- BARBAROS HAYREDDN PAA'NIN HATIRALARI Kapdan- Derya Barbaros Hayreddin Paa, hatralarn, bizzat Kanuni Sultan Sleymann

emriyle yazdrmtr. Paa anlatm, sylediklerini, Muradi Sinan Reis kaleme almtr. Trk
tarihinin mhim kaynaklarndan biri olan bu pek deerli hatralar, bugne kadar
yaynlanmamtr. Trkiyede 5 el yazmas nshas vardr. Bunlarn biri Topkap Saraynda,
dier drd ise stanbul niversitesi Ktphanesinin Trke Yazmalar blmndedir. Biz,
niversite Ktphanesi yazmalanndan 94 ve 2490 numaral olanlarnn mikrofilmlerini aldrttk.
Bu saymzdan balayarak sunduumuz hatralarda, 2490 numaral yazma esas alnm, fakat
yer yer, hareketli olan 94 numaral yazma ile karlatrlmtr.
Eseri, geni okuyucu kitlesine sunabilmek iin, dilini bugn konuulan Trkeye gre
sadeletirdik. Barbaros, nce aabeyi Oru Reisten bahsetmekte, sonra "Hayreddin Paa"
olmadan nce tad "Hzr Reis" adyla yapt faaliyeti anlatmaktadr.
Bu derece nemli bir eseri Trk okuyucusuna verebildiimiz iin eref duyuyoruz. Barbaros
gibi dnya tarihinin en mstesna amiralinin hatralarnn bile daha yaynlanmam olmas, Trk
tarihinin henz ne kadar dokunulmam bir saha olduunu gstermektedir.
Hayat Tarih Mecmuas
KANUN SULTAN SLEYMANIN EMRYLE HATIRALARIMI YAZDIRMAYA BALADIM
"Sen ve karndan Oru, nasl Midilli adasndan kp Cezayiri fethettiniz? Bu ana
gelinceye kadar denizde ve karada ne eit gazalar yaptnz? Btn bu hadiseleri, eksik ve fazla
sz sylemeksizin bir kitap halinde yazdr. Kitap bitince, bir nshasn da, hazineme konmak
zere bana getir."
Bu emri alnca, birok deniz cenginde arkadam olan zamanmzn kalem sahiplerinden
Muradi'yi arttm. Padiahmzn fermann syledim. Derhal ie giritik. Ben syledim, Muradi
yazd.
BABAM YAKUB AANIN MDLLYE YERLEMES VE ANNEMLE EVLENMES
Fatih Sultan Mehmed Han Hazretleri, Midilliyi kafirlerin elinden fethedince, adaya Trklerin
yerlemesini buyurdu. lk yerleenler arasnda babam da vard. Babam Yakub Aa, bir
sipahinin olu idi, kendisi de sipahi idi. Selanik civarnda Vardar Yenicesinde tmar vard.
Midilliye yerleince, evketl Fatih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin emriyle kendisine adada
bir tmar verildi. Bu suretle yeni dirliine kavuan babam, ada halkndan bir kzla evlendi.
Babam, yakkl bir yiitti. Anam ona drt oul dourdu. shak, drt oulun ulusu idi. Sonra
aam Oru, sonra ben Hzr, sonra lyas dodular. Cenab- Hak her birimize uzun mrler, nice
cengler ve zaferler ihsan buyurdu.
Aam shak, Midilli kalesinde otururdu. Aam Orula ben, derya seferlerine merak sardk.
Oru Reis, bir gemi edindi, onunla ticaret maksadyla denize ald. Ben de 18 oturak bir tekne
edindim. nce Selanik ve Arboza gidip geldik. Midilliye mal getirip satyorduk. Fakat aam
Oru, bu yakn seferlerle kanaat etmedi. am Trablusu'na gitmek istedi.
Bir gn, kk karndam lyasla beraber, Trablusa gitmek zere Midilliden ayrld.
AAM ORU RODOS KAFRLER'NE ESR DP NECE YIL ELLERNDE ESR KALDI
Aam Oru, am Trablusuna varamad. Yolda Rodos gemilerine raslad. Byk cenk oldu.
Karndam lyas ehit dt. Tanr rahmet eylesin! Kafir gemileri cengi kazand. Oru Reisi
gemisiyle beraber esir aldlar. Zincire vurup Rodos adasna gtrdler. Bu haber Midilliye
eriince ok zldm. Kanl gzyalar dktm. Fakat hemen aam Oruu kurtarmak arelerini
dnmeye baladm.
Krigo isminde bir kafir tacir vard, dostumdu. Rodosla ticaret yapard. Krigoyu tekneme
alp Bodruma geldim. Kendisine dedim ki :
"Dostluk bugnde belli olur. Al sana 18.000 aka. Aam Oruu kurtarmak iin bana yardm
et. Sen Rodosa git, zemini yokla. Ben seni Bodrumda bekleyeceim."
Krigo: "Ba stne" deyip Rodosa gitti. Orada Oru Reisi bulup grt.
Orua dedi ki :
"Sana karndan Hzr Hayreddin Reis ok selam ve dualar eder. Senin kafir elinde esir
olmana ok zlmekte, gece gndz alamaktadr. Beni sana gnderdi. imdi karndan
Bodrumdadr. Bir hayr haber beklemektedir."
Oru, Krigodan bu szleri duyunca sevincinden alad. Dedi ki :

"Hemen karndam Hzra selim syle. Ne maksatla adaya geldiini deil kafirlere,
srtndaki gmlee duyurma. Yine ilk frsatta grelim."
Oru Reisin, Rodosta Santurluolu namnda bir tand vard. Ad san bilinen bir kafirdi.
Arada gelip Orula grr, hatrn sorard. Oru, Santurluoluna dedi ki :
"Bu Rodos valyeleri, beni karndam Hzra satmazlar. Belki sana satarlar. Sen de beni
adadan karrsn. leride sana borcumu ederim."
Santurluolu :
"Emrin canma minnet, dedi; satarlarsa seni alaym. Fakat dorudan doruya mracaat edip
seni satn almak istesem phelenirler. En iyisi sen ehre indiin bir gn, benim dkkanmn
nnden ge. Fakat sakn dkkana doru bakma ki, seninle tanklm olduu anlalmasn.
Sen geerken, ben tesadfen seni grm olurum. ok beendiimi syler, valyelere seni
bana satmalar iin rica ederim."
Oru Reis, bu szleri duyunca, azat olmu gibi sevindi. Esirlik hayat o kadar acyd.
Gnlerden bir gn Santurluolu, Rodos kaptanlar ile dkkannn nnde oturmu, sohbet
ediyordu. Gya bir hizmete gidercesine dkkann nnden geen Oruu grd. Yanndaki
kaptanlara dedi ki :
"u geip giden esir kimindir? Her zaman buradan getiinde grrm. Ate gibi hizmet
eder. Sahibi u esiri satsayd alrdm."
Bunun zerine kaptanlardan biri :
"Sahibi benim", dedi; "istersen satarm."
"Syle, ne istersin?"
"Bin altn isterim."
"ok para!"
"Pekiyi, 800 altna brakrm."
Fakat sat muamelesi olmadan iler bozuldu. valyeler Oruun naml bir tacir olduunu
rendiler:
"Karnda Hzr Hayreddin Reis, Bodrumdadr," dediler; "aas iin 10000 altn vermeye
hazrdr. 10000 altn verilen bir esir 800 altna satlr m?"
Santurluolunun parasn iade edip Oruu geri aldlar. valyeler, Oruun gerek
deerini, Krigodan renmilerdi. Krigo, Hzr Reisin verdii 18000 akay dolandrd gibi,
benim Oruu kurtarmaya hazrlandm valyelere bildirmiti.
Bunun zerine Rodoslular, Oruu yer altnda bir zindana attlar. Ta ki ben frsat bulup
kurtarmayaym. Eskisinden fazla eziyet etmeye baladlar. Eline, ayana ve boazna kadar
zincir vurdular. Ancak lmeyecek kadar ekmek veriyorlard. Oru, bu hale fazla tahamml
edemedi. Kapatld zindann kumandan ile grmek istedi. Kumandann karsna kt.
Kumandan :
"Neye geldin?" dedi.
"Bana bu kadar eziyet etmekten maksadnz nedir?"
"Ey Trk, anla bakalm, 800 altn verip kurtulmaya almak nasl olurmu. Karndan Hzr
Hayreddin Reis, dnyann mal ile, seni kurtarmak iin Bodrumda bekler. Bundan haberimiz
yok mu sanrsn? Yoksa sen bizi budala m zannedersin?
"Beni serbest brakmak iin ka aka istersin?"
"Ya sen ne kadar verirsin? Kendine ne paha biersin? De bakalm."
"Ben kendime deer olarak btn Rumelini arpalk, Anadoluyu cep harl verir, stne
100.000 altn derim."
"Bre divane, sen hele maskaraca szler sylemekte devam et bakalm, akbetin ne ola."
Oruun kendisiyle alay etmesine kzan kumandan, ona eskisinden kt muamele edilmesi
iin zindancbana emir verdi. Oru, bu halden ok skld. Bir gece zindanda tek bana
alad :
"Yarab, diye dua etti; bikes kalmlara derman senden olur! Habibin Hazret-i Peygamber
hakk iin ben biare kuluna meded eyle, beni tez zamanda bu kafirlerin zulmnden kurtar!"

O gece dua ede ede takatsiz kald, balkl zemine dp uyuyakald. Ryasnda parlak
ehreli bir ihtiyar grnd :
"Ey Oru, dedi; gnln ferah tut. slam dini uruna ektiin eziyetlere katlan. Mahzun
olma. Kurtulman yakndr."
Oru bu ryadan byk bir sevinle uyand. Gemi kasaveti dald. Gnl ald. O sabah,
btn Rodos kaptanlar toplanm, Oru hakknda gryorlard. Bu mecliste kaptanlardan
biri :
"Derya ileri belli olmaz, dedi; bugn Orua olan, yarn bizedir. Bu Trke fazla eziyet
etmek doru deildir."
Bunun zerine Oruun zindandan karlmasna karar verildi. Bir tekneye kree aktlar.
Oru, forsa oldu. Fakat O :
"Yer altnda olan eziyete gre derya zerinde kree aklmak nimettir, diyordu; Yarabbi
krler olsun, dnya yzn grdm."
AAM ORU RODOS VALYELERiNiN GEMSiNDEN KAIP KURTULUYOR
O zamanda Sultan Korkut (*), Antalyada otururdu. Orada vali idi. Her sene Allah akna
Rodostan 100 Trk esirini satn alp azat etmeyi adet edinmiti. O yl da kapcbasn Rodosa
gnderdi. Rodoslular, 100 Trk esirini ayrp kapcbaya teslim ettiler. Yaplan anlamaya gre
esirler, bir Rodos gemisiyle Antalya sahillerine karlacakt. Hak Taala' nn hikmeti, Trk
esirlerinin nakli iin, Oru Reisin akl olduu tekne seildi. Oru ok kymetli bir esir olduu
iin Rodoslular onu, kurtulacak 100 Trkn arasna katmamlard.
(*) II. Sultan Bayezidin 3. olu ve Yavuzun aabeyi olan Trk ehzadesi ki, Trk denizciliini
geni apta himayesi ile mehurdur
Oru Reis, ho mizal bir adamd. Her lisanda mahirdi. Bilhassa Rumcay emsalsiz ekilde
konuurdu. Sk sk gemisine gelen Rodoslu kaptanlarla sohbet ederdi. Bir gn bu kaptanlar
Orua dediler ki :
"Ey Trk, sen bir gzel szl kiisin. Bahusus bizim lisanmz ok iyi bilirsin.
Mslmanlkta ne buldun? Gel bizim dinimize gir. imizde sen de ad, san belli adam
olursun."
Oru :
"Ey aklszlar" diye cevap verdi. "Herkesin dini kendine tatl gelir. Hazret-i Peygamberden
stn peygamber var mdr ki, ona inanaym."
"O halde var bu halinde kal. Bakalm peygamberin seni bizim elimizden nasl halas eyler?
imdilik kreini ekedur."
Oruun akl olduu teknede bir papaz vard. Rodoslu kaptanlara dedi ki :
ORUTAN SAKINMAK GEREK
"Bu Oru, dedikleri adamdan saknn. Onunla fazla konumayn. Okumu ve bilmi bir
adama benzer. Mslmanlk zerindeki bilgisi, benim Hristiyan dinindeki bilgimden fazladr.
Gaflet etmeyin. Sizin cmlenizi tepetaklak etmeye kadir bir dinsizdir."
Rodos gemisi, Antalya yaknlarnda ssz bir yere yanat. Sultan Korkutun kapcbas ile
100 Trk esiri buraya karlp brakld. O gece rzgar muhalif esiyordu. Hareket etmeyip
sabah beklemeye karar verdiler. Teknenin sandaln indirip, balk avlamak zere aldlar. Bu
srada byk bir frtna koptu. Sandal gemiye yanaamad. Uzaka bir yerde sahile demir att.
Oru Reis, bu frsat ganimet bildi. Gz gz grmyordu. Her yer karanlk ve frtna iindeydi.
Zincirlerinden boand. "Bismillahirrahim" deyip kendisini denize att. Yze yze sahile kt.
Selamete eriti. Yzn topraa srp Tanrya hamdeyledi. Yola kp bir Trk kyne geldi.
ki tarafna baknrken bir kocakarck nne kadt :
"Ey oul, dedi; mkl yoldan gelmie benzersin. Gel, bu gece bana konuk ol."
Kocakarck Oru Reisi evine gtrd. nne yemek getirdi. Yedirip iirdi. Urbacn
deitirdi.
Oru Reis o kyde 10 gn elendi. Kyller, geceleri Oruu konuk etmek iin biribiriyle
kavga ettiler.
Rodoslulara gelindikte, sabah olunca, Oruun krek yerini bo grdler. Katn
anladlar. "Rodosa ne yzle gideriz?", diye telaa baladlar. Amma Oruu bulamadlar. Keder

iinde Rodosa dndler. Teknenin papaz, Oruun sihir bildiini ve bu yzden katn
syledi.
Oru Reis, kocakarca veda edip kyden ayrld. Midilliye gitmek istiyordu. 3 gnde
Antalyaya geldi. Antalyada Ali Reis namnda bir kalyon kaptan vard. skenderiye ile Antalya
arasnda iler, ticaret yapard. Oru Reisin hretini iitmiti :
"Ho geldin, safa geldin, oul" diye Oruu karlad. "Gemi benim deil, senindir."
Bylece Oru Reis, Ali Reisin teknesine ikinci kaptan oldu.
Bu esnada ben, Bodrumda beklemekten midimi kesmi, Midilliye dnmtm. Aam
Oru, skenderiyeye varnca, oradan Midilli`ye name gnderdi. Macerasn anlatyordu. Aamn
kurtuluuna son derece sevindim.
AAM ORU MISIR SULTANININ HZMETNE GRYOR
Aam Oruun hretini Msr Sultan da iitmiti. Kendisini ard, huzuruna kabul etti,
hizmet teklif eyledi. Sultann emeli, Hind taraflarna donanma gndermekti. Oruu bu
donanmaya serasker tayin etti. Adana valisine (*) ferman yazd. skenderun Krfezinde Payas
limanna 40 pare gemi yapmaya yetecek kereste gndermesini bildirdi. Adana valisi, keresteleri
hazrlatt, Payasa gnderdi. Oru Reis, bunlar alp Msra getirmek zere yola kt, 16 pare
gemiyle Payasa geldi.
(*) Ozaman Adana, Ramazanoullar denen bir Trk prensliinin elindeydi. Bu prenslik, MsrSuriye Trk-Memluk imparatorluuna tabi idi
Rodoslular, Oruun Msr Sultannn seraskeri olduunu duymular, frsat gzetiyorlard.
Aamn Payasa geldiini haber alnca, byk donanma ile bastrdlar. Oru Reis, vaziyetin
vehametini anlad. Cmle gemilerini batan kara ettirdi, karaya oturttu. Leventlerini alp
ierilere ekildi. Leventler dalp memleketlerine gittiler. Aam gene Antalyaya geldi.
Antalyada 18 oturak bir tekne yaptrd. Rodos sahillerini bast. Kafire aman vermedi. Rodos
valyelerinin stad- azam (*) :
(*) Rodos devlet bakanna verilen ad
"Oru Reis namnda bir korsan zuhur eylemi," dedi; "altnda 18 oturak teknesi var. Uan
kua hkmeder. Malmz alp memleketimizi yakar. Nece defa oullarmz esir eyleyip am
Trablusuna gtrd, pazarda satt. Onun errinden denize kamaz olduk. Ben size bu Trk
yeraltndaki zindanndan karmamanz sylemitim, beni dinlemediniz, gemiye forsa olarak
aktnz. imdi tez yarn, hakkndan gelmeye aln."
Rodoslular, 5-6 para yrk tekneyi Oruun peine taktlar. Trk korsann liman liman,
bucak bucak aramaya baladlar. Sonunda bir limanda bastrdlar. Teknesini yaktlar. Oru
Reis, leventleri ile kurtulup kat. Gene Antalyaya dnd. Oruun teknesi Rodos limanna
getirildi, halka tehir edildi. Fakat Oruun esir alnp Rodosa getirilememesi, stad- azam
ok kzdrd :
"Tekne Oruun amma, kendisi iinde yok!" diye grledi.
Oru Reis, Antalyaya dnd zaman, zamann padiah II. Sultan Beyezidin oullarndan
Sultan Korkut, Antalyadan Manisaya hareket etmiti. Kendisine Teke (Antalya) vilayeti yerine
Saruhan (Manisa) vilayeti verilmiti. Sultan Korkutun "Piyale Bey" adnda bir hazinedar vard.
Evelce Oru Reis, bu Piyale Beye bir frenk olanc hediye etmiti. kisi arasnda dostluk
vard. imdi Oru Reisin bana bu haller gelip teknesiz kalnca, Piyale Bey, efendisi Sultan
Korkuta vaziyeti anlatt :
"Oru Reis, bir mcahit kulunuzdur" dedi, "gece gndz kafirle cenk edip nece zaferler
kazanmtr. imdi teknesini kaybetmitir. Gerektir sultanm, bu mcahit kuluna bir tekne ihsan
ede."
Sultan Korkut, Oru Reisin hretini biliyordu. Dileini memnuniyetle kabul etti. Aam
Oruu huzuruna ard. Konutu, grt. ok ikram ve ihsan etti :
"Hemen ban sa olsun," diye teselli etti; "ben seni teknesiz komam. Elem zre olma."
Sultan Korkut, hemen zmir kadsna bir emir yazd :
"Fermanm sana gelir gelmez, Oru Reis olumuza, diledii zere mkemmel bir kalite
yaptrasn. Varsn dinimiz uruna kafirlerle savasn. cn alsn. Hanedanmz rahmetle
ansn."
Piyale Bey de zmir Gmrk Eminine name yazd :

"Oru Reis, dnya ve ahiret karndamdr." dedi; "size geldikte, hemen himmetinizi eksik
etmeyin. Her trl yardmnz esirgemeyir. 22 oturak bir tekne yaplmasna nezaret edip tez
zamanda Oru Reise teslim eyleyin. Teknenin donanmas iin her trl masraf, efendim Sultan
Korkutun hesabna yazn."
Oru Reis, zmir'e geldi. Tez zamanda kendisine iki tekne verildi. Biri Sultan Korkutun
ahsna olan hediyesiydi. Dier tekne de Piyale Beyin malyd. O da Oruun emrine verildi.
Oru Reis, tekneleri donatt, leventlerini toplad, Foaya geldi. Oruun gemisi 24 oturak, Piyale
Beyinki 22 oturakt. Bu iki tekne buuk ay iinde ina edilip donatld. Foa limanna demir
att. Oru Reis, Foadan Manisaya geldi. Piyale Beyin konana indi. Burada gn misafir
kald. gn sonra Sultan Korkutun huzuruna kt. El pt. Sultan Korkut ok iltifat etti :
"Cenab- Hak seni her iinde mansur ve muzaffer eylesin," dedi.
Oru, Manisada Sultan Korkuta ve Piyale Beye veda etti. Foaya dnd. O gece dua ve
ibadet etti. Ertesi gn erkenden teknelerine demir aldrd.
Birka gn sonra derya zerinde iki Venedik gemisine rasgeldi. kisi de zaptedildi.
Gemilerde 24000 altn vard. Bu para vesair eya ganimet alnd. Bir ok levent zengin oldu.
Nasl zengin olmasnlar ki, Osmanolu Sultan Korkutun duasn aldlar. Padiah duas alann
akbeti hayrolur. Padiah bedduas alan, felakete urar.
Oru Reis bu cengini Pulya sahillerinde (*) yapmtr. Oradan Rumeli sahillerine geldi.
Arboz adas aklarnda Venedik gemisine daha raslad. Venedikli kafir, Oru Reisin
gemilerini grnce, top atei at. Oru, leventlerini gzel szlerle tei etti. Venedik gemilerine
yaklatlar. ki taraftan atlan glleler deryay cehenneme evirdi.
(*) talyann gneydousundaki Apuglia eyaletine Trkler, Pulya derler.

- Aam Oru Cezayir'i Nasl FethettiGemiler birbirine yanat. Leventler kafir gemilerine atladlar. Sonunda Venedik gemileri
zaptedildl. 285 Venedikli esir alnd. 120 kadar Venedikli de ld.Dman gemilerindeki mallar,
Oru Reisin teknelerine aktarld. Tekneler o derece doldu ki, kaplumbaaya dnd;
kmldamaya iktidar yoktu. enlik iinde Midilliye geldiler. Ben Hzr Hayreddin, aam shakla
beraber, karndamz Oru Reisi limanda karladk. Btn hsm ve akrabamz bizimle
beraberdi. pp kucaklatk. Oru Reis, Midilliden kal yllar olmutu. Bu kadar zamandan
beri birbirimize hasret ekerdik.
Oru Reis, Midilliden zmire gitmeye, velinimeti Sultan Korkut ve karndal Piyale Beyle
grmeye karar verdi. Fakat tam bu srada Midilliye bir haber eriti : Sultan Selim Han
Hazretleri tahta oturmu. Karnda Sultan Korkutla hasm olmu. Sultan Korkut ziyadesiyle
korkup kam. Oru Bey bu haberi alnca pek zld. Byk karnda shak Reis, aam
Orua dedi ki :
"Var imdi buralarda durma. Bu k skenderiyede kla. Bakalm ne ola? Elindeki tekne
Sultan Korkutun ihsandr. Ola ki sana zarar erie."
Oru Reis, daha hasret gidermeye vakit olmadan hepimizle vedalat. Midilliden hareket
etti. Kerpe adas aklarnda 7 dman gemisini zaptetti. skenderiyeye geldi. Msr Sultan,
Oru Reisin Yahya Reisle beraber 7 para ganimet mal tekneyle skenderiye'ye geldiini
haber ald. Oru, Msr Sultanndan gayetle sklrd. Onun verdii gemileri Payasta
Rodoslulara kaptrd iin mahcuptu. Kendisini Sultana affettirmek iin ganimet mallarndan
muhteem paralar ayrd. 4 cariye ile 4 kle seti. Sultana sundu. Sultan, pek memnun oldu.
Oru Reis'i ve yoldalarn konaklad.

Aam Orua dedi ki :

"Ey Oru Kapdan, seni affettim. Cenab- Hak, affedici kullarn sever. Geri benim 16 pare
teknemi yaktrdn. Ama iinden bir tek levendin burnunu kanatmadn. Hepsini kurtardn, kafire
bir tek esir vermedin. Ben gemilerimin yanmasna kzmadm. Cenk ahvalidir, her ey olur. Senin
dnp yanma gelmediine kzdm. Ancak imdi seni affettim. Hemen sa olasn. Tekrar
hatrm aldn."
Byle deyip aama ok ikram etti. Aamn getirdii hediyelerden fazla peke verdi. Oru
aam izin ald. Kahireden skenderiyeye dnd. Sultan, skenderiye valisine emir yazmt.
Vali, aam ve levendlerini arlad. Bir miktar safa ile vakit geti. Bahar geldi. Oru Reis,
Sultana name gnderip gazaya kmak iin izin istedi, izin kt. Aam, Kbrs sularna doru
ald. O sularda 5 aded Venedik teknesini ganimet ald. Oradan batya gitti. Tunus sahillerinde
Cerbe adasna geldi. Ganimet maln Cerbe tacirlerine satt. Her levendin payna 25 zira Venedik
uhas, 4 tfek, 4 tabanca ve 171,5 altn dt. Oru, skenderiyeye giden bir gemi buldu. En
iyisinden uha, tfek, tabanca ile 13-14 yalarnda bir kafir olanc ayrd. Msr Sultanna
gnderdi.Sultan :
"Dnyada nimet hakkn gzeten ve iyilik bilir adam varsa," dedi; "olum Oru Kapdandr."
Bu minval zre aama ok dualar etti. Aralarnda muhabbet bir iken bin oldu. Aam, Cerbe
sularnda avlanmaya devam etti. 5-10 para gemi daha zaptetti.
"SANDIM Ki DNYALAR BENM OLDU!"
Biz gelelim memleket ahvaline. Sultan Selim Han tahta oturunca, karnda Sultan Korkutla
aralarnda ihtilaf kt. Sultan Selim, karndann zerine asker gnderdi. Aramadk yer komad,
fakat Sultan Korkutu bulamad. Ol zaman kapdanpaa, skender Paa idi. Gayetle zalim bir
adamd. Akdenize kp derya zre iki krekli bir kayk gezdirmezdi. "Sultan Korkutun
adamdr" diye kaptanlara ok zulmler eyledi. Ben bunlar iitince, Midilliden ayrlmaya karar
verdim. Bir tekneye buday ykleyip alelacele am Trablusuna gittim. Buday siyah arpa ile
deitirip Prevezeye geldim. Burada arpam sattm. At, ksrak ve katr satn aldm. Prevezenin
karsnda Ayamavri adasna demir attm. Limanda yatar 24 oturak gzel bir gemi grdm.
Hayran oldum. Sorup rendim. Fettah Kapdan nam bir Trkn teknesiymi. Fettah Kapdan
yaknlarda lm. Varisleri, gemi satlsn diye buraya gndermiler. Bu teknenin ak- eydas
olmutum. Ne isterlerse verecektim. Nihayet 6 kese akaya uyutum. Gemiyi satn aldm.
Sandm ki dnyalar benim oldu! Yeni tekneme bindim. Dier gemilerimi de aldm. Akdenizi
kuzeyden gneye batan baa getim. Cerbe adasna geldim. Aam Orula bulutum.
ki karnda "Nereye gidelim?" diye dnrken, Tunusa gitmeye karar verdik. Dedik ki :
"mrn ahr mademki lmdr, bari gaza yolunda can verelim."
Ben, aam Oru, ve Yahya Reis, her birimiz bir gemiye binip Tunusa geldik. Tunus
sultanna ktk. Pekelerimizi sunduk. Dedik ki :
"Bize lkenizde bir yer verin. Gemilerimizi orada barndralm. Hak yoluna gaza edelim.
Aldmz ganimeti Tunus pazarlarnda satarz. Mslmanlar faydalanr, ticaret geliir. Size de
ganimet malndan sekizde bir hisse veririz."
Tunus Sultan :
"Pek makul sylersiniz gaziler," dedi; "ho geldiniz, safalar getirdiniz. Ocak sizindir."
"GAZAN MBAREK OLA!.."
Sultan bize Halkul-Vad limann verdi. K bu limanda geirdik. Baharda deryaya aldk. 5
pare gemimiz vard. En yrkleri benim teknemdi. Sardunya adasna vardk. Bir korsan
gemisini zaptettik. iindeki 150 kafiri esir aldk. Tam bu srada ufukta bir gemi grnd ki,
neuzubillah Bursann Keida(*) kadar cssesi vard. Gemilerimizden birinin kapdan Deli
Mehmeddi. ok yiit bir delikanl idi. Benim sa kolumdu. Bize dedi ki :
"Ey kapdan babalarm, izin verin, emredin, gidip bu gemiler devini ben alaym."
(*) Uluda
Deli Mehmedin evkini krmamak iin izin verdim. Fakat onun teknesi, dmann teknesinin
yannda fndk kabuu gibi kalyordu. Biz de Mehmedin arkasna takldk. Dman teknesine
yanatk. iinde bir tek can yoktu. Meer uzaktan bizim gemilerimizi grm, sandallarna binip
kamlar. Tekneye ktk. Azna kadar buday yklyd. Deli Mehmedi selamladk :
"Gazan mbarek ola," dedik.

Ertesi sabah iki gemi daha zaptettik. Birinde bal, zeytin, peynir vard. Dieri bir Ceneviz
teknesiydi. Demir yklyd. Da gibi ganimetle top, tfek atarak Tunusa geldik. Cmle gaziler
doyum oldular. Sultann hissesini ayrdk. Fakir fukaraya da ok mal sadaka ettik. ok dualar
aldk.
KAFRLER KORKMAYA BALIYOR
O k gene Tunusta geirdik. Bahar gelince sefere ktk. 13 gnde Morada Anapoli liman
aklarna geldik. spanyaya gider byk bir kafir teknesine rasladk. inde 3-4 yz cenki
vard. Altn ilemeli sancaklarmz ekip toplarmz ateledik. Yedi defa dman teknesine
yanamak istedik. Yedincisinde yanatk. Azim cenk oldu. Fakat kafir teknesini zaptettik. 150
yoldamz ehit oldu. 86 levend yara ald. rendik ki, kafir teknesinde 525 kii varm.
Bunlarn 183n esir aldk. Gerisi lmt. lerinde spanyada byk bir memleketin valisi
de vard. Bir gemi daha zaptedip Tunusa geldik. Aam Oru yaralanmt. Tunusta tedavi
grd, dinlendi. Ganimet malmz arasnda 70-80 papaan ve 20 doan kuu vard. Bunlar
Tunus Sultanna verdik. Bu seferden sonra nammz btn kafir memleketlerine yayld.
Bizi ortadan kaldrmak iin kafirler ittifak eylediler. Dediler ki :
"Oru ve Hzr Hayreddin namnda iki Trk peyda olmu. Bu Hristiyan dman ylanlar
ejderha olmadan, basalm, isimlerini yeryznden silelim. imdi frsat verirsek, belli ki bu
Trkler bamza ok i aar."
spanyol kafiri bu minval zere 10 pare mkemmel kadrga donatt. Maksatlar bizi
yakalamakt. Fakat onlar gelmeden biz deryaya aldk. Cenevize gitmek istiyorduk. Rzgar
muhalefetinden Cezayir sahillerine vurduk. Becaye nam Cezayir kalesinin nnde demir attk.
10 pare spanyol kadrgas da bizi Ceneviz taraflarnda bulamaynca Becayeye geldi. Sahil
zerinde cengi kabul etmek ok tehlikeliydi. Hemen deryaya aldk. Kafir kadrgalar
katmz sandlar, peimize dtler. Kafi derecede sahilden alnca aam Oru, hemen
dnp kadrgalara yaklamamz emretti. Byle bir ey beklemeyen dman ok ard. Byk
cenk oldu. Hemen kadrgalarn kapudane teknesi olanna yanatk. Koca kadrgay ve dier
n zaptedince tekiler kat. Varp Becaye kalesi altna sndlar. Oru Reis, altna girip
kadrgalar yakalamak istedi. Ben mani olmak istedim. Aamn emri, ok tehlikeliydi. Tedbir bu
idi ki, aldmz 4 kadrga ile Tunusa dnelim, 6 kadrgay kendi haline brakalm.
4 GEM, 14 GEM OLMUTU!
Fakat ok atak olan aam Oru beni dinlemedi. Taarruza karar verdi. Halbuki Becaye
kalesinde ok spanyol kafiri vard. 6 kadrgadaki spanyol, teknelerini boaltp, kaledeki
yoldalaryla birletiler. Aam, kaleye hcum etti. Sahile ktk. Kaleden zerimize yamur gibi
top glleleri ve tfek misketleri yayordu. 60 ehit, bir o kadar yaral verdik. Belki kaleyi
drebilirdik. Fakat cengin en kzgn annda aamn sol koluna bir misket isabet etti. Dman
bunu grd. Kaleden kp levendlere saldrd. Aamn ar ekilde yaralanmasna ok
zlmtm. O hnla 3-4 yz levendle kafirlere yle bir giri girdim ki, melunlar kra kra kale
kaplarna kadar srdm. 300 kafiri ldrdm, 150sini esir ettim.
Daha fazla kale nnde durmak mnasip deildi. Aam Oru yarasnn iddetinden
kendinden gemiti. Levendleri toplayp gemilere bindirdim. Kafirler kaleden gemilerimize glle
yadryorlard. Fakat Allahn inayetiyle hibiri isabet etmedi. 14 para gemiyle Tunusa
dndk. Oru Reisin yarasn cerrahlar hoa tmar edip sardlar. Amma strab gnden gne
artt. Cmle cerrehlar toplandlar, bana geldiler :
"Eer karndann kolu kesilmezse akibet vahim olur," dediler; "sonra bizden bilmeyesin."
Tunus halk 4 gemiyle sefere kp 14 gemiyle dndmz grnce ziyade ad oldu.
Ancak Oru Reisin kolcaznn haline cmle Mslmanlar alad.
Cerrahlara dedim ki :
"Aam Oru'un kolunu, kim kurtarrsa, onu terazinin bir kefesine oturtacam. Dier
kefesine altn koyup ihsan edeceim. sterse beendii 10 esiri vereceim."
AAM ORUUN KOLU KESLYOR
Cerrahlar tekrar toplandlar. Meveret ettiler. Fakat aamn kolunu kesmekten baka are
bulamadlar.zin verdim. Aamn kolcazn ehit edip kestiler. Tmar eylediler. Hngr hngr
aladm. Dedi ki :
"Niin byle ah edip alarsn? Takdir-i Rabbani byleymi. Elden ne gelir? Elhamdlillah ki
kolumu gazada kaybettim. Bu saadet bana yeter."

- Cezayir'de Bir Devlet Kurduk

O k aam Oru tamamen afiyet buldu. Evvel baharn havasyla gnller kaynaynca 8 pare
tekneyle sefere ktk. spanya yakasna vardk. Endls sahillerine geldik. Endlste Grnata
nam ehir spanyol kafirinin eline yeni dmt. Evvelce Mslman beldesiydi. spanyollar,
Mslmanlara gayetle eziyet ve zulm yaparlard. ok zalim kafirlerdi. Nice Mslman yer
altlarnda mescitler yapp ibadet ederdi. spanyol kafiri btn camileri yakp ykmt. Nerede
Kuran okuyan, oru tutan, namaz klan Mslman grseler, evladyla beraber ikenceye kor,
diri diri yakarlard. Nice tekne dolusu Mslman, kafir elinden kurtardk. Cezayire, Tunusa
getirdik.
Endlsn El-Meriye liman aklarnda iken, 7 para kafir teknesi grnd. Birine yetiip
aldk. Rzgar muhalifti. Dierleri kat. Zaptettiimiz gemi, bir Flandr gemisiydi, Hindistandan
mal getiriyordu. Buradan Minorka adasna geldik. Bir koya girdik.
Tunustan hareketimizden 50-60 gn gemiti. Minorka adasna ktk. erilere girdik. 200
kadar prsilah kafire rasladk. Pnar banda oturmu, kuzu evirir, bade ierlerdi. ou
kendinden gemiti. 70-80 kafiri kltan geirdik. 5-6 sr koyun aldk. Kafirlerin kumandann
karma getirdiler. Nereye gittiklerini sordum :
"Sinyor," dedi; "sizin Minorkada yattnz rendik. spanyadan zerinize 10 kadrga
gelir. Biz de kadrgalar gelip sizi basnca, karadan onlara yardm edecektik."
Bunu renince esirleri ikier ikier prangaya vurdurup gemilere dattm. Minorkadan
kalktk. Ceneviz yolunu tuttuk. 4 para gemiye rasgeldik. Onlar da aldk. Nammz btn kafir
illerine destan oldu.
Korsika seferinden sonra aamla beraber Midilli adasna geldik. 7 pare teknemiz vard.
"Vatan sevgisi imandan gelir" diyen Arap atasz doruymu. Slamza kavuunca taze can
bulduk. Btn akraba ve dostlarmz geldiler. Hal, hatr sordular. Yedi gn, yedi gece kazanlar
kaynatp, adann btn fakirlerini doyurduk. Snnetsiz ocuklar snnet ettirdik. Ersiz kzlar
evlendirdik. Gnllerini ad etmek iin, byk dnler yaptk. Yeni esvaplar kestirip
baladk. Yetim ve kszleri ev ev aratp buldurduk. Dul karcklar, hizmete gc yetmeyen
ihtiyarcklar, sakatlar ve hastalar sevindirdik. Herkesin hatrcn okadk. Gazi
levendlerimizin kemerleri, sucuk gibi altn doluydu. Bir akalk mala be aka verip satn
alrlard. Ta ki adann tccar kazanp hayr dualar etsin. Midilli halk, hakkmzda byk ikram
ve inayet gsterdi. Kucak kucak yemi ve meyve tad :
"Siz mcahid kiilersiniz, yeyiniz, shhatte olunuz," diye yalvarrlard.
DERYA AKIMIZ BTN AKLARDAN STND
Muradmz k adada geirmekti. Btn akrabamza ganimet malndan dattk. Aamz
shaka ok mal ve Venedik altn verdik. Mbarek duasn aldk. Yalnz Oruun kolcazn ehit
olmu grnce ok zld, mahzun oldu. Bir ara aam Oru, Midillide yerlemek, evlenmek,
oluk ocuk sahibi olmak istedi. Fakat bu niyetinden tez vazgeti. nk cmle aklarnn
banda derya ak gelirdi. Deryay hibir nesneye deimezdl. Bir sabah dedi ki :
"Karndalarm, dn gece hayrl bir rya grdm. Rodosta zindanda iken ryama giren ve
kurtulmam mjdeleyen ak sakall hoca, Ey Oru, dedi; yzn batya evir. Cenab- Hak, sana
batda ok gazalar, byk an ve erefler nasip klmtr!"
Midilliye ok tekneler gelirdi. Kaptanlar, kree koymak iin esir ararlard. Bir gn
kaptanlara dedimki :
"Benim 827 adet fazla forsam vardr, size sataym."
Bu suretle kafirleri Osmanl tccar kaptanlara sattm. Bazlarn 500 altna, bazlarn 300e,
bazlarn daha az akeye verdim. Sattm esirlerin vergisini dedim. Liman reisinin hakkn
gnderdim. slam evkafna bata bulundum. Bu suretle aldm akann yars gitti. br
yarsn aam Orula blutk. Ancak para tutmasn sevmezdik. Cmle kazancmz
teknelerimizi daha iyi donatmak iin harcadk. Gerisini levendlerimize bltrdk. Her levende
90 altn, reislere 195 altn dt.
Levendler yemek, imek iin ceplerinden harcamazlard. Her teknenin kazan kaynard.
Haftada iki kere et verilirdi. Ancak levendler ok kere kendi ceplerinden yer, teknede pien
yemee iltifat etmezlerdi. Levendlere k iin slalarna gitmeye izin verdim. Anadolunun ve
Rumelinin yakn yerlerinde olanlar gittiler. Uzak slas olanlar bizimle Midilli'de kladlar. Bu
k iinde Midilli tersanesine gemi smarladm. Biri 25 oturak, dier ikisi 24 oturak olacakt.
Bu suretle ol baharda 10 pare teknemiz oldu. Yeni teknelerden birine ben, dierine aam Oru

Reis bindi. Yeni gemilerimizi de Tanrnn inayetiyle gayetle gzel donattk. Bahar yaklarken
Anadolu'dan ve Rumelinden anmz ve hretimizi iiten dilaver yiitler fevc fevc Midilliye
gelmeye baladlar. Levend yazlmak iin rica ve niyaz ederlerdi. Gzmzn tuttuu denizci
yiitleri aldk. Aamz shakn elini ptk. Akraba ve ehibbamzla vedalatk. Deryaya atk.
Mbarek bir mevsimdi.
"FAKiR FUKARA YOLUMUZU GZLYORDU"
Yolda 15-16 pare tekne ele geirdik. yi tekneleri beraberimize aldk. yi olmayanlar batrdk.
Ele geirdiimiz gemilerden bei buday, ikisi zeytin ya, biri fildii yklyd. Dierlerinde
eitli mal ve eya vard. Hepsinden ceman 479 kadn ve saysz erkek esir aldk. 17 pare
gemiyle Tunusun Halkul-Vad limanna girdik. Midilliden ayrldmz 29 gn olmutu. Liman
bizi seyretmek iin gelen halkla dolmutu. Toplarmz ateleyip halk selamladk.
Tunusta halk bizi o kadar sevmi ki, ou bir daha bu sulara gelmeyiz diye tasa ekerlerdi.
Hele fakir fukara yolumuzu gzlyor, geleceimiz gnleri sayyordu. Buday fakir ve
muhtalara bedava dattk. Dier ganimet malmz sattk. Tunus Sultannn da hissesini ayrp
yolladk. Sultann hissesine 5000 Venedik duka altn, 2 bakire cariye, 4 Cenevizli olan dt.
Kzlar ve olanlar, 15-16ar yalarnda ve gayetle dilberdi. Parayla satsak ok byk mebla
tutard. Tunus Sultan da bize ala donanm atlar hediye etti. Aam Orula bu atlara binip
saraya gittik Sultan bize :
"Memleketime eref verdiniz," dedi; "cenab- Hak iki cihanda yzn ak etsin! Siz benim
beylerimsiniz."
Huzurdar karken benim ve aamn srtna birer krk giydirip taltif ettiler. Maiyetimizdeki
levendlere de ihsanda bulundular.
K Tunusta geirdik. Bir yeni bahar daha geldi. 12 pare tekneyle mbarek bir saatte
deryaya ktk. Sicilyada bir kaleyi bastk. 300e yakn esir aldk. Teknelere pay edip kree
koyduk. Deli Mehmed Reis, limanda yatan bir ticaret gemisini ele geirdi. Tekne, azna kadar
eker yklyd. 650 ift sandk eker saydk. Deli Mehmed Reisi, bu mal Tunusa gtrmeye
memur ettim. Ertesi gn ksmetimiz daha da ald. 4 pare tekne ele geirdik ki, ikisi uha
yklyd. Biri seren direiyle doluydu. Fransaya gtrlyordu. Drdnc gemiden kurun,
barut ve glle kt. Velhasl drt para da gzel ganimetti.
33 gn sonra Tunusa dndk. O kadar ok uha ele geirmitik ki, teknelerde ayak basar
tahta zeminleri bile uha dedik. Her levendin payna 7,5 kantar eker, 12 top uha, 125 top
kuma dt. Ele geirdiimiz seren direkleri, ok iyi keresteden yaplmt. En byk
teknelerde kullanlabilecek derecede salam ve uzundu. Bu seren direklerini evketl Sultan
Selim Han padiahmza hediye gndermeye karar verdik. Direklerle beraber 200 de esir setik.
Bunlar Muhiddin Piri Reis, stanbula, Sultan Selim Hana gtrecekti. Muhiddin Piri Reis,
merhum Kemal Reisin yeeni idi. Zarif ve alim bir arkadamzd. Padiah kapsnda nasl
davranmak lazmdr, ok iyi bilirdi. Uurlu bir saatte Piri Reisi Tunustan stanbula yola
kardk.
"PADiAH DUASI ALDIK K CHANDA AZZ OLDUK"
Muhiddin Piri Reis, 6 pare tekneyle Tunustan hareketinin yirmi birinci gn stanbula
vard. Sarayburnu nnde demirledi. Toplarn ateleyip hakanmz Sultan Selim Han
selamlad. Sultan Selim Han, Piri Reisi huzuruna kabul etti. Benim yazdm nameyi bizzat
kendi okumak inayetinde bulundu. Aam Oru Reisin ve benim gazalarmdan honud oldu.
Mbarek ellerini kaldrp bize ve levendlerimize dualar eyledi :
"Hak Taala, dnya ve ahirette Oru ve Hayreddin kullarmn yzlerini ak eylesin," dedi;
"kllar keskin, dmanlar mahkur, denizde ve karada gazalar mansur olsun. Daima muzaffer
olalar!"
Bylece padiah duas aldk. Artk srtmz yere gelmezdi. ki cihanda aziz olmutuk. Piri
Reis yoldamz, hakanmzdan byk iltifat grd. On kese aka ihsan ald. Srtna hlat
giydirildi. Selim Han, hediyelerimizi tenezzlen kabul etti ve teker teker bakmak suretiyle
ltfunu esirgemedi. Hatta Piri Reisin teknelerinin Yal Kkne yanamasn irade buyurdu ki,
imdiye kadar hibir geminin saray sahiline yanamak haddi deildi. Piri Reis, hediyelerimizi
200 kafir esirinin srtna ykletmi ve iyi bir alay dzenlemiti. 200 levend de, srmal urbalar
kuanm olarak sahile ktlar, Hakanmza gsteri yaptlar. Selim Han, her levende ellier
altn ihsan etti. stanbulda kaldklar mddete iae ve ibatelerinin miriden temin olunmasn
buyurdu. Muhiddin Piri Reis iin ayr bir konak tahsis edildi.
Sultan Selim Han, teknelerin tersaneye ekilmesini irade buyurdu. Teknelerimiz burada

yaland, eksikleri tamamland, gedikleri dzld, mhimmat kouldu. Ayrca hakanmzn

emriyle 27er oturak iki kadrga inasna baland. Selim Han bu kadrgalardan birini bana,
dierini aam Oru Reise ihsan buyuracakt. Kadrgalarn klar altn yaldzla yaldzland.
Gvertelerine mkemmel toplar kondu. Dkmhaneden km olan bu toplar prl prld. Piri
Reis, vezirleri de ziyaret etti. Hediyelerimizden pekeler sundu. Gnlerden bir gn Sultan
Selim Han Hazretleri, Piri Reisi tekrar ard. Huzuruna kabul buyurdu. ki elmas kabzal kl
verdi. Her biri birer Rum harac ederdi. Ayrca hlatlar, sorgular ihsan buyurdu:
"Baka Reis," dedi; "verdiim kadrgalardan birine Hayreddin Bey, brne Oru Bey binsin.
Sorgularmdan birini Hayreddin Bey, brn Oru Bey sokunsun. Kllarmdan birini
Hayreddin Bey, brn Oru Bey kuansn. Cmle pekeleri makbul-i hmayunum olmutur.
Byle diyesin. Sizi Allaha smarladm. Mansur ve muzaffer olasnz. Duam berekat sizinle
biledir. Her neye ki ihtiyacnz varsa, eiime arz edesiniz."
Piri Reis yoldam, hakanmzn hatt- hmayunlarn ald. defa pp bana koydu. Yedi
kere eilip selam verdi. Selim Hann mbarek elini pt. Veda eyledi. Cihan Hakannn
huzurundan kemal-i huzur ve rahat, kbal ve saadetle kt. Selim Hann bana ihsan buyurduu
kadrgaya bindi. Dier kadrgalar peine takt. Sekiz pare tekneyle Sarayburnunda padiah
selamlad, Selim Han, Yal Kknden gemilerimizi seyrediyordu. Cihann taht ehri olan
stanbuldan ayrld. Tunusa doru yola dt.
Piri Reis, stanbulda iken ben ve aam, 10 pare tekneyle denize aldk. Niyetimiz Sebte
Boazna, Akdenizin ucuna gitmek, Endls'e uramak, din kardelerimizden bir ksmn daha
kurtarp getirmekti. Ancak bu srada Cezayirin Becaye ehrinden eliler geldi:
"mdad olursa," dediler; "siz gazi yiitlerden olur. spanyol kafirinin tasallutundan namaz
klamaz ocuklarmza Kuran talim edemez olduk. imiz inayetinize kalmtr. Cenab- Hak,
halasmz size inayet buyurmu, bizi size smarlamtr. Terif edip beldemize gelin. Hemen bizi
kafir zulmnden kurtarn."
Tam Becaye zerine hareket edecektik. Grdk ki Piri Reis sekiz pare kadrgayla Tunus
sularna gelir. Hemen Piri Reisi gemimize aldk. Heyecanla stanbul ahvalini sorduk. Daha Piri
Reisin bindii kadrgay grnce aklm bamdan gideyazmt. O kadar gzel ve azametli
tekneydi. Anladm ki padiah ihsandr. Gnlm srurla doldu. evketl Selim Hann mbarek
hatt- hmayunlann okuyunca srurum artt. Gzlerim doldu. Hatt- hmayunu yedi defa pp
bama koydum. Cenab- Hakka krler ettim. Byle kudretli bir hakann kulu olduumuz iin
hamd eyledim. Aam Oru, padiahn kendine ihsan ettii kadrgay grnce sevince gark oldu.
Bu denl azametli bir tekneye sahip olduu iin hnkarn evketine dualar etti.
Sultan Selim Han, Tunus Sultanna da bir hatt- hmayun gndermiti. Hatt- hmayunu
ben gtrp Sultana verdim. Sultan, Cihan Hakannn fermann yedi kere pp bana
koyduktan sonra at, okudu. Padiahmz buyuruyordu ki :
"Sen ki Tunus Beyisin, bu ferman- hmayunum vasl oldukta mucibince amel eyleyip
zinhar hlafndan hazer edesin. Kullarm Oru ve Hayreddin Beylere her trl yardmn
esirgemeyesin."
Btn Tunus erkan toplanmt. Sultann huzurunda Piri Reis, Selim Hann klcn bana
kuatt, gnderdii hlat srtma geirdi. Azim merasim oldu. eyhler dualar ettiler. Cihann
hakan Selim Hann evketini vdler. Tunus Sultan bakt ki, Cihan Hakan bana ve aama
ettii iltifat imdiye kadar en byk hkmdarlara kar bile esirgemitir, bizlere kar
muamelesi deiti:
"Senin ve aan Oruun yolu, kapdan-paalk yoludur, dedi; mbarek ola!"
Bu andan itibaren hasedinden tezvire balad. Grd ki, artk kendi bamza zavall,
himayesiz korsanlar deiliz. Cihan Hakannn makbul kuluyuz. Bizden ekinmeye balad.
Devlet ve memleketini Selim Han hesabna elinden alrz diye korkard.
"DMAN TEKNELERNE SAVLET EYLEDK"
Ertesi gn ben ve aam Oru Reis, padiah ihsan olan yeni gemilerimize bindik. Yirmi
yedier oturak olan teknelerde on altar top vard. 12 pare gemiyle deryaya aldk. Bir tekne
ele geirdik. inde 25 kafir vard. Ya ve bal mumu yklyd. Forsalar Endlsl din
kardelerimizden 40 kiiydi. Cmlesini halas eyledik. Deli Mehmed Reisin gemisine doldurup
Tunusa gnderdik. Deli Mehmedi gayetle severdim. Gen, korku bilmez bir yiitti. 15-20 kafirle
tek bana kalsa dvr ve galip kard.

Bu minval zere Cezayir lkesinin Becaye limanna geldik. 2033 can levendimiz, on bir pare
kadrgamz, yz elli kadar topumuz, binlerce forsamz vard. Becayenin kalesi, spanyol
kafirinin elindeydi. Cenge baladk. Cenk, buuk saat srd. Kafirlerin ou ld. Bu
zaferimizi duyan 20000 Arap, Becayeye geldi. Bize yardma alrlard ama, cenk ahvalini iyi
bilmezlerdi. Kalede kalan bir avu kafir, bize 29 gn mukavemet etti. ehri ele geirmitik.
Muhasara toplarmz olmad iin, kalede byk gedik aamyorduk. Minorka adasndan
zerimize azim spanyol kafiri geldiini duyduk. Becayeyi brakp Cicelli'ye ekildik. Ama
Minorkadan gelecek imdat kuvvetlerinin yolunu beklerdik. Nihayet derya ufkunda 10 pare
byk kadrga grnd. Azna kadar silah ve mhimmat yklyd. Becaye'yi kurtarmaya
gelirlerdi. Aam Oru :
"Bu bize Tanr nimetidir," dedi.
Cmle levendler glbank- Muhammedi ekip dman teknelerine savlet eyledik. Byk
cenk oldu. 10 tekneyi de ele geirdik. Kafirlerden sa kalan 781ini esir asp forsaya aktk.

- spanya ile Harp10 pare spanyol teknesine Hal sancaklar ekip 500 levendimle yerletim. Becayeye
dmen tuttum. Becaye kalesindeki spanyol kafiri, Minorkadan 10 pare geminin imdada
gelmesini beklerdi. Bizi uzaktan grnce dindalar sanp klahlarn havaya frlatarek sevin
alametleri gsterdiler. Bylece enlik ve adumanlk iinde bulunan kaleye yanatk. Kafirler
kale kaplarn amlar, imdada gelen tekneleri karlamak iin yallara dklmlerdi. Birden
levendlerimi sahile kardm. "Allah Allah" sadas ayyuka knca, kafirler bozuldular. Kaleyi
fethettik. spanyollar "mayna sinyor!" diye barp aman dilediler. Civar lkelerden gelen
cmle eyhler ve kaaidler, bana biat ettiler. Bundan byle hkmdar olarak beni ve aam
Oruu tanyacaklarna and itiler. Becayeye asker koydum, Aamla bulumak zere Cicelliye
dndm. Aam Oru gzlerimden perek beni tebrik etti. Zira Becaye, geyetle mhim bir
kaleydi. Kalede 800 f barut ve dnyann ganimeti elimize geti. Bilhassa baruta ok sevindik.
Zira barutumuz azalmt. Tunus Sultan da artk bize barut vermiyordu. Baktk ki Tunus
Sultan bizden gnden gne yz evirir. Kendi bamzn aresini grmeye karar verdik. Bunun
iin de, bu gurbet ellerinde, kendimiz iin yeni bir devlet kurmak icap ediyordu.
spanyada Becayeyi fethettiimiz haberi duyuldukta, kafirlerin bana kyamet kopup,
cmlesi yeis ve matem deryasna battlar. spanya kral Karlos(*) buyurdu ki, tez vakitte Becaye
Trklerden alna ve spanyol esirleri kurtarla. Dier taraftan Cezayir lkesi halk grd ki
Trkler, kafirin belini krmaya kadirdir. Gayetle adil ve Allahtan korkan bir millettir. Ben ve
aam, Cezayirin Cicelli ehrinde otururken, lkenin birok ehrinden heyet geldi. Bunlarn en
mhimmi, memleketin merkezi olan Cezayir ehrinden gelen heyetti. spanyol zulmnden bizar
olan Cezayir ehri halk, bizden imdat istiyordu. Aam Oru, 500 leventle Cezayir ehrine doru
yola kt. Beni Cicellide brakt.
(*) spanya kral ve Almanya imparatoru Charles-Quint ki, Barbaros Kardelerin en byk hasm
ve rakibi olacaktr
Aam Oru Reis, Cezayir ehrini fethe giderken, ben de Clcelliden hareket ettim. Tunusa
gittim. Tunus Sultan artk bize tamamen dmanlk gsterirdi. Fakat beni on pare tekneyle
grnce korktu. Zahirde iltifat etti. Vafir zrler diledi. "Biz Mslman mcahitlere niin barut
yollamadnz?" dedim.
"Benim barut istediinizden haberim yoktu,"dedi; "kethudam bana bildirmedi. Ben de
kethudann ban vurdurdum."
Geri kethudasnn ban vurdurmutu. Fakat bunun sebebi bambakayd. Ama ben bunu
sultann yzne vurmadm. Kanm grndm.
Sultanla beraber atba Tunus ehrini gezdik. Sonra limana dndm. Yanmda byk aam
shak Reis, Muslihuddin Reis, Kurdolu Reis, Deli Mehmed Reis ve baka naml levent reisleri
vard. Dou Akdenize Kbrs taraflarna doru gidip avlanmak, sonra Cezayire dnmek iin
reislerime emir verdim. Ben, aam shak Beyle beraber Cezayire dndm. Reislerim, yedi pare
gemiyle douya aldlar. Bir mddet sonra Kbrsla Msr arasnda Donanmay- Hmayuna

rasladlar. Leventlerin sevinten akllar balarndan gideyazd. Zira Trk Donanmas derya
yzn kaplamt. Muslihuddin Reis, hemen donanmaya yanat. Kapdan- Derya Cafer Beyin
huzuruna kt. Selim Hann kapdan- deryas:
"Padiah Msr seferindedir," dedi; "haberiniz yok mudur? Niin gelip Donanmay-
Hmayuna katlmazsnz?"
Muslihuddin Reis, gayet akll bir adamd. Dedi ki:
"Devletlu Efendim, haa ki padiah hizmetini ihmal etmiliimiz yoktur. Baka klimdeyiz.
Haberimiz olmad. Eer bir kpeinizi gnderip haber salaydnz, emriniz bamzn stne,
derhal yetiirdik. Devlete hizmet, bize en byk dnya nimetidir."
Kapdan- Derya, Muslihuddin Reisin bu akllca szlerini ok beendi: "Berhudar olasnz!"
dedi.
Muslihuddin Reis, yedi pare gemisiyle, Donanmay- Hmayun'un peine takld. Hep
beraber iskenderiye limanna girdiler(*). Bu srada Selim Han, Msr tamamen fethetmiti.
Kahiredeydi. Donanmasnn skenderiyeye geldiini iittikte, hemen bu limana geldi.
Donanmay- Hmayunu tefti etti. Bu arada Muslihuddin Reise ok iltifatlar etti. Pek ok asker,
ve mhimmat verdi. Bunlar alan Muslihuddin Reis, Cezayire dnd.
(*) 19 mays 1517
ORU REiSiN ZAFERi
Muslihuddin Reisin Msr seferi iki buuk ay srmt. Aam Oru Reis, gemilerinin
dndn ve Selim Hann gnderdii askerleri ve toplar grnce, ziyade mesrur oldu. Aam
Oru, Cezayir ehrindeyken, ben Cicellide otururdum. Cezayir lkesinin byk ksm elimize
gemiti. Kyda birok kaleyi ellerinde tutan spanyollar, ok telalandlar. 40 pare gemi
hazrladlar. Tunusun Halkul-Vad limanna gelip demir attlar. Amma bizden kimseyi
bulamadlar. Hibir eye kadir olamayp geri dndler. Cezayir limanna geldiler. Maksatlar,
Cezayir lkesinin en byk ehri olan bu liman aam Orutan almakt.
Aam Oru, hamiyet kuan drt elle kuand. Sabaha kadar ban secdeden kaldrmad.
Cenab- Haktan nusrat ve zafer diledi. Sabah gne doarken, leventlerini toplad. Araptan,
Berberiden, Endlslden de ok askeri vard. Amma bunlar, Trk leventleri gibi cenk
bilmezler, sknca dmandan yzgeri ederlerdi. Cmlesi be, alt bin mcahitti. Dman,
yalya on bine yakn asker karmt. 40 pare gemilerinde daha da asker vard.
Oru Reis, sancaklarn burlara diktirdi. Kafirleri kahredecek bir tabiye hazrlad. Gece
karanl basnca bin mcahitle Cezayir kalesinin bir kapsndan gizlice kt. Dalar dolap
spanyollarn ardna dt. Frtnal, pek karanlk bir geceydi. Hemen Ulu Tanr, mcahit
kullarna yardm ederdi. spanyol kafiri, frtna ve karanln sknts iindeydi. Oru Reisin
hareketini anlayamad. Oru Gazi, birden dmana savlet eyledi. Kafir neye uradndan
gafildi. Cmlesi kltan geirildi. Bir taraftan da kaz yumurtas byklnde dolu yayordu.
spanyollar aknlktan birbirlerini krmaya baladlar, gemilerinde ne kadar asker varsa karaya
dktler. Yirmi, otuz bin oldular. Amma gz gz grmezdi. Oru Gazi, dman alaylarn
imhaya devam ediyordu. Azim cenk oldu. Sonunda dman sindi. Gecenin sonunda, sabaha
kar Cezayir kalesinden iki bin mcahit daha kt. Bir taraftan da bunlar spanyollara kl
almaya baladlar. Kafirler tamamen krld. Geri kalanlar esir alnd.
Oru Gazi esirleri saydrd. 2700 kafir esir dmt. Gazilerin verdii ehit 300 kadard.
Cmlesi merasimle gmld. slam askeri muzaffer oldu. Trk sanca ykseldi. En byk kafir
devleti olan spanya, aam Orua kar mnhezim oldu. Kral Karlosun yz karaya boyand.
Hemen Hak Taala kafirin yzn daima kara eyleye! Amin, bi-hrmeti Seyyidil-Mrselin(*).
(*) 30 Eyll 1511 Cezayir zaferi. Bu muharebede Don Diego de Verann bakumandanlndaki 40
harp, 140 nakliye gemisi ve 15000 kara askerinden mteekkil byk spanyol kuvvetleri, Oru Reis
tarafndan mthi bir hezimete uratlmtr. spanya, Avrupann en byk kara ve deniz devletiydi
Aam Oru, bu byk zaferi bir nameyle bana bildirdi. Zafer haberini aldmda, yanmda
byk aam shak Reis de vard. On pare tekneyle denize almaya hazrlanyorduk. Cezayire
aam Orua yardma gidiyorduk. Hacet kalmad. Akdenize aldk. 16 para kafir gemisi ele
geirdik.
Bunlar, barut, kurun, kereste, katran, ya, pirin, buday ykl teknelerdi. Denize
aldmzn yirmi dokuzuncu gn dnp Cicelli limanna demir attk. Bir gemi dolusu
buday fukaraya sadaka eyledim. Aam Orutan bir name gelmiti. Mnafk bir Arap eyhini
yakalamam iin emir veriyordu. Derhal be yz leventle dalara ktm. ki yzl eyhi

yakaladm. Ban kestirdim. Yerine baka bir eyh tayin ettim. Cicelliye dndm. Birka gn
istirahat ettim. Yirmi ksur para tekneyle denize aldm. Mbarek bir saatte Cezayir limanna
girdik. Aam Orula bulutuk. Byk aamz shak Bey de bizimle beraberdi. Hayli mddet can
sohbetleri eyledik. K bu minval zere geirdik.
Evvel bahar geldi. Ortalk lalezar oldu. Gemiler limandan ktlar. Derya zerinde
oynamaya baladlar. Cezayir lkesinde Tenes ehri vard. Bir Arap emiri hkm srerdi.
Amma bu hanedanda anlamazlk eksik olmaz, her daim kan dklr, ahali sknt ekerdi.
spanyol kafiri, bu beldeye de musallat olmutu. Aam Oru Bey Gazi, bu beldeyi de hkm
altna almak istiyordu. Bu srada spanya kral Karlos, Tenese on pare gemi gndermiti. Gya
Tenes emirini himaye eder, aslnda Mslman halka kan kustururdu. Tenes ehrinde sultann
muhafz geinen bir spanyol birlii vard. Ahaliyi soyup soana evirir, kymetli ne varsa
gemilerine ykleyip spanya ya gnderirlerdi.
shak ve Oru Reisler, Cezayir ehrinde kaldlar. Ben on iki pare tekneyle Delise geldim.
Limanda drt pare ispanyol gemisi yatard. Bizi grnce akllar balarndan gitti. Gemilerini
brakp kaleye kapandlar. Gemileri, toplar, tfekleriyle elimize geti. yle tela etmiler ki,
gemilerinden bir habbe almayp firara yz tutmulard. Bin be yz leventle karaya ktm. Kale
nlerine geldim. iddetli bir mukavemet ve cenk bekliyordum. Fakat kale kaplarn ak
buldum. Birka yz Mslman bizi karlad:
"Ho geldiniz!" dediler; "spanyol kafiri, kendileriyle birlik olan beyimizle beraber gece
kaleden kt gitti. Belki on bin kiiydiler. Hepsi beyin adamlaryd. ehirde kalanlar, Cezayir
lkesinde sizden ve karndanz Sultan Orutan gayri hkmdar tanmayanlardr."
Bu haberi alr almaz, iki bin gaziyi yola dzdm. Kaanlarn peinden saldm. Gaziler, ikinci
gn firarileri yakaladlar. Tekbir alp savlet eylediler. Tanr akyla:
"Nereye gidersiniz bre kafir-i bi-dinler?" deyip avaze saldlar; "bilmez misiniz ki, sizin iin
bizim elimizden halas yoktur?"
Tfek ateinden sonra i klca ve palaya dayand. Tfek ateinden sereler gibi den
dman, kl ve palaya hi dayanamad. 350 kafir esir alnd. Gerisi krld. Bizden de yetmi ila
seksen gazi ehit oldu. Tanr makamlarn Cennet eyleye!
Gazi leventlerimi, Tenes kalesinin nnde karladm. ehit den yoldalar iin teselli
ettim. Zaferlerinden tr tebrik eyledim. Bir mddet Deliste kaldk. En kdemsiz levendin eline
500 altnlk ganimet geti. Ganimetimiz arasnda 150 kantar kara biber, 75 kantar tarn, 25.000
zira kuma, denk denk ibriim ve ipek, 400 kantar bal, 600 kantar bal mumu, 1000 top sof, pek
ok cenk malzemesi vard. Tenese bir suba braktm. Mbarek saatte 16 pare cenk teknesiyle
deryaya aldm. Cezayire geldik. Oru ve shak Reisler'le sarma dola oldum. Gaziler reisi
Oru Bey :
"Gazan mbarek ola karnda!" diye tebrik ve dualar etti.
Tenesten kaan bey, Tlemsen sultannn karnda oluydu. Bizden ald ders yetimedi:
"spanya Kral sa olsun. Benim ahm bu Trkler'de komaz!" gibi laflar ettii duyuldu.
Anladk ki, bu herifin kalbinden islam muhabbeti kalkm. Sanrd ki, spanyol kafiri Cezayir
ehrini bizden almaya muktedirdir ve o zaman, kendisini Cezayir sultan yapacaktr. Bu hayal
ile gezerdi. Bu Arap milletine itimat etmek kata caiz deildir. Bir mddet sonra rendik ki,
Tlemsen sultannn karnda olu, etrafna toplad Araplar ve spanyollar la tekrar Tenesi ele
geirmi. spanyol kafirinin zulmnden ve tasallutundan kurtardmz Tenesliler de, onu gene
beyleri olarak kabul etmiler.
Aam Oru bu haberi aldkta gayet kzd. Mbarek mizalar galeyana geldi. Bu defa bizzat
kendisi gidip dmana haddini bildirmek istedi. Cezayir ulemasn toplad:
"Efendiler, en byk din dmanmz olan spanyol kafiriyle bir olup din kardelerimiz
zerine yryen, spanya Kralna biat eden, nasihatlerimize kahpelikle mukabele eyleyen
Tenes beyinin akibeti ne ola?" diye sordu. "Dinimizin bu husustaki emri nicedir?"
Cmle ulema ittifakla dediler ki: "Katli vacib, can ve mal helaldir" ve bunu fetva halinde
yazp aam Orua verdiler. Oru Reis, benimle ve byk aamz shakla vedalat. Cezayirden
Tenese geldi. Tenes ahalisi bakt ki gaziler reisi yaklar, hal yamandr, Tlemsen sultannn
karnda olu olan beylerini balayp Oru Reise teslim eylediler:
HANN BOYNU VURULDU
"Sen sultansn, biz kuluz," dediler; "kusur bizden, inayet sendendir!"

Daha bu minval zere hayli iki yzl laflar ettiler. Aam Oru, gayetle merhametli bir
adamd. Hileden nefret eder, ihsan ve inayeti sever, gnl zengin bir mcahitti. Teneslileri
balad. Beylerini huzuruna getirtti:
"Bre namerd," dedi; "senin ahlakszln grlp iitilmi eylerden midir? Benim hakkmda
<ben yle korsan makuulesine kulak asmam, spanya Kralnn devletl bir kuluyum,>
demisin. Bre melun, kulu olduun kraln yz binlerce Mslman kltan geirdiini,
Endlse kan kusturduunu bilmez misin? Biz korsan deil, elhamdlillah mcahit gazileriz.
Din yolunda cenk ederiz."
Ve hemen cellada iaret edip hainin boynunu vurdurdu. Daha birka Arab huzuruna ald:
"Bu melun size geldikte balayp bana gndermeniz gerekti," dedi; "beni karnzda
grdkten sonra bu ii yapmak marifet deildir. Siz bana sultan olarak biat etmediniz mi?
Yemininizden nasl dndnz?"
Onlarn da balarn kestirdi. Tenesliler grdler ki akbet yamandr. Cmlesi Oru Reise
sadakat yemini ettiler. Ondan bakasn hkmdar tanmayacaklarna and itiler. Aam Oru,
btn fitnenin Tlemsenden geldiini bilirdi. Tlemsen, Cezayir lkesinin en batsnda, Fas
hududu yaknlarnda, byk bir beldeydi. ok eski bir hanedan orada hkm srerdi.

- Oru Reis'in ehadetiAmma bu Tlemsen Sultan da spanyol kafirinin elinde zebundu. Halk, spanyol'dan, hem de
z sultanlarndan zulm grrd. Nice zamandr Tlemsenliler, Cezayir ehrine gelirler, aam
Oru' un eiine yz srerler, adalet isterlerdi. Aam Oru, Tlemsen'i almaya da kararlyd.
Fakat Tlemsen ok uzakt: Ta Fas'n yanbandayd. Derya zerinde deildi. erideydi. Gemiyle
gidilemezdi. Sultan'n Arap'tan ve spanyol'dan byk ordusu vard. Tlemsen ehri, Cezayir
ehrinden sonra Cezayir lkesinin en byk beldesiydi. Burasn fethetmek mkl iti.
Amma Tlemsen fetholunmadka da, Cezayir lkesi skun ve huzur bulmazd. Tam bu
srada Tlemsen halk ayakland. Sultan kat. Ahali aama bir heyet gnderip, bundan byle
sultan olarak kendisini tandn bildirdi. Oru Reis, gayetle sevindi. Byle cenksiz bir lkeyi
almaktan ok hazzeyledi.
Tlemsen'in Oru'un sultanln tanmas, spanya'da byk tela uyandrd. spanya'nn
Afrika'daki en byk kumandan, Vahran(*) kalesinde otururdu. Vahran, Cezayir lkesinin
batsnda, spanya ile kar karya, byk bir limand. ok metin bir kalesi vard. Binlerce asker
bu kalayi muhafaza ederdi. Tlemsen, Vahran'daki spanyol nezareti ve tasallutu altndayd.
Aam Oru, Tlemsen'e hakim olunca, Vahran ile olan btn mnasebetlerin kesilmesini
buyurdu. Vahran'daki spanyol kumandannn ok askeri vard. Fakat gene de spanya'dan
imdat diledi. Aam Oru, k Tlemsen'de geirmeye karar verdi. Yannda 4000 askeri vard.
Fakat btn bir k, Cezayir gibi yeni fethedilmi bir kaleyi adeta bo brakmaya raz olmad.
Cezayir ehri elden giderse, btn Cezayir lkesi elden giderdi. 3000 askerini Cezayir ehrine
gnderdi. Kendisi 1000 askerle Tiemsen'de kald(**).
Aamn gayesi, baharda Tlemsen'den Vahran zerine yrmekti. Aam Tlemsen'deyken
ben Cezayir ehrindeydim. 3000 levent geldi. Aam onlarla beraber bana 150 yk aka(***) da
gndermiti.

(*) Oran
(**) Tlemsen-Cezayir yolu kuuuu 450 km'dir. Vahran, Tlemsen'in 100 km. kuzeydousundadr
(***) Bugnk satn alma gc 180 milyon TL. kadardr
Oru Reis, Tlemsen'de yalnz spanyollar'n deil, ehirden kaan sultann da tehdidi
altndayd.
Sultan etrafna klliyetli miktarda apulcu toplamt. Frsat gzlyordu. Bir yandan da
Vahran'daki spanyol kafirine name zerine name yazyor, imdat istiyor:
"Trk korsanlarnn elinde kaldm," diyordu; "bir akam ellerinden kurtaramadm. Hani
kralnzn evket ve azameti nerededir? buuk korsan makuulesiyle baa kamaz msnz?"
Vahran kumandan, Tlemsen Sultan'na 20000 altn gnderdi. Byk bir ordu toplamasn
syledi. Baharda kendisi de Vahran'dan kacak, spanyol-Arap ordusu, Tlemsen'e, aamn
zerine yryecekti. Tlemsen Sultan, trl vaatlerle Berberiler'den 20000 asker toplad.
Vahran'dan da 10000 kii yardma geldi. Bu 30000 asker, Tlemsen'e tevecch ettiler. Balarnda
Vahran kumandan vard. ok mtekebbir, marur bir kpekti(*). Aam Oru grd ki bu kadar
kuvvete akta mukavemet imkan yoktur. ehri boaltt, kaleye ekildi. Kafirler Tlemsen
ehrine girdiler ve akla gelmez rezaletler yaptlar. Kaleyi de muhasaraya baladlar.
(*) Gomares Markisi
Ben Cezayir ehrindeydim. Tlemsen'de ahvalin ktye gittiini haber aldm. 1000 leventle
2000 Arap atls hazrladm. Aam shak Reis'in emrine verdim. ki, kona bir gnde alp tez
Oru Reis'in imdadna yetimesini syledim. skender Kethuda da shak Reis'le beraberdi. Oru
Reis, aam shak'n yetitiini renince, bir an evvel onunla birlemek iin Tlemsen
kalesinden kt. Kale, Tlemsen Sultan'nn eline dt. Oru Reis'le shak Reis birletiler. Aam
Oru, Tlemsen'i geri almak arelerini dnmeye balad. Tlemsen Sultan, yzlerce yldan beri
saltanat sren bir hanedann son hkmdaryd. Bu hanedan, gemite ok evketli gnler
yaam, bir ara btn Cezayir lkesine hakim olmutu. Aam Oru, byle bir hanedan taht ve
tacndan mahrum etmek istemezdi. u artla ki, spanyollar'la ibirlii yapmasn ve bizim
yksek hakimiyetimizi tansn. Bu artlar kabul etmedii takdirde, sultan saltanatndan
mahrum etmeye mecburduk.
Aam Oru, 2000 leventle tekrar Tlemsen nlerine geldi. 10000'den fazla spanyol ve Arap
kar kt. , buuk saat, azim cenk oldu. Kllar al kana boyand. Kafirlerin ou ecel
arabn iti. Ancak , drt yz sa kald. Hepsi esir alnp Cezayir'e gnderildi.
spanya kral Karlos, Vahran'daki valisine bir ferman gnderdi "Eer ban sana lazmsa,
Oru Reis'ten gayri btn Trkler'i kltan geiresin, Oru Reisi sa olarak esir alp spanya'ya
gnderesin, ben onu ne ekilde lmle ldreceimi bilirim" diyordu.
Kralnn bu emri zerine Vahran valisi, otuz-krk bin kiiyle aam Oru'un zerine yrd.
Tam ay cenk etti. Fakat aam teslim olmad. Vali, kumandanlar toplad, dedi ki:
"Bu Trkler, gayetle inat bir kavimdir, helak olur, teslim olmazlar. Daha bu kale nnde ne
zamana kadar beklemek mmkndr? Gelin Trkler'e bir eli gnderelim. Silahlarn alsnlar,
kaleyi bize brakp gitsinler. Amma, yiyecekleri tkenmise bunu kabul ederler. Tkenmemise,
son fertleri helak olmadan silah brakmazlar!"
Ertesi sabah spanyol elisi Oru Reis'in huzuruna kt. Aam, levendlerine:
"Ne dersiz oullar," buyurdu; "eliyi dinlediniz."
Leventler:
"Elbette diri kalmak, lmekten yedir," dediler; "kp Cezayir'e gider, sonra gelir kalemizi
yeniden alrz. Amma gerek tedbir nedir, siz daha iyi bilirsiniz."
Oru, kaleyi teslim etmeye raz oldu. Kafirler gayetle sevindiler. Amma maksatlar o idi ki,
leventler kaleden knca kl rp bir avu Trk'n iini bitireler. Yoksa szlerini tutmaya
zerre kadar niyetleri yoktu. Zira Trkler'i braktn renirse, Karlos Kral, Vahran valisi olacak
namerdin ban kestirirdi.
Oru Reis, ou yaral ve a, gnlerdir uyuyam ve ellerinden silah brakmam bir avu
levendiyle kaleden kt. Bir konak gitmemiti ki, ardndan on be yirmi bin kafir yetiti:
"Silahlarnz bize braknz," dediler; "sa kp gittiiniz yetmez mi?"
Oru Reis:

"lmek," dedi; "silah teslim etmekten yedir. lm ne ola ki korkalm. nsan bir kere lr,
amma nam kalr."
mitsiz bir cenk balad. Leventler kaar, kafir kovalard. Kafir yetitike aam cenk
veriyor, fakat her vurumada birka levent daha ehit dyordu. Zaten cmlesi 340 leventti.
Nihayet Oru Reis, bir rmaa can att. Leventlerin yars da kpry gemilerdi ki, spanyollar
yetiti. Kpry atmaya hazrlanan aam, levendlerinin feryadna dayanamad, hepsini bir baba
evladn nasl severse yle severdi. Geri dnd. Askerlik ve tedbir onu icap ettirirdi ki, aam,
yanndaki leventlerle beraber Cezayir'e gele ve sonra dnp yoldalarnn cn ala. Fakat
Oru Reis'e leventleri: "Baba"(*) derlerdi. Bir baba ne mmkndr ki oullarn kl altnda
brakp kaa. Oru Reis kpry gerisin geriye geti. Kafir deryasna dalp kl rmeye
balad. Ancak leventler o kadar mecalsizdiler ki, bazlarnda, kl kaldracak g kalmamt.
Zaten Afrika'nn kzgn bir gnyd. Susuzluktan dudaklar erha erha atlamt.
Oru Reis'e belki yz kii birden kl rd. Aam ehit dt. Mbarek ba kesilip
spanya Kral'na gnderildi. Byk aam shak Bey de bir ka ay nce Kal'atu'l-Kla'da ehit
dmt. Drt karndatk. nn ehadetini grdm. Ne hikmettir ki Ulu Tanr yalnz bana
ehadeti nasip buyurmad. Demek karndalarm benden ok mbarek kullarm. Tanr hepsine
rahmet, makamlarn cennet eylesin! Amin, bi-hrmeti Seyyidi'l-Mrselin!
(*) Cumhuriyet devrine kadar Trk bahriyelileri subaylarna "beybaba" derlerdi. Byle hitap etmek
gelenekti. Altm yanda bir bahriye neferi, byklar yeni terlemi temenini byle arrd.
Aamn ehadet haberi Cezayir'e geldikte ben artk bir tek gaye iin yaamaya azmettim.
O da, aamn yolunda gitmek, Afrika'y ve Akdeniz'i kafirlere dar etmek gayesiydi. Bu gaye
olmasayd, aamn ardndan yaamann ne deeri kalrd? Ancak zaaf gsterecek zaman
deildi. Alamaya bile vakit yoktu. Afrika'da biz bir avu Trk, gz ap kapayncaya kadar yok
olabilirdik. ok tedbirler aldm. Ancak dman kendinde, Cezayir ehrine kadar gelecek gc
bulamad. O k hazrlkla geirdim. Uyuyuncaya kadar bir dakika bo durmazdm ki, aklma
aam gelmesin. Amma gece dme girer, pek mahzun kalkar, unutmak iin hemen ie
sarlrdm. Btn gemilerimi, toplarm, cephaneliklerimi gzden geirdim, yeniledim. spanyol
kafiri:
"sa'ya krler olsun," derlerdi; "belann bynden kurtulduk. imdi tez zamanda
belann kne de bakp iimizi tamamlayalm ki, ylan byyp bamza ejder kesilmesin."
spanya kral Karlos'tan(*) bir eli geldi. Bana diyordu ki:
"Aan lm, leventlerinin ou kltan geirilmi, kolun kanadn krlmtr. Aan
olmaynca sen kimsin ki en kudretli Hristiyan hkmdar olan bana kafa tutacaksn? Ne
yapmay mit edebilirsin? Gemilerini, leventlerini alp Cezayir'den k git, bir daha da zinhar
Afrika'ya ayak basma. Bu sana son ltfumdur. Yaknda Cezayir'e derya dolusu gemi yollamam
mukarrerdir. Seni hala orada bulup ele geirirsem, akbetin vahim olur!"
(*) spanya, Napoli, Sicilya kral, Almanya imparatoru, Hollanda - Belika hkmdar olan CharlesQuint
Ben Cezayir sultanydm. Eer ki, Al-i Osman padiahnn naiz bir kulu, basit bir
beylerbeyisi idim. Amma ki Avrupa'da namm "Cezayir kral" idi. spanya Kral'nn bana byle
hitap etmesi gayetle haddini bilmezlikti. ok ar bir name yazp kendisine yolladm. Cevabm
alnca, Cezayir nlerine derya misali donanmalaryla geldiler. Karaya ktlar. Fakat kn iyi
hazrlanmtm, byle bir eyi de bekliyordum. spanyollar byk zayiat verdiler. 20000 kafirden
birou krld, yedi sekiz yz:
"Mayna Sinyor!" deyip bize teslim oldular. Gerisi teknelerine can attlar, krallar Karlos'un
haysiyetini be paralk ve yzn kara edip defolup gittiler. Afrika'da Trk'n an yceldi,
nammz btn Avrupa'da duyuldu. Cezayir'de tam 13000 kafir esiri birikmiti. Bunlarn yirmi
drd, frenklerin "amiral" dedikleri byk kaptanlard. Bunlar zaptetmek de bir meseleydi. Bir
defasnda zincirlerinden boanmlar. Kamak istediler. Zorlukla ele geirdik. Byk vuruma
oldu. Esirlerin yz ld.
evketl Sultan Selim Han Hazretleri namna sikke kestirip hutbe okutturdum. Maksadm bu
idi ki, btn Afrika'da Cihan Padiah'ndan bakasnn namna sikke kesilmesin. Afrika'da
Araplar'n en byk hkmdar Fas Sultan idi. Fas Sultan'n alt etmeden, Afrika'da Trk
hakimiyetini tamamlamak ihtimali yoktu. Bir gn Cezayir'de Afrika'daki Arap emirlerinden
birkan kabul etmitim. Kendilerine dedim ki:

"Cihan Padiah olan Selim Han, imdi ayn zamanda peygamberimizin halifesidir. Siz nasl
olur da ayn zamanda slam halifesi olan Cihan Hakan'n brakp Fas Sultan namna hutbe
okutup sikke kesersiniz? Varn hakanmzn namna sikke kazdrn. stikbaliniz, ikbaliniz ve
devletiniz bu yoldadr. Veyl bu yoldan ayrlacak biarelere!"
Sultan Selim Han efendimize mutemet adamlarmdan Hac Hseyin Aa'y gnderdim.
Hseyin Aa, 21 gn derya yolculuundan sonra cihann incisi stanbul ehrine vard. Yal
Kk'nde Sultan Selim Han tarafndan kabul edildi. Acizane pekelerimi padiahmza sundu.
Bu pekeler, 20 Frenk olan kle tarafndan tanyordu. Selim Han pekeleri ltfen ve
tenezzlen beendi. Hseyin Aa'ya hl'atler giydirildi. Kaptanlarma miriden konaklar tahsis
edilip konukland. Hseyin Aa padiahmzdan sonra devlet erkan tarafndan da kabul edildi.
Onlara da acizane hediyelerimi sundu. Cihann taht ehri olan stanbul'da tam 41 gn kald.
Leventlerim 41 gn anl taht ehrimizi gezip elendi. Vaktin hitamnda hareket edildi.
Hakanmz Selim Han, Cezayir teknelerini seyretmek zere Yal Kk'n terif buyurmulard.
Gemilerim, btn toplarn ateleyerek anl byk hakanmz selamlad. Hac Hseyin Aa,
veda iin Selim Han'n huzuruna kt. Yedi kere yer pp padiahmz ululad.
Hakanmz, Hseyin Aa'ya bir ferman- hmayun verdiler ki, kendi el yazlaryla yazlan bu
ferman, beni Cezayir beylerbeyiliine tayin ediyordu. Bylece anl devletimizin bir beylerbeyisi
oluyordum. Bana verilmek zere Hseyin Aa'ya mcevherli bir kl, srmal bir hl'at ve bir
beylerbeyilik sanca teslim edildi. Hakanmz, Hseyin Aa'ya dedi ki:
"Baka Reis, ibu klc Hayreddin Paa kuluma gtr, an ve erefle taknsn. Hl'atimi giysin
ve sancam zinhar yanndan ayrmayp mansur ve muzaffer gazalar eylesin. Cmle duam
berekat sizinle biledir. Hemen Cenab- Hak, Cezayir'deki btn mcahit kullarmn yzn iki
cihanda ak eylesin. Amin, bi-hrmeti Seyyidi'l-Mrselin!"
Hseyin Aa, stanbul'dan hareketinin sekizinci gn Mora'nn gneyinde Koron limanna
varp demir att. Limanda 8 pare Venedik gemisi ile saysz Trk gemisi yatard. Hseyin Aa,
Venedik gemilerinin amiraline bir nezaket ziyareti yapt. Amirale dedi ki:
"Artk Cezayir topra, Selim Han'n mlkdr. Efendim Hayreddin Paa, bir Osmanl
beylerbeyisidir. Donanmamz da, Donanmay- Hmayun'un bir parasdr. stanbul'dan nece
buyruk alrsak ana gre hareket ederiz. Padiahmzla dost iseniz, Cezayir gemilerinden de
korkunuz olmasn. Dman iseniz, biz de Akdeniz'i size dar ederiz."
Hseyin Aa, Koron'dan hareketinin sekizinci gn Cezayir'e geldi. Bylece stanbulCezayir yolunu 16 gnde alm oldu. Derhal Hseyin Aa'y ve stanbul'dan dnen kaptanlarm
ardm. Padiahn ihsanlarn kemal-i tazim ile aldm. pp bama koydum. Klc kuanp
hl'ati srtma geirdim. Selim Han'n anl sancan bamn zerinde yksek bir yere astrdm.
Azim ferahlk buldum. Artk spanyol kafiri bile benimle baa kamazd. nk arkamda Selim
Han gibi bir cihan hkmdar vard. Ne istesem ltf-u inayetini benden esirgemezdi. Gece
byk bir ziyafet verdim. Bahiler dattm. Elenceler dzenlenmesini emrettim. Hseyin
Aa, vazifesini istediimden ala ve midimden fazla yapmt. Kendisini Cezayir'de byk bir
vazifeye tayin edip mkafatlandrdm.
Byk dmanmz spanyol kafiri idi. Buna ek ve phe yoktu. Cenevizliler gibi baka
kafir milletlerle de harp halindeydik. Ancak bir de bizim Cezayir'e yerlememizden gocunan
Cezayirli, Tunuslu, Fasl hkmdar ve hkmdarcklarla uramak zorundaydk. Fasta byk
bir hanedan olan Fas sultanlar hkm sryordu. Buras byk bir devletti. Fakat son
zamanlarda i kavgalarla dirlii ve dzenlii bozulmutu. imali Afrika'da Fas'tan baka
ehemmiyetli bir devlet yoktu. Tunus ve Tlemsen'de hkm sren Hafsiler ve Abdulvadiler, eski
ehemmiyetlerini klliyen kaybetmilerdi. Arkalarn spanyol kafirlerine dayayp bizimle gizli
veya ak mcadele etmek yolunu tutmulard. Kendilerini ilk frsatta ortadan kaldracam
biliyorlard. Niin, izah edeyim:
Biz, Dou Akdeniz'den Bat Akdeniz'e gelince nce Tunus'a ayak basm, Hafsi Sultan ile
anlamtk. Bizim sayemizde Tunuslular zengin oldular. Uzun zamandan beri mamurluunu
yitirmi olan Tunus ehirleri enlendi, bolluk ve refah iinde yzmeye balad. Tunus Hafsi
Sultan, spanyol ve Ceneviz tasallutundan sayemizde kurtuldu ve gene sayemizde, dediimiz
harala hazinesini doldurdu. Kendisinden memnunduk ve Tanr bilir, ne lkesinde, ne malnda
gzmz vard. Yoksa elimize o kadar frsat gemiti ki, istesek kendisini ortadan kaldrmaya
muktedirdk. te bu artlar iindeyken biz Cezayir'i fethettik, Tunus'tan byk bir devlet olduk
ve en byk Hristiyan devleti olan spanya ile amansz bir savaa giritik. Mslmanlk onu
icap ettirirdi ki, bu amansz savata Tunus Sultan bizi desteklesin. Ancak Sultan, Osmanl
himayesine girmemizden ve Selim Han'n tebaas olmamzdan ziyadesiyle rkt.

Biliyordu ki Osmanoullar cihangir bir slaledir ve Selim Han, birka yl iinde yz Tunus
lkesi byklnde lkeler fethetmitir. Sanrd ki, hakanmz Selim Han'n kendi fakir
lkesinde de gz vardr. Bilmezden gelirdi ki, hakanmn beylerbeyilerinin, Tunus sultanndan
daha bol topra ve askeri olan nece sancak beyleri vardr. Netekim Selim Han'n bir
beylerbeyisi olan ben, Avrupa'nn yarsna hakim olan spanya kral Karlos'u birok defalar
malup etmitim. te bu minval zere Tunus Sultan ile aramz aldka ald. Tek bana
bana kafa tutamayacan bilen Sultan, bir taraftan spanya'dan yardm isterken, dier taraftan
da yerli emirleri aleyhimde kkrtyordu. Kkrttklarnn banda, Tlemsen'in Abdulvadi
hanedanndan inen hkmdar vard. Bu hkmdar, bana tabi idi. Ancak el altndan spanya ile
mnasebet kurmaktan da geri kalmyordu. Tunus Sultan'nn Tlemsen beyine yazd nameyi
ele geirdim. Bu namede hulasaten deniyordu ki:
"Hayreddin Paa denen izbandut, aas Oru'tan daha da byk bir beladr. Hele imdi
arkasn Sultan Selim Han'a dayamtr. Onun iin gururuna son yoktur. spanya dahil, cihana
kafa tutmaktadr. Sultan Selim Han, Hayreddin'i adam sanp kendisine beylerbeyilik ve paalk
ve murassa kl ve hl'at ve sancak vermitir. Hayreddin, Anadolu'dan devaml insan ve
malzeme yardm almaktadr. Tedbir budur ki, el birlii edip Afrika'da bir tek Trk brakmayalm.
imali Afrika'ya ayak bastklar on yl olmad halde Trkler, imdi hepimize efendilik
taslamaktadrlar."
BR OSMANOLU'NUN ELiNDEN LKE ALINDIINI KMSE DUYMAMITI
Btn kudret Allah Taala Hazretleri'nin elindedir. Dilediini aziz ve dilediini zelil eder.
Tunus Sultan, dinimizin bu inceliinden gafildi. Elbet byk kusurlar vard ki, Cenab- Hak
tarafndan zelil klnmt. imdi Cezayir'i benim elimden almak artk hibir dnyevi kudretin
iktidar dahilinde deildi. nk lke benim deil, evketl hakanmz Selim Han'nd. imdiye
kadar bir Osmanolu'nun elinden lke alndn da kimse iitmemiti. Gerek bu merkezdeydi.
Kim ki bu gerei kavramakta anlayszlk gsterecekti, ban en byk belalara sarmas
mukadderdi. Cezayir halk, bizi seyiyordu. lkeye getirdiimiz nimetlerin deerini mdriktiler.
Koca Cezayir lkesindeki emirlikleri, kabileleri bir araya, bir idareye toplamtk. Ticaret, biz
gelmeden ncesine nispetle birka kat artmt. Mslmanlar artk spanyol kafirinin
tasallutundan emindiler. Hr ve balar dik yayorlard. nk cihann en byk hkmdarnn
tab'as idiler(*).
Bununla beraber baz kabileler tevik ve ivaya kapldlar. zerlerine 6000 yaya ve 6000 atl
asker gnderdim. Gazilerim, asileri, ibret tekil edecek ekilde cezalandrdlar. Tlemsen'de de
kprdanmalar vard. Fas padiah da Tlemsen ilerine karyordu. nk Tlemsen, Fas'n
yanbanda idi. Tlemsen'deki Abdulvadi hanedan arasndaki kavgalar da halkn huzurunu
bozuyor, spanyol kafirinin ekmeine ya sryordu. Bu hanedandan Emir Mes'ud, Cezayir'e
gelmi, byk karndana kar benden yardm istiyordu. Mes'ud'un yanna 3000 atl ve 1000
yaya askerimi katp Tlemsen'e gnderdim. Zira Tlemsen Sultan'nn aieyhimde olur olmaz sz
sylediini casuslarm bana bildirmilerdi. Kendisini spanyol zulmnden kurtardmz bu
nankre haddini bildirmek gerekti. Sultan'n dier bir karnda, Emir Abdullah da, Vahran'a
kap spanyollar'dan yardm istemiti.
(*) 1962'de Cezayir istiklaline kavuunca, milli hareketin en byk liderlerinden olan Albay
Muhandu'l Hacc u beyanat vermitir:
"Her eyi, hatta bir millet oluumuzu, Trkler'e borluyuz. Osmanllar geldii zaman, bizler korsandk.
Yzlerce kabileden mteekkildik. Osmanllar, bamza bir paa getirdiler. Dank airetleri bir araya
topladlar. Onlar bir kavim haline koydular. Bu kavim, 300 yl, merkezi Trk idaresi altnda kald.
Birliin kudretini rendi. Trkler sayesinde, millet haline geldik." (Hrriyet gazetesi, no. 5.121,
3.8.1962, s. 5c).

- Tlemsen'in Zapt"Karndan Mes'ud, Hayreddin Paa'nn vafir askeriyle zerine gelir, var ne halin varsa
gr!" diye, Tlemsen'in btn ilerigelenleri Sultan' braktlar. Sultan bakt ki akbet yamandr.
Tedbiri firarda buldu. ehirden kp gitti. O da Vahran taraflarnda spanyollar'a snd. Emir
Mes'ud, kavgasz ve cenksiz gelip sayemde Tlemsen tahtna oturdu. Bana ve gazilerime ok
dualar etti. Amma imdi ki tahta oturdu, muradna nail oldu. Artk ondan da emin olmak doru
deildi.
Sultan Mes'ud, gazilerimden her birine 25, Arap gnlllerine adam bana 10 altn verdi.
Bana da yllk vergi olarak 50000 altn yollad. Pek ok da deerli hediye gnderip gnlm ald.

Altnlar beylerbeyiliin hazinesine gnderdim. Hediyelerin ounu da reislerime dattm. Bir

ksmn saraymda alakoydum. Sultan Mes'ud'a da bir name yazp gnderdim. Dedim ki:
"imdi hakanmzn sayesinde atalarnn tahtna oturdun. Ancak, karndan tahtndan
mahrum eden haletten kati hazer edesin! Mslmanlar'a zulmden saknasn. Emirlerimden
tara kmamaya gayret gsteresin. Senelik vergini bir tek gn geciktirmeyesin. spanyol kafiri
ile her hangi bir mnasebetini zinhar duymayaym. Zira spanyol kafiri de sana di bilemektedir.
ki byk karndan Vahran'da, spanyollar'n elindedir. Onlar tahtna oturmu grmek
istemezsen, tedbiri elden brakmazsn!"
Fakat Mes'ud, tahta oturduu gn zulme ve hakszla balad. Atalarndan byle grmt.
ittim ki, mektubumu okuduktan sonra pare pare edip yrtm. Bu hareketinin bana ne
felaketler getireceinden gafil bir aklszd. Halk soymaya balad. Btn bunlar Vahran'daki
Mes'ud'un byk karnda Abdullah duymu. Bana mracaat etti. Diyordu ki:
"Sultanm, grdnz m, beni atalarm tac-u tahtndan mahrum edip, yerime nimet hakk
gzetmez bir nankr oturttunuz. imdi size asi olmutur. Ltfen ve tenezzlen beni tahtma
iade buyurursanz, mrm olduka kulluunuzdan kmam."
Karnda Mes'ud'dan ne hayr grdkse, bu Abdullah'tan da o kadarn greceimiz
belliydi. Lakin u anda Abdullah' affetmek ve Mes'ud'a kar karmak icap ediyordu. Bu
sralarda ben 22 pare tekneyle Cezayir'in Mostaganem ehri aklarnda idim. Mostaganem'i
kolayca fethettim. Buras spanyollar' n elindeki Vahran'a (Oran) yaknd. Henz
Mstaganem'deyken Emir Abdullah gelip beni grd. Eteimi pp hayli yakard. Kendisine
1000 levent verip Tlemsen'e gnderdim. Ben de spanya'dan gemilerimizle tadmz 2285
Endls muhacirini Mostaganem taraflarna yerletirmekle meguldm. Kendilerine i ve
toprak verdim. Gayetle sanatkar adamlard. Her biri baka bir hnere sahipti.
BR HARP HLES
Haber aldm ki Abdullah, Tlemsen'e gelmi ve ehre hakim olmu. Karnda Mes'ud,
korkusundan kaleye kapanm. 25 gn dayanm. Bizim leventler bakmlar ki i uzar,
yanlarnda kale muhasarasna yarar byk top yoktur, aralarnda mavere etmiler:
"Sahte bir ricat hareketi yapalm, demiler; "bizi kaleyi brakp katk sansnlar. Bu Araplar
gayetle arsz bir kavimdir. Galiptik, maluptuk bilmezler. "Trkler kat" dey kaleden kp
yama hrsyla zerimize gelirler. O zaman onlar haklar, kaleyi alr, Emir Abdullah'a teslim
eder, Cezayir'e dneriz."
Aynyla byle oldu. "Hay Trkler firara yz tutup kayor!" diyen kaledeki Sultan Mes'ud
taraftar Araplar, leventlerin ardna dt. Leventler gerisin geriye hamle yapp ounu kltan
geirdiler. Zira bu Araplar, cenk sanatn bilmez bir kavimdirler. lde apulculuk yapmakla
ordu halinde cenk etmeyi ayn ey sanrlar. Cenk sanatn bilen spanyol kafiri bile Trk
leventlerine daima malup olagelmiken, hangi aklla bilinmez, bu Arap kabileleri olur olmaz
yerde Trkler'in karsna kp perian olurlar. Zira onlarda insan can gayetle deersizdir.
Kulluklarn bilip tedbir alacaklar yerde, "her ey Allah'tandr" deyip budalaca lrler. Geri iyi
ata binerler ve ilerinde cesur olanlar vardr. Ancak atlarnn koumlar bile gayetle iptidaidir. yi
silahlar yoktur. Olsa da kullanamazlar. Ateli silahlarla aralar iyi deildir. Sonra en byk
malubiyet sebepleri udur ki, kitle halinde dmenin kaidelerini asla bilmezler.
te bu minval zere Tlemsen kalesi leventlerin eline dt. Sultan Mes'ud, gece
karanlnda be, on adamyla kat gitti. Ne oldu, mehuldr. Bir daha ad san duyulmad. ite
aklsz adamlarn akbeti budur. Mes'ud kim olurdu ki, Cihan Hakan'nn beylerbeyisi olan bana
kafa tuta! Ondan yzlerce defa daha byk bir hkmdar olan spanya kral Karlos (CharlesQuint) bile bana ve cennet-mekan aam Oru Bey'e malup olmutu.
Bu Mes'ud yle namert bir kahpe idi ki, kalede leventlerime kar koyan ve efendileri iin
canlarn veren 6000 Arap'a haber vermeden kat. Hatta efendilerinin katn bilmeyen bu
zavalllar, daha bir ka saat leventlerime kar koydular. Nihayet itaat ettiler. Reisleri dedi ki:
"Haa ki Cezayir sultan Hayreddin Paa'ya asi deiliz. Hayreddin Paa bizim efendimiz,
Trkler, babamzdr. Ne yapalm ki Mes'ud'un havfndan size kar silah kuandk. Bizi spanyol
kafirini armakla tehdit ederdi. imizde Oru Bey'le beraber nece gazalarda bulunmu
mcahitler vardr. Bizi affedin. Hata bizden, kerem sizdendir."
Bu Tlemsen cenginde leventlerim, tam 5000 Arap' kltan geirmeye mecbur olmulard.
Fakat itaat edenleri affettiler. Cuma gn hutbede Denizler ve Ktalar Hakan Sultan Selim Han
efendimizin ad okundu. sm-i erifleri kazlm sikkeler kesildi. Leventler, Sultan Abdullah'a
veda ettiler. Sultan Abdullah, leventlerden daha bir mddet Tlemsen'de kalmalarn rica etti.

Leventler, Tlemsen'i yeni sultana teslim ettikten sonra ehirde bir gn fazla kalmaya izinleri
olmadn, hemen Cezayir'e dnmeleri gerektiini sylediler. Ancak Abdullah'n srar zerine,
onun yannda 100 levent braktlar. Abdullah, leventlerime gznn bebei gibi bakt. Kendi
yedii yemein aynn leventlerimin nne karrd.
Geri kalan 900 levendim Cezayir'e geldi. Sultan Abdullah'n yollad 20000 altn ve
hediyeleri getirdiler. Abdullah'n gnderdii nameyi okudum. ok edepli bir lisan kullanmt.
Tebessm ederek leventlerime dedim ki:
"imdiki halde sz insan szne benzer, ama bakalm bu da tahta oturunca kardei gibi
mi davranr?"
Cmle reislerim gldler. Tlemsen meselesinden sonra bnu'l-Kaadi meselesini ele aldm.
bnu'l-Kaadi, Cezayirli Arap emirlerinin byklerindendi ve bana gayetle sadkt. Tunus emiri
onu bana kar isyana tevik etmi, fakat o, hakaretle reddetmi ve kendi gibi Tunus beyini de
Trkler'e itaate davet eylemiti. imdi bu akll Arap lm, yerine Veled-i bnu'l-Kaadi denen
aklsz olu gemiti. lk ii Tunus emiri ile aleyhimize ittifak etmek oldu. Derlerdi ki:
"El birlii edip Trk ksmn Arap yakasndan karp kaldralm."
Bu hayrsz veledin Tunus sultanna gnderdii bir nameyi ele geirdim. Babasnn ld
henz iki ay olmutu. Tunus sultanna yle diyordu:
"Seninle el birlik edip Trk'n kkn keselim. "Hayreddin" dedikleri Trk' Cezayir'den
karalm. Yerine ben sultan olaym. O zaman sizi vafir gzetirim. Bizim peder Trkler'i gayetle
severdi. Ama benim Trk kavmi kadar sevmediim bir kavim yoktur."
bn'l-Kaadi ile Tunus Beyi arasndaki nameleri ele geirdim ve bana kar hazrladklar
desiselerden haberdar oldum. 12000 levendimle Tunus Beyi zerine yrdm. Mee ve kestane
aalaryla rtl bir araziden ovaya ktm. Tunus Beyi, uzaktan beni mttefiki bn'l-Kaadi
sanm. Derhal tfek atei atrdm. Tunus Beyi'nin askeri il yavrusu gibi dald. Tunus Beyi
esir dt. nme getirdiler. Birok nasihat edip salverdim. Halbuki o beni esir etseydi, nasl
bir lmle ldrrd, bilirim. Btn Afrika, gsterdiim merhameti beendi.
Bu muharebede elime 300 adr ganimet geti. Bunlar Cezayir'e sevkettim. Ben, daha be
on gn muharebe yaptm ovada kaldm. Gayetle gzel bir mevki idi. Her tarafnda ab hayat
gibi sular alyordu. Leziz av kular vard. Bir mddet elendik. Dn emri verdim. ok sarp
bir boazdan geiyorduk. yle ki, iki atl yan yana gidemezdi. Meer bn'l-Kaadi, bizi burada
bastrmay kurmu. Birden taarruza uradk. Byle bir ey beklemiyordum. Vurutuumuz
arazinin msait olmamas yznden byk kayp verdim, birok levendim ehit dt. bn'lKaadi, 5 Trk'n kellesini getirene bir altn vadetmi. Bu yzden asi Araplar, canlarn dilerine
takm vuruuyorlard. arpma buuk saat srd. Nihayet boazdan kp Cezayir'e
gelebildik. Tam 750 levendim ehit olmutu. Bunu bn'l-Kaadi denen haram-zadenin yanna
komamaya ahdettim. Cenab- Hakk'n takdiri, Tunus Beyi gibi bir hkmdar yenp esir eylemi,
bn'l-Kaadi gibi asi bir bedeviye kar muvaffak olamamtk.
Btn Avrupa krallar namm "Barbaros" diye anp titrerlerken bir asinin bizi vurmas,
Cezayir'de kargaalk dourdu. bn'l-Kaadi'nin gururu son haddini buldu. "Hayreddin Paa'y
yendim, inallah yaknda ban da keserim" diye nrd. Etrafna byk kalabalk toplad.
500 Trk' ele geirdi. Bunlar boyundurua vurup deirmen ta dndrmekte kullandn
iittim. Esir ald bu Trkler'i brakmasn, yoksa akbetinin pek yaman olacan bildirdim. Bir
mddet beni oyalad. Sonra aka bu Trkleri veremeyeceini, nk bunlar serbest kalrlarsa
ilk i olarak kendisinden almaya alacaklarn beyan etti. Dier taraftan her canibe adamlar
salyor:
"Bu Trkler'in Cezayir'de ne ileri vardr? Buras Arap lkesidir. Varalm cmlesini kralm,"
diye taraftar toplamaya alyordu.
BR HAN LEVENT
Kendilerini spanyol kleliinden kurtardm unutan baz gafil nankrler, bu davete
uydular. Elimde 12000 Trk levendi vard. Bunlarn byk ksm gemilerinin zerinde,
Akdeniz'deydi. Hristiyanlar'n taarruzlarna kar uyank olmam lazmd. Bu vaziyette btn
askerimi toplayp asilerin zerine gnderemezdim. yle bir an oldu ki, iimizden birka Trk
bile, benim artk Cezayir'de tutunamayacam sandlar. Kara Hasan adl tynetsiz bir levent,
beni alaa edip yerime gemek istedi. Sanrd ki, ku kadar beyniyle benim yapamadklarm o
yapacak. Kara Hasan'n bn'l-Kaadi ile haberletiini de rendim. Bu haini kovdum, gitti. Ama
bana byk bir bezginlik geldi. Bu Cezayir milletine iyi bir ders vermek lazmd. bn'l-Kaadi,
Cezayir sultanl peindeydi. Ancak ben Cezayir'i brakrsam, lke gene bin paraya ayrlacak,

her paras ayr ayr spanyol kafirinin kucana decekti. bn'l-Kaadi'nin ne Cezayir'i
birletirecek, ne de spanyollar'a kar savunacak akl, cesareti, askeri ve iktidar vard.
Deil donanmas, gemisi bile yoktu. Geldikleri zaman ufku kapkara kaplayan kafir
armadalaryla nasl baa kard? Biz Cezayir'e gelmeden, yerlilerin adeti, kafiri grnce, il
yavrusu gibi dalmakt. Yz yldan fazla zamandan beri Cezayir'de devlet ve hkmet diye bir
ey yoktu. Kafirler de bunu nimet bilmi, sahilin en iyi limanlarn ele geirmilerdi. imdi
verdiimiz btn emekler, bir avu aklszn yznden heba olmak zereydi. lkeye getirdiimiz
ticaret ve zenginlik de, biz ekllir ekilmez ortadan yok olurdu. Ancak akl ksa olanlar, bu
hakikatten gaflet ediyorlard. Dndm ki, bir mddet iin Cezayir'i brakp lkenin bir
kesine ekileyim, korsanlkla uraaym, kara ileriyle megul olmayaym. Bakalm
Cezayirliler, lkelerini nasl idare ederler, nasl geinirler, nasl savunurlard? Birka yl nce
olduu gibi eli eli zerine gnderip geri dnmem iin yalvaracaklar muhakkakt. O zaman
geri dnerdim, artk bizi Cezayir'den hibir kuvvet karamazd.
Zira askerlik ve devlet idaresi Trk'e mahsustur.
BN'L-KAAD SYANI
Nihayet beklediim frtna koptu. bn'l-Kaadi, 40000 kiiyle taarruza geti. Amma
hazrlklydm ve byle bir eyi bekliyordum. Hatta bn'l-Kaadi'nin meclislerinde casuslarm
vard. Ne konuulur, ne yapmak isterler, gn gnne bilirdim. 10000 levendimi asilerin zerine
srdm. kindiye kadar byk bir vuruma oldu. 2000 ehit ve 2000 yaral verdim. Fakat asilerin
cmlesini mahvettim. Ancak 700 kadar kat. Gerisi ld ve esir edildi. Asilerin banda
bulunan bn'l-Kaadi'nln adam Cezayir eyhu'l-beledi (belediye reisi) elimize dt. Mel'unu
drt paraya paralatp her parasn ehrin bir kapsna astrdm. Ta ki alem ibret ala!
syan bastrdktan sonra, elebalardan 185 kiiyi elleri bal olarak nme getirdiler. Btn
Cezayir ulemasn topladm. Dedim ki:
"Efendiler, bu asiler hakknda dinimizin, eriatimizin emri nicedir?"
Yal bir din adam yle cevap verdi:
"Paam, sana ve askerine kar gelenin cezas eriatimizde lmdr. nk sen bu lkede
Cihan Padiah Sultan Sleyman Han Hazretleri'ni temsil edersin, onun beylerbeyisisin.
Memleketimize olan ltuf ve nimetlerin de saylmakla tkenmez. Bizi kafir zulm altnda ba
eik yaamaktan sen kurtardn. lkemize bereket ve refah getirdin. Hibir idarede
grmediimiz adaleti senin ve merhum aan Oru Bey'in devrinde grdk. mdi bu 185 zavall,
birtakm mfsitlerin szne kaplm, byk su ilemitlr. Amma inayet sendendir. ou
seninle spanyol kafirine kar vurumu gazilerdir. imdi hataya dmlerdir. Var affeyle,
kulluuna kabul et. Byklk budur."
Levent reislerime dndm:
"Siz ne dersiz?" dedim.
Reislerimden biri:
"Sen daha iyi bilirsin paam, diye cevap verdi; amma biz din adam deiliz, askeriz. Her
hareketimizden stanbul'a, Cihan Hakan Hazretleri'ne hesap vermeye mecburuz. imdi
merhamet ve ltuf zaman deildir. Bu asiler bizi ele geirselerdi ne yapacaklard, kendi
itiraflaryla sabittir. mdi biz bunlar affedersek, gayetle kt misal olur. Koca imali Afrika'da
bir avu Trk'z. Buras Anadolu'nun birka misli byk bir lkedir. Birka bin Trk bu lkeyi
tutmaya alrz. stelik bamzda spanyol kafiri gibi Avrupa'nn en kuvvetli milleti frsat
gzetir. bret-i alem iin bu asilerin ban vurdur, tedbir budur."
BARBAROS CEZAYR' TERK EDYOR
Reisin szleri daha makuld. 185 asinin bann vurulmasn emrettim. Byle bir emir
verdiime ok zldm. Hatta o gece uykum kat, kabuslar grdm. Fakat devletin menfaati
bunu icap ettiriyordu. Ancak asilerin mallarna, evlerine dokunmadm. Bu koca lkede iddetle
tutunamazdk. imdilik gzlerini korkutmutuk, bir zaman iin ayaklanmazlard. Fakat bu
istikbal vadeden bir tedbir deildi. Bir lke ki, halk bizi istemez, bizden memnun deildir, bize
yakan oydu ki, ekilip gidelim. Bir lkenin hkmdar, askeri, ilerigelenleriyle uramak
kabildi. Yeter ki halk bizi desteklesin. Fakat halk arasnda da memnuniyetsizlik olunca, o diyar
terketmek lazmd. Bir zamandan beri bunu dnyordum. imdi kati kararm verdim.
Biliyordum ki biz ekildikten sonra Araplar, Cezayir'i idare edemezler. spanyol kafirine kar
koymak bir yana, bizim ekilmemizle ticaret hayat da duracandan herkes byk zarar grr.
Devlet dzeni de kuramazlar.

Benden sonra Arap ilerigelenleri, biribirlerine decekler, halk perian olacakt. Sonunda
tek are olarak, nice minnetle beni tekrar lkelerine aracaklard. Buna imanm gibi emindim.
O gece ryamda Hzr' grdm ve bunu karar verdiim iin mnasip olduunun manevi bir
iareti saydm.
Bir sabah Cezayir limannda yatan 25 pare gemime btn leventlerimi, ailelerini, mallarn
doldurdum. br gemilerim seferde, Akdeniz'deydi. Onlara da emir gnderdim ki, Cezayir
limanna deil, Cicelli limanna dnsnler. Btn Cezayir halk kyya ylmt. Herkes spanyol
yakasna sefere kacam sand. Fakat kadnlarmz ve mallarmz da gemilere bindirdiimizi
grnce, byk aknlk hasl oldu. Halkn byk ksm gittiimize gayetle zld. Daha
gemilerimize binerken:
"Yarn spanyol kafiri gelse bizi kim korur?" diye feryada balayp bn'l-Kaadi'ye beddualar
ettiler. bn'l-Kaadi de korkusundan bana bir mektup gnderdi. Gayetle yzszlk edip, olum
olduunu, kusurunu affetmemi, Cezayir'den gitmememi istiyordu. Kabul etmedim. Elisine
dedim ki:
"te Cezayir kalesinin anahtarlar, var efendine teslim eyle, sultanlk peindeydi, gelsin
memleketin bana gesin. Bunca Mslman'n kanna girdi. Bakalm nasl memleket idare
eder?"
Cezayirliler yalnz spanyol kafirinden deil, Sultan Sleyman Han'dan da korkarlard.
Hakanmz, bir beylerbeyisini istemeyen Cezayirliler'e nice davranr, bunu dnr, uykular
kaard. Kalabalk bir ulema heyetini gemime gnderdiler. Kalmam rica ve istirham ettiler.
Hatrlarn okayc szler syledim. Fakat kararmdan dnmedim. Mell ve mahzun gemiden
ayrldlar.
Bir gnlk bir derya yolculuundan sonra Cicelli'ye geldik. Buras Cezayir kysnda gzel
bir limand. Aam Oru'la evvela fethettiimiz yerlerdendi. Yerlemek zere geldiimizi renen
Cicelli halk, enlik ve bayram etmeye balad. imdi Cezayir ehrine akan btn servet ve
ticaret, Cicelli'ye akacakt. Ertesi gnlerde Cezayir'in, hatta Tunus'un her tarafndan eyhler
gelip elimi ptler. Halife-i Ruy-i Zemin Hazretleri olan hakanmz Sleyman Han'n kullar
olduklarn, her ne emredersem Sultan Sleyman emreder gibi icabet edeceklerini, vergilerini
deyip asker vereceklerini sylediler:
"Bizler haa Cihan Padiah'na asi deiliz, dediler; bu lekeyi kabul etmeyiz ve Sleyman
Han'n tab'as olmakla nrz. Cezayir'de olan ilerle zinhar alakamz yoktur!"
Cicelli'de ok kalmadm. Hemen sefere ktm. Sicilya kylarna geldim. Sicilya krallnn
merkezi Palermo'yu bombardman ettim. 9 pare kafir gemisi ele geirdim. lerinde 40 ambar
dolusu buday, arpa, zeytin, zeytinya, peksimet, kereste, bakla, pirin, kahve, kuma, bez,
kurun vard. Keresteler ok iime yarad. Cicelli'de byk klalar ve konaklar yaptrdm. 36000
lek buday frnlara ok dk fiyatla sattm. Kk bir de tersane ina ettirdim. gemiyi
tezgaha koydurdum. Ayn yaz iinde gemilerimi tekrar sefere kardm. Ben Cicelli'de kaldm.
Gemilerim Venedik Krfezi'ne gittiler. gemi ele geirdiler. Birinin iinden 10000 duka altn(*)
kt. Yzlerce esir alnd. Bunlardan 60' Mslman esirlerdi. Hemen azad ettim. Bu sefer, 23
gn srd. Yirmi drdnc gn gemilerim Cicelli'ye dnd. Ele geen maln onda birini
fakirlere dattm. Gerisini sattrdm.
(*) Bugnk satnalma gc takriben 6 milyon TL
Her levendin eline 185 duka altn (110.000 TL.), ayrca 4 tfek, 5 tabanca, 8,5 kantar demir,
17 zira Venedik uhas, 225 zira kuma dt. Ganimet bu derece boldu. Btn imali
Afrika'dan tacirler ve gemi sahipleri, ticaret yapmak, mal alp satmak iin Cicelli'ye t.
Kendime 26 oturak ok byk, fakat yrk bir tekne yaptrdm. Yeni teknemi dier gemilerle
yara soktum.
Cmlesini geti. K geldi. Gemileri karaya ektirdim. Evvel baharda tekneleri yalamaya,
donatmaya, onarmaya baladk. 15 parayla sefere ktm. nce Ceneviz Krfezi'ne geldim. 14
gn bu kylarda dolatm. 21 gemi ele geirdim. Hepsini Cicelli'ye yolladm. Sonra Messina
Boaz'na geip Venedik Krfezi'ne girdim. paralk bir filo grdm. Rzgar gibi nmzden
kaard. Ardna dtm, yetitim. Meer bizim Sinan Reis'in gemileriymi. Sinan Reis,
kadrgama geldi, ellerimi pt, sevincinden alad. oktan grmemitik. Sinan' da peimize
takp Venedik Krfezi'nden ktk. 9 para kafir gemisi daha zaptettik. Bylece bir ay iinde ele
geirdiimiz kafir gemilerinin says otuzu buldu. Kimi uha, kimi ibriim, kimi bal, kimi buday,
kimi biber yklyd. Biri de azna kadar asker doluydu.
CEZAYiR'DE KIPIRDANMALAR BALIYOR

Bu arada eski reislerimden Kurdolu Reis de Cicelli'ye pare gemiyle geldi. 10000 duka
altn verdi. Hazineye koydurdum. Hafta gemezdi ki Cicelli limanna reislerim ele geirdikleri
birka kafir gemi getirmeyeler. Biz bu minval zere iken, Cezayir'den de haberler geliyordu.
Cezayir ehri halk, az zamanda kymetimizi anlam, ehrin asayiine ve refahna halel
gelmi, bn'l-Kaadi aleyhine kprdanmalar artmt. Nihayet halk, bir heyet gndererek bn'lKaadi'ye demi ki:
"Hayreddin Paa'y davet etmek gayetle menfaatimizedir. Paa yle kamil bir adamd ki,
Mslmanlar rahat etsin diye koca Cezayir ehrini brakp gitti. Byle bir eyi imdiye kadar
kim yapmtr. Sizden ricamz odur ki, Paa'y Cicelli'den ehrimize aralm. Siz gene
kabilenizin bana dnn."
bn'l-Kaadi yle cevap vermi:
"Hey bre aklszlar! Siz Hayreddin Paa, Cezayir ehrini neye brakt sanrsz? Benden
korkusundan brakmtr."
Bunun zerine, vaktiyle maiyetim leventlerimden olup sonradan kovduum Kara Hasan
dayanamam:
"Sultanm," demi, "benim bildiim Hayreddin Paa'nn Tanr'dan baka kimseden korkusu
yoktur. Zinhar u veya bu kuldan korktuunu sanp ona gre davranmaynz, zararl kmanz
mukarrerdir. Paa'nn Cezayir ehrini brakp gitmesi elbette sizden korkusundan deildir, bir
bildii vardr."
bn'l-Kaadi gayetle kzm. Kara Hasan'a bir ey yapmamsa da, beni Cezayir'e armak
isteyen heyetin bandaki Arap din adamnn hemen orackta ban kestirmi.
Bu hadiseler, Cezayir ehrine dnmemizin yaklatn gsteriyordu. Ancak biraz daha
beklemek gerekti ki, vaziyet iyice lehimize dnsn. bn'l-Kaadi' nin nfuzu gittike azalyor,
her gn biraz daha halkn tevecchn kaybediyordu. ehrin idaresi gerekte Kara Hasan'n
idaresindeydi. Cezayir limannda birka gemi vard. Fakat leventleri olmad iin sefere
kmazd. Az zamanda rd. nk gemiler, gayetle nazik nesnelerdir. ok ihtimam ister.
Gemiler rynce, ehirde ticaret namna bir ey kalmad. Bylece Cezayir ehrinden
ayrldmdan yl geti. Cezayir'den gelen heyetlerin says artmaya balad. ehre
dnmemizi istiyorlard.
Bu srada Sinan Reis, 9 pare tekneyle Akdeniz seferine km, 12 pare kafir gemisi ele
geirmiti. Sebte Boaz'na (Cebelittark) uzanan Sinan Reis, spanya'nn gney sahillerinde,
Endls'te dolat. 800 Endlsl'y gemilerine alp spanyol zulmnden kurtard. Cezayir'e
getirdi. Hepsine toprak, ev, bark verdim. Fakat Sinan' kasavetli grdm:
"Hayrola Sinan," dedim; "ne var?"
"Ne olsun paam," dedi; "sklrm. Siz ve aanz cennetmekan Oru Bey, bin mihnet ve
fedakarlkla Cezayir'i aldnz. imdi Kuzey Afrika'nn en iyi liman olan Cezayir ehri, nankr bir
Arap'n elindedir. Bu limandan ne kendisi faydalanmay bilir, ne bizi limana kabul eder.
Endls'ten dnerken Cezayir limanna uramak istedim. Top ateiyle karlandm. Toplar
susturup Tanr'nn inayetiyle ehri almak benim iin hi mesabesinde idi. Ama kzarsnz diye
cesaret edemedim. Destur verin, bn'l-Kaadi denen kpei kovalm. Eskisi gibi Cezayir
ehrinde oturalm!"

- Barbaros Tekrar Cezayir'deCezayir'den de bizi arp dururlard. Nihayet Sinan Reis'i ardm, dedim ki:
"Baka Reis, akbet yle grnr ki, bize Cezayir yolu almtr. Bu k, Cicelli'de
geirdiimiz son k olsa gerektir. Allah izin verirse, evvel baharda Cezayir ehrine gitmemiz
mukarrerdir. Artk Cezayir'de bnl-Kaadi'yi isteyen tek kii kalmamtr. Hafta gemez ki
Cezayir'den bir heyet gelip bizi ehre davet etmesin. Fazla naz ak usandrr. Demiri tavnda
dvmek gerek. Teebbse gememizin zamandr. Seni burada brakacam. Ailem, gemilerim,

leventlerim sana emanettir. Ben Cezayir'e gideceim. Sana oradan ne ekilde emredersem, ona
gre hareket edersin."
Sinan Reis:
"Ba stne paam," deyip kt. O k ok altm. Gemileri donattm. Toplar onardm.
Gnler tez geti. Bahar geldi.
Alem lalezara dnd. Cezayir ehrinden ve lkenin baka yerlerinden yeniden heyetler
gelmeye balad. Hepsi, Cezayir ehrine dnp lkenin idaresini yeniden ele almam iin
yakaryorlard. Heyetlerden biri bana hediye olarak tarife smaz derecede gzel al renkte bir
ksrak getirmiti. Pek makbulm oldu.
Cicelli'den kalktk. Yanmda 12000 levendim vard; 4000 atl, gerisi yaya idi. Cicelli'de Sinan
Reis'le sadece 300 levent braktm. Yolda peimize yzlerle, binlerle bedevi atls katld. Bizimle
beraber Cezayir'e girmek istiyorlard. ehre ok yaklamtk ki, bn'l-Kaadi'nin adamlaryla
karlatk. Gzda vermek iin derhal taarruz emrettim. 800'n kltan geirttim.
BN'L-KAAD'NN LM
bn'l-Kaadi, Cezayir'e yaklatm haher alnca, korkusundan dudaklar atlam. Geri
12000 atls ve 8000 yayas vard. Ancak bu askerin bize silah ekmeye hevesli olduu
pheliydi. ekseler bile, bu kuvvet, bizi durdurmaya kafi deildi. Nitekim bn'l-Kaadi, bir gece
basknyla taliini denemek istedi. Cezayir'e konak yerde adr kurmuken ordugahmza
baskn verdi. Ancak, 185 asker ve 97 at zayi edince kat. Bizim tarafta bir tek ehit bile yoktu.
Sabah olunca bn'l-Kaadi tekrar taarruz etti. Askeri ceng eder gibi grnyor, aslnda hayatn
muhafaza etmek iin kah kayor, gah dalarn ardna saklanyordu. Hasl gayetle acayip bir
ceng oldu. Akama kadar srd. bn'l-Kaadi'nin kumandan Kara Hasan - ki eskiden levendim
olup bana isyan etmiti - ld. Bunun zerine bn'l-Kaadi'de mecal kalmad. Kamak isterken,
bana taraftar Arap eyhlerinden biri bn'l-Kaadi'ye yle bir mzrak savurdu ki, mzrak
sinesinden girip srtndan kt. eyh, asinin kellesini kestirip bana gnderdi.
bn'l-Kaadi'nin bindii ksrakla 100 duka verip eyhi mkafatlandrdm. Ksrak gayetle
deerliydi. Su iinde 1000 duka(*) ederdi.
(*) Bugnk satn alma deeri takriben 600.000 TL.
bn'l-Kaadi lnce, askerleri silahlarn atp zemine kapandlar. Bu zavalllara eziyet
etmekte mana yoktu. Cmlesini affettim. Salverdim, gittiler. Bir ksm hizmetime girmek iin
ok yalvarp yakardlar. Kabul ettim. Bu Araplar' nizama almaya fazla imkan yoktu. taat nedir
bilmezlerdi. Bir devletin tebaas olarak yaamann kudret ve nimetini renememilerdi. Byle
gelmiler, byle giderlerdi. Ancak Anadolu'dan gelen baz leventlerim vard ki, bn'l-Kaadi'nin
hizmetine girmiler, Trk'ln yzn kara etmilerdi. Hepsi gelip boyunlarn bktler,
ellerini kavuturup huzurumda durdular. Trkler, Araplar gibi yere kapanmay bilmedikleri iin,
bu vaziyetleri, teslimiyet manasna geliyordu. Kararlarm gayet abuk almak itiyadmdr. Ancak
eski leventlerimin karsnda bir an tereddt ettim. Bazlar mazide byk hizmetler etmiler,
ok yararlk gstermilerdi. lerinde spanyol kaptanlarnn balarn kesmi, gemilerini
zaptetmi olanlar vard.
Eski yoldalar olan binlerce levendim de ardmda saf saf duruyor, heyecan ve merakla
vereceim emri bekliyorlard. Bunlar affetmekte birka mahzur vard. Biri; bu ltfum
stanbul'da nasl karlanr, bilmiyordum.
nk bu leventler benim ahsmda, evketl hakanmza isyan etmi saylrlard. Ancak bir
anda gelen iten bir duyguyla:
"Cmlenizi affeyledim," dedim; "silahlarnz alp kuannz." Hepsinin gzleri doldu.
Mahcubiyetle yerden silahlarn alp kuandlar. Ardmdaki leventlerin de yznde memnuniyet
ifadesi vard. Anladm ki, eski yoldalarn affettiime sevinirler. Bu kararmn isabetli olduunu
sonradan hadiseler ispat etti. Affedilen leventler, byk fedakarlk gstererek mazideki
crmlerini rtmeye altlar. Hemen hepsi imdi ehit olarak lmtr. Tanr rahmet eyleye!
CEZAYR'E GR
Btn bu ilerden sonra yry emri verdim. Bir saat sonra byk Cezayir ehrine girdik.
Btn ilerigelenler, surlarn dnda istikbalimize gelmilerdi. Azim alk oldu. Byk tezahrat
arasnda sokaklardan geip eski yerlerimize gelip konduk. Sinan Reis'e gemileri ve ailemi alp
Cezayir'e gelmesini emrettim.
Sinan Reis, 33 pare gemiyle Cicelli'den kt. Cezayir'e girince cmle toplarn ateleyip
ehri selamladlar. Ben de Cezayir kalesindeki toplar atelettim.

Btn Cezayir lkesinde nizam ve intizam temin etmek iin almaya koyuldum. Tlemsen
beyi Abdullah, ben Cezayir'den ekilip gidince kendi adna sikke kestirmeye balam,
padiahmzn adn sikkelerden kaldrmt. Kendisine name yazdm. Dedim ki:
"Tez sikkeleri Halife-i Ruy-i Zemin adna kestirip vergi borcun olan 39000 dukay Cezayir'e
yollayasn. Hazreti Peygamber'in halifesi olan hakanmz Sultan Sleyman Han'n adn
sikkelerden kaldrmakla byk gnaha girdin. Derhal tecdid-i iman eyleyesin. Yoksa seni bn'lKaadi'den beter ederim."
Emir Abdullah, namemi alnca yrtp atm. Bunun zerine ben de Abdullah'n olu Emir
Muhammed' desteklemeye karar verdim. Emir Muhammed, babasna asi olmu, 2000 atlyla
daa kmt. Babasn kovup Tlemsen tahtna oturmak isterdi. Bir ordu dzp Tlemsen
zerine gittim. Yolda Emir Muhammed geldi, elimi pp orduma katld. Meer Abdullah da
Tlemsen'den km, zerimize gelirmi. Mazuna mevkiinde karlatk. Abdullah'n ordusunu
kolayca dattm. Asi Tlemsen emiri esir dt. Huzuruma getirdiler. Hemen ban vurdurdum.
Olu Muhammed'i hl'atleyip Tlemsen beyi yaptm. 400 levendi yanna katp Tlemsen'e
gnderdim. Emir Muhammed, babasnn birikmi vergi borcu olan 90000 dukay(*) 400
levendime teslim edip Cezayir'e gnderdi. Tlemsenliler, yeni emirlerinden gayetle
memnundular.
(*) 54 milyon TL.
Bu sralarda leventlerim, bn'l-Kaadi'nin karnda olu olan Ferhad' yakalamlar.
Huzuruma getirdiler. Af diledi. Affettim. Kabilesinin bana gitti. Oradan 20000 duka gnderip
bundan byle sadk bir kulum olduunu, amcasnn isyanyla hibir alakas olmadn bildirdi.
Halbuki amcasnn isyanna o da katlmt. Ferhad'la bir anlama yaptm. znim olmadka
Kabiliye dalarndan inmeyecek, her yl Cezayir'e 10000 altn, 1000 deve, 1000 sr, 2000
koyun, 100 katr, 20 binek at gnderecekti.
Cezayir'e dnnce, donanmay, kk filolar halinde gazaya gnderdim. Cmlesinin bana
Sinan Reis'i tayin eyledim. nce 6 paralk bir filo gazadan dnd. Hayrl gaza olacan bir
gece nceden ryada grmtm. 6 teknem, 6 kafir teknesini yedeinde getiriyordu. Kafir
teknelerinden biri azna kadar barut, kurun, glle ve 60 adet tun top yklyd. Buna gayetle
sevindim. nk cepaneye ziyade ihtiyacmz vard. Toplarn her biri 18 ila 24 okka ekiyordu.
kinci kafir teknesinden zift, katran, direk ve kereste, ncsnden zeytin, zeytin ya, peynir
ve bal, drdncsnden eker kt. Dier ikisi de deerli mallarla doluydu. lk filodan sonra
dier filolar da zengin ganimetle Cezayir'e dndler. 35 pare teknemden hibiri hasara
uramamt. Bunun iin Tanr'ya azim krler eyledim.
spanyol kafiri, Cezayir limannn 300 metre andaki kayalk zerinde kudretli bir kale
yapmt. "Penon" derlerdi. Bu Kaleye birka yz muhafzla birka top koymulard. Kale
kumandan Don Martin de Vergas, yal bir asilzade idi; eskiden naml kaptanlardand. spanyol
kafiri buraya fazla asker yerletiremezdi. Zira kayalk bir avu ii kadar yerdi. ecek sularn
bile Balear Adalar'ndan getirirlerdi. Eskiden spanyol kafiri buradan Cezayir limann topa tutar,
Cezayirliler'e istediini yaptrrd. imdi bizden korkularndan byle haltlar yiyemez olmulard.
Fakat gene de limann azndaki bu kayal spanyol'un elinde brakmak tedbire uygun
dmezdi. Don Martin'e kaleyi teslim edip ekilip gitmesini teklif eyledim. Reddetti. Bunun
zerine bombardmana baladm. Toplarmz 20 gn geceli gndzl kaleye glle att. Nihayet
kayala ktm(*). Don Martin, 700 askeriyle bir mddet dtkten sonra teslim oldu.
(*) 2 mays 1529. Bu srada Kanuni, Viyana seferine kmt, Edirne'deydi.
KAFR TOPA KOYUP ATTIRDIM
Bylece Penon elimize geti. Vaktiyle spanyollar, Cezayir ehri camilerinde ezan
okunurken, minarelere topla nian alp ykarlard. Bu ii srf keyif iin yaparlard. Biz Cezayir'e
yerleince bu elencelerinden vazgemiler ve buna gayetle zlmlerdi. Nice minare ykan
ve nice mezzinin kellesini uuran topubay huzuruma getirttim:
"Bre kafir," dedim; "keskin nianc imisin. Bir glle ile bir minare ykarmsn. Gr imdi
top at nasl olurmu!"
Kafiri bir topa koyup deryaya attrdm. Yardmcs olan on adet topunun da ban
kestirdim. Dierlerini zindana attrdm.
Bu belal kayaln bizim iin hibir lzumu yoktu. Cezayir mahzenlerindeki 30000 kafir
esirini topladm. Kayala lam koyarak attrdktan sonra, kayalkla liman arasn tala
doldurttum. Limann azna da ok byk bir mendirek yaptrdm. Bu suretle Cezayir, mahfuz
gzel bir liman oldu.

Penon kayalndaki kalesini almam spanya kral Karlos'u gayetle kzdrd. Bu haberi
getiren zabitin ban vurdurdu. Dedi ki:
"Kale almak, benim gibi, Gran Senyor(*) gibi byk imparatorlarn iidir. Barbaros gibi
derya hrsz bir adam nasl benim kalemi alr? Fransa Kral gibi bir hkmdar esir edip Madrid
zindanlarna atan ben, bu korsanla baa kamadm. Sebep general ve amirallerimin
gayretsizliidir. Yzm kara ettiniz. Cmleniz huzurumdan defolun!"
(*) Avrupallar'n Trkiye hakanna verdikleri ad. "Byk Trk" de derlerdi.
Eskiden beri adetim, esir den kafir zabitlerini, kaptanlarn, valilerini, rahiplerini,
sanatkarlarn yanma arp onlarla konumakt. Bir esiri sorguya eker gibi deil, bir
dostumla sohbet eder gibi konuur, bu ekilde daha iyi malumat alrdm. Bazan Avrupa'da bile
kimsenin bilmedii saray esrarna dahi bu ekilde vakf olurdum. Geri Akdeniz lkelerinin
hepsinde casuslarm vard. Fakat esirlerle konuup malumat almak, bazan daha faydal olurdu.
Kral Karlos'un szlerini de, byle bir vesileyle rendim. Grtm spanyol esiri, Kral
Karlos'un imdi Barselona'da olduunu, Ceneviz'e hareket etmeye karar verdiini syledi.
Ceneviz Cumhuriyeti, Avrupa'nn birok lkesi gibi, Karlos Kral'n hkmndeydi. Karlos Kral'n
byk-amirali Andrea Doria, Cenevizli idi.
Penon kayalnn elimize dmesinden ve derya ile bir edilmesinden haberi olmayan bir
spanyol filosu kale iin mhimmat getiriyordu. Kayal gremeyince yanl yere geldik
sandlar. Bu zanlarn henz tashih etmilerdi ki gemilerim tarafndan sarldlar. Azna kadar
cepane ve mhimmat dolu spanyol harp gemisi btn Cezayir halknn gzleri nnde 15
gemim tarafndan zaptedildi. Bu uzun zaman iin spanyollar'a artk destursuz Cezayir kylarna
yaklaamayacaklarn gsterir bir hadise oldu. spanyol gemicilerinin ou kltan geirilmiti.
355'i teslim olup Cezayir mahzenlerine gnderildi.
Bu sralarda byk kaptanlarmdan Sinan Reis hastaland. Bu yl seferin idaresini Sinan'n
yerine Aydn Reis'e verdim. Aydn, derya ilerinde ve bahadrlkta Sinan'dan da ileri bir gazi idi.
Kendisini ardm. Dedim ki:
"Olum Aydn, bu yl Bat Akdeniz'i sen gezeceksin. Sebte Boaz'na dek gidecek, spanyol
kafirine zinhar gz atrmayacaksan. Dnte Endls kylarn tut. Grnata Dalar'na(*)
snm din kardelerimizden ne kadarn tayabilirsen gemilere doldur, salcakla Cezayir'e
getir. Duam berekat seninle biledir. Tedbiri elden brakma!"
"Ba stne paam," diyen Aydn veda edip yanmdan ayrld. 10 pare tekneyle limandan
kt. Septe Boaz'nda(**) gezinirken be pare kafir teknesine rastlad. Dev gibi kadrgalard.
Byk ceng oldu. Hepsi zaptedildi. Aydn, kadrgalarn ilerine levent koyup Cezayir'e
gnderdi. Henz sefere ktnn on birinci gnyd ki bu be para ganimet kadrga limana
girdi.
(*) Sierra Nevada Dalar ki, spanya'nn en yksek tepesi (3.481 metre) buradadr. spanya
zulmnden kaan spanya Mslmanlar'nn balca snaklarndand.
(**) Cebelitark Boaz ki, Akdeniz ile Atlas Okyanusu'nu birletirir. Cezayir ehrinin 750 km.
gneybatsndadr.
ok sevindim. nk gayetle gzel harp tekneleriydi. Dier taraftan Aydn, seferine devam
ediyor, Gney spanya kylarndaki btn ehirleri ve kasabalar dolayor, topa tutuyor,
ganimet ve esir alyor, bulabildii Mslman' kurtarp filosuna yklyordu. Gemilerde artk
Mslman mltecilerden ine atacak yer kalmamt.
spanya kral Karlos, Aydn Reis'in binlerce Endlsl'y gemisine aldn duyunca, en
byk amirallerinden "Portondo" nam kafiri, Reis'in yolunu kesmeye memur etti. Portondo bu
ie muvaffak olursa, 10000 duka mkafat alacakt. spanya kylarnda bir yerde Portondo, stn
filosuyla Aydn Reis'in filosunu bast. Reis, yannda bulunan byk denizcilerden Kazdal
Salih Reis'le tantktan sonra, iyi muharebe edebilmek ve manevra yapabilmek iin, Endlsl
muhacirleri kyya kartt. spanyollar'n iini bitirince gelip kendilerini alacan syledi ama,
zavall Endlsller'in akllar balarndan gideyazd. Zaten ou kadn ve ocuktu. Feryat ve
figan iinde alap rmaya baladlar. Gemilerden inmek istemediler. Aydn ve Salih
Reisler, zorla karttlar. Zira bir teknede gayri muharip efrat, hele kadn ve ocuk bulunursa
akbet yamandr, muharebe iyi netice vermez.Amiral Portondo ok yaklamt. Aydn ve Salih,
hzla dmann zerine gittiler. Byk cenk oldu. Dev gibi 7 spanyol kadrgas zaptedildi.
Gayetle zalim bir kafir olan ve Mslmanlar'a yapmadn brakmayan Portondo ve btn
kaptanlar ldler. Bylece Hristiyanlar'n "eytandven", Trkler'in alay olsun diye
"Kafirdven" dedikleri Aydn Reis, tilkiyi yuvasndan kartacak derecede ince zekasyla
mehur olan Salih Reis'in yardmyla, byk bir zafer kazand. 375 kafir esir alnd. Gerisi

kamilen kltan geirildi. Mslman forsalar kurtarld. Kyda heyecanla deniz cengini
seyreden Endlsller tekrar gemilere alnd. Bu minval zere donanma, Cezayir'e vard.
Aydn gelip elimi pt. Kendisini bu sralarda vefat eden eski yoldam Sinan Reis'in yerine
donanma kumandan yaptm. Salih Reis de onun muavini oldu. Aydn', stanbul'a gndermeye
karar verdim. Zaten genliinde stanbul'da donanmada kaptand. Sultan Bayezid Han
Cennetmekan onu, mtehasss olarak Msr Memluk Sultan'nn hizmetine gndermiti. Aydn,
Msr'dan Cezayir'e gelmi, aam Oru'un maiyetine girmiti.stanbul'a gitmek zere on pare
kadrga hazrlattm. Hepsini gelin gibi donattm. Her teknede 200 levend vard. Forsalar en
gllerinden setim. 300 esir setim. Bunlar Aydn, hakanmz Cihan Sultan Sleyman Han'a
takdim edecekti. Kadrgalarn seren direklerini batan baa gerek Venedik altn yaldzyla
kaplattm ki, gne vurduka grnen hametleri, tavsif edilemezdi. ok uzak mesafeden
parltlar seiliyordu. Btn reisler gelip elimi ptler. Sonra top atarak Cezayir limanndan
ktlar.

- Aydn Reis stanbul'daAYDIN RES CHAN HAKANI'NIN HUZURUNDA

Aydn Reis, mbarek bir saatte stanbul limanna girdi. Btn toplarn ateleyip cihann
padiahn selamlad. Kadrgalardan 300 esir karld. Her biri srma cepken ve en deerli
kumalardan yaplm libaslar giymilerdi. Hepsi trl ganimet eyas tayorlard. stanbul
ehrinin zarif halk, caddelere doluup seyre kmlard.
evketl hakanmz Sultan Sleyman Han, Aydn Reis'i dier bir reisle beraber kabul
buyurdular. Namemi alp okudular. Aydn'a iltifat ettiler. karlarken Aydn'a 500, yanndaki
reise 300, 9 kapdanma 200'er, gemi imamlarna 100'er, dier zabitlerime 50'er altn ihsan
edildi. Ayrca Aydn Reis'e ok deerli birer kl, hl'at ve drbn verildi. Btn leventler
Tersane'de misafir edildi. Aydn Reis'e tayinat verildi. Aydn, btn vezirleri ve byk
kapdanlar ziyaret etti. Bir ay stanbul'da kald. Ay sonunda tekrar Cihan Hakan'nn huzuruna
kt. Sultan Sleyman Han, bana verilmek zere Aydn'a murassa bir kl, murassa haner,
srmal hl'at, altnla ilenmi sancak ve iki byk prlantal sorgu tevdi eti. Ayrca 20 oturak 3
kadrga da ihsan eyledi. Henz kzaktan inmi olan bu tekneler, mkemmel ekilde donatImt.
ok gzel toplar vard. stelik azna kadar cephane ve direk, katran, zift, halat gibi
malzemeyle doldurulmutu.
Malzemenin arlndan koca kadrgalar iyice suya gmlm, deil ambarlarda,
gvertelerde bile san gezecek yer kalmamt. Huzurdan ayrlrken Aydn Reis'in kavuuna
mcevherli bir sorgu sokuldu. Bilhassa gemilere ve gemilerin iindeki malzemeye ok sevinen
Aydn, sevinle Saray'dan ayrld. Cihan Hakan, filomun Saray burnu nlerinden ayrlmasn
seyir buyurmak iin Yal Kk'ne inmilerdi. Filo, btn toplarn kurusk ateleyerek cihann
padiahn selamladktan sonra deryaya ald.
Aydn Reis, Avlonya ve Dra'a urayarak Venedik Krfezi'ne girdi. Bir mddet gezdikten
sonra krfezden kt. Sicilya'dan geip Balear Adalar'na geldi. Mayorka adasndan klliyetli
esir ve ganimet alp Cezayir'e dnd. 10 kadrga ile Cezayir'den kan Aydn Reis, Sultan
Sleyman Han'n verdii 3 kadrgadan baka daha Akdeniz'de 15 tekne ele geirmiti. 28 para
ile limana girdiini grnce hepimiz ok sevindik. Ele geirilen gemilerden byk miktarda
kahve, pirin, ipekli, uha, ayna, tabanca, tfek kt.
Aydn' hemen kabul ettim. Hakanmzn name-i hmayunlarnn bulunduu al kadife keseyi
kemal-i ihtiramla alp defa ptm, bama koydum, sonra ap ayakta okudum. Name-i
hmayun yle balyordu: "Sen ki Cezayir beylerbeyim Gazi Hayreddin Paa'sn, her ahvalin,
mucibince atebe-i hmayunuma malum olmutur. Gnderdiin 300 kafir esiri makbul-i
hmayunumdur. Cenab- Hak seni ve yoldalarn mansur ve muzaffer eyleyip dnya ve ahrette
yzn ak olsun. Gnderdiim cephane ve malzemeyle mkemmel donanma dzp Akdeniz'de
dman- azimimiz olan spanyol kafirine gz atrmayasn. hsan ettiim elenkleri kavuuna
sokup, sancam batardana as. Srmal al sancamn eref ve haysiyetine zinhar toz
kondurmayasn."
Hakanmzn iradeleri mucibince, srmal al sancaklarn Cezayir'e paa kapsnn nne
mualla bir mevkie astrdm. Her gn gne batarken merasimle mehter vurdurup sanca
indirip klfna koydurur, ertesi gn gne doarken gene merasimle ektirirdim. Sefere
karken sanca, bulunduum kadrgaya aldrrdm.
Bu yl da Cezayir ehri ve evresindeki btn yetim ve fakir olancklar ve gelinlik kzlar
topladm. Olancklar snnet ettirip, kzlar evlendirdim. Her birine ihsanlarda bulundum. Evsiz
olanlara ev verdirdim, isiz olanlar ie koydum. Cenab- Hak, hayr yolunda sarfedilen her

emein ve servetin karln fazlasyla ihsan buyurur. Bunu bizzat ben hayatm boyunca
tecrbe ettim. Hayr yolunda ne kadar servet harcadmsa, tez zamanda Allah, birka mislini
ihsan eyledi.
"KRALLAR NDE MASKARA OLDUM!"
Dier taraftan spanya kral Karlos:
"Krallar iinde maskara oldum", diye amiral ve kumandanlarn azarlyor, hibirinin bizimle
baa kamadna yanp yaklyordu. Mecliste bulunan Cenevizli amiral Andrea Doria,
hkmdarn nnde diz vurup:
"Msterih olun efendimiz", dedi; "ben tez zamanda gidip Barbaros dedikleri din
dmann zincire vurur, huzurunuza getiririm. Dilediiniz lmle ldrr, onun ruhunu da
aas Oru'unki gibi cehenneme gnderirsiniz!"
Bunun zerine Kral Karlos'un yz gld. Andrea Doria'ya gayetle itimad vard. Bu
Cenevizli'nin elinden bir i gelir sanrd. Bu meclisten ve Doria'nn sylediklerinden tez
zamanda haber aldm. Avrupa'nn birok ilinde casuslarm vard. Bununla beraber kafirlerin de
Cezayir'de ve baka slam lkelerinde casuslar bulunurdu. Cezayir'den haber szmamas iin
dikkatli davranrdm. Fakat cihann en ilek ticaret yerlerinden biri olan bu limandan askeri
malumatn szmasn tamamen nlemek imkanszd.
Andrea Doria, beni esir almak hulyasyla yola kt. Emrinde 20 spanyol ve 10 Ceneviz
kadrgas vard. Dev gibi teknelerdi, bizim kalyonlardan bykt ama, bizimkiler kadar yrk ve
yollu deillerdi. Benim o anda Cezayir'de 35 kadrgam vard. Kurdolu Muslihuddin Reis'e,
donanmay savaa hazr tutmasn emrettim. Zira Doria'nn Balear Adalar'ndan Mayorka'ya
geldiini haber almtm. Fakat Doria, hkmdarna verdii sze ramen, Cezayir zerine
gelmeye cesaret edemedi. erel limann bast. Bu liman, ancak birka yz levendimiz
koruyordu. Leventler, Doria'y grnce kaleye kapandlar. Doria'nn askerleri liman ve ehri
yamaya koyulunca, leventler, dmann bu gafletinden faydalanp kaleden ktlar. Doria,
byle bir ey beklemiyordu. Trkler korkularndan hisara girdiler sanrd. Leventler, ehre
dalm olan kafirleri ayr ayr yakalayp kltan geirdiler. Bu ekilde yzlercesi ldrld.
Gerisi gemilerine can atmaya balad. Fakat 1700' Trkler'e esir dt.
Ben Doria'nn erel'e asker dktn renir renmez, 40 para tekneyle Cezayir
limanndan kmtm. erel'e dmen krdrdm. Doria, hareketimi renir renmez erel'den
ayrld. Dmann ancak art filosunu yakalayabildim. iddetli bir muharebe oldu. Dman
kadrgalarndaki Mslman esirler, frsat bu frsattr dey Ya Allah! ekip zincirlerinden
boaldlar. Bizden 300'den fazla levent ehit oldu ama, dmann btn art filosu elimize
geti.
Yolda ele geirdiim dman tekneleriyle beraber 60 para gemiyle erel'e gelip demir
attm. Bu 60 parann 7 paras, Cerbe'den gelen Sinan Reis'in filosuydu. Saym yaptrdm.
Kafirlerin elinden tam 2200 Mslman forsas kurtarmtk. Cmlesini azat ettim. Bir ksmn
hizmetime aldm, bir ksmna para verip yurtlarna gnderdim. Gemilerden elimize geen
kafirlerin says da 1900'd. lerinde frenklerin amiral dedikleri bir de yksek rtbeli kaptan
vard. Cmlesini forsaya aktrdm. erel'de ancak birka saat kaldm. Cezayir'den
hareketimden 3 gn sonra gene Cezayir'e dndm.
AYDIN RES ATLAS OKYANUSU'NDA
Andrea Doria'y yakalamak istiyordum. Kudretli bir filoyla Aydn Reis'i takibe gnderdim.
Aydn, Sebte'ye kadar geldi, hatta Cebelitark Boaz'n geip Atlas Okyanusu'na kt. Fakat
dmana rasgelmedi. Bunun zerine geri dnp Balear Adalar'ndan Mayorka'y ve spanya'nn
Akdeniz sahillerini vurdu. 3000'den fazla esiri gemilerine doldurdu. Barselona liman
yaknlarna kadar sokuldu. Barselona'ya ok yakn byk bir manastr vard. spanya krallarnn
her yl gelip bu manastr ziyaret etmeleri gelenekti. Aydn, buray bast. 80 keii ve 36 sandk
hazinelerini ele geirdi. Yalnz gm kandillerin arl 25 kantar ekiyordu. Aydn'n bu akn
hakkaa ki yah olmu, Kral Karlos'un gururuna byk bir darbe indirilmiti. Aydn, ufakl
bykl tam 55 para kafir gemisiyle Cezayir limanna girdi. Doria'nn erel seferi, fazlasyla
cevaplandrlmt.
Gelen ganimetle Cezayir ehri, Hind lkelerinin pazarlarndan nmune oldu. Bir akaya mal
alan tacirler, bunu on akaya satp zengin oldular. Cezayir zindanlarndaki esirlerin says
16000'e ykseldi. Gemilerimizde akl forsalar ve evlerimizde hizmet eden esirler, bu rakamn
dndayd. Bu esirlerden en iyi krek eken 500'n ayrdm, Donanmay- Hmayun'da forsalk

etmek zere stanbul'a gndermeye karar verdim. Aydn Reis, 15 para kadrgayla stanbul'a
hareket etti.
Aydn Reis, hareketinin 27. gn stanbul'a vard. Cihan Hakan Sleyman Han'n huzuruna
kt. Hakanmz, namemi bizzat okumak tenezzlnde bulundu. Aydn, vezirleri ve dier
ilerigelenleri de ziyaret etti. Hepsine gnderdiim hediyelerden verdi. ok izzet ve ikram grd.
Sultan Sleyman Han Kanuni, Aydn Reis'i tekrar huzuruna ard. Bizzat hitap etmek
inayetinde bulunup dedi ki:
"Baka Reis, Cezayir beylerbeyim Hayreddin Paa'nn ileri cmle makbulmdr. Sana imdi
5 pare kadrga veriyorum. Gemilerine ne kadar ykleyebilirsen ve ne denl ihtiyacnz varsa
top, alet ve sair gemi donatmna yarayan nesneler yklemen iin Kapdan Paa'ya irade ettim.
Sizin bilhassa yeni dklm deniz toplarna ihtiyacnz vardr. Alabildiin kadar bunlardan al.
Sana birka top mhendisi de vereceim. Cezayir'deki donanmam gayetle kudretli ve her
zaman iin muharebeye hazr tutun. Haber aldma gre Kral Karlos, Cezayir hakknda gayetle
kt niyetler beslemektedir. Zinhar tedbiri elden brakp gaflet zere olmyasz!"
Aydn Reis, stanbul'dan ayrldnn 41. gn Cezayir'e geldi. 15 kadrgayla hareket etmi,
Sultan Sleyman Han'dan 5 kadrga alm, yolda da 7 kafir teknesi ele geirmiti. Gelirken
birka kafir ehrini basp 700 deerli esir almt.
Aydn, hakanmzn name-i hmayunlarn verdi. Namenin bulunduu Osmanoullar'nn
hanedan rengi olan al renkteki keseyi defa pp bama koydum. Sonra nameyi karp
okudum. Mbarek emirlerini ezberledim. Sonra tenezzlen bana gnderdikleri hl'ati, samur
krk, cevahirli saati, murassa klc ve sanca kemal-i tazim ve ihtiram ile Aydn Reis'ten
aldm.
Bu sralarda Kral Karlos, gayetle mkl durumdayd. Karnda Fernando Kral,
Viyana'dan imdat isterdi. Zira hakanmz Sleyman Han, Macar serhadlerini Fernando Kral'a
haram etmiti. Kral Karlos, bakt ki bizimle uramaya gc yetmez, gene Tlemsen beyini
ayaklandrd. Beye byk paralar gnderip kendisine Cezayir sultanln vadetti. Gerek kral
odur ki, elinde bulunan bir mlk bakasna vadede. Karlos Kral ise, defalarca tecrbe edip
alamad bir lkeyi, hayalinden una buna peke ekiyordu. Ancak Tlemsen Beyi, bu vaade
kand ve isyan etti. Deli Mehmed Reis'i 40 pare gemiyle Akdeniz seferine gnderdim. Ben de
Tlemsen zerine yrdm. Fas hududundaki bu byk beldeye geldim. Az bir mukavemet
grdm. Tlemsen Beyi kat. Din adamlar gnderip affn istedi. Bizzat karma karsa belki
affedeceimi syledim. Geldi. Birikmi harac olan 110000 altn verdi. Ayaklarma kapand:
"Bre kafir," dedim; "imann yenile! Zira en byk din dmanmza uyup Mslmanlar'n
halifesi ve cihann padiah olan hakanmz bu lkelerde temsil eden bana kl ektin!"
Tlemsen Beyi, kelime-i ehadet getirip tecdid-i iman etti. Bo den nikahl zevcesiyle
yeniden nikah kydrd.
Ben Tlemsen'de iken Deli Mehmed Reis, 40 pare donanmasyla spanyol donanmasna
rasgeldi. 35 spanyol kadrgasndan 29'u, pek kanl bir derya savandan sonra teslim oldu,
dier alts kat. Bu byk Trk zaferi, Barselona'da bulunan Kral Karlos'un kulana eriine,
teessrnden perian oldu. Zaten Almanya'da Sultan Sleyman'a, yenildii iin azn baklar
amyordu.
DONANMAMIN 21. SPANYA SEFER
Bu zaferden cesaret alan Endls Mslmanlar da spanyollar'a kar ayakland. Dalardan
inen 80000 Endlsl, spanyol kafirinin byk ordularn perian etti. spanya'daki Mslman
ihtilalini haber alr almaz, Deli Mehmed Reis'i 36 gemiyle imdada gnderdim. Endls kylarna
gelen Mehmed Reis, ihtilalcileri desteklemeye balad. imdiye kadar donanmam, tam 21 defa
Endls seferi yapm ve her seferde binlerce Mslman erkek, kadn ve ocuunu spanyol
ate ve klcndan kurtarp Kuzey Afrika'ya getirmiti. Bu seferlerin ounda donanmaya ben
kumanda etmitim. Aydn, Sinan, Salih Reisler de birok sefere kumanda etmilerdi. Tanr
cmlesinden raz olsun! Bu spanyol kafiri, dier frenklere benzemez. Gayetle zalim, kan
dkc, kendini beenmi bir kpek srsdr. Cihan Hakan Sultan Sleyman Han da,
cennetmekan babas Yavuz Sultan Selim Han ve cennetmekan bykbabas II. Sultan Bayezid
Han gibi, bu Endls Mslmanlar'na elden gelen yardm esirgemezdi.
Bu hususta kendilerinin birok ferman- hmayunlarn almtm.
Gnlerden bir gn, evketl hakanmz Sultan Sleyman Han bin Sultan Selim Han'n bir
avuu olan Sinan Aa, Cezayir'e geldi. Hakanmzn bir hatt- hmayununu karp verdi.

Mbarek hatt, kemal-i tazim ve tekrim ile alp defa ptm, bama koydum, ap okudum.
Sultan Sleyman Han diyordu ki:
"Sen ki Cezayir-i Arab eyaletim beylerbeyisi Gazi Hayreddin Paa'sn, yle bilesin ki,
spanya Kral zerine sefer muradmdr. Buyurdum ki, bir yarar ademi yerine koyup stanbul'a
gelesin. Eer muhafazaya kaadir ademin yoksa bildiresin!"
Hatt- hmayunu okur okumaz Sinan avu'a:
"Ferman efendimizindir," dedim; "tez vakitte stanbul'a gelip mbarek eteklerine yzm
sreceim!"
Hemen hazrla baladm. spanya kral Karlos, Cihan Hakan'nn beni stanbul'a ardn
renmi, ok telalanm, byk-amirali Andrea Doria'ya, yolumu kesmesi iin ok iddetli
emirler vermiti. Buna gre benim de ok kudretli bir donanmayla stanbul'a gitmem icap
ediyordu. Ta ki Akdeniz'de bir yerde Doria'y bulup haddini bildireyim. Cezayir'de az kuvvet
kalnca, on binlerce Hristiyan esirin ayaklanmak istemesi muhtemeldi. Bu esirlerin
muhafazasndan Mahmud Reis mesuld. Akrabam olan Mahmud Reis'i ardm ve kendisine
gerekli emirleri verdim. Yokluumda esirleri iyi muhafaza etmesini, dikkatli olmasn syledim.
Bir mbarek saatte, Cihan'n Taht ehri olan stanbul'a gitmek zere Cezayir'den yelken
atk. Donanmadan 26 para kadrgay alm, gerisini Cezayir'de ve Bat Akdeniz'de
brakmtm. Tanr'nn inayetiyle Akdeniz'de de 18 kafir gemisi zaptettiim iin, stanbul'a 44
para ile girmek nasib oldu.
Yanmda 18 reis vard. Hepsi Akdeniz'de byk hret yapm naml denizcilerdi. Akdeniz'i
batan baa geerken, spanyol kafirine ait olan talya'nn gney sahillerini vurmamak olmazd.
Hakanmz, spanya ile harp halindeydi. nce Sardunya adasnn bat kylarna ktm. Sonra
kuzeye dorulup Ceneviz nlerine geldim. Oradan talya kylarn takip ederek ta Messina
Boaz'na kadar indim. Sicilya'nn mehur Messina limanna girdiim zaman, 18 paralk bir
spanyol filosu buldum. iddetli bir deniz cenginden sonra 18 gemiyi de zaptedip yedeime
aldm. Bylece "spanya'ya sefer muradmdr!" diyen anl hakanmz ok sevindirecek bir
zafer kazandm midindeydim.
Andrea Doria denen ad kendinden byk kafir amirali ise, bu sralarda Mora'nn gney
sularnda dolayordu. Benim Messina zaferimi duyunca d patlad. yonya Adalar'na doru
kat. Bu adalarn zerine gittim. Fakat Doria'y yakalayamadm. Kim bilir Akdeniz'in hangi
bucanda delik bulup saklanmt. Sonradan Venedik'e doru katn rendim. 25 gemimi
Doria'y takibe gnderdim. Bu filo, Doria'nn 7 kadrgadan mteekkil artsna raslad. Yaplan
vurumada 2 kadrga teslim oldu, 5'i kap gitti. Ben, yonya Adalar'ndan gneye inerek Mora
sularna geldim. Kemanke Ahmed Paa bu ada kapdan- derya idi. Donanmay- Hmayun'un
bir ksm ile Mora'nn gneybatsndaki Navarin limannda yatyordu. ki donanma birbirimizi
grnce, top ateiyle selamlatk. Ahmed Paa ile grtm. Birlikte stanbul'a gitmeye karar
verdik.
Gzel bir k gn stanbul'a vardk(*). Soua ramen stanbul'un zarif ve bahtiyar halk,
gz alabildiine sahillere ylmt. Belki 200.000 kii vard. Btn toplarm saatlerce mddet
ateleyerek Cihan Hakan'n, Cihan'n Taht ehri ve bu ehrin bilgi, nezaket ve efendilikleri
btn dnyada mehur halkn selamladm. 18 naml reis, avularm ve sair maiyetimle
batardamdan ssl bir kaya binip sahile ktm. Alk tutan(**) halk sevin ve sevgiyle
selamladm.
Alayn banda 200 esir yryordu. Ellerinde gm ve altndan yaplm ve her biri
Avrupa'nn naml saraylarndan km ganimet eyas tayordu. Sonra 30 frenk asilzadesi
geliyordu. Bunlar, Avrupa'nn hret sahibi amiralleri, generalleri, valileri, ilerigelenleriydi.
lerinde kral akrabas olanlar vard. Bunlardan sonra altn ve gm parayla dolu torbalar
srtlarnda tayan 200 kle, daha sonra 200 esir ocuk geti. ocuklarn balar ve boyunlar
mcevhere boulmutu. Omuzlarnda zer (altn) ve sim (gm) teller ekilmi pek deerli
kuma toplar vard. Bu kafileyi, Avrupa'nn eitli milletlerine mensup en gzel 200 kz takip
ediyordu. En kymetli kumalardan urbalar giymiler, pek deerli mcevherler takmlard.
Daha sonra gelen 100 develik kervan, arlnca ganimet eyas yklyd. Bu kervan,
Afrika'nn en nadir hayvanlarndan mteekkil bir kervan takip diyordu. Altn ve gm
zincirlere vurulmu zrafalar, aslanlar, parslar ve daha nece hayvan, bakclar sevkediyordu.
Btn bu alaydan sonra ben ve reislerim ve maiyetimiz yryorduk. Gayet sade giyinmitik.
Bu suretle Topkap Saray'na kadar geldik. Cihan Saltanat'nn saray kapsna eritiim iin
bahtiyardm. Sylendiine ve iittiime gre, hayatlar zafer alay grmekle geen stanbul halk

bile, benim gsterdiim kadar zengin, canl ve renkli bir alaya ahit olmamlar. Dorusunu
Tanr bilir!
Ertesi sabah ben ve 18 reisim, Cihan Hakan Kanuni Sultan Sleyman Han Hazretleri
tarafndan huzur- hmayunlarna kabul olunduk. Sleyman Han, bana ve 18 reisime teker teker
el ptrmek suretiyle bize grlmemi, bir iltifatta bulundu. Bunun ne byk bir iltifat olduunu
kestirebilmek iin, Avrupa krallarnn vezir-i azam eteklediklerini hatrlamak icap eder.
(*) 27 Aralk 1533
(**) O devirde "alk tutmak" demek "yaa!, var ol!" gibi szlerle tezahratta bulunmak demekti. Elleri
rparak alklamak mehuld.

- Kapdan- DeryalmKabul merasimi muhteem oldu. Divan- Hmayun, merasimlere mahsus ekilde
toplanmt. Btn vezirler hazrd. Padiahn iki yanna dizilmilerdi. Yalnz Halepte bulunan
Vezir-i azam Damat brahim Paa yoktu. 68 gn nce, ran seferine kmak zere stanbuldan
ayrlm.
Cihann Hakan, getirdiim acizane hediyelere teekkr etmek tenezzlnde bulundu. Bana
ve reislerime muhteem hlatler giydirildi. Bu yaa geldim, bugnk kadar sevindiimi
hatrlamam. Padiahmz efendimiz:
"Baka Paa, dedi; "seni kapdan- derya yapmak isterim. Greyim donanmay- hmayunumu
nasl idare eder; ne zaferler kazandrrsn! Cezayir beylerbeyliini de senden almyorum.
Dilediin kimseyi vekil yap, Cezayiri senin adna idare etsin! Ancak btn bu ileri Halepte
bulunan vezir-i azamm brahim Paa ile grmek gerek. Tez ata atla, Halepe git. Avdette gene
grrz!"
Merasimden sonra tek bama Sleyman Hanla grtm. spanyann Bat Akdenizde
vurulmasn irade buyurdu. Bir ara Doriadan bahsedince nefsimi zaptedemedim:
"Padiahm, dedim; "Doria ne kpek olur da mbarek aznza alrsz?"
Birden yaptm terbiyesizlii anladm ve ok mahcup oldum. Cihan Padiahna kar byle
konuulamazd. ok nazik olan Sleyman Han, tebessm etti ve kusuruma bakmadn ima
buyurdu. Rahatladm. Huzurdan ktm. Birka gn stanbulda kaldm. ok yrk bir ata
atladm. 10 gnde Halepe geldim. Sylendiine gre imdiye kadar stanbul - Halep yolunu k
iinde 10 gnde alan svari iitilmemi. Yalnz Bursa ve Konyada birer gece geirdim. Dier
geceler, ok yorulunca atmdan inip mnasip bir yerde bir-iki saat uyur, kalkardm. Konya'ya
vardmda Mevlana Celaleddin Rumi Hazretleri'nin mbarek makamlarn ziyaret ettim. 10
gnn hitamnda Halep'e geldim. Vezir-i azam Damat brahim Paa'nn kald saraya indim.
Paa, padiahmzla akran, 40 yalarnda, zarif, nazik, ok zeki bir adamd. Halep'te kaldm 2
gn boyunca kendisiyle Avrupa'nn siyasi vaziyetini ve Donanmay- Hmayun'un harekatn
konutuk. Elime kapdan- derya olduum hakknda bir ferman verdi; srtma bir hl'at giydirip
beni selametledi.
Gene 10 gnde Halep'ten stanbul'a geldim. Dnyann en byk donanmasnn bana
getiim iin sonsuz bir sevin iindeydim. Bu yle bir donanmayd ki, cmle Frengistan'n
donanmalar birlese alt etmek kaabil olmazd.

DNYANIN EN BYK DONANMASI

Derhal stanbul Tersanesi'ne kotum. Devletin birok liman ehrinde tersanesi vard. Ama
by, Hali zerindeki tersaneydi. Bu tersanenin dnyada ei yoktu. Hi bir tersane buras
kadar gemi kzaklayamaz, ii altramazd. Akla gelebilecek her trl sanat erbab mevcuttu.
ilerin ou Hristiyan esirlerdi. Ama bedava deil, cretle altrlrlard. cretlerini
biriktirenler deerlerini derler, hr olur, memleketlerine dnerlerdi. Ustalarn ve mhendislerin
hepsi Trk't. Tersanede alanlarn says 20000'den az deildi. Murad edilse, bir yl iinde,
Venedik donanmasnn bir eini ina etmek ve donatmak mmknd. Geri stanbul
Tersanesi'nin hreti dnyay tutmutur. Venedik kafiri bile, hakanmzla sulh iinde olduu
demlerde bu tersaneye kadrga smarlard. Ancak gzle grp iine girmedike, azametinin
derecesini takdir edememitim. Byle bir tersane, bu kadar zengin bir devletle her ey yapmak
ve Tanr'nn izniyle baarmak mmknd.
brahim Paa'ya, henz kefedilen Yeni Dnya (Amerika)'ya sefer dzenlesek istifade
edeceimizi de syledim. Fakat uzak denizlerle iimiz olmadn, Akdeniz'i ve Hind denizlerini
tutmamzn kafi olduu cevabn verdi, msaade etmedi.
Bir yandan Tersane'deki yeni makammda donanmann dzeni, yeni tekneler donatmyla
urarken, bir yandan da stanbul'u geziyordum. Btn padiah ve ehzade trbelerini ziyaret
ettim; Osmanoullar'nn mbarek ruhlarna fatihalar okudum. Her grdm yerde ihtiya
sahiplerinin ihtiyalarn giderdim. Anlalan hretimiz, bizden evvel stanbul'a gelmi. Beni
her yerde tanyorlar, Akdeniz'deki, Afrika'daki cenklerimi biliyorlard. stanbullular beni ok
seviyorlard. Ben de onlar ok sevdim. Gezmediim az lke vardr. Boaz gibi bir beldeye
rastlamadm. Sanki her kesi Cennet'ten nian verirdi. nallah Boaz'n Marmara'ya yakn bir
yerinde arsa alp trbemi derya kenarna yaptracam.
Kapdan- derya olmamn Avrupa'da da tesirleri byk oldu. Bilhassa Karlos Kral ok
telaland. Bahar gelince, Donanmay- Hmayun'dan 80 para ile stanbul'dan ayrldm. Messina
Boaz'na geldim. Boaz'n talya olan kysnda Reggio, Sicilya adas olan kysnda Messina
limanlar vard. Her ikisini de zaptettim. 16000 esiri teknelerime doldurdum. Esir says,
donanma efradnn saysn at. Bu seferimde tam 18 kale fethettim. 18 kale anahtarn, 16000
esiri ve 425 byk sandk ganimet eyasn 40 para kadrgayla stanbula gnderdim. Ben 40
para kadrga ile daha bir mddet Akdenizde kaldm.
Hakanm benden memnundu, Vezir-i azam Damat brahim Paa da memnundu. Ancak baz
haddini bilmez kskan devlet adamlar:
"evketl Hakanmzn u iine bakn, bir korsan kapdan- derya eyledi!" dey dedikodu
yapmaktan utanmazlard. Bu dedikoduyu yapanlarn ou, hayatlarnda bir kale fethetmemi,
bir kayk ele geirmemi kimselerdi. Ancak Sultan Sleyman Han Hazretleri, her yl, her ay, her
gn bana daha fazla iltifat etmeye balaynca, zamanla bu dedikodularn da ard kesildi. Haset
edenlerin hasetleri ilerinde kald, darya kamad.
Kapdan- derya olarak ktm ilk seferde Sicilyadan sonra Sardunyaya, oradan Cezayire
ve Tunusa gittim. Tunus Beyinin akl bandan gidip taht ehrini brakt, llere kat. Tunus
ehrine girdim. Btn lkeyi fethettim. Gneyde Kayrevan ehrine geldim. Tekrar Tunus
ehrine dndm. Tunus Beyi, asrlardan beri lkeye ve bir ara btn Kuzey Afrikaya hakim
olan Hafsi hanedanndand. Hemen Karlos Kraldan imdat diledi.
Kral Karlosun Tunusa geleceini haber aldm. Hazrlandm. O k iinde baz gemilerimi de
Bat Akdenizdeki spanyol lkelerini vurmaya gnderdim. Sardunya kylarna yolladm bir
filo, 12000 duka altn, 475 sekin esir ve baka ganimetle dnd. Nihayet Kral Karlosun bizzat
banda bulunduu byk bir donanma Tunus nlerinde grnd. Donanmada, Kral Karlosun
hakim olduu btn lkelerden, spanyadan, Almanyadan, talyadan, Hollandadan on
binlerce asker vard.
Kral Karlos, 500 harp ve nakliye gemisiyle Barselona limanndan 17 gnde Tunusa geldi.
Tunus ehrini almak iin, Halkulvad kalesini drmek lazmd. Kaleyi en iyi reislerimden Sinan
Reis mdafaa edecekti. Muhasara balad. Kafir ordusuna bizzat Karlos Kral, donanmasna da
Andrea Doria kumanda ediyordu. Sinan Reisin 120 topu, dmann yzlerce kara ve deniz topu
vard. Reis, 3 defa kaleden dman zerine huru hareketi yapt ve 6000 zayiat verdirdi. Ben
Tunusta bulunuyor ve Tunus beyi Mevlay Hasana kar dikkatli davranyordum. 12000 askerim
vard. Fakat bunlarn yars, askerlik kaidelerine gre savamay bilmeyen Arap gnllleriydi
ve balar sknca kamalar, hatta dmanla birlemeleri grlmemi ilerden deildi. Btn
midim Halkulvadin mmkn olduu kadar fazla dayanmasndayd. Zira stanbula haber

uurmu, Donanmay- Hmayuna derhal yetimesi emrini vermitim. Donanmam yetiirse,

Kral Karlos iki ate arasnda kalp perian olacakt.
O da bunu biliyor, bir an nce Halkulvadi drmek iin en byk zayiat gze alyordu.
Halkulvad, tam bir ay dayand. Avrupann en byk ordusuna kar bu kadar mukavemet
edebilmek bile, byk muvaffakiyetti. Sinan Reis, huru hareketlerinde Sarno Dukas ve
Mondeia Markisi gibi en naml spanyol kumandanlarn ldrmt. Mevlay Hasan da, 1600 atl
ve 8000 deve yk erzak ve mhimmatla zerime geliyordu. ki ate arasnda kalmak
zereydim. Halkulvad'in dmesinin gn meselesi olduu anlalnca Tunus ehri halknda da
ayaklanma emareleri grld.
Tahmin ettiim gibi, emrimdeki 6000 Arap gnlls yle zararl bir hareketle ihanet ettiler
ki, bir an nce gneye ekilmek vacip oldu. Bu szde gnlller, Kral Karlosa yaranmak iin,
ben 6000 Trk levendiyle surlarn nndeyken, ehrin hapishanelerini ap, 10000 Hristiyan
esirini serbest braktlar. lerinde Trkleri seven, byle bir alakl irtikap etmeyecek
derecede dinine bal kimseler vard. Fakat szde hkmdarlar Mevlay Hasan tarafndan
kandrlmlard. Mevlay Hasann casuslar, Tunus ehrinde havay bulandryor, spanyollarn
lkeyi Trklerden kurtarmak iin Tunusa geldiklerini, hkmdarlarnn Karlos Kralla mttefik
olduunu azdan aza yayyorlar, spanyollar ehre alrlarsa, bir tek Mslmann burnunun
kanamayacan sylyorlard. yle bir an geldi ki, bu dman muhit iinde, bir yandan
ehirdeki 10000 Hristiyan esirin muhafazas, dier taraftan kafirlerle savamak, imkansz
grnd. Tam bu srada Halkulvad kalesi de dt.
Fakat Sinan Reis, sa kalan leventleriyle beraber kurtulup Tunus ehrine geldi, bana katld.
htiyar reisimin bu baars, her trl takdirin zerindeydi. Ben bile nispetsiz dman karsnda
reisimin ve leventlerin hayatndan mit kesmitim. Halkulvadin dmesinden sonra daha 6 gn
Tunus ehrini mdafaa ettim ve dmana byk zayiat verdirdim. Sinan Reisin Halkulvad'den
getirdii leventlerle beraber kuvvetim 9700 Trke kmt. Bu kuvvetle, Karlosun 30000
askerine, 500 gemisine, yzlerce topuna, gneyden zerimize yryen Mevlay Hasana kar
koymak imkanszd. stelik Halkulvaddeki 40 topumuz ve mhim miktarda malzememiz de
dmann eline gemiti. Mevlay Hasan, Karlosun ordugahna gelmi, kafir kralnn ayaklarn
pmt. Onun sayesinde byk Arap kuvvetleri de aleyhimizde toplanmaya balamt. lk
byk vurumada 2500 ehit verdim. Geri kalan 7200 kiiyle artk mukavemet edilemezdi. Yazn
tam ortasndaydk(*). Hava dehetli scakt.
Son bir huru hareketi yaptm. Dnte Tunus halk, ehrin kaplarn yzmze kapad.
Esasen Cafer adnda yeni Mslman olmu bir kafir, zindan kaplarn ap Hristiyan esirleri
ehre salm, bunlar Tunusa hakim olmulard.
(*) 21 Temmuz 1535
Korkun bir yarma taarruzu yaptm. Yer ve gk Allah Allah sedalarndan inledi.
Leventlerimin naralar bulutlara aksedip geri dnyor, dmann yreini titretiyordu. Ekserisi
Maral olan leventlerimin birka bini ehit dt. Yce Tanr bilir, ben de onlarn arasnda
olmak isterdim. Canm kurtardma u bakmdan memnun oldum ki, Avrupann byk
asilzadeleri arasnda srf beni zincirlere vurulmu grmek iin Tunusa kadar zahmet edip
gelenler vard. Onlarn bu hevesleri kursaklarnda kald. Ben de Tanrnn hayatm
balamasna kran olmak zere elbette bunca Mslmann cn Karlos Kraln yanna
koymayacaktm. Yanmda Aydn ve Sinan Reisler'le birka bin yaral levent kalm, fakat
dmann saf saf hatlar yarlmt. Tunus Krfezini batan baa dolatm. Sicilyann
gneybatsna bakan Beledul-Unnab Burnuna geldim. Burada 14 kadrgam beni bekliyordu.
Tam bu sralarda Aydn Reis, boularak ehit oldu.
Trk milletinin imdiye kadar yetitirdii en byk denizcilerden olan merhum, Kemal
Reisin yannda yetimi, aamn, sonra benim yanmda, btn Avrupaya yaylan byk bir
hrete erimiti. Tanr makamn Cennet eylesin!
TUNUSTAK HALI VAHET
Tunus ehri, Afrikann en byk birka beldesinden biriydi. Hallar, bu byk Mslman
ehrine girdiler. 30000 Arap boazladlar. 10000 kadn ve ocuu esir aldlar. Camiler,
medreseler, trbeler tahrip edildi. Saraylar yamaland. Ktphanelerdeki on binlerce yazma
kitap yakld. En nadir sanat eserleri yok oldu. Beni ve reislerimi ele geirememenin hncn
kafirler, zavall Mslman ahaliden kardlar. Bilhassa spanyollar, enaatte pek ileri gittiler. 72
saatlik bir yama ve katliamdan sonra Kral Karlos, harabe ve mezbaha haline gelmi olan
zavall ehre girdi. Atnn ayaklar, sokaklardan dere gibi akan kanla kpkrmz kesildi.

Bu suretle Tunus ehri ile evresi, Hafsilerin, gerekte spanyollarn eline geti. lkenin
gneyi ve btn dou kylar gene bizdeydi. Tunus ehrindeki bu hakimiyetimiz on bir ay
srmt. Fakat elbet gene buraya gelecektik. Tunustan Cezayire geldim. 32 para gemiyle
Cezayirden ayrldm. Balear Adalarna vardm. Mayorka ve Minorkay yamaladm. Mahon ve
Palma limanlarndan 5500 esir topladm. Sonra Sebte Boazndan Okyanusa ktm. spanya
ile Portekiz arasndaki Kadiz Krfezinde dolatm. Portekizin gneyindeki Faro limann tahrip
ettim.
Faro nlerinde byk bir Portekiz gemisi ele geirdik. 76 topu, 300 tayfas, yzlerce forsas
vard. Hindistandan geliyor, ok deerli Hind mallarndan baka 36000 altn tayordu. Tekne o
kadar byk ve gzeldi ki, batrmaya kyamadm. Yedeimde Cezayire getirdim. Cezayirde
fazla kalmadm. stanbula varp Cihan Hakannn huzuruna ktm. Sultan Sleyman Han
Hazretleri, beni hususi bir mecliste, yalnz balarna kabul buyurdular. Btn seferin hikayesini
anlattm. Bir inci tesbih, bir prlanta mhr, bir mcevherli altn saat, deerli kutan ibaret
hediyelerimi kabul buyurdular. Bu hediyelerin deeri 12000 kese aka idi. Sonra vezirleri ziyaret
ettim. Onlara da hediyeler verdim. Ganimet malndan Hazinenin hissesi olan bete biri teslim
ettim. Tersaneye geldim. Makamma oturdum. Gyabmda geen iler hakknda malumat aldm.
Tersane Bamhendisini ardm. Yeniden 30 kadrgay tezgahlamaya balamasn emrettim.
Bu defa Cihan Hakan ile beraber sefere kacaktm.
Ben Donanmay- Hmayunun banda hareket ettim. Sultan Sleyman, ordunun banda
karadan Adriya Denizi kylarna geldi.
Sefer Venedik ve spanya zerineydi. Hakanmzn murad, Venedikten Korfu adasn,
spanyadan, talyann gneydousundaki Otranto limann almakt. Adriya Denizine girince
Venedik donanmasndan byk bir para grdm. Hemen taarruza geip dmann 14
kadrgasn batrdm. 16 kadrgay zapt ettim. Gerisi kat. Vezirler ve beylerbeyiler, batardama
gelip bu byk zaferi tebrik ettiler. Padiah ve ordu karadan, ben denizden donanmayla
stanbula dndk. Ertesi yl Ege Denizine ktm. Hakanmz, Bodana gitmek zere
stanbuldan ayrlmlard. Bu defa Ege Denizinde Venedik kafirinin elinde kalan son adalar,
Kerpe ve Kaotu feth edecek ve Girit kylarn yakp Venediki sulha zorlayacaktm. Fakat her
eyden nce, Msr skenderiyesi'nden gelen Salih Reis'in filosunu, Doriaya kar himaye
etmek emrini almtm.
Salih Reis, Msrdan "Hind Hazinesi"ni getiriyordu. Bu hazine, byk Hind
hkmdarlarndan Gucarat ah tarafndan stanbula yollanyordu. Bahadr ah, Hind
denizlerini Portekizlilerden temizlemek iin bizden imdat istemi, ben stanbuldan ayrldktan 6
gn sonra ve hakanmz sefere kmadan 25 gn nce Msr beylerbeyisi Vezir Sleyman Paa
da, byk bir donanmayla Hindistan seferine kmak zere Sveyten ayrlmt. Andrea Doria,
benden sonra en ok Salih Reise kin beslerdi. Akl almaz creti, grlmemi zekas,
denizcilikteki byk dehasyla Salih, btn kafir hkmdar ve amirallerini yldrmt. imdi ok
byk bir hazineyi de stanbul'a tad duyulduu iin Doria, byk donanmasyla Salih'in
filosunu yakalamak, bir tala iki ku vurmak istiyordu.
Ancak Doria, 40 kadrgayla Salih'le birlemek zere olduumu renince, ban belaya
sokmaktan vazgeip, adeti olduu zere Akdenizin bir bucana kat.
Venediklilerden 28 ada ve 7 kale fethettikten, her birine muhafz koyup devlete kattktan
sonra, Arboz'a geldim. 20000 esir almtm, bunlar stanbula yolladm. Burada, hemen btn
Avrupa donanmalarnn Andrea Doriann idaresinde toplandn haber aldm. 20 kadrgayla
Turgut Reisi kefe gnderdim. Fakat Turgutun getirecei malumat beklemeye sabrm
elvermedi. Arbozdan kalktm. Morann gneyinden dolatm. Ben Modona geldiim zaman
Hallar, Korfu aklarnda toplanmlard. Modondan kalktm. Mora kylarn gneyden kuzeye
doru karak Arta Krfezine girdim. Bu krfezciin kuzeybat ucunda, Preveze kalesi vard.
Krfezin medhali ok dard. Preveze kalesindeki Trk toplarn susturmadan -ki bu ok zor bir
iti - hi bir dman gemisi Arta Krfezine giremezdi.
Bata spanya, Venedik, Ceneviz, Papalk, Floransa, Malta donanmalar olmak zere Kral
Karlosun toplayp Andrea Doriann emrine verdii donanma byklnde bir donanmay ben
hayatmda grp iitmediim gibi, tarih kitaplarnda da okumadm. Dmann 600den fazla
gemisi vard. Bunun 308i harp teknesi olup, 120si en byk oturak gemilerdi. Donanmaya,
krek eken on binlerce forsadan baka 60000 asker bindirilmiti. Baz gemilerde 2000in
zerinde asker vard. Yzer kale gibi derya zerinde geziyorlard, fakat hareketleri ard. Benim
122 kadrgam vard. Nakliye gemim yoktu, ak deniz muharebesinde yardmc gemiye ihtiya
da olmazd. Forsalar dnda 20000 levendim ve topum vard. Bu suretle iki tarafn insan says

forsalarla beraber 120000 kiiyi buluyordu ki, bu kadar insann derya yznde kar karya
gelmesi grlp iitilmedikten baka, tasavvur dahi edilemezdi.
Reislerimi, kapdan- derya batardama ardm. Hepsiyle mavere ettim. Turgut gibi en
cretkarlar, Salih gibi en zekileri bile, Hallar defolup gidinceye kadar krfezden klmamas
reyinde bulundular. Bu fikri kabul etmedim. Geri dman bizden , belki drt defa stnd.
Ancak bu stnl donanmamz en iyi ekilde sevk ve idare etmek suretiyle telafi etmek,
hatta zafer kazanmak, ihtimal dnda grnmyordu. Grlp iitilmemi byklkte bir
mttefik donanmann karmza kmas benim iin bir felaket deil, talihin bir ltfu idi. Esasen
dman karsnda sinip kylarmz Hal donanmasna ak brakamazdm. Byle bir ey
yaparsam yarn ne yzle evketl hakanmzn huzuruna kabilirdim?
PREVEZE SAVAI
Turgutun kumanda ettii filoyu arkama alp krfezden ktm. Krfeze sindiimi sanan
Andrea Doria, byle bir ey beklemedii iin ok ard. Muharebe vaziyeti alabilmek iin o
gn cengi kabul etmedi. Kuzeybatya doru ald. Muharebe vaziyeti ald. Ertesi sabah(*) tekrar
kar karya geldik. Cihan Hakannn donanmasnn orta kanadnda, ortada ve bata yer
almtm. Batardamda olum Hasan Reis ve manevi olum dier Hasan Reis de bulunuyordu.
htiyar Sinan Reis, Cafer Reis, aban Reis, orta kanattaki filolarn bandaydlar. Sa kanadn
banda anakkaleli Salih Reis, sol kanatta byk bir Alim ve air olan Seydi-Ali Reis, arkada
ihtiyat filosunun banda Turgut Reis bulunuyorlard. Murad, Sadk ve Gzelce Mehmed
Reisler, Turgutun emrindeydiler.
(*) 28 Eyll 1538 cumartesi
Dmann birok bakmdan stnlne kar bizim de baz stnlklerimiz vard. En
mhimmi, benim, donanmamn btn fiolarna, hatta her kadrgaya hakim olmam, herhangi bir
emrimin o anda en uzaktaki kadrgalar tarafndan bile yerine getirilmesiydi. Dmanda vaziyet
bunun aksiydi. Doria, deil filolara, kanatlara bile hakim deildi. Esasen dman donanmas,
birbirinin dilinden anlamayan, bir birini kskanan eitli kavimlerin donanmalarndan meydana
gelmiti. Venedik bykamirali Vincenti Capello ile Papann donanmasnn banda bulunan
Marco Grimani, Doriay sevmezlerdi. Dier stn tarafmz, toplarmzd. Top menzillerimiz,
dmannkinden uzundu. Bunu bir an bile unutmayarak, donanmam dmandan yle bir
mesafede tuttum ki, bizim gllelerimiz kafir kadrgalarnn seren direklerini krarken, onlarn
glleleri, bizim kadrgalarn birka arn tesinde denize dyor, kafir kaptanlar
hiddetlerinden kuduruyor, fakat bir ey yapamyorlard.
yle bir an geldi ki, Doria gln duruma dtn anlad ve donanmasna bize iyice
sokulmak emrini verdi. Fakat bu emir tatbka baland zaman i iten gemiti. Kafir
donanmasnn oktan belini krmtk. Dier bir stnlmz, teknelerimizin hafif ve yrk
olmasndayd. Dman kadrgalarndan daha hzl ve yollu seyreden kadrgalarmz, kolayca
menzile girip kabiliyor, kafir teknelerini istedii cihetten dvebiliyordu. Dier bir
stnlmz, leventlerimin ok hafif giyiminde ve silahlarnn olduka hafif olmasndayd.
Kafirlerin zrha brnm valye ve silahorlar ellerini kaldrncaya kadar, leventlerim onlarn
haklarndan geliyordu. Nihayet en byk stnlmz, iman kuvvetimizde, Cihan Hakannn
tebaas oluumuzdayd.
DORA PERAN OLDU
Muharebe balarken gney rzgar ok sert esiyor, kadrgalarmza muhalif geliyordu.
Kuran- Kerimden ayet-i kerimeler yazl varaklar derya yzne serptirip Cenab- Hakkn ben
aciz kulundan bugne kadar esirgemedii ltuf, merhamet ve inayetini niyaz ettim. Duam kabul
buyuruldu. Rzgar nce hafifledi, sonra cihet deitirdi.
Sylediim gibi, benim hareketimin adeta esiri olan, harekatn benim harekatma gre
deitiren, teebbs elden karan Doria, perian oldu. Filolar dald. kvamna gelmiti.
htiyattaki Turguta, kafir gemilerinin ardna dp evirmesi emrini verdim. Dman iki ate
arasnda kalnca Doria, ricat emrini verdi. Akam karanl basmak zereydi. Doria, btn
gemilerinin fener sndrmesini buyurdu. Bu emir, bir donanma iin hem erefsizlik, hem
uursuzluktu. Ancak karanlktan faydalanan Doria, byk donanmasnn yarsn olsun
elimizden kurtarp kat. Yalnz kaan tekneler iinde gllemizin demedii hemen hi bir
kadrga yoktu. Kral Karlosun, Venedik Dou ve Papann yardmyla karmza kartt
donanmann yars, deryann dibini boylad. Bu donanma gya Akdenizi elimizden alacak,
birok lkelerimizi bizden koparacakt. Hatta kafir hkmdarlar, hangi Trk lkesinin hangi
hkmdara ait olacan kararlatrmlar, hakanmzn lkelerini hayallerinde paylamlard.

Muharebe 5 saat srd. Ancak birka kadrgamz batt. Turgut, bir mddet karanlkta
dman takip edip birka yaral kadrga daha ele geirdi. Olum Hasan Beyi, mjdeyi
hakanmz Sultan Sleyman Hana ulatrmak zere derhal yola kardm. Hasan, 17 gnde
hakanmza eriti. Bodan seferinden Edirneye dnen Sleyman Han, Yanbolu konanda
buldu. Huzura kt, el pt. Sultanmz, Divan fevkaladeden toplamt. Gnderdiim zafername, Tanrya kr makamnda, ayakta okunup dinlendi. Sultan Sleyman Han, zerinde
gnein batmad btn lkelerinde, zaferin erefine enlikler yaplmasn buyurdu.
Muzaffer Donanmay- Hmaynu stanbula getirdim. stanbullular, byk tezahrat
yaptlar. ehirde birka gn kalp, hakanmza erimek zere Edirneye gittim. Zaferin tafsilatn
hususi mecliste, gnlerce padiahmzla ba baa kalarak anlattm.
Ertesi yl donanmann banda gene sefere ktm. Adriya Denizine girdim. Oulluum
Hasan Bey ve onun kaynatas olan Turgut Reis, Venedikten Nova kalesini fethettiler. Venedik
ba edi. Sulh istedi. Birok adasn, kalesini bize brakt. Byk bir tazminat verdi. Sulh
yapld.
Prevezeden sonra Karlos Kral, Trkleri ak denizde yeneceinden mit kesti. Cezayirde
bana beylerbeyi vekili olarak vekalet eden evlatlm Hasan Bey'in elinden bu Kuzey Afrika
lkesini almaya hazrland. Hele Hasan Beyin 30 kadrgayla Cebelitark kalesini ele geirmesi
ve spanya topraklarnda kprba tutmas, spanyollar lgna evirmiti. Karlos Kral,
mitsizce olduu kadar gln bir ie de giriti. Beni kandrp devletime, hakanma, dinime ve
soyuma ihanet ettirmek istedi.

- Karlos'un Cezayir BozgunuGizliden bana gnderdii namede, "Senin gibi Cezayir Kral olan bir adamn Byk Trkn
alelade bir beylerbeyiliine tenezzl etmesi zldr. Sultan Sleymann hizmetinden ayrlrsan,
seni Kzldenizle Atlas Okyanusu arasndaki btn Afrika ktasnn tek meru hkmdar
sayacam. Ayrca benimle ittifak etmeni bile istemiyorum. Yalnz bizimle dost ol ve
Osmanoullar ile ilgini kes, o kadar."
Bu maskaral derhal Divan- Hmayuna bildirdim ve bir mddet nce beraberce talya
seferine ktmz Vezir-i Azam Damat Ltfi Paaya:
"Zinhar gaafil olmanz paam, dedim; nk Karlos Kral, bu mezbuhane teebbsnn de
netice vermediini anlaynca mutlaka baka bir hnzrlk dnecektir. Fikrim oldur ki, benim
gaybubetimden faydalanp Cezayir'e bir sefer aa!"
Ltfi Paa bir an dnd; sonra dedi ki:
KARLOSUN HANET TEKLF
"Paam, Kral Karlosu benden iyi tanrsn. Btn hayatn onunla mcadeleyle gemitir.
Tedbir nedir, Cezayir nasl muhafaza olunmak lazmdr, benden iyi bilirsin. Donanma da
elindedir. Ancak tavsiyem budur ki, Kral Karlosun ihanet teklifine hemen ret cevab verme,
oyalayabildiin kadar oyala. Bakalm akbet ne olsa gerek!"
Bunun zerine Karlosun benimle mzakereden mesul tuttuu Andrea Doriaya haber
uurttum. Mphem bir ifadeyle bildirdim ki, "kralnn tekliflerini mzakereye hazrm. Ancak bu

i stanbulda olmaz, padiah haber alr. Elilerini Cezayirdeki vekilim ve oulluum olan
Hasan Beye gndersin." Doria kafiri kim bilir devletime ihanet edeceimi sanp ne kadar
sevinmitir!
Hasana gereken buyruklar gizlice gnderdim. Karlos Kraln elilerini oyalamasn, bu
mddet iinde de lkeyi byk lde bir kartmaya kar hazrlamasn yazdm. Bir mddet
sonra Karlos Kraln elileri Cezayir'e geldi. Bunlar, Alonso d Alarkon ve Kaptan Vergara adl
iki spanyol kafiri ile Tabip Romeo adl Trk tebaas bir Yahudi idi. Bir mddet mzakereden
sonra Hasan, iki spanyol kafirini Cezayirden kovdu. Fakat Yahudiyi Trk tebaas olduu iin
tevkif ettirip stanbula gnderdi. Yedikuleye hapsettirdim. Karlos Kraln bu ac tecrbeden
sonra artk bo hayallerle oyalanmamas gerekti. Fakat ne kadar olsa Frenk akl, Trk aklna
benzemez. Bu sefer de, sonradan Hasann bana yazdna gre, Hasana Cezayir Krall teklif
etmi. Hatta Hasan ihanete tevik etmek iin Vahran Umumi Valisi Kont Alkodeti
vazifelendirmi.
Alkodeti tanrdm, gayetle mutaassp bir spanyol kafiri olmakla beraber, hakkaa ki yiit bir
ihtiyard ve benim oulluum ve vekilim olan bu adamn bir krallk tac iin hakanna ve
devletine ihanet etmeyeceini bilirdi. Fakat adamcaz ne yapsn, emir byk yerden geliyordu.
Hasana, Kontu ne ekilde oyalamas icap ettiini yazdm ve bu hususta Vezir-i Azam Paa ile
mutabk kaldm. Hasan, Konta demi ki:
"Benim Cezayiri Sultan Sleymandan koparacak gcm m var sanrsnz ki, bana byle
teklifte bulunursuz? Elbet krallar arasna girmek isterim. Fakat byle bir ey iin bir tek adm
attm takdirde, Cezayirdeki Trk donanmasnn binlerce levendi beni zincire vurup gemiye
koyar. stanbula yollarlar. Ancak kralnz Karlos, byk bir ordu ve donanmayla Cezayir nne
gelirse, ben ehri mdafaa etmem ve buradaki Trk donanmas da mahvolur. ehri ele
geirdinizmi, btn lke sizin olur!"
Kontun, Doriann ve koskoca spanya Kralnn bu zokay yutacana dorusu az ihtimal
veriyordum. Fakat grdm ki, benim ve oulluumun ihanet edebileceini uman bu adamlar,
Hasann bu teklifini de ciddiye almak lgnln yapmlar. Hasana, Karlosu Cezayirde
mmkn olduu kadar hrpalamasn, sonradan Donanmay- Hmayun ile stanbuldan gelip
btn kafir gemilerini deryaya gmeceimi yazdm. Hemen Cezayir'e gidemezdim. nk
Donanmay- Hmayun, Bat Akdenizde grnnce Kral Karlos deil Cezayir nlerine gelmeye
cesaret etmek, korkusundan en muhkem kalesi hangisiyse, ona snrd. te Preveze zaferiyle
Karlosun Cezayir seferi arasnda geen yldan fazla mddet, bu eit siyasi maskaralklarla
gemitir.
Hakanmz Sultan Sleyman Han, 9. sefer-i hmayunlarndan stanbula dnerlerken, Karlos
Kral da, sahip olduu Avrupa ktasnn yarsndan toplad kuvvetleri Cezayire karmaya
hazrlanyordu. Cezayiri alrsa, Kuzey Afrikadaki Trk hakimiyetinin temellerinden
sarslacan biliyordu. Hal donanmasnda 516 tekne vard, 274 kadrga ve sair cenk
teknesiydi. 65 dev galer bilhassa korkun birer kale gibi derya zerinde yzyordu. Hal
teknelerine forsalar dnda 12330 denizci ve 23900 kara askeri, ceman 36230 muharip
bindirilmiti. Ayrca yardmc snflar da vard. Bizzat Karlos Kraln kumandanlk ettii bu
seferin neticesinde Cezayirin alnacandan phe bile edilmiyordu ve Avrupann en tannm
amiralleri, generalleri, asilzadeleri, krallarnn yannda zafere katlabilmek iin byk arzu
gstermilerdi. spanyol, Alman, talyan, Flaman, Maltz asilzadelerinin en bykleri, Karlos
Kraln yanndayd.
KRAL KARLOSUN MEKTUBU
Hasan Beyin 600 Trk levendi ve 2000 Arap gnll atls vard. Donanmasn, imha
edilmemesi iin, Cezayir nlerinden hareket ettirmeye mecbur olmu, tabiatyla leventlerin
ou da teknelerine binip gitmilerdi. Karlos Kral, Cezayire kt gn(*) Hasan Beye Trke
olarak yle bir name gnderdi:
"Bu grdn kuvvete kar koymaya, deil senin, Gran Senyrn bile takat yetmez.
Gzn ak ve zerre kadar akln varsa, klcn kar, bana mendil bala, Cezayir kalesinin
anahtarlarn bana getir. Huzurumda yer pp af dilersen, hayatn balarm. Ben, spanyann,
Napolinin, Sicilyann, Hollandann, Belikann, Amerikann kral, Almanyann
imparatoruyum. Senin baban ve efendin olan Barbaros bile Tunusta benim nmden pabusuz
kamtr. Zinhar bana silah ekmek gibi bir lgnla kaplmayasn. Yoksa sa akna, senin
her paran Cezayir burlarnn birine asarm."
Oulluum Kara Hasan Bey, yle cevap verdi: "Kale ve lke benim deildir ki, sana
vereyim. Sultan Sleymann lkesini sana teslim edip dnya ve ahrette bednam olamam.

Senden de zerre kadar pervam yoktur. Hayatn, babam Hayreddin Paadan dayak yemekle
gemitir. Yce Tanr elbette bana da zafer verecektir!"
(*) 20 Ekim 1541
Karlos, yel gtrmez askeriyle kaleye taarruza geti. Ancak daha ilk gn yle bir
mukavemet grd ki, ard. Akama doru yorgun askerini adrlara sokup, ertesi sabah
taarruzunu yenilemek zere ekildi. Ey mbarek gece! Ne olacaksa bu gece olacakt. Aam
Oruun binlerce Anadolulu ve Rumelili yoldayla ehit olup toprana kart Cezayir, bizde
mi kalacakt, kafirin eline mi decekti? Her ey bu gece belli olacakt.
Kafirler, ertesi gn Cezayiri alacaklar fikriyle gemilerinden yzlerce f arap getirdiler.
ip elendiler ve szdlar. Cezayir kalesine snm 600 leventten zerre kadar korkular yoktu.
Hasan, casuslarn valye klna bryp, dman adrlarna kadar sokmutu. Bizim
leventler iinde spanyolcay ve baka kafir dillerini ana dili gibi konuanlar oktu. Hatta
ilerinde on yldan fazla spanyol gemilerinde forsalk yapm olanlar vard. Bunlar vaziyeti
hemen Hasana bildirdiler. Oulluum, anlad ki, bireyler yaplabilirse, bu gece yaplacaktr.
Yoksa yarn sabah, i yaman olur. Leventlerini ve gnlllerini da yolundan geirtip kafir
ordugahnn arkasna dt. Ay, bulutlarn ardna gizlenmiti. Gece kapkaranlkt. Yamur
balad ve gittike iddetlendi ve testiden boalr gibi yamaya balad. Nihayet hava frtnaya
evirdi. Btn bu alametler, Cenab- Hakkn, biz mcahit kullarnn yannda olduunu
gsteriyordu. Leventlerim, dmann burnunun ucuna kadar gelmiti. Fakat dmann gz
yalnz gece karanlndan ve frtnadan dolay kapal deildi. Gzlerine Tanr tarafndan gaflet
perdesi de ekilmiti. Sarho kpekler gibi, adrlarnda szmlard.
Nbetileri, frtnann iddetinden nbet yerlerini brakp uraya buraya snmlard. Hey
Ulu Tanr! Nerelere kaadir deilsin! Bir avu mcahit kulunu, Karlos kafirinin yel gtrmez
ordusuna ve deryay kaplayan donanmasna kar muzaffer eder misin? Bu da senin ltfuna
baldr.
BYK TRK GELM
Tanr, cemal yzn gstermeye balad. Semadan yumurta byklnde dolular
yayordu. adrna snmayan tek kafir kalmamt. Derya c-u hura gelmi, kaynyordu.
Kafir donanmasnda, teknelerini sulara gmdrmemek iin byk bir faaliyet balamt.
Tam gece yars Hasan Bey, dman ordugahn tarumar etmeye balad. "stanbuldan
Barbaros, belki Byk Trk gelmi!" diye feryat eden kafirlerden bini, leventlerin palalar
altnda can verdi. Kafirler sabaha kadar uyuyamadlar. Bitkin bir halde gnein doduunu
grdler. Ancak yeni gelen gn, haklarnda daha hayrl akbetler getirmiyordu. Kral Karlos,
asabiyet, tereddt ve korku iindeydi. Her an Donanmay- Hmayun ufukta grnr
telandayd. Ancak oulluum Kara Hasan Beyin vaziyeti de iyi deildi. Cezayir halk, birka
yl nce Tunus ehri halknn bana gelenleri hatrlyor, Trkleri teslime zorlamak istiyordu.
Hangi taraf sebat gsterirse, o taraf kazanacakt. Kral Karlos, bu sebat gsteremedi. Gittike
bozan hava, yabanc topraklarda bulunan kafirlere, Tanrnn bir gazab gibi grnyordu.
Karlos Kral, askerine, donanmaya dnmek ve Doriaya, donanmay harekete hazr tutmak
emrini verdi. Dmann mevzilerinden kp sahile ynlatn ve teknelerine binmek iin
birbirini inediini gren Hasan, taarruza geti. Kafirlerin ekildiini grp lgnlar gibi
sevinen Araplar da artk yreklenmiler, binlercesi, ganimet akyla gnll olarak leventlerin
arasna karmt. Kafir askeri, a, susuz ve yorgundu. Karlos Kraln bile, ben deryann hangi
tarafndan karm, diye korktuunu hisseden kafirlerin maneviyat bsbtn bozulmutu.
Dman, zerinde bulunduu araziyi de tanmyor, birok hata yapyordu. Hasan, frsat tam
zamannda yakalad. Dman armadasnn yarsndan fazlas frtnadan karaya oturmutu.
Leventler, kafirleri teker teker balamaya yetiemeyip, birbirlerine balayp Cezayir'e sevk
ediyorlard. stelik Karlos Kraln brakt btn toplar, cephaneyi ve mhimmat da onlara
tattlar.
Bu suretle 20000 kafir ya frtnada bouldu, ya leventlerin klc altnda can verdi, veya esir
dt. Dman armadasnda 4000 safkan svari at vard. Bunlarn boulmayanlar, erzaklar
kaybolan kafirler tarafndan kesilip yenildi. Binlerce akaya alnamaz ok gzel hayvanlard.
Toplarn hepsi leventlerin eline geti. Dehet iinde kalan dman, kitle halinde gelip teslim
oluyordu. Dmann barutu ve silahlar slanm, ate almyordu. Zrhl spanyol kafirleri,
yamurdan batak olan arazide gmlp kalyor, adm atamyorlard. Cezayir sahilleri, binlerce
arn boyu, gzn alabildiine kafir cesetleri, hayvan leleri, paralanm gemi enkaz ile
doluydu. Hallar, en kk arlklarn bile gemilerine bindiremediler. Hepsi leventlerin eline
geti. Cezayir ehri, bu ganimetten bir kat daha zenginleti. Generaller, amiraller, dukalar,

prensler, kontlar, valyeler ve Cezayirin fethini grmek iin gelen Avrupa saraylarnn en asil
kadn ve kzlar, esir dt. Doria ile Kortez, glkle canlarn kurtardlar. Bu Kortez denen
zalim, Yeni Dnyada yz binlerce insan atete kzartan gayretle melun bir kafirdi. Cezayiri
Yeni Dnya sanp buraya da musallat olmak istemiti. Vay bir Mslman lkesi bu zalimlerin
eline geseydi ne olurdu? Misalini birka yl nce Tunusta vermilerdi.
ATINI YYEN KRAL!
Doria, Hasan Beyin leventlerinin zerine kadrgalardan glle yadryor, fakat bu, leventleri
daha fazla kzdrmaktan baka bir ie yaramyordu. Hal kadrgalarndaki binlerce Mslman
forsa bouldu. Ancak 1800, Hasan Beyin gayretleri neticesinde derya yznden toplanp
kurtarld. Bizzat Doriann bindii batarda batt ve Cenevizli kafir, cann baka bir kadrgaya
atarak halas etti.
Hallarn vaziyeti, kelimelerle anlatlamayacak derecede ktyd. Bizzat Karlos Kral, ki
Avrupann yarsna sahipti, deerine paha biilemez atn kestirip afiyetle yedi. Cezayirden
kaarken, bandaki tac frlatp deryaya att. Hakanmz Sultan Sleyman Hana zenip
ordusunun bana gemek istemiti. Fakat hakanmz gibi asker olarak yetimi bir hkmdar
deildi. mrnde tek bana bir orduya kumandanlk etmemiti. Askerlik ve derya ilimlerinin
klli cahiliydi. Karlos Kral, az daha esir dyordu. Ancak kendisini koruyan Malta valyeleri
sayesinde ve Hasan Beyin askerinin az olmas yznden kurtulup kat.
Hal armada, ancak 13 gn Cezayirin bereketli topraklarnda kald ve mahvolmas iin 3
gn kafi geldi. spanya ve talya limanlar, Trk kl artklar olan perian Hallarla dolup
tatka, btn Avrupa teessrnden kan alad.
Oulluum Hasan Bey'e bu byk zaferinden sonra Gazi nvan verildi. Zaferden az
sonra Cezayire geldim. Karlos Kraln bu kadar erken geleceini tahmin etmediim iin
gecikmitim. Muharebe sahalarn gezdim. Hasann rtbesi bahriye sancakbeyi idi.
Hakanmzn deil, Vezir-i Azamn deil, bir vezirin, hatta bir beylerbeyinin deil, bir
sancakbeyinin, Avrupann asrlardan beri grmedii en byk hkmdar perian etmesi,
btn tarihte ok tesadf edilen vakalardan deildir. Bu Karlos Kral, Fransa Kral Fransuva gibi
byk bir kafir hkmdarn, birka saatlik bir muharebeden sonra esir alm bir hkmdard.
Sonradan oulluum Hasan, Cezayir nlerinde batan kafir kadrgalarndan 150 top kard.
Deryadan karlan bu toplar onarlp Cezayire getirildi. O kadar fazla esir alnmt ki, bunlarn
bir ksm hediye kabilinden una buna datld. Esir pazarlarndaki fiyatlar byk lde dt.
Hasan, evketl hakanmza ve bana yollayaca hediyeleri, 30 kadrgaya doldurup stanbula
gnderdi. Cezayirden hareketten 21 gn sonra 30 kadrga, stanbula geldi. Birok Frenk kraln
hasedinden atlatacak bir donanma idi. stanbul halk enlik yapt. Kadrgalarn banda Deli
Mehmed Reis vard.
Mehmed Reis, nce beni ziyaret etti. Elimi pt. Hatrn sordum. Oulluum Hasann
namesini verdi. Okudum. Mesrur oldum. Mehmed Reisin nne dtm. Cihan saltanatnn
eii olan Saray- Hmayuna geldim. Ardmzdan 30 kaptan ve bir sr levent geliyor, leventler,
hakanmza sunulacak hediyeleri tayorlard. Hepsi altn srmalara boulmutu.
TERSANE- HMAYUNDA ON BNLERCE ALIIYORDU
Sultan Sleyman Han, benimle beraber yalnz Mehmed Reisi ve kaptanlarn ileri
gelenlerinden drt, beini huzuruna kabul buyurdu. Dierleri darda beklediler. Hasan Beyin
namesini hakanmza verdim. Usul harici olarak bizzat ap okudular. Yzleri aydnland.
Kaptanlara 200 altn, leventlere 100 altn, huzura girenlere hlatler verilmesini buyurdu.
Hasann forsa olarak gnderdii 1000 kafir bilhassa makbule geti. Hasana beylerbeyilik ve
paalk payesi verdi ki, hayatmda oulluumun bu saadetini grnce gzlerim yaard. nk
benim de rtbem beylerbeyi idi.
Cezayirli leventlerin bir ksm ilk defa stanbula geliyorlard. ou Anadolunun kk
karyelerinden Cezayire gitmi ocuklard. Byk ehirlerden olan azd. stanbulu grnce
ardlar. Boaziini ve Hisarlar gezdiler. Tersane-i Hmayunda on binlerce kiinin yze
yakn gemiyi ina etmek iin karnca gibi kaynatklarn grnce, hayretlerinden dilleri tutuldu.
Bu derece kudretli bir devletin tebaas olduklar iin Tanrya krler ettiler. Leventlere ok iyi
baktm. Yemeklerinden brek ve baklavay eksik etmedim. Kaptanlar, stanbulun konuksever
zenginlerinin konaklarnda paalar gibi arland. Anadoludan levent yazlmak iin bir sr
gen gelmiti. Bunlardan denizcilik bilen 300n Cezayire gnderdim. Dierlerini, denizcilik
renmeleri iin Tersanede alakoydum. 5 para kadrgay azlarna kadar cephane ve gemi
malzemesiyle doldurup Cezayire gtrmek zere Deli Mehmede teslim ettim.

Mehmed Reis, 35 pare tekneyle stanbuldan ayrld. Sultan Sleyman Han Hazretleri, seyir
iin Sarayburnuna inmilerdi. Kadrgalar, btn toplarn ateleyerek Cihan Hakann
selamladlar. 17. gnde Cezayire vardlar.
Hakanmz birka gn sonra Hasan Paaya 5 kadrga daha gnderdi. ahs iin de
mcevherli kl, kavuuna takmas iin zafer elengi, mcevherli saat, tek tal yzk, sancak
ve hlat yollad. Bu suretle oulluum, resmen "Gazi Kara Hasan Paa" oldu. Hasan, bana
hediye olarak 500 esir gndermiti. Bu kadar adam ne yapacaktm? Hepsini devlete hibe ettim.
Dier taraftan Karlos Kraln aylarca kiliseden kmad haberi geldi. Hatta kederinden
ld bile ayi oldu.
Hatralarma burada son veriyorum. Bana dinime, devletime ve hakanma acizane hizmet
etmek iin birok frsat veren Yce Tanrya krler ederek szm bitiriyorum(*).

- SON (*) Barbaros Hayreddin Paa bundan sonra 1543 - 44 Fransa seferine kmtr ki, hatralarda bu
bahis yoktur. 4 Temmuz 1546da 74 yalarnda stanbulda lmtr. Beiktataki trbesi, yzyllar
boyunca, Trk Donanmasnn her seferine hareketinde yzlerce topla selamlanmtr. Bugn de her
yl Prevezenin yl dnm gnnde milli ve askeri tren yaplmaktadr. Hamidiye kahraman Rauf
Orbayn bile: phe yok ki ben, Barbarosun dmen neferi olamam demesi, Trk milletinin byk
denizciye kar duyduu hislerin derecesini gsterir. Hayat Tarih Mecmuas, GAZAVAT-I HAYREDDN
PAAy geni okuyucu kitlesine bugnn diliyle sunduu iin bahtiyardr. Eserin ilmi bir edisyonunu
yapmak, tarihilerimize den ve tez zamanda baarlmas icap eden bir itir. Arapaya, Macarcaya,
talyancaya, spanyolcaya ve Franszcaya evrilen bu eserin Trke metninin gnmze kadar
baslmam olmas, hayret ve teessrle kaydedilecek bir eydir.