2006 Quan Tri Cong Nghe

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG
QUN TR CNG NGH

(Dng cho sinh vin h o to i hc t xa)
Lu hnh ni b

H NI - 2006

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

QUN TR CNG NGH

Bin son : THS. PHAN T ANH
Chng 1 Cng ngh v qun tr cng ngh

3
CHNG 1: CNG NGH V QUN TR CNG NGH.
1.1. CNG NGH
1.1.1. Cc khi nim c bn v cng ngh
1- Khi nim
Trong qu trnh i mi qun l kinh t Vit Nam, chuyn i t c ch k hoch ho tp
trung sang c ch th trng theo nh hng x hi ch ngha, nhiu thut ng kinh t - k thut
du nhp vo Vit Nam, trong s c thut ng cng ngh.
C th ni cng ngh xut hin ng thi vi s hnh thnh x hi loi ngi. T Cng
ngh xut pht t ch Hy Lp ( - Tekhne) c ngha l mt cng ngh hay mt k nng v
( - logos) c ngha l mt khoa hc, hay s nghin cu. Nh vy thut ng technology
(Ting Anh) hay technologie (Ting Php) c ngha l khoa hc v k thut hay s nghin cu c
h thng v k thut - thng c gi l cng ngh hc.
Vit Nam, cho n nay cng ngh thng c hiu l qu trnh tin hnh mt cng on
sn xut l thit b thc hin mt cng vic (do cng ngh thng l tnh t ca cm thut
ng nh: qui trnh cng ngh, thit b cng ngh, dy chuyn cng ngh). Cch hiu ny c xut
x t nh ngha trong t in k thut ca Lin X trc y: cng ngh l tp hp cc phng
php gia cng, ch to, lm thay i trng thi, tnh cht, hnh dng nguyn, vt liu hay bn
thnh phm s dng trong qu trnh sn xut to ra sn phm hon chnh. Theo nhng quan
nim ny, cng ngh ch lin quan n sn xut vt cht.
T nhng nm 60 ca th k XX, khi u t M ri Ty u s dng thut ng cng
ngh ch cc hot ng mi lnh vc, cc hot ng ny p dng nhng kin thc l kt qu
ca nghin cu khoa hc ng dng - mt s pht trin ca khoa hc trong thc tin - nhm mang
li hiu qu cao hn trong hot ng ca con ngi.
Khi nim cng ngh ny dn dn c chp nhn rng ri trn th gii, v d th hin
vic thay i tn gi ca cc tp ch ln trn th gii nh Tp ch khoa hc v k thut Science
et technique i thnh Khoa hc v cng ngh Scince et technogie.
Vit Nam, Ngh quyt 26 ca B chnh tr , Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn
Vit Nam kho VI (1991) mang tn Ngh quyt v khoa hc cng ngh. Nh vy thut ng
cng ngh c s dng chnh thc nc ta. Nm 1992, U ban khoa hc - k thut Nh
nc i thnh B Khoa hc Cng ngh v Mi trng (nay l B khoa hc Cng ngh).
Mc du c s dng kh rng ri trn th gii, song vic a ra mt nh ngha cng
ngh li cha c c s thng nht. l do s lng cc cng ngh hin c nhiu n mc
khng th thng k c. Cng ngh li ht sc a dng, khin nhng ngi s dng mt cng
ngh c th trong nhng iu kin v hon cnh khng ging nhau s dn n s khi qut ca h
v cng ngh s khc nhau. Bn cnh s pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh lm
thay i nhiu quan nim c tng nh vnh cu, cng l nguyn nhn dn n s khng thng
nht trn.

4
Vic a ra mt nh ngha khi qut c bn cht ca cng ngh l vic lm cn thit, bi
v khng th qun l cng ngh, mt khi cha xc nh r n l ci g.
Cc t chc quc t v khoa hc, cng ngh c nhiu c gng trong vic a ra mt nh
ngha cng ngh c th dung ho cc quan im, ng thi to thun li cho vic pht trin v ho
nhp ca cc quc gia trong tng khu vc v trn phm vi ton cu.
C bn kha cnh cn bao qut trong nh ngha cng ngh l:
- Kha cnh cng ngh l my bin i
- Kha cnh cng ngh l mt cng c
- Kha cnh cng ngh l kin thc
- Kha cnh cng ngh hm cha trong cc dng hin thn ca n.
Kha cnh th nht cp n kh nng lm ra vt, ng thi cng ngh phi p ng
mc tiu khi s dng v tho mn yu cu v mt kinh t nu n mun c p dng trn thc t.
y l im khc bit gia khoa hc v cng ngh.
Kha cnh th hai nhn mnh rng cng ngh l mt sn phm ca con ngi, do con
ngi c th lm ch c n v n hon ton khng phi l ci hp en huyn b i vi cc
nc ang pht trin. V l mt cng c nn cng ngh c mi quan h cht ch i vi con ngi
v c cu t chc.
Kha cnh kin thc ca cng ngh cp n ct li ca mi hot ng cng ngh l kin
thc. N bc b quan nim cng ngh phi l cc vt th, phi nhn thy c. c trng kin
thc khng nh vai tr dn ng ca khoa hc i vi cng ngh, ng thi nhn mnh rng
khng phi cc quc gia c cc cng ngh ging nhau s t c kt qu nh nhau. Vic s
dng mt cng ngh i hi con ngi cn phi c o to v k nng, trang b kin thc v
phi lun cp nht nhng kin thc .
Kha cnh th t cp n vn : cng ngh d l kin thc song vn c th c mua,
c bn. l do cng ngh hm cha trong cc vt th to nn n. Trung tm chuyn giao
cng ngh khu vc Chu v Thi Bnh Dng (The Asian and Pacific Centre for Transfer of
Technology APCTT) coi cng ngh hm cha trong bn thnh phn; k thut, k nng con
ngi, thng tin v t chc.
Xut pht t cc kha cnh trn, chng ta tha nhn nh ngha cng ngh do U ban Kinh
t v X hi khu vc Chu Thi Bnh Dng (Economic and Social Commission for Asia and
the Pacific ESCAP) a ra: Cng ngh l kin thc c h thng v quy trnh v k thut dng
ch bin vt liu v thng tin. N bao gm kin thc, k nng, thit b, phng php v cc h
thng dng trong vic to ra hng ho v cung cp dch v
nh ngha cng ngh ca ESCAP c coi l bc ngot trong quan nim v cng ngh.
Theo nh ngha ny, khng ch sn xut vt cht mi dng cng ngh, m khi nim cng ngh
uc m rng ra tt c cc lnh vc hot ng x hi. Nhng lnh vc cng ngh mi m dn tr
thnh quen thuc cng ngh thng tin, cng ngh ngn hng, cng ngh du lch, cng ngh vn
phng
Cng cn lu rng, trong nhiu trng hp khi cn thit, ngi ta vn tha nhn nhng
nh ngha cng ngh khc cho mt mc ch no . V d, trong l thuyt t chc ngi ta coi
cng ngh l khoa hc v ngh thut dng trong sn xut, phn phi hng ho v dch v; trong

5
Lut khoa hc v cng ngh ca Vit Nam, quan nim: cng ngh l tp hp cc phng php,
quy trnh, k nng, b quyt, cng c, phng tin dng bin i cc ngun lc thnh sn
phm.
2- Cc b phn cu thnh mt cng ngh
Bt c cng ngh no, d n gin cng phi gm c bn thnh phn. Cc thnh phn ny
tc ng qua li ln nhau thc hin qu trnh bin i mong mun. Cc thnh phn ny hm
cha trong phng tin k thut (Facilities), trong k nng ca con ngi (Abilities), trong cc
t liu (Facts) v khung th ch (Framework) iu hnh s hot ng ca cng ngh.
a/ Cng ngh hm cha trong cc vt th bao gm:
Cc cng c, thit b my mc, phng tin v cc cu trc h tng khc. Trong cng ngh
sn xut cc vt th ny thng lm thnh dy chuyn thc hin qu trnh bin i (thng gi
l dy chuyn cng ngh), ng vi mt qui trnh cng ngh nht nh, m bo tnh lin tc ca
qu trnh cng ngh. C th gi thnh phn ny l phn k thut (Technoware k hiu T).
b/ Cng ngh hm cha trong k nng cng ngh ca con ngi lm vic trong cng
ngh bao gm:
Kin thc, kinh nghim, k nng do hc hi, tch lu c trong qu trnh hot ng, n
cng bao gm cc t cht ca con ngi nh tnh sng to, s khn ngoan, kh nng phi hp o
c lao ng C th gi thnh phn ny l phn con ngi (Humanware k hiu H).
c/ Cng ngh hm cha trong khung th ch xy dng cu trc t chc:
Nhng quy nh v trch nhim, quyn hn, mi quan h, s phi hp ca cc c nhn hot
ng trong cng ngh, k c nhng quy trnh o to cng nhn, b tr sp xp thit b nhm s
dng tt nht phn k thut v phn con ngi. C th gi thnh phn ny l phn t chc
(Orgaware k hiu O).
d/ Cng ngh hm cha trong cc d liu c t liu ho c s dng trong cng
ngh, bao gm :
Cc d liu v phn k thut, v phn con ngi v phn t chc . V d, d liu v phn k
thut nh: Cc thng s v c tnh ca thit b, s liu v vn hnh thit b, duy tr v bo
dng, d liu nng cao v d liu thit k cc b phn ca phn k thut. C th gi thnh
phn ny l phn thng tin ca cng ngh (Inforware k hiu I).
Cc thnh phn ca mt cng ngh c quan h mt thit b sung cho nhau, khng th thiu
bt c thnh phn no. Tuy nhin, c mt gii hn ti thiu cho mi thnh phn c th thc
hin qu trnh bin i, ng thi c mt gii hn ti a cho mi thnh phn hot ng bin
i khng mt i tnh ti u hoc tnh hiu qu.
Nu khng hiu chc nng v mi tng h gia cc thnh phn ca mt cng ngh, c th
dn n lng ph trong u t trang thit b do cc thnh phn khc khng tng xng (hay khng
ng b) khin trang thit b, my mc khng pht huy ht tnh nng ca chng.
Phn k thut l ct li ca bt k cng ngh no. Nh my mc, thit b, phng tin, con
ngi tng c sc mnh c bp v tr tu. Bt k mt qu trnh bin i no cng c th m t
thng qua bn c tnh: mc nng lng pht ra; mc phc tp, cc x l v cng c cn dng,
nng sut v mc chnh xc c th t c. Xt trn bn c tnh , my mc t c kt
qu cao hn con ngi nh: nhanh hn, mnh hn, phc tp hn v chnh xc hn.

6
dy chuyn cng ngh c th hot ng c, cn c s lin kt gia phn k thut,
phn con ngi v phn thng tin. Con ngi lm cho my mc hot ng, ng thi con ngi
cn c th ci tin, m rng cc tnh nng ca n. Do mi tng tc gia phn k thut, con
ngi, thng tin nn khi phn k thut c nng cp, th phn con ngi, phn thng tin cng
phi c nng cp tng ng. Con ngi ng vai tr ch ng trong bt k cng ngh no.
Trong cng ngh sn xut, con ngi c hai chc nng: iu hnh v h tr. Chc nng
iu hnh gm: vn hnh my mc, gim st my mc hot ng. Chc nng h tr gm bo
dng, bo m cht lng, qun l sn xut. S phc tp ca con ngi khng ch ph thuc vo
k nng lm vic m cn thi ca tng c nhn i vi cng vic. Con ngi quyt nh mc
hiu qu ca phn k thut. iu ny lin quan n thng tin m con ngi uc trang b v
hnh vi (thi ) ca h di s iu hnh ca t chc.
Phn thng tin biu hin cc tri thc uc tch lu trong cng ngh, n gip tr li cu hi
lm ci g, know what v lm nh th no know how. Nh cc tr thc p dng trong cng
ngh m cc sn phm ca n c cc c trng m sn phm cng loi ca cc cng ngh khc
lm ra khng th c c. Do phn thng tin thng c coi l sc mnh ca mt cng
ngh. Tuy nhin sc mnh ca cng ngh li ph thuc con ngi, bi v con ngi trong qu
trnh s dng s b sung, cp nht cc thng tin ca cng ngh. Mt khc, vic cp nht thng tin
ca cng ngh p ng vi s tin b khng ngng ca khoa hc.
Phn t chc ng vai tr iu ho, phi hp ba thnh phn trn ca cng ngh thc hin
hot ng bin i mt cch hiu qu. N l cng c qun l: lp k hoch, t chc b my, b
tr nhn s, ng vin thc y v kim sot mi hot ng trong cng ngh. nh gi vai tr ca
phn t chc, ngi ta coi n l ng lc ca mt cng ngh.
Mc phc tp ca phn t chc trong cng ngh ph thuc vo mc phc tp ca ba
thnh phn cn li ca cng ngh. Do khi c thay i trong cc thnh phn , phn t chc
cng phi c ci t cho ph hp.

T
o o
I
H
Hnh 1.1. Minh ho mi quan h gia bn thnh
phn cng ngh

7
Hnh 1.1. M t mi quan h gia bn thnh phn ca mt cng ngh, trong phn H nh
b no, phn T nh tri tim, khng kh chung quanh nh thng tin I, tt c nm trong ngi nh t
chc O.
3- Phn loi cng ngh:
Hin nay s lng loi cng ngh nhiu n mc khng th xc nh chnh xc, do vic
phn loi chnh xc, chi tit cc loai cng ngh l iu kh thc hin. Tu theo mc ch, c th
phn loi cng ngh nh sau:
* Theo tnh cht: C cc loi cng ngh sn xut; cng ngh dch v; cng ngh thng tin;
cng ngh gio dc- o to. Theo ISO 8004.2, Dch v c bn loi:
- Ti chnh, ngn hng,bo him, t vn
- Tham quan, du lch, vn chuyn
- T liu, thng tin
- Hun luyn, o to
* Theo ngnh ngh: C cc loi cng ngh cng nghip; nng nghip; cng ngh sn xut
hng tiu dng, cng ngh vt liu.
* Theo sn phm: Tu thuc loi sn phm c cc loi cng ngh tng ng nh cng ngh
thp, cng ngh xi mng, cng ngh t
* Theo c tnh cng ngh: cng ngh n chic, cng ngh hng lot, cng ngh lin tc.
thun li cho cc nh qun l cng ngh ngi ta cn a ra cch phn loi nh sau :
* Theo trnh cng ngh : (cn c mc phc tp, hin i ca cc thnh phn cng
ngh), c cc cng ngh truyn thng, cng ngh tin tin, cng ngh trung gian.
- Cc cng ngh truyn thng thng l th cng, c tnh c o, tinh xo cao,
song nng sut khng c v cht lng khng ng u. Cc cng ngh truyn
thng c ba c trng c bn: tnh cng ng, tnh n nh v tnh lu truyn.
- Cc cng ngh tin tin l thnh qu khoa hc hin i, nhng cng ngh ny c
nng sut cao, cht lng tt v ng u, gi thnh sn phm ca chng h.
- Cng ngh trung gian nm gia cng ngh tin tin v truyn thng xt v trnh
cng ngh.
* Theo mc tiu pht trin cng ngh : Bao gm cng ngh pht trin, cng ngh dn dt,
cng ngh thc y.
- Cc cng ngh pht trin bao gm cc cng ngh bo m cung cp cc nhu cu
thit yu cho x hi nh: n, , mc, i li
- Cc cng ngh thc y bao gm cc cng ngh to nn s tng trng kinh t
trong quc gia.
- Cc cng ngh dn dt l cc cng ngh c kh nng cnh tranh trn th trng th
gii.
* Theo gc mi trng: Bao gm cng ngh nhim v cng ngh sch.
Cng ngh sch l cng ngh m qu trnh sn xut tun theo iu kin gim nh hng
nhim n mi trng, s dng cc ngun nguyn liu th v nng lng vi chi ph hp l v
kinh t (cng ngh thn mi trng).

8
* Theo c th ca cng ngh: c th chia cng ngh thnh hai loi: cng ngh cng v
cng cng ngh mm. Cch phn loi ny xut pht t quan nim cng ngh gm bn thnh phn
trong phn k thut c coi l phn cng, ba thnh phn cn li c coi l phn mm ca
cng ngh. Mt cng ngh m phn cng ca n c nh gi l ng vai tr ch yu th cng
ngh c coi l cng ngh cng v ngc li.
Cng c quan nim coi cng ngh cng l cng ngh kh thay i; cn cng ngh mm l
cng ngh c chu trnh sng ngn, pht trin nhanh.
* Theo u ra ca cng ngh: Bao gm cng ngh sn xut v cng ngh qu trnh:
- Cng ngh sn phm lin quan n thit k sn phm (thng bao gm cc phm
mm thit k sn phm) v vic s dng, bo dng sn phm (thng bao gm
cc phm mm s dng sn phm); trong khi cng ngh qu trnh ch to cc
sn phm c thit k (lin quan n bn thnh phn cng ngh).
- Cui cng mt loi cng ngh mi xut hin lm o ln cn bn cch phn loi
cng ngh truyn thng, l cc cng ngh cao (Hightech-Avance
Technology).
Theo quan nim ca mt s t chc quc t, ngnh cng ngh cao phi c cc c im sau:
Cha ng n lc quan trng v nghin cu trin khai.
C gi tr chin lc i vi quc gia
Sn phm c i mi nhanh chng
u t ln cng ri ro cao
Thc y c sc cnh tranh v hp tc quc t trong nghin cu- trin khai, sn xut
v tm kim th trng trn qui m ton quc.
Nh vy, cng ngh cao l cng ngh c kh nng m rng phm vi, hiu qu ca cc cng
ngh hin c nh tch hp cc thnh tu khoa hc cng ngh tin tin.
Tiu chun quan trng nht ca mt cng ngh cao l hm lng nghin cu- trin khai cao
v t l chi ph nghin cu- trin khai phi cao hn mc chi ph trung bnh cho nghin cu - trin
khai trong gi bn sn phm (v d hin nay l 11,4% so vi mc trung bnh 4%).
Cc nc pht trin thuc t chc OECD xc nh 6 ngnh cng ngh cao nh sau:
Cng ngh hng khng v tr
Tin hc v thit b vn phng
in t v cu kin in t
Dc phm
Ch to kh c o lng
Ch to thit b in.
1.1.2. Cc c trng ca cng ngh
Mun qun l tt cng ngh cn nm vng cc c trng c bn ca cng ngh. Nhiu nc
ang pht trin khng thnh cng trong vic da vo pht trin cng ngh xy dng t
nc, do khng nm vng cc c trng ny.

9
Trong nn kinh t th trng, cng ngh l mt loi hng ho nhng l mt loi hng ho
c bit. Do l mt sn phm c bit nn ngoi nhng c trng nh nhng sn phm thng
thng, cng ngh c nhng c trng m ch cng ngh (sn sinh ra sn phm) mi c.
Cc c trng ca cng ngh cn c nm vng l: chui pht trin ca cc thnh phn
cng ngh, phc tp (mc tinh vi) ca cc thnh phn cng ngh, hin i ca cc thnh
phn cng ngh v chu trnh sng ca cng ngh.
1- Chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh
a/ Phn k thut: Khi u ca phn cng cng ngh l nghin cu nhu cu, thit k, ch
to th, trnh din, sn xut hng lot, truyn b, ph bin v cui cng l b thay th bi trang
thit b mi.
Cc nc ang pht trin c mt cng ngh thng thng qua con ng nhp khu, do
khng tri qua cc trnh t c cng ngh nn kh nm vng, tin n lm ch c n.
b/ Chui pht trin k nng cng ngh ca con ngi hnh thnh t khi c nui dng,
dy d trong nh tr, lp mu gio. Tip theo c hc tp trong nh trng t tiu hc, trung hc
c s v trung hc ph thng, ri o to trong trng dy ngh hay trng chuyn nghip, cao
ng hay i hc. Vi kin thc trang b qua qu trnh o to, con ngi tham gia vo cc cng
ngh, trong qu trnh vi s tch lu kinh nghim, k nng ca h c nng cp v pht trin.
Khng tri qua trnh t pht trin trn, kh nng pht trin k nng cng ngh s b hn ch.
Cc nc ang pht trin, do hn ch v ti chnh khng thc hin c y cc giai on
u, c bit giai on nui dng n gio dc tiu hc, khin cc nc ny thng gp kh
khn trong vic p ng ngun lc con ngi c trnh cao.
Chui pht trin k nng ca con ngi khng c kt thc, v nhng k nng, ng gp ca
con ngi tch lu c trong qu trnh hot ng ca h c truyn li cho cc th h sau.
c/ Chui pht trin ca thng tin cng ngh bt u l thu thp d liu cn thit, ri sng
lc, phn loi, kt hp, phn tch tng hp v cp nht.
Chui pht trin thng tin khng c kt thc, v cc thng tin c th c s dng ng thi
trong nhiu cng ngh.
d/ Chui pht trin ca phn t chc khi u t vic nhn thc nhim v ca hot ng,
trn c s tin hnh bc chun b, thit k khung t chc, b tr nhn s, sau t chc bt
u hot ng theo chc nng cp trn. Trong qu trnh iu hnh hot ng, t chc
c theo di, phn hi iu chnh cho ph hp vi iu kin thay i c bn trong ln bn
ngoi.
Cc giai on pht trin ca cc thnh phn cng ngh m t trong hnh 1.2

Chui pht trin ca phn k thut (cc phng tin)
Ni sinh Nghin cu Thit k
Ngoi sinh Chn lc Thch nghi
Ch to
th
Trnh
din
Sn
xut
Truyn b
(ph bin)
Loi b, b
thay th


10
Chui pht trin ca phn con ngi (cc k nng cng ngh)
Nui dy Ch bo Dy d Gio dc o to
Nng bc
cng c
Nng cp

Chui pht trin ca phn thng tin (Cc d liu)
Thu thp
Sng
lc
Phn loi
Kt
hp
Phn
tch
Tng hp Cp nht

Chui pht trin ca phn t chc (c cu)
Nhn thc
Chun
b
Thit
k
Thit lp
(b tr)
Hot
ng
Kim tra
Ci t (iu
chnh)

Hnh 1.2. Chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh

2- Mc phc tp ( tinh vi) ca cc thnh phn cng ngh
a/ Mc phc tp ca phn k thut c nh gi theo cc cp nh sau:
1) Cc phng tin th cng s dng nng lng c bp con ngi hay sc vt l ch
yu.
2) Cc phng tin c ng lc, ngun nng lng l cc loi ng c nhit, in thay
th c bp.
3) Cc phng tin vn nng, c th thc hin hn hai cng vic.
4) Cc phng tin chuyn dng, ch thc hin mt hay mt phn cng vic, do sn
phm c trnh chnh xc cao.
5) Cc phng tin t ng, c th thc hin mt dy hay ton b cc thao tc khng cn
tc ng trc tip ca con ngi.
6) Cc phng tin my tnh ho, iu khin qu trnh lm vic bng my tnh: thay i
tc ; tm v tr v hng theo tn hiu; o, nhn ra v la chn mt tp hp, mt thao
tc thch hp.
7) Cc phng tin tch hp: thao tc ton b nh my, c tch hp nh s tr gip
ca my tnh CIM (Computer Integrated Manufacturing).
b/ Mc phc tp ca k nng con ngi
K nng cng ngh ca con ngi th hin qua hc vn (thng qua gio dc tiu hc,
trung hc) k nng cng ngh (c o to qua trng dy ngh, trng chuyn nghip, trng
i hc), tr lc ( thng minh). Theo mc cao dn, k nng ca con ngi c sp xp theo
cc cp sau:
1) Kh nng vn hnh
2) Kh nng lp t

11
3) Kh nng sa cha
4) Kh nng sao chp
5) Kh nng thch nghi
6) Kh nng ci tin
7) Kh nng i mi
c/ Mc phc tp ca thng tin
phc tp ca phn thng tin c nh gi theo cc mc sau:
1) D liu thng bo (bo hiu) th hin bng hnh nh, tham s c bn (v d thng s
ghi trn nhn thit b).
2) D liu m t, biu th cc nguyn tc c bn v cch s dng hay phng thc vn
hnh ca phn k thut (v d cc catalo km theo thit b).
3) D liu lp t, gm gm cc d liu v c tnh ca thit b, nguyn liu v c
tnh ca thit b, nguyn vt liu, ch to chi tit.
4) D liu s dng, nm trong cc ti liu km theo thit b gip cho ngi s dng
thit b mt cch hiu qu v an ton.
5) D liu thit k, gm cc ti liu thit k ch to.
6) D liu m rng, gm cc ti liu cho php tin hnh nhng ci tin, thay th cc
linh kin hay m rng tnh nng thit b.
7) D liu nh gi, l cc thng tin mi nht v cc thnh phn cng ngh, cc xu th
pht trin v cc thnh tu lin quan phm vi th gii.
Ba d liu cui c coi l phn b quyt ca cng ngh.
d/ Mc phc tp ca phn t chc
Cc ch tiu c trng cho phc tp ca phn t chc l: qui m th trng, c im qu
trnh sn xut, tnh trng nhn lc, tnh hnh ti chnh v mc li nhun. Cc c cu t chc c
xp theo cc cp sau:
1) C cu ng c: Ch s hu t qun l, u t thp, lao ng t, phng tin thng
thng, li nhun khng ng k.
2) C cu ng vng: Lm ch c phng tin, c kh nng nhn hp ng t cc t
chc cao hn, c cu sn xut n nh, c kh nng gim chi ph tng li nhun.
3) C cu m mang: C kinh nghim chuyn mn, qun l c nn np, c chuyn gia
cho tng lnh vc, li nhun trung bnh.
4) C cu bo ton: C kh nng tm kim sn phm mi v th trng mi, s dng
c cc phn k thut cao cp. Li nhun trung bnh.
5) C cu n nh: Lin tc ci tin cht lng v chng loi sn phm. Lin tc nng
cp phn k thut.
6) C cu nhn xa: Thng xuyn ci tin v i mi sn phm, s dng cc phng tin
tin tin. Li nhun cao. C th chuyn phn ln li nhun vo hot ng nghin cu
trin khai.

12
7) C cu dn u: C th tin n gii hn cng ngh lin quan. C kh nng chuyn
giao cng ngh theo chiu dc. Ch trng nghin cu khoa hc c bn. Li nhun thu
c rt cao.
Vic phn nh ranh gii cc cp phc tp ca cc thnh phn cng ngh i khi kh phn
nh r rng, cng nh tn gi cc cp phc tp c th khng thng nht cc ti liu khc nhau,
song iu r rng l i vi mi thnh phn, khi chuyn sang cp cao hn th mc phc tp tng
ln r rt. Trong phn k thut l s tng mc phc tp trong vn hnh; trong phn con ngi l
cc k nng v kinh nghim; trong thng tin l s tng gi tr ca cc d kin v trong t chc l
s tng mc tng tc v lin kt (xem hnh 1.3).

Kh nng i mi Thit b tch hp
Kh nng ci tin Thit b my tnh ho
Kh nng thch nghi Thit b t ng
Kh nng sao chp Thit b chuyn dng
Kh nng sa cha Thit b c vn nng
Kh nng lp t Thit b c ng lc
Kh nng vn hnh Thit b th cng
Nng lc con ngi Phng tin k thut
C cu t chc D kin, t liu
T chc ng c Thng tin bo hiu
T chc ng vng Thng tin m t
T chc m mang Thng tin chi tit
T chc bo ton Thng tin s dng
T chc n nh Thng tin thit k
T chc nhn xa Thng tin m rng
T chc dn u Thng tin nh gi

Hnh 1.3. Cc cp cng ngh, mc phc tp tng dn

3- hin i ca cc thnh phn cng ngh
Khc vi phc tp ca cc thnh phn cng ngh, hin i khng th chia thnh cp
m phi so snh chng vi thnh phn tng ng c coi l tt nht th gii vo thi im
nh gi.
Cng vic ny i hi nhng chuyn gia k thut thnh tho trong vic s dng cng ngh
. C mt s tiu chun chung nh gi mc hin i ca cc thnh phn cng ngh.
a/ hin i ca phn k thut
Ch tiu nh gi l hiu nng k thut - k hiu P. Nm tiu chun nh gi l:
- Phm vi ca cc thao tc ca con ngi

13
- chnh xc cn c ca thit b
- Kh nng vn chuyn cn c
- Qui m kim tra cn c
- Gi tr ca phn k thut xt v mt ng dng khoa hc v b quyt cng ngh.
b/ hin i ca phn con ngi
nh gi bng ch tiu: kh nng cng ngh - k hiu C. Cc tiu chun nh gi:
- Tim nng sng to
- Mong mun thnh t
- Kh nng phi hp
- Tnh hiu qu trong cng vic
- Kh nng chu ng ri ro
- Nhn thc v thi gian.
c/ hin i ca phn thng tin
nh gi bng ch tiu: Tnh thch hp ca thng tin - k hiu A. Cc tiu ch nh gi:
- Kh nng d dng tm kim
- S lng mi lin kt
- Kh nng cp nht
- Kh nng giao lu.
d/ hin i ca phn t chc
nh gi bng ch tiu: Tnh hiu qu ca t chc - k hiu E. Cc ch tiu nh gi:
- Kh nng lnh o ca t chc
- Mc t qun ca cc thnh vin
- S nhy cm trong nh hng
- Mc quan tm ca cc thnh vin i vi mc tiu ca t chc.
Cc tiu chun trn phi c chi tit ho i vi cng ngh c th.

4- Chu trnh sng ca cng ngh
S pht trin ca mt cng ngh c qui lut bin i theo thi gian. Qun l cng ngh i
hi c s hiu bit su sc v chu trnh sng ca cng ngh, c bit l mi quan h ca chu trnh
sng cng ngh vi s tng trng th trng ca n. hiu r chu trnh sng cng ngh cn
cp n hai c trng khc c lin quan, l gii hn ca tin b cng ngh v chu trnh sng
ca sn phm.
a/ Gii hn ca tin b cng ngh
Mt cng ngh c cc tham s thc hin, biu hin mt thuc tnh bt k. V d vi ng c
ca hi nc l hiu sut ca chu trnh nhit, vi t l tc tnh theo km/h Tin b cng
ngh l s nng cao nhng tham s ny. Nu biu hin cc tham s thc hin theo trc y, ng vi
thi gian theo trc x, ta c mt ng cong c dng hnh ch S (hnh 1.4).


14

Hnh 1.4. ng cong ch S ca tin b cng ngh

ng cong ca ch S c th chia lm ba giai on: giai on phi thai, giai on tng
trng v giai on bo ho.
Giai on phi thai c trng bi s tng trng tham s thc hin chm, tip theo, cc
tham s c ci thin nhanh nh cc ci tin. Giai on bo ho bt u khi cng ngh t n
gii hn ca n, v d cc gii hn vt l. Nh ng c hi nc l gii hn ca hiu sut chu
trnh nhit.
c trng ch S dn n mt nhn thc quan trng khi mt cng ngh t ti gii hn t
nhin ca n, n tr thnh cng ngh bo ho v c kh nng b thay th hay loi b.
b/ Chu trnh sng ca sn phm
Quy lut bin i ca khi lng mt sn phm bn c trn th trng theo thi gian
c gi l chu trnh sng ca sn phm. Hnh 1.5. biu th mi quan h chu trnh sng sn phm
vi th trng.
S lng bn
A B C D E F

Thi gian

Hnh 1.5. Chu trnh sng sn phm - th trng
Tham s
k thut
Giai
on
phi
thai
Gii hn vt l
Giai on bo ho
Thi gian
Giai on
tng trng

15

Giai on A biu th s hnh thnh sn phm: tng thit k, trin khai, sn phm cha c
trn th trng, khng mang li li nhun cho Cng ty.
Giai on B bt u gii thiu sn phm trn th trng, c trng ca n l lng bn
chm.
Sau sn phm chuyn sang giai on C lung bn tng nhanh. Sau lng bn gim
dn (D), xut hin sn phm mi u vit hn n (E) vf n b thay th - giai on (F).
c/ Chu trnh sng ca cng ngh v quan h vi th trng
Hnh 1.6 biu th mi quan h gia s tng trng th trng ca mt cng ngh vi cc
giai on trong chu trnh sng ca n. Trc x biu din thi gian tn ti ca cng ngh, cn trc y
biu th khi lng bn c n trn th trng theo su giai on: 1) trin khai (A); 2) a ra p
dng (B); 3) tng trng ng dng (C); 4) bo ho (D); 5) b thay th (E) v 6) loi b cng ngh
(F).

S lng p dng

A B C D E F

Thi gian
Hnh 1.6. Tng trng th trng ti cc giai on khc nhau ca chu trnh sng
cng ngh

Trong giai on A: trin khai cng ngh, th trng cha c cng ngh. Trong giai on tip
theo B, C, D khi lng cng ngh bn c trn th trng tun theo ng cong tin b cng
ngh. N c trng bi s tng chm lc u sau tng nhanh ri bo ho.
Cng ngh t ti nh sau bt u gim (E) v b thay th khi c cng ngh mi xut
hin (F).
d/ ngha ca chu trnh sng cng ngh
+ Trong thi gian tn ti ca mt cng ngh, cng ngh lun bin i: v tham s thc hin
ca cng ngh; v quan h vi th trng
+ Trong nn kinh t cnh tranh, duy tr v tr ca mnh, cc cng ty phi tin hnh i
mi sn phm, i mi qui trnh sn xut v thay th cng ngh ang s dng ng lc khi c
nhng thay i trong khoa hc - cng ngh, trong nhu cu th trng.

16
+ Mt doanh nghip ang s dng mt cng ngh tin hnh hot ng sn xut hay kinh
doanh cn bit n ang giai on no ca chu trnh sng. Hiu bit ny rt quan trng v n lin
quan n gi tr ca cng ngh, n thi im thay i cng ngh, cng nh cc hot ng khc
i vi cng ngh. Tuy nhin xc nh chu trnh sng ca mt cng ngh ang hot ng i hi
phi c c nhng thng tin c h thng v cng ngh, v tin b khoa hc - cng ngh lin
quan v v th trng sn phm ca cng ngh. Ngoi ra, cn nm vng kin thc v khoa hc d
bo mi xc nh c s pht trin ca cng ngh trong tng lai.
1.2.QUN TR CNG NGH
1.2.1. Khi nim:
Mt s ngi cho rng h c th hiu c cc thut ng nh qun tr nhn s, qun tr ti
chnh,, nhng khng hiu thut ng qun tr cng ngh (Management of Technology MOT).
Qun tr cng ngh l qun tr k thut? Qun tr thng tin? Qun tr hot ng R&D? Qun tr
hot ng sn xut? Qun tr cc nh khoa hc, k thut?...
Theo M. Badawy, kh nh ngha MOT v y l lnh vc lin quan n nhiu ngnh: x hi
hc, kinh t hc, tm l hc, ton hc, khoa hc chnh tr, thng k, qun tr hc, l thuyt h
thng v nhn chng hc. T. Khalil th cho rng MOT lin kt khoa hc, k thut v qun tr
(Hnh 1.7) v MOT m ch qun tr nhng h thng c kh nng sng to, tip nhn v khai thc
cng ngh.

Hnh 1.7 Bn cht a ngnh ca MOT

MOT c th phm vi quc gia hoc phm vi t chc tm quc gia, MOT tp trung vo:
Chnh sch pht trin khoa hc cng ngh; tc ng ca cng ngh kinh t, x hi, mi trng;
nh hng ca s thay thay i cng ngh n con ngi ...
Ngi ta c th a ra khi nim v qun tr cng ngh nh sau : MOT l lnh vc kin
thc lin quan n vic xy dng v thc hin cc chnh sch gii quyt vn pht trin v
s dng cng ngh, s tc ng ca cng ngh n x hi, t chc, c nhn v mi trng. MOT
nhm thc y i mi to nn tng trng kinh t v khuyn khch s dng cng ngh mt cch
MOT
Hot ng
cng nghip
Khoa hc
x hi
Khoa hc
t nhin
L thuyt
kinh doanh
K thut

17
hp l v li ch con ngi. Ngoi ra MOT lin kt nhng lnh vc k thut, khoa hc v qun tr
hoch nh, pht trin v thc hin nng lc cng ngh nhm vch ra v hon thnh mc tiu
chin lc v tc nghip ca t chc.
cp doanh nghip, MOT gp phn vo vic tng cng v th cnh tranh ca doanh
nghip. Kt qu thm d 1500 Tng gim c (CEO) ca cc doanh nghip ln nht Hoa K
(1987) cho thy qun tr cng ngh khng tho ng l nguyn nhn ch yu lm hng ho ca
Hoa K mt li th cnh tranh trn th trng th gii (1/3 s ngi tr li cho rng MOT khng
tho ng l yu t quan trng nht: 3/4 s ngi tr li cho rng n l mt trong ba yu t quan
trng nht trong chn yu t). MOT l mt lnh vc mang tnh cht a ngnh v n bao hm nhng
kin thc c kt hp t lnh vc khoa hc, k thut (cc ngnh khoa hc, cng ngh thng tin,
cng ngh mi trng ...) v qun tr kinh doanh (qun tr maketing, ti chnh, k ton, kinh t
hc, lut kinh doanh ...). Do vy MOT gn lin vi cc chc nng ca doanh nghip nh R &D,
thit k, sn xut, maketing, ti chnh, nhn s v thng tin.
1.2.2. Cc vn chin lc v tc nghip ca MOT
1- Cc vn chin lc
a/ Cc khi nim
* Khi nim
Theo Maidique v Patch, chin lc cng ngh bao gm nhng la chn v k hoch m
cng ty s dng ng ph vi nhng e do v c hi t mi trng hot ng ca n.
Burgelman v Rosenblo cho rng chin lc cng ngh bao gm nhng quyt nh ca
cng ty v la chn cng ngh, v nng lc cng ngh, v cung cp vn cho pht trin cng ngh.
Mc d c s khc nhau, hai nh ngha trn u m ch rng:
- Chin lc cng ngh l k hoch di hn, n hng dn doanh nghip phn b cc
ngun lc cho cng ngh v s dng cng ngh.
- Chin lc cng ngh bao trm nhiu lnh vc lin quan n cng ngh.
* Cc lnh vc ca chin lc cng ngh.
- Trin khai cng ngh vo chin lc sn phm - th trng ca doanh nghip gip
doanh nghip t c li th cnh tranh da trn cng ngh.
- S dng cng ngh rng ri hn trong cc hot ng khc nhau thuc chui gi tr
(Value chain) ca doanh nghip.
- Phn b ngun lc cho cc lnh vc khc nhau ca cng ngh.
- Thit k cc c cu t chc cho b phn chu trch nhim v cng ngh v p dng
cc k thut qun tr qun tr cng ngh.
b/ Cc yu t nh hng n chin lc cng ngh
* Yu t bn ngoi.
- S pht trin cng ngh :
S pht trin cng ngh nh hng n nng lc cng ngh v nng lc cng ngh li nh
hng n chin lc cng ngh. Nhng kha cnh ca s pht trin cng ngh bao gm:
Cng ngh pht trin theo ng cong ch S

18
C nh hng qua li gia s pht trin ca cng ngh sn phm v s pht trin ca
cng ngh qu trnh.
S xut hin ca nhng cng ngh mi.
Cng ngh mi c kh nng ci thin hot ng kinh doanh hoc ngc li.
Nhng yu t v t chc nh hng ln n s thay i cng ngh.
- Bi cnh ca ngnh :
Bi cnh ca ngnh nh hng n chin lc cng ngh ca doanh nghip, n gm nhng
kha cnh quan trng sau:
C cu ngnh, c th c hiu v phng din 5 lc lng cnh tranh (five forces).
Cng ngh c th nh hng n 5 lc lng ny, nhng ngc li s tng tc gia
chng s quyt nh nng lc cng ngh.
Nhng chnh sch ca ngnh lin quan n i mi cng ngh
Cc ngun lc b sung cn thit thng mi ho cng ngh mi
S xut hin ca nhng kiu dng ni bt nht (dominant design).
S p dng nhng cng ngh c th
S xut hin nhng tiu chun ca ngnh
Nhng kha cnh x hi ca vic pht trin ngnh.
* Yu t bn trong.
- Nhng hnh ng c tnh chin lc ca doanh nghip
Nhng hnh ng c tnh chin lc th hin mc vng vng ca doanh nghip trc
nhng thay i ca mi trng bn ngoi. Theo Cooper v Schendel, i vi nhng doanh nghip
hot ng n nh, khi ng u vi nhng do ca cng ngh mi, cc doanh nghip ny
thng tng cng u t ci tin nhng cng ngh tin tin hn l chuyn sang vic s dng
cng ngh mi. Doanh nghip cng c th tham gia vo lnh vc kinh doanh mi. Nhng vic
ny thng xut pht t n lc pht trin cng ngh.
- Bi cnh t chc
Bi cnh ca t chc phn nh phng php qun tr v vn ho ca doanh nghip. Vn
ho ca doanh nghip c th ph thuc vo nhng nng lc c bit ca doanh nghip - nhng
nng lc ny xut pht t khoa hc (th d doanh nghip dc), xut pht t k thut (th d
doanh nghip ngy bn dn), xut pht t sn xut (th d doanh nghip Nht); hoc ph thuc
vo qu trnh pht trin sn phm ca doanh nghip theo phng php sc u cng ngh hay
phng php sc ko th trng.
c/ Phn loi chin lc
* Chin lc dn u
- Chp nhn mt t th tin cng v cng ngh.
- Hot ng R& D mnh.
- Ngun ti chnh mnh.
* Chin lc theo sau.
- Tr thnh ngi th hai, th ba i vo th trng.

19
- Sn phm, qu trnh c ci tin da theo phin bn u tin.
- thnh cng phi c nng lc cng ngh mnh.
* Chin lc bt chc.
- Thng i vo th trng mun, khi th trng vo giai on tng trng chm
hoc chn mui.
- C li th cnh tranh v chi ph thp, sn phm c nhng chc nng c a chung
v thng nhm vo th trng ln.
* Chin lc ph thuc.
- Tham gia mt t hoc khng tham gia vo R&D.
- Ph thuc vo khch hng.
- Da vo cng ngh ca doanh nghip khc.
* Chin lc truyn thng.
- Khng tin hnh bt c hot ng R&D no.
- Thch hp vi cc doanh nghip thuc ngh th cng.
* Chin lc c hi.
- p ng nhanh chng nhng c hi th trng i vi sn phm thi trang c i
sng ngn.
- Bt chc l cng lnh ca ngi c hi.
d/ Lin kt chin lc cng ngh v chin lc kinh doanh.
* Vai tr chin lc cng ngh trong hoch nh kinh doanh.
Chin lc cng ngh phi c xc nh trong bi cnh bao qut ca hoch nh kinh
doanh v cng ngh ch l mt thnh phn ca h thng kinh doanh.
Vai tr c bn ca chin lc cng ngh trong hoch nh kinh doanh l t ra 3 cu hi:
- Trong tng lai, doanh nghip s tham gia vo nhng hot ng kinh doanh no?
- V th ca doanh nghip phi nh th no ?
- Nhng hot ng nghin cu, sn xut v Marketing no l cn thit t c v
th ny?
Nu da vo chui gi tr ca doanh nghip th vai tr ca chin lc cng ngh trong
hoch nh kinh doanh l nhn dng nhng tc ng tim tng ca s thay i cng ngh ln bt
k b phn no ca chui gi tr.
* Xy dng chin lc cng ngh to li th cnh tranh
M.Porter ngh mt phng php chung tin hnh nh sau :
- Nhn dng tt c cc cng ngh trong chui gi tr ca doanh nghip.
- Nhn dng cc cng ngh c lin quan trong cc ngnh cng nghip khc.
- Xc nh s thay i then cht.
- Xc nh nhng cng ngh v nhng thay i cng ngh c vai tr quan trng i vi
li th cnh tranh.

20
- nh gi nng lc ca doanh nghip i vi nhng cng ngh quan trng v c
lng chi ph ca vic ci tin cng ngh.
- La chn chin lc cng ngh tng cng chin lc cnh tranh.
- Cng c chin lc cng ngh trong tng n v ca cng ty.
2- Cc vn tc nghip trong qun tr cng ngh l :
- Pht sinh tng v khi nim.
- D bo
- nh gi
- i mi
- Chuyn giao cng ngh.
- u t cho R&D.
- Lin kt cng ngh, sn phm v th trng.
3- Nhng thch thc v tr ngi trong MOT
a/ Thch thc :
MOT trong ngnh cng ngh cao i mt vi mt s thch thc sau:
- Quan h nghch chiu gia nng lc cng ngh v gi ca sn phm trong mt s
ngnh cng nghip, th d nhng sn phm k thut s .
- Chu k sng ca sn phm rt ngn lm cho k hoch di hn t c ngha.
- Chi ph ban u cho Maketing ca mt s sn phm rt cao.
- S thay i cng ngh c th ph v chin lc sn phm.
- Kh khn trong vic nh gi sn phm.
b/ Tr ngi :
Nhng tr ngi lm cho qun tr cng ngh km hiu qu c xem xt kha cnh tc
nghip v chin lc.
- V mt tc nghip, nhng tr ngi ny th hin qua nhng hot ng, chc nng v
quyt nh qun tr trong doanh doanh nghip lm cho vic s dng cc ngun lc
khng c ti u v mt chin lc ca cng ty, t duy chin lc, vai tr ca cng
ngh trong vic xy dng chin lc cng ty, mi quan h gia cc chc nng R&D,
k thut, sn xut v maketing.
- Sai lm chin lc trong qun tr cng ngh :
+ Hiu khng y v bn cht v mc ch ca MOT.
+ Tm nhn v s lnh o ca ban qun tr cp cao khng ph hp.
+ Nhng hot ng v mt t chc th yu km.
Chng 2 nh gi cng ngh v nng lc cng ngh

21
CHNG 2: NH GI CNG NGH V NNG
LC CNG NGH
2.1. NH GI CNG NGH
2.1.1. C s chung nh gi cng ngh.
nh gi cng ngh khi ngun t mt thc t l khng phi mi i mi cng ngh u
mang li li ch cho x hi. Ngy nay, nhiu quc gia coi nh gi cng ngh nh l bc u tin
hoch nh cng ngh ni ring v hoch nh chnh sch kinh t - x hi ni chung. Tuy vy,
nh gi cng ngh li l mt cng vic cn mi m i vi Vit nam
1- Khi nim:
Cho n nay cha c mt nh ngha thng nht v nh gi cng ngh. Di y l mt s
nh ngha v nh ga cng ngh.
- nh gi cng ngh l mt dng nghin cu chnh sch nhm cung cp s hiu bit
ton din v mt cng ngh hay mt h thng cng ngh cho u vo ca qu trnh ra
quyt nh.
- nh gi cng ngh l qa trnh tng hp xem xt tc ng gia cng ngh vi mi
trng xung quanh nhm a ra cc kt lun v kh nng thc t v tim nng ca
mt cng ngh hay mt h thng cng ngh.
- nh gi cng ngh l vic phn tch nh lng hay nh tnh cc tc ng ca mt
cng ngh hay mt h thng cng ngh i vi cc yu t ca mi trng xung
quanh.
2- Qu trnh xut hin v pht trin ca nh gi cng ngh.
Sau chin tranh th gii th hai, nhiu cng ngh tin tin t lnh vc quc phng c
chuyn sang dn dng. Cc cng ngh tin tin ny, mt mt lm ra nhiu ca ci to nn s tng
trng kinh t vi tc cao, mt khc gy nhim nng n cho mi trng sng do phn ln
cc cng ngh quc phng tiu th nhiu nguyn vt liu v nng lng. Tc ng xu ca cng
ngh n mi trng sng lm v mng nhiu nh khoa hc v chnh tr v vic p dng cc
cng ngh hin i, c bit gy phn ng mnh m trong cng chng.Vo nhng nm 60, khi
u t Hoa K, p lc ca qun chng khin chnh ph phi xem xt vn gy nhim ca cc
cng ngh sn xut, a ra cc lut l kim sot, iu chnh v sau lp ra c quan chuyn
theo di vn ny. Qu trnh trn dn n s hnh thnh nh gi cng ngh cp nh nc.
Khi nh gi cng ngh ch xem xt tc ng ca cng ngh n mi trng sng, cc ch
doanh nghip ch p dng nh gi cng ngh nh mt cng c i ph vi chnh quyn. Tuy
nhin, nh gi cng ngh trong giai on ny c tc dng thc tnh x hi v hu qu ca thay
i cng ngh, mc d nh gi cng ngh cn mang tnh cht thc nghim v cha c mt c s
l lun khoa hc.
Giai on tip theo, nhng nm ca thp k 70, hot ng nh gi cng ngh lan sang Ty
u, Ty u cc nh nh gi cng ngh khng ch xem xt tc ng ca cng ngh i vi mi
trng sng, m mong mun pht trin nh gi cng ngh nh mt b mn khoa hc mi. Xu

22
hng ny nhm hng ti vic ng dng cc kt qu ca nh gi cng ngh, ng thi tng
cng tnh trung lp v chnh tr ca n. Bn cnh , nhng nm 70 cng chng kin s xut
hin ca xu hng nh gi cng ngh mang sc thi vn ho, x hi, mi trng v c v chnh
tr. Kt qu ca cc phong tro ny to ra mt loi cch tip cn mi i vi nh gi cng
ngh.
Giai on tip theo, cui nhng nm 70, u thp k 80 l giai on th ch ho nh gi
cng ngh. Cc c quan chuyn trch v nh gi cng ngh c hnh thnh, nh vn phng
nh gi cng ngh ca quc hi M (OTA) nm 1976, c quan nh gi cng ngh ca H Lan
(NOTA), chng trnh d bo v nh gi cng ngh ca cng ng chu u (FASR). mt s
nc tuy khng c c quan chnh thc chuyn trch v nh gi cng ngh, nhng c cc nhm
cc vin khoa hc, cc c quan ca chnh ph v cc phong tro x hi quan tm n nh gi
cng ngh quy m ng k.
T nhng nm 80 n nay, nh gi cng ngh bc vo giai on hon thin. nh
gi cng ngh bt u c nh hng n vic hoch nh chnh sch v pht trin cng ngh. V
phng php lun, xu hng chung l chuyn t cc m hnh nh lng v phn tch h thng
sang cch tip cn nh tnh hng v mc ch s dng, da ng k vo nghin cu tnh hung.
Vic pht trin mng li quc t cc nh nghin cu nh gi cng ngh bt u hnh thnh.
Ngy nay, cc nc pht trin, nh gi cng ngh tr thnh vn c tnh lp php v
tr thnh mt b phn khoa hc. K thut nh gi cng ngh c dng phn tch hiu qu
trong i mi sn phm v cng ngh ch to ra sn phm, trong chnh sch kinh doanh, trong la
chn a im u t. m cc phng php phn tch th trng, phn tch kinh t truyn thng
khng gii quyt c.
3- Mc ch ca nh gi cng ngh.
cc nc ang pht trin, nh gi cng ngh nhm cc mc ch sau:
- nh gi cng ngh chuyn giao hay p dng mt cng ngh. t c mc
ch ny, nh gi cng ngh phi xc nh c tnh thch hp ca cng ngh i
vi mi trng ni p dng n.
- nh gi cng ngh iu chnh v kim sot cng ngh. Thng qua nh gi cng
ngh nhn bit cc li ch ca mt cng ngh, trn c s pht huy, tn dng cc
li ch ny, ng thi tm ra cc bt li tim tng ca cng ngh c bin php ngn
nga, hn ch, khc phc.
- nh gi cng ngh cung cp mt trong nhng u vo cho qu trnh ra quyt nh:
+ Xc nh chin lc cng ngh khi c thay i ln trong chnh sch kinh t - x
hi quc gia.
+ Khi quyt nh chp nhn cc d n ti tr cng ngh ca nc ngoi.
+ Quyt nh trin khai mt cng ngh mi hay m rng mt cng ngh ang
hot ng.
+ Xc nh th t u tin pht trin cng ngh ca quc gia trong tng giai on.
4- Cc c im v nguyn tc trong nh gi cng ngh.
nh gi cng ngh c coi l mt dng nghin cu chnh sch. N c cc c im sau:

23
- nh gi cng ngh lin quan n rt nhiu bin s, cc bin s li c cc th nguyn
khc nhau. l v nh gi cng ngh cp n tt c cc yu t mi trng xung
quanh cng ngh, bao gm: kinh t, x hi, vn ho, ti nguyn, dn s, chnh tr v
php l.
- Phi xem cc tc ng nhiu bc, bao gm trc tip v gin tip. V d khi xem xt
kha cnh dn s khi trin khai mt cng ngh mt a phng: s lng cn b,
cng nhn vin nh my c th xc nh chnh xc, song khng xc nh c thn
nhn ca h cng n sinh sng
- Phi xem xt tc ng n nhiu nhm ngi trong x hi. Cc nhm ny c cc li
ch khc nhau, i khi i lp nhau i vi mt cng ngh c th.
- nh gi cng ngh lin quan n nhiu b mn khoa hc, v phi nh gi mi quan
h vi tt c cc yu t m cng ngh c th tc ng ti.
- nh gi cng ngh i hi phi cn i nhiu mc tiu: ngn hn, trung hn, di
hn. a s cc cng ngh thng tn ti tng i di, trong thi gian cc yu t
ca mi trng xung quanh c th thay i nn mc tc ng ca cng ngh c
th tng, gim hoc i du.
- nh gi cng ngh thng phi gii quyt ti u nhiu mc tiu: ti a cc li ch,
ti thiu cc bt li.
- nh gi cng ngh mang c tnh ng bi cc tc ng qua li, cc yu t mi
trng xung quanh lun thay i v bn thn cng ngh c nh gi cng thay i
lin tc.
p ng cc c im ni trn, qu trnh nh gi cn tun th ba nguyn tc: ton din,
khch quan v khoa hc.
Nguyn tc ton din yu cu cp n tt c cc tc ng c th c ca mt cng ngh
n mi trng xung quanh, nhm cung cp cho ngi ra quyt nh hiu c ton b cc mi
tng tc gia cc kha cnh ca vn c nh gi.
Nguyn tc khch quan i hi khi nh gi cn cp n tt c cc vn m cc nhm
c li ch khc nhau quan tm v cn c tr li. Cn cp n cc quan im khc nhau i
vi cc vn c nh gi.
Nguyn tc khoa hc i hi khi nh gi phi xem xt cc yu t ca bi cnh xung quanh
mt cng ngh theo quan im ng. Phi s dng cc s liu thch hp sn c, cc kt qu ca
nh gi phi c cn c khoa hc v phi s dng ngay c.
5- S tng tc gia cng ngh v mi trng xung quanh.
S tng tc gia cng ngh v cc yu t ca mi trng xung quanh l rt phc tp v
vy khi nh gi cng ngh phi xem xt mt lot cc yu t. Cc ti liu khc nhau a cc danh
mc yu t khc nhau, nhng chng c th c phn thnh by nhm nh sau:
(1) Cc yu t cng ngh. Cc ch tiu lin quan n kha cnh k thut nh nng lc, tin
cy v hiu qu; cc phng n la chn cng ngh nh linh hot v quy m; mc pht
trin ca h tng nh s h tr v dch v.

24
(2) Cc yu t kinh t. Cc ch tiu phn nh yu t ny c th l tnh kh thi v kinh t (chi
ph - li ch); ci thin nng sut (vn v cc ngun lc khc); tim nng th trng (qui m, co
gin); tc tng trng v chuyn dch c cu kinh t.
(3) Cc yu t u vo. Mt cng ngh c th tc ng n mc di do ca nguyn vt
liu v nng lng, ti chnh v ngun nhn lc c tay ngh.
(4) Cc yu t mi trng. Cc ch tiu phn nh yu t ny bao gm mi trng vt cht
(khng kh, nc v t ai); iu kin sng (mc thun tin v ting n); cuc sng ( an
ton v sc kho) v mi sinh.
(5) Cc yu t dn s. Mt cng ngh c th tc ng n tc tng trng dn s, tui
th, c cu dn s theo cc ch tiu khc nhau, trnh hc vn v cc c im v lao ng (mc
tht nghip v c cu lao ng).
(6) Cc yu t vn ho x hi. Thuc nhm yu t ny c ch tiu nh s tc ng n c
nhn (cht lng cuc sng), tc ng n x hi (cc gi tr v mt x hi) v s tng thch vi
nn vn ho hin hnh.
(7) Cc yu t chnh tr - php l. Mt cng ngh c th c chp nhn v mt chnh tr
hoc l khng, c th p ng c i a s nhu cu ca dn chng hoc l khng; v c th ph
hp hoc khng ph hp vi th ch v chnh sch.
Danh mc cc yu t thuc tng nhm c th cn di hn na, ph thuc vo tng cng
ngh c th. Cc yu t ca mi trng xung quanh c lit k trn lin tc c thay i theo
thi gian v vy mc tc ng ca cng ngh i vi chng cng thay i. iu ny i hi
hot ng nh gi cng ngh cng mang tnh ng khng tnh ti.
6- Cc loi hnh nh gi cng ngh
S phn loi nh gi cng ngh c da vo cc c s sau y:
- Mc c th ca phm tr c nh gi, chng hn nh nh gi cng ngh cho
mt d n c tnh c th cao nh xy dng p nc;
- Phm vi ca h thng c nh gi, chng hn c th cng ngh sn xut t ring
bit hoc nh gi ton b c h thng bao gm sn xut t, ng x, trm xng v
dch v bo hnh sa cha.
- Gii hn cc c im k thut cn c nh gi, chng hn nh i vi t c th
ch nh gi hiu sut s dng nhin liu hoc an ton trong va qut;
- Phm vi cc loi nh hng c xem xt, chng hn nh mi trng, sc kho, x
hi, tm l, sinh thi.
- Phm vi v mt khng gian v thi gian c xem xt v d p quc gia, vng lnh
th hoc ngn hn, trung hn hay di hn;
- Mc phn nh dt khot vi cc phng n chnh sch cho h thng x hi - k
thut c nh gi;
- Mc trung lp khi nh gi, v d nh gi thu thp chng c h tr cho
chnh sch chn hoc nh gi hu qu cc chnh sch khc nhau;
- Giai on trong vng i ca cng ngh c nh gi, chng hn giai on p
(nghin cu v trin khai), giai on gii thiu, giai on tng trng, giai on
trng thnh ca cng ngh.

25
Trn cc c s c nu trn, hin nay c cc loi hnh nh gi cng ngh nh sau:
a/ nh gi cng ngh nh hng vn .
c trng ca loi hnh ny l xem xt v nh ga cc gii php bao gm cc cng ngh
cng nh cc bin php phi k thut i vi mt vn c th. Cc gii php l tp hp cc
cng ngh cng v mm.
b/ nh gi cng ngh nh hng d n.
Hnh thc ny thng c p dng khi nh gi mt d n c th nh xy dng ng cao
tc, siu th, ng ng dn du. Vic nh gi d n thng gn vi mt a bn c th.
c/ nh gi cng ngh nh hng chnh sch
Hnh thc ny rt ging hnh thc nh gi nh hng vn , ngoi tr mt im, l
hnh thc ny nhn mnh nhiu hn n cc phng n la chn phi cng ngh t c cc
mc tiu ny, cng ngh ch l mt trong s cc phng n la chn.
d/ nh gi cng ngh nh hng cng ngh
Hnh thc nh gi ny tp trung s ch vo vic thit k phc ho mt cng ngh c th
theo cc phng n la chn khc nhau. Hnh thc nh gi ny rt thng dng v thng c
s dng lm c s cho cc nghin cu nh gi ln hn v rng hn. nh gi cng ngh nh
hng cng ngh c chia ra cc dng nh gi nh hn tu thuc vo c tnh cng ngh c
nh gi. C th l:
- i vi cng ngh vt cht: vic xy dng v phc ho cc phng n cng ngh ch
yu da vo cc kh nng thc thi v mt k thut, cc kha cnh nh gi v chnh
sch ch ng vai tr th yu v th ng b loi b.
- i vi cng ngh qun l: Vic xy dng v phc ho cc phng n cng ngh ph
thuc nhiu vo kh nng thc thi v mt x hi v chnh tr, kh nng thc thi v mt
k thut ch ng vai tr th yu. Vic phc ho cc phng n la chn cng ngh
lin quan cht ch n cc la chn chnh sch.
- i vi cng ngh ang hot ng: i hi phi c s phn tch nh hng mt cch
chi tit v y p ng s quan tm ca cc nhm ngi c quyn li khc
nhau.
- i vi cng ngh ang xut hin: i hi phi nhn mnh hn n vic thit lp v
bin minh cc tc ng ch yu nhm cung cp c s vng chc cho cc phn tch tc
ng chi tit hn trong tng lai.
2.1.2.Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh
1- C c cng c v k thut
nh gi cng ngh khng c cc cng c v k thut ring, do y l mt b mn khoa
hc cn mi m. Cc cng c dng trong nh gi thng c vay mn t cc ngnh khoa hc
x hi v khoa hc h thng nh:
- Phn tch kinh t
- Phn tch h thng
- nh gi mo him
- Phng php tng hp

26
Cc k thut c th s dng :
- Phng php ly kin chuyn gia
- Phng php m hnh
- Phn tch xu th
- Phn tch nh hng lin ngnh
Mt k thut phn tch mi cng c s dng trong nh gi cng ngh, l phng
php phn tch kch bn (Senario analysis). Mi kch bn l mt chui cc s kin c gi thit
xy dng nhm mc tiu tp trung s ch vo cc qu trnh nhn qu v cc thi im c tnh
quyt nh. Phng php phn tch kch bn pht sinh t l thuyt tr chi v m phng bng my
tnh c coi l mt k thut mnh kho st tng tc gia mt thc th vi mi trng xung
quanh hin ti v trong tng lai.
a/ Phn tch kinh t
Phn tch kinh t l mt cng c ch yu khi cp n yu t kinh t ca bt k hot ng
no. Phn tch kinh t s dng trong nh ga cng ngh bao gm c phn tch chi ph - li ch v
phn tch chi ph - hiu qu.
- Phn tch chi ph - li ch l mt phng php phn tch nh lng khi tt c cc bin
s tc ng c quy thnh tin v tnh gi tr li nhun rng hin ti. Kt qu phn
tch ca phng php ny c tnh thuyt phc cao, cho kt qu r rng, v d so snh
cc d n cng ngh trin khai, d n c gi tr li nhun rng hin ti cao nht
c coi l tt nht. Tuy nhin, khi thc hnh c th gp mt s tr ngi, nh khng
phi lc no cng c c cc s liu chnh xc, cc gi tr ca cc bin s c c
qua tnh ton thu, chi trong tng lai.
- Phn tch chi ph v hiu qu. y l phng php nh tnh so snh chi ph ca cc
phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh vi li ch tng hp. Chi ph v li ch
u khng c th nguyn.
b/ Phn tch h thng
y l qu trnh nghin cu hot ng hoc quy trnh bng cch nh r cc mc tiu ca
hot ng hoc qui trnh nng cao hot ng v qui trnh thc hin chng mt cch c
hiu qu nht. Phn tch h thng c lch s t lnh vc qun s, u im ca phng php phn
tch ny l c c mt tm nhn tng qut nhng li nhn mnh qu nhiu vo s n nh ch
khng phi s thay i, trong khi h thng cng ngh li lin tc thay i.
c/ nh gi mo him
Vic trin khai mt cng ngh hoc mt phng n cng ngh bao gi cng bao hm mt
mc ri ro nht nh. Phng php nh gi ny thit lp mt h thng cc phng n la
chn. Trong mi phng n lin quan n mt mc ri ro nht nh. Yu t quan trng
trong nh gi mo him l s tip cn ca x hi ni chung i vi tri thc v thng tin.
d/ Cc phng php phn tch tng hp
y l qu trnh bao gm phn tch, tng hp v ph n tch li. Cc phn tch ny tn dng
cc thng tin hin c, phn tch chng v rt ra kt lun. Cc phng php ny c th chia ra lm
hai nhm chnh l phng php tp hp phn tch (meta- analysis) v phng php x l nhm
(group process method).

27
* Phng php tng hp phn tch l phng php phn tch cc bn phn tch. N c
tin hnh bng cch thu thp kt qu nghin cu ca cc tc nhn, tp hp chng li v rt ra kt
lun chung.
* Phng php x l nhm c p dng rng ri giai on th hai ca lch s pht trin
nh gi cng ngh khi ngi ta mun li ko s tham gia ca x hi vo hot ng nh gi
cng ngh. Cc k thut thng hay s dng trong phng php x l nhm l:
- K thut Delphi: thng qua cc cuc hi tho ly kin ca cc chuyn gia, mt
thng bo lin quan n cc iu kin ph hp s dng cng ngh c nh gi.
Tuyn b ny sau c gi n cc nh hoch nh chnh sch, cc nh chuyn
mn v cc phng tin thng tin i chng.
- iu tra x hi: iu tra s dng bn cu hi lin quan n vic s dng cng ngh
c nh gi, cht lng phn tch kt qu iu tra phc thuc rt nhiu v nhn
thc chung ca dn chng v cng ngh c nh gi.
- Th nghim x hi: Phng php li ko s tham gia ca x hi nhng ni cng
ngh c trin khai i vi vic nh gi nh tnh cc tc ng ca cng ngh i
vi cuc sng hng ngy ca dn chng, i vi cc quan h x hi.
2- Phng php phn tch chi ph - li ch p dng trong nh gi cng ngh.
Thc cht ca phng php phn tch chi ph - li ch l so snh gi tr rng hin ti ca cc
phng n ca mt cng ngh hoc ca cc cng ngh khc nhau. Ga tr rng hin ti c dng
o lng mc thch hp ca cc phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh. Khi phn
tch chi ph - li ch (nh lng) tt c cc tc ng ca cng ngh c quy thnh tin vi cc
tc ng tch cc c xem l li ch cn cc tc ng tiu cc l chi ph. Phn tch chi ph - hiu
qu (nh tnh) s dng cc nh gi ch quan ca cc chuyn gia v cc tc ng khng c th
nguyn ca cng ngh.
a/ Phn tch chi ph - li ch (nh lng).
Phng php ny rt thch hp khi chn cc phng n u t thay i cng ngh v
c tin hnh thng qua cc bc sau:
Bc 1: Lit k cc phng n cng ngh [i = 1, 2, 3, n; n l tng s cc phng n cng
ngh].
Bc 2: Xc nh tt c cc yut chi ph [j = 1, 2, 3,m ; m l tng s cc yu t chi ph].
Bc 3: Tnh tng chi ph ca tt c cc phng n cng ngh hin ti
=

=
=
p
y
m
j
jy
c
i
C
1 1

Trong :
- C
i
l tng chi ph ca phng n cng ngh th i c tnh theo gi tr hin ti;
- C
jy
l chi ph th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y tnh theo gi tr
hin ti
- p l tng s nm tn ti ca cng ngh theo quy nh tnh ton.
Bc 4: Xc nh tt c cc yu t li ch [j = 1, 2, 3; ; k ; k l tng s cc yu t li ch].
Bc 5: Tnh tng li ch ca tt c cc phng n cng ngh theo gi tr hin ti

28
=

=
=
p
y
k
j
jy
b
i
B
1 1

Trong :
- B
i
l tng li ch ca phng n th i,
- B
jy
l li ch th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y.
Bc 6: So snh chi ph v li ch ca cc phng n cng ngh trn c s gi tr hng nm
hoc gi tr rng hin ti.
Gi tr hng nm uc tnh theo cng thc sau:
Viy = B
iy
C
iy
Trong :
- B
iy
l tng li ch ca phng n th i trong nm th y;
- C
iy
l tng chi ph ca phng n th i trong nm th y.
Gi tr rng hin ti v li ch u t c tnh theo cc cng thc sau:
NPV
i
= B
i
- C
i

i
C
i
B
i
R =
Bc 7: Chn cc phng n cng ngh thch hp trn c s mc tiu v rng buc. Ch
tiu thch hp u tin c th cn c vo gi tr rng hin ti. Tuy nhin, trong trng hp tn ti
mt s phng n c gi tr rng hin ti nh nhau th phng n no cng c t sut u t cao
cng c uc u tin la chn trc. Nu qa trnh chn c tin hnh theo ga tr hng nm th
phng n no cng c gi tr hng nm cao cng c u tin chn trc.
Bc 8: iu chnh s la chn bc 7 c tnh n cc yu t ph thuc khc m qu
trnh tnh ton trn khng bao hm c. Chng hn, trong qu trnh tnh ton v la chn n
bc 7 a ra mt phng n u tin la chn cao nht l phng n cng ngh phi chuyn giao
t mt nc ang c quan h th ch vi nc tin hnh nh gi cng ngh th phng n ny
khng th u tin la chn u tin c.
b/ Phn tch chi ph - hiu qu (nh tnh).
Phng php va trnh by trn rt thch hp khi la chn cc phng n ca mt cng
ngh u t. Tuy nhin khi phi la chn gia cc cng ngh th rt kh quy thnh tin cc tc
ng ca cng ngh. Trong trng hp ny phng php nh tnh li thch hp hn. Phng
php phn tch chi ph - li ch nh tnh ch cn i qua 7 bc.
Bc 1. Lit k cc phng n cng ngh hoc cc cng ngh [i = 1, 2, 3,,n; n l tng s
cc phng n cng ngh].
Bc 2. La chn cc tiu chun (yu t) nh gi cng ngh [j= 1,2, 3,,m; m l tng
scc tiu chun nh gi].
Bc 3. Xc nh h s tm quan trng tng i ca tng tiu chun trn c s kin ca
cc chuyn gia:
R
R
r
j
W /
1
r
W

=
=

29
Trong :
- W
r
l h s t m quan trng tng i ca yu t th j theo kin ca chuyn gia th r,
- R l tng s chuyn gia c hi kin.
Bc 4: nh gi gi tr ca tng phng n cng ngh theo tng tiu chun da trn
kin ca cc chuyn gia:
R
R
r
jr
v
ij
V /
1

=
=
Trong :
- V
jr
l gi tr ca phng n th i do chuyn gia th r nh gi theo tiu chun th j.
Bc 5: Tnh tng gi tr ca tng phng n cng ngh:
=
=
m
j
ij
V
i
W
i
V
1

Bc 6: La chn cc phng n thch hp trn c s mc tiu v rng buc: phng n
cng ngh no c kt qu tnh ton cng ln cng c u tin la chn trc.
Bc 7: iu chnh s la chn bc 6 c tnh n cc yu t khc m qu trnh tnh ton
trn khng bao qut c.
2.1.3. Thc hnh nh gi cng ngh.
1- Ni dung tng qut nh gi cng ngh.
Hin nay cha c mt phng php chung nh gi cng ngh do s phc tp, a dng
ca cng ngh. Di y trnh by mt cu trc gi l phng php lun nh gi chung do mt
nhm nghin cu ca trng i hc Stanford xut.
Theo phng php ny c 3 ni dung c bn cp trong mt nh gi cng ngh, bao gm
: Miu t cng ngh (hay vn ) v phc ho cc phng n la chn; nh gi tc ng v nh
hng; phn tch chnh sch.
a/ Miu t cng ngh, phc ho cc phng n la chn.
Trong ni dung ny, bn nh gi cng ngh cn m t cc phng n s nh gi. V ni
dung m t l c s tin hnh nh gi cc tc ng v nh hng, nn n phi chi tit c
th o, nh gi c. C ba bc phi thc hin l thu thp cc d liu lin quan; gii hn
phm vi nh gi v phc ho cc phng n s nh gi.
Bc 1 : Thu thp d liu lin quan.
Cc d liu c th thu c qua cc knh khc nhau nh phng vn, hi tho, thm d hay
t cc trung tm thng tin t liu Cc d liu bao gm cc thng s lin quan n cng ngh,
khng cp n cc thng tin khng lin quan n vic phn tch cc nh hng.
Bc 2 : Gii hn phm vi nh gi.
Mc d nh gi cng ngh i hi m bo nguyn tc ton din, nhng khng c ngha
phi cp n mi vn lin quan trong mt nh gi cng ngh. L do v nhng rng buc
sau :
- nh gi cng ngh l mt hot ng mang tnh chuyn nghip cao, n i hi c
cp kinh ph mi c th tin hnh.

30
- nh gi cng ngh i hi c cc chuyn gia ca tng lnh vc cn nh gi, v vy
ni dung nh gi tu thuc cc chuyn gia trnh mt lnh vc
- nh gi cng ngh l u vo ca qu trnh ra quyt nh, v th n b gii hn v
thi gian phi hon thnh.
Ngoi ra nhng kha cnh v k thut, a l, th ch t chc, cc c cu gi tr x hi cng
l nhng rng buc. c mt hiu bit ton din mt vn (mt d n) ln, r rng phi tin
hnh nhiu nh gi cng ngh.
Bc 3 : Phc ho cc phng n s nh gi
Cc phng n phi c m t chi tit mc cn thit c th nh gi c.
b/ D bo v nh gi tc ng.
y l ni dung chnh ca mt bn nh gi cng ngh. Da vo cc yu t cn nh gi
c gii hn trn, c ba bc phi tin hnh :
Bc 1 : La chn tiu chun cho mi tc ng.
C by yu t c bn tc ng ti vic nh gi cng ngh (Mc 5 phn 2.1.1), do cn
la chn tiu chun cho mi tc ng . V d khi nh gi mt d n cng ngh v yu t cng
ngh, tiu chun nh gi c th l linh hot trong s dng cng ngh; hoc khi nh gi yu t
kinh t, tiu chun c th l tnh kh thi v kinh t.
Bc 2 : o lng v d on cc tc ng.
i vi mi tiu chun th hin tc ng n mi yu t; v d tnh kh thi kinh t ca cng
ngh xt v yu t kinh t; cn xc nh cc gi tr thng qua o lng, tnh ton hay d bo kt
qu (trong trng hp cc d n). xc nh cc gi tr hay kt qu ny c th s dng cc cng
c trong nh gi cng ngh.
Bc 3 : So snh v trnh by nh hng tc ng.
Da trn cc kt qu v gi tr xc nh c ca mi tiu chun i vi tng yu t, tin
hnh so snh vi cc tiu chun quy nh (nu c), hoc trnh by cc tc ng, nh hng ny
c c s kt lun trong phn phn tch chnh sch tip theo.
c/ Phn tch chnh sch.
V thc cht y l phn bo co kt qu nh gi ti c quan s dng kt qu. Phn tch
chnh sch c th thc hin theo hai mc sau :
Mc 1 : Hnh thnh phng n c coi l tt nht. Thit lp t chc thc hin phng
n nu.
Mc 2 : Xem xt cc vn , cc tr ngi cn tim tng. xut gii php mi, c th nm
ngoi phm vi gii hn trn.
2- nh gi cng ngh doanh nghip.
phm vi doanh nghip, nh gi cng ngh c th tin hnh theo trnh t sau :
Bc 1 : t vn .
- Xc nh mc ch nh gi.
- Xc nh hot ng ca i tng c nh gi.
- Xc nh phm vi v mc tiu.

31
Bc 2 : Kho st cng ngh.
- M t cc cng ngh lin quan.
- D bo xu th pht trin ca cc cng ngh lin quan.
- M t cng ngh s nh gi.
Bc 3 : D bo tc ng v nh hng ca cng ngh.
- M t cc lnh vc truyn thng m cng ngh c th tc ng (mi trng vt cht,
ti nguyn...)
- M t cch thc tc ng ca cng ngh n li th cnh tranh (hnh thnh gi thnh,
s khc bit ca sn phm)
- M t cc tc ng khc.
- M t tc ng c th c ca cng ngh n cu trc ngnh kinh t.
Bc 4 : nh gi cc tc ng.
- Nu cc ch tiu phn nh tc ng.
- o lng, d bo cc tc ng cng ngh i vi c s/ ngnh kinh t.
- o lng, d bo cc tc ng khc (mi trng, x hi)
Bc 5 : xut cc gii php khc phc.
- Cc gii php c th c.
- Phn tch cc gii php v hu qu.
Bc 6 : Chn gii php ph hp.
- La chn gii php thch hp.
- Xy dng k hoch thc hin.
3- Nhn xt thc hnh nh gi cng ngh
nh gi cng ngh khng ch l mt b mn khoa hc, m n cn c cc nh thc hnh
nh gi cng ngh coi nh mt dng ngh thut. nh gi cng ngh l mt qu trnh phn tch
v nh gi gip cc nh ra quyt nh tm v m ln vi m ch khng ch l mt sn phm
v n khng b rng buc trong nhng phng php hay m hnh cng nhc.
Vic vn dng cc cng c v k thut trong nh gi cng ngh ph thuc rt nhiu vo s
nhy cm v hiu bit ca ngi thc hnh nh gi. Gi tr ca mt nh gi cng ngh cn ph
thuc vo mi trng, chnh tr, vn ho v x hi c th.
Ngy nay, nh ga cng ngh c khng nh l mt cng c tch cc gip cho cc
nc ang pht trin tn dng nhng li th ca cc nc i sau nhm tn dng ti a cc li th
v hn ch n mc ti thiu nhng bt li khi p dng cng ngh, d l cng ngh ni sinh
hay cng ngh nhp ngoi.
2.2. NH GI NNG LC CNG NGH.
2.2.1. Nng lc cng ngh
1- Khi nim
i vi cc nc ang pht trin, pht trin cng ngh ch yu tp trung vo nhp khu
cng ngh nc ngoi. Chuyn giao cng ngh trong tnh hnh nh vy lm pht sinh nhiu vn

32
: gi cng ngh qu cao; cng ngh khng ph hp vi ngun lc, iu kin v mc tiu; ph
thuc vo cng ngh nc ngoi dn n vic s dng cng ngh km hiu qu. T thc t
nh vy, cc nc ang pht trin nhn thy cn phi xy dng v pht trin nng lc cng ngh
quc gia (National Technological Capability NTC).
y l nhim v c bn ca cc nc ang pht trin, khng ch n thun v mt kinh t,
m cn xut pht t quan im x hi, v nhng ti sn phi vt cht nh k nng v kin thc
ng gp ng k vo s pht trin vn ho x hi ca t nc. Hn na, ngi ta c th
khng nh rng c ngun ti nguyn ln m nng lc cng ngh yu km th khng th m bo
cho qu trnh pht trin. Nng lc cng ngh quc gia l mt vn phc tp, c nhiu tc gi
nghin cu. Theo Lall, Nng lc cng ngh quc gia (ngnh, c s) l kh nng ca mt nc
trin khai cc cng ngh hin c mt cch c hiu qu v ng ph c vi nhng thay i cng
ngh. Theo nh ngha ny c hai mc hot ng pht trin cng ngh, cng l hai c s phn
tch nng lc cng ngh, l :
- S dng c hiu qu cng ngh c sn.
- Thc hin i mi cng ngh thnh cng.
Khi nim ny cng khi qut c hai mt c bn ca nng lc cng ngh m nhiu
chuyn gia cp l kh nng ng ho cng ngh v kh nng pht trin cng ngh ni sinh
Vo nhng nm 1960, cc nghin cu tp trung vo nhng vn lin quan n chuyn
giao cng ngh nhm mc ch mang li nhiu li ch cho cc nc nhp cng ngh. Trong giai
on ny, nng lc cng ngh c hiu l nng lc qun l hot ng chuyn giao cng ngh.
Vo cui nhng nm 1970 v vo nhng nm 1980, mt s tc gi cho rng mc d cc
nc ang pht trin ph thuc vo cng ngh nc ngoi nhng cng c th to c mt nn
tng cng ngh (bao gm phng tin, k nng, kin thc v t chc) hoc c th to c mt
nng lc cng ngh. Do vy, cc nghin cu chuyn sang cc vn lin quan n cng ngh sau
khi c nhp. Nh vy vo nhng nm 1980, nng lc cng ngh cc nc ang pht trin
c hiu rng hn v c lin quan n nng lc ca doanh nghip trong vic mua, hp th, s
dng, thch nghi, ci tin v i mi cng ngh.
Vo nhng nm 1990, nng lc cng ngh c nghin cu su hn v mt s l do sau :
- Nng lc cng ngh quc gia l yu t quyt nh mc thnh cng ca cc chin
lc pht trin cng nghip, a dng ho v xut khu.
- Nng lc cng ngh cp doanh nghip c nng cao s gip doanh nghip gim
c chi ph trong vic mua v hp th cng ngh, tng cng nng lc cnh tranh.
2- Phn loi nng lc cng ngh.
a/ Phn loi ca Fransman
Theo Fransman nng lc cng ngh lin quan n nng lc ca doanh nghip tin hnh
cc hot ng nhm bin i u vo thnh u ra. Nng lc cng ngh gm nhng loi nng lc
sau:
- Nng lc tm kin v la chn cng ngh nhp.
- Nng lc hp th v s dng thnh cng cng ngh nhp.
- Nng lc thch nghi v ci tin cng ngh nhp.
- Nng lc i mi cng ngh.

33
b/ Phn loi ca S. Lall
Lall cho rng nng lc cng ngh ca doang nghip c phn nh bi nng lc tng hp
thc hin nhng nhim v trong chui hot ng mua - s dng thch nghi - ci tin. Lall
chia nng lc cng ngh cp doanh nghip lm cc loi nh sau:
- Nng lc chun b u t: bao gm nng lc phn tch s b li ch ca u t, phn
tch chi tit d n, tm kim cng ngh, mua cng ngh v nghin cu k thut.
- Nng lc thc hin d n: gm nng lc thc hin cc cng vic nh: thit k k
thut, xc nh cc loi thit b cn phi c, tm mua v th nghim; xy dng, lp
t; gim st d n; o to vn hnh...
- Nng lc thc hin cc cng vic v cng ngh sn phm (Product Technolpgy): bao
gm nng lc thit k, ci tin v i mi sn phm.
- Nng lc thc hin cc cng vic v cng ngh qu trnh (Process Technology): gm
nng lc m bo qu trnh hot ng hiu qu, nng lc thay i, ci tin v i mi
qu trnh.
- Nng lc lp k hoch tng th v iu hnh sn xut.
- Nng lc chuyn giao cng ngh: gm nng lc h tr k thut, cp license, xy dng
nh my theo hp ng cha kho chao tay, cung cp cc dch v.
- Nng lc i mi v t chc pht trin cng ngh: tng thm quyn t tr v qun
l ti chnh cho b phn chu trch nhim v cng ngh, a thm cn b k thut vo
ban qun tr cp cao, truyn b thng tin cng ngh khp cc b phn ca doanh
nghip, to cc mi quan h vi bn ngoi nh cc nh cung cp cng ngh, cc
trng i hc, cc hip hi cng nghip ...
c/ Phn loi ca vin nghin cu pht trin Thi Lan (TDRI):
Theo TDRI, nng lc cng ngh ca mt doanh nghip l nng lc tin hnh cc hot ng
lin quan n cng ngh hoc nhng hot ng nhm p dng tri thc mt cch c h thng bin
i u vo thnh u ra. C bn nng lc loi cng ngh ch yu:
- Nng lc tip nhn: bao gm nng lc tm kim, nh gi, m phn, mua bn,
chuyn giao, thit k nh xng, lp t cc phng tin sn xut.
- Nng lc vn hnh: gm nng lc thao tc, bo dng, o to, qun l, kim tra cht
lng...
- Nng lc thch nghi: gm tip thu kin thc, hp th cng ngh, thch nghi v ci tin
sn phm v qa trnh.
- Nng lc i mi: gm R&D, i mi sn phm v qu trnh.
Ngoi cc phn loi ni trn y cn nhiu cch phn loi cc nng lc cng ngh ca cc
tc gi khc. Da vo nhng phn loi c, ngi ta a ra mt phn loi khc va khc phc
c nhc im ca nhng phn loi trc y va b sung thm nng lc mi. Theo cch phn
loi ny, nng lc cng ngh gm 4 loi: nng lc vn hnh, nng lc giao dch cng ngh, nng
lc i mi v nng lc h tr.
- Nng lc vn hnh:
Nng lc vn hnh gip doanh nghip tin hnh hot ng sn xut c hiu qu, gm nhng
nng lc sau:

34
+ Nng lc s dng hiu qu thit b v nh my hin c.
+ Nng lc hoch nh v iu hnh sn xut.
+ Nng lc sa cha v bo hnh my mc, thit b.
+ Nng lc thay i nhanh chuyn sang cc moden sn phm mi.
+ Nng lc s dng cc h thng thng tin v iu khin da trn my tnh
- Nng lc giao dch cng ngh
Nng lc ny gip doanh nghip hoch nh v thc hin c hiu qu cc hot ng chuyn
giao cng ngh, bao gm:
+ Nng lc xc nh nhu cu cng ngh v lp lun chng cho vic giao dch.
+ Nng lc tm kim, nh gi v la chn i tc.
+ Nng lc la chn phng thc chuyn giao cng ngh.
+ Nng lc m phn.
- Nng lc i mi
Thut ng i mi (lnnovation) y m ch i mi da trn cng ngh (Technology
based Innovation) hay i mi cng ngh (Tecnological Innovation).
Nng lc i mi l nng lc gip doang nghip thc hin cc i mi v cng ngh v p
dng vo sn xut nhm thc y hot ng kinh doanh hin ti, to ra nhng hot ng kinh
doanh mi v khai thc cc c s cng ngh mi. Nng lc i mi gm cc nng lc nh sau:
+ Nng lc bt trc cng ngh hp thu c
+ Nng lc i mi sn phm.
+ Nng lc i mi qu trnh.
+ Nng lc i mi ng dng.
+ Nng lc i mi h thng (a ra nhng h thng mi thng qua vic tch hp
nhiu h thng ph v bao gm nhng i mi sn phm, qu trnh v ng dng)
- Nng lc h tr
Ba loi nng lc ch yu ca doanh nghip l nng lc vn hnh, giao dch cng ngh v
i mi va c cp phn trn. Tuy nhin, cng c pht trin v phi hp cc nng lc
ny cn phi c thm nng lc h tr. Nng lc h tr gm cc loi sau:
+ Nng lc xy dng chin lc pht trin da trn cng ngh.
+ Nng lc thm d v bo th trng.
+ Nng lc hoch nh v thc hin d n.
+ Nng lc tip cn c hiu qu cc ngun nguyn liu.
+ Nng lc tm c ngun cung cp vn.
+ Nng lc hoch nh v thc hin chng trnh pht trin ngun nhn lc.
2.2.2. nh gi nng lc cng ngh
1- Khi nim
Nng lc cng ngh l kt hp ca nhng quan h, tng tc gia cc t chc, kh nng v
ngun lc v cc nhm li ch, th hin s a dng ca cc yu t nh:

35
- Kh nng iu hnh qu trnh sn xut.
- Kh nng ca c s h tng phc v cho pht trin cng ngh.
- Kh nng ng gp ca cc ngun lc.
- Kh nng lin kt gia cc tc nhn thc y s pht trin ca cc thnh phn cng
ngh.
- Lc lng lao ng lnh ngh.
- Hm lng cng ngh ca cc sn phm ...
Nh vy nh gi nng lc cng ngh rt phc tp v cn phi nh gi c cc yu t c
bn ca nng lc cng ngh l nng lc hp th, thch nghi, ci tin cng ngh nhp v nng lc
i mi cng ngh.
C th da vo phng php lun ca Technology Atlas Project do APCTT thc hin
nh gi nng lc ca cng ngh. Vic nh gi ny c th tin hnh cp quc gia, ngnh hoc
doanh nghip.
nh gi nng lc cng ngh cp quc gia, cp ngnh nhm mc ch :
- Gip cho vic hoch nh chin lc pht trin cng ngh v chnh sch cng ngh.
- Bng cc phng php lun v phng php tnh ton hp l xc nh mt mnh, mt
yu ca c s, ca ngnh, quc gia so vi quc gia khc trong khu vc v so vi cc
nc khc trn th gii t trong k hoch pht trin c bin php v i sch cho
ph hp.
- Xc nh c trng thi cng ngh ca c s, ch yu v trnh cng ngh v nng
lc ni sinh hot ng.
2- Cc bc c bn nh gi nng lc cng ngh ngnh cng nghip (hay ngnh
kinh t)
Bc 1: Gii thiu v nh gi tng quan v ngnh cng nghip hay ngnh kinh t.
- Gii thiu v tr ca ngnh so vi cc ngnh kinh t khc trong nc.
- Gii thiu kh nng v thnh tu ca ngnh.
Bc 2: nh gi nh tnh nng lc cng ngh
- nh gi nh tnh nng lc cng ngh ca ngnh (c s liu tham kho so snh vi
mt s nc)
- nh gi kh nng ng ho cng ngh nhp
- nh gi kh nng pht trin cng ngh ni sinh
Bc 3: nh gi ngun ti nguyn
- Gii thiu ton cnh ngun lc t nhin, c bit c s liu i chiu ngun lc t
nhin ln, nh: Khong sn, nhin liu v.v
- C s liu so snh ngun lc t nhin ca quc gia so vi ton cu, hay ngun lc
so u ngi.
Bc 4: nh gi ngun nhn lc
- Gii thiu bng phn tch ngun nhn lc

36
- Gii thiu phn b k nng, k xo, tay ngh v c cu lc lng lao ng theo cc
giai on chuyn i.
Bc 5: nh gi c s h tng
- nh gi, xem xt cng cc pha ca chui pht trin cc thnh phn cng ngh.
- nh gi hiu qu tng tc gia cc tc nhn thc y v cc pha ca chui pht
trin.
- nh gi cng lin kt ca c s h tng v cc n v sn xut.
Bc 6: nh gi c cu cng ngh
- Biu din c cu cng ngh ngnh di dng biu cc, trong di vc t s
biu th gi tr gia tng, cn gc gia vc t v trc x biu th h s ng gp ca
cng ngh.
- Phn tch c cu cng ngh ca ngnh trong mt s nm, ch ra nhng thay i trong
nng lc cng ngh.
Bc 7: nh gi nng lc cng ngh tng th.
Nhng kt qu thu c cc bc nh gi cc mt nhn lc, ti nguyn, c s h tng,
c cu cng ngh cc bc 3, 4, 5 v 6 c th t hp li c mt ch s nng lc cng ngh
tng th ca ngnh.
3- nh gi nng lc cng ngh ca doanh nghip
Khi phn tch, nh gi nng lc cng ngh ca mt ngnh, mt quc gia khng th tch ri
hai b phn ca nng lc cng ngh l trnh cng ngh v kh nng pht trin cng ngh ni
sinh, cho nn khi phn tch, nh gi nng lc cng ngh ca mt doanh nghip, mt cng ty cng
khng th tch ri hai b phn .
a/ Theo Atlas cng ngh, phn nng lc pht trin cng ngh ni sinh th li xt ring l
theo 4 nng lc l :
- Nng lc vn hnh, bao gm
+ Nng lc s dng v kim tra k thut, vn hnh n nh dy chuyn sn xut theo
quy trnh, quy phm v cng ngh.
+ Nng lc qun l sn xut bao gm: Xy dng, k hoch sn xut v tc nghip,
m bo cht lng sn phm, kim sot cung ng vt t, m bo thng tin.
+ Nng lc bo dng thng xuyn thit b cng ngh v ngn nga s c.
+ Nng lc khc phc s c xy ra.
- Nng lc tip thu cng ngh t bn ngoi, bao gm
+ Nng lc tm kim, nh gi v chn ra cng ngh thch hp vi yu cu ca sn
xut kinh doanh.
+ Nng lc la chn hnh thc tip thu cng ngh ph hp nht (lin doanh, licence
v.v).
+ Nng lc m phn v gi c, cc iu kin i km trong hp ng chuyn giao
cng ngh.
+ Nng lc hc tp, tip thu cng ngh mi c chuyn giao.

37
- Nng lc h tr cho tip thu cng ngh, bao gm:
+ Nng lc ch tr d n tip thu cng ngh.
+ Nng lc trin khai ngun nhn lc tip thu cng ngh.
+ Nng lc tm kim, huy ng vn cho u t.
+ Nng lc xc nh cc th trng mi cho sn phm ca mnh v m bo u vo
cn thit cho sn xut.
- Nng lc i mi cng ngh, bao gm:
+ Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao (c nhng thay i mi v sn
phm, thay i nh v thit k sn phm v nguyn liu).
+ Nng lc sao chp (lm li theo mu) c th c nhng thay i nh v quy trnh
cng ngh.
+ Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao bng thay i c bn v sn
phm, v thit k sn phm v nguyn liu.
+ Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao bng thay i c bn v quy trnh
cng ngh.
+ Nng lc tin hnh nghin cu v trin khai thc s, thit k quy trnh cng ngh
da trn kt qu nghin cu v trin khai.
+ Nng lc sng to cng ngh, to ra cc sn phm hon ton mi.
b/ Phn tch nh lng nng lc cng ngh c s theo Atlas cng ngh.
C s ca phng php ny l tp hp cc kin thc nghin cu, phn tch, tnh ton v
xc nh gi tr to c do ng gp ca cng ngh khi thc hin hot ng mt cng ngh cc
th mt c s c th. Cn c vo gi tr to c do cng ngh, ta c th kt lun nng lc cng
ngh ca c s cao hay thp.
Trong phn ny ch xt n vic s dng hm lng cng ngh gia tng (TCA) nh gi
nng lc cng ngh.
TCA = TCO TCI = . TCC. VA
Trong
- l h s mi trng cng ngh m ti hot ng sn xut din ra (c th xc nh
bng cch cho im.)
- VA l gi tr gia tng, th hin kt qu ca doanh nghip, c th tnh c d dng.
- TCA (Technology content added) : Hm lng cng ngh gia tng doanh nghip.
- TCC (Technology contribution coefficient) : H s ng gp ca cc thnh phn cng
ngh:
- TCO : Hm lng cng ngh ca cc u ra.
- TCI : Hm lng cng ngh ca cc u vo.
- TCC l h s ng gp ca cng ngh, tnh ton kh phc tp v c xc nh bi hm
h s ng gp ca cng ngh.
TCC = T
t
x H
h
x I
i
x O
o

Trong :

38
- T, H, I, O l h s ng gp ca cc thnh phn ca cng ngh.
- T : H s ng gp ca phn k thut
- H : H s ng gp ca phn con ngi
- I : H s ng gp ca phn thng tin
- O : H s ng gp ca phn t chc
-
t
,
h
,
i
,
o
: Cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh tng ng. Cng
ng gp ca mt thnh phn cng ngh th hin tim nng ca thnh phn cng ngh
trong vic nng cao gi tr ca hm h s ng gp TCA
Qua hm h s trn ta thy, tt c cc thnh phn cng ngh u c mt ng thi trong bt
k cng on no v lun b sung, tng tc ln nhau. Cho nn h s ng gp ca cng ngh l
tch ca cc h s thnh phn, mi h s c gn mt s m tng ng th hin cng ng
gp ca thnh phn trong h s ng gp chung.
Cc gi tr T, H, I, O c chun ho gia 0 v 1 trc khi a vo biu thc. Cc s m,
c xc nh theo phng php so snh tm quan trng tng i mt v lp thnh ma trn sau
phn tch theo gi tr ring.
O < T, H, I, O 1.
t
+
h
+
i
+
o
= 1

Cc bc xc nh TCC:
Bc 1: M t qu trnh sn xut
Phn tch dy truyn sn xut thy c cc giai on ca qu trnh. Th d cc giai on
c bn trong nh my lin hp gang thp: thiu kt, luyn cc, luyn gang, luyn thp, c, cn
v gia cng tinh.
Bc 2: nh gi mc tinh vi ca cc thnh phn cng ngh
C th s dng thang im t 1 n 9 theo cp phc tp (hay nng cao t thp n
cao). S chng ln im gia hai cp lin tip ch ra rng trong thc tin, ranh gii r rng gia
hai cp k nhau l khng thc hin c Cch cho im c tin hnh nh sau:
- Thu thp cc thng tin cn thit v 4 thnh phn cng ngh
- Xc nh cc i tng chnh ca thnh phn T v H cn nh gi. Th d trong nh
my lin hp gang Thp, thnh phn T c th l xng thiu kt qung, xng luyn
cc, l cao, l luyn thp, xng c v xng cn thp. Thnh phn H c th bao gm
cng nhn, c cng, nh qun tr, nh nghin cu v pht trin. Ring i vi thnh
phn I v 0, vic nh gi c thc hin cp cng ty.
- Xc nh gii hn trn v di ca mc tinh vi. Sau khi c im thnh phn T v H
theo tng mc tinh vi (bng 2.1), xem cc thnh phn ny ca cc nh my thuc
mc tinh vi no tnh gii hn trn v di, th d bng 2.2 v 2.3. Gi cc gii
hn ny ca i tng i thuc thnh phn T v UT
i
v LT
i
, ca i tng j thuc thnh
phn H l Uhj v LH
j
. V mc tinh vi ca thnh phn I v 0 c nh gi cp
cng ty nn gii hn trn v di c gi l UI, LI v UO, LO. Cc thnh phn I v 0
vn cho im tng t.

39

Phn k thut
(T)
Phn con ngi
(H)
Phn thng tin
(I)
Phn t chc
(O)
im
Th cng Vn hnh Thng tin bo hiu ng c 1.2.3
C ng lc Lp rp Thng tin m t ng vng 2.3.4
Vn nng Sa cha Thng tin lp t M mang 3.4.5
Chuyn dng Sao chp Thng tin sa cha Bo ton 4.5.6
T ng Thch nghi Thng tin thit k n nh 5..7
T ng c my tnh Ci tin Thng tin m rng Nhn xa 6.7.8
T hp cao i mi Thng tin nh gi Dn u 7.8.9

Bng 2.1. Mc tinh vi ca thnh phn T,H,I,O v im tng ng

Thnh phn T Mc tinh vi Gii hn di Gii hn trn
Thiu kt T ng 5 7
L cc T ng 5 7
L cao My tnh ho 6 8
Luyn thp My tnh ho 6 8
c My tnh ho 6 8
Cn My tnh ho 6 8
Bng 2.2: Xc nh gii hn trn v di ca thnh phn T

Thnh phn H Mc tinh vi Gii hn di Gii hn
trn
Cng nhn Lp t 2 4
c cng M phng 4 6
Nh qun tr Thch nghi v ci tin 5 7
Nh nghin cu v
pht trin
i mi 7 9

Bng 2.3. Xc nh gii hn trn v di ca thnh phn H.


40
Bc 3. Trnh hin i ca cc thnh phn cng ngh.
S dng cc tiu chun nh gi tng thnh phn (thang im t 0 n 10). im c
tnh bng cc biu thc sau:
- i tng i ca thnh phn T:
=
t
k
ik
t
i
ST
10
1
, k = 1, 2, 3, ....k
t
Trong t
ik
l im ng vi tiu chun th k ca i tng i ca thnh phn T
- i tng j ca thnh phn H:
=
h
l
jl
h
j
SH
10
1
, l = 1, 2, 3, ....l
h

Trong h
jl
l im ng vi tiu chun th l ca i tng j ca thnh phn H
- Thnh phn I:
=
i
m
m
I
SI
10
1
, m= 1, 2, 3, ....m
i
Trong I
m
l im ng vi tiu chun th m ca thnh phn I cp cng ty
- Thnh phn O
=
o
n
n
O
SO
10
1
, n = 1, 2, 3, ....n
o
Trong O
n
l im ng vi tiu chun th n ca thnh phn O cp cng ty

Bc 4. Xc nh ng gp ring ca cc thnh phn cng ngh
Trn c s cc gii hn ca mc tinh vi v im ca trnh hin i c xc nh
c th tnh c ng gp ring ca tng thnh phn nh sau:
[ ] ) (
9
1
i
LT
i
UT
i
ST
i
LT
i
T + =
[ ] ) (
9
1
j
LH
j
UH
j
SH
j
LH
j
H + =
[ ] ) (
9
1
LI UI SI LI I + =
[ ] ) (
9
1
LO UO SO
i
LO O + =
T
i
ch phn ng gp ng vi i tng i ca thnh phn T v H
j
ch phn ng gp ca i
tng j ca thnh phn H. c c ton b phn ng gp ca T v H cp cng ty c th s
dng cc biu thc sau:

41
=
i
u
T
i
u
T
.

=
j
v
j
H
j
v
H
.

u
i
c th l chi ph u t cho i tng i ca thnh phn T v v
j
c th l s lng ngi
thuc i tng j ca thnh phn H.
Bc 5: nh gi cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh ()
C th l s dng phng php so snh theo cp. Lp ma trn so snh tng cp da vo s
sp xp cc thnh phn cng ngh theo th t v tm quan trng (cng l th t ca cc ) v da
vo thang mc quan trng tng i. Sau khi chun ho (
t
+
h
+
o
+
i
= 1) s xc nh
c gi tr
Bc 6: Tnh h s ng gp ca cng ngh (TCC)
S dng cc gi tr T, H, I, O v cc cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh c
th tnh c TCC bng biu thc:
TCC = T
t
. H
h
. I
i
. O
o

V tt c cc h s T, H, I, O u nh hn 1 v tng cc bng 1 (sau khi chun ho) nn
gi tr cc i ca TCC s bng 1. Hm h s ng gp ca cng ngh ca mt doanh nghip hay
cng ty cho bit s ng gp ca cng ngh vo hot ng i vo kt qu u ra ca doanh
nghip. Ni cch khc TCC cng c th xem nh gi tr cng ngh gia tng trn mt n v u
ra. Hiu theo cch ny ta thy r doanh nghip c khi lng u ra ln hn s c gi tr gia tng
ca cng ngh nhiu hn so vi doanh nghip c cng TCC nhng sn phm u ra thp hn.
c/ Phn tch nh lng nng lc cng ngh c s theo phng php kt hp
Ngoi phng php phn tch mc a, da trn c s ca Atlas cng ngh, trong mt ti
nghin cu v nng lc cng ngh ca doanh nghip m b mn Qun l cng ngh - trng i
hc Kinh t quc dn tin hnh, b mn a ra phng php phn tch nh lng nng lc
cng ngh c s theo phng php kt hp, xin c trnh by tham kho.
Ni dung ca phng php l tnh gi tr ng gp ca cng ngh vo gi tr kinh t ca
doanh nghip hay chnh l xc nh hm h s ng gp ca cng ngh trn c s tch hp hai yu
t trnh cng ngh thng qua hm h s ng gp cng ngh (nh phng php ca Atlas cng
ngh) v nng lc pht trin cng ngh ni sinh (gi tt l nng lc cng ngh ni sinh) ca doanh
nghip thng qua 4 thnh phn nng lc cng ngh.
Nh vy, nng lc cng ngh c nh gi thng qua gi tr to c do cng ngh.
Nhng cch tnh c khc phng php trn.
TCA = . TCC. C. VA
Trong :
- TCC : Hm h s ng gp ca cng ngh theo trnh cng ngh

42
TCC = T
t
. H
h
. I
i
. O
o
- C : H s ng gp theo nng lc ni sinh cng ngh
Cch xc nh TCC nh trnh by trn, cn C c xc nh nh sau:
Cc thnh phn nng lc ni sinh cng ngh gm:
- Nng lc vn hnh, k hiu C1
- Nng lc tip thu cng ngh, k hiu C2
- Nng lc h tr tip thu cng ngh, k hiu C3
- Nng lc i mi, k hiu C4
Cn c vo thang im chun ng vi tng loi nng lc cc chuyn gia s cho im, sau
tnh tng hp li.
V d: Nng lc vn hnh C1 gm c:
+ Nng lc s dng v kim tra k thut, vn hnh n nh dy chuyn sn xut.Cvh
1
+ Nng lc qun l sn xut Cvh
2
+ Nng lc bo qun, bo dng .Cvh
3
+ Nng lc khc phc s c .Cvh
4
Ta s tnh c C1 theo cng thc:
5 .
4 3 2 1
1
n
vh
C
vh
C
vh
C
vh
C
vh
C C
+ + +
= =
Trong :
- n : S thnh phn chn ( y l 4)
- 5 : im ti a ng vi mi thnh phn
Tng t ta c th xc nh c C2, C3, C4. H s ng gp ca nng lc ni sinh c
xc nh theo cng thc:
=
= + + + =
4
1
4
1
4
1
)
4 3 2 1
(
i
i
C C C C C C
Trong : C c gi tr t 0 n 1.
2.2.3. Cc bin php nng cao nng lc cng ngh
1- Nng cao nhn thc v hiu bit v nng lc cng ngh
Nh nu trn, nng lc cng ngh l vn quan trng. c bit ta cn nhn mnh
thm trong giai on u cng nghip ho, hin i ho t nc, mun pht trin v trng thnh
vng vng tu thuc mt phn vo cng sc v hiu qu phn u to ra nhng nng lc cng
ngh vn ti thnh tho lm ch cng ngh, tt nhin cn tu thuc vo nhiu nhn t nm
ngoi phm vi mun ca chng ta.Phn tch v nng cao nng lc cng ngh ng ngha vi
pht trin cng ngh.
Phn tch, nh gi v nng cao nng lc cng ngh khng phi l cng vic ca ring ai m
l trch nhim ca c cng ng, chnh v vy t c ch n t chc phi ng b v khuyn
khch mi ngi cng tham gia. Mc tiu cui cng m chng ta cn c l c c nng lc cng
ngh gii quyt tt nht cc vn cng ngh t ra.

43
2- Xy dng yu cu nng lc cng ngh c s, ngnh, quc gia
Theo l thuyt cng nh kinh nghim ca cc nc pht trin, trong qu trnh pht trin
kinh t mun nn kinh t tng trng cao v n nh, ng vi tng thi k phi xc nh cho c
thc trng nng lc cng ngh t v kt hp vi cc mc tiu pht trin kinh t, x hi xy
dng c cc yu cu nng lc cng ngh cho tng thi k pht trin. im mu cht ca nh
gi thc trng nng lc cng ngh l phi nu bt c mt mnh cn pht huy, mt yu cn khc
phc v nhng vn tng cng v b sung.
3- Tip tc nghin cu v hon thin phng php phn tch nh gi nng lc cng
ngh
phc v cho vic phn tch, nh gi nng lc cng ngh. Vic u tin l xc nh
phng php phn tch nng lc cng ngh.
Nhiu nc, c bit cc nc ng Nam dng phng php trong Atlas cng ngh.
Mun nng cao nng lc cng ngh, th vic u tin l xc nh c thc trng t c gii
php cho nn vic nghin cu v hon thin phng php phn tch nng lc cng ngh l ht sc
cn thit.
i vi nc ta phng php phn tch nh lng nng lc cng ngh cn tho mn cc yu
cu sau:
- Xc nh c nh lng trng thi cc thnh phn cng ngh ang s dng (4 thnh
phn cng ngh).
- Xc nh c hiu qu kinh t ca cng ngh mt cch r rng i vi mt c s c
th.
- Kt qu xc nh thng qua phng php c th dng so snh vi cc doanh nghip
trong nc, i chiu vi cc doanh nghip cng loi khu vc ng Nam . Mun th
phng php phi lun c b sung, iu chnh nh s tham kho phng php ca
khu vc.
- Phng php cn n gin, d p dng c kt qu trong thi gian ngn.
- Kt qu ca phng php phi c kh nng tch hp khi qut c nng lc ca
ngnh v quc gia.
Phng php s tng bc c hon chnh v kh thi nu:
- Phng php c p dng trong bi cnh ng b v thng nht gia cc doanh
nghip.
- Thi gian thc hin ng nht to iu kin phn tch so snh gia cc doanh nghip
v tng hp c theo ngnh.
- C s tham gia tch cc v hiu qu ca cc cn b ch o ngnh, c s, a phng.
- C s tham gia t gic, tch cc, sng to, nhy bn ca cn b c s trong iu tra
phn tch.
- Phng php iu tra ly mu phi khoa hc, t m, n gin, chnh xc.
- C b phn nghin cu (nhm chuyn gia) nghin cu xut quy trnh xc nh
tng loi ch tiu ring l ca trnh cng ngh v nng lc ni sinh cng ngh.

44
- C b phn nghin cu (nhm chuyn gia) nghin cu, iu tra, kho st, phn tch
mi trng quc gia nh hng ti cng ngh xut h s (ch s mi trng
cng ngh) v lp thnh bng h s tra cu cho cc cng trnh nghin cu lin quan ti
cng ngh v nng lc cng ngh.
- Cc nhm chuyn gia am hiu k tng ngnh, lnh vc l c s nghin cu xut
cc tiu thc v phng php cho im cc tham s, yu t cng ngh v nng lc cng
ngh trnh by trn.
- Tng bc c th chun ho cc cng on phn tch nng lc cng ngh v c tr gip
ca cng ngh thng tin.
4- To ngun nhn lc cho cng ngh
to iu kin pht trin kinh t da trn nn tng pht trin cng ngh cn phi to ra
ngun nhn lc c o to v cng ngh ph hp nhu cu x hi v mt iu quan trng na l
to c hi thch hp cho vic tuyn dng lc lng lao ng theo ng lnh vc chuyn mn ca
h. Nh vy vic to ngun nhn lc cng ngh l mt trong nhng khu quan trng nhm cng
c nng lc cng ngh quc gia ni chung v nng lc cng ngh ngnh, c s ni ring.
c ngun nhn lc cng ngh ph hp, phi bit nh gi ngun nhn lc trn c s
quy hoch v xc nh k hoch xy dng ngun nhn lc mt cch khoa hc v c h thng.
5- Xy dng v cng c h tng c s cng ngh
Nh chng ta thy trn nng lc cng ngh mnh hay yu quyt nh mt phn ch
yu do c s h tng cng ngh.
i vi cc nc ang pht trin nh nc ta vn ny cng phi nhn mnh. Trc mt
c th chng ta cn lu :
- i vi trng hc ni chung cn ch trng trang thit b phc v th nghim v thc
hnh, trnh tnh trng hc sinh hc chay hoc thc hnh vi trang thit b lc hu, sau
khi ra trng kh nng hnh ngh khng b hn ch so vi bng cp.
- i vi cc t chc nghin cu v pht trin cn xy dng v cng c cho ph hp vi
c ch th trng, c bit cn tp trung y trang thit b khu nghin cu v th
nghim thi gian nghin cu khng ko di, c iu kin th nghim quy m bn
cng nghip, nhanh chng hon thin cng ngh, hn ch ri ro v c kh nng cnh
tranh vi cng ngh nc ngoi gii thiu.
- Phi thng xuyn b sung nhn lc c nng lc cho cc vin nghin cu, trng i
hc, c quan nghin cu c nng lc mnh hn cc c s sn xut, th mi to ra c
hi mi xut cng ngh mi cng nh c kh nng lm chc nng t vn, hng dn
c s sn xut hot ng v c bit l la chn hp l cng ngh nhp.
- Cn c cc bin php nhm to ra cc iu kin cn thit mi quan h gia o to,
nghin cu v thc tin sn xut gn lin vi nhau, phc v v h tr ln nhau.
- Cng c v tng cng trang thit b h thng o lng, kim tra cht lng m bo
s cn i vi trnh trong khu vc v trn th gii, to c s cho hng ho nc ta d
dng thm nhp th trng ngoi nc.
- Cng c v hon chnh mng li cc c quan thng tin khoa hc - cng ngh cung
cp thng tin y " bit" v " lm".

45
- Tng cng v pht huy tc dng tch cc ca cc t chc t vn, c bit t vn v
chuyn giao cng ngh v u t, cn b sung i ng cn b thnh tho nghip v cng
nh to c s d liu cn thit thc hin c cht lng cng tc t vn.

Chng 3 D bo v hoch nh cng ngh

46
CHNG 3: D BO V HOCH NH CNG NGH
3.1. D BO CNG NGH
1- Khi nim
D bo cng ngh (Technology Forecasting - TF) l vic xem xt mt cch c h thng
thng ton cnh cng ngh c th xy ra trong tng lai gip d on c tc tin b ca
cng ngh. d bo cng ngh bao gm:
- Theo di mi trng cng ngh.
- D on nhng thay i ca cc cng ngh.
- Xc nh cng ngh bng vic nh gi cc kh nng la chn.
Theo H.Noori, D bo cng ngh bao gm d on s pht trin ca cng ngh v xem
xt tc ng ca cng ngh n ngnh cng nghip, nhm gip cho Ban qun tr hiu r hn cc
xu hng tng lai ra quyt nh.
V d bo cng ngh h tr cho vic ra quyt nh nn kt qu d bo phi l nhng kt
lun nh lng v phi th hin mt tin cy cn thit.
C quan im cho rng d bo cng ngh ch dnh cho nhng cng ty ln v nhng cng ty
ny mi c kh nng thc hin y qu trnh thu thp v phn tch d liu da trn nhng k
thut hin i. Tuy nhin cc cng ty nh cng phi i mt vi nhng thay i trong tng lai
nn phi c mt vi hnh thc d bo cng ngh ra quyt nh ngay c khi quyt nh ch da
trn s phn on ca CEO. CEO c th ch cn s dng nhng k thut d bo n gin, mc d
n khng c chnh xc so vi trng hp u t ln cho cc k thut d bo hin i. Do vy,
vn khng phi l d bo hay khng, m l: cn phi d bo vi qui m nh th no v s
dng nhng k thut no l thch hp nht.
2- S cn thit ca d bo cng ngh
Nhng l do sau y ni ln s cn thit ca d bo cng ngh :
- Trong tng lai, doanh nghip mun tn ti th phi thay i (v mi th u thay i)
v s thay i ny phi ng lc v p ng c nhu cu. D bo cng ngh gip cho
vic d on cc nhu cu ny.
- D bo cng ngh cn cho hoch nh cng ngh.
- D bo cng ngh gip cho Ban qun tr cp cao trong vic xy dng chin lc cng
ty. Khi xy dng chin lc phi phn tch mi trng. Cng ngh l mt yu t ca
mi trng v m nn cn phi d bo cng ngh bit c xu hng pht trin ca
n. Khi cng ngh thay i c th nh hng n hot ng ca doanh nghip, thm ch
c trng hp doanh nghip phi hoch nh li chin lc kinh doanh, n cng ty
Monsanto.
- D bo cng ngh cn cho vic nh gi nguy c cnh tranh. Nguy c cnh tranh
thng xy ra khi c s xut hin ca cng ngh mi. nh gi nguy c ny, khng
ch d bo kh nng ca cng ngh pht trin sn phm m cn d on xem sn
phm mi c c th trng chp nhn hay khng.

47

3- p dng ca d bo cng ngh
D bo cng ngh c p dng trong cc lnh vc sau y:
- Hoch nh chnh sch khoa hc v cng ngh. D bo cng ngh cn thit cho vic
xy dng chnh sch cng ngh. Nhng quyt nh v u tin v chin lc pht trin,
chuyn giao cng ngh c th thc hin hp l nh vo d bo cng ngh. D bo cng
ngh cng rt cn cho vic hoch nh ngun nhn lc khoa hc - cng ngh.
- Nhng quyt nh ca chnh ph. D bo cng ngh rt hu ch cho vic hoch nh
ca chnh ph trong cc lnh vc:
+ Bo v mi trng.
+ Cnh bo nhng hu qu cng ngh.
+ Ci thin cc lnh vc dch v thch ng vi s pht trin ca cng ngh.
- Hoch nh R&D. D bo cng ngh h tr cho hoch nh R&D bng cch:
+ D on tc lc hu ca cng ngh v sn phm hin c.
+ Xc nh nhng cng ngh tim nng.
+ Xc nh nhng cng ngh c kh nng sinh li trong di hn c s u tin
cho hot ng R&D.
+ D on nhng tin b cng ngh c n lc duy tr hoc to li th cnh
tranh.
- Pht trin sn phm mi. D bo cng ngh c th cung cp cc thng tin sau:
+ c lng nhu cu.
+ c lng thi im pht trin sn phm v xc sut thnh cng.
+ nh gi kh nng lc hu ca cng ngh trc khi a sn phm ra th trng.
+ D on s cnh tranh v cng ngh.
+ Xc nh nhng cng ngh cnh tranh.
+ Hng dn doanh nghip nh hng li hot ng trong tng lai.
4- Phng php d bo cng ngh
C 2 phng php d bo cng ngh: d bo thm d (Exploratory TF-ETF) v d bo
chun (Normative TF-NTF), (hnh 3.1).
ETF nhm cung cp kh nng thm d n tng lai. D bo ny p ng nhng thng tin
nh hng cng ngh v kh nng pht trin nhng cng ngh mi. Theo Worlton, ETF l xut
pht t hin ti v dn dn hng v tng lai.
NTF nhm nh hng theo mc tiu c xc nh cng nh mc tiu tng lai gip
la chn c cc yu cu tng ng. Theo Worlton, NTFF l vch ra tng lai v xc nh
nhng hot ng cn thit bin tng lai thnh hin thc.
Thc t, ngi ta cn phi s dng tng hp cc phng php, c ETF v NTF.


48

Hnh 3.1. Phng php d bo cng ngh

5- K thut d bo cng ngh
Cc k thut d bo c th c phn thnh nhiu nhm. Mt s nhm nh sau:
- Trc gic (Intuitive models): y l k thut c s dng rng ri. D bo c gn
lin vi cc chuyn gia theo tng lnh vc chuyn mn. Cc chuyn gia da vo kinh
nghim, kin thc, trc gic ca mnh c th a ra cc tng ph hp vi xu hng pht
trin tng lai. Mt vi k thut nh:
Delphi.
Phn tch tc ng cho (Cross - impact analysis).
- Ngoi suy xu hng (Trend extrapolation models). Nguyn tc c bn ca k thut ny
l: tng lai l s pht trin ca qu kh. Gm cc k thut nh:
ng cong xu hng (Trend curve).
Tng quan xu hng (Trend correlation).
Tng s (Analog).
- Cu trc (Structural models): K thut ny c s dng phn tch h thng cng
ngh, qu trnh v cc vn cng ngh tm cch gii quyt tt nht, bao gm:
Cy thch hp (Relevance tree).
Phn tch hnh thi hc (Morphological analysis).
Sau y s gii thiu mt s k thut d bo cng ngh.
a/ Phng php Delphi
K thut ny do O. Helmer v cc cng s cng ty RAND xut, thc cht l s ci
bin k thut brainstorming ch khc l khi ly kin ca cc chuyn gia ngi ta s dng nhng
Phng php d bo cng ngh
D bo thm d
D bo chun
Ch quan Khch quan
Phn tch Hoch nh
C nhn nh tnh Nhim v Tm nhn
Nhm nh lng Mc tiu K hoch
nghin cu

49
hnh thc khin h tp trung vo nhng suy ngh ring v trnh trao i kin vi nhau. Cc bc
tin hnh nh sau:
Bc 1: Cc chuyn gia xc nh cc pht minh v sng ch ch yu c th thc hin trong
khong thi gian nht nh trong tng lai.
Bc 2: Xc nh xc sut xy ra cc s kin trong cc khong thi gian cho trc v mc
thng nht kin ca cc chuyn gia bng cch tnh gi tr trung bnh v cc gii hn i vi
xc sut thc hin s kin t 50% tr ln.
Bc 3: Mt s chuyn gia gii thch kin ca h, nu nhng kin ny qu khc bit vi
kin ca a s. Cc nh phn tch xy dng li phiu cu hi. Xc nh cc gi tr trung bnh v
gii hn mi.
Bc 4. Tip tc nng cao mc thng nht kin (tng t nh bc 3). Xc nh c
khong thi gian xy ra s kin hp.
K thut Delphi rt hu ch cho vic d bo cc tin b khoa hc - cng ngh. Bng 3.1 cho
thy d bo s pht trin ca cng ngh thng tin bng k thut Delphi.

Cc s kin Nm
1. My vi tnh kiu b ti c s dng rng ri 2008
2. Cc siu my tnh s dng phng php x l song song vi mng li cc
chp tr nn ph bin.
208
3. My vi tnh hi t v kt nhp vi TV, in thoi v truyn pht video tng
tc.
2005
4. Cc trung tm gii tr ti nh c kt hp gia truyn hnh tng tc, in
thoi v my tnh c thng mi ho rng ri.
2006
5. My tnh quang hc i vo th trng. 2014
6. a s phn mm c sn xut t ng bng cch s dng cc module phn
mm.
2007
7. Dch cc ngn ng nh my tnh. 2012
8. H chuyn gia c s dng rng ri trong qun l, y t, k thut 2010
9. Cm nhn gic quan bng my tnh cho php my tnh thng thng tng tc
vi con ngi.
2007
10. Siu l cao tc thng tin 2008
11. Cc mng bng rng ni vi a s gia nh v c quan 2009
12. Hi ngh t xa 2004
13. Lm vic ti nh 2009
Bng 3.1. D bo s pht trin ca cng ngh thng tin


50
b/ ng cong xu hng
Nu s pht trin ca cng ngh gm mt chui cc bin c ngu nhin th khng th thit
lp mi quan h gia tc pht trin cng ngh v thi gian. iu ny c ngha l khng d bo
c. Tuy nhin, phn tch cc d liu trong qu kh t mt s hin tng cho thy s pht trin
ca cng ngh khng phi l ngu nhin v nu chn lc mt s thuc tnh ca cng ngh, chng
hn nh tnh nng (performance), ri v cc thuc tnh ny theo thi gian th ta thy n c dng
hnh ch S (hnh 3.2). ng cong ch S gm 3 giai on:
- Pht minh (1).
- Ci tin cng ngh (2).
- Cng ngh chn mui (3).

Hnh 3.2. ng cong ch S

Mi cng ngh da trn mt c s vt l nht nh s c mt ng cong ch S, th d
ng cong ch S cho tnh nng ca ng in t chn khng (vacuum tube), ca transistor, ca
chip bn dn v cc ng cong ch S ny c mt ng bao chung cng c dng ch S
(envelop curve). Nh vy s pht trin cng ngh l s ni tip mt cch gin on ca cc ng
cong ch S. Khi mt doanh nghip ang s dng cng ngh 1 (ng xu hng l S
1
) th c th
cng ngh 2 bt u xut hin. Nu i th cnh tranh s dng cng ngh mi ny (ng xu
hng l S
2
) vi tnh nng vt tri (giai on sau) s c u th hn (hnh 3.3). Trong trng hp
ny, chin lc bo v cng ngh 1 s khng hiu qu nu xt trong di hn v Ban qun tr
phi ra quyt nh chuyn sang cng ngh 2 bng nhng cch thch hp.

Gii hn ca tnh nng
Tnh
nng
Thi gian
(1)
(2)
(3)

51

Hnh 3.3. ng xu hng ca cng ngh 1 v cng ngh 2
Mt khc, cng ngh vo giai on chn mui b cnh tranh rt mnh. iu ny c th lm
cho doanh nghip chuyn sang lnh vc kinh doanh mi.
c/ Cy thch hp
Mc ch ca cy thch hp l xc nh v nh gi c h thng nhng phng tin, cch
thc t c mc tiu (th d hnh 3.4). K thut ny c th dn n nhng phng php
da trn my tnh rt phc tp.

Hnh 3.4. Th d v k thut cy thch hp
Cy thch hp gip cho nh qun tr R&D trong cc trng hp sau:
- Chng minh tnh kh thi ca cc nhim v cng ngh.
- Xc nh chng trnh R&D ti u, tc l h thng cc bin php theo trnh t nhm sm
t c mc tiu vi chi ph b nht.
- La chn v hoch nh s b cc d n nghin cu.
Xe khng nhim

Xe in
Xe nng lng
mt tri
Xe s dng nhin
liu mi

Ngun in

ng c in
H thng truyn
ng
in li Accu
D n R&D
D n R&D
Cng ngh 1
Tnh
nng
Thi gian
Cng ngh 2
S1
S2

52
3.2. HOCH NH CNG NGH
1- Khi nim
Hoch nh cng ngh l thnh phn ch yu ca hoch nh kinh doanh. N cn thit cp
cng ty cng nh cp n v kinh doanh chin lc. Nhiu cng ty thnh cng xem hoch nh
cng ngh l rt quan trng i vi kh nng cung cp cho khch hng nhng sn phm c gi tr
cao da trn cc cng ngh u vit.
Mc tiu ca hoch nh cng ngh bao gm:
- Duy tr nng lc cng ngh trong cc hot ng kinh doanh hin ti bng cch ci tin sn
phm v qu trnh hin c.
- M rng th trng cho cc hot ng kinh doanh hin ti hoc a ra xc hot ng ng
kinh doanh mi bng cch i mi sn phm v i mi qu trnh.
2- Qu trnh hoch nh cng ngh.
Hoch nh cng ngh c tin hnh theo cc bc sau:
Bc 1: D bo cng ngh
y l giai on bt u ca hoch nh cng ngh. D bo nhng cng ngh ca doanh
nghip v d bo nhng cng ngh hin c trn th trng trong thi k hoch nh.
Bc 2: Phn tch v d bo mi trng
Nhn dng nhng yu t ch yu trong mi trng ca t chc cng nh nhng nguy c
(c bit l s cnh tranh) v c hi.
Bc 3: Phn tch v d bo th trng/ ngi tiu dng
Nhn dng cc nhu cu hin ti ca khch hng, d on s thay i ca nhng nhu cu ny
trong tng lai.
Bc 4: Phn tch t chc
Phc ho nhng thun li v kh khn ch yu. Lit k ngun nhn lc v nguyn vt liu
hin c. nh gi kt qu hot ng va qua da vo nhng mc tiu c vch ra. Hiu r
im mnh v im yu ca t chc l rt quan trng.
Bc 5: Xc nh nhim v
Vch ra mc tiu tng qut ca t chc v cc mc tiu c th trong thi k hoch nh .
Xc nh cc tiu chun nh gi vic t c cc mc tiu ny.
Bc 6: Xy dng chng trnh hnh ng
a ra nhiu chng trnh hnh ng, sau khi phn tch v tranh lun s chn c mt
chng trnh hnh ng thch hp.
3- Hoch nh theo chu k sng cng ngh
Chu k sng cng ngh (Technology Life Cycle-TCL) gm 6 giai on (hnh 3.5)
- Pht trin cng ngh (1)
- p dng cng ngh (2)
- a sn phm ra th trng (3)
- Tng trng (4)

53
- Chn mui (5)
- Suy thoi (6)

Hnh 3.5. Chu k sng cng ngh

ln
th
Thi gian (1)
(2) (3) (4) (5)
(6)
Chng 4: La chn v i mi cng ngh

54
CHNG 4: LA CHN V I MI CNG NGH
4.1. LA CHN CNG NGH
4.1.1. Cng ngh thch hp.
1- Khi nim chung
Trong hai thp k (1950 1970), nn kinh t th gii tng trng vi tc cao cha tng
thy, do s m rng quy m v chuyn cc cng ngh trong lnh vc quc phng sang dn dng.
Nhng sau cuc khng hong gi du m (1972 1973) dn n khng hong nn kinh t th
gii, cc nc cng nghip nhn ra rng, chnh nhng ngnh cng nghip khng l l mi e do
trc tip s sng cn ca h. Cc nc ang pht trin cng nhn thy rng mt s ngnh cng
nghip lm h ngho thm v ph thuc nhiu hn vo cc nc pht trin. t ny sinh vn
cng ngh no l thch hp cho s pht trin v xc lp tnh thch hp ca cng ngh nh th no.
Bt u mt cng vic kinh doanh chn chnh phi nn xem xt n tnh thch hp ca cng ngh
sp c p dng. Cng ngh thch hp cc nc cng nghip bt u l do s tp trung ca
hng lot li ch khc nhau. Cc li ch ny bao gm cc nhu cu :
- Tm ra mi quan h hi ho hn v c th chp nhn c vi hon cnh xung quanh.
- Tm ra c cch thot khi s khng hong v nguyn liu v nng lng ang
thc bch lc by gi.
- Gim bt cc cng vic nng nhc m t ngi mun lm.
- Trin khai nhiu hn cc vic lm c li cho x hi
- a cc ngnh kinh t a phng pht trin ng hng, cng vi vic tng cc doanh
nghip do chnh ngi a phng iu hnh v lm ch.
- Thc y s pht trin vn ho a phng chng li s n iu v cn ci ngy
mt tng ca vn ho qun chng truyn b thng qua cc phng tin in t.
c trng cc hot ng hng ti cng ngh thch hp cc nc cng nghip ho l
s c gng sa cha s thi qa v mt cn bng ca nn vn ho cng nghip vi s sng bi
thi qu ch ngha vt cht.
cc nc ang pht trin, cng ngh thch hp c pht trin do mt lot cc nhu cu
khc nhau. iu ni bt l h tha nhn chin lc cng nghip ho, hin i ho bt chc cc
nc pht trin khng thnh cng trong gii quyt vn ngho i v mt n nh. Vn
ny c th c nhiu l do. Ngun ti nguyn cng ngh ca th gii, mt c s cn thit cho cng
nghip ho, c bn ang b khng ch bi mt s t cc nc mnh nht phc v cho nn kinh t
v li sng ca h. Chuyn giao cng ngh ch phc v cho li ch ca cc nc giu trong vic
khai thc ngun ti nguyn thin nhin, lao ng r mt v cc th trng tiu th tt. Kt qu l
hng trm triu ngi c hin i ho s ngho kh ca mnh v trong nhiu trng hp
vic p dng cc cng ngh nhp khu to ra mt cuc cng kch mnh m, d di vo nn vn
ho a phng. Do c trng cng ngh thch hp cc nc ang pht trin v thc cht l
c gng thch nghi v trin khai cng ngh ph hp vi hon cnh ca h. i vi nc ta,
tng trng kinh t, trc ht cn c mt m hnh kinh t ph hp. Tm hiu kinh nghim ca
nhiu nc, chng ta khng dp khun bt k mt m hnh no m tip thu nhng u im,

55
loi tr khuyt tt ca cc m hnh c th hnh thnh cc m hnh kinh t Vit Nam, ph hp
vi thc tin t nc, truyn thng dn tc v xu th thi i. Theo kin ca nhiu chuyn gia
v theo hng suy ngh tch cc, thc tin, th ta phi bit kt hp cc nhn t ca kinh t th
trng, kinh t tri thc, kinh t sinh thi, kinh t nhn vn, kinh t vn ho, kinh t - x hi.
thch ng vi m hnh kinh t hp l , vn cng nghip ha, hin i ho cng phi c bc
i ring v tm ra mt m hnh thch hp. thc hin , tm ra ngun lc ng lc v mc
tiu ca n l vn ct li. Trong nhng vn cn ch th cng ngh thch hp l vn c
bn. Vy cng ngh thch hp l g ? Khi qut trong mt nh ngha ngn gn l vn phc tp
v rt kh. Cc nc ang pht trin thng nht quan nim :
"Cng ngh thch hp l cc cng ngh t c cc mc tiu ca qu trnh pht trin kinh
t - x hi, trn c s ph hp vi hon cnh v iu kin ca a phng"
2- Cn c xc nh cng ngh thch hp.
Cng ngh c to ra t hot ng nghin cu v pht trin (R&D). Tuy nhin, cc hot
ng R&D ti cc ni khc nhau s to ra cng ngh khc nhau t c cng mt mc tiu.
iu ny l do hon cnh, bao gm cc yu t nh dn s; ti nguyn; h thng kinh t, cng
ngh, mi trng, vn ho x hi, php lut- chnh tr. Do vy bt k cng ngh no cng c
xem l thch hp ti thi im pht trin, i vi hon cnh m n c pht trin v mc tiu
pht trin. N c th thch hp hoc khng thch hp ni khch hoc vo thi im khc. Nh
vy, tnh thch hp ca cng ngh khng phi l mt tnh cht ni ti ca cng ngh, n ph thuc
vo hon cnh, thi gian v mc tiu.
- Hon cnh bao gm cc yu t nh : Dn s, ti nguyn, kinh t, cng ngh, mi trng
sng, vn ho, x hi, chnh tr, php lut, quan h quc t.
- Mc tiu : Da vo cc mc tiu quc gia, ca ngnh , ca a phng, ca c s m
xc nh, nhng phi ti a hiu qu v ti thiu hu qu. Mc tiu c th i khc khi
nhng yu t , nhn t to nn hiu qu v gy hu qu thay i v tng quan gia hai
tp yu t ny.
TT Tiu chun Xu hng a chung
1 Nng lng Tiu th t
2 Lao ng Theo yu cu s dng ca a phng
3 Gi thnh Chp nhn c
4 Nng sut Cao
5 D vn hnh Cc k nng vn hnh d truyn t
6 Hiu qu Mang li hiu qu cho nhiu ngnh
7 Nguyn liu S dng nguyn liu a phng
8 Ti sinh ph thi C th s dng ph thi
9 Phm vi s dng S dng c nhiu ni
10 n nh vn ho x hi Khng nh hng xu n hon cnh vn ho x hi


56
Bng 4.1 gii thiu mt s tiu chun nh gi tnh thch hp ca cng ngh.
3- nh hng cng ngh thch hp
Trong bi cnh ca cc nc ang pht trin, cng ngh thch hp c xem xt 4 kha
cnh :
a/ nh hng theo trnh cng ngh
Tin c bn lm c s cho nh hng ny l c mt lot cng ngh sn c tha mn
mt nhu cu nht nh. Vn l la chn cng ngh nh th no cho ph hp. Cc cng ngh
sn c c sp xp theo th t th s, th cng n tin tin, hin i. i vi cc nc ang
pht trin, nu chn cng ngh tin tin:
- Cng ngh tin tin l c hi cc nc ang pht trin c th hon thnh cng nghip
ho nhanh chng.
- Cng ngh tin tin c thi gian s dng lu di
- Cng ngh tin tin to nng sut lao ng cao, cht lng tt, gi thnh h, li nhun
cao, thun li trong phn cng hp tc quc t.
Tuy nhin, cc cng ngh tin tin vn ng dng cc kt qu ca khoa hc hin i, nn khi
tip nhn chng, cc nc ang pht trin thng gp kh khn nh:
- Tp trung vn ln, kh thc hin nhiu mc tiu mt lc, km hm s pht trin cc c
s va v nh.
- i hi nng lc vn hnh v trnh qun l cao
- Ct t mt cch t ngt vi qu kh, do tnh thch nghi gim.
Quan im ca nhiu chuyn gia cho rng, i vi cc nc ang pht trin l dung ho
c th chn cng ngh trung gian. Loi cng ngh ny c trnh trung gian gia cng ngh th
s, r tin v cng ngh tin tin, hin i. L do c th l:
- iu kin cc nc ang pht trin khng ging nh iu kin cc nc pht trin.
Cho nn loi cng ngh trung gian c th dung ho c hai hon cnh .
- c xy dng vi quy m t nh n ln, t n gin n phc tp, t trnh trung
bnh n hin i. Cng ngh trung gian s to ra cc c hi tt bng thc nghim v
tng bc nng dn k nng, k xo cng nh kinh nghim qun l.
- C iu kin trin khai nhiu cng ngh gii quyt nhiu mc tiu trong iu kin
ngun vn b hn ch.
- Cng ngh trung gian to iu kin cho vic tip thu, ng ho d dng.
b/ nh hng theo nhm mc tiu
C s nh hng l da vo cc nhm mc tiu pht trin cng ngh. Thng thng cc
nhm mc tiu c sp xp theo th t u tin, l c s la chn cng ngh thch hp theo
tng giai on.
Nhm mc tiu bao gm:
- Tho mn cc nhu cu ti thiu, to cng n vic lm v nng cao mc sng ng u.
- Tng nng sut lao ng v sc cnh tranh trn th trng.
- T lc v c lp v cng ngh

57
V d, khi mc tiu pht trin cng ngh l tho mn nhu cu ti thiu, i tng phc v
ca cng ngh s l ng o dn ngho nng thn. Tiu thc thch hp ca cng ngh c th l
chi ph sn xut thp, gi thnh sn phm h, pht huy cc cng ngh truyn thng, tn dng cc
ngun lc sn c ca a phng.v.v
c/ nh hng theo s hn ch cc ngun lc
C s ca nh hng l xem xt cng ngh c thch ng vi ngun ti nguyn vn c, ph
hp vi iu kin chung trong s pht trin a phng hay khng. Mt s trong s cc iu
kin v ngun lc l i ng nhn lc, vn u t ni a, nng lng, nguyn vt liu. Vn l
s dng cc ngun lc ny nh th no cho hp l, va c hiu qu trong hin ti, trong ngn hn,
ng thi m bo s dng lu di bn vng.
d/ nh hng theo s ho hp (khng gy t bin).
C s th t ca cng ngh thch hp l mong mun c c tin b cng ngh thng
qua pht trin ch khng phi cch mng. C ngha l phi c s hi ho gia sdng, thch nghi,
ci tin, i mi. S pht trin theo tun t, khng gng p, khng gy nhim, khng mt cn
bng sinh thi, bo m ho hp t nhin, kt hp cng ngh ni a v cng ngh nhp, to lp
s pht trin nhanh v bn vng, khng mu thun gia quc gia v a phng, ho hp gia
cng ngh truyn thng v hin i.
Qua 4 nh hng va nu v cng ngh thch hp, chng ta d thy v sao mi ngi hiu
cng ngh thch hp mt cch khc nhau v khng th no tho mn ng thi nhng yu cu nh
vy. cng ngh thch hp tr thnh kh thi chng ta cn:
- Loi b nhng nhn thc khng ng v cng ngh thch hp.
- Khng c cng ngh no thch hp cho tt c cc nc v cng khng c cng ngh no
khng thch hp vi nc no.
- Tnh thch hp v khng thch hp ca cng ngh cn c xem xt li mt cch
thng xuyn v mt chin lc cn bng l cn thit cho pht trin cng ngh.
i vi cc nc ang pht trin, c th chia cc tnh hung la chn cng ngh thnh 3
nhm ln (bng 4.2.)
Nhm Mc tiu Ch tiu quan trng
nht thch hp
i hi th tc
Cc cng ngh
dn dt
C cc thnh tu cng ngh hng
u xut khu
Ti a li nhun
trong ngoi thng
D bo;
nh gi;
NC & TK;
Marketing
Cc cng ngh
thc y
C cng ngh hin i rt
ngn khong cch cng ngh
Cc i li ch, cc
tiu chi ph
Thng qua CG CN; nh
gi; thch nghi cng ngh
Cc cng ngh
pht trin
C c cc cng ngh c gi tr
tho mn nhu cu ca i a
s thng qua cng ngh ni sinh
Cc tiu bin i t
ngt trong cng ngh
truyn thng.
Thng tin;
nh gi;
thch nghi v i mi
Bng 4.2 . Nhm la chn cng ngh

58
4.1.2. La chn cng ngh
1- Khi nim
La chn cng ngh l qu trnh phc tp v kha cnh quan trng nht ca n l cng ngh
c la chn phi h tr c hiu qu cho chin lc ca doanh nghip. La chn cng ngh
khng ng c th dn n nh my ngng hot ng hoc doanh nghip ph sn. Mt nghin cu
ca Schemenner cho thy hn 1/3 cc nh my ngng hot ng thuc v cc nh my c
xy dng khng qu 6 nm v nguyn nhn ch yu l do la chn cng ngh - la chn nhng
cng ngh lm cho nng xut thp.
La chn cng ngh rt quan trng i vi vic to li th cnh tranh.Doanh nghip phi
la chn nhng cng ngh no thc hin cc hot ng thuc chui gi tr (Value chain) nhm
t c li th cnh tranh m doanh nghip theo ui khi thc hin chin lc cnh tranh. Chng
hn, nu chin lc cnh tranh ca doanh nghip l khc bit ho th doanh nghip s la chn
nhng cng ngh c kh nng ti a ho cc li th cnh tranh v mt tnh nng cao, p ng
nhanh chng nhu cu, dch v khch hng tt hn.
2- Cc yu t cn xem xt khi la chn cng ngh.
Khi la chn cng ngh doanh nghip cn xem xt cc yu t sau :
- Mi trng cng ngh.
C 4 loi mi trng cng ngh.
+ Mi trng cng ngh thay i nhanh vi tnh cnh tranh cao (1)
+ Mi trng cng ngh thay i nhanh vi tnh cnh tranh thp (2)
+ Mi trng cng ngh thay i chm vi tnh cnh tranh cao (3)
+ Mi trng cng ngh thay i chm vi tnh cnh tranh thp (4)
Cc doanh nghip nm trong mi trng thuc loi (1) v (2) chn nhiu cng ngh mi
hn cc doanh nghip nm trong mi trng thuc loi (3) v (4) v cc doanh nghip ny mun
theo kp cc cng ngh mi thch ng vi mi trng cng ngh ang thay i nhanh.
- Cng ngh :
C th xem xt gi tr ca cng ngh, chu k sng ca cng ngh, xu hng cng ngh
trong tng lai (nh vo d bo cng ngh)
- Sn phm :
Xem xt tnh phc tp ca sn phm, chnh xc theo yu cu khi ch to sn phm, kch
thc ca l (trng hp sn xut theo l) s lng model
- Th trng :
Xem xt th trng sn phm gip xc nh quy m cng ngh, tnh linh hot ca trnh
cng ngh.
Ngoi cc yu t trn, c th xem xt them vn u t; nng lc cng ngh; trnh t
chc; qun l ; mc tiu; chin lc ca doanh nghip.
3- Mt s phng php la chn cng ngh
a/ La chn cng ngh theo hm lng cng ngh.

59
Nh trnh by chng mt, mt cng ngh lun hm cha trong bn thnh phn l:
Phn k thut (T), phn con ngi (H), phn thng tin (I) v phn t chc(O). Bn thnh phn ny
c s ng gp vi mc khc nhau trong mi cng ngh. S ng gp chung ca c bn thnh
phn trong mt cng ngh c biu th bng i lng h s ng gp ca cc thnh phn cng
ngh v c xc nh bi cng thc:
TCC = T
t
x H
h
x I
i
. O
o
Nu cc thnh phn ca cng ngh khng thay i th TCC l h s ng gp ca cng
ngh. Nu mt trong cc thnh phn cng ngh thay i (bin s) th TCC l hm h s ng gp
ca cng ngh.
Chng ta d dng chng minh c rng:
O
dO
I
dI
i
H
dH
h
T
dT
t
d
0

+ + + =
T biu thc trn ta nhn thy t l gia tng ca hm h s ng gp (TCC) phi bng tng
t l gia tng ca bn thnh phn cng ngh c trng s v nh vy nu c la chn mt trong
nhiu cng ngh, chng ta c th chn cng ngh c t l gia tng ln nht. Mt khc trn c s
so snh t l gia tng ca cc thnh phn cng ngh
O
dO
I
dI
H
dH
T
dT
; ; ; chng ta cng c th quyt
nh u t cho thnh phn cng ngh no c gia tng cao.
Tuy nhin trong thc t, TCC cha phn nh c mc ng gp ca cng ngh i vi
mt doanh nghip, m cn phi xem xt gi tr ng gp ca cng ngh vo gi tr gia tng trn
mt n v u ra, k hiu l TCA:
TCA= . TCC . VA
Trong :
- : H s mi trng cng ngh
- VA: Gi tr gia tng
Qua y ta thy nu hai cng ngh c cng gi tr TCC th cng ngh no to ra gi tr gia
tng ln hn s sinh li nhiu hn v quyt nh chn cng ngh . iu ny cng ng trong
trng hp mt doanh nghip to ra mt n v gi tr gia tng vi TCC ln hn s c nng lc
cng ngh cao hn doanh nghip to ra mt n v gi tr gia t ng vi TCC nh hn.
Trong trng hp la chn cng ngh mi, gi tr gia tng thng ch l d bo, v vy kt
qu la chn kh chnh xc. Do c th la chn cng ngh theo hiu sut hp th cng ngh,
k h iu l:
cn
(%).
V d: A
v B
l hai cng ngh c p dng t hai cng ngh gc A v B. Quyt nh

chn cng ngh no xut pht t s so snh v hiu sut hp th ca hai cng ngh trn:
( ) 100 .
'
%
A
TCC
A
TCC
cnA
=
( ) 100 .
'
%
B
TCC
B
TCC
cnB
=

60
Cng ngh c hiu sut hp th ln hn s c chn.
b/ La chn cng ngh theo cng sut ti u.
Phng php la chn cng ngh theo cng sut ti u thng c p dng trong giai
on xy dng lun chng kinh t - k thut, v ch yu da trn s liu d bo v iu tra th
trng.
Cng sut ca mt cng ngh l lng u ra ti a trong mt n v thi gian, ngoi cc
yu t u vo n ph thuc ch yu vo cc thnh phn cng ngh. Cn i gia chi ph sn xut
v doanh thu t sn phm, cng sut ca cng ngh c th nm trong khong Q
min
v Q
max
(hnh
4.1.)

Trong khong Q
*
c coi l cng sut ti u, v khng nht thit phi hot ng vi
cng sut ti a mi t hiu qu kinh t cao nht (li nhun cao nht).
Ti Q
*
: LN= DT - C = DT
*
- C
*

LN = P . Q (C
c
+ C
b
)
Trong :
- LN: Li nhun
- C
c
: Chi ph c nh
- C
b
:
Chi ph bin i
- DT: Doanh thu
- P : Gi thnh
- Q: Lng sn phm
c/ Phng php la chn cng ngh theo ch tiu tng hp.
Trong thc t, la chn cng ngh khng th ch cn c vo mt ch tiu ring l, m
phi ng thi xem xt nhiu ch tiu. la chn c mt cng ngh tho mn cc iu kin v
Q
min Q
*
Q
max
Q
C
cd
C
b
C
DT
C, DT
DT
*
LN

C
*
Hnh 4.1. La chn cng ngh theo cng sut ti u

61
k thut, kinh t, ti chnh, mi trng, ti nguyn i hi phi nh gi c mi tng quan
gia cc yu t trn ra quyt nh ng n. Phng php la chn cng ngh theo ch tiu
tng hp (K) khng ch tnh ton mt cch c lp, ng thi, cc gi tr c trng ca cng ngh
nh: nng sut ho vn, gi tr NPV, gi tr IRR, gi tr hm h s ng gp ca cng ngh, gi tr
ch s sinh li, tui th ca cng ngh, gi tr cng ngh tnh bng tin, tc ng ca cng ngh
n mi trng. m cn a ra thng s tng hp cc c trng ny cho mi phng n c
a ra xem xt.
Tm quan trng tng i ca cc ch tiu trn c xc nh bng cc trng s theo
phng php chuyn gia.
H s nh gi ch tiu tng hp c tnh theo cng thc:
=
=
m
i
V
i
x
P
i
K
1

Trong :
- m: S ch tiu c nh gi
- P
i
: Gi tr chun ho ca ch tiu th i
- V
i
: Trng s ca ch tiu th i
Nh vy, nu hai cng ngh A v B cng loi, sau khi tnh ton, cng ngh no c h s
cng ngh tng hp K cao hn s c chn.
V d: Cc gi tr chun ha ca hai cng ngh A v B cho trong bng. Nn la chn
cng ngh no.

TT Ch tiu P
i
(A) P
i
(B) V
i
1 TCC 3,0 2,5 0,15
2 TCA 4,0 3,5 0,20
3 R 2,5 3,5 0,10
4 P 2,0 2,0 0,10
5 NPV 4,0 3,5 0,20
6 IRR 3,0 4,0 0,15
7 B/C 2,0 3,0 0,10

T kt qu tnh ton i n kt lun chn cng ngh B v K
B
> K
A
.
d/ La chn cng ngh theo ngun lc u vo
Chng ta u bit rng t c mt hm mc tiu c xc nh, c th s dng
nhiu cc cng ngh khc nhau.
i vi cc doanh nghip cc quc gia ang pht trin, vic i mi da trn s la chn
mt cng ngh ph hp trong s cc cng ngh sn c, c ngha quyt nh ti s pht trin bn
thn doanh nghip.

62
V vy, vic u tin phi lm l loi b cc cng ngh km hiu qu trong s cc ng c
vin cho s la chn.
Nu ta gi A
i j
l yu t u vo th i sn xut theo cng ngh th j
Vi (i = 1n, j = 1m) a
i j
0 th ta s c ma trn chi ph sau:
A =
nm n
m
a a
a a
.. .......... ..........
. .......... .......... ..........
. .......... .......... ..........
.......... ..........
1
1 11

n gin ta gi thit a
i j
= const (trn thc t a
i j
c th lm hm s ph thuc vo cc yu
t khc, v d: T chc, sn lng.) v thng thng nh trong kinh t hc ngi ta quy i cc
yu t u vo thnh hai yu t chnh l vn (K) v lao ng(L), do ma trn chi ph s tr
thnh:
A =
m
m
a a
a a
2 21
1 11
.. .......... ..........
.......... ..........

Trong khng gian 2 chiu mi cp a
i j
vi i = 1 2 c th hin bi mt im A
j
(a
1j
, a
2j
),

Hnh 4.2. La chn cng ngh: loi b cng ngh km hiu qu.
Ni cc im A
j
vi nhau ta s c mt ng gp khc, ngi ta gi l ng ng
lng ng vi mc sn lng A = const. Tuy nhin iu ny cha chnh xc, bi v trn ng
thng lng ch c nhng phng n cng ngh hiu qu, do cn phi loi b nhng phng
n cng ngh khng hiu qu so vi cc tp hp ang kho st. ng ng lng l mt ng
li vi gc to u l khng hiu qu v d nhin khng c a vo phng n la chn.
Tng qut, khi s lng cc phng n cng ngh kh ln ( j -> ) th ng ng lng s
l mt ng cong trn v li so vi gc to .
X
2j
X
1j

A
1

A
2

A
3

A
4

A
5

A
6

A
7

A
8


63
Lm th no loi b cc phng n cng ngh km hiu qu? Chng ta c th tin hnh
theo nhiu cch khc nhau bng cng c gii tch hoc n gin nht l chng ta tin hnh vic
loi b cc phng n cng ngh khng hiu qu bng hnh hc.
u tin chng ta xc nh cc phng n cng ngh trn h trc to .

Hnh 4.3. Loi b cng ngh km hiu qu.

Ln lt ni cc im theo mt th t A
i
- A
i + 1,
i = 1n (v d L gim dn A
1
- A
2
, A
2
-
A
3
) nu c phng n cng ngh no nm bn tri (pha gc to ) so vi ng thng c
to bi cc on thng th A
i + 1
s l cng ngh km hiu qu v b qua, tip theo ta ni A
i
A
i+2
kt qu cui cng s cho ta c mt ng gp khc li so vi gc to . V d, trn
hnh 4.3. khi ni im 2 vi im 3, ta thy im4 nm trn tri ng thng, vy cng ngh ng
vi im A
3
s l cng ngh khng hiu qu.
4.2. I MI CNG NGH
4.2.1. Khi nim
1- i mi cng ngh l g ?
Lch s pht trin x hi loi ngi tri qua nhiu giai on, mi giai on gn lin vi
s xut hin v pht trin ca mt loi hnh k thut c trng quyt nh s pht trin ca x hi
loi ngi giai on . Thi k pht trin cao hn thi k trc l nh s xut hin v
pht trin ca cc cng c lao ng bng . Thi k li c thay th bi thi k ng c
mc pht trin cao hn vi s xut hin v pht trin ca vic sn xut v s dng cc cng c
sn xut bng ng. Chnh kh nng d ch to thnh cc cng c lao ng khc nhau ca ng
v tnh hiu qu cao hn ca cc cng c ny lm cho cht lng sng ca con ngi c
nng cao hn . n th k XVIII tt c cc h thng k thut m loi ngi s dng lc
dn c thay i l ngun ng lc, vi s ra i ca my hi nc - ngun ng lc mi
thay th ngun ng lc truyn thng l sc lc c bp ca con ngi v gia sc v mt phn nh
L
K

A
6

A
2

A
3

A
4

A
5

A1
6


64
sc mnh t nhin nh sc gi, sc nc. l mt trong cc yu t to nn cuc cch mng
cng nghip ln th nht, lm thay i b mt ca th gii.
Ngy nay vic ng dng cc thnh tu ca cng ngh thng tin l mt xu th tt yu ca h
thng cng ngh ton cu v ang mang li nhng hiu qu to ln i vi s pht trin ca
tng doanh nghip, mi quc gia v ton th gii, nh lin tc i mi cng ngh.
Vy i mi cng ngh l g ? chnh l cp cao nht ca thay i cng ngh v l qa
trnh quan trng nht ca s pht trin i vi tt c cc h thng cng ngh. C quan im cho
rng i mi cng ngh l s hon thin v pht trin khng ngng cc thnh phn cu thnh
cng ngh da trn cc thnh tu khoa hc nhm nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh
doanh v qun l kinh t, x hi. Vi quan im ny mt s thay i trong cc thnh phn cng
ngh d nh cng c coi l i mi cng ngh, thc ra cc hot ng ny nn coi l ci tin
cng ngh th chnh xc hn. Mt khc, h thng cng ngh m con ngi ang s dng c tnh
phc tp v ang dng cao, ch mt loi sn phm c th dng rt nhiu loi cng ngh khc
nhau, do nu xp tt c cc thay i nh v cng ngh thuc v i mi cng ngh th vic
qun l i mi cng ngh l vic lm khng c tnh kh thi. c th qun l c cc hot
ng i mi th cn tp trung vo nhng hot ng c bn. Do ta c th a ra khi nim i
mi cng ngh nh sau: i mi cng ngh l vic ch ng thay th tm quan trng (c bn,
ct li) hay ton b cng ngh ang s dng bng mt cng ngh khc tin tin hn, hiu qu
hn.
i mi cng ngh c th ch nhm gii quyt cc bi ton ti u cc thng s sn xut nh
nng sut, cht lng, hiu qu. (i mi qu trnh) hoc c th nhm to ra mt sn phm,
dch v mi phc v th trng (i mi sn phm).
i mi cng ngh c th l a ra hoc ng dng nhng cng ngh hon ton mi (v d,
sng ch cng ngh mi) cha c trn th trng cng ngh hoc l ni s dng n ln u v
trong mt hon cnh hon ton mi (v d, i mi cng ngh nh chuyn giao cng ngh theo
chiu ngang).
2- Phn loi i mi cng ngh
T nhng nm 1950, cc nh kinh t hc tn c in nhn thc c vai tr ca cng
ngh. Trong cc m hnh pht trin ca h c s tham gia ca tin b cng ngh. Cc nh kinh
t hc khng inh chnh i mi cng ngh gip cho cc nn kinh t, mt mt thot khi
tnh trng li tc gim, mt khc t c t l tng trng di hn.
i mi cng ngh c th c phn loi theo tnh sng to v theo s p dng.
a/ Theo tnh sng to.
Bao gm i mi gin on (Discontinuous Innovation) v i mi lin tc (Continuous
Innovation)
i mi gin on, cn gi l i mi cn bn (Radical Innovation), th hin s t ph v
sn phm v qu trnh, to ra nhng ngnh mi hoc lm thay i nhng ngnh chin mui. i
mi ny to nn li th cnh tranh cho doanh nghip trn th trng mi.
i mi lin tc, cn gi l i mi tng dn (Incremental Innovation), nhm ci tin sn
phm v qu trnh duy tr v th cnh tranh ca doanh nghip trn th trng hin c.
Mi quan h gia i mi gin on v i mi lin tc c minh ho hnh 4.4

65

Giai on
thay th
Cnh tranh v
kiu dng
i mi
lin tc

Hnh 4.4. Quan h gia i mi gin on v i mi lin tc
b/ Theo s p dng.
Nu xem cng ngh gm cng ngh sn phm (Product technology) v cng ngh qu trnh
(Process technology) th i mi cng ngh bao gm i mi sn phm (sn phm gm hng ho
v dch v) v i mi qu trnh.
- i mi sn phm : a ra th trng mt loi sn phm mi (mi v mt cng ngh)
- i mi qu trnh : a vo doanh nghip hoc a ra th trng mt qu trnh sn xut
mi (mi v mt cng ngh)
- i mi sn phm v qu trnh c th i mi gin on hay lin tc.
Ngoi ra cn mt s cch phn loi khc nh :
Nu i mi cng ngh c th gip nh sn xut to ra cng mt lng sn phm nhng
tit kim vn nhiu hn tit kim lao ng, trong trng hp ny ngi ta gi l i mi cng
ngh tit kim vn.Nu i mi cng ngh tit kim lao ng nhiu hn tit kim vn th i mi
cng ngh c gi l i mi cng ngh tit kim lao ng. Trong trng hp i mi cng
ngh c tc dng tit kim c hai yu t cng mt t l, th i mi cng ngh c gi l trung
tnh. Cng c cch phn loi i mi cng ngh phn cng v i mi cng ngh phn mm.
3- Cc yu t nh hng n i mi cng ngh.
a/ Th trng.
Nhng nn kinh t th trng c th c li th trong qu trnh i mi. Nu th trng ca
mt loi sn phm no c m rng th iu ny s thc y i mi. i mi ch tht s
hon thnh sau khi sn phm hay qu trnh c ngi s dng chp nhn, do vy mt kha cnh
rt quan trng ca i mi l Marketing.
b/ Nhu cu
Phn ln cc trng hp i mi cng ngh xut pht t nhu cu. C th l do p lc ca
mi trng kinh doanh (cc yu t v m nh chnh tr, x hi, kinh t, cng ngh) lm xut
hin nhu cu, th d : do p lc ca x hi v vn nhim mi trng, cc nh sn xut t
nghin cu ch to thit b gim nhim trang b cho t. Nhu cu ca ngi tiu dung cng
thc y i mi.
c/ Hot ng nghin cu v pht trin ( R&D)
Nghin cu v pht trin l khu quan trng trong qu trnh i mi. Bo co v nng lc
cnh tranh ca Chu u nu r : Nu khng c c s nghin cu khoa hc mnh v a dng th
i mi
gin on 1
i mi
gin on 2
Kiu dng ni
bt nht

66
s khng h c bt k mt s ct cnh cng ngh no c. Cc doanh nghip c ngn sch R&D
ln v ngun nhn lc R&D c k nng nghin cu s thun li trong i mi cng ngh.
d/ Cnh tranh.
Ni chung cnh tranh thc y i mi.
e/ Cc chnh sch quc gia h tr i mi.
khuyn khch cc doanh nghip i mi cng ngh, chnh ph thng c nhng chnh
sch thch hp.
4.2.2. Tc ng ca i mi cng ngh
1- i vi nng sut.
Theo Diorio, nng sut l s kt hp hiu qu (efficiency) v kt qu (effectiveness), ngha
l t c kt qu vi vic s dng tt nht cc ngun lc.
i mi cng ngh thng lm tng nng sut th hin qua vic gim chi ph sn xut trn
mi n v sn phm v gip cc doanh nghip t c cc mc tiu nh nng cao tnh linh hot,
p ng nhanh chng nhu cu ca khch hang
2- i vi cht lng sn phm
Cng ngh mi c vai tr quan trng trong vic nng cao cht lng sn phm. Khi th
thng k chun v th thng k thc t chnh lch nhau vt qu gii hn cho php, chung s
bo ng v nhn vin trc s tin hnh iu chnh, ngn chn ngay t u vic sn xut sn phm
khng m bo cht lng.
3- i vi chu k sng ca sn phm.
S dng cng ngh mi lm rt ngn chu k sng ca sn phm v cng ngh mi c tnh
linh hot cao, c th a ra nhiu model mi.
4- i vi chin lc kinh doanh.
xc nh nh hng ca i mi cng ngh n nng lc ca doanh nghip. Abernathy
v Clark chia nng lc ca doanh nghip ra thnh nng lc sn xut (cng ngh) nng lc th
trng (khch hng)
- V mt sn xut (cng ngh), i mi c th lm thay i thit k sn phm, h thng
sn xut, thit b, vt liu, k nng, kin thc ca ngi lao ng.
- V mt th trng (khch hng), i mi c th lm thay i thi , hnh vi ca khch
hang, knh phn phi, phng thc truyn thng
iu ny c ngha l nhng lnh vc hot ng trong chin lc kinh doanh ca doanh
nghip c th b thay i.
5- i vi vic lm
Ni chung mi quan h gia i mi cng ngh vi vic lm th khng n gin v c
th hin trn hnh 4.5


67

Hnh 4.5 Tc ng ca i mi cng ngh i vi vic lm
4.2.3. Qu trnh i mi cng ngh.
1- Mt s xu th nh hng ti i mi cng ngh
tin hnh i mi cng ngh c hiu qu ti cc quc gia cng nh ti cc doanh nghip,
cn phi nghin cu k cc yu t nh hng ti i mi cng ngh. Hin nay m hnh i mi
tuyn tnh c in vi kin thc khoa hc mi t pha trc v nhng sn phm, dch v v li
nhun th trng pha cui con ng ang ngy cng b thch thc. Lch s kinh t hc hin
i ch ra rng s i u ca nghin cu s khng t ng chuyn i sang thnh cng kinh t.
i mi l mt hot ng ng thi tng tc v phi tuyn n bao gm khng ch khoa hc, k
thut v cng ngh m c x hi, chnh tr v cc tng tc kinh t cng nh chnh sch cng.
Trong yu t v cng quan trng ca i mi l s tm ti khoa hc l nhng ngi nui
dng nn mng tri thc giu c ca th gii. Cc k s l nhng ngi tinh thng trong s
chnh xc tng ng vi s hn lon nhm a ra cc hnh nh tp trung vo tiu im. Phn
ny cp ti cc xu th c nh hng mt cch chin lc ti qu trnh i mi.
a/. Xu th th nht l xu th hp tc quc t..
Xu th ny nhn mnh vo tm quan trng ca s hp tc trong khoa hc - cng ngh gia
cc quc gia, mt quy lut tt yu ca s pht trin. S hp tc c th rt a dng, nh thng qua
cc n phm xut bn (sch, bo, tp ch) trn phm vi ton th gii.
Dng khc ca xu th hp tc quc t ch mi xut hin gn y mt cch u n l cc
hot ng lin ngnh, c bit mi quan h hu c gia cc trng i hc v khu vc cng
nghip ngy cng tr nn quan trng. M gn 40% cc bi bo l ng tc gi ca c cc nh
cng nghip trong khu vc t nhn v ca cc trng i hc, cc phng th nghim Chnh ph.
Cc nh nghin cu chng minh c vic nghin cu ca cc trng i hc quyt nh n
kh nng ca quc gia v i mi v hon thin nn kinh t. Thc t cho thy, 73% cc sng ch
i
mi
cng
ngh
Vic
lm
mi
Mt
vic
lm
Ngnh
mi
K
nng
mi
Thiu
k nng
H thng
gio dc
Chnh sch o
to ca DN
Chnh sch o to li ca doanh nghip
Chnh sch tht nghip ca chnh ph

68
hin nay ra i t cc nghin cu ca cc t chc cng v t chc phi li nhun. Chnh cc nh
khoa hc ca EU tha nhn rng u th v sc mnh kinh t ca M so vi EU chnh l nh
mi quan h khng kht, hu c gia cc cng ty v cc trng i hc. EU, mi quan h ny
cha c pht trin c th khai thc c tim nng to ln ca chng. Chng ta bit rng cc
cng ngh mi c sinh ra v trin khai l do kt qu hot ng ca cc c quan nghin cu v
trin khai (R&D), i vi cc quc gia ang pht trin ni chung v Vit Nam ni ring th mi
lin kt gia R&D vi cc khu vc sn xut rt lng lo, cc c quan R&D khng nhn thc c
nhu cu thc s ca quc gia do vai tr ca R&D trong i mi cng ngh ni ring v pht
trin kinh t ca quc gia ni chung l cha c pht huy. Tuy nhin Vit Nam trong thi gian
gn y nh vo nhng chnh sch khuyn khch ng dng cc ti khoa hc vo thc tin sn
xut kinh doanh ca Chnh ph th mi quan h ang dn c ci thin v tr nn hu c hn.
Mt khc, chng ta bit cc cng ty khng hot ng c lp, h hp tc, bun bn vi
nhau trong mt s lnh vc v cnh tranh trong mt s lnh vc khc. V vy, vai tr ca cc cng
ty khc l kh quan trng trong i mi. Trc y vic huy ng cc ngun lc cn thit trin
khai v thng mi ho mt sn phm d dng hn v nhiu mt, ch yu l do cc ngun lc cn
c l qu t so vi ngy nay, ng thi qu trnh chuyn mn ho chuyn su (mt xu th tt yu
ca c th gii) hn ch nghin cu dn tri trn din rng, cc cng ty u mong mun c
c cc li th cnh tranh bng vic i su vo mt s lnh vc c th, c bit cc cng ty ln.
Vo u th k XX hng ICI c coi l ng u th gii trong ngnh ho cht nhng
ngy nay trong nhiu lnh vc h b nhiu i th ca h vt qua. cc trng i hc, cc
khoa cng ch tp trung ngun lc ca mnh vo mt vi lnh vc khoa hc nht nh. H khng
th nghin cu v ging dy trong mi lnh vc bi s hn ch ca ngun lc. M chng ta u
bit vic ny sinh, pht trin, trin khai v t c thnh cng v mt thng mi cho i mi
i hi ngun nhn lc, vt cht rt ln. Chnh v vy nn i mi cng ngh phi l s kt hp
ca mt tp hp cc i tng, v d nh cc c nhn, cng ty v r rng l i mi ni chung v
i mi cng ngh ni ring l mt tr chi tp th.
b/ Xu th th hai:
Lin quan n bn cht ca sn phm v quy trnh, do th trng ton cu ngy nay i hi
l s xut hin ca nhng cng ngh phc tp. Theo Dohald v Robert th phn ln nhng
cng ngh thng mi thnh cng thay i theo mt con ng c bn trong 1/4 th k qua
l chng tr nn phc tp hn. H phn tch 30 loi sn phm xut khu c gi tr nht trn th
trng th gii trong nhng nm 1970 v 1990 v c c s liu cho trong bng 4.3. (n v
trong ngoc tnh bng t la).
Quy trnh n gin/sn phm n gin
1970: 58% (USD 87)
1994: 8% (USD 347)
Quy trnh n gin/sn phm phc tp
1970: 0%
1974: 0%
Quy trnh phc tp/sn phm n gin
1970: 12% (USD 35)
1994: 25% (USD 345)
Quy trnh phc tp/sn phm phc tp
1970: 31% (USD 46)
1994: 59% (USD 1128)

Bng 4.3. Bng phn tch sn phm xut khu c gi tr nht.

69
Bng 4.3. cho thy 1/4 th k trc y gn 60% sn phm xut khu hng u th gii l
nhng sn phm n gin c sn xut bi cc quy trnh n gin. Ngy nay mt t l tng t
(60%) l nhng sn phm phc tp c sn xut bi nhng quy trnh phc tp. iu c th
c gii thch do s pht trin vi tc kh cao ca h thng kinh t, x hi ca loi ngi ni
chung v ca h thng khoa hc, cng ngh ni ring trong thi gian qua. Rash v Rycroft cho
rng thnh cng kinh t s n vi nhng ngi thnh cng trong vic i mi cc cng ngh
phc tp. Tc l tng lai s thuc v nhng ngi nhn thc c tnh phc tp, c th thng
nht c cc kin thc a dng khc nhau trong nhiu t chc khc nhau to ra nhng g cha
c trc y. a dng ho l quy lut, a dng trong cch nhn, cch tip cn v trong nn tng
c s. Khng th th chng ta khng th vt ln trn nhng gii hn tm nhn ca mi c nhn,
t chc. t c iu cc doanh nghip phi khng ngng cng c, m rng cc knh
thng tin ca mnh, nng cao cht lng hot ng cho h thng thng tin ca mnh.
c/ Xu th th ba
Lin quan ti s xut hin ca mt ngnh cng ngh non tr (so vi cc cng ngh truyn
thng) l cng ngh thng tin. Tt c cc lnh vc hot ng ca con ngi ngy nay ang chu
s tc ng rt ln ca cng ngh thng tin. S xut hin v pht trin nhanh chng ca cng
ngh thng tin m c bit quan trng l cng ngh my tnh, Internet v cng ngh mng ang
lm thay i tt c cc loi hnh cng ngh ca loi ngi, n to ra cc con ng pht trin
hon ton mi cho tt c cc cng ngh. S l iu ngc nhin nu nh hin nay v trong tng lai
tn ti mt thnh cng trong kinh t v khoa hc cng ngh m li khng ng dng thnh tu ca
cng ngh thng tin.
2- Cc giai on i mi cng ngh.
i mi thng tin phi l mt hot ng c lp m l mt qu trnh tng hp bao gm
nhiu qu trnh con c lin quan mt thit vi nhau. N khng ch l s p , pht trin mt
tng mi hoc pht sinh mt thit b mi, pht trin mt th trng mi m n bao gm tt c
cc cng vic trn v thng nht vi nhau.
Thc cht qu trnh i mi cng ngh l mt h thng cc hot ng phc tp nhm
chuyn i cc tng v kin thc khoa hc thnh thc t vt cht v cc ng dng trong th
gii hin thc. l mt qu trnh bin i tri thc thnh cc sn phm v dch v hu ch c tc
ng ti s pht trin ca nn kinh t.
a/ Qu trnh hnh thnh v ng dng cc cng ngh mi.
C 8 giai on trong qu trnh i mi cng ngh, cn lu rng mt s cc hot ng
trong mi giai on c th trm sang giai on khc.
- Nghin cu c bn: l nhng nghin cu nhm tng thm hiu bit chung v cc quy
lut ca t nhin. y l qu trnh to ra tri thc qua mt thi gian di. N c th mang n
mt ng dng c th hoc cng c th khng.
- Nghin cu ng dng: loi nghin cu hng trc tip vo vic gii quyt mt hoc
nhng vn x hi t ra. V d, nghin cu pht trin mt loi thuc iu tr mt cn
bnh no . Nghin cu c bn v nghin cu ng dng thc y tin b khoa hc bng
cch xy dng tri thc mt cch h thng trn c s kin thc hin ti. S thnh cng ca
nghin cu ng dng dn n s ra i ca cng ngh mi.

70
- Trin khai cng ngh: L nhng hot ng ca con ngi nhm bin i tri thc v cc
tng thnh phn cng, phn mm hoc dch v. N c th bao gm vic chngminh tnh
kh thi ca tng, xc nh thit k hoc to dng, th nghim mt nguyn mu.
- Thc thi cng ngh: y l mt lot cc hot ng gn vi vic a mt sn phm ra th
trng. Thc thi cng ngh c quan h vi vic ng dng ln u tin mt tng hoc
mt sn phm. N lin kt cc hot ng nhm m bo a mt sn phm hoc mt dch
v ra th trng mt cch thnh cng v gi c, tnh an ton v tho mn cc kha cnh v
mi trng.
- Sn xut: y l mt lot cc hot ng gn vi vic m rng loi sn phm hoc dch
v c th. Sn xut bao gm vic ch to, qun l, cung cp v phn phi.
- Marketing: y l mt lot cc hot ng m bo cho ngi tiu dng tip nhn cng
ngh. N bao gm vic nh gi th trng, chin lc phn phi, thc y bn hng v xc
nh thi quen, tp qun khch hng.
- Truyn b: y l chin lc v cc hot ng m bo s lan truyn v v th ca cng
ngh trn th trng. Vic truyn b ph thuc vo phng php cng ngh v phng php
Marketing cng ngh.
- M rng cng ngh: y l giai on m mc tiu l duy tr u th cnh tranh ca cng
ngh. N bao gm vic ci tin cng ngh, pht trin th h mi hoc ng dng cng ngh
mi, ci tin cht lng, h gi thnh sn phm cng nh p ng c nhng yu cu c
bit ca khch hng. M rng cng ngh ko di vng i cng ngh.
b/ Qu trnh i mi cng ngh doanh nghip.
Vi mt doanh nghip, s khi in hnh ca qu trnh i mi cng ngh c th hin
hnh 4.6, cc bc trong s c th minh ho nh sau.

Hnh 4.6. Cc bc in hnh i mi cng ngh doanh nghip.
- Ny sinh : Ghi nhn nhu cu, tm cch p ng nhu cu ; phn tch cc gii php
tt nht v tiu chun la chn, t thc thi.
Xc nh khi
nim
Phn tch
k thut

Ph chun
Phn tch
th trng
K hoch
kinh doanh
Sn xut v
thng mi ho
Kim nh thng qua
th ng

Trin khai
Ny sinh

Loi
b

71
- Xc nh khi nim: Xc nh khi nim sn phm hay dch v; nh mc tiu k thut
v tin; d kin kt qu thc hin.
- Phn tch th trng : Xc nh th trng - Phn tch nhu cu hin ti v tng lai, tm
hiu khch hng. Tm hiu i th cnh tranh, xc nh c hi.
- Phn tch k thut : Cc ngun lc cn thit, ngun lc sn c, lch trnh trin khai.
- K hoch kinh doanh : Phn tch ma trn SWOT, phn tch kinh t, vn, trin vng,
chin lc.
- Ph chun : Ph chun ca cp qun l cao nht ca cng ty, cc ph chun khc.
- Trin khai : Sn xut th: Kim nh, th nghim
- Marketing: Kim nh trn th trng - Chin lc gii thiu ra th trng; Marketing
cc i mi; xc nh thi gian a ra th trng. o lng s phn ng ca th trng.
- Sn xut v thng mi ho : Sn xut i tr: Hon thin cng ngh, xy dng h thng
vn chuyn ti cc i l, kho tng
- Loi b: Do s li thi hay vn mi trng.
c/ Qu trnh i mi cng ngh phm vi quc gia
i vi h thng cng ngh quc gia, theo kinh nghim ca cc nc ang pht trin
tri qua qu trnh cng nghip ho thnh cng th qu trnh i mi cng ngh thng phi tri
qua cc bc sau:
- Nhp cng ngh tho mn cc nhu cu ti thiu.
- T chc c s h tng kinh t mc ti thiu tip thu cng ngh nhp khu.
- To ngun cng ngh t nc ngoi thng qua lp rp sn phm (SKD - Semi knock
Down, CKD - Complete Knock Donw, OKD - Incomplete).
- Pht trin cng ngh thng qua mua linence
- Thch nghi, ci tin cng ngh nhp khu. Tin hnh i mi cng ngh nh R&D.
- Khng nh v th trn th trng cng ngh th gii da trn u t cao cho nghin cu
c bn.
3- M hnh i mi cng ngh
T trc ti nay quan im v i mi chia thnh hai trng phi chnh. Trng phi th
nht c tn l x hi quyt nh. Trng phi ny cho rng mi s i mi l kt qu phi hp ca
cc nhn t v nh hng ca x hi bn ngoi nh nhng thay i v dn s, tc ng kinh t
hoc h thng chnh tr. H cho rng khi hi t iu kin th i mi cng ngh s xy ra.
Trng phi th hai li cho rng i mi ni chung v i mi cng ngh ni ring l kt
qu ca nhng hot ng ca cc c nhn thin ti, h nhn mnh vo tm quan trng ca nhng
khm ph bt ng. Thc ra s tnh c, bt ng rt him khi xy ra, cc c nhn c nhng ng gp
vo i mi phi l nhng ngi say m mt lnh vc khoa hc - cng ngh nht nh, h c c
nhng kin thc vt bc trong lnh vc trn c s vi nhng c gng n lc ca h m
i mi cng ngh ra i. Hay ni nh Louis Pasteur C hi ch n vi nhng tr c c
chun b.
a/ M hnh tuyn tnh

72
M hnh ny ng tr cc chnh sch cng nghip v khoa hc trong nhng nm trc thp
k 1890. M hnh tuyn tnh n gin nht c tn sc y ca khoa hc. M hnh ny da trn
lgic khoa hc l c s, tri thc, tin to ra cng ngh. Thc t cho thy hu ht cc t ph
cng ngh gn y u c da trn nhng khm ph khoa hc trc . V d: nh cc cng
ngh nng lng ht nhn da vo cong trnh ca Einstein (mi quan h gia khi lng v nng
lng) hoc cng ngh gen da trn cc khm ph ca Watson v Crick v cu trc AND C
th d dng nhn thy rng cc s xut hin v pht trin ca cc cng ngh ny lm bng n
cc ngnh cng nghip v lm thay i ton b th trng, chng l nguyn nhn ca tng trng
kinh t quan trng.
n thp k 1970, mt s nghin cu mi xc nhn rng th trng c nh hng ti i
mi. M hnh tuyn tnh th hai ra i c tn l m hnh lc ht ca th trng (sc ko ca th
trng). N nhn mnh vai tr ca th trng l tc nhn khi thu cc tng i mi. Cc
tng ny c c thng qua qu trnh tip xc vi khch hng. Chnh t cc tng cc cng
ngh mi s xut hin. iu ny c bit thy r khi x hi (th trng) xut hin nhng bc xc
no . Trong trng hp sc ko ca th trng c th to ra nhng t ph quan trng.

Hnh 4.7. Cc m hnh i mi cng ngh tuyn tnh

b/ M hnh tng tc kt hp
M hnh tuyn tnh mi ch tp trung vo vai tr ca nhng tc nhn kch thch i mi u
tin. Trong m hnh tng tc kt hp cho thy kt qu ca vic phi hp ng thi kin thc ca
cc b phn chc nng s thc y i mi, n gn cc m hnh tuyn tnh vi nhau v nhn
mnh i mi cng ngh l kt qu ca s tng tc gia th trng, khoa hc v nng lc ca t
chc. Bn cht ca m hnh ny l s lin kt ton h thng, ly doanh nghip lm ch th, lin
kt cc yu t ca h thng i mi. Trong h thng i mi, cc doanh nghip chu tc ng ca
cc nhn t cnh tranh: cc i th, cc ngun cung cp tng i mi cc khch hng, cc bn
hng v ng minh, cc trng i hc, cc patent, ng thi tnh n cc iu kin i mi,
c s h tng, u t ti sn, thit b.
Thc t i mi cng ngh cho thy m hnh tuyn tnh ch c th p dng cho mt s rt t
cc trng hp i mi v trong mt vi ngnh nht nh. V d, m hnh sc y ca th trng
li thng xuyn xy ra trong ngnh cng nghip thc phm. Cn ni chung trong i a s cc
trng hp cc ngnh cng nghip, i mi cng ngh xy ra trong m hnh tng tc kt hp.

Nghin cu
c bn
Nghin cu
ng dng
Nghin cu
thc nghim
Nghin cu
& trin khai

Ch to

Tip th
Nhu cu
th trng

73

Hnh 4.8. M hnh i mi cng ngh tng tc v kt hp

4- p dng cng ngh mi.
a/ Phn tch mi trng
Trc khi quyt nh p dng mt cng ngh mi, doanh nghip cn phn tch mi trng
bn trong cng nh bn ngoi.
* i vi mi trng bn trong, phn tch:
- Chin lc cng ty: cng ngh mi c gip cho doanh nghip thc hin c chin
lc hay khng?
- Qu trnh sn xut: tnh linh hot, cht lng sn phm, chi ph lao ng, nguyn vt
liu, nhng cng ngh sn xut hin c.
- Ngun nhn lc: vn ho cng ty, thi ca Ban qun tr, thi ca ngi lao ng
v on th.
- Ti chnh: nh gi chi ph v li ch, x l thng tin, ti tr v phn b vn
- Marketing: chin lc sn phn, chin lc gi, knh phn phi
* i vi mi trng bn ngoi, phn tch:
- Khch hng: nhu cu, sc mua
- Nh cung cp: nng lc, quan h vi nh cung cp
- i th cnh tranh: mi e do t i th mi, s s dng cng ngh mi ca i th
cnh tranh, li th cnh tranh, mi trng cnh tranh
- Chnh ph: s h tr, ti tr vn, u i v thu
- gip cho vic phn tch mi trng, doanh nghip thng t ra cc cu hi (5W v
1H)
- V sao phi p dng cng ngh mi
Trng i hc v
phng th nghim
C s h tng khoa hc
v cng ngh
Cc i th
cnh tranh
Cc nh
cung cp chnh

DOANH NGHIP
Khch hng
ch yu

Thng tin patent
Bn hng v cc
ng minh chin lc
u t ti sn v mua
sm thit b

74
- Cn nhng cng ngh mi no
- To ra cng ngh hay mua cng ngh
- Khi no tip nhn cng ngh mi?
- Cng ngh mi b tr u
- Cng ngh mi c a vo doanh nghip nh th no?
b/ Cc giai on trong qu trnh p dng cng ngh mi
Giai on 1: Hoch nh chin lc
- Mc tiu: Nhn dng nhng lnh vc kinh doanh m cng ngh mi s tc ng mnh
u tin cho lnh vc ny
- Hnh ng:
+ Xem xt li thc trng marketing v tnh hnh cnh tranh trong nc v quc t
+ nh gi cc hot ng chc nng, bao gm thit k, k thut v sn xut
+ Xem xt h thng sn xut v phng php sn xut hin ti
+ Nhn dng cc yu cu v k thut ca doanh nghip
Giai on 2: Nghin cu kh thi
- Mc tiu: Xem xt cc c im ca cng ngh
- Hnh ng:
+ nh gi tnh hnh ti chnh
+ Xem xt li s thay i v t chc v nh gi cng ngh v mt k thut o to
+ La chn nhm d n
+ n gin ho sn phm v qu trnh
+ Xem xt tnh thch hp ca cng ngh i vi c s h tng
+ nh gi yu t chng li s thay i (Resistance to change) trong t chc.
Giai on 3: La chn
- Mc tiu:la chn c cng ngh thch hp nht v nh cung cp ng tin cy nht
- Hnh ng:
+ Lp danh sch cc nh cung cp cng ngh
+ Chn ra mt s nh cung cp v yu cu h nh gi
+ nh gi chi tit cc bng chit tnh gi ca nh cung cp
+ La chn nh cung cp
Giai on 4: Thc hin
- Mc tiu: to mi trng thun li p dng cng ngh
- Hnh ng:
+ Chun b k hoch chi tit thc hin
+ Xc nh r trch nhim c nhn
+ Ch c bit n s lin kt gia cng ngh mi vi phn cn li ca h thng
+ Chun b ti liu hng dn m t cc bc hot ng ca h thng mi

75
+ Kim tra tt c cc b phn ca h thng mi
+ m bo vic o to hon tt
4.2.4. Hiu qu ca qu trnh i mi cng ngh.
1- Tng quan v hiu qu i mi cng ngh
Nh trnh by trn mi cng ngh u phc v mt nhu cu no ca x hi. i
mi cng ngh nhm phc v tt hn cc nhu cu ca x hi. Mt i mi cng ngh c coi l
thnh cng nu nh n mang li hiu qu kinh t cho ngi ch s hu n ni ring v nn kinh
t ni chung. Vi ton b nn kinh t cc nh khoa hc chng minh c rng i mi cng
ngh chnh l ng c ca tng trng kinh t lu di.
Boskin v Lau (1992) tin hnh mt cng trnh nghin cu v ngun gc ca tng trng
kinh t da trn vn, lao ng v tin b cng ngh cc quc gia pht trin: Anh, M, c,
Php v Nht Bn, tht ngc nhin h ch ra rng tin b cng ngh l ngun quan trng nht,
chim hn mt na (ba phn t vi cc nc chu u) th hai mi l vn. Vn v cng ngh
chim 95% tng trng kinh t Anh, c, Nht Bn v Php trong giai on ny. Hi ng
khoa hc v cng ngh quc gia M, trong bo co nm 1996 nhn mnh rng cng ngh l
ng lc ca tng trng kinh t. iu ny cng c Ronert Solow (gii Nobel kinh t nm
1987) khng nh trong cng trnh thc nghim ca ng v tng trng kinh t trong thi k 1909
n 1949.
i mi cng ngh to ra cc c hi kinh doanh ng thi n cng to ra nhng c ch
trong tng trng kinh t. N chnh l c s v l im khi u cho mt chu trnh pht trin kinh
t c gi l cc chu trnh sng di ca cc nn kinh t. Theo Bele (1987) chu trnh sng di ca
cc nn kinh t din ra nh sau:
Nhng pht hin khoa hc to c s cho i mi cng ngh.
i mi cng ngh c bn v mnh m to ra cc sn phm mi.
Cc sn phm mi ny to ra cc th trng mi v cc ngnh cng ngh mi.
Cc ngnh cng nghip mi tip tc i mi v sn phm v qu trnh m rng th
trng.
Li ch ca sn phm v cng ngh thu ht nhiu i th cnh tranh bc vo th trng
quc t c th to ra nng lc sn xut vt mc.
Cung vt qu cu lm gim li nhun v tng tht bi kinh doanh.
Hu qu kinh t ri lon trong th trng ti chnh dn ti suy thoi.
Khoa hc mi v cng ngh mi dn n tng trng kinh t mi.
Cc chu trnh sng di c nh kinh t hc X Vit Kondvatieff pht hin ra vo nm
1930 c Gralam v Senge (1980) nhn xt l c ngun gc do i mi cng ngh mang tnh
cch mng to ra.
Chng ta s chng minh cho iu thng qua phn tch mt s hiu qu ca i mi cng
ngh, i vi ton b nn kinh t cng nh i vi cc doanh nghip.
2- i vi nn kinh t

76
a/ Mc di do v hng ho ca mt nn kinh t th hin mc pht trin ca nn kinh
t . M hng ho - cc sn phm, dch v - l do cng ngh to ra. Nu chng ta chia hng ho
trong nn kinh t thnh hai loi: Cc sn phm cng nghip v nng nghip th ng gii hn
kh nng sn xut ca nn kinh t c th hin nh hnh 4.9 di y. (Trc tung th hin s
lng sn phm cng nghip, trc honh th hin s lng sn phm nng nghip).

a. Cha i mi b. i mi trong nng nghip c. i mi trong cng nghip

Hnh 4.9. Tc ng ca i mi cng ngh trong cc ngnh kinh t
Trng hp nn kinh t ch u t i mi cng ngh trong nng nghip. Chng ta thy
A
0
s dch chuyn ti A
1
(I
0
thay i kh nh so vi A
0
) ng gii hn kh nng sn xut s dch
chuyn t ng 1 n ng 2. Thc t nn kinh t Vit Nam ch trng u t cho nng
nghip nh cung cp cc dch v, phn bn, thuc tr su, cc ging cy con c nng sut cht
lng cao cho nng dn ng thi quy hoch cc vng sn xut, thay i c cu cy trng vt
nui,.. v c bit u t kh nhiu vo cng ngh sau thu hoch. Chnh cc ng thi ca
Chnh ph nng nn nng nghip Vit Nam ln mt tm cao mi. T mt quc gia thiu lng
thc chng ta nay tr thnh mt cng quc xut khu go trn th gii. Khng nhng th cc
sn phm nng nghip khc nh cao su, c ph, ch, thu, hi sn cng c nhng t bin trong
vic gia tng sn lng sn xut v xut khu. Song song vi qu trnh cht lng v tnh cnh
tranh ca cc sn phm nng nghip ca chng ta ngy cng cao, v d trong nm 2002 go 5%
tm ca chng ta bn c bng gi ca Thi Lan v cao hn so vi n .
Hon ton tng t vi trng hp ch u t cho cng nghip. I
0
s dch chuyn ti I
1
,
ng gii hn kh nng sn xut s dch chuyn t 1 - 3.
Tng qut trong mt nn kinh t tu thuc vo quan im pht trin ca Chnh ph tng
thi k m c s phn b ngun lc khc nhau cho i mi cng ngh trong cc ngnh kinh t.
iu to ra cc ng thi khc nhau cho ng gii hn kh nng sn xut nhng chng ta c
th khng nh rng ng gii hn kh nng sn xut s m rng ra pha ngoi nh i mi cng
ngh hnh 4.10 Tc l nh i mi cng ngh lm cho hng ho c sn xut ra trong nn
kinh t tr nn di do, a dng hn.

I
I
0

A
0

A
I
I
0

A
0

A
I
I
0

A
0

A
A
1

1 2
1
3
I
1


77

Hnh 4.10. Minh ho tc ng chung ca i mi cng ngh i vi
gii hn sn xut ca x hi
b/ Mc tiu ca cc nh sn xut l phc v ngi tiu dng. i tng ny s chu nh
hng th no khi c i mi cng ngh? Trn hnh 4.11 thi im kho st im cn bng gi tr
v sn lng trn th trng l im A (P
0
, Q
0
).
Nh ta bit trong kinh t hc vi m, nh i mi cng ngh ng cung dch chuyn
sang phi t S -> S
. Do tc ng th cp ca vic ng cung dch chuyn lm cho ng cu

cng dch chuyn sang phi nhng vi s thay i t hn. Do im cn bng mi s l B(Q
0
;
P
0
) ta thy:
Q
0
> Q
0
P
0
> P
0

Hnh 4.11. Minh ho li ch ca ngi tiu dng do i mi cng ngh
iu c ngha l i vi ngi tiu dng h s c li nh gi th trng gim v vic
mua hng ho tr nn d dng hn do hng ho nhiu v sn hn. S thay i v th trng
nc ta trong thi gian qua chng minh cho iu ny.
c/ Nh chng ta bit cng ngh c tnh hai mt nhng cng ngh ch l mt sn phm do
con ngi to ra. Mt trong nhng mt tri ca vic s dng cng ngh l v gc mi trng
c bit v vn nhim. Chnh do cc tc ng tiu cc cho nn cng vi qu trnh to ra
ca ci vt cht cho x hi n cng to ra chi ph cho x hi. Trn hnh 4.12 ng ABC th hin
li nhun bin ca vic s dng cng ngh to ra ng vi sn lng ti u Q
*
. ng MEC th
hin chi ph bin ca x hi nhng ngoi ng tiu cc ca cng ngh to ra cho x hi. Vi m
hnh ny th phn din tch ABEO th hin li ch rng x hi do cng ngh to ra. Mt trong
nhng mc tiu quan trng ca i mi cng ngh l thn thin hn vi mi trng to iu kin
I
A
P
S
S
D
D
P
0

P
0

Q
0
Q
0 Q
B
A

78
pht trin bn vng c th l gim thiu nhng tc ng tiu cc do cng ngh to ta cho mi
trng v x hi.

Hnh 4.12. Minh ho li ch rng x hi do i mi cng ngh

y chnh l mt mc tiu quan trng ca qun l cng ngh tm v m. Nh i mi cng
ngh theo hng ny lm gim cng tc ng tiu cc ti mi trng c th nh gim lng
cht thi c hi vo mi trng, tiu hao t nhin, nguyn vt liu. iu lm gim dc ca
ng MEC, ng thi lm n dch chuyn sang phi (MEC
). Tc ng ny (gi thit ng
ABC khng i) lm tng li ch rng x hi. Sn lng ti u tng t Q
*
-> Q
*
, li ch rng
x hi tng ln mt lng c th hin bi phn gch cho (BCDE) trn hnh 5.8.
Tm li, i mi cng ngh mang li nhiu li ch cho nn kinh t v l ng lc quan
trng ca pht trin kinh t - x hi, do cn qun l n mt cch khoa hc v khn kho nhm
khai thc ti a cc tc ng tch cc ca h thng cng ngh quc gia ng gp vo s pht trin
chung ca t nc.
3- i vi doanh nghip
nh gi y kt qu ca i mi cng ngh l mt cng vic kh khn, do nhng li
ch m kt qu ca i mi cng ngh rt a dng. Trong s , c nhng li ch khng th nh
gi mt cch chnh xc c.
a/ Hiu qu i mi cng ngh.
Cc nc trong khi ASEAN, khi nh gi kt qu i mi cng ngh s dng ch tiu
hiu qu i mi cng ngh s dng ch tiu hiu qu i mi cng ngh.

Li ch VA
2
- VA
1

HQ =
Chi ph
=
C
T
+ C
H
+ C
I
+ C
0

Trong li ch ca i mi c nh gi thng qua so snh gi tr gia tng ca doanh
nghip trc v sau khi i mi. Cc chi ph cho i mi th hin cc chi ph u t cho 4 thnh
phn cng ngh.
Li ch chi ph
A
O
E D Q
*
-> Q
*
Q
B
C
MEC
MEC

79
- C
T
: Chi ph i mi phn k thut
- C
H
: Chi ph o to nhn lc cho k thut mi
- C
I
: Chi ph cho thng tin, t vn, b quyt.
- C
0
: Chi ph ci t b my qun l.
Phng php ny n gin, song khng phn nh c tc ng ca s thay i cc yu t
u vo, trong kt qu ca i mi.
b/ Hiu qu tng hp ca i mi cng ngh
Nh sn xut s khng tin hnh i mi nu nh iu khng lm tng li nhun cho h.
Trn hnh 4.11 chng ta thy Q
0
> Q
0
tc l cc nh sn xut s bn c mt lng sn phm
nhiu hn nh i mi cng ngh. iu to iu kin cho h m rng quy m v pht trin.
Khng nhng th i mi cng ngh cn lm tng hiu qu sn xut, y chnh l nguyn nhn
ca vic gim gi P
0
-> P
0
trn th trng. thy r iu chng ta hy quay li m hnh

ng ng lng trnh by trn.
ng ng lng (Q = const) thc cht l mt ng bng quan vi nh sn xut (ng
vai tr ngi tiu dng). Cn lu rng trong m hnh ny chng ta kho st i mi cng ngh
trn qu trnh pht trin ca h thng cng ngh (ng ng lng dch chuyn) v khng kho
st thay i cc yu t u vo (dch chuyn trn ng ng lng). i mi h thng cng ngh
trn th gii trong khong 1/4 th k qua di tc ng ca cng ngh thng tin l mt v d v
dch chuyn ng ng lng do i mi cng ngh.

Hnh 4.13.. i mi cng ngh lm dch chuyn ng ng lng

Trn hnh 4.13, ta thy im A (L
A
, K
A
) l trng thi cng ngh thch hp thi im cha
i mi. Sau i mi cng ngh, trng thi mi l im B(L
B
, K
B
) ta c:
K
B
< K
A
L
B
< L
A
K
K
A
K
B
L
A L
B L

Q = const

B
A

80
iu chng t trng thi cng ngh sau i mi s s dng mt lng u vo t hn so
vi trng thi cng ngh cha i mi. Hay ni mt cch khc, nh i mi gim cc nhn t
u vo tc l lm gim chi ph sn xut do lm tng hiu qu cho sn xut, mang li li
nhun cao hn cho nh sn xut.
Tuy nhin, y c mt gi thuyt l t s P
K
/P
L
l khng i. Gi thit ny hon ton c
th chp nhn c trong hon cnh ca cc quc gia ang pht trin nh Vit Nam. Nu khng
c gi thit ny th im biu din trng thi cng ngh sau i mi s nm bn tri im B trn
hnh 4.13
c/ Lng ho k qu i mi cng ngh
S l hp l nu chng ta t vn v vic lng ho tc ng ca cng ngh v i mi
cng ngh vo cc qu trnh sn xut v pht trin sn xut. gii quyt vn ny, chng ta
quay v hm sn xut.
Q = f(T, L, K, N, E)
Trong :
- Q : Sn lng
- T : nh hng ca tin b khoa hc - cng ngh ln yu t u vo th hin trnh
cng ngh sn xut.
- L : u vo: Lao ng
- N : u vo - nguyn vt liu
- E : Trnh qun l
Ta c th gim s bin s xung nu coi ti nguyn thin nhin nh mt dng ca vn v
trnh qun l nh mt dng ca lao ng. Ta s c:
Q = f(T, L, K)
Trong kinh t hc c bit khi kho st s tng trng th hm sn xut do nh ton hc
Charles Cobb v nh kinh t hc Paul Douglas a ra c dng ph bin nht. Hm sn xut
Cobb - Douglas c dng:
Q = T . L
. K
(*)
Trong
- : (Q/Q) / (L/L). co dn ca sn lng theo lao ng khi gi vn khng i.
- : (Q/Q) /(K/K) c co dn ca sn lng theo vn khi gi lao ng khng i.
Chng ta gi thit + = 1 biu th rng li tc l khng i theo quy m, cnh tranh l
hon ho v cc yu t sn xut u mang li sn phm bin ca chng.
Ly lgic t nhin ca phng trnh (*) ta c
lnQ + lnT + lnL + lnK
Ly vi phn theo thi gian:

K dt
dK
L dt
dL
T dt
dT
Q dt
dQ 1
.
1
.
1
.
1
. + + = (**)

81
Phng trnh (**) l mt phng trnh vi phn lin tc theo thi gian. Nu ly xp x khng
lin tc trong mt khong thi gian t ln v d tnh bng nm th phng trnh (**) tr thnh
phng trnh (***)

Trong phng trnh ny Q/Q = r
Q
l t l tng trng ca sn lng, L/L = r
L
l t l
tng trng ca lao ng, K/K = r
K
l t l tng trng ca vn v
T
r
T
T
=
l t l i mi
cng ngh, trong khong thi gian T.
Phng trnh (***)th hin mi quan h gia t l tng trng ca sn lng vi t l tng
trng ca cc bin s :
r
Q
= r
T
+ r
L
+ r
K
Cn c vo phng trnh ny ta thy phn tng ca t l tng trng sn lng m khng
phi ch do vic tng cc yu t sn xut (L,K) m cn do s ng gp ca i mi cng ngh t o
ra
r
T
= r
Q
- ( r
L
+ r
K
)
V d: Ta c t l tng trng kinh t r
Q
= 5%, r
L
= 2%, r
K
= 12% vi = 0,75, = 0,25
thay vo phng trnh trn ta c:
r
T
= 5,0 - (0,75 . 2 + 0,25 . 12)
=> r
T
= 0,5
Nh vy, trong v d ny i mi cng ngh ng gp (0,5/5) 100% = 10% , trong t l
tng trng kinh t.
Tm li, i mi cng ngh thc y s pht trin ca loi ngi ni chung v tng quc
gia ni ring. N to ra mt nn kinh t c hng ho phong ph, di do hn v c nh sn
xut ln ngi tiu dng u c li.
4.2.5. Qun l i mi cng ngh.
1. Mi trng i mi
y l mt yu t v cng quan trng quyt nh ti kh nng i mi cng ngh ca mt
doanh nghip v do n quyt nh ti kh nng pht trin ca doanh nghip . thc c
iu rt nhiu cc doanh nghip u t tin ca pht trin mt mi trng c li cho i
mi nhm to ra vng xon tin ca i mi. Theo porter nhng doanh nghip c li th cnh
tranh - ngha l c kt qu hot ng trn mc trung bnh trong ngnh ca mnh - c th ti u t
mt phn li nhun di ra vo nhng hot ng mang li li th cnh tranh. Do to ra vng
xon tin ca i mi cng ngh c m t hnh 4.14

K
K
L
L
T
T
Q
Q
+


82

Hnh 4.15. Vng xoy ca i mi cng ngh

Danh ting ca t chc: Phi mt mt thi gian nht nh mt cng ty mi xy dng c
danh ting i mi cng ngh ca mnh. Danh ting c hnh thnh thng qua nhng thnh
tu trong i mi cng ngh cng nh vic a cc cng ngh mi ra th trng.
Mt khc, chnh danh ting ca cng ty s thu ht cc c nhn c trnh v kh nng sng
to. Thc t trn th gii ni chung v Vit Nam ni ring cho thy cc sinh vin gii, cc nh
khoa hc hng u c mong mun tm vic lm cc cng ty c coi l thnh cng trong sn
xut v kinh doanh hoc c v th cao v khoa hc - cng ngh.
Khuyn khch i mi. Rt nhiu t chc h ho h tr sng to nhng li khng c mt c
cu, k hoch h tr thch hp. S sng to phi c h tr bng hnh ng v cc ngun lc.
Cn phi dnh thi gian cho nhn vin sng to, v d M cc cng ty c th dnh ti 15% qu
thi gian lm vic ca cc nh khoa hc dnh cho cc d n c nhn ca h. Bn cnh cn c
gng xy dng mt mi trng khoan th cho nhng lm ln, sai lm, iu s khuyn khch
cc c nhn th nghim cc tng mi v xut cc gi , kt hp vi vic khen thng thch
ng vi nhng thnh cng v c vt cht ln tinh thn. V d nh khen thng cng khai qua cc
bn tin ni b, thng tin, ngy ngh hoc thng chc. Mt s cng ty cn s dng cc k
thut nhm phc hi v kch thch s sng to nh a nhn vin i ngh mt cui tun tho
lun mt s vn no Tt c cc hot ng nhm to ra mt thng ip r rng: Cng ty
rt coi trng i mi.
Trin khai cc sn phm i mi. Ngha l trin khai cc sn phm, cng ngh thc s c
tnh mi so vi sn phm, cng ngh hin c. Nhng thnh cng trn th trng thng dn n
nhng thnh cng tip theo. Vic sn sng chp nhn tng mi, ghi nhn tng mi v khen
thng i vi cc c nhn c ng gp v pht trin tng mi l cha , c th ni iu
quan trn hn c l phi hon thin n, ng dng v khai thc n mt cch c hiu qu.
Tng ng c thc y v gim s chn nn. Nu cc c nhn trong cng ty thy nhng
kin v n lc ca h gp phn vo thnh cng ca cng ty h s c c v c gng thm.
Ngc li, nu cc kin hay, hu dng c lin tip b b qua th s chn nn s tng ln.
Danh ting i mi
ca cng ty
Thu ht nhng ngi
sng to
Tinh thn lm vic cao,
nhiu c nhn sng to
T chc sn lng chp
nhn tng mi
Pht trin CN & SP i
mi
Thc y sc sng to
v i mi
Thc y nhn vin gim
s chn nn

83
Tinh thn lm vic cao v gi chn c nhng ngi c kh nng. Mi trng lm vic tt
v th v s gi chn nhng ngi c nng lc c bit c kh nng sng to. Nhng ngi ny
n lt h s li cng c tim lc i mi ca doanh nghip.
Mi trng i mi cc t chc c bit cc doanh nghip l v cng quan trng i
vi i mi chung v i mi cng ngh ni ring. V vy, phi ch gi gn v ngy cng hon
thin hn th mi p ng c nhng yu cu ca pht trin.
2- Vai tr ca c nhn trong i mi cng ngh
i mi cng ngh l mt qu trnh i hi s phi hp nhp nhng ng b gia nhng c
nhn hoc nhm vi nhng v tr v vai tr khc nhau trong i mi. S thnh cng ca i mi
cng ngh c quyt nh bi cht lng cc hot ng ca h v s kt hp gia chng.
Ngi i mi v k thut l nhng ngi thnh tho mt vi lnh vc, to ra cc tng
v lun tm cch khc, mi l thc hin cng vic, nhiu khi b coi l nh khoa hc in r.
Ngi r sot k thut, thng mi l nhng c nhn c vai tr nm bt mt lng thng tin
ln t mi trng bn ngoi k c cc thng tin k thut ln thng tin thng mi, ngy nay cc
thng tin ny thng c ly qua mng.
Ngi gc cng l ngi lun nm vng thng tin v cc pht minh sng ch c lin quan
xy ra ngoi t chc ca mnh thng qua cc knh thng tin khc nhau nh hi ngh, hi tho, bo
ch truyn t thng tin cho ngi khc hot ng nh mt ngun thng tin cho cc thnh vin
khc ca t chc.
Nh v ch v sn phm l nhng ngi bn cc tng mi cho cc thnh vin khc
trong t chc, cn nhiu ngun lc, rt quyt lit trong vic bo v tng ca mnh v dm
ng u vi ri ro.
Ngi lnh o d n l ngi lnh o v thc y c nhm d n lp k hoch v t chc
d n. m bo cc yu cu cao v qun tr, to s phi hp cn thit gia cc thnh vin trong
nhm. Gim st s tin trin ca d n ng thi cn i cc mc tiu ca d n v nhu cu ca t
chc.
Ngi bo tr l mt quan chc cao cp trong t chc, tho g nhng hn ch khng cn
thit ca t chc i vi nhm d n, gip nhm d n c c cc iu kin cn thit t cc b
phn khc trong t chc, chnh nh bo tr mang li tnh hp php, s tin cy ca t chc cho
nhm d n.
3- Yu cu i vi doanh nghip i mi cng ngh.
a/ nh hng pht trin
Thc t cho thy mc tiu pht trin khng phi lc no cng l mc tiu cao nht ca cc
doanh nghip. Mt s ch tp trung vo vic khai thc cc c hi trc mt hoc duy tr quy m
hin c v quy m h c th t iu hnh cng vic m khng cn s dng thm lao ng v
khng phi ng u vi nhng ri ro c th pht sinh nu h u t pht trin sn xut.
Chng ta c th thy r iu cc doanh nghip gia nh nhng doanh nghip ny i mi
cng ngh mt cch th ng v kh khn. Nhng doanh nghip d i mi l nhng doanh
nghip lun c mc tiu m rng, pht trin doanh nghip ca mnh h lun ch ng lp k
hoch lu di. Nhiu cng ty cng khai cc k hoch trong cc bo co thng nin ca h, v
d ICI, Mercedes - Benz, BMW

84
b/ Cnh gic
Tnh cnh gic khng ch cn thit vi cc nh lnh o cao cp ca doanh nghip m cn
cn thit vi tt c cc thnh vin khc ca t chc. Cn thit phi chnh thc ho mt phn cng
vic ny v d b phn marketing phi thu thp nhng thng tin v th trng v v i th cnh
tranh nh nhng thnh tu, k hoch pht trin ca h. B phn R & D phi thng xuyn cp
nht nhng thnh tu khoa hc trong ngnh v cc ngnh c lin quan.
c/ u t cho pht trin cng ngh
u t cho i mi cng ngh i hi ngun lc kh ln k c nhn lc, ln vt lc v n
cha ng nhiu ri ro. Nhng cc doanh nghip khng th khng tn tm vi cng ngh thng
qua u t pht trin cng ngh iu s khuyn khch kh nng sng to ca c nhn trong
cng ty v thu ht c cc chuyn gia gii cc nhn vin c kinh nghim t bn ngoi.
d/ Chp nhn ri ro
Chp nhn ri ro khng c ngha l sn sng chi tr may ri m l sn sng nghin cu
k lng cc c hi d b ri ro. c bit l kh nng nh gi mc ri ro, cn nhc, chn lc
cc d n u t c hiu qu.
e/ Hp tc gia cc b phn
Cc phng ban trong mt doanh nghip c nhng c im mang tnh c th. S bt ng
gia cc phng ban l ro cn i vi i mi cng ngh ni ring v i mi ni chung. c bit
v c quan tm nhiu l mi quan h gia b phn R&D v b phn marketing v hai b phn
ny c mi quan tm rt khc nhau. Cc nh khoa hc v cc nh cng ngh thng b cng ngh
mi thu ht v i khi qun mt mc tiu kinh doanh ngc li b phn marketing li thng t
quan tm ti cng ngh.
Thc t phi nhn nhn rng s bt ng gia cc b phn chc nng ca mt t chc l
lun tn ti (i khi iu khng phi l khng tt v n s l ng lc thc y pht trin). Vn
l kh nng iu khin, phi hp gia cc b phn chc nng phc v cho tin trnh i mi
cng ngh.
g/ Kh nng tip thu
Trc cc xu th ca pht trin cng ngh ni ring v ca th gii ni chung c bit i
vi doanh nghip ca cc quc gia ang pht trin, phi hp gia cc b phn chc nng phc
v cho tin trnh i mi cng ngh.
g/ Kh nng tip thu
Trc cc xu th ca pht trin cng ngh ni ring v ca th gii ni chung c bit i
vi doanh nghip ca cc quc gia ang pht trin (ni m kh nng sn sinh cng ngh cn hn
ch) th kh nng nhn bit, la chn tip thu v khai thc mt cch c hiu qu cc cng ngh t
bn ngoi l yu t v cng quan trng. Trong qu trnh thm ch cn phi lin minh, lin
doanh vi c nhng i th cnh trnh trn quan im cc bn cng c li. V d: S hp tc gia
IBM v APPLE.
h/ Tnh linh hot trong qun l
c im ny l cn thit to dng mi trng ch ng sng to cho cc thnh vin
trong t chc h c th suy ngh, th nghim, tho lun v pht trin cc tng cc nhn,
c th l xut pht im ca vng i mi cng ngh.

85
i/ Kh nng a dng
Chnh do cc xu th pht trin cng ngh m cc t chc cn c s kt hp cc k nng v
kin thc chuyn mn trong nhiu lnh vc khc nhau. Kh nng qun l hiu qu ca cc k
nng v kin thc a dng l trng tm ca qu trnh i mi cng ngh. iu c th c thc
hin mt cch c hiu qu nh cc nh qun l a nng - nhng ngi c o to c v k thut
v thng mi.
4- Qun l bp bnh trong i mi cng ngh
Xt trn tng th, cc doanh nghip c hai nhu cu c bn l nhu cu n nh v nhu cu
sng to p ng cc k hoch hin ti cng nh chin lc pht trin. Mt mt h cn mt
trng thi lm vic n nh hon thnh cng vic hin ti mt cch nhanh chng v hiu qu
gip cng ty cnh tranh thnh cng thi im hin ti. Mt khc, h cn trin khai cc tng
mi m bo v nng cao v th cnh tranh ca h trong tng lai. Qu trnh i hi s
qun l khoa hc trong qun l s khng chc chn (bp bnh) l quan trng hn c.
nhn thc v phn tch c tnh bp bnh, Pearon xy dng mt bn (hnh 5.15)
v tnh bp bnh, trn c s s khng chc chn th hin hai kha cnh.
+ Bp bnh v mc ch
+ Bp bnh v phng tin
Trn thc t, do rt nhiu cc hn ch khc nhau v thng tin, kin thc hoc v thi gian
m cn c nhiu cc quyt nh vn cha ng s phn on ca cc nh ra quyt nh.

Bp bnh v qu trnh
Hnh 5.15. Ma trn bp bnh ca i mi cng ngh
S trn cp ti bn cht ca bp bnh v cch n bin i theo thi gian.
s 1: Th hin cc hot ng c tnh bp bnh cao c v mc ch v phng tin. Mc
ch cui cng ca chng khng c xc nh r rng v cch t mc ch cng vy. N
c gi l "nghin cu thm d" bi i khi cng vic i qu xa thc t v mi ngi nh ang
lm vic trong m my m. Hot ng y lin quan n nhng cng vic cha c xc nh
c th, sn phm v th trng tim nng cha xc nh. Khu vc ny ch yu l lnh vc ca cc
phng th nghim nghin cu cc trng i hc t chc thng khng b sc p v thi gian v
tin bc nh ngnh cng nghip. Mt s t chc khoa hc cng h tr cho cc hot ng ny. Tuy
3
ng dng
k thut
1
Nghin cu thm
him
4
Kt hp cc c
hi th trng,
nng lc, k thut
2
Pht trin
k thut
Cao
Bp bnh
v mc
ch
Thp
Cao

86
nhin, d thy rng y ngun lc yu cu ln m xc sut thnh cng khng xc nh, do
thng ch c cc cng ty ln mi c kh nng u t cho cc hot ng ny.
s 2: y mc tiu r rng, v d xc nh c c hi thng mi nhng phng
tin thc hin cha c. Cng ty phi tin hnh cc d n cng ngh khc nhau c sn phm
mong mun. Cc khm ph b sung cng c th c khm ph trong chng trnh ny. Do
phng thc chnh xc t c mc tiu l kh bp bnh, lot hot ng ny thng c coi
l pht trin k thut v l cc hot ng lin tc ca cc cng ty ch to. Cc cng ty ny lin tc
phi kim tra cc quy trnh sn xut, tm cch tng hiu sut v lm gim chi ph.
s 3 v 4: Th hin nhng tnh hung chc chn hn v phng tin v mc ch c th
hn l cng ty lm vic vi cng ngh quen thuc.
s 3: Th hin s bp bnh v mc ch thng gn lin vi vic n lc tm cch s dng
cng ngh sao cho c hiu qu nht. Tn ca cc hot ng ny l ng dng cng ngh. C quan
im cho rng nhiu loi vt liu mi ra i trong giai on ny.
s 4: Bao gm cc hot ng i mi c tnh chc chn cao, trong tnh hung ny cc
hot ng ch yu l ci tin nhng sn phm vn c hoc to ra sn phm mi thng qua s kt
hp gia c hi th trng v nng lc cng ngh ca t chc. V n nh nh vy cho nn ta d
thy rng cc i th cnh tranh cng c th ang tin hnh cc hot ng tng t, do tc
trin khai l yu t quyt nh s thnh cng. Ci tin mu m, m rng tnh nng tc dng ca
sn phm da trn cng ngh sn c iu chnh, ci tin l v d minh ho cho cc hot ng
ny.
Bn v tnh bp bnh truyn t mt cch n gin nhng thng ip kh phc tp
cho php chng ta c th nhn din nhiu t chc khc nhau trong lnh vc qun l tnh bp bnh
ca i mi, ng thi c cung cp cho chng ta mt thng ip quan trng, qun l i mi sn
phm khc vi qun l i mi qu trnh. i khi ngi ta hiu rt r bn cht ca th trng,
mc tiu v cc sn phm cn thit, ngc li i khi li khng bit g hoc bit rt t v cng
ngh cn pht trin v cch dng cng ngh . Hu ht cc cng ty u nm gia hai thi cc
ny. Nhng mi trng v iu kin khc nhau i hi nhng k nng qun l khc nhau.
Khng nhng th bn ny cn gip cc nh qun l tm hiu cch thc bin i cc
tng thnh i mi v cung cp cch xc nh nhng k nng qun l no cn thit. s 1 lu
ti mt lnh vc hot ng i mi, ni m cc tng pht kin khng c nhn ngay ra l
cc sn phm thng mi tim tng. c nhiu v d v nhng pht kin cng ngh ny sinh m
cng ty ch qun khng th nhn ra. Cng ngh phn mm my tnh u tin cho giao din ho
my tnh c pht trin b phn nghin cu ca hng Xerox t u thp k 70. Nhng
Xerox khng nhn thc c li ch tng lai ca nghin cu ny v do quyt nh khng pht
trin n thm na. Nhng Apple computer v Microsoft nhn thy li ch ca cng ngh ny v
tin hnh khai thc n vo nhng nm 80 v nh ta bit cng ngh ny mang li cho Apple
v Microsoft nhng li nhun rt ln. V d t ra cu hi v vic nh gi nghin cu
trong lnh vc ny. Cc nh cng ngh c th c nhiu hn thng tin v cng ngh nhng cc nh
qun l thng mi li c u th v c hi thng mi. Do tho lun lin tc k c chnh thc
v khng chnh thc l cch tt nht khm ph y mi kh nng sao cng ty c th quyt
nh ng n vic d n no cn pht trin cn d n no th c th b qua.

87
Cc hot ng s 4: Ch dng li vic ci tin cng ngh nhng vi cc nh qun l
thng mi li rt hng th bi v d n rt gn gi vi th trng m khng cn u t nhiu v
cng ngh.
Cn s 3: Mun khai thc cng ngh mt cch c hiu qu th cc hot ng quan trng
nht cn tp trung vo th trng cn xm nhp.
i mi cng ngh l mt qu trnh phc tp c to thnh do rt nhiu cc hot ng c
tc ng tng h vi nhau. Qu trnh i mi cha ng nhiu ri ro v khng chc chn. Do
cc nh qun l cn phi tp trung i ph tnh bp bnh, h cn phi c thng tin y v thc
trng h thng cng ngh cng nh xu th pht trin ca h thng ny. iu c th thc hin
c thng qua vic s dng k thut d bo.
Trn y l mt s vn c bn ca i mi cng ngh. N gip cc nh qun l cng
ngh c cp v m ln vi m thy rt r ngha, bn cht v cc bi ton ca i mi cng ngh
trn co s phn no gip h a ra quyt nh ph hp nhm pht trin h thng cng ngh ca
h mt cch hp l nht nhm pht trin mt cch vng chc cc doanh nghip ni ring v ca
c nn kinh t ni chung.

Chng 5: Chuyn giao cng ngh

88
CHNG 5: CHUYN GIAO CNG NGH
5.1. KHI NIM CHUNG
5.1.1. Chuyn giao cng ngh l g?
1- Cc nh ngha chuyn giao cng ngh
- Tng qut: Chuyn giao cng ngh l vic a kin thc k thut ra khi ranh gii ni sn
sinh ra n.
- Theo quan im qun l cng ngh: Chuyn giao cng ngh l tp th tp hp cc hot
ng thng mi v php l nhm lm cho bn nhn cng ngh c c nng lc cng ngh nh
bn giao cng ngh trong khi s dng cng ngh vo mt mc ch nh.
- Ngh nh 45/1998/N-CP quan nim: Chuyn giao cng ngh l hnh thc mua v bn
cng ngh trn c s hp ng chuyn giao cng ngh c tho thun ph hp vi cc quy
nh ca php lut. Bn bn c ngha v chuyn giao cc kin thc tng hp ca cng ngh hoc
cung cp cc my mc, thit b, dch v, o to km theo cc kin thc cng ngh cho bn
mua v bn mua c ngha v thanh ton cho bn bn tip thu, s dng cc kin thc cng ngh
theo cc iu kin tho thun v ghi nhn trong hp ng chuyn giao cng ngh.
2- i tng chuyn giao cng ngh
Cc i tng chuyn giao cng ngh bao gm:
a/ Cc i tng s hu cng nghip c hoc khng km theo my mc, thit b m php
lut cho php chuyn giao.
S hu cng nghip bao gm: Sng ch, gii php hu ch, kiu dng cng nghip, nhn
hiu hng ho, tn gi xut x hng ho v cc i tng khc do lut nh.
Trong sng ch l gii php k thut mi so vi trnh th gii, c trnh sng to, c
kh nng p dng trong cc lnh vc kinh t - x hi.
Gii php hu ch l gii php k thut mi so vi trnh k thut trn th gii, c kh
nng p dng trong cc lnh vc kinh t - x hi.
Kiu dng cng nghip l hnh dng bn ngoi ca sn phm, c th hin bng ng
nt, hnh khi, mu sc hoc s kt hp cc yu t , c tnh mi i vi th gii v dng lm
mu ch to sn phm cng nghip hoc th cng nghip.
Nhn hiu hng ho l nhng du hiu dng phn bit hng ho, dch v cng loi ca
cc c s sn xut, kinh doanh khc nhau. Nhn hiu hng ho c th l t ng, hnh nh hoc s
kt hp cc yu t c th hin bng mt hoc nhiu mu sc.
Tn gi xut x hng ho l tn a l ca nc, a phng dng ch xut x mt hng
t nc, a phng vi iu kin nhng mt hng ny c cc tnh cht, cht lng c th
da trn cc iu kin a l c o v u vit, bao gm yu t t nhin, con ngi hoc kt hp
c hai yu t .
Quyn s hu i vi s hu cng nghip c th c xc lp theo vn bng bo h do c
quan c thm quyn ca Nh nc cp, nu ch s hu c np n yu cu.

89
b/ B quyt, kin thc k thut v cng ngh di dng phng n cng ngh, cc gii php
k thut, quy trnh cng ngh, phn mm my tnh, ti liu thit k, cng thc, thng s k thut,
bn v, s k thut c hoc khng km theo my mc, thit b.
B quyt l nhng kinh nghim, kin thc, thng tin k thut quan trng, mang tnh cht b
mt c tch lu, khm ph trong qu trnh nghin cu, sn xut, kinh doanh, c kh nng to ra
nhng dch v, sn phm c cht lng cao, em lo hiu qu kinh t ln, c kh nng to ra li
th cnh tranh trn th trng.
c/ Cc gii php hp l ho sn xut, i mi cng ngh
d/ Cc hnh thc dch v k thut h tr chuyn giao cng ngh nh:
- H tr la chn cng ngh, hng dn lp t thit b, vn hnh th dy chuyn
- T vn qun l cng ngh, qun l kinh doanh, hng dn thc hin quy trnh cng ngh
c chuyn giao.
- o to, hun luyn nng cao trnh chuyn mn v qun l ca cng nhn, cn b k
thut v cn b qun l nm vng cng ngh c chuyn giao.
e/ My, thit b, phng tin k thut km theo mt hoc mt s trong 4 i tng nu trn.
3- Hp ng chuyn giao cng ngh.
Mt chuyn giao cng ngh phi c lp thnh vn bn hp ng.
a/ Hp ng chuyn giao cng ngh c th bao gm cc ni dng ch yu sau y:
- i tng hp ng, tn, ni dung, c im cng ngh, ni dung cng ngh, kt qu p
dng cng ngh.
- Cht lng cng ngh, ni dung v thi hn bo hnh cng ngh.
- a im, thi hn v tin chuyn giao cng ngh
- Phm vi, mc gi b mt cng ngh.
- Gi ca cng ngh v phng thc thanh ton.
- Trch nhim ca hai bn v bo h cng ngh
- Cam kt v o to lin quan n cng ngh chuyn giao.
- Ngha v v hp tc v thng tin ca cc bn.
- iu kin sa i v hu hp ng.
- Trch nhim do vi phm hp ng v th tc gii quyt tranh chp.
b/ Cc ni dung khc trong hp ng.
- Cht lng cng ngh c chuyn giao cn c.
Mc ch s dng cng ngh.
Ch tiu v cht lng v kinh t - k thut ca cng ngh.
Cc ch tiu v cht lng sn phm
Cc quy nh v hnh dng sn phm
Cc tiu chun v bo v mi trng.
- Ngha v gi b mt thng tin cng ngh c chuyn giao ca bn nhn cng ngh.

90
- m bo cng ngh c chuyn giao khng b quyn ca ngi th ba hn ch trong
phm vi lnh th Vit Nam.
- Quyn pht trin cng ngh c chuyn giao ca bn nhn cng ngh.
- Thi hn hp ng chuyn giao cng ngh
c/ Hp ng chuyn giao cng ngh phi ng k hoc c s ph duyt ca c quan Nh
nc c thm quyn (Theo iu 32 Ngh nh 45/1996/N-CP).
d/ Nhng iu khon khng c a vo hp ng.
- Buc bn nhn phi mua hoc phi tip nhn t bn giao hoc t bn th ba do bn giao
ch nh, nhng i tng nh:
Nguyn vt liu: t liu sn xut: My mc, thit b, phng tin vn ti.
Sn phm trung gian: Lao ng gin n, quyn s dng i tng s hu cng
nghip.
- Buc bn nhn phi chp nhn mt s hn mc nht nh v:
Quy m sn xut, s lng sn phm (hay nhm sn phm), gi bn sn phm.
Ch nh i l tiu th sn phm cho bn nhn, c ch hot ng v quan h gia bn
nhn v cc i l ny.
- Hn ch th trng tiu th sn phm, th trng xut khu, khi lng v c cu cc
nhm sn phm c xut khu ca bn nhn.
- Quy nh bn nhn khng c tip tc nghin cu v pht trin cng ngh c chuyn
giao hoc khng c tip nhn nhng cng ngh tng t t cc ngun khc.
- Buc bn nhn chuyn giao v u kin cho bn giao quyn s dng cc kt qu ci tin,
i mi cng ngh do bn nhn to ra t cng ngh c chuyn giao, quyn np n yu
cu bo h s hu cng nghip, quyn s hu cng nghip v cc quyn khc ca cc ci
tin, i mi cng ngh .
- Min tr trch nhim ca bn giao i vi:
Sai st ca bn giao trong chuyn giao cng ngh.
My mc thit b do bn giao cung cp khng m bo cht lng nh quy nh trong
hp ng.
- Ngn cm bn nhn tip tc s dng cng ngh c chuyn giao sau khi ht hn hp
ng.
5.1.2. Phn loi chuyn giao cng ngh
C nhiu cch phn loi chuyn giao cng ngh, di y l mt s cch phn loi thng
gp.
1- Cn c ch th tham gia chuyn giao.
- Chuyn giao ni b cng ty hay t chc (gia c quan NC & TK) ca cng ty vi cc
thnh vin ca n trong mt nc hay nhiu nc).
- Chuyn giao trong nc (Gia cc c quan NC&TK trong nc).
- Chuyn giao vi nc ngoi (bn giao v bn nhn thuc hai quc gia khc nhau, hoc
qua ranh gii khu ch xut).

91

2- Theo loi hnh cng ngh chuyn giao
a/ Chuyn giao cng ngh sn phm (gm cng ngh thit k sn phm v cng ngh s
dng sn phm).
- Cng ngh thit k ch yu l phn mm thit k bao gm: thng tin c s thit k nh:
cc khi nim thit k, cc k thut m phng v trnh t phn tch n d on s hot
ng ca sn phm; cc cng c CAD; cc nhu cu ca khch hng; thng tin khc nh;
cc s liu thit k sn phm (cc bng s liu k thut v cc tnh ton thit k c.
- Cng ngh s dng ch yu l phn mm s dng, bo dng sn phm nh: trnh t thao
tc, cc phn mm cn thit s dng sn phm; cc s tay bo dng, sa cha, lit
k cc s c c th xy ra, cc thng tin nng cao hiu qu s dn nh: Vn hnh ti u,
nng cp
b/ Chuyn giao cng ngh qu trnh (cng ngh ch to sn phm c thit k).
Cng ngh qu trnh bao gm bn thnh phn tng tc vi nhau thc hin thit k, l
phn k thut, phn con ngi, phn thng tin v phn t chc.
Cng c th phn loi: Cng ngh sn xut, cng ngh dch v.

3- Theo hnh thi cng ngh c chuyn giao
Cn c hnh thi cng ngh c chuyn giao trong chu trnh sng ca n: Nghin cu ->
trin khai -> truyn b trn th trng.
a/ Chuyn giao theo chiu dc
C hai quan nim v chuyn giao cng ngh theo chiu dc.
- Cng ngh cha c trn th trng: Chuyn giao cng ngh cha c trin khai (cng
ngh vn trong s qun l ca pha nghin cu). Bn nhn c c cng ngh hon ton
mi nu trin khai thnh cng.
- Cng ngh c trn th trng. Chuyn giao t Nghin cu -> Trin khaii -> S dng ->
th trng
Bn nhn d dng lm ch cng ngh c chuyn giao.
Trong thc t cc chuyn giao cng ngh theo chiu dc ch chim khong 5% tng s
chuyn giao cng ngh trn phm vi th gii do bn nhn cng ngh cn c nng lc trin khai
cng ngh trnh cao (trong trng hp cng ngh cha c trn th trng) v chi ph chuyn
giao cao (trng hp th 2).
b/ Chuyn giao theo chiu ngang
- Cng ngh chuyn giao c trn th trng, sn phm ca n c bn rng ri.

92
-

Chu tr nh ca cng ngh Cng ngh cha c th trng Cng ngh c th trng

Nghin cu D c D c
Trin khai
Sn xut th
Sn xut hng lot
Ph bin th trng Ngang

Hnh 5.1. Phn bit chuyn giao cng ngh dc v ngang

5.1.3. Cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh
Quan st cc nc cng nghip ho, ngi ta thy c hai cch m cc nc s dng
cng nghip ho, l: Mt, da vo ti nguyn sn c nh cc loi khong sn qu hay v tr
a l thun li; Hai l, da vo pht trin cng ngh. Lch s cho thy s cc quc gia thuc loi
mt l rt t, trong s rt him thy cc quc gia ny c coi l mt nc pht trin. i a s
cc quc gia i theo con ng th hai, trong s hu ht cc nc pht trin. Da vo cng
ngh cng nghip ho, cc nc c th t to ra cng ngh nh tt c cc nc u "i bng
hai chn - lm mt s, mua mt s" trong qu trnh cng nghip ho.
hiu r nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh, ta xem xt s hnh thnh, u,
nhc im ca cng ngh ni sinh, phn bit vi cng ngh ngoi sinh v cng ngh do
chuyn giao cng ngh.
1- Cng ngh ni sinh
a/ S hnh thnh mt cng ngh ni sinh
Cng ngh ni sinh l cng ngh c to ra thng qua qu trnh nghin cu v trin khai
trong nc. Chu trnh hnh thnh mt cng ngh ni sinh tri qua cc giai on:
Tm hiu nhu cu -> Thit k -> Ch to th -> Sn xut -> Truyn b v i mi.
b/ Cc u im ca cng ngh ni sinh
- Cng ngh ni sinh thng thch hp vi iu kin trong nc do c thit k t cc
d liu thu thp teo nhu cu ca a phng.
- Ngi s dng d dng lm c c cng ngh v nghin cu trin khai trong nc,
do d pht huy c hiu qu;
- Tit kim ngoi t;
- Khng ph thuc nhiu vo nc ngoi, c bit v k thut;
- Tn dng cc ngun lc sn c a phng, do thit k trong nc thng da vo
cc ngun lc sn c;

93
- Nu trnh NC&TK cng ngh t trnh tin tin, c th xut khu cng ngh,
mang li nhiu li ch;
- Cc c quan nghin cu - trin khai thng qua thc hnh nghin cu sng to cng ngh
mi c iu kin tch lu kinh nghim, nng cao trnh .
c/ Nhng nhc im
- c c mt cng ngh cn nhiu thi gian, tin ca v nhn lc, do vic to cng
ngh mi l hot ng nghin cu - trin khai, do nu ch da hon ton vo cng
ngh ni sinh thi gian cng nghip ho s b ko di;
- Nu trnh NC&TK khng cao, cng ngh to ra s t gi tr, gy lng ph do khng
th s dng, nht l trong iu kin nn kinh t hi nhp, cng ngh lc hu to ra sn
phm khng th cnh tranh trn th trng ngay trong nc.
2- Cng ngh ngoi sinh
a/ S hnh thnh mt cng ngh ngoi sinh.
Cng ngh ngoi sinh l cng ngh c c thng qua mua cng ngh do nc ngoi sn
xut. Qu trnh c c mt cng ngh ngoi sinh bao gm:
Nhp -> Thch nghi -> Lm ch
b/ Cc hnh thc nhp cng ngh.
nhp mt cng ngh, c th thng qua cc hnh thc sau:
- Mua thit b, nh my cha kho trao tay (bn bn bn giao nh my hon chnh), hay
sn phm trao tay (bn bn bn giao nh my sn xut ra c sn phm);
- Lin doanh, hp tc kinh doanh vi cc cng ty xuyn quc gia trong pha nc
ngoi chu trch nhim cung cp phn ch yu ca cng ngh.
- Mua giy php bn quyn cng ngh (mua licence cng ngh) ri xy dng ln cng
ngh.
c/ S hnh thnh cc cng ngh ngoi sinh
S hnh thnh cc cng ngh ngoi sinh t pht c t rt lu thng qua vic di dn, qua
cc thng gia, ngi i s vic nhp cng ngh ny thng c s kim sot ca Nh nc.
Trong s cc cng ngh ngoi sinh, mt s c coi l chuyn giao cng ngh.
d/ Chuyn giao cng ngh
Chuyn giao cng ngh ngy nay l mua bn cng ngh c t chc. Cc ng c ca bn
giao v bn nhn c nh hng ln n kt qu mt CGCN.
C th chia cc nguyn nhn xut hin CGCN thnh ba loi: Nhng nguyn nhn khch
quan; nhng l do xut pht t bn giao v nhng l do xut pht t bn nhn.
3- Nhng nguyn nhn khch quan dn n CGCN.
- Khng quc gia no trn th gii c mi ngun lc lm ra tt c cc cng ngh
cn thit mt cch kinh t, do nhiu nc mun c mt cng ngh thng cn nhc
v phng din kinh t gia mua v lm.
- S pht trin khng ng u ca cc quc gia trn th gii v cng ngh (85% cc sng
ch cng ngh nm trong tay su nc), nhiu nc khng c kh nng to ra cng ngh
m mnh cn, buc phi mua p ng cc nhu cu cp thit.

94
- Xu th rng hp tc, khuyn khch thng mi to thun li cho mua, bn k c mua
bn cng ngh.
- Cc thnh tu ca Khoa hc - Cng ngh hin i lm rt ngn tui th ca cc cng
ngh, khin nhu cu i mi cng ngh tng cao. Trong lnh vc cng ngh pht trin
nhanh, chu trnh sng ca cng ngh rt ngn, nhng ngi i sau trong cc lnh vc
cng ngh ny mun c cng ngh xut hin trn th trng thng thng qua
chuyn giao thay v bt u t NC & TK.
4- Nhng l do khin bn giao cng ngh mun chuyn giao cng ngh.
- Thu li nhun cao hn a phng hay chnh quc (do gim ch ph nguyn vt liu,
nhn cng v cc chi ph cao v c s h tng khc).
- Chp nhn cnh tranh v sn phm nhanh chng thu hi vn u t, do c iu
kin i mi cng ngh.
- Thu c cc li ch khc nh: Bn nguyn vt liu, linh kin, ph tng thay th; tn
dng ngun cht xm a phng; thm nhp vo th trng bn nhn cng ngh.
5- Nhng l do khin bn nhn mun chuyn giao cng ngh.
i vi chuyn giao cng ngh t nc ngoi, bn nhn k vng vo:
- Thng qua CGCN, tranh th vn u t ca nc ngoi, to iu kin y nhanh tc
tng trng kinh t.
- Tn dng ngun lc sn c m cha khai thc c v thiu cng ngh cn thit, c
bit to vic lm, tng thu nhp cho ngi lao ng.
- Nhanh chng p ng cc nhu cu cp bch; nhu cu thit yu ca x hi, nhu cu i
mi cng ngh p ng sc p ca cnh tranh:
- C iu kin nhanh chng nng cao trnh cng ngh, hc tp cc phng php qun
l tin tin.
- Trnh c ri ro nu phi t lm nh mua licence cng ngh.
- Nu thnh cng c c hi rt ngn thi gian cng nghip ho, ng thi i tt vo cc
cng ngh hin i nht, t c ng thi hai mc tiu; cng nghip ho, hin i
ho.
5.1.4. Cc yu cu i vi cng ngh trong chuyn giao cng ngh.
Cc cng ngh c coi l chuyn giao cng ngh thng c u i trong qu trnh
chuyn giao (v d min gim cc loi thu, u tin trong thu mn t ai..), v th cng ngh l
chuyn giao cng ngh cn tho mn mt s tiu chun nht nh. Vit Nam quy nh nhng
cng ngh sau khng c coi l chuyn giao cng ngh.
- Nhng cng ngh khng p ng cc yu cu trong cc quy nh ca Php lut Vit
Nam v an ton lao ng, v sinh lao ng, sc kho con ngi, bo v mi trng.
- Nhng cng ngh c tc ng v gy hu qu xu n vn ho, quc phng, an ninh
quc gia, trt t v an ton x hi ca Vit nam.
- Nhng cng ngh khng em li hiu qu k thut, kinh t hoc x hi.
- Cng ngh phc v lnh v an ninh, quc phng khi cha c c quan c thm quyn
cho php.

95
5.2. CC Y U T NH HNG N CHUYN GIAO CNG NGH.
5.2.1. Cc yu t thuc bn nhn v nc nhn.
1- Tnh hnh chnh tr
Nu khng n nh v chnh tr v mt an ninh v x hi, c bn nhn v bn giao s gp ri
ro nhiu hn
2- H thng hnh chnh, ph lut v vic chp hnh lut
H thng hnh chnh c hot ng ng chc nng khng? C thc hin ng cc quyn
khng?
Bn cung cp cng ngh mun bit h c php chuyn giao cng ngh theo nhng quy
nh no. Do vy nhng nc c qun l hot ng chuyn giao cng ngh phi ban hnh nhng
vn bn php qui r rng v chi tit (mt s nc c lu chuyn giao cng ngh).
Ba h thng h tr trong vic tip nhn cng ngh l: h thng php lut, h thng c quan
hnh php v h thng c quan t php.
3- Vn bo h quyn s hu tr tu
Vic ngn nga bn nhn s dng khng tho ng cng ngh chuyn giao l mi quan tm
hng u ca lut dn s ni chung l lut hp ng ni ring.
Bn c s php lut chng li s truyn b khng hp l cng ngh gm:
- Thit lp h thng lut v s hu tr tu
- Hin i ho h thng lut v s hu tr tu
- Thi hnh v p dng lut nhanh chng v n gin
- Tham gia vo cc hip c v cng c quc t
Hu ht cc nc ang pht trin u c cc quyn v c s php l thch hp chng li
nhng vi phm hp ng v ngn nga cc hu qu ca n. Nhng vn l s chp hnh php
lut.
4- Tnh hnh kinh t:
S thay i ca li sut, t gi, gi c, cc chnh sch kinh t(chnh sch thay th nhp khu,
bo h cc ngnh cng nghip trong nc); tnh n nh ca nn kinh tu c nh hng n
chuyn giao cng ngh.
5- C s h tng khoa hc-cng ngh v nhn lc khoa hc cng ngh
Yu t ny nh hng n vic hp th, s dng, thch nghi, ci tin cng ngh nhp
6- Chnh sch cng ngh v chuyn giao cng ngh
Cc chnh sch cng ngh v chuyn giao cng ngh phi c hoch nh v thc hin y
ph cp cng ngh v th hin mong mun c c nhng tin b v cng ngh. Vn
ny, ESCAP ngh cc bin php nh sau:
- Nng cao nhn thc ca nhn dn v li ch ca cng ngh trong i sng hng ngy
bng nhng phng tin thng tin i chng
- Gii thiu ch li ca cng ngh qua cc trin lm v hi ch
- Xut bn cc tp ch cng ngh

96
- Khuyn khch i mi
5.1.2. Cc yu t thuc bn giao v nc giao
1- Kinh nghim
Bn giao c kinh nghim s gii quyt c nhng vn ring ca tng nc, o to ph
hp vi yu cu c th, chuyn giao ng thi hn, tri chy.
2- Chnh sch chuyn giao cng ngh
Nu chuyn giao cng ngh ng mt vai tr quan trng trong ton b chnh sch ca bn
giao th mi n lc s tp trung vo s thnh cng ca chuyn giao cng ngh.
3- V th thng mi v cng ngh
Bn giao l nhng tp on ln hay ch l Cng ty nh v va. Bn giao c y ngun
lc, c uy tn khng?
Ngoi cc yu t trn vai tr ca t chc quc t cng rt quan trng i vi s thnh cng
ca chuyn giao cng ngh. Mt s t chc quc t h tr cho chuyn giao cng ngh nh
UNIDO, UNCTAD, WIPO, ESCAP, APCTT
Mt vn cng cn ch l trc khi quyt nh chuyn giao cng ngh, bn giao phn
tch rt k tnh tnh bn nhn bng cch t ra nhiu cu hi lin quan n bn nhn. Nu thy tnh
hnh bn nhn khng thun li, bn giao c th s khng chuyn giao cng ngh. T thy c
bn nhn cn phi lm g thu ht cng ngh nc ngoi.
5.3. S HU TR TU V CHUYN GIAO CNG NGH
5.3.1. Khi qut v s hu tr tu
S hu tr tu gm mi i tng do tr tu con ngi to ra m c nhn c giao quyn
s hu n c th s dng mt cch hp php m khng b ngi khc can thip. S hu tr tu l
mt loi ti sn c bit. N lin quan n nhng thng tin, kin thc c th hin bng nhng
vt th hu hnh, c th b sao chp khng hn cht v b bt chc trn lan ti bt k ni no, ti
cng mt thi im. Tuy nhin, kha cnh lin quan n s hu y khng phi l cc vt th
(cc bn sao) m chnh l nhng thng tin, kin thc phn nh trong cc vt th .
Cc quan im v s hu tr tu
- Quan im v s hu tr tu c xc nh vi t cch l mt nhn quyn ph qut:
Tt c mi ngi c quyn b o v cc li ch v tinh thn v vt cht c c t bt
c mt sn phm no mang tnh khoa hc-vn hc hay ngh thut m ngi l tc
gi.
- Quan im ca cc nc pht trin :Cc nc pht trin coi vic bo v quyn s hu
tr tu nh l mt phn thng cho s thc y hot ng sng to., hot ng R&D,
i mi sn phm
- Quan im ca cc nc ang pht trin : Nhiu nc ang pht trin xem s hu tr
tu nh l mt loi sn phm cng cng (public product). Vic tip cn d dng s hu
tr tu s thc y t nc pht trin, d dng c c thng tin v cng ngh, khng
cn u t cho R&D. V th nn thng yu km trong vic bo v s hu tr tu.


97

Nc Sng ch Nhn hiu Thng tin mt Quyn tc gi
Argentina 3,8 7,1 4,4 5,7
Brazil 3,3 3,3 3,3 5,2
Canada 8,1 9,0 7,8 7,7
Chi L 5,7 7,6 7,8 5,7
Trung Quc 2,4 6,2 3,3 2,9
c 8,6 9,0 10,0 8,6
n 3,3 3,8 3,3 5,7
Israel 7,1 8,6 8,9 7,1
Mexico 3,3 3,8 3,3 7,6
New Zealand 7,1 9,5 7,8 8,1
Hn Quc 3,3 3,8 3,3 4,8
Singapore 7,1 8,6 5,6 6,7
Thi Lan 2,4 6,7 5,6 4,8
Ho K 9,0 9,0 7,8 8,1

Bng 5.1. Mc bo v s hu tr tu mt s nc (t 1 n 10)

Bo v s hu tr tu tr thnh mt yu t rt quan trng trong h thng cng ngh th gii
v nhng l do sau:
- u t cho R&D ln hn.Nhiu cng ty u t cho R&D nhiu hn l u t cho ti
sn c nh nn quyn li ca h trong vic bo v cc kt qu u t ny ln hn
- C nhiu i th cnh tranh chng lai jc ch s hu tr tu c bo h. Tnh u vit
ca cc cng ngh mi lm tng s lng ngi thm nhp vo h thng cng ngh
th gii. i vi cc cng ty t nhn, s cnh tranh quyt lit tp trung vo kt qu ca
ba s pht trin xy ra ng thi. l:
+ S quc t ho nn kinh t c lin kt cht ch vi s pht trin mnh m ca
nhng cng ngh mi. Do s pht trin sn phm mi tn nhiu chi ph v do
chu k sng ca sn phm c hm lng cng ngh cao b rt ngn, nn cc
cng ty bt buc phi bn sn phm ca mnh trong thi gian sm nht ti cc
th trng trn th gii. iu y lm cho cc cng ty cn s bo v s hu tr tu
nhiu nc hn so vi trc y trnh nhng i th cnh tranh mi.
+ Ranh gii gia cc ngnh cng nghip khng r nt. Cc cng ngh mi nh
cng ngh gen v vi in t lm thay i su sc quan h gia cc ngnh kinh
t khc nhau, xo nho dn (thm ch loi b) ranh gii gia cc ngnh cng
nghip khc nhau. V vy cc cng ty c quyn phi tm n nhng hnh thc

98
bo v khc v tng cng bo v s hu tr tu c th l mt phn trong chin
lc mi ca h.
+ S ngi tin hnh R&D tng ln. Nhiu cng ty v quc gia trc kia khng
tham gia hot ng R&D nay cng chim nhng v tr quan trng lnh vc ny.
- Vic bo v tri thc giai on u ca chu k sng cng ngh dng nh quan trng
hn giai on cui.
- Vic t chc hot ng R & D ang c s thay i mnh m do c s hp tc ca nhiu
c quan. Do cn u t nhng khon tin ln cho th h cng ngh mi, nn cc cng ty
tm cch hp tc vi nhau trong qu trnh nghin cu nhm chia s chi ph cng nh
ri ro. Cc hnh thc hp tc bao gm:
Lin minh chin lc
Nghin cu theo hp ng
Tng cng hp tc gia cng ty vi trng i hc
Hp tc vi bn cung cp
Cc chng trnh hp tc quc t
Lnh vc s hu tr tu trong hip nh v quyn s hu tr tu c lin quan n thng mi
(Agreement on trade related aspects of intellectual property rights TSIPS) rng hn trong cc
cng c ca WIPO,bao gm thm kiu dng cng nghip, thit k b tr mch tch hp, tn hiu
v tnh trng chng trnh c m ho, thng tin b mt (b mt thng mi v kt qu th
nghim), cc quyn i vi ging cy trng mi c cc quyn theo quy nh ca php lut nh cc
giy php v s cho php. Hip nh TRIPS cng qui nh rng cc thnh vin ca WTO phi
tun th mi qui nh hin hnh ca WIPO, c th l ca cc Cng c Paris v quyn s hu
cng nghip v Cng c Berne v quyn tc gi. TRIPS cn b sung cc qui nh bo v cc
i tng khng c trong lnh vc ca WIPO rng buc cc t chc v c nhn, TRIPS rng buc
cc quc gia thnh vin WTO trn lnh vc s hu tr tu.
Nhng xu hng v quyn s hu tr tu
- Ko do thi gian bo h quyn s hu tr tu, th d chu u v Hoa K ko di thi
gian bo h quyn tc gi
- M rng phm vi quyn s hu tr tu, th d quyn s hu tr tu trong gio dc v o
to trn mng, quyn s hu tr tu trong lnh vc phn mm
- S dng php l t hu ho ti sn cng. Th hin cho xu hng ny l Hip c v
c s d liu c xut hnh thnh mt quyn s hu tr tu mi, gi l quyn Sui
Generis. Quyn ny qui nh rng khi nhn c hp ng, cc cng ty t c quyn
s hu cc thng tin c x l mc d cc thng tin cha trong cc c s d liu
ny l ti sn cng.
- Thu hp cc min tr trong vic p dng quyn s hu tr tu, c bit i vi lnh vc
gio dc v nghin cu khoa hc.
5.3.2. Vai tr ca quyn s hu tr tu trong chuyn giao cng ngh
Vai tr ca quyn s hu tr tu l khc phc c tnh khng hiu qu khi ti sn v hnh
c bn trn th trng th gii. Nh c quyn s hu tr tu cc nh to ra cng ngh c th bo

99
v c ti sn v hnh ca mnh, trnh c s s dng tri php. Nh vy chuyn giao cng
ngh c thun li hn.
Cc quyn s hu tr tu c th m bo gi tr thu hi do p dng cng ngh, nh vy lm
tng gi tr ca cng ngh. iu ny s khuyn khch u t pht trin cng ngh.
Trong chuyn giao cng ngh, nu i tng chuyn giao c bo h di dng cc i
tng s hu cng nghip th trc khi chuyn giao phi tin thnh chuyn giao quyn s dng
theo qui nh ca php lut.
5.4. QU TRNH CHUYN GIAO CNG NGH
5.4.1. Phn tch v hoch nh.
- Phn tch hon cnh ca bn nhn v hoch nh cc ngun lc cho sn xut. Bn nhn
t ra cc cu hi lin quan n mnh nhm chun b cc iu kin tip nhn, hp th
cng ngh mi phc v cho hot ng sn xut.
- Phn tch tnh kh dng ca cng ngh. Bn nhn t ra nhng cu hi lin quan n
bn cung cp cng ngh c th tm c nhng cng ngh thch hp, hu dng i
vi bn nhn.
- Phn tch k thut. Bn nhn t ra nhng cu hi lin quan n cng ngh xem xt
kh nng sinh li ca cng ngh, cch thc nhn cng ngh.
5.4.2. Tm kim cng ngh
C nhng cch sau y tm kim cng ngh.
- Tm kim nh hi ch thng mi. UNIDO pht hnh lch hi ngh, hi ch, trin lm
to c hi cho cc doanh nghip c c nhng thng tin cn thit v cng ngh.
- Tm kim nh tp ch v chuyn gia. tm kim xut bn phm c th da vo cc t
chc sau :
+ GATE (German Appropriate Technology Exchange)
+ LES (Licensing Excecutives Society)
+ TIES (Technology Information Exchange System)
+ UNIDO
- Tm kim nh cc t chc quc t, th d nh :
+ GTZ (Gesellschaft Fur Technische Zusammenarbeit)
+ TFTP (Technology For The People)
- Tm kim nh vo h thng thng tin ca chnh ph, th d nh Trung tm thng tin
khoa hc cng ngh quc gia, cc Trung tm thng tin khoa hc cng ngh ca
Tnh, thnh ph.
- Tm kim qua u thu cnh tranh. i vi nhng d n ln, chnh ph gi thu, nh
cung cp cng ngh gii thiu cng ngh, bn mua cng ngh s la chn.
5.4.3. C ch chuyn giao cng ngh
1- Khi nim

100
- C ch CGCN l h thng cc vn bn php l (Lut; Chnh sch; Ngh nh), cng
h thng cc c quan t Trung ng n a phng, lin quan n qun l hot ng
CGCN (Thm nh, nh gi, kim tra, cung cp thng tin, t vn chuyn giao cng
ngh).
- Chuyn giao cng ngh khc vi mua bn sn phm thng thng, c bit trong trng
hp chuyn giao cng ngh quc t, c lin quan n mi quan h gia cc quc gia, v
vy cn c nhng qui nh ring, nhm to thun li cho CGCN, thu ht u t ca
nc ngoi, ng thi ngn nga nhng thit hi cho li ch quc gia.

2- Nhng v d v c ch CGCN t u t nc ngoi vo Vit Nam
- Cc vn bn php l lin quan n CGCN:
Trc nm 1996 vn bn php l ch yu v chuyn giao cng ngh Vit Nam l php
lnh chuyn giao cng ngh nc ngoi vo Vit Nam c hiu lc t thng 12/1998. Php lnh
ny ht hiu lc t ngy 01 thng 7 nm 1996. Nhng quy nh php l v chuyn giao cng ngh
trong nc v vi nc ngoi c quy nh trong b lut dn s c hiu lc t ngy 01 thng 7
nm 1996.
Trong b lut dn s, cc vn lin quan n chuyn giao cng ngh c quy nh ti
cc phn sau: Phn th su: Quyn s hu tr tu v chuyn giao cng ngh; Phn th by: Quan
h dn s c yu t nc ngoi (cc iu 836, 837 v 838);
- Cc cng c v th tc tin hnh CGCN:
c th thc hin cc quy nh trong b lut dn s, Chnh ph ban hnh cc Ngh
nh nh:
Ngh nh 45/1998 N-CP quy nh chi tit v chuyn giao cng ngh;
Ngh nh 16/2000 N-CP v x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc qun l Nh
nc v chuyn giao cng ngh;
Thng t v quy trnh hnh thnh, sng lc, thm nh, gim st qu trnh CGCN
Bn cnh cc vn bn php l lin quan n chuyn giao cng ngh, cc c quan t chc h
tr cho CGCN cng c thnh lp v i vo hot ng.
Cc t chc t vn cng ngh v CGCN nh Cng ty nghin cu v t vn chuyn giao
cng ngh v u t (CONCETTI); Cng ty s hu cng nghip; Cng ty t vn u t
nc ngoi v cng nghip (FORINCONS) ngoi ra c nhiu cng ty, chi nhnh, vn
phng ca nc ngoi v t vn cng ngh v chuyn giao cng ngh.
5.4.4. Trnh t tin hnh nhp cng ngh
1- Mt m hnh thc hin chuyn giao cng ngh thng qua nhp cng ngh
Nhp cng ngh l mt hnh thc chuyn giao cng ngh thng qua vic mua bn cng
ngh t nc ngoi. Vic nhp cng ngh c th chialm ba giai on: Chun b, thc hin, v s
dng (hnh 5.2).


101

Hnh 5.2. Trnh t nhp cng ngh trong chuyn giao cng ngh

2- Giai on chun b
Hai cng vic chnh ca giai on chun b l lp d n nhp cng ngh v bo co tnh kh
thi ca d n.
a/ Ni dung ca lp d n nhp cng ngh bao gm cc bc:
- Xc nh mc tiu:
Tnh tt yu ca vic nhp cng ngh (nhu cu cp thit; to sn phm thit yu; p
ng cnh tranh; rt ngn khong cch cng ngh vi khu vc);
Cc cn c (ng li, quy hoch, mc tiu chin lc ca quc gia).
- Nghin cu v xc nh cc ngun lc:
Nhp
Lm ch
Lp d n nhp cng ngh
S tuyn
Bo co nghin cu kh thi
nh gi
m phn k kt hp ng
Ph chun
T chc thc hin
Nghim thu
Sn xut p dng
Tip thu, ci tin, i mi
nh gi cng ngh
Chun b
Thc thi nhp
S dng

102
Ngun nguyn liu, lao ng sn c;
Ngun vn (d tr lng vn, phng n huy ng v kh nng hon vn).
- S b phng n nhp:
Quy m, a im;
Din tch, cc cng trnh xy dng.
- Nghin cu th trng cng ngh nhp:
Hin trng cng ngh lin quan trn th gii;
xut ngun cung cp cng ngh.
- D bo s b hiu qu kinh t - x hi:
xut cc ch tiu nh gi hiu qu;
D kin s t c
D n phi c c quan c thm quyn s thm v cc mt: s ph hp vi quy hoch di
hn ca ngnh, ca quc gia; nhu cu ca th trng i vi sn phm ca d n; s ph hp v
a im: nh gi d n v mt ti chnh, v hiu qu kinh t - x hi.
b/ Bo co tnh kh thi c th bao gm cc ni dung sau:
- Quy m cng trnh v cc phng n sn phm;
- Cc ngun lc sn c: Nguyn, vt liu, nng lng, nhn lc v cc cng trnh cng cng
ph tr;
- La chn cng ngh c th: Tn nc cung cp cng ngh, phng thc nhp;
- Vn bo v mi trng;
- Lp lch trnh thc hin;
- Phn tch hiu qu kinh t v cc li ch x hi.
Bo co tnh kh thi phi c thm tra, ni dung thm tra cng ngh nhp bao gm:
+ Cng ngh nhp c ph hp vi tnh hnh kinh t - x hi v chnh sch khoa hc - cng
ngh ca t nc hay khng?
+ Cng ngh nhp c tc dng nng cao nng lc cng ngh ca t nc hay khng;
+ V li ch kinh t v x hi, cng ngh nhp c kh nng pht huy u th ca cc ngun
lc sn c ca a phng (nguyn, vt liu, nhn lc) hay khng; sn phm ca n c sc cnh
tranh trn th trng khng;
+ Cc bin php tip thu, ng ho, nng cao (nu c) c tnh kh thi hay khng.
3- Giai on thc hin
Giai on thc hin nhp cng ngh c hai vic chnh: m phn v k kt hp ng; t
chc thc hin.
a/ m phn v k kt hp ng
m phn l c s cua k kt; k kt l kt qu ca m phn. Hp ng nhp cng ngh l
cn c t chc thc hin, nghim thu, gim nh cng nh l c s c th t c cc mc
tiu ca d n hay khng. Mt hp ng nhp cng ngh c chuyn giao cng ngh phi tun theo
cc quy nh trong phn th su, chng III, mc 2 v phn VII ca b lut dn s.

103
m phn c kt qu cn: T chc tt on m phn, thng phi bao gm chuyn gia
cng ngh, chuyn gia ngoi thng v chuyn gia php lut; nghin cu la chn bn cung cp
cng ngh ph hp; xc nh r rng mc tiu, nguyn tc, phng thc ca vic nhp cng ngh.
Vic m phn phi t c mc tiu l k kt c hp ng, v vy trong tho lun,
thng lng cc bn cn kin tr, mm do.
Hp ng chuyn giao cng ngh phi c ph chun mi c hiu lc. Nhng trung hp
sau thng khng c chp nhn:
- Cng ngh nh nhp trong nc nm c, snphm sn xut trong nc tho
mn nhu cu v c bn;
- Cng ngh tng t c nhp v c ng ho, nng cao;
- iu kin trongnc khng ph hp: V iu kin lp t, hoc v ti nguyn a
phng khng thch hp.
b/ T chc thc hin
Sau khi hp ng c ph chun, t chc vic tip nhn thit b, ti liu k thut, o to
nhn lc
4- Giai on s dng
Giai on s dng bao gm: Nghim thu v s dng; ci tin nng cao cng ngh nhp.
a/ Nghim thu v s dng
Sau khi hon thnh vic tip nhn v lp t, phi chun b sn xut th. Th nghim trang,
thit b lp t, xy dng v hon chnh quy trnh cng ngh, t chc lao ng, xy dng cc
tiu chun cht lng.
Sn phm sn xut th phi c chuyn qua cc c quan chuyn trch th nghim,
gim nh. Vic gim nh nghim thu ch tin hnh sau khi c chng nhn kim tra t tiu
chun. Cn c vo tiu chun v phng php nghim thu trong hp ng nhp cng ngh kt
lun c th a vo sn xut chnh thc hay khng.
b/ Ci tin nng cao cng ngh nhp
Ci tin nng cao cng ngh nhp l nhm tng cng qu trnh tip thu, nm vng tin ti
ng ho cng ngh c chuyn giao. y l mt qu trnh i hi phi m bo c cc iu
kin khng ch nhn lc c trnh , m c v ti chnh. Thc t cho thy s vn dng cho vic
tip thu v sng to cn ln hn nhiu s vn nhp cng ngh. Mt vi s liu ca Nht Bn
trong nhng nm 1971 n 1975, v t l kinh ph gia nhp vi tip thu, ci tin:

Ngnh C in Si ho hc Luyn kim t
Nm 1971-1975 1/5,9 1/8,1 1/11 1/20,3

5.5. KINH NGHIM CHUYN GIAO CNG NGH CC NC
ANG PHT TRIN
1- Nhng thun li, kh khn trong CGCN cc nc ang pht trin

104
a/ Nhng yu t thc y qu trnh GCCN quc t
Trong hai thp k va qua, qu trnh chuyn giao cng ngh trn th trng cng ngh th
gii din ra su rng v mnh m. Nhng yu t to thun li cho cc hot ng trn c th tm
tt nh sau:
- Xu th m rng hp tc v khuyn khch ngoi thng ca th gii;
- Tin b khoa hc - cng ngh to ra nhng cng c tin tin gip CGCN d dng;
- Cc nc (c bn giao v bn nhn) tch lu c nhiu kinh nghim sau hn 20 nm
tng cng CGCN trn phm vi ton cu;
- CGCN l mt hot ng mang li li ch cho c hai bn tham gia.
Mt trong cc yu t khc thc y cc nc ang pht trin y mnh CGCN l s hp
dn ca CGCN quc t thng qua nhng trng hp thnh cng ca mt s nc trn th gii.
Nc Nht Bn bt u cng nghip ho nh da vo CGCN t phng Ty. Khi u t
mt c s h tng kinh t yu km, nhng ch 60 nm (1870 - 1930) nc Nht Bn t cc ch
tiu ca mt nc cng nghip.
Trong thp k 80 ca th k XX, 4 con rng chu gm Hn Quc, i Loan, Hng Kng
v Singapo, ch trong khong 20 nm cng c coi l cc nc cng nghip vi cc khi im
rt thp: Hn Quc, nm 1962 GDP/ngi/nm ch c 150 USD; i Loan nm 1960 ch 150
USD/ngi/nm. Tip theo l s thnh cng ca mt s quc gia nh Thi Lan, Malaysia, Brazil,
Achentina, Mexico to nn mt nhm cc quc gia thng c gi l cc nc cng nghip
mi (NICs).
b/ Nhng kh khn, tr ngi lm tht bi nhiu CGCN cc nc ang pht trin
* V khch quan
- Bn thn cng ngh vn phc tp, cng ngh c coi l CGCN thng c trnh cao
hn trnh ca bn nhn;
- Cng ngh l kin thc, do chuyn giao cng ngh mang tnh cht n, CGCN mang
tnh cht bt nh. Cng ngh khng ch nm trong my mc, ti liu k thut, ngi c
cng ngh kh truyn t tt c nhng g h c trong mt thi gian ngn;
- Nhng s khc bit v ngn ng, nn v ho v khong cch v trnh dn ti nhng
kh khn trong giao tip, truyn t, ho hp.
* V pha bn giao
- ng c ca bn giao cng ngh thng kh xc nh (ph thuc nh hng pht trin,
cc mc tiu ngn hn v di hn), mc tiu duy nht v cao nht ca h thng l thu
c li nhun nhiu hn chnh quc. c li nhun cao hn h thng gim chi ph
o to, lm cho bn nhn gp kh khn trong vic c nhn lc c th lm ch cng
ngh.
- Trong qu trnh chuyn giao, h thng lo lng v vn s hu bn quyn cng ngh, do
cc nc nhn khng c h thng php l hon chnh v thng thiu hiu lc, lo ngi v
kh nng thu hi vn u t, do th trng bn nhn nh hp.
- Lo ngi v vic bn nhn tr thnh i th cnh tranh (nh trng hp chuyn giao cng
ngh sn xut linh kin in t ca Nht Bn cho Hn Quc v i Loan - hiu ng

105
Boomerang - gy ng p lng ng - do bn giao thng c tr hon hoc ch giao
thng tin vn hnh.
* V pha bn nhn:
- C s h tng kinh t yu km (in, cp thot nc, giao thng vn ti, thng tin lin
lc) lm cho qu trnh chuyn giao, thc hin s dng cng ngh chuyn giao khng
iu kin k thut i hi.
- Cu trc h tng cng ngh yu km (nhn lc, chnh sch, vn ho, c bit nng lc
nghin cu - trin khai ni b), dn ti khng c kh nng ng ho, tin ti lm ch cng
ngh nhp.
- Phi t chy giai on trong pht trin cng ngh do thc p ca vic phi nhanh chng
cng nghip ho i i vi hin i ho.
- Thc t cho thy, sau 20 nm tng cng chuyn giao cng ngh, cc nc ang pht
trin ngho hn trc.
Theo Ngn hng Th gii (WB), u nhng nm 1970, 70 nc ang pht trin vay mt
khon tin l 1770 t USD (1/2 tng GDP ca cc nc ny) nhp cng ngh, khon li ca
mn n ny l 180 t USD/nm. Mun c tin d tr s tin li, 70 nc ny phi c tc
tng trng kinh t bnh qun 9%/nm. trn thc t, thp k 70 tc tng trng bnh qun ch
t 5,8%, sang thp k 80 tng trng bnh qun ch cn 5%, 3 nm u thp k 90 ch l 1%.
So vi thp k 70 th k trc, n ca cc nc ang pht trin thp k 80 tng 8 ln; nm
1995 tng 28 ln.
Cn cn thng mi ca cc nc ang pht trin thp k 80 l 25% th trng th gii;
sang thp k 90 ch cn 20%.
Nm 1965 - 1980, s ngi sng di mc ngho kh cc nc ang pht trin l 200
triu ngi, nm 1993 tng ln 1 t, nm 2000 l t ngi.
2- iu kin CGCN thnh cng cc nc ang pht trin
Trc thc t nhiu nc ang pht trin khng thnh cng trong mc tiu rt ngn thi
gian cng nghip ho nh chuyn giao cng ngh, cc t chc quc t v pht trin cng ngh
tin hnh nhiu hot ng nhm c rt kinh nghim thnh, bi ca cc nc ny. Nhiu khuyn
ngh c gi ti cc nc ang pht trin. C th chia cc khuyn ngh ny thnh hai loi:
Nhng vn thuc v nhn thc v nhng vn v thc hnh.
a/ V nhn thc
- Chuyn giao cng ngh v i mi cng ngh vn mang tnh xo trn, xt trong ngn hn
(V d: Thay i nhng quan nim, thi quen c ca ngi lao ng; mt s lao ng
khng p ng c yu cu mi b loi khi dy chuyn; cng ngh mi gim bt nhn
cng do t ng ho cao hn), do khi nh gi kt qu CGCN cng nh i mi
cng ngh phi xem xt trong di hn.
- Cng ngh ni chung, c bit l cc cng ngh mi, cc sng ch cng ngh u c gi
tr ca n, khng c cng ngh cho khng. Ngi nhn cng ngh phi tr gi cho cng
ngh m h nhn c.
- Chuyn giao cng ngh vi cc u vit ca n to nhng c hi ht sc tt p cho cc
nc ang pht trin nu hon thnh c cc chuyn giao theo ngha lm ch c

106
cng ngh nhp, ci tin v i mi c n. Th nhng chuyn giao cng ngh s l mt
nguy c ln nu khng thnh cng. N s y cc quc gia ny vo tnh trng cng nghip
ho gi di: c nhiu cng ngh song kinh t khgn tng trng tng ng vi mc u
t, n do vay mua cng ngh khgn tr c trong khi mc sng ca i a s dn
chng khn c nng cao, x hi tim n nhng nguy c mt n nh.
- chuynn giao cng ngh phi c nhng iu kin ti thiu nh nhng iu kin v
nghin cu, trin khai, l ngun lc v ti chnh, ngun nhn lc trnh v xy
dng c cc mi lin kt cn thit.
- Mt chuyn giao cng ngh ch kt thc (hay hon thnh) khi ngi nhn nm vng v s
dng n mt cch hiu qu, nu khgn CGCn b coi l cha hon thnh.
b/ V thc hnh
* Bt k mt chuyn giao cng ngh no cng lin quan n 7 yu t (hnh 5.3):
- Bn giao cng ngh
- Bn nhn
- Cng ngh c chuyn giao
- Hnh thc chuyn giao
- Mi trng bn giao
- Mi trng bn nhn
- Mi trng chung gia bn giao v bn nhn

Hnh 5.3. Mi trng chuyn giao cng ngh

* i vi mi trng bn nhn, thc hnh chuyn giao cng ngh, cc nc nhn phi
xy dng nn tng ca chuyn giao cng ngh. C ba yu t to nn nn tng ca chuyn giao
Mi trng chung

Hnh thc

Chuyn giao

Mi trng chung
Mi trng

Bn giao
Bn
giao
Mi trng

Bn nhn
Bn
nhn
Cng ngh

107
cng ngh. l h thng gio dc quc gia. cc hot ng ca nn kinh t (c bit l vai tr ca
ngnh cng nghip) v s tham gia ca Chnh ph (hnh 5.4).

Hnh 5.4. Nn tng v c s h tng CGCN ca quc gia
S phi hp gia ba yu t nn tng s to ra c s h tng tin hnh CGCN. Cc thnh
phn ca c s h tng ca CGCN bao gm: Cc c ch, cc ngun lc v cc cng c.
Trong cc ngun lc CGCN vai tr ca cc c quan nghin cu trin khai c ngha
quyt nh trong s thnh cng ca chuyn giao cng ngh. Vai tr ca c quan NC&TK bao
trm t giai on chun b d sn s b cho CGCN cho n giai on s dng, nng cao cng
ngh nhp.
Mi giai on trong CGCN cn n ng gp ca NC&TK:
1) Xc nh nhu cu
2) Xc nh cc phng n c th c
3) nh gi cc phng n
4) Quyt nh lm hay nhp
5) m phn
6) Tip nhn
7) Xy dng
8) S dng
H thng gio
dc quc gia
Hot ng
ca nn kinh
t
S tham gia
ca chnh ph
S sng to i mi
cng ngh
Cc
ngun
lc
Cc c
ch
Cc
cng c

Tng
trng
kinh t
bn
vng

108
9) Ci tin
10) i mi
Trong giai on chun b, nng lc NC&TK quyt nh kh nng la chn cng ngh. Kh
nng la chn cng ngh thch hp i hi.
- nh gi iu kin kinh t - x hi - th trng v cng ngh ca a phng.
- nh gi khong cch cng ngh gia a phng vi cng ngh nhp, chn khong cch
cng ngh hp l. Khong cch cng ngh khng nn qu ln hoc qu b.
- Phn tch cc phng n v chn ra phng n thch hp.
Trong giai on m phn hp ng, nng lc NC&TK quyt nh kh nng thng tho
hp ng CGCN, thng qua.
- Cung cp thng tin y
- H tr v php l.
Trong gia on tip nhn, s dng, nng cao: Nng cao tim nng ca con ngi thng qua
cc hot ng o to, hun luyn, tng cng kh nng lm ch tin ti ng ho v i mi da
trn nng lc ni sinh.
* Khong cch cng ngh gia bn giao v bn nhn khng nn qu ln hoc qu nh.
Thnh cng ca mt chuyn giao cng ngh ph thuc nng lc cng ngh bn giao v
khon cch cng ngh gia bn giao v bn nhn. Tng kt thc t chuyn giao cho nhn xt s
b v cc trng hp nh trong hnh 5.5

Trung bnh
n cao
Mt s CGCN c th
thnh cng
CGCN hiu
qu nht
CGCn c kt qu song
khng phi v cnh tranh
th trng
Nng
lc
cng
ngh
Thp n
trung bnh
CGCN kh thnh cng
do kh nng tip thu
km
CGCN n
gin c th
thnh cng
Mt s CGCN c th
thnh cng
Khong cch rt ln Trung bnh Khong cch nh
Khong cch cc thnh phn cng ngh gia bn giao v bn nhn

Hnh 5.5 Khong cch cng ngh gia bn giao v bn nhn trong CGCN

Chng 6: Qun l cng ngh

109
CHNG 6: QUN L CNG NGH
6.1. QUN L CNG NGH V VAI TR CA QUN L CNG
NGH
1- Qun l cng ngh
Xut pht t nhng phn tch trn v qun l v s cn thit phi qun l cng ngh. C th
a ra cc khi nim nh sau:
- gc v m: Qun l cng ngh l mt lnh vc kin thc lin quan n thit lp v
thc hin cc chnh sch v pht trin v s dng cng ngh, v tc ng ca cng ngh
i vi x hi, vi cc t chc, cc c nhn v t nhin, nhm thc y i mi, to tng
trng kinh t v tng cng trch nhim trong s dng cng ngh i vi li ch ca
nhn loi.
- gc c s: Qun l cng ngh l mt b mn khoa hc lin ngnh, kt hp khoa hc
- cng ngh v cc tri thc qun l hoch nh, trin khai v hon thin cc nng lc
cng ngh nhm xy dng v thc hin cc mc tiu trc mt v lu di ca mt t chc
(hnh 6.1).

Hnh 6.1. Bn cht lin ngnh ca qun l cng ngh

2- Vai tr ca qun l cng ngh trong s nghip cng nghip ho, hin i ho
Qun l l mt hot ng thit yu, n phi hp nhng n lc c nhn nhm thu c hiu
qu, m nu mi ngi hot ng ring l th khng th t c. Nh vy mt cch tng qut
c th hiu qun l l tp hp cc hot ng c hng ch n i tng nhm t c mc tiu
nh.
Ti sao phi qun l cng ngh?
Th nht: Khng phi tt c mi i mi cng ngh u mang li li ch cho x hi. Tt c
mi cng ngh u c hai mt ca , bn cnh mt tch cc nh nng cao hiu qu sn xut, dch
KH.
t nhin
KH.
x hi
Thc tin
cng
nghip
LT
kinh
doanh
Cng
ngh
Qun l
cng
ngh

110
v l kha cnh tiu cc nh lm suy thoi ti nguyn, hu hoi mi trng. Ngoi ra vic s dng
cng ngh sai mc ch, dng qu mc cn thit s mang li tai ho cho t nhin, cho x hi.
Thc ra, nhng nh hng xu ca cng ngh khng phi do cng ngh gy ra, m do con ngi
lm dng n. V vy qun l cng ngh chng li s lm dng cng ngh.
Th hai: Theo tng quan ca Lin hp quc nm 1984 th: s cung cp tin bc v cng
ngh cho cc nc ang pht trin khng mang li s pht trin. Nguyn nhn l cc nc ny
thiu nng lc qun l cng ngh. Thng 1/1985 chng trnh pht trin Lin hp quc (UNDP)
cng Trung tm chuyn giao cng ngh chu - Thi Bnh Dng (APCTT) thc hin chng
trnh Tng cng nng lc qun l cng ngh. Nh vy qun l cng ngh l khu yu km ca
cc nc ang pht trin, khng qun l cng ngh tt, khng th thnh cng trong vic pht trin
t nc da trn cng ngh.
Th ba: Kinh nghim ca cc quc gia trn th gii cho thy: pht trin t nc, mt s
quc gia ch trng xy dng nn kinh t hin i, pht trin nhanh da trn c ch th trng t
do, dn n kinh t pht trin song kha cnh vn minh cng bng x hi b xem nh. Mt s quc
gia khc li ch trng xy dng nn kinh t theo c ch k hoch ho tp trung nhm mang li li
ch cho tt c mi ngi, song cc quc gia ny c biu hin s tr tr trong nn kinh t. kt
hp c hai yu t hin i v vn minh trong qu trnh cng nghip ho ng thi c th i tt tip
cn nhanh cc cng ngh tin tin, cn qun l tt qu trnh pht trin cng ngh. V vy qun l
cng ngh l cng c c th thc hin thnh cng qu trnh cng nghip ho, hin i ho.
Th t: phm vi c s, qun l cng ngh l qun l tin b k thut c s. Qun l
cng ngh c s thng qua cc hot ng nh phn tch u vo, phn tch th trng, phn tch
kh thi v cng ngh, kinh t, x hi, php l lm c s cho cc quyt nh ca lnh o trong
vic u t c s vt cht, tm kim, m rng th trng, pht trin sn phm mi Nh nhng
hot ng ny, qun l cng ngh l phng tin p ng tho ng li ch c ngi sn xut
v ngi tiu dng.
6.2. CC MC TIU CA QUN L CNG NGH
Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th IX, ng Cng sn Vit Nam xc nh:
Coi pht trin gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l nn tng v ng lc ca s nghip
cng nghip ho hin i ho.
Ngh quyt cng nu ra mc tiu c th cho tng cng ngh, l khoa hc - cng ngh tp
trung vo p ng yu cu nng cao nng sut, cht lng sn phm, kh nng cnh tranh v hiu
qu kinh doanh, bo v mi trng v m bo an ninh quc phng; coi trng pht trin v ng
dng cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc cng ngh vt liu mi, cng ngh t ng ho.
t c cc mc tiu ca cng ngh, qun l cng ngh cn t c cc mc tiu c
th sau:
Nng cao mt bng khoa hc v dn tr tip thu v vn dng cc thnh tu khoa hc, tin
b k thut trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi, t c nhng chuyn bin r nt v
cc mt sau:
- La chn, tip thu v lm ch cc cng ngh nhp t nc ngoi, kt hp vi ci tin v
hin i ho cng ngh truyn thng, nng cao trnh cng ngh trong lnh vc sn
xut, dch v to bc chuyn bin v nng sut, cht lng, hiu qu ca sn xut; c

111
bit l cht lng cc sn phm xut khu c sc cnh tranh trn th trng khu vc
v th gii.
- t trnh cng ngh trung bnh trong khu vc.
- Pht trin tim lc khoa hc cng ngh:
- Xy dng i ng tr thc giu lng yu nc, yu ch ngha x hi, c ch kh v hoi
bo ln, quyt tm a t nc ln nh cao mi.
- Tng cng mt bc c bn v c s vt cht, k thut cho khoa hc v cng ngh.
6.3. PHM VI CA QUN L CNG NGH
C rt nhiu yu t nh hng n s pht trin cng ngh. Qun l cng ngh phi bao
qut c tt c cc yu t c lin quan n h thng sng to, thu nhn v khai thc cng ngh.
C th chia cc yu t ny thnh su nhm yu t.
1- Mc tiu pht trin cng ngh
Cc mc tiu pht trin cng ngh sp xp theo trnh t cao dn nh sau:
- Pht trin cng ngh nhm dp ng nhu cu thit yu ca x hi
- Pht trin cng ngh tng nng sut lao ng x hi.
- Pht trin cng ngh nhm tng cng kh nng cnh tranh trn th trng trong nc
v quc t.
- Pht trin cng ngh m bo t lc v cng ngh ngha l t a ra cc quyt nh
v chin lc pht trin da trn cng ngh ch khng phi t cung cp cng ngh.
- c lp v cng ngh
Trong phm vi quc gia, c th cng mt thi gian c nhiu mc tiu cn t, ng thi
cng mt lc c th c nhiu mc tiu khc nhau cho cc cng ngh khc nhau.
2- Cc tiu chun chn la cng ngh
C hai loi tiu chun la chn cng ngh
- Ti a li ch ca cng ngh
- Ti thiu bt li ca cng ngh.
Trn thc t thng kt hp c hai tiu chun la chn cng ngh. V d: Vit Nam ly
hiu qu tng hp v kinh t, ti chnh, x hi, mi trng, quc phng v an ninh lm c s
nh gi.
3- Thi hn k hoch cho cc cng ngh
Cc thi hn k hoch thng dng trong pht trin cng ngh l: K hoch ngn hn 1 - 3
nm; K hoch trung hn 3 - 5 nm; K hoch di hn 7 - 10 nm v cc k hoch trin vng trn
10 nm.
Tu thuc tng loi cng ngh, cc thi hn c chn lp k hoch cho ph hp.
4- Cc rng buc pht trin cng ngh
Xc nh y cc rng buc l yu cu quan trng i vi pht trin cng ngh. Cc
nc ang pht trin gp phi mt lot kh khn trong pht trin cng ngh. Cc kh khn l:

112
- S thiu thn cc ngun lc (ti chnh, nhn lc, nguyn, vt liu, phng tin, nng
lng).
- yu km v trnh khoa hc, thiu thng tin, nng lc qun l ni chung v qun l
cng ngh ni ring khng p ng c yu cu.
- Cc rng buc v bt u cng nghip ho mun. C nhng li th v bt li trong cc
lnh vc cng ngh, kinh t, x hi, mi trng sinh thi Cc nc ang pht trin cn
tm ra nhng li th tn dng, pht huy, ng thi xc nh nhng bt li ngn
nga, hn ch, khc phc.
5- C ch pht trin cng ngh
To ra mi trng thun li cho pht trn cng ngh l mt nhim v quan trng ca qun
l cng ngh, mt s yu t lin quan n c ch nh:
- To dng nn vn ho cng ngh quc gia.
- Xy dng nn gio dc hng v cng ngh.
- Ban hnh cc chnh sch v khoa hc v cng ngh.
- Xy dng t chc, c s h tr cho pht trin cng ngh.
6- Cc hot ng cng ngh
Cc hot ng cng ngh c lin quan n qun l cng ngh c th chia thnh bn nhm:
1) nh gi v hoch nh; 2) Chuyn giao v thch nghi; 3) Nghin cu v trin khai v 4) Kim
tra v gim st.
Su nhm yu t trn c mi quan h tng h vi nhau. Qun l cng ngh ng cn xem
xt mt cch h thng tt c cc yu t ny.
phm vi quc gia, qun l cng ngh thng ch trng vo vic xy dng cc chnh sch
to iu kin cho cc cng ngh ang hot ng m bo s tng trng kinh t bn vng,
ng thi ngn nga tc ng xu ca cng ngh c th gy ra cho con ngi cng nh mi
trng t nhin.
phm vi doanh nghip, qun l cng ngh lin quan n bn lnh vc, mi lnh vc gm
mt s chc nng m mi chc nng c th s dng mt hay mt s cng ngh:
- Mt l sn sinh sn phm (to ra hay i mi cc sn phm), gm: nghin cu, trin
khai, thit k v ch to.
- Hai l phn phi, gm: marketing, bn hng, phn phi sn phm v dch v khch
hng.
- Ba l qun tr, gm: qun tr ngun nhn lc, ti chnh v k ton, thng tin, bn quyn
v php l, quan h x hi, mua sm nguyn, vt liu v qun tr chung.
- Bn l cc hot ng h tr, gm: mi quan h vi cc khch hng v cc nh cung cp.
6.4. CNG NGH V PHT TRIN KINH T X HI
6.4.1. Lc s v k thut v cch mng cng ngh ng i
Ngy nay mi ngi u tha nhn k thut l do con ngi to ra t thi tin s. Da vo
bn tay v khi c ca mnh con ngi tha s khai bit to ra nhng dng c m bo cho
s sinh tn v pht trin ca mnh.

113
Vai tr ca k thut i vi s tin ho ca x hi loi ngi c cc nh nghin cu
lch s tha nhn. Trong phn ny, gio trnh s tm tt qu trnh pht trin k thut qua cc thi
i nh mt dn chng cho vai tr ca k thut i vi s pht trin kinh t - x hi. Do gii hn
ca gio trnh, chng ti s ch nu vn tt s pht trin cc k thut quan trng nht trong bn
thi k: c i, trung di, cn i v ng i.
1- K thut thi k c i (tin s n nm 500)
Bui ban u ca cc nn vn minh c i gn lin vi nhng tin b trong nng nghip.
Nhiu loi k thut khc nhau ln lt xut hin p ng cc nhu cu ca sn xut nng nghip
nh: K thut cp nc cho trng trt nh cc gu mc nc bng da th ca ngi Ai Cp ko
ln bng cn vt t 2000 nm trc cng nguyn, cc gung nc ca ngi Ba T 500 nm
trc cng nguyn, cc vt v tn ca Aschimede 300 nm trc cng nguyn cho php cung
cp nc cho nhng din tch rng ln. Cy cha vi xut hin 4000 nm trc cng nguyn v
600 nm trc cng nguyn bt u dng sc vt ko cy do mt sng ch quan trng ca ngi
Trung Hoa th k th nht v dng phn sc vt v phn xanh bn rung. Ngi Trung Hoa
bit co c v trng thnh lung t 600 nm trc cng nguyn.
phc v sn xut nng nghip khong 400 nm trc cng nguyn, ngi Ai Cp vi s
pht minh m lch ri dng lch cng hin mt pht minh quan trng cho nn vn minh th
gii.
Nhu cu ca sn xut nng nghip v x hi nng nghip i hi cc ngnh sn xut khc
cng phi c s pht trin theo. V vt liu, tin b quan trng nht l s ra i ca k thut luyn
kim.
Khong 4000 nm trc cng nguyn ngi ta bit dng vng, bc, ng, ch lm
trang sc v vt dng hng ngy. Khong 1000 nm trc cng nguyn, st v dng bng st
xut hin.
Khong 3000 nm trc cng nguyn xut hin nhiu loi dng c v my n gin.
n by mt nghing (t thi c), bnh xe, trc, cnh bum. Khong 300 nm trc cng
nguyn xut hin Hy Lp vt thu lc, palng, my bm, neo thuyn ngoi bin Nhng
dng c v my n gin cho php to ra cc cng trnh nguy nga s, t kim t thp
cho n lu i, lng tm nguy nga Ai Cp, Lng H, Hy Lp, La M.
Thi c Hy Lp c nhng my dt n gin, ngi Hy Lp dt nhiu loi vi bng
len, lanh. Nm 100 ngh dt la pht trin.
Ngi Trung Hoa pht hin ra sn t 1300 nm trc cng nguyn y c l l cht do
cng nghip u tin m con ngi lm ra.
Y hc cng pht trin rt sm, c bit cc nn vn minh phng ng (n , Trung
Quc). Cc k thut thng mi cng bt u xut hin, quan trng nht l t 300 nm trc
cng nguyn ngi La M bt u dng tin bng ng thau, vng v bc. Vic cho vay c li
cc nh bng t nhn xut hin t thi Hy Lp v La M c i.
Khong 600 - 500 trc cng nguyn xut hin Hy Lp mt nhm ngi c ci nhn sng
sa, c nhng sng kin to bo, vt qua mi nh kin. l nhng nh thm him, nh bun
tr thnh nhng nh a l v thin vn, l nhng ngi ham mun hiu bit tt c, gii
thch cc hin tng, xy dng nn cc l thuyt. Nhng ngi Hy Lp trn lm nn s thn k
Hy Lp. C th ni ngi Hy Lp pht minh ra k thut tng qut ca mi k thut l ton

114
hc, ngi m ca cc nh khoa hc v ng dng khoa hc. Nh ton hc, t v tr ngi hc tr,
nh l lun v t duy khoa hc, kt hp khoa hc vi k thut, Hy Lp nhanh chng tr thnh
trung tm ca nn vn minh c i. Cc nh sng ch Hy Lp da vo nhng nguyn l khoa hc
to ra nhng k thut nhm vo nhng mc tiu thc hnh c xc nh. Tc dng quan
trng nht ca cc tng k thut l trong lnh vc sn xut cc cng c. Cc loi bm ht, bm
y, my dng vt a dng, ci xay bt dng sc c s dng t 200 nm trc cng nguyn.
Gia th k th hai trc cng nguyn, La M xm chim Hy Lp tip thu nn vn minh
Hy Lp, bin n thnh nn vn minh ca mnh, p dng cc thnh tu k thut ca Hy Lp trn
qui m rng ln hn vi ti t chc phi thng. Nhng thnh tu trong k thut ca h gp phn
to nn ch La M hng mnh.
Mc d c nhng ti nng sng to k diu ca ngi Hy Lp, nng lc t chc v song ca
ngi La M, nn vn minh La M - Hy Lp vn khng pht trin c do nhng nguyn nhn
ca bn thn h thng k thut khng ng b, v x hi v vn ho, trong ni bt l ch n
l thnh hnh y, chm dt trong thi k c i.
2- K thut thi k trung i (th k 6-15)
Sau thi k rc r ca nn vn minh La M - Hy Lp, Chu u ri vo thi k en ti ko
di sut 5 th k. Trong khi cc nn vn minh Trung Hoa, n , Rp, Trung Nam M vn tip
tc pht trin, nhng nhng thnh tu v tin b k thut ny li khng c a vo sn xut,
khng to c bin ln trong lc lng sn xut nn khng a c cc x hi vt khi
nn vn minh nng nghip ko di my ngn nm.
Cc dn tc ca cc nc Ty u bt u gng dy t th k 11, to ra nhng tin b k
thut mi, nhng lc lng sn xut mi, nhng t ph quan trng vo thc h truyn thng,
to iu kin cho phong tro phc hng vo u th k 16 v tin ln cch mng cng nghip vo
na sau th k 18.
Nhng thnh tu k thut c th tm tt nh sau:
Ngnh k thut pht trin nhanh nht l k thut si v dt. Xut hin cc loi si mi nh
si bng, si gai dt c vi bng c lng mn.
Ngnh luyn kim c nhng tin b ng k, c l cao sn xut gang, cng sut n 800
kg/ngy.
K thut ha cht to c nhiu ho cht c bn nh axit nitric, cn c bit l ch
to c thuc sng, c p dng ch to v kh t th k 14.
Sng ch quan trng nht giai on ny l k thut in, c hon thnh vo nm 1440 -
1455, nh du bc chuyn bin t k thut trung i sang k thut cn i.
Nhng k thut tin b ni trn a li nhng bin i kinh t - x hi su sc.
Th cng nghip pht trin to ra s phn cng lao ng ngy cng chuyn su gia cc
ngnh v cc ngh.
S phn cp x hi hnh thnh mt tng lp nh bun. Xut hin nhng nh kinh doanh
ln, hnh thnh cc ht nhn t bn ch ngha.
Ni n k thut trung i khng th khng nhc n k thut Trung Hoa trong giai on
ny.

115
Thi k trung i phng Ty ng vi cc triu i nh ng (618-907), nh Tng (960
- 1279), Triu Nguyn (1279 - 1368) v na u triu Minh (1368 - 1644).
Triu i nh ng l nc ln nht, vn minh nht th gii.
Di triu Tng ngh in bt u xut hin, th k 10 in c trn giy. Sn xut s
c coi l tin b nht thi k by gi. Y khoa pht trin, c trng dy y khoa.
Nh trit hc ngi Anh th k 16, Francio Bacon c ni Ba sng ch quan trng nht ca
Ty u lm o ln th gii l thuc sng, la bn nam chm v ngh in. Nhng trc khi nhm
mt ng vn cha bit rng ba sng ch u ca ngi Trung Hoa.
Th nhng h thng k thut ca ngi Trung Hoa li khng tin xa c v thiu s hu
thun ca khoa hc, ca t duy khoa hc duy l v thc nghim. Bn cnh nhng nguyn nhn
v thc h, v th ch x hi hn ch vic li dng cc sng ch ca mnh, khng a n
cch mng khoa hc v cng nghip.
B my phong kin bt ti song li kiu cng, khng tha nhn tin b ca nc ngoi v
khim tn hc hi nhng tin b , khin nn vn minh c mt thi rc r ca Trung Hoa
tht bi trc s tn cng v kinh t v qun s ca cc nc Phng Ty t cui th k 17.
3- K thut thi k cn i (th k 16 n gia th k 20).
T cui th 15, Ty u bc vo phong tro phc hng. Trong thi k ny v tr ca k
thut c nng cao trong bc thang x hi, mi quan h gia kinh t v khoa hc ngy cng gn
b hn.
Trong phong tro phc hng, ci tin my mc v thc y vic s dng my mc trong cc
ngnh kinh t l khu t ph vo vng lun qun ca thi k trung i l da vo nc v g.
c my mc cc nh k thut gii quyt c ba yu t c bn: Kt cu my mc, vt
liu ch to v ng lc chy my.
- V mt kt cu, vic sng ch ra c cu bin - maniven chuyn ng tnh tin thanh
quay trng v ngc li, cng vi bnh c s dng rng ri cho nhiu loi my
mc.
- V mt vt liu, c nhng tin b ng k trong khai thc m v luyn kim.
- V nng lng hng vo ci tin cc k thut sn c: bm nc, ci xay gi.
- Trong nng nghip, tin b ch yu l pht trin c tp on ging cy trng a
dng v phong ph.
- Trong giao thng vn ti, xe bn bnh c hon thin, h thng ng s pht trin,
cc k thut i bin gip ngnh vn ti bin pht trin.
T th k 17, bt u xut hin xu hng i t khoa hc n k thut, nhng mi dng
vic l gii cc k thut v ci tin k thut c ch cha phi t thnh tu khoa hc to ra sn
phm k thut nh sau ny.
Th k 18 vi s phc hi kinh t, tng trng dn s, m rng th trng th gii v s
truyn b t duy mi to ra nhng iu kin mi rt thun li cho ngnh kinh t a n cuc
cch mng cng nghip Anh vo cui th k ny.
My hi nc l sng ch cng ngh quan trng nht, c bn nht trong qu trnh pht trin
k thut hnh thnh cch mng cng nghip Anh. Cng lao c J. Watt, nh sng ch ti nng,

116
l c nhng ci tin rt c bn cho php vn chuyn vn ng tnh tin ca pt tng thnh
chuyn ng xoay trn n nh, nh my hi nc thm nhp c vo mi ngnh kinh t.
Sau ngnh nng lng, k thut luyn kim cng c nhng thnh tu rt quan trng, Anh l
nc c nhiu c gng trong s dng than thay cho than ci trong luyn kim, trnh c nn
ph rng, nh gang v st c sn xut vi khi lng ngy cng ln. Nhng thnh tu v
my hi nc, v luyn kim thc y mnh m c kh ho cc hot ng sn xut, khng nh
t th cng nghip ca nc Anh.
Cc loi my mi xut hin trong ngnh dt, trong giao thng vn ti (tu thu chy bng
ng c hi nc, tu ho chy trn ng ray bng gang).
c bit, vic hon thin v pht trin cc my cng c (my tin nm 1751, my bo nm
1761, my khoan nm 1774 v my phay bnh rng 1795) nh du bc tin c bn ca
tin trnh c kh ho trong na sau th k 18. Vi mt lot cc my cng c, ln u tin cng c
ra khi tay con ngi sau my vn nm gn b nhp thn vo my mc, vi nhng kh nng
mi ht sc to ln.
Trong iu kin nc Anh cui th k 18, cc th ch php l khuyn khch cc tin b
k thut mnh m v ng b, nhanh chng to ra s pht trin ca hu ht cc ngnh cng
nghip, cc ngnh ny cng tc ng n nhau to nn s pht trin vt bc c ton b kinh t,
c gi l "cch mng cng nghip" din ra trc ht nc Anh t nhng nm 1780 - 1785 ri
sau lan sang cc nc Ty u khc vo na u th k 19.
T u th k 19, cc thnh tu k thut cui th k 18 lin tip c ci tin khng ch
Anh m cn cc nc Ty u khc v Bc M.
Trong lnh vc nng lng, bn cnh my hi nc xut hin ng c tua bin vi hiu sut
rt cao. Cng vi my pht in xoay chiu, cc tua bin nc, ngi ta ngh n s dng nng
lng khng l ca cc dng sng, thc nc to ra cc nh my thu in cng sut cc ln. Tua
bin nc vn cn tc dng cho n tn ngy nay. Vi dng in xoay chiu ba pha c kh nng
truyn dn i xa mt cch d dng v kinh t 1891, cc mng in, h thng in hnh thnh.
i i vi k thut nng lng, k thut luyn kim cng t n mc tng i hon
chnh nh gim sut tiu hoa nhin liu (t 11 tn than/1 tn gang nm 1811 xung 2,5 tn/1 tn
gang nm 1833), tng nng sut t 8 tn/ngy ln 20 tn/ngy.
K thut vn ti c nhng bin i to ln k c vn ti thu (nm 1938 tu Ironside v st,
chy bng hi nc u tin vt i Ty Dng), vn ti ng st (1829 c u my hi
nc ko c 13 tn vi tc 22km/h chy gia Liverpool - Manchester). Vn ti ng st
c xem nh "yu t ch yu ca s pht trin t bn hin i.
Cc thnh tu k thut na u th k 19, khng th khng ni n pht minh ca Morse v
in tn nm 1832, c p dng Anh vo nm 1842, Php 1854, ng cp thng tin u tin
qua eo bin Manche nm 1851.
Cho n gia th k 19, h thng k thut da vo my hi nc, than v st tn dng
n ti a tim nng ca mnh. Cng nghip mun tin xa hn phi da vo nhng yu t k
thut khc c hiu qu cao hn. T nhng nm 70 ca th k 19, nhng k thut mi dn xut
hin.

117
H thng k thut mi ch yu da vo nng lng in v du m, a tin trnh c gii
ho chuyn ln trnh t ng ho, m rng kh nng gii quyt cc nhu cu vt liu, lm thay
i h thng giao thng vn ti v a nn cng nghip t bin sang mt giai on mi.
Vic sn xut, truyn ti nng lng in vi khi lng ln, khong cch xa sau sng ch
my bin p in lc 1885 l mt cuc cch mng nng lng c ngha su xa i vi vic hnh
thnh h thng k thut mi ca giai on th hai ca cch mng cng nghip, lm thay i b
mt i sng kinh t v x hi. in nng vn cn l dng nng lng u vit nht, l c s k
thut khng th thiu c ca cc ngnh khoa hc tin tin v cc cng ngh cao ca cuc cch
mng cng ngh ng i v chc chn cn tip tc gi v tr trong tng lai.
Vic khai thc du m ln u tin M nm 1859 dn n tng s dng n vo sn
sinh nng lng c hc, nm 1862 xut hin ng c dng du ho, sau dng xng. ng
c xng vt hn ng c hi nc v kch thc v hiu sut s dng, n xm nhp nhanh
chng vo mi ngnh kinh t - k thut, c bit l xut hin my bay.
Nm 1895, ng c Diesel ra i, hiu sut s dng nhin liu cao hn cc loi ng c
khc (Diesel: 30 - 35%, ng c xng 25 - 30%, my hi nc hin i cao nht 20%). Sng ch
ny cn quan trng ch n s dng cc loi du nng, trc l ph thi b i.
S ra i ca ng c t trong lm k thut giao thng vn ti b o ln. Ni bt nht
trong giao thng vn ti thi k ny s xut hin v pht trin ca my bay v ngnh hng khng.
K thut thng tin lin lc cng bin i v cht. Nm 1876 sng ch my in thoi, 1897
c th coi m u k nguyn thng tin v tuyn vi vic s dng sng in t lin lc gia hai
b bin Manche. Nm 1936, my pht v my thu v tuyn trun hnh xut hin Anh, khi u
cho qu trnh pht trin ht sc phong ph ca k thut sng in t trong cch mng cng ngh
hin i.
4- Cuc cch mng khoa hc - k thut hin i (gia th k 20 - n nay).
T gia nhng nm 1940 (sau chin tranh th gii th II), xut hin nhng du hiu mi
l s bin i khoa hc thnh lc lng sn xut trc tip, m u cho mt giai on mi: giai
on cch mng khoa hc, k thut hin i.
Cch mng khoa hc k thut l s bin i tn gc ca lc lng sn xut vi s dn
ng ca khoa hc.
Cuc cch mng ny l mt hin tng hon ton mi trong lch s khoa hc v k thut th
gii v l c im ln nht trong thi i chng ta. Xut pht im ca cuc cch mng ny l
nhng pht minh trong khoa hc t nhin vo cui th k 19 u th k 20. Nhng pht minh ny
lm thay i mt cch cn bn cc quan nim ca chng ta v th gii vt cht, cho php con
ngi hiu su hn v bn cht th gii v t c th iu khin th gii vt cht mt cch c
li hn cho cc mc tiu pht trin th gii vt cht mt cch c li hn cho cc mc tiu pht
trin ca x hi loi ngi. C th nu ra ba lnh vc quan trng nht to ra tin ca cuc cch
mng khoa hc - k thut hin i: l khm ph cu trc bn trong ca vt cht v v tr tng
th, khm ph trng thi sng v nhng pht hin v tri t.
Khm ph cu trc bn trong ca vt cht. Cho n nay cc nh khoa hc i n bc
tranh gn nh hon chnh v cu trc vt cht mc su th nm (phn t, nguyn t, ht nhn v
in t, proton v ntron v ht quark - 6 ht nhn pepton). S nghin cu v cu trc bn trong
ca vt cht thy xut hin cc ht, m cc ht ny chng ta s nhn thy khi i ngc li qu

118
trnh tin ho trong thi gian ca v tr. Nhng pht minh ny to ra nhng sng ch cng ngh
trong cc lnh vc bn dn, ng v phng x, laze, nng lng ht nhn.
Nhng pht minh khoa hc ny i trc rt xa so vi nhu cu hac kh nng s dng
chng vo mc ch thc t. iu ny c ngha con ngi c mt d tr kin thc v cng to ln
gii quyt cc vn ca mnh.
Khm ph trng thi sng. T nhng nm 1950, c s hi t ca mt lot b mn sonh
hc m trc c lp vi nhau. Cc b mn sinh l hc t bo, sinh ha hc, vi sinh hc, vi rt
hc c kt hp vi s hnh thnh ci li chung ca chng, l sinh hc phn t. B mn
sinh hc ny tm cch gii thch cc chc nng ca vt th sng qua cu trc ca cc phn t cu
to nn chng. Nh lm sng t cu trc ca cc i phn t sinh hc chnh, cc prtin v cc
axt nuclic, s hiu bit ca chng ta v tnh k tha, cc c ch t bo v s lin kt ca chng
hon ton i mi.
S ra i ca b mn sinh hc phn t v nhng pht minh khoa hc ca h cng vi nhng
tin b cng ngh khc to ra cc ngnh cng ngh nh: cng ngh vi sinh hin i, cng ngh
di truyn (AND ti t hp), cng ngh t bo v cng ngh enzim.
S ra i ca sinh hc phn t c th xem nh mt kt qu ca p dng khoa hc v cu
trc bn trong ca vt cht vo mt i tng c th v mi mc su u tin.
Nhng khm ph tri t: Thnh tu ni bt trong lnh vc ny l l thuyt kin mng, theo
tri t c coi nh mt hnh tinh vi nhng i dng ang rng ra hay co li, nhng lc
a ang di chuyn d ht sc chm chp, nhng y bin tr hn lc a.
Nhng pht hin ny gip chng ta c th hiu r hn v tri t ca chng ta ang sng,
mang li nhng hiu bit mi, quan trng. Nh cc my mc v tr (t v tinh nhn to, trm qu
o), con ngi quan st ton cu v tri t v c c bc tin khng l trn con ng
lm ch hnh tinh ca mnh. Nhng hiu bit mi cng vi cc cng ngh hin a gip con ngi
gii quyt nhiu vn c ngha kinh t - x hi to ln nh: nh gi tim nng khong sn
di bin, d bo ng t, d bo thi tit di hn, nh gi hu qu nhng hot ng ca con
ngi i vi kh hu s c gii quyt vi kt qu cao hn.
Nhng thnh tu ca cch mng cng ngh ng i.
T khong gia nhng nm 1970, cuc cch mng khoa hc - k thut hin i bt u c
nhng c im v xu hng pht trin mi, c th coi l giai on th hai ca cch mng ny,
l cuc cch mng v cng ngh. Nguyn nhn xut hin cuc cch mng cng gnh ny l do
vo gia nhng nm 1970, th gii xut hin nhng vn nghim trng lm ton th gii phi lo
lng. l s bng n dn s trong khi mc tng sn xut lng thc, thc phm khng tng
xng trn phm vi th gii, trong kh cc nc pht trin, t l ngi trong tui lao ng
gim, s cn kit ti nguyn thin nhin do pht trin kinh t din ra qu nhanh, ch yu theo
chiu rng, mi trng sng c loi ngi b hu hoi nghim trng, s nhim khng kh v cc
ngun nc n mc bo ng. Chnh do nhng vn nghim trng nh vy, nn kinh t th
gii ri vo mt cuc khng hong gi du m nam 1971 - 1973. thot khi cuc khng
hong ny, loi ngi bc vo mt cuc cch mng v cng ngh. Bn cht ca cuc cch
mng cng ngh l thay th giai on tin b k thut m ni dung ch yu l b sung cho b my
sn xut hin hnh nhng k thut hon chnh hn bng mt giai on mi trong b my sn

119
xut hin hnh c i mi trn c s s dng nhng phng php v cng ngh mi hn v
nguyn tc. Cuc cch mng cng ngh din ra nhanh chng v su rng khp mi lnh vc.
V mt nng lng, nng lng in vn l ngun nng lng s cp sn xut ra nng
lng in c nng pht trin quan trng. Nng lng ht nhn, cc dng nng lng ti to
nh nc, gi, mt tri, kh sinh vt ang m ra cc trin vng to ln, cng cc phng php
thm d, khai thc du kh c nhng tin b vt bc, m bo nhu cu nng lng cho nhn loi
trong tng lai. Song song vi vic to ngun nng lng, vic tit kim nng lng cng mang
li kt qu ht sc to ln.
Trong lnh vc in t v cng ngh tin hc, s thm nhp ca in t v tin hc vo mi
lnh vc sn xut v trong i sng l c im ni bt ca cch mng cng ngh. Sau chin tranh
th gii th hai, sng ch transito nm 1947 c th coi l s t ph quan trng ca k nguyn
in t v tin hc hin i. s pht ca cng ngh bn dn cho ra i nhng mch t hp cha rt
nhiu linh kin in t trn mt phin vi mnh, n nm 2000 n 10 triu linh kin trn mt
phin kt qu ca thnh tu ny l mc t hp tng cao th th tch cng b, tnh n nh cng cao,
tiu th nng lng cng t v gi thnh cng gim nhanh.
Trn c s cc mch t hp, my tnh in t pht trin rt nhanh theo hai hng: my tnh
cc ln c tc tnh ton, n nm 2000, l 10 t php tnh trong mt giy my vi tnh dng
cho c nhn nhng c th lin kt thnh mng li ton cu. My vi tnh c nhn dng cho nhng
ngi khng c chuyn su v tin hc cng c th s dng, vi gi ngy cng nh.
+ Vi in t kt hp vi k thut s lm bin i tn gc h thng thng tin vin thng,
thm nhp rt nhanh vo qu trnh t ng ho sn xut. xut hin cc my cng c iu khin
bng s, tip theo l cc h thng t ng ho thit k bng my tnh CAD (Computer Aided
Design), t ng ho sn xut CAM (Computer Aie Manufacturing), h thng sn xut tch hp
c s tr gip my tnh CIM (Computer Integrated Manufacturing) v h thng sn xut linh hot
FMS (Flexile Manufacturing System).
+ Cng ngh sinh hc hin o mang li nhng bin i c tnh cht cch mng trong cc
lnh vc to ging, phn bn, thuc tr su v cng nghip ch bin nng sn. Trong y t, cng
ngh gen ang to ra nhng bin i rt ln trong chn on, phng bnh v iu tr. Cng ngh
sinh hc cng c s dng chng nhim mi trng do ph thi cng, nng nghip to ra.
+ Trong lnh vc vt liu, khoa hc v cng ngh to ra c cc loi p ng c tt
c cc nhu cu trong mi lnh vc hot ng.
Cc nh luyn kim p dng cc cng ngh mi kt hp vt liu vi phng php gia
cng, va nng cao cht lng vt liu, va nng cao cht lng sn phm. St thp c xu th
gim dn v khi lng nhng li tng nhanh v cht lng.
Cng ngh v cng nghip cht do pht trin rt nhanh. ang c xu hng kt hp vic
ch to vi vic gia cng cht do thnh mt qu trnh thng nht, khng tri qua khu trung gian.
S pht trin cc k a dng v si ng ca vt liu ang nh hng su sc n qu trnh
cng ngh trong sn xut cng nghip v phong cch tiu dng.


120

Hnh 6.1. Cc i mi cng ngh quan trng
6.4.2. Cc nh hng v tc ng ca cng ngh i vi kinh t - x hi.
a/ Vai tr ca cng ngh
- Nhng iu trnh by trong phn lin k trn l dn chng v vai tr ca cng ngh i
vi s pht trin ca x hi loi ngi. Hu ht nhng bc ngot trong lch s kinh t th gii
u gn vi cc sng ch cng ngh. c lun im cho rng tin b cng ngh l ng lc
mnh m nht thc y s pht trin x hi loi ngi.
- Trong nn kinh t th trng, cng ngh c coi l v kh cnh tranh mnh m nht. Nh
cng ngh tin tin hn, cht lng sn phm s tt hn, nng sut cao hn, chi ph sn xut gim
dn n h c gi thnh sn phm, to ra u th cnh tranh trn th trng.
- Cng ngh l mt trong ba yu t to ra s tng trng kinh t: Tch lu t bn, dn s v
lc lng lao ng v tin b cng ngh. Tin b cng ngh thng qua i mi cng ngh to ra
nng sut cao.
- Cng ngh l phng tin hu hiu nht nng cao cc ch tiu phn nh s pht trin
ca mt quc gia, v d ch tiu pht trin nhn lc HDI.
b/ Tc ng ca cng ngh
- Cc sng ch cng ngh to ra cc ngnh ngh mi ng thi lm mt i mt s ngnh
ngh c.
- Quan st qu trnh pht trin ca cc nc cng nghip ho, ghi nhn c s bin i
v c cu ngi lao ng trong x hi di s tc ng ca cng ngh. th trn hnh 1.9 m t
s thay i t l lao ng trong cc lnh vc nng nghip, cng nghip, dch v v thng tin cc
nc ny khi chuyn t nn kinh t nng nghip sang cng nghip ho, pht trin v pht trin
cao.

1793-1829
Vi bng;
thuyn c
ng c
hi nc
1830-1900
in tn;
ng c
t trong;
in thoi;
Chp nh;
Rada
1901-1939
iu ho
khng kh;
My bay
t; Tn
la; Radio
FM; ng
c phn lc
1940-1949
Tivi mu;
bom nguyn
t; bn dn;
my tnh s;
Camera;
My bay
phn lc
1950-1969
V tinh;
Mch tch
hp; Laze;
Robot
1970 Vi x l;
Kt hp AND
my in
Laze;My qut
MRI Tu con
thoi; Microcop

121

Hnh 6.2. Bin i c cu lao ng di tc ng ca cng ngh

- C bng chng thc nghim chng t s pht trin cng ngh tc ng n ti nguyn
quc gia.
giai on u qu trnh cng nghip ho, cc quc gia phi khai thc ti a cc ngun ti
nguyn sn c (t ai, rng, nc ngm) to vn v o to nhn lc. Do giai on
nay cng vi kt qu ca cng ngh, l suy gim cc ngun ti nguyn.
Ti mt trnh cng ngh nht nh, t nc vt qua ngng i ngho, mc tiu th
ti nguyn s cn bng, sau nh thnh tu ca khoa hc v cng ngh, cc ti nguyn ny c
th phc hi.
Mi quan h gia pht trin cng ngh vi ti nguyn thng c m t bng th l
ng cong ch U. th hnh 7.3, nu mi quan h gia ti nguyn l rng vi pht trin cng
ngh minh ho.
Lao
ng
(%)
Nng
nghip
Cng
nghip
Thng tin
Dch v
Th cng C kh ho
T ng ho Tin hc ho Trnh cng ngh

122

Hnh 6.3. ng cong ch U (ng cong S.Kuznet)
- Mt s nh khoa hc pht hin mi quan h gia chu k pht trin kinh t vi cc sng
ch cng ngh.
K t cch mng cng nghip ti nay nn kinh t tri qua nhng chu k pht trin 50 - 55
nm, sau thi k pht t n suy thoi ri suy thoi nng sau phc hi. Quan st cc chu k
cc nh khoa hc (N. Kondrat ieff, Schumpeter, Kuznets, Van Duijn) kt lun rng cc i mi
cng ngh quan trng thng xut hin ti cc khong thi gian c tnh chu k, ti cc thi im
nn kinh t suy thoi hoc tr tr.
Mi quan h gia cng ngh v kinh t - x hi l quan h tng h.
Hnh 6.4. m t mi quan h tng h gia cng ngh v h thng kinh t, vn ho, x hi.

Ti nguyn
Ngng i ngho
Ngng sinh thi
Thp
Cao
Rt cao
Pht trin cng ngh

123

Hnh 6.4. Mi quan h tng h gia cng ngh v h thng chnh tr
Ban u cc chnh sch pht trin cng ngh ng n to iu kin m mang cng ngh.
Cng ngh m mang to ra ca ci di do, nh s a dng cng ngh gip kinh t tng
trng.
Nh kinh t tng trng, x hi lnh mnh c ngun lc di do hn cng cp cho pht
trin cng ngh.
S pht trin cao ca cng ngh s cung cp cho x hi nhiu phng tin, cng c tin tin,
y mnh sn xut x hi, cng c sc mnh an ninh quc phng.
X hi pht trin i hi cht lng sng cao, bn vng, hi ho sinh thi, nhn vn, s nh
hng pht trin cng ngh bng kinh t, php l.
Nh vy cc vn cng ngh khng th tch ri yu t mi trng xung quanh cng ngh.

H thng chnh
tr, kinh t vn
ho, x hi

H thng cng
ngh
Chnh sch
Nng sut
Ngun lc
Phng tin tin tin
M mang
Pht trin
Bn vng
n nh
Tng cng
nh hng pht trin
Mc lc

124
MC LC
CHNG 1: CNG NGH V QUN TR CNG NGH. ..........................................3
1.1. CNG NGH................................................................................................................................... 3
1.1.1. Cc khi nim c bn v cng ngh......................................................................3
1.1.2. Cc c trng ca cng ngh.................................................................................8
1.2.QUN TR CNG NGH.............................................................................................................. 16
1.2.1. Khi nim: ...........................................................................................................16
1.2.2. Cc vn chin lc v tc nghip ca MOT...................................................17
CHNG 2: NH GI CNG NGH V NNG LC CNG NGH ..................21
2.1. NH GI CNG NGH ............................................................................................................ 21
2.1.1. C s chung nh gi cng ngh. ...................................................................21
2.1.2.Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh ................................25
2.1.3. Thc hnh nh gi cng ngh............................................................................29
2.2. NH GI NNG LC CNG NGH. ...................................................................................... 31
2.2.1. Nng lc cng ngh.............................................................................................31
2.2.2. nh gi nng lc cng ngh ..............................................................................34
2.2.3. Cc bin php nng cao nng lc cng ngh.......................................................42
CHNG 3: D BO V HOCH NH CNG NGH............................................46
3.1. D BO CNG NGH................................................................................................................ 46
3.2. HOCH NH CNG NGH....................................................................................................... 52
CHNG 4: LA CHN V I MI CNG NGH...............................................54
4.1. LA CHN CNG NGH ........................................................................................................... 54
4.1.1. Cng ngh thch hp............................................................................................54
4.1.2. La chn cng ngh ............................................................................................58
4.2. I MI CNG NGH................................................................................................................ 63
4.2.1. Khi nim............................................................................................................63
4.2.2. Tc ng ca i mi cng ngh.........................................................................66
4.2.3. Qu trnh i mi cng ngh. ..............................................................................67
4.2.4. Hiu qu ca qu trnh i mi cng ngh..........................................................75
4.2.5. Qun l i mi cng ngh. ................................................................................81
CHNG 5: CHUYN GIAO CNG NGH.................................................................88
5.1. KHI NIM CHUNG.................................................................................................................... 88
5.1.1. Chuyn giao cng ngh l g? .............................................................................88
5.1.2. Phn loi chuyn giao cng ngh ........................................................................90
5.1.3. Cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh............................................92
5.1.4. Cc yu cu i vi cng ngh trong chuyn giao cng ngh. ...........................94
Mc lc

125
5.2. CC Y U T NH HNG N CHUYN GIAO CNG NGH. ....................................... 95
5.2.1. Cc yu t thuc bn nhn v nc nhn. .......................................................... 95
5.1.2. Cc yu t thuc bn giao v nc giao............................................................. 96
5.3. S HU TR TU V CHUYN GIAO CNG NGH............................................................. 96
5.3.1. Khi qut v s hu tr tu.................................................................................. 96
5.3.2. Vai tr ca quyn s hu tr tu trong chuyn giao cng ngh .......................... 98
5.4. QU TRNH CHUYN GIAO CNG NGH.............................................................................. 99
5.4.1. Phn tch v hoch nh...................................................................................... 99
5.4.2. Tm kim cng ngh........................................................................................... 99
5.4.3. C ch chuyn giao cng ngh........................................................................... 99
5.4.4. Trnh t tin hnh nhp cng ngh................................................................... 100
5.5. KINH NGHIM CHUYN GIAO CNG NGH CC NC ANG PHT TRIN......... 103
CHNG 6: QUN L CNG NGH......................................................................... 109
6.1. QUN L CNG NGH V VAI TR CA QUN L CNG NGH................................ 109
6.2. CC MC TIU CA QUN L CNG NGH ..................................................................... 110
6.3. PHM VI CA QUN L CNG NGH................................................................................. 111
6.4. CNG NGH V PHT TRIN KINH T X HI ................................................................ 112
6.4.1. Lc s v k thut v cch mng cng ngh ng i................................. 112
6.4.2. Cc nh hng v tc ng ca cng ngh i vi kinh t - x hi. ................ 120
MC LC......................................................................................................................... 124

QUN TR CNG NGH
M s: 497QTC220

Chu trch nhim bn tho
TRUNG TM O TO BU CHNH VIN THNG 1

2006 Quan Tri Cong Nghe

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2006 Quan Tri Cong Nghe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

QUN TR CNG NGH

l hai cng ngh c p dng t hai cng ngh gc A v B. Quyt nh

Chng 4: La chn v i mi cng ngh

. Do tc ng th cp ca vic ng cung dch chuyn lm cho ng cu

trn th trng. thy r iu chng ta hy quay li m hnh

You might also like