmazlk metal sit-supap sistemi ile salanr. D szdrmazlk ise mildeki
salmastra ile temin edilir.
Kullanld akkanlar: Buhar, kzgn su, basnl hava, vb. akkanlar.
Yapsal ekilleri ak ynne gre, dz geili, ke vana, Y tipi vana ve ok yollu vana
isimlerini alrlar.
Globe vanalarn en ok kullanlan tipleri, dz geili olanlardr. Ayrca ke tipi olanlar, ayn
zamanda dirsek amacyla da kullanlr. Y tipi vanalarn basn kayb dk olduundan
basn kaybnn az olmas istenen devrelerde kullanlr.
2. Pistonlu Vanalar
D grn olarak gvde, kapak, mil ve volandan meydana gelir. aksam olarak piston
ve ringler mevcuttur. Alt ring i szdrmazl, st ring d szdrmazl salar.
Kullanld akkanlar: Buhar, kzgn su, basnl hava, vb. akkanlar.
Yapsal ekilleri, dz geili, ke ve Y tipidir. En ok kullanlanlar, dz geili tiplerdir.
ne vanalar, daha hassas ak kontrol (debi ayar) gerektiinde kullanlr. Supabn ine
ulu olmasndan dolay bu adla anlr. Genellikle enstrman ve lme hatlarnda yksek
basn ve yksek scaklklarda kullanlr.
3. Metal Krkl Vanalar:
D grn olarak, gvde, kapak, mil ve volandan meydana gelir. aksam ve i szdrmazl
salayan elemanlar baskl tip vanalarda olduu gibi sit ve subaptr. Ancak d szdrmazlk,
bir metal krkl sistemi ile salanr. Paslanmaz elik malzemeden olan metal krkl
vanalarda d szdrmazlk,
ekil 19. Metal krkl vana
Ayrca, buhar kazanlar dizayn basncnda almaldrlar. Daha dk basnta almalar
buharn ya olmasna neden olur. Bu nedenle buhar, yksek basnta retilir ve daha sonra
basn drc vana ile basnc drlr.
Basn drme vanalar;
Yardmc enerjisiz alan vanalar
Aktatrl (yardmc enerjili elektrik veya hava ile alan) vanalar olarak iki ayr grupta
retilmektedir.
Yardmc enerjisiz alan basn drc vanalar, elektrik, hava gibi yardmc bir enerjiye
gerek olmadan alrlar. Dorudan tesirli ve pilot tesirli olmak zere iki ayr tipi vardr.
Pilot tesirli basn drc vanalar, giri basnc deiikliinden ve debi deiikliinden
etkilenmeden hassas basn kontrol salar.
Basn drc vanalar iin 10:1den fazla oranda drme tavsiye edilmez. Byle
durumlarda, arka arkaya (seri olarak bal) iki basn drc vana kullanlmaldr.
Termostatik Vanalar
Bir sistemin, nitenin, scaklk kontrol termostatik vanalar ile yaplr. Yardmc enerjili ve
yardmc enerjisiz tipleri vardr. Yardmc enerjisiz alan vanalar, vana ve duyargadan
ibarettir. Scaklk deiimi bir duyarga ile hissedilir. Duyarga iinde bulunan sv genleerek
kontrol vana supabn hareket ettirir.
Oransal Kalkl Emniyet Vanalar
Oransal kalkl bir emniyet vanas, ayar
basncnn % 10 zerindeki bir basnta tam
kapasite ile boaltma yapabilen bir
armatrdr. Oransal kalkl emniyet
vanalarnda giri ve k aplar ayndr.
Emniyet Vanas Seimi
Emniyet analarnda ap tayini iin ayar
basnc kullanlr. Boaltma kapasiteleri
tablosunda, buhar, basnl hava ve su iin
aplara gre bir boaltma kapasitesi deeri
vardr. Emniyet vanas seimi, boaltma
kapasitesine ve akkan cinsine gre yaplr.
a) Boaltma kapasitesine gre;
Yksek boaltma kapasitesi: Tam kalkl
Dk boaltma kapasitesi: Oransal
kalkl
b) Akkan cinsine gre;
Svlar iin: Kapal kapak, kapal kaldrma
Yanc gazlar iin: Gaz szdrmaz kapak,
kaldrmasz
Buhar ve gazlar iin: Ak kapak, ak
kaldrma
Basn Drc Vanalar
Her cihazn emniyetle alabilecei bir
basn limiti vardr. Cihaza gelen basn,
cihazn alabilecei basntan daha byk
ise basnc drmek gerekir.
Buhar sistemlerinde, tam kalkl emniyet
vanas kullanlr.
ekil 20. Emniyet vanas
ekil 21. Basn drme istasyonu
ekil 22. Seri bal basn drme istasyonu
Cafer nl,
1952 ylnda dodu. 1975 ylnda
makina mhendisi oldu. 1976-1980
yllar arasnda T. Halk Bankas
Genel Mdrl nde teknik
kontrol olarak grev yapt. 1980-
1955 yllar arasnda Klinger-Yakack
firmasnda alt. Yurtdnda bata
Spirax Sarco/ ngiltere olmak zere,
Mival / talya, Desbordes / Fransa,
Kemper / Almanya, Socla / Fransa,
Sigeval / spanya, ve Sapag / Fransa
firmalarnda vana ve buhar cihazlar
konusunda birok seminer ve
kurslara katld. Halen Intervalf Ltd.
ti.nin Genel Mdr olup, MMO ve
Trk Tesisat Mhendisleri Derneinin
yesidir.
Is deitiricilerinde (eanjrlerde), scak su depolamada, kazan besi suyu tanklarnda, proses
scaklk kontrolnde ve hava kompresrlerinde uygulama alan bulur.
Separatr
Buhar iindeki su zerreciklerini ayrarak buharn daha kuru olmasn salar. Kazan knda,
cihazlardan nce veya kuru buhar istenen nite girilerinde kullanlr.
Vakum Krc
Tesisat ve proses cihazlarnda meydana gelen vakumu nler ve kondensin etkili bir ekilde
tesisattan tahliye edilmesini salar. Vakum krclar; s deitiricilerinde (eanjrlerde),
tanklarda, kazanlarda, sterilizatrlerde ceketli piirme kazanlarnda ve ana buhar hatlarnda
uygulama alan bulur.
Hava Atc
Hava, tesisat ierisinde ve buhar cihazlar
ierisinde ilk iletmeye alndnda mevcuttur.
Ayrca buhar kesildii zamanda hava tesisatn
ierisine girerek ve kondens suyunda eriyerek
kazana gelir. Youan bir gaz olmayan hava-
nn tahliyesi ok nemlidir. Ana buhar hat-
larnda hava, hat sonlarndan boaltlr. Ana
buhar devre sonunda havann tahliyesi siste-
min abuk snmas ve daha fazla retim ve
korozyonu nlemek iin gereklidir.
Kaynaklar:
Intervalf Buhar Tesisatlar ve Buhar
Cihazlar El Kitab
Spirax Sarco Steam Distribution
Spirax Sarco Hand Book
Intervalf Seminer Notlar
Spirax Sarco Condensate And Flash Steam
Recovery
ekil 23. Termostatik vana uygulamas
ekil 24. Separatr
ekil 25. Vakum krc
ekil 26. Hava atc
EK - 1: BUHAR TABLOSU
EK - 2 : MOLLIER DYAGRAMI