Luan Van Tot Nghiep

Luaän vaên toát nghieäp -1-
Thieát keá headend SD, HD
Chöông 1: Toång quan veà truyeàn hình vaø chuaån MPEG

1. Lòch söû truyeàn hình
Truyeàn hình, hay coøn ñöôïc goïi laø baùo hình, laø moät loaïi phöông tieän thoâng tin
ñaïi chuùng hieän ñaïi, khoâng theå thieáu cuûa moät quoác gia. Noù laø moät phöông tieän hieäu
quaû nhaát trong truyeàn baù thoâng tin, phuïc vuï toát nhieäm vuï chính trò, kinh teá, xaõ hoäi, …
cuûa moät ñòa phöông hay moät quoác gia, phaùt trieån maïnh meõ treân quy moâ toaøn caàu, laø
loaïi thoâng tin ñeán ñöôïc nhieàu ngöôøi nhaát.
Truyeàn hình laø loaïi hình baùo chí truyeàn taûi noäi dung chuû yeáu baèng hình aûnh
soáng ñoäng vaø caùc phöông tieän bieåu ñaït khaùc nhö lôøi noùi, chöõ vieát, hình aûnh, aâm
thanh, ... truyeàn hình chính laø ngaønh coâng nghieäp ñöôïc phaùt trieån treân cô sôû caùc tieán
boä veà coâng ngheä, thieát bò thu, phaùt, truyeàn daãn, tröôøng quay.
1.1 Quaù trình phaùt trieån cuûa truyeàn hình

Truyeàn hình ra ñôøi trong nöûa ñaàu theá kyû XX, sau khi coù söï ra ñôøi cuûa tivi, caùc
thieát bò truyeàn daãn, phaùt soùng vaø caùc tieán boä veà coâng ngheä. Sau nhieàu tieán boä khaùc
nhau, naêm 1923, kyõ sö ngöôøi Scotland, oâng John Logie Baird ñaõ ñaêng kyù phaùt minh
ra chieác maùy coù khaû naêng hieän hình aûnh nhaän töø nhöõng tín hieäu ñieän töø maø sau naøy
chuùng ta goïi laø voâ tuyeán truyeàn hình (tivi).
Töø khoaûng naêm 1932, haõng BBC cuûa Anh baét ñaàu phaùt caùc chöông trình
truyeàn hình thöôøng kyø. Ngaøy nay, soùng truyeàn hình coù theå ñaït tôùi moïi nôi treân traùi
ñaát qua traïm chuyeån tieáp, caùp truyeàn hình, veä tinh nhaân taïo vaø internet. Caùc
chöông trình truyeàn hình, töø choã chæ phaùt baûn tin thoâ sô, ñaõ tieán boä daàn vôùi vieäc cho
ra ñôøi haøng traêm loaïi hình chöông trình nhö caùc game show, truyeàn hình thöïc teá,
phoûng vaán truyeàn hình, truyeàn hình theo yeâu caàu, ...
Nhôø söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, maø coâng ngheä truyeàn hình ngaøy caøng
hoaøn thieän veà maët kyõ thuaät cuõng nhö maët saûn xuaát chöông trình, töø luùc môùi ra ñôøi
chæ laø truyeàn hình analog ñen traéng daàn phaùt trieån leân truyeàn hình maøu, roài truyeàn
hình soá SDTV (truyeàn hình ñoä neùt chuaån) vaø HDTV (truyeàn hình ñoä neùt cao).
1.2 Caùc theá heä truyeàn hình

Töø luùc ra ñôøi cho ñeán nay coâng ngheä truyeàn hình phaùt trieån moät caùch vöôït baäc
giöõ moät vò trí quan troïng trong caùc lónh vöïc nhö: giaûi trí, kinh doanh, chính trò, thoâng
tin, … coù nhieàu caùch phaân chia caùc theá heä truyeàn hình, neáu döïa vaøo coâng ngheä phaùt
hình thì coù theå chia ra hai coâng ngheä truyeàn hình ñoù laø coâng ngheä soá vaø analog. Coøn
neáu döïa vaøo coâng ngheä saûn xuaát tivi thì ta coù theå chia thaønh caùc loaïi nhö coâng ngheä
GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

CRT, coâng ngheä LCD, coâng ngheä Plasma, coâng ngheä OLED, … coøn döïa vaøo maøu saéc
cuûa hình aûnh thì phaân ra hai loaïi laø truyeàn hình ñen traéng vaø truyeàn hình maøu, coøn
döïa vaøo moâi tröôøng truyeàn thì chia laøm hai loaïi laø truyeàn hình voâ tuyeán vaø truyeàn
hình höõu tuyeán. ÔÛ ñaây chuùng ta seõ tìm hieåu kyõ hôn veà hai loaïi coâng ngheä naøy.
1.2.1 Truyeàn hình voâ tuyeán

Truyeàn hình voâ tuyeán laø coâng ngheä truyeàn hình ñöôïc söû duïng roäng raõi töø laâu
vaø vaãn toàn taïi cho ñeán ngaøy nay, vôùi öu ñieåm laø coù vuøng phuû soùng roäng, coù theå phuû
soùng moät vuøng laõnh thoå roäng lôùn (tænh, thaønh phoá, quoác gia, …) nhôø caùc traïm trung
chuyeån. Noù söû duïng soùng ñieän töø RF ñeå truyeàn tín hieäu truyeàn hình (hình aûnh, aâm
thanh, …) töø ñaøi phaùt ñeán maùy thu (tivi) nhôø moâi tröôøng khoâng khí.
Truyeàn hình voâ tuyeán ñöôïc phaân ra laøm nhieàu loaïi nhöng coù hai loaïi quan
troïng nhaát ñöôïc söû duïng roäng raõi laø truyeàn hình maët ñaát vaø truyeàn hình veä tinh.
Truyeàn hình voâ tuyeán chòu nhieàu can nhieãu cuûa moâi tröôøng vaø thôøi tieát nhö möa,
saám seùt, caùc vaät caûn, …
a) Truyeàn hình maët ñaát

Truyeàn hình maët ñaát ñöôïc söû duïng ñeå phaùt soùng treân moät vuøng laõnh thoå töông
ñoái roäng lôùn (moät tænh, thaønh phoá, moät khu vöïc, moät quoác gia), lôïi duïng söï phaûn xaï
cuûa taàng ñieän li ñoái vôùi soùng RF baêng taàn VHF vaø UHF ñeå truyeàn hính hieäu ñi xa.
Maùy thu (tivi) thu tín hieäu töø caùc ñaøi phaùt hay töø caùc traïm thu phaùt trung gian nhôø
anten thu (chuû yeáu laø anten yagi).
Taàn soá phaùt cuûa truyeàn hình maët ñaát chuû yeáu söû duïng baêng taàn VHF coù daûi taàn töø
30 MHz ÷ 300 MHz vaø baêng taàn UHF coù daûi taàn töø 300 MHz ÷ 1000 MHz
Tín hieäu ñöôïc ñieàu cheá baèng phöông phaùp ñieàu cheá cuûa truyeàn hình veä tinh
COFDM nhöng phaùt xuoáng maët ñaát.
b) Truyeàn hình veä tinh

Truyeàn hình veä tinh ñöôïc söû duïng ñeå phaùt soùng treân vuøng laõnh thoå raát roäng lôùn
(moät quoác gia, moät chaâu luïc, toaøn caàu), lôïi duïng söï truyeàn thaúng cuûa taàn soá sieâu cao
taàn qua taàng khí quyeån ñeå truyeàn tín hieäu töø maët ñaát ñeán veä tinh vaø töø veä tinh xuoáng
maët ñaát söû duïng mode truyeàn baát ñoàng boä (ATM-Asynchronous Transfer Mode).
Maùy thu (tivi) thu tín hieäu truyeàn hình tröïc tieáp töø veä tinh thoâng qua anten
parabol, taàn soá thu phaùt cuûa truyeàn hình veä tinh chuû yeáu söû duïng baêng C coù daûi taàn
töø 3 GHz – 4 GHz vaø baêng Ku coù daûi taàn töø 10 GHz – 12 GHz.
Tín hieäu ñöôïc ñieàu cheá baèng phöông phaùp ñieàu cheá COFDM.

1.2.2 Truyeàn hình höõu tuyeán
Khaùc vôùi truyeàn hình voâ tuyeán, truyeàn hình höõu tuyeán chuû yeáu söû duïng daây
caùp ñeå ñöa tín hieäu töø ñaøi phaùt ñeán maùy thu (tivi). Caùp ñöôïc söû duïng ôû ñaây laø caùp
quang vaø caùp ñoàng truïc.
Do tín hieäu ñöôïc truyeàn tröïc tieáp töø ñaøi phaùt ñeán maùy thu thoâng qua daây caùp
neân tín hieäu ít bò aûnh höôûng bôûi moâi tröôøng beân ngoaøi. Vì theá tín hieäu thu ñöôïc
töông ñoái toát, chaát löôïng töông ñoái cao.
Tín hieäu soá truyeàn trong caùp chuû yeáu söû duïng caùc mode ñieàu cheá QAM (nhö:
16-QAM, 32-QAM, 64-QAM, 128-QAM, 256-QAM). Söû duïng mode caøng cao thì
truyeàn ñöôïc nhieàu chöông trình nhöng deã aûnh höôûng bôûi nhieãu.
2. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån truyeàn hình caùp Vieät Nam
2.1 Quaù trình hình thaønh
Vôùi söï phaùt trieån veà kinh teá xaõ hoäi laøm cho cuoäc soáng ngöôøi daân ñang ngaøy
caøng caûi thieän vaø taêng cao. Nhu caàu thuï höôûng caùc dòch vuï cao caáp cuõng taêng theo.
Trong ñoù coù nhu caàu veà truyeàn hình – “moùn aên tinh thaàn” khoâng theå thieáu cuûa moïi
ngöôøi daân. Töø caùch thöùc xem truyeàn hình thuï ñoäng, ngöôøi daân muoán mình chuû ñoäng
hôn veà chöông trình truyeàn hình. Ñöùng tröôùc nhöõng nhu caàu ñoù truyeàn hình töông taùc
ra ñôøi maø ñi tieân phong laø lónh vöïc truyeàn hình caùp.
Dòch vuï truyeàn hình caùp ra ñôøi phuïc vuï nhu caàu thoâng tin giaûi trí ngaøy caøng
taêng cao cuûa ngöôøi daân, maø lónh vöïc truyeàn hình thoâng thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc
(nhö soá löôïng keânh nhieàu, coù keânh nöôùc ngoaøi, coù keânh chuyeân bieät, khoâng coù
quaûng caùo, chaát löôïng chöông trình toát, oån ñònh, …). Dòch vuï truyeàn hình caùp Vieät
Nam hình thaønh töø nhöõng naêm cuoái cuûa thaäp nieân 90 vaø phaùt trieån maïnh meõ vaøo
caùc naêm gaàn ñaây. Ñaëc bieät laø ôû hai thaønh phoá lôùn laø Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi, nhö
trung taâm Dòch vuï Truyeàn hình caùp cuûa ñaøi Truyeàn hình Vieät Nam VCTV ra ñôøi
vaøo naêm 1996 treân cô sôû cuûa trung taâm dòch vuï truyeàn hình MMDS, hay trung taâm
Truyeàn hình caùp cuûa ñaøi Truyeàn hình thaønh phoá Hoà Chí Minh HTVC ra ñôøi naêm
2003. Töø luùc ra ñôøi truyeàn hình caùp söû duïng coâng ngheä analog hieän nay ñang daàn
chuyeån sang soá vaø saép tôùi laø phaùt chöông trình HD.
2.2 Caùc nhaø cung caáp dòch vuï truyeàn hình caùp hieän nay
Hieän nay, ôû Vieät Nam dòch vuï truyeàn hình caùp phuïc vuï chuû yeáu ôû Haø Noäi vaø
thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caøng ngaøy ñöôïc môû roäng ra caùc vuøng laân caän chuû yeáu laø
khu vöïc ñoâ thò, daân cö ñoâng ñuùc. Coù ba nhaø cung caáp dòch vuï truyeàn hình caùp chính:

 Trung taâm Dòch vuï Truyeàn hình caùp cuûa ñaøi Truyeàn hình thaønh phoá Hoà Chí
Minh HTVC, hieän phaùt khoaûng 67 keânh truyeàn hình trong vaø ngoaøi nöôùc.
 Trung taâm Dòch vuï Truyeàn hình caùp cuûa ñaøi Truyeàn hình Vieät Nam VCTV,
hieän nay phaùt khoaûng 54 keânh truyeàn hình trong vaø ngoaøi nöôùc.
 Coâng ty Truyeàn hình caùp SaigonTourist SCTV laø doanh nghieäp nhaø nöôùc
lieân doanh giöõa ñaøi Truyeàn hình Vieät Nam vaø toång coâng ty Du lòch Saøi Goøn, hieän
nay phaùt khoaûng 72 keânh truyeàn hình trong vaø ngoaøi nöôùc.
Dòch vuï truyeàn hình caùp töø luùc ra ñôøi cho ñeán nay ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån
khoâng ngöøng. Vôùi öu theá cuûa mình truyeàn hình caùp seõ caïnh tranh quyeát lieät vôùi caùc
loaïi truyeàn hình khaùc ñeå môû roäng vaø phaùt trieån thò phaàn.
2.3 Lôïi ích cuûa dòch vuï truyeàn hình caùp

Dòch vuï truyeàn hình caùp ra ñôøi mang laïi böôùc ñoät phaù môùi trong coâng ngheä
truyeàn hình, laøm thay ñoåi quan nieäm veà lónh vöïc truyeàn hình (truyeàn hình baây giôø
khoâng coøn laø truyeàn hình mieãn phí maø laø truyeàn hình coù thu phí). Truyeàn hình khoâng
ñôn thuaàn laø giaûi trí, xem tin töùc nhö thoâng thöôøng nöõa maø noù coøn tích hôïp nhieàu tính
naêng khaùc nöõa nhö: VoD -Video on Deman-truyeàn hình theo yeâu caàu, internet, mua
saém qua maïng, … vôùi chaát löôïng cöïc toát vôùi hai coâng ngheä laø SDTV vaø HDTV.
Dòch vuï truyeàn hình caùp ra ñôøi giuùp chuùng ta khoâng coøn thaáy caûnh treân caùc
maùi nhaø chöùa ñaày caùc anten vöøa toán keùm vöøa maát myõ quan vaø coù theå xaûy ra nguy
hieåm khi gaõy ngaõ anten vaøo muøa möa baõo.
Vöøa qua Thuû töôùng Chính phuû ra quyeát ñònh soá 22/2009/QÑ-TTg baét buoäc caùc
nhaø cung caáp dòch vuï truyeàn hình caùp ñeán naêm 2015 phaûi ngaàm hoaù taát caû caùc caùp
truyeàn hình cuûa mình, taïo neân myõ quan cho ñoâ thò vaø an toaøn cho ngöôøi daân.
Dòch truyeàn hình caùp ra ñôøi naêng chaát löôïng truyeàn hình leân taàm cao môùi. Chaát
löôïng dòch vuï gaàn nhö hoaøn haûo phuïc vuï toát nhieäm vuï chính trò cuûa nhaø nöôùc, nhu caàu
quaûng caùo cuûa doanh nghieäp cuõng nhö nhu caàu giaûi trí cuûa ngöôøi daân. Soá löôïng keânh
nhieàu, noäi dung phong phuù, ña daïng, …
Dòch vuï truyeàn hình caùp ra ñôøi ñang thaønh coâng röïc rôõ. Höùa heïn seõ taïo ra cuoäc
chaïy ñua môùi trong coâng ngheä truyeàn hình, khieán caùc nhaø cung caáp dòch vuï truyeàn
hình ñaàu tö, nghieân cöùu, khai thaùc caùc coâng ngheä môùi nhö truyeàn hình di ñoäng,
IPTV, … taïo ra böôùc ñoät phaù trong coâng ngheä truyeàn hình, taïo neân söï ña daïng veà
dòch vuï phuïc vuï thò hieáu ngaøy caøn g cao cuûa ngöôøi daân. Giuùp naâng cao ñôøi soáng vaên
hoùa, tinh thaàn cho xaõ hoäi.

3. Giôùi thieäu veà chuaån MPEG
3.1 Khaùi quaùt veà caùc tieâu chuaån neùn
Caùc toå chöùc quoác teá ñaõ•tieâu toán haøng trieäu USD ñeå phaùt trieån caùc tieâu chuaån
neùn. Nhö vaäy, coù theå thaáy caùc tieâu chuaån neùn laø caàn thieát. Hieåu moät caùch ñôn giaûn,
tieâu chuaån neùn cuõng nhö ngoân ngöõ chính thoáng cuûa moät ñaát nöôùc. Quoác gia ñoù coù
nhieàu daân toäc vôùi nhieàu ngoân ngöõ khaùc nhau, nhöng ñeå thuaän lôïi cho giao tieáp caàn coù
moät ngoân ngöõ chính thoáng treân toaøn laõnh thoå. Nhö vaäy, chìa khoaù ôû ñaây laø “söï deã
daøng trong giao tieáp”. Chuùng ta caàn caùc tieâu chuaån neùn ñeå thuaän tieän trao ñoåi giöõa
caùc heä thoáng khaùc nhau.
Vaäy taïi sao caàn coù nhieàu tieâu chuaån neùn? Bôûi vì chuùng ta coù nhieàu öùng duïng
neân ñoøi hoûi nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau. Khoâng coù baát kyø moät tieâu chuaån neùn naøo
coù theå ñaùp öùng ñöôïc taát caû caùc yeâu caàu öùng duïng khaùc nhau. Caùc tieâu chuaån neùn
goàm hai möùc: möùc quoác gia vaø möùc quoác teá.
 ÔÛ möùc quoác gia: Coù ANSI (American National Standard Institute), AIIM
(Association of Image and Information), taïi Canada coù toå chöùc tieâu chuaån cuûa
Canada (Canadian Standards Association and the Standards Council of Canada).
 ÔÛ möùc quoác teá: Coù ISO (International Standards Organization), IEC (Interna-
tional Electrotechnical Commission), ITU (International Telecommunication Union,
CCITT) vaø moät soá toå chöùc khaùc.
Caùc tieâu chuaån neùn vôùi öùng duïng cuûa chuùng ñöôïc khaùi quaùt trong baûng sau ñaây:
Chuaån Phaïm vi öùng duïng

CCITT T.4 Fax, aûnh döõ lieäu.
CCITT T.6 Fax, aûnh döõ lieäu.
JPEG AÛnh.
JBIG Fax, aûnh döõ lieäu.
CCITT H.261 Ñieän thoaïi hình.
MPEG - 1 AÛnh, löu tröõ döõ lieäu soá (DSM).
MPEG - 2 AÛnh, HDTV, DSM.
MPEG - 4 Truyeàn thanh thoâng thöôøng, quaûng baù, caûm nhaän töø xa.
Baûng 1.1: Caùc tieâu chuaån neùn vôùi caùc öùng duïng cuûa noù
Trong soá ñoù, ñöôïc söû duïng phoå bieán vaø coù phaïm vi öùng duïng roäng raõi laø
MPEG (Moving Pictures Experts Group). MPEG laø moät chuoãi caùc chuaån bao goàm:
MPEG-1, MPEG-2 vaø MPEG-4. Trong ñoù MPEG-1 laø cô baûn. MPEG-2 vaø MPEG-4
laø söï phaùt trieån vaø môû roäng töø MPEG-1.

Hieäp hoäi Vieãn thoâng Quoác teá (ITU) vaø toå chöùc Tieâu chuaån Quoác teá/Uyû ban Kyõ
thuaät Ñieän töû Quoác teá (ISO/IEC) laø hai toå chöùc phaùt trieån caùc tieâu chuaån maõ hoaù
video. Theo ITU, caùc tieâu chuaån maõ hoaù video ñöôïc coi laø caùc khuyeán nghò goïi taét
laø chuaån H.26x (H.261, H.262, vaø H.264). Vôùi tieâu chuaån ISO/IEC, chuùng ñöôïc goïi
laø MPEG-x (nhö MPEG-1, MPEG-2 vaø MPEG-4).
3.2 Chuaån MPEG-2

MPEG-2 laø moät tieâu chuaån ñöôïc söû duïng roäng raõi trong kyõ thuaät truyeàn hình soá vaø
kyõ thuaät video soá. MPEG-2 chia doøng tín hieäu thaønh hai loaïi laø doøng truyeàn taûi (TS-
Transport Stream) vaø doøng chöông trình (PS- Program Stream). MPEG-2 laø tieâu chuaån
chung cho vieäc maõ hoaù audio vaø video.
MPEG-2 ra ñôøi khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt trong MPEG-1 nhö: heä thoáng neùn aâm
thanh coù hieäu quaû keùm, thieáu tính linh hoaït (coù theå chaáp nhaän ñöôïc ít hôn caùc bieán
theå cuûa loaïi goùi) khoâng hoã trôï caùch queùt xen keû. MPEG-2 neùn tín hieäu video vaø
audio vôùi moät daûi toác ñoä bit töø 1,5 Mbps tôùi 60 Mbps. Tieâu chuaån naøy coøn ñöôïc goïi laø
chuaån quoác teá ISO/IEC 13818, laø chuaån neùn aûnh ñoäng vaø aâm thanh. Noù cung caáp moät
daûi caùc öùng duïng nhö: löu tröõ döõ lieäu soá, truyeàn hình quaûng baù vaø truyeàn thoâng.
3.2.1 Caùc phaàn cuûa MPEG-2

Phaàn 1 - Heä thoáng: Moâ taû caùch ñoàng boä, gheùp keânh video vaø audio. Coøn ñöôïc
goïi laø ITU-T Rec. H.222.0.
Phaàn 2 – Video: Maõ hoùa, neùn tín hieäu video (xen keû vaø lieân tuïc). Coøn ñöôïc
goïi laø ITU-T Rec. H.262.
Phaàn 3 – audio: Neùn, maõ hoùa caùc tín hieäu audio. Ña keânh–laø phaàn môû roäng
cuûa MPEG-1 audio.
Phaàn 4 : Moâ taû caùc thuû tuïc ñeå thöû nghieäm söï phuø hôïp.
Phaàn 5 : Moâ taû cho caùc heä thoáng phaàn meàm moâ phoûng.
Phaàn 6 : Môû roäng cho caùc moâ taû DSM-CC (löu tröõ kyõ thuaät soá vaø kieåm soaùt).
Phaàn 7 : Advanced Audio Coding (AAC).
Phaàn 8 : Phaàn môû roäng video 10 bit. ÖÙng duïng chính laø phoøng thu video. Phaàn
8 ñaõ ñöôïc thu hoài vì thieáu quan taâm bôûi tính coâng nghieäp.
Phaàn 9 : Gia haïn thôøi gian thöïc cho caùc giao dieän.
Phaàn 10 : Phuø hôïp phaàn môû roäng cho DSM-CC.
Phaàn 11 : Quaûn lyù sôû höõu trí tueä (IPMP).

3.2.2 Profiles vaø Levels
MPEG - 2 video hoã trôï raát nhieàu öùng duïng töø thieát bò di ñoäng ñeå hieäu chænh chaát
löôïng cao. Vieäc ñònh chuaån cho nhieàu öùng duïng khoù thöïc hieän vaø quaù toán keùm. Vì vaäy
MPEG-2 hoã trôï caùc öùng duïng khaùc nhau thoâng qua ñònh nghóa Profiles vaø Levels.
Profiles xaùc ñònh nhoùm caùc tính naêng nhö caùc thuaät toaùn neùn, ñònh daïng laáy
maãu tín hieäu maøu thaønh phaàn, … Levels xaùc ñònh veà ñònh löôïng cuûa: toác ñoä bit cöïc
ñaïi, kích thöôùc frame toái ña, …
Caùc baûng döôùi ñaây toùm taét nhöõng quy ñònh veà caùc Profiles vaø Levels.
MPEG-2 Levels
Soá maãu cuûa tín hieäu Vmax

Toác ñoä Ñoä phaân Ñoä phaân
Kyù choùi cöïc ñaïi (=ñoä trong
Teân frame giaûi haøng giaûi coät
hieäu roäng x chieàu ngang MP
(Hz) toái ña toái ña
x toác ñoä frame) (Mbps)
23,976;
Low
LL 24; 25; 352 288 3.041.280 4
Level
29,97; 30
10,368,000, ngoaïi
23,976; tröø High profile,
Main
ML 24; 25; 720 576 14.475.600 cuûa 4:2:0 15
Level
29,97; 30 vaø 11.059.200 cuûa
4:2:2
23,976;
47,001,600, ngoaïi
24; 25;
High tröø trong High
H-14 29,97; 30; 1440 1152 60
1440 profile vôùi 4:2:0 laø
50; 59,94;
62.668.800
60
23,976;
62,668,800, ngoaøi
24; 25;
High tröø trong High
HL 29,97; 30; 1920 1152 80
Level profile vôùi 4:2:0,
50; 59,94;
83.558.400
60
Baûng 1.2: Caùc level

MPEG-2 Profiles
Kieåu maõ Tæ leä laáy Tæ leä khuoân

Kyù hieäu Teân Modes scalable
hoùa maãu hình
4:3, hay
SP Simple profile I, P 4:2:0 none
16:9
4:3, hay
MP Main profile I, P, B 4:2:0 none
16:9
SNR Scalable 4:3, hay SNR (signal-to-
SNR I, P, B 4:2:0
profile 16:9 noise ratio)
Spatially
4:3,
Spatial Scalable I, P, B 4:2:0 SNR
hay16:9
profile
4:2:2 hay 4:3, hay SNR- or spatial-
HP High profile I, P, B
4:2:0 16:9 scalable
Baûng 1.3: Caùc profile
3.2.3 Caùc öùng duïng cuûa MPEG-2

a) DVD
Caùc ñóa DVD söû duïng caùc tieâu chuaån MPEG-2/video, phaûi tuaân theo moät soá
quy ñònh sau:
 •Caùc ñoä phaân giaûi:
+ 720 × 480, 704 × 480, 352 × 480, 352 × 240 pixel (NTSC).
+ 720 × 576, 704 × 576, 352 × 576, 352 × 288 pixel (PAL).
 •Tæ leä khuoâng hình:
+ 4:3.
+ 16:9.
 Toác ñoä frame:
+ 29,97 frame/s (NTSC).
+ 25 frame/s (PAL).
 •Toác ñoä bit cuûa audio, video:
+ Video ñænh 9,8 Mbps.

+ Toång soá ñænh 10,08 Mbps.
+ Toái thieåu 300 Kbps.
 •YUV: 4:2:0.
 Hoä trôï caùc phuï ñeà.
 Audio:
+ Linear Pulse Code Modulation (LPCM): 48 KHz hay 96 KHz; 16 - bit hoaëc
24-bit; leân ñeán saùu keânh (khoâng phaûi taát caû caùc keânh coù theå gheùp ñöôïc vôùi nhau,
maø coøn phuï thuoäc vaøo toác ñoä bit).
+ MPEG Layer 2 (MP2): 48 KHz, leân tôùi 5.1 keânh (baát buoäc cho rieâng heä PAL).
+ Dolby Digital (DD, coøn ñöôïc goïi laø AC-3): 48 KHz, 32 - 448 Kbps, leân tôùi 5,1 keânh.
+ DTS-Digital Theater Systems (heä thoáng nhaø haùt soá): 754 Kbps hoaëc 1510
Kbps (khoâng baét buoäc ñoái vôùi ñaàu DVD).
+ NTSC DVD phaûi chöùa ít nhaát moät LPCM hoaëc Dolby Digital aâm thanh theo doõi.
+ PTZ DVD phaûi chöùa ít nhaát moät lôùp 2 MPEG, LPCM, hoaëc theo doõi caùc
aâm thanh Dolby Digital.
 GOP (Group of Pictures):
+ Header sequence phaûi ñöôïc trình baøy taïi ñaàu cuûa moãi nhoùm.
+ Giaù trò lôùn nhaát cuûa frame/GOP: 18 (NTSC), 15 (PAL) töùc laø 0,6 giaây caû hai.
b) Chuaån DVB
ÖÙng duïng cuï theå caùc quy ñònh cuûa MPEG-2 video trong tieâu chuaån DVB:
 Tieâu chuaån SDTV:
+ 720, 640, 544, 480 hoaëc 352×480 pixel, 24/1,001, 24, 30/1,001 hay 30 khung/s.
+ 352 × 240 pixel, 24/1,001, 24, 30/1,001 hay 30 khung/s.
+ 720, 704, 544, 480 hoaëc 352 × 576 pixel, 25 khung/s.
+ 352 × 288 pixel, 25 khung/s.
 Tieâu chuaån HDTV:
+ 720 x 576 x 50 khung/s queùt lieân tuïc (576p50).
+ 1280 x 720 x 25 hoaëc 50 khung/s queùt lieân tuïc (720p50).
+ 1440 hay 1920 x 1080 x 25 khung/s queùt lieân tuïc (1080p25).
+ 1440 hay 1920 x 1080 x 25 khung/s queùt xen keõ (1080i25).
+ 1920 x 1080 x 50 khung/s queùt lieân tuïc (1080p50).

Luaän vaên toát nghieäp - 10 -
c) Chuaån ATSC vaø ISDB-T
Caùc tieâu chuaån ATSC A/53, ñöôïc söû duïng taïi Myõ, söû duïng MPEG-2 video
MP@ HL, vôùi caùc quy ñònh nhö sau:
 Toác ñoä toái ña cuûa doøng video MPEG-2 laø 19,4 Mbps cho phaùt soùng truyeàn
hình, vaø 38,8 Mbps cho caùc cheá ñoä “high-data-rate” (ví duï nhö: truyeàn hình caùp).
 Soá löôïng doøng ñeäm MPEG-2 ñöôïc yeâu caàu ôû phía giaûi maõ phaûi nhoû hôn hoaëc
baèng 999.424 byte.
 Caùc doøng phaûi bao goàm caùc pheùp ño thoâng tin (ñöôøng cong gamma, söû duïng
caùc giaù trò maøu RGB, vaø caùc moái quan heä giöõa RGB vaø YCBCR).
 Video ñöôïc laáy maãu 4:2:0 (maøu thaønh baèng 1/2 cuûa luma ngang vaø baèng 1/2
cuûa luma doïc).
Ñoä phaân giaûi, tyû leä khuoâng hình, vaø toác ñoä frame/ field cuûa video:
 1920 × 1080 pixel (16:9), taïi 30p, 29,97p, 24p, 23,98p, 30i, hoaëc 29,97i.
 1280 × 720 pixel (16:9), taïi 60p, 59,94p, 30p, 29,97p, 24p, hoaëc 23,98p.
 704 × 480 pixel (hoaëc 4:3 hoaëc 16:9), taïi 60p, 59,94p, 30p, 29,97p, 24p,
23,98p, 30i, hoaëc 29.97i.
 640 ×480 pixel (4:3), taïi 60p, 59,94p, 30p, 29,97p, 24p, 23,98p, 30i, hoaëc 29,97i.
3.3 Tieâu chuaån MPEG-4

3.3.1 Khaùi quaùt veà MPEG-4
Keå töø khi môùi xuaát hieän vaøo ñaàu nhöõng naêm 90, chuaån MPEG-2 ñaõ hoaøn toaøn
thoáng lónh theá giôùi truyeàn thoâng. Cuõng trong thaäp kyû naøy, chuaån neùn MPEG-2 ñaõ
ñöôïc caûi tieán veà nhieàu maët. Giôø ñaây noù coù toác ñoä bit thaáp hôn vaø vieäc öùng duïng noù
ñöôïc môû roäng hôn nhôø coù caùc kyõ thuaät nhö ñoaùn chuyeån ñoäng, tieàn xöû lyù, xöû lyù ñoái
ngaãu vaø phaân boå toác ñoä bit tuøy theo tình huoáng thoâng qua gheùp keânh.
Tuy nhieân, chuaån neùn MPEG-2 cuõng khoâng theå ñöôïc phaùt trieån moät caùch voâ
haïn ñònh. Thöïc teá hieän nay cho thaáy chuaån neùn naøy ñaõ ñaït ñeán heát giôùi haïn öùng
duïng cuûa mình trong lónh vöïc truyeàn hình vaø löu tröõ video soá. Beân caïnh ñoù, nhu caàu
neùn video laïi ñang ngaøy moät taêng cao keøm theo söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa maïng
IP maø tieâu bieåu laø maïng internet vaø coâng ngheä truyeàn hình HDTV. Khoái löôïng noäi
dung maø caùc coâng ty truyeàn thoâng cuõng nhö caùc nhaø cung caáp dòch vuï thoâng tin
ngaøy caøng lôùn, ngoaøi ra hoï coøn coù theå cung caáp nhieàu dòch vuï theo yeâu caàu thoâng
qua heä thoáng caùp, veä tinh vaø caùc haï taàng vieãn thoâng ñaëc bieät laø maïng internet.
Caùc tieâu chuaån maõ hoaù video ra ñôøi vaø phaùt trieån vôùi muïc tieâu cung caáp caùc
phöông tieän caàn thieát ñeå taïo ra söï thoáng nhaát giöõa caùc heä thoáng ñöôïc thieát keá bôûi
nhöõng nhaø saûn xuaát khaùc nhau ñoái vôùi moïi loaïi öùng duïng video; Nhôø vaäy thò tröôøng
video coù ñieàu kieän taêng tröôûng maïnh. Chính vì lyù do naøy neân nhöõng ngöôøi söû duïng
boä giaûi maõ caàn coù moät chuaån neùn môùi ñeå ñi tieáp chaëng ñöôøng maø MPEG-2 ñaõ boû
dôû. Vaø MPEG-4 ñaõ ra ñôøi.
MPEG-4 laø moät taäp hôïp caùc phöông phaùp neùn audio, video (AV) vaø döõ lieäu kyõ
thuaät soá. Noù ñaõ ñöôïc giôùi thieäu vaøo cuoái 1998 vaø coøn coù teân goïi khaùc laø tieâu chuaån
ISO/IEC 14496, hay H.264. Söû duïng neùn AV, döõ lieäu cho trang web vaø löu tröõ ñóa
CD, voice (ñieän thoaïi, videophone) vaø phaùt soùng truyeàn hình. MPEG-4 haáp thuï raát
nhieàu caùc tính naêng cuûa MPEG-1 vaø MPEG-2 vaø caùc tieâu chuaån khaùc coù lieân quan,
boå sung caùc tính naêng môùi (môû roäng) nhö VRML hoã trôï cho bieåu dieãn 3D, ña hôïp
höôùng ñoái töôïng (bao goàm caû audio, video vaø caùc ñoái töôïng VRML).
Ban ñaàu, muïc tieâu chuû yeáu MPEG-4 laø truyeàn video vôùi toác ñoä bit thaáp, tuy
nhieân sau ñoù phaïm vi cuûa noù ñaõ ñöôïc môû roäng hôn nöõa cuûa moät tieâu chuaån maõ hoùa
ña phöông tieän MPEG-4 söû duïng hieäu quaû treân nhieàu loaïi toác ñoä bit khaùc nhau, töø
moät vaøi Kbps ñeán haøng chuïc Mbps. MPEG-4 cung caáp nhöõng chöùc naêng sau ñaây:
 Caûi thieän hieäu quaû maõ hoùa.
 Khaû naêng maõ hoùa nhieàu loaïi döõ lieäu (video, aâm thanh, lôøi noùi).
 Khaû naêng söõa loãi cho pheùp truyeàn toát hôn.
 Khaû naêng töông taùc vôùi caùc thieát bò nghe nhìn ôû phía thu.
3.3.2 Caùc phaàn trong MPEG-4
MPEG-4 bao goàm nhieàu phaàn, moãi phaàn coù nhieàu “Profiles” vaø “levels”
Teân
Phaàn Kieåu Moâ taû
khaùc
ISO/IEC Moâ taû ñoàng boä hoùa vaø gheùp keânh
Phaàn 1 Systems
14496-1 video vaø audio.
ISO/IEC
Phaàn 2 Visual Neùn maõ hoùa döõ lieäu hình aûnh
14496-2
ISO/IEC
Phaàn 3 Audio Neùn vaø maõ hoùa audio
14496-3
Moâ taû caùc thuû tuïc ñeå thöû nghieäm
ISO/IEC
Phaàn 4 Conformance söï phuø hôïp caùc phaàn khaùc cuûa
14496-4
tieâu chuaån.
Phaàn 5 ISO/IEC Reference Software Cung caáp phaàn meàm ñeå chöùng
14496-5 minh vaø laøm roõ caùc phaàn khaùc
cuûa tieâu chuaån.
Delivery Multimedia
ISO/IEC
Phaàn 6 Integration
14496-6
Framework (DMIF).
Cung caáp caùc ví duï veà vieäc laøm
ISO/IEC Optimized
Phaàn 7 theá naøo ñeå trieån khai thöïc hieän
14496-7 Reference Software
caùc caûi tieán
ISO/IEC Carriage on IP Xaùc ñònh moät phöông phaùp mang
Phaàn 8
14496-8 networks noäi dung MPEG-4 treân maïng IP.
Cung caáp thieát keá phaàn cöùng
ISO/IEC daønh cho chöùng minh laøm theá naøo
Phaàn 9 Reference Hardware
14496-9 ñeå thöïc hieän caùc phaàn khaùc cuûa
tieâu chuaån.
ISO/IEC Advanced Video
Phaàn 10 Maõ hoùa tín hieäu video
14496-10 Coding (AVC)
Coù theå ñöôïc söû duïng cho nhieàu
Scene description
ISO/IEC noäi dung töông taùc vôùi nhieàu
Phaàn 11 and Application
14496-11 profiles, bao goàm caû caùc phieân
engine("BIFS")
baûn 2D vaø 3D.
ISO/IEC ISO Base Media File Ñònh daïng taäp tin cho caùc phöông
Phaàn 12
14496-12 Format tieän löu tröõ.
Intellectual Property
ISO/IEC Management and
Phaàn 13
14496-13 Protection (IPMP)
Extensions.
Caùc thieát keá ñeå chöùa noäi dung taäp
ISO/IEC
Phaàn 14 MPEG-4 File Format tin ñònh daïng MPEG-4, maø laø döïa
14496-14
treân Phaàn 12.
ISO/IEC Ñeå löu tröõ video cuûa phaàn 10 döïa
Phaàn 15 AVC File Format
14496-15 treân Phaàn 12.
Animation
ISO/IEC
Phaàn 16 Framework Chöa hoaøn thaønh
14496-16
eXtension (AFX).
Phaàn 17 ISO/IEC Timed Text subtitle Chöa ñöôïc hoaøn thaønh

14496-17 format.
Font Compression
ISO/IEC
Phaàn 18 and Streaming (for Chöa ñöôïc hoaøn thaønh
14496-18
OpenType fonts).
ISO/IEC Synthesized Texture
Phaàn 19 Chöa hoaøn thaønh
14496-19 Stream.
Lightweight
ISO/IEC Application Scene
Phaàn 20 Chöa ñöôïc hoaøn thaønh
14496-20 Representation
(LASeR).
MPEG-J Graphical
ISO/IEC
Phaàn 21 Framework Xtension Chöa ñöôïc hoaøn thaønh
14496-21
(GFX)
Open Font Format
ISO/IEC
Phaàn 22 Specification (OFFS) Chöa ñöôïc hoaøn thaønh
14496-22
based on OpenType
Symbolic Music
ISO/IEC
Phaàn 23 Representation Chöa ñöôïc hoaøn thaønh
14496-23
(SMR)
Baûng 1.4: Caùc phaàn cuûa MPEG-4
Trong caùc phaàn cuûa MPEG-4 coù phaàn 10 laø töông ñoái quan troïng vì noù quy
ñònh caùc caùch thöùc neùn video, sau ñaây ta tìm hieåu veà phaàn naøy.
3.3.3 Tìm hieåu veà MPEG-4 phaàn 10

a) Giôùi thieäu chung
Nhöõng khuyeán nghò cuûa ITU ñöôïc thieát keá daønh cho caùc öùng duïng video
truyeàn thoâng thôøi gian thöïc nhö truyeàn hình hoäi nghò hay videophone. Maët khaùc,
nhöõng tieâu chuaån MPEG ñöôïc thieát keá höôùng tôùi muïc tieâu löu tröõ video chaúng haïn
nhö treân ñóa quang DVD, quaûng baù video soá treân maïng caùp, ñöôøng truyeàn soá DSL,
truyeàn hình veä tinh hay nhöõng öùng duïng truyeàn doøng video treân maïng internet hoaëc
thoâng qua maïng khoâng daây (wireless).
Vôùi ñoái töôïng ñeå truyeàn daãn video HD thì öùng cöû vieân haøng ñaàu laø chuaån neùn
MPEG-4 AVC, coøn ñöôïc goïi laø H.264, MPEG-4 phaàn 10, H.26L hoaëc JVT.
b) Caùc Profile vaø lelves cuûa H.264 (MPEG-4 AVC)

 Profile coù nhieàu phaàn ñeå phuø hôïp vôùi caùc öùng duïng khaùc nhau:
+ Constrained Baseline Profile (CBP): Ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong caùc
öùng duïng thaáp. Profile naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc öùng duïng di ñoäng vaø
truyeàn hình hoäi nghò. Noù töông öùng vôùi caùc tính naêng cuûa caùc nhoùm Baseline, Main,
vaø High Profiles.
+ Baseline Profile (BP): Chuû yeáu cho caùc öùng duïng giaù reû vôùi taøi nguyeân
ñieän toaùn haïn cheá, Profile naøy seõ ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc öùng duïng di ñoäng
vaø truyeàn hình hoäi nghò.
+ Main Profile (MP): Ban ñaàu noù ñöôïc söû duïng cho truyeàn hình quaûng baù.
Profile naøy thaät söï phai nhaït tröôùc söï xuaát hieän cuûa High profile.
+ Extended Profile (XP): Profile naøy ñònh daïng doøng video, vaø khaû naêng
neùn töông ñoái cao vaø boå sung moät soá caùc thuû thuaät baûo veä choáng maát döõ lieäu vaø
chuyeån maïch luoàng maùy chuû.
+ High Profile (HiP): Profile naøy öùng duïng chính cho truyeàn hình quaûng baù
ñaëc bieät laø caùc öùng duïng HDTV vaø vieäc löu tröõ nhö ñóa HD DVD vaø Blu-ray.
+ High 10 Profile (Hi10P): Profile naøy laø söï phaùt trieån cuûa HiP vôùi soá bit maõ
hoùa vaø löôïng töû laø 10 bit (HiP 8 bit).
+ High 4:2:2 Profile (Hi422P): Profile naøy xöû lyù tín hieäu video moät caùch
chuyeân nghieäp, profile naøy ñöôïc xaây döïng treân Hi10P hoã trôï theâm ñònh daïng 4:2:2,
söû duïng 10 bit cho maõ hoùa vaø löôïng töû.
+ High 4:4:4 Predictive Profile: Profile naøy phaùt trieån döïa treân Hi422P hoã
trôï ñònh daïng 4:4:4, söû duïng 14 bit cho vieäc maõ hoùa vaø löôïng töû.
CB High High High 4:4:4

Baseline Extended Main High
P 10 4:2:2 Predictive
Ye
Slices I vaø P Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s
Slices B No No Yes Yes Yes Yes Yes Yes
Slices SI vaø SP No No Yes No No No No No
Frames tham Ye
Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
chieáu s
In-Loop
Ye
Deblocking Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s
Filter

CAVLC Entropy Ye
Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
Coding s
CABAC Entropy
No No No Yes Yes Yes Yes Yes
Coding
Flexible
Macroblock No Yes Yes No No No No No
Ordering (FMO)
Arbitrary Slice
No Yes Yes No No No No No
Ordering (ASO)
Redundant
No Yes Yes No No No No No
Slices (RS)
Data
No No Yes No No No No No
Partitioning
Interlaced
Coding (PicAFF, No No Yes Yes Yes Yes Yes Yes
MBAFF)
Ye
Heä soá maøu 4:2:0 Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s
Heä soá maøu ñôn
No No No No Yes Yes Yes Yes
saéc (4:0:0)
Heä soá maøu 4:2:2 No No No No No No Yes Yes
Heä soá maøu 4:4:4 No No No No No No No Yes
Ye
Laáy maãu 8 Bit Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s
Laáy maãu 9 vaø 10 No No No No No Yes Yes Yes
Laáy maãu töø 11
No No No No No No No Yes
ñeán 14 Bit
Bieán ñoåi thích
nghi 8x8 vaø 4x4
Quantization
Scaling Matrices
Ñieàu kieån rieâng
Cb vaø Cr
Maõ hoùa maøu
rieâng bieät

Maõ hoùa döï ñoaùn
khoâng toån hao
Baûng 1.5: Caùc tham soá cuûa profile
 Levels:
Kích Vmax Vmax cuûa
Vmax Vmax Caùc ví duï veà ñoä phaân
Soá MB thöôùc Baseline, High 4:2:2
Soá cuûa cuûa giaûi cao @ khung
max/ khung Extended and
level High High 10 (löu tröõ khung toái ña)
giaây max and Main High 4:4:4
Profile Profile trong levels
(MB) Profiles Predictive
80 192 128x96@30.9 (8)
1 1485 99 64 Kbps 256 Kbps
Kbps Kbps 176x144@15.0 (4)
128 160 384 128x96@30.9 (8)
1b 1485 99 512 Kbps
Kbps Kbps Kbps 176x144@15.0 (4)
176x144@30.3 (9)
192 240 576
1,1 3000 396 68 Kbps 320x240@10.0 (3)
Kbps Kbps Kbps
352x288@7.5 (2)
384 480 1152 1536 320x240@20.0 (7)
1,2 6000 396
Kbps Kbps Kbps Kbps 352x288@15.2 (6)
768 960 2304 3072 320x240@36.0 (7)
1,3 11880 396
Kbps Kbps Kbps Kbps 352x288@30.0 (6)
2,5 6 320x240@36.0 (7)
2 11880 396 2 Mbps 8 Mbp
Mbps Mbps 352x288@30.0 (6)
5 12 352x480@30.0 (7)
2,1 19800 792 4 Mbps 16 Mbps
Mbps Mbps 352x576@25.0 (6)
52x480@30.7 (10)
5 12 352x576@25.6 (7)
2,2 20250 1620 4 Mbps 16 Mbps
Mbps Mbps 720x480@15.0 (6)
720x576@12.5 (5)
352x480@61.4 (12)
12,5 30 352x576@51.1 (10)
3 40500 1620 10 Mbps 40 Mbps
Mbps Mbps 720x480@30.0 (6)
720x576@25.0 (5)
17,5 42 720x480@80.0 (13)
3,1 108000 3600 14 Mbps 56 Mbps
Mbps Mbps 720x576@66.7 (11)

1280x720@30.0 (5)
25 60 1280x720@60.0 (5)
3,2 216000 5120 20 Mbps 80 Mbps
Mbps Mbps 1280x1024@42.2 (4)
1280x720@68.3 (9)
25 60
4 245760 8192 20 Mbps 80 Mbps 1920x1080@30.1 (4)
Mbps Mbps
2048x1024@30.0 (4)
1280720@68.3 (9)
62,5 150 200
4,1 245760 8192 50 Mbps 1920x1080@30.1 (4)
Mbps Mbps Mbps
2048x1024@30.0 (4)
62,5 150 200 1920x1080@64.0 (4)
4,2 522240 8704 50 Mbps
Mbps Mbps Mbps 2048x1080@60.0 (4)
1920x1080@72.3(13)
2048x1024@72.0(13)
135 168,7 405 540
5 589824 22080 2048x1080@67.8(12)
Mbps Mbps Mbps Mbps
2560x1920@30.7 (5)
3680x1536@26.7 (5)
1920x1080@120.5(16)
240 300 720
5,1 83040 36864 960 Mbps 4096x2048@30.0 (5)
Mbps Mbps Mbps
4096x2304@26.7 (5)
Baûng 1.6: Caùc tham soá cuûa level

Vmax: Laø toác ñoä bit cöïc ñaïi cuûa tín hieäu video
c) Tính keá thöøa cuûa chuaån neùn H.264 (MPEG-4 AVC)

Muïc tieâu chính cuûa chuaån neùn H.264 ñang phaùt trieån nhaèm cung caáp video coù
chaát löôïng toát hôn nhieàu so vôùi nhöõng chuaån neùn video tröôùc ñaây. Ñieàu naøy coù theå
ñaït ñöôïc nhôø söï keá thöøa caùc lôïi ñieåm cuûa caùc chuaån neùn video tröôùc ñaây. Khoâng
chæ theá, chuaån neùn H.264 coøn keá thöøa phaàn lôùn lôïi ñieåm cuûa caùc tieâu chuaån tröôùc
ñoù laø H.262 (MPEG-2) bao goàm 4 ñaëc ñieåm chính nhö sau:
 Phaân chia moãi hình aûnh thaønh caùc Block (bao goàm nhieàu ñieåm aûnh), do vaäy
quaù trình xöû lyù töøng aûnh coù theå ñöôïc tieáp caän tôùi möùc Block.
 Khai thaùc trieät ñeå söï dö thöøa veà maët khoâng gian toàn taïi giöõa caùc hình aûnh lieân
tieáp bôûi moät vaøi maõ cuûa nhöõng Block goác thoâng qua döï ñoaùn veà khoâng gian, pheùp
bieán ñoåi, quaù trình löôïng töû vaø maõ hoaù Entropy (hay maõ coù ñoä daøi thay ñoåi VLC).
 Khai thaùc söï phuï thuoäc taïm thôøi cuûa caùc Block cuûa caùc hình aûnh lieân tieáp bôûi
vaäy chæ caàn maõ hoaù nhöõng chi tieát thay ñoåi giöõa caùc aûnh lieân tieáp. Vieäc naøy ñöôïc

thöïc hieän thoâng qua döï ñoaùn vaø buø chuyeån ñoäng. Vôùi baát kyø Block naøo cuõng coù theå
ñöôïc thöïc hieän töø moät hoaëc vaøi aûnh maõ hoaù tröôùc ñoù hay aûnh ñöôïc maõ hoaù sau ñoù
ñeå quyeát ñònh vector chuyeån ñoäng, caùc vector naøy ñöôïc söû duïng trong boä maõ hoaù
vaø giaûi maõ ñeå döï ñoaùn caùc loaïi Block.
 Khai thaùc taát caû söï dö thöøa veà khoâng gian coøn laïi trong aûnh baèng vieäc maõ
caùc block dö thöøa. Ví duï nhö söï khaùc bieät giöõa block goác vaø block döï ñoaùn seõ ñöôïc
maõ hoaù thoâng qua quaù trình bieán ñoåi, löôïng töû hoaù vaø maõ hoaù Entropy.
d) Cô cheá neùn aûnh cuûa H.264 (MPEG-4 AVC)

Vôùi chuaån neùn H264, moãi hình aûnh ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu block, moãi
block töông öùng vôùi moät soá löôïng nhaát ñònh caùc MacroBlock. Ví duï moät hình aûnh
coù ñoä phaân giaûi QCIF (töông ñöông vôùi soá löôïng ñieåm aûnh 176x144) seõ ñöôïc chia
thaønh 99 MacroBlock vôùi kích côõ 16x16. Moät söï phaân ñoaïn caùc MacroBlock töông
töï ñöôïc söû duïng caùc kích côõ aûnh khaùc. Thaønh phaàn choùi cuûa aûnh ñöôïc laáy maãu
töông öùng vôùi ñoä phaân giaûi cuûa aûnh ñoù, trong khi ñoù thaønh phaàn maøu CR vaø CB ñöôïc
laáy maãu vôùi taàn soá thaáp hôn theo 2 chieàu ngang vaø doïc. Theâm vaøo ñoù moãi hình aûnh
coù theå ñöôïc phaân thaønh soá nguyeân laàn caùc laùt (slice), vieäc naøy raát coù giaù trò cho
vieäc taùi ñoàng boä trong tröôøng hôïp loãi döõ lieäu.
 Giaûm bôùt ñoä dö thöøa: Cuõng gioáng nhö caùc boä giaûi maõ khaùc, H.264 neùn
video baèng caùch giaûm bôùt ñoä dö thöøa caû veà khoâng gian vaø thôøi gian trong hình aûnh.
Nhöõng dö thöøa veà maët thôøi gian laø nhöõng hình aûnh gioáng nhau laëp ñi laëp laïi töø
khung (frame) naøy sang khung khaùc, ví duï nhö phaàn phoâng neàn khoâng chuyeån ñoäng
cuûa moät chöông trình ñoái thoaïi treân truyeàn hình. Dö thöøa veà khoâng gian laø nhöõng
chi tieát gioáng nhau xuaát hieän trong cuøng moät khung, ví duï nhö nhieàu ñieåm aûnh
gioáng nhau taïo thaønh moät baàu trôøi xanh.
 Choïn cheá ñoä, phaân chia vaø cheá ngöï: Boä laäp giaûi maõ baét ñaàu baèng vieäc
quyeát ñònh loaïi khung caàn neùn taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh vaø choïn cheá ñoä maõ hoaù
phuø hôïp. Cheá ñoä “Intra” taïo ra aûnh “I”, trong khi cheá ñoä “Inter” taïo ra khung “P”
hoaëc “B". Sau ñoù, boä maõ hoaù seõ chia aûnh thaønh haøng traêm haøng vaø coät caùc ñieåm
aûnh cuûa aûnh video soá chöa neùn thaønh caùc khoái nhoû hôn, moãi khoái coù chöùa moät vaøi
haøng vaø coät ñieåm aûnh.
 Neùn theo mieàn thôøi gian: Khi boä maõ hoaù ñang hoaït ñoäng ôû cheá ñoä “giöõa
khoái” (inter), khoái naøy seõ phaûi qua coâng ñoaïn hieäu chænh chuyeån ñoäng. Quaù trình
naøy seõ phaùt hieän ra baát kyø chuyeån ñoäng naøo dieãn ra giöõa khoái ñoù vaø moät khoái töông
öùng ôû moät hoaëc hôn moät aûnh tham chieáu ñaõ ñöôïc löu tröõ töø tröôùc, sau ñoù taïo ra moät
khoái “cheânh leäch” hoaëc “loãi”. Thao taùc naøy seõ giaûm bôùt döõ lieäu trong moãi block
moät caùch hieäu quaû do chæ phaûi trình baøy chuyeån ñoäng cuûa noù maø thoâi. Tieáp ñeán laø
coâng ñoaïn bieán ñoåi coâsin rôøi raïc (DCT-Discrete Cosine Transform) ñeå baét ñaàu neùn

theo mieàn khoâng gian. Khi boä maõ hoaù hoaït ñoäng ôû cheá ñoä “trong khoái” (intra), khoái
naøy seõ boû qua coâng ñoaïn hieäu chænh chuyeån ñoäng vaø tôùi thaúng coâng ñoaïn DCT.
 Neùn theo mieàn khoâng gian: Caùc khoái thöôøng coù chöùa caùc ñieåm aûnh töông töï
hoaëc thaäm chí gioáng heät nhau. Trong nhieàu tröôøng hôïp, caùc ñieåm aûnh thöôøng khoâng
thay ñoåi maáy (neáu coù). Nhö vaäy coù nghóa laø taàn soá thay ñoåi giaù trò ñieåm aûnh trong
khoái naøy laø raát thaáp. Nhöõng khoái nhö theá ñöôïc goïi laø khoái coù taàn soá khoâng gian
thaáp. Boä laäp maõ lôïi duïng ñaëc ñieåm naøy baèng caùch chuyeån ñoåi caùc giaù trò ñieåm aûnh
cuûa khoái thaønh caùc thoâng tin taàn soá trong coâng ñoaïn bieán ñoåi coâsin rôøi raïc.
+ Bieán ñoåi cosin rôøi raïc:
Coâng ñoaïn DCT bieán ñoåi caùc giaù trò ñieåm aûnh cuûa khoái thaønh moät ma traän
goàm caùc heä soá taàn soá ngang, doïc ñaët trong khoâng gian taàn soá. Khi khoái ban ñaàu coù
taàn soá khoâng gian thaáp, DCT seõ taäp hôïp phaàn lôùn naêng löôïng vaøo goùc taàn soá thaáp
cuûa maïng. Nhôø vaäy, nhöõng heä soá taàn soá thaáp ôû goùc ñoù seõ coù giaù trò cao hôn.
Moät soá löôïng lôùn caùc heä soá khaùc coøn laïi treân ma traän ñeàu laø caùc heä soá coù taàn
soá cao, naêng löôïng thaáp vaø coù giaù trò thaáp. Heä soá DC vaø moät vaøi heä soá taàn soá thaáp
seõ haøm chöùa phaàn lôùn thoâng tin ñöôïc moâ taû trong khoái ban ñaàu. Ñieàu naøy coù nghóa
laø boä laäp maõ coù theå loaïi boû phaàn lôùn heä soá taàn soá cao coøn laïi maø khoâng laøm giaûm
ñaùng keå chaát löôïng hình aûnh cuûa khoái.
Boä laäp maõ chuaån bò caùc heä soá cho coâng ñoaïn naøy baèng caùch queùt cheùo maïng
löôùi theo ñöôøng zig-zag, baét ñaàu töø heä soá DC vaø qua vò trí cuûa caùc heä soá ngang doïc
taêng daàn. Do vaäy noù taïo ra ñöôïc moät chuoãi heä soá ñöôïc saép xeáp theo taàn soá.
+ Löôïng töû hoaù vaø maõ hoaù entropy:
Taïi ñaây thao taùc neùn khoâng gian môùi thöïc söï dieãn ra. Döïa treân moät heä soá tyû leä
(coù theå ñieàu chænh bôûi boä maõ hoaù), boä löôïng töû hoaù seõ caân ñoái taát caû caùc giaù trò heä
soá. Do phaàn lôùn heä soá ñi ra töø DCT ñeàu mang naêng löôïng cao nhöng giaù trò thaáp
neân boä löôïng töû hoaù seõ laøm troøn chuùng thaønh 0. Keát quaû laø moät chuoãi caùc giaù trò heä
soá ñaõ ñöôïc löôïng töû hoaù baét ñaàu baèng moät soá giaù trò cao ôû ñaàu chuoãi, theo sau laø
moät haøng daøi caùc heä soá ñaõ ñöôïc löôïng töû hoaù veà 0. Boä laäp maõ entropy coù theå theo
doõi soá löôïng caùc giaù trò 0 lieân tieáp trong moät chuoãi maø khoâng caàn maõ hoaù chuùng,
nhôø vaäy giaûm bôùt ñöôïc khoái löôïng döõ lieäu trong moãi chuoãi.
e) Caùc öu ñieåm noåi baät cuûa chuaån neùn H.264 (MPEG-4 AVC)
 Öu ñieåm cuûa neùn khoâng gian:
Chuaån neùn MPEG-4 AVC coù hai caûi tieán môùi trong lónh vöïc neùn khoâng gian.
Tröôùc heát, boä laäp maõ naøy coù theå tieán haønh neùn khoâng gian taïi caùc macroblock
16x16 ñieåm aûnh thay vì caùc block 8x8 nhö tröôùc ñaây. Ñieàu naøy giuùp taêng cöôøng

ñaùng keå khaû naêng neùn khoâng gian ñoái vôùi caùc hình aûnh coù chöùa nhieàu khoaûng lôùn
caùc ñieåm aûnh gioáng nhau.
Thöù hai laø thao taùc neùn ñöôïc tieán haønh trong mieàn khoâng gian tröôùc khi coâng
ñoaïn DCT dieãn ra. Chuaån neùn MPEG-4 AVC so saùnh macroblock hieän thôøi vôùi caùc
macroblock keá beân trong cuøng moät khung, tính toaùn ñoä cheânh leäch, vaø sau ñoù seõ chæ
gôûi ñoaïn cheânh leäch tôùi DCT. Hoaëc laø noù coù theå chia nhoû macroblock 16x16 ñieåm
aûnh thaønh caùc khoái 4x4 nhoû hôn vaø so saùnh töøng khoái naøy vôùi caùc khoái keá beân trong
cuøng moät macroblock. Ñieàu naøy giuùp caûi thieän khaû naêng neùn aûnh chi tieát.
 Öu ñieåm cuûa neùn thôøi gian:
Ñieåm caûi tieán lôùn nhaát ôû MPEG-4 AVC laø cheá ñoä maõ hoaù giöõa. Nhöõng phöông
phaùp tieân tieán ôû cheá ñoä naøy khieán cho neùn thôøi gian ñaït ñeán moät caáp ñoä cao hôn
nhieàu, cuøng vôùi chaát löôïng chuyeån ñoäng toát hôn so vôùi caùc chuaån MPEG tröôùc ñaây.
 Kích côõ khoái:
ÔÛ cheá ñoä giöõa khoái, MPEG-2 chæ hoã trôï caùc macroblock 16x16 ñieåm aûnh,
khoâng ñuû ñoä phaân giaûi ñeå maõ hoaù chính xaùc caùc chuyeån ñoäng phöùc taïp hoaëc phi
tuyeán tính, ví duï nhö phoùng hay to thu nhoû. Ngöôïc laïi, MPEG-4 AVC laïi taêng
cöôøng hieäu chænh chuyeån ñoäng baèng caùch cho pheùp boä laäp maõ bieán ñoåi kích côõ
thaønh phaàn choùi cuûa moãi macroblock. (Boä laäp maõ söû duïng thaønh phaàn choùi nhö vaäy
laø do maét ngöôøi nhaïy caûm vôùi chuyeån ñoäng choùi hôn nhieàu so vôùi chuyeån ñoäng
maøu.) MPEG-4 AVC coù theå chia thaønh phaàn choùi cuûa töøng macroblock thaønh 4 côõ:
16x16, 16x8, 8x16 hoaëc 8x8. Khi söû duïng khoái 8x8, noù coøn coù theå chia tieáp 4 khoái
8x8 naøy thaønh 4 côõ nöõa laø 8x8, 8x4, 4x8 hoaëc 4x4.
Hình 1.1: MPEG-4 AVC coù theå phaân chia thaønh phaàn choùi cuûa töøng
MacroBlock theo nhieàu caùch ñeå toái öu hoaù vieäc buø chuyeån ñoäng.
Vieäc phaân chia caùc macroblock cho pheùp boä laäp maõ xöû lyù ñöôïc moät vaøi loaïi
chuyeån ñoäng tuyø theo ñoä phöùc taïp cuûa chuyeån ñoäng ñoù cuõng nhö nguoàn löïc veà toác ñoä
bit. Nhìn chung, kích côõ phaân chia lôùn phuø hôïp vôùi vieäc xöû lyù chuyeån ñoäng taïi caùc
khu vöïc gioáng nhau trong aûnh, trong khi ñoù kích côõ phaân chia nhoû laïi raát coù ích khi xöû

lyù chuyeån ñoäng taïi caùc choã coù nhieàu chi tieát hôn. Keát quaû laø chaát löôïng hình aûnh cao
hôn, ít bò vôõ khoái hôn.
Caùc cuoäc thöû nghieäm ñaõ chæ ra raèng vieäc saép xeáp hôïp lyù caùc khung coù theå taêng
tyû leä neùn theâm 15%. MPEG-4 AVC laáy phaàn choùi cuûa aûnh goác vaø söû duïng caùc
macroblock ñaõ ñöôïc chia nhoû taïi caùc khu vöïc coù nhieàu chi tieát nhaèm taêng cöôøng
khaû naêng hieäu chænh chuyeån ñoäng.
+ Ñoä chính xaùc trong hieäu chænh chuyeån ñoäng
Trong ña soá tröôøng hôïp, chuyeån ñoäng taïi rìa moãi macroblock hay khoái thöôøng
dieãn ra vôùi ñoä phaân giaûi nhoû hôn moät ñieåm aûnh. Do vaäy, chuaån neùn MPEG-4 AVC
coù theå ñaûm baûo ñoä chính xaùc trong hieäu chænh chuyeån ñoäng leân tôùi 1/4 hoaëc 1/8
ñieåm aûnh, trong khi caùc chuaån MPEG tröôùc ñaây chæ döøng laïi ôû möùc 1/2 ñieåm aûnh.
Khaû naêng ñaït möùc chính xaùc 1/8 aûnh ñieåm cuûa MPEG-4 AVC giuùp taêng hieäu suaát
maõ hoaù taïi toác ñoä bit cao vaø ñoä phaân giaûi video cao. Caùc thöû nghieäm cho thaáy ñoä
chính xaùc ñeán 1/4 ñieåm aûnh coù theå laøm giaûm toác ñoä bit xuoáng hôn 15% so vôùi ñoä
chính xaùc 1 ñieåm aûnh.
+ Choïn nhieàu hình tham chieáu
Chuaån neùn MPEG-2 chæ döïa treân hai khung tham chieáu ñeå döï ñoaùn caùc chuyeån
ñoäng mang tính chu kyø. Tuy nhieân, khi camera thay ñoåi goùc quay hay chuyeån qua
chuyeån laïi giöõa caùc caûnh, vieäc chæ söû duïng hai khung tham chieáu khoâng coøn phuø hôïp
ñeå döï ñoaùn chính xaùc chuyeån ñoäng. Töông töï nhö vaäy, ñeå ñoaùn tröôùc caùc chuyeån ñoäng
phöùc taïp nhö soùng bieån hay moät vuï noå, ta caàn phaûi coù nhieàu hôn hai khung tham chieáu.
Vì theá, chuaån MPEG-4 AVC cho pheùp coù tôùi naêm khung tham chieáu phuïc vuï cho vieäc
maõ hoaù giöõa khung. Keát quaû laø chaát löôïng video toát hôn vaø hieäu suaát neùn cao hôn.
+ Giaûi khoái tích hôïp
Video soá sau khi neùn thöôøng taïo ra moät hieäu öùng goïi laø “keát khoái”, coù theå thaáy
roõ taïi ñieåm giao nhau giöõa caùc khoái, ñaëc bieät laø khi coù toác ñoä bit thaáp. Hieäu öùng naøy
laø do coâng ñoaïn xöû lyù söû duïng nhieàu loaïi chuyeån ñoäng vaø boä löôïng töû khaùc nhau. Ñoái
vôùi MPEG-2, caùch duy nhaát ñeå ngaên chaën hieäu öùng naøy laø söû duïng caùc cô cheá haäu xöû
lyù phuø hôïp, tuy nhieân caùc cô cheá naøy laïi khoâng töông thích ñöôïc vôùi taát caû caùc maùy
thu. Chuaån neùn MPEG-4 AVC ñöa vaøo söû duïng moät boä loïc giaûi khoái hoaït ñoäng ôû hai
caáp ñoä: macroblock 16x16 vaø khoái 4x4. Vieäc giaûi khoái thöôøng taïo ra moät tæ soá tín
hieäu treân nhieãu (SNR-Signal-to-noise ratio) cöïc ñieåm thaáp hôn, tuy nhieân nhìn moät
caùch chuû quan thì noù taïo ra hình aûnh chaát löôïng toát hôn.
 Öu ñieåm veà löôïng töû hoaù vaø bieán ñoåi:

Chaám di ñoäng 8x8 DCT cuøng vôùi dung sai cuûa loãi laøm troøn chính laø phaàn coát
loõi cuûa caùc chuaån MPEG tröôùc ñaây. MPEG-4 AVC ñoäc ñaùo hôn ôû choã noù söû duïng

bieán ñoåi khoâng gian nguyeân (gaàn gioáng nhö DCT) ñoái vôùi caùc khoái 4x4 ñieåm aûnh.
Kích côõ nhoû giuùp giaûm bôùt hieän töôïng “keát khoái”, trong khi thoâng soá nguyeân tuyeät
ñoái giuùp loaïi boû nguy cô khoâng thích öùng giöõa boä laäp maõ vaø giaûi maõ trong pheùp
bieán ñoåi ngöôïc. Theâm vaøo ñoù, daõy heä soá xích löôïng töû lôùn hôn khieán cho cô cheá
kieåm soaùt toác ñoä döõ lieäu ôû boä laäp maõ hoaït ñoäng moät caùch linh hoaït hôn döïa treân
moät tæ leä phöùc hôïp vaøo khoaûng 12,5% thay cho moät möùc taêng löôïng gia khoâng ñoåi.
 Öu ñieåm ñoái vôùi maõ hoaù entropy:
Sau khi tieán haønh hieäu chænh, bieán ñoåi vaø löôïng töû hoaù chuyeån ñoäng, caùc boä
laäp maõ MPEG tröôùc ñaây seõ vaïch ra caùc symbol bieåu dieãn vector chuyeån ñoäng vaø heä
soá ñaõ löôïng töû hoaù thaønh caùc bit thöïc söï. Ví duï nhö chuaån neùn MPEG-2 söû duïng
phöông phaùp maõ coù chieàu daøi bieán thieân tónh (VLC-Variable-length code) khoâng
theå toái öu hoaù trong moâi tröôøng video thôøi gian thöïc (trong ñoù noäi dung vaø caùc caûnh
bieán ñoåi theo thôøi gian).
MPEG-4 AVC söû duïng maõ hoaù thuaät toaùn nhò phaân theo tình huoáng CABAC
(Context-Adaptive Binary Arithmetic Coding). Hieäu suaát maõ hoaù cuûa CABAC cao
hôn haún nhôø khaû naêng thích nghi vôùi caùc thay ñoåi coù theå xaûy ra trong phaân boå
symbol. Ví duï, noù coù theå khai thaùc söï töông quan giöõa caùc symbol vaø töø ñoù söû duïng
söï töông quan bit vaø thuaät toaùn maõ hoaù. Cô cheá naøy coù theå giuùp tieát kieäm theâm moät
löôïng bit vaøo khoaûng hôn 5%.
f) Keát luaän
MPEG-4 AVC ñaùnh daáu moät böôùc ngoaët trong lónh vöïc neùn video, aùp duïng
caùc kyõ thuaät tieân tieán nhaèm muïc ñích söû duïng baêng thoâng hieäu quaû hôn vaø ñem laïi
chaát löôïng aûnh cao hôn. Vôùi caùc kyõ thuaät naøy, MPEG-4 AVC coù theå giaûm toác ñoä bit
xuoáng hôn 50% so vôùi chuaån MPEG-2. Tuy nhieân, MPEG-4 AVC ñoøi hoûi moät caáp
ñoä phöùc taïp cao hôn trong caû quaù trình maõ hoùa laãn giaûi maõ. Maëc duø vaäy, thöû thaùch
naøy hoaøn toaøn coù theå chinh phuïc ñöôïc nhôø coù nhöõng tieán boä môùi lieân tieáp trong khaû
naêng xöû lyù phaàn meàm cuõng nhö phaàn cöùng. Ñieàu naøy coù nghóa laø MPEG-4 AVC coù
khaû naêng thay theá hoaøn toaøn MPEG-2 trong thôøi gian tôùi.

Chöông 2: Coâng ngheä neùn vaø gheùp keânh

1. Coâng ngheä neùn
1.1 Nhu caàu cuûa coâng ngheä neùn trong truyeàn hình
Vôùi coâng ngheä soá phaùt trieån vöôït baäc nhö hieän nay, caùc thieát bò ñeàu coù daûi
thoâng nhaát ñònh, caùc doøng tín hieäu soá toác ñoä cao yeâu caàu daûi thoâng raát roäng vöôït
quaù khaû naêng cho pheùp cuûa caùc thieát bò. Moät caùch sô boä, neùn laø quaù trình laøm giaûm
toác ñoä bit cuûa caùc doøng döõ lieäu toác ñoä cao maø vaãn ñaûm baûo chaát löôïng döõ lieäu caàn
löu tröõ hoaëc truyeàn taûi.
Ví duï nhö tín hieäu video sau khi ñöôïc soá hoùa 8 bit coù toác ñoä 216 Mbps, vôùi toác
ñoä naøy vöôït quaù khaû naêng truyeàn cuûa moät keânh truyeàn hình, vì vaäy trong lónh vöïc
truyeàn hình vieäc söû duïng coâng ngheä neùn gaàn nhö taát yeáu ñeå giaûm toác ñoä bit.
Trung taâm cuûa maïng phaùt soùng video soá bao goàm heä thoáng neùn, noù cung caáp
chöông trình video, audio chaát löôïng cao cho ngöôøi xem baèng caùch chæ söû duïng moät
phaàn nhoû ñoä roäng baêng taàn maïng. Muïc ñích cuûa neùn döõ lieäu laø toái thieåu hoùa khaû naêng
löu tröõ vaø truyeàn daãn phaùt soùng thoâng tin (gheùp nhieàu thoâng tin vaøo moät doøng truyeàn).
Heä thoáng neùn tín hieäu bao goàm caùc boä maõ hoùa soá vaø caùc boä gheùp keânh, caùc boä
giaûi maõ coù nhieäm vuï chuyeån tín hieäu analog sang soá coù neùn vaø xaùo troän thaønh moät
doøng audio-video vaø döõ lieäu khaùc döôùi daïng soá coù neùn. Maõ hoùa soá cho pheùp truyeàn
daãn phaùt soùng nhieàu chöông trình audio-video chaát löôïng cao qua cuøng ñoä roäng baêng
taàn nhö moät keânh soùng audio-video analog (8 MHz ôû Vieät Nam).
1.2 Coâng ngheä neùn audio chuaån ISO/MPEG-1

Ñaây laø tieâu chuaån maõ hoùa audio vôùi taàn soá laáy maãu laø 32,441 KHz vaø 48 KHz,
toác ñoä bit khoaûng 32-192 Kbps cho aâm thanh mono vaø 64-384 Kbps cho aâm thanh
stereo.
Coù hai phöông phaùp ñeå giaûm toác ñoä bit cuûa tín hieäu audio:
 Phöông phaùp 1: Chuû yeáu laø loaïi boû tín hieäu dö thöøa audio baèng pheùp töông
quan thoáng keâ.
 Phöông phaùp 2: Söû duïng che maët naï thôøi gian vaø phoå taàn soá.
Söû duïng hai phöông phaùp treân thì toác ñoä bit caàn truyeàn giaûm xuoáng 200 Kbps
vaø thaäm chí thaáp hôn ñoái vôùi aâm thanh stereo.
Sau ñaây laø sô ñoà heä thoáng audio trong truyeàn hình soá.

Doøng ES Doøng PES RF

Doøng PES
Audio Maõ hoùa

Ñoùng goùi Ñoùng goùi
vaøo audio
Inner
Interleaver
Audio Giaûi maõ Giaûi ñieàu

ra Môû goùi PES
audio cheá RF
Hình 2.1: Heä thoáng audio trong truyeàn hình soá

Sau ñaây ta xeùt sô ñoà maïch maõ hoùa vaø giaûi maõ cuûa heä thoáng audio lôùp 1 vaø 2
theo tieâu chuaån (ISO/MPEG).
31 31
Döõ lieäu Baêng loïc Löôïng töû hoùa Ñònh
audio vaøo (32 baêng phuï) tuyeán tính daïng
0 0 doøng bit
vaø maõ
Maõ hoùa caùc söõa sai Döõ lieäu
thoâng tin phuï audio ñaõ
maõ hoùa
Bieåu soá FFT Moâ hình “Taâm Ñieàu kieån töø Döõ lieäu phuï
(1024 ñieåm) lyù aâm thanh” xa
Hình 2.2: Sô ñoà khoái maïch maõ hoaù audio lôùp 1 vaø 2 theo chuaån ISO/IEC 11172-1,
2
Tuøy thuoäc vaøo töøng öùng duïng khaùc nhau, heä thoáng maõ hoùa tín hieäu audio coù
ba lôùp vôùi möùc ñoä phöùc taïp taêng daàn. Ñoái vôùi caû ba lôùp tín hieäu ñöôïc bieán ñoåi töø
mieàn thôøi gian sang mieàn taàn soá baèng 32 baêng loïc phuï.
31 31
Taùch Giaûi Quaù trình
keânh vaø löôïng töû ngöôïc cuûa
Döõ lieäu ñaõ Tín hieäu audio
phaùt 0 0 baêng loïc
maõ hoaù stereo
hieän loãi, Giaûi maõ thoâng (32 baêng
söûa sai tin phuï phuï)
Döõ lieäu phuï
Hình 2.3: Sô ñoà khoái maïch giaûi maõ audio lôùp 1 vaø 2 theo chuaån ISO/IEC 11172-2

Lôùp 1, 2 bieåu thò tín hieäu audio ñaàu vaøo baèng 32 baêng loïc phuï, nhöõng thoâng soá
naøy ñöôïc löôïng töû hoùa vaø maõ hoùa döôùi söï khoáng cheá cuûa moâ hình aâm thanh.
Lôùp 1 chæ bieán theå giaûn öôùc cuûa phöông phaùp maõ hoùa MPEG-1 vaø ñöôïc söû
duïng chuû yeáu trong caùc öùng duïng daân duïng.
Lôùp 2 thöïc hieän vieäc neùn tín hieäu vaø thöïc hieän vieäc löôïng töû hoùa tinh hôn, öùng
duïng nhieàu keå caû daân duïng laãn chuyeân duïng.
Baêng
31 575 575 575
Döõ lieäu Maõ hoaù Ñònh
-Voøng kieåm
audio vaøo loïc DCT daïng
soaùt meùo Huffanm
(32 doøng Döõ lieäu
0 0 -Löôïng töû hoaù 0 0
baêng bit vaø audio ñaõ
phi tuyeán tính
phuï) maõ söõa maõ hoaù
-Voøng kieåm
soaùt toác ñoä bít sai
Bieåu soá
Moâ Maõ hoùa caùc Döõ lieäu phuï
FFT Ñieàu kieån
(1024 hình thoâng tin phuï
töø xa
ñieåm)
Hình 2.4: Sô ñoà khoái maïch giaûi maõ audio lôùp 3 theo chuaån ISO/IEC 11172-3
575 575 31 31 Tín hieäu

Döõ lieäu Taêng keânh Giaûi löôïng Quaù trình
DCT DCT audio
audio vaøo vaø phaùt töû ngöôïc stereo
hieän loãi, 0 0 0 0 cuûa baêng
söõa sai Giaûi maõ thoâng loïc (32
tin phuï baêng phuï)
Döõ lieäu phuï
Hình 2.5: Sô ñoà khoái maïch giaûi maõ audio lôùp 3 theo chuaån ISO/IEC 11172-3
Lôùp 3 laø söï maõ hoùa caùc moâñun hieäu quaû cuûa 2 loaïi maõ ASPEC vaø MUSICAM.
Moãi baêng loïc phuï laïi ñöôïc chia nhoû nhieàu ñöôøng neân coù ñoä phaân giaûi cao hôn. ÔÛ lôùp
naøy neáu muoán hieäu quaû neùn cao phaûi duøng phöông phaùp löôïng töû hoùa phi tuyeán.
1.3 Coâng ngheä neùn video chuaån MPEG

1.3.2 Neùn video theo chuaån MPEG-1
Tieâu chuaån MPEG-1 goàm 4 phaàn:
Phaàn 1: Heä thoáng (ISO/IEC 11172-1).
Phaàn 2: Neùn video (ISO/IEC 11172-2).
Phaàn 3: Neùn audio (ISO/IEC 11172-3).

Phaàn 4: Kieåm tra (ISO/IEC 11172- 4).
MPEG-1 nghieân cöùu caùch thöùc gheùp noái moät hoaëc vaøi doøng döõ lieäu chöùa thoâng tin
thôøi gian ñeå hình thaønh neân moät doøng döõ lieäu. Noù cung caáp qui taéc cuù phaùp ñoàng boä
hoaù quaù trình phaùt laïi cho moät daûi öùng duïng video roäng. MPEG-1 coi aûnh chuyeån ñoäng
nhö daïng thöùc döõ lieäu maùy tính (goàm caùc ñieåm aûnh). Cuõng nhö caùc döõ lieäu maùy tính
(aûnh vaø vaên baûn), aûnh video chuyeån ñoäng coù khaû naêng truyeàn vaø nhaän baèng maùy tính
vaø maïng truyeàn thoâng. Chuùng cuõng coù theå ñöôïc löu tröõ trong caùc thieát bò löu tröõ döõ lieäu
soá nhö ñóa CD vaø oå quang.
MPEG-1 cung caáp caû caùc öùng duïng ñoái xöùng vaø khoâng ñoái xöùng:
 Trong öùng duïng khoâng ñoái xöùng, aûnh ñoäng ñöôïc neùn moät laàn, sau ñoù giaûi
neùn nhieàu laàn ñeå truy caäp thoâng tin, ví duï troø chôi games.
 Trong öùng duïng ñoái xöùng, quaù trình neùn vaø giaûi neùn phaûi caân baèng nhau. Ví
duï: ñieän thoaïi hình, thö ñieän töû.
Ñeå ñaït ñöôïc hieäu suaát neùn cao maø vaãn giöõ toát chaát löôïng aûnh phuïc hoài, chuaån
MPEG-1 söû duïng caû coâng ngheä neùn trong aûnh (Intraframe) vaø lieân aûnh (Interframe)
ñeå loaïi boû ñöôïc caû söï dö thöøa khoâng gian vaø thôøi gian.
Do MPEG-1 ñöôïc phaùt trieån cho löu tröõ döõ lieäu soá neân ñoøi hoûi coù söï truy caäp
ngaãu nhieân (Random Access). Caùch thöùc maõ hoaù toát nhaát cho truy caäp ngaãu nhieân laø
maõ hoaù Intraframe ñôn thuaàn. Song do söï dö thöøa thoâng tin veà thôøi gian chöa ñöôïc
loaïi boû neân hieäu suaát neùn raát thaáp. Do vaäy trong tieâu chuaån neùn MPEG-1, coù söï caân
baèng giöõa neùn trong aûnh vaø neùn lieân aûnh baèng caùch söû duïng caùc coâng ngheä sau ñaây:
 Buø chuyeån ñoäng.
 Döï baùo.
 Noäi suy.
 Bieán ñoåi cosine rôøi raïc.
 Löôïng töû hoaù.
 Maõ•hoaù ñoä daøi thay ñoåi (maõ Huffman-VLC).
Töùc laø coù söï keát keát hôïp hai coâng ngheä neùn DPCM (Differential Pluse Code
Modulation–ñieàu cheá maõ xung vi sai) vaø TC (Trasform Codin-maõ hoùa chuyeån ñoåi).
Thuaät toaùn neùn MPEG-1 söû duïng buø chuyeån ñoäng khoái ñeå giaûm söï dö thöøa thôøi
gian vôùi vector chuyeån ñoäng cho moãi khoái kích thöôùc 16x16 ñieåm aûnh. Buø chuyeån
ñoäng ñöôïc söû duïng cho caû döï baùo nhaân quaû vaø khoâng nhaân quaû.
 Döï baùo nhaân quaû taïo döï baùo aûnh hieän haønh töø aûnh tröôùc ñoù.
 Döï baùo khoâng nhaân quaû taïo döï baùo cho aûnh hieän haønh döïa treân aûnh trong
quaù khöù vaø caû töông lai.

Voøng laëp DPCM ñöôïc söû duïng ñeå taïo khung sai soá döï baùo. Sau ñoù, coâng
ngheä maõ hoaù chuyeån ñoåi chuyeån khung sai soá naøy sang mieàn taàn soá ñeå neùn caùc heä
soá nhôø löôïng töû hoaù vaø maõ hoaù Huffman tröôùc khi truyeàn taûi hay löu tröõ.
a) Caùc thaønh phaàn aûnh cô baûn trong chuaån neùn MPEG
Caùc tieâu chuaån MPEG, caáu truùc döõ lieäu ñeà u ôû daïng lôùp. Bao goàm caùc thaønh
phaàn cô baûn sau ñaây :
Sequence Sequence
header) end code Doøng sô caáp
Lôùp chuoãi aûnh
(Sequence layer) Chuoãi video #1 Chuoãi video #2 Chuoãi video #n
GOP header
Lôùp nhoùm aûnh GOP #p GOP #p+1 GOP #p+2 GOP #p+3 GOP #p+4 GOP #p+5
(GOP layer)
Frame header
Lôùp khung
(Frame layer)
Khung I Khung B Khung P Khung B Khung I Khung B
Slice header
Lôùp laùt (Slice

layer) MB MB MB MB MB MB MB MB MB MB
Lôùp MB
(Macrokblock Ñaëc ñieàm MB Vecto chuyeån ñoäng Khoái Y Khoái Y Khoái Y Khoái Y Khoái CB Khoái CR
layer)
Caùc heä soá DCT EOB

Lôùp khoái DCT
(Block layer)
8x8 ñieåm choùi

Döõ lieäu khung CCIR-601
Hình 2.6: Caáu truùc lôùp döõ lieäu trong MPEG

 Khoái (Block): Laø ñôn vò cô baûn cho chuyeån ñoåi DCT. Bao goàm 8x8 ñieåm
aûnh tín hieäu choùi hoaëc tín hieäu maøu.
 Macro Block: Laø nhoùm caùc khoái DCT töông öùng vôùi thoâng tin cuûa moät cöûa
soå 16x16 ñieåm aûnh goác. Coù nhieàu daïng Macro Block khaùc nhau phuï thuoäc vaøo caáu
truùc laáy maãu ñöôïc söû duïng.
4:2:2 Macroblock 4:4:4 Macroblock
5 7
1 2 1 2 5 6 9 10
3 4 6 8 3 4 7 8 11 12
Y CB CR Y/G CB/B CR/R
4:2:0 Macroblock 4:1:1 Macroblock
5 6
1 2 1 2 3 4 5 6
CB CR
3 4 Y CB CR
Hình 2.7: Caáu truùc Macroblock cuûa caùc daïng laáy maãu
Phaàn ñaàu ñeà (header) cuûa Macroblock chöùa thoâng tin phaân loaïi (Y hay CB,
CR) vaø vector buø chuyeån ñoäng töông öùng.
 Laùt (slice): Ñöôïc caáu thaønh töø moät hay moät soá MB lieân tieáp nhau.
Phaàn header cuûa slice chöùa thoâng tin veà vò trí cuûa noù trong aûnh vaø tham soá
queùt löôïng töû (quantized scaling factor). Kích côõ cuûa slice quyeát ñònh bôûi möùc baûo
veä loãi caàn coù trong öùng duïng vì boä giaûi maõ seõ boû qua slice bò loãi. Heä soá moät
chieàu DC ñöôïc ñònh vò taïi ñieåm baét ñaàu moãi slice.
 AÛn h: Lôùp aûnh cho beân thu bieát veà loaïi maõ hoaù khung ( I,P,B). Phaàn
header mang thöù töï, ngoaøi ra coøn coù moät soá thoâng tin boå sung nhö thoâng tin ñoàng
boä, ñoä phaân giaûi vaø vector chuyeån ñoäng.
 Nhoùm aûnh (GOP-group of picture): Goàm caáu truùc caùc aûnh I, B vaø P. Moãi
nhoùm baét ñaàu baèng aûnh I cung caáp ñieåm vaøo ra vaø tìm kieám. Phaàn header chöùa
25 bit thôøi gian vaø cheá ñoä ñieàu khieån cho VTR vaø thoâng tin thôøi gian.
 Chuoãi Video (Video Sequence): Lôùp chuoãi bao goàm phaàn header, moät
hoaëc moät soá nhoùm aûnh (Picture Group) vaø phaàn keát thuùc chuoãi (Sequence end
Code). Thoâng tin quan troïng nhaát cuûa phaàn header laø kích thöôùc (doïc, ngang)
cuûa moãi aûnh, toác ñoä bit, toác ñoä aûnh vaø dung löôïng ñoøi hoûi boä ñeäm döõ lieäu
beân thu. Thoâng tin chuoãi aûnh vaø phaàn header cuûa chuoãi laø doøng bit ñaõ maõ hoaù,
coøn goïi laø doøng video cô baûn.
Trong MPEG coù caùc caáu truùc nhoùm aûnh ñieån hình nhö sau:

Khung CCIR-601 nguyeân thuûy
F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10
Khung
ñaõ neùn I B B P B B P B B I
Caáu truùc IBBPBBPBBI
I B I I B P I P
Caáu truùc IBI Caáu truùc IBP Caáu truùc IP
Hình 2.8: Caùc caáu truùc nhoùm aûnh trong tieâu chuaån MPEG
b) Söï phaân loaïi aûnh trong MPEG
Tieâu chuaån neùn video MPEG ñònh nghóa 3 loaïi aûnh: aûnh I, aûnh B vaø aûnh P.
 AÛnh I: (Intra - Coded Picture)
Caùc aûnh I ñöôïc maõ hoaù theo mode Intra ñeå coù theå giaûi maõ maø khoâng caàn söû
duïng döõ lieäu töø baát cöù moät aûnh naøo khaùc. Ñaëc ñieåm cuûa phöông phaùp maõ hoaù
naøy nhö sau:
+ Chæ loaïi boû ñöôïc söï dö thöøa khoâng gian.
+ Duøng caùc ñieåm trong cuøng moät khung ñeå taïo döï baùo.
+ Khoâng coù buø chuyeån ñoäng.
+ Caùc thoâng tin ñöôïc maõ hoaù roõ raøng, minh baïch neân soá löôïng bit yeâu caàu lôùn.
Do ñöôïc maõ hoaù Intra, aûnh I bao giôø cuõng laø aûnh ñaàu tieân trong moät nhoùm aûnh
hay moät chuoãi aûnh. Noù cung caáp thoâng tin khôûi ñoäng caùc aûnh tieáp theo trong nhoùm.
 AÛnh P (Predictive Code Picture)
AÛnh P ñöôïc maõ hoaù lieân aûnh moät chieàu (Interframe moät chieàu ):
+ Döï baùo Inter moät chieàu.

+ AÛnh döï baùo ñöôïc taïo aûnh tham chieáu tröôùc ñoù (döï baùo nhaân quaû). AÛnh
tham chieáu naøy coù theå laø aûnh I hoaëc aûnh P gaàn nhaát.
+ Coù söû duïng buø chuyeån ñoäng. Thoâng tin öôùc löôïng chuyeån ñoäng cuûa caùc khoái
naèm trong vector chuyeån ñoäng (motion vector). Vector naøy xaùc ñònh Macroblock naøo
ñöôïc söû duïng töø aûnh tröôùc.
Do vaäy aûnh P bao goàm caû nhöõng MB maõ hoaù Inter (I - MB) laø nhöõng macroblock
chöùa thoâng tin laáy töø aûnh tham chieáu vaø nhöõng MB maõ hoaù Intra laø nhöõng MB chöùa
thoâng tin khoâng theå möôïn töø aûnh tröôùc. AÛnh P coù theå ñöôïc söû duïng laøm aûnh tham
chieáu taïo döï baùo cho aûnh sau.
 AÛnh B (Bidirectionally Predicted Pictures)
AÛnh B laø aûnh maõ hoaù lieân aûnh hai chieàu. Töùc laø :
+ Coù söû duïng buø chuyeån ñoäng.
+ Döï baùo khoâng nhaân quaû, aûnh döï baùo goàm caùc macroblock cuûa caû khung
hình tröôùc ñoù vaø sau ñoù.
Vieäc söû duïng thoâng tin laáy töø aûnh trong töông lai hoaøn toaøn coù theå thöïc hieän
ñöôïc vì taïi thôøi ñieåm maõ hoaù thì boä maõ hoaù ñaõ saün saøng truy caäp tôùi aûnh phía sau.
AÛnh B khoâng ñöôïc söû duïng laøm aûnh tham chieáu taïo döï baùo cho caùc aûnh sau.
Khung döï baùo (P) = Khung tröôùc – Khung hieän haønh + Vecto chuyeån ñoäng
Vuøng khoâng bao phuû

Khung keà tröôùc (n) Khung hieän haønh (n+1)
Döï baùo buø chuyeån ñoäng buø aûnh P
Khung döï baùo (B) = Khung tröôùc – Khung hieän haønh + Vecto chuyeån ñoäng hai chieàu
Vò trí noäi suy
Ñöôøng di chuyeån
cuûa vaät theå
Khung keà tröôùc (n-1) Khung hieän haønh (n) Khung keà sau (n+1)
Döï baùo buø chuyeån ñoäng buø aûnh B
Hình 2.9: Noäi suy buø chuyeån ñoäng

 Thöù töï truyeàn daãn vaø thöù töï hieån thò aûnh:
Chuoãi aûnh MPEG thöôøng coù caáu truùc IBBPBBPBBI nhöng thöù töï truyeàn daãn
vaø thöù töï hieån thò aûnh laø khaùc nhau do khi taïo aûnh B caàn thoâng tin töø caû khung quaù
khöù vaø töông lai. Nhö vaäy coù nghóa, aûnh trong töông lai caàn phaûi ñöôïc truyeàn daãn
tröôùc. Trong khi ñoù, luùc hieån thò phaûi theo ñuùng thöù töï nguoàn. Ñeå thöïc hieän ñieàu
naøy, lôùp aûnh (Picture layer) cuûa doøng döõ lieäu MPEG coù thoâng tin veà soá thöù töï aûnh
ñeå trôï giuùp hieån thò.
Thöù töï F1 F2 F3 F4 F5 F7 F8 F9 F10

F6
khung
goùc
Thöù töï
hieån
I1 B2 B3 P4 B5 B6 P7 B8 B9 I10
thò
Thöù töï
truyeàn I1 P4 B2 B3 P7 B6 I10 B8 B9
B5
daãn
Hình 2.10: Thöù töï truyeàn daãn vaø thöù töï hieån thò aûnh
c) Tieâu chuaån MPEG-1
MPEG-1 coù phaïm vi öùng duïng roäng raõi cho daïng thöùc CSIF (Common
Source Intermediate Format). CSIF laø moät ñònh daïng nguoàn döõ lieäu ñaàu vaøo cuûa
caùc boä neùn vaø giaûi neùn (codec) do CCITT qui ñònh phuø hôïp vôùi hai daïng
queùt TV 525doøng/60Hz vaø 625doøng/50Hz. Daïng thöùc naøy gaén vôùi caáu truùc laáy
maãu 4:2:0 ñöôïc qui ñònh nhö sau:
CCIR - 601 CSIF- 525 CCIR - 601 CSIF - 625

525 4:2:0 625 4:2:0
Soá ñieåm/doøng tích cöïc
+ Choùi Y 720 352 720 352
+ maøu (CB, CR) 360 176 360 176
Taàn soá laáy maãu

+ Choùi Y 13.5 6.75 13.5 6.75
+ maøu (CB, CR) 6.75 3.38 6.75 3.38
Soá doøng tích cöïc
+ Choùi Y 480 240 576 288
+ maøu (CB, CR) 480 120 576 144
Toác ñoä khung (Hz) 30 20 25 25
Tæ leä khung aûnh 4:3 4:3 4:3 4:3
Baûng 2.1: Daïng thöùc aûnh cô baûn cuûa CSIF
Nhö vaäy ñoái vôùi MPEG-1, doøng döõ lieäu truyeàn hình chuaån theo CCIR- 601 phaûi
ñöôïc bieán ñoåi sang daïng CSIF baèng moät boä chuyeån ñoåi (converter). Ñieàu naøy ñöôïc
thöïc hieän baèng caùch söû duïng boä loïc doøng (horizontal decimation filter) cho tín hieäu
choùi maønh leû vaø boä loïc doøng vaø maønh cho tín hieäu CR, CB maønh leû. Quaù trình giaûi
maõ taïi boä thu phaûi döï baùo maønh chaün töø maønh leû noäi suy.
Ñeå giaûm möùc ñoä phöùc taïp vaø giaù thaønh boä giaûi maõ, trong MPEG 1 moät
soá tham soá ñöôïc maëc ñònh thaønh haèng soá nhö sau:
Tham soá Giaù trò cöïc ñaïi

Ñoä roäng aûnh 768 ñieå m
Chieàu cao aûnh 576 doøng
Toác ñoä aûnh 30 aûnh/s
Soá löôïng MB (Macroblock) 396
Giaûi vector chuyeån ñoäng 64 ñieåm
Kích thöôùc boä ñeäm ñaàu vaøo 327.680 bit
Toác ñoä bit 1,8 Mbps
Baûng 2.2: Caùc tham soá maëc ñònh trong chuaån MPEG-1
Cuù phaùp doøng bit goàm 6 lôùp nhö ñaõ moâ taû ôû baûng 2.3.
Söû duïng caû hai daïng thöùc neùn:
 Neùn Intra: Bieán ñoåi DCT, löôïng töû hoaù, maõ hoaù VLC cho aûnh I.
 Neùn Inter: Öôùc löôïng chuyeån ñoäng, taïo döï baùo coù buø chuyeån ñoäng cho aûnh B
vaø aûnh P.
MPEG 1 coù moät soá tieâu chuaån cô baûn nhö sau:

+ Chæ coù moät caáu truùc laáy maãu 4:2:0.
+ Kích côõ aûnh toái ña 720 pixel vôùi 576 doøng söû duïng caùc tham soá maëc
ñònh vaø côõ 4095 x 4095 duøng tham soá ñaày ñuû.
+ Ñoä chính xaùc maãu ñaàu vaøo 8 bit.
+ Ñoä chính xaùc löôïng töû hoaù vaø DCT: 9 bit.
+ Söû duïng löôïng töû hoaù DPCM tuyeán tính cho heä soá DC.
+ Löôïng töû thích nghi cho lôùp macroblock (16x16 ñieåm).
+ Ñoä chính xaùc cöïc ñaïi cuûa heä soá DC laø 8 bit.
+ Ma traän löôïng töû chæ coù theå thay ñoåi ôû lôùp chuoãi.
+ Söû duïng khung P vaø B.
+ Ñoä chính xaùc döï baùo chuyeån ñoäng laø nöûa ñieåm.
+ Toác ñoä bit toái ña laø 1,85 Mbps khi duøng tham soá maëc ñònh cho aûnh
720x576 vaø 100 Mbps khi duøng tham soá ñaày ñuû cho aûnh 4095 x 4095.
MPEG-1 cho pheùp coù söï truy caäp ngaãu nhieân caùc khung video, tìm
kieám nhanh thuaän ngöôïc theo doøng bit ñaõ neùn, phaùt laïi ngöôïc doøng video vaø
khaû naêng dôøi boû doøng bit neùn.
d) Heä thoáng neùn MPEG-1
Boä phaân loaïi Inter/Intra caên cöù vaøo thoâng tin phaân loaïi aûnh (I, P, B) seõ cho tín
hieäu ra Inter/Intra xaùc ñònh aûnh ñöôïc maõ hoùa theo mode Inter hay mode Intra. Thoâng
tin naøy laø taùc nhaân chuyeån maïch kích hoaït boä taïo döï baùo töông öùng.
 Neáu aûnh I (maõ hoùa Intra): Söû duïng döï baùo Intra, laáy MB laân caän tröôùc ñoù
laøm döï baùo cho MB hieän haønh. MB laân caän naøy ñöôïc phuïc hoài nhôø boä giaûi löôïng
töû vaø bieán ñoåi DCT ngöôïc (IDCT).
 Neáu aûnh B, P (maõ hoùa Inter): Söû duïng boä taïo döï baùo Inter coù buø
chuyeån ñoäng.
Boä taïo döï baùo naøy hoaït ñoäng nhö sau:
 Chuyeån ñoäng cuûa caùc MB ñöôïc tính toaùn nhôø boä öôùc löôïng chuyeån ñoäng theo
caùc thuaät toaùn Blocking Matching. Keát quaû cho vector chuyeån ñoäng.
 Vector chuyeån ñoäng naøy ñöôïc ñöa ñeán khoái döï baùo coù buø chuyeån ñoäng ñeå
taïo giaù trò döï baùo coù buø chuyeån ñoäng.
 Do quaù trình öôùc löôïng chuyeån ñoäng caàn so saùnh giöõa khung hieän haønh
vôùi khung quaù khöù (aûnh P) hoaëc vôùi caû khung quaù khöù laãn töông lai (aûnh B) neân
caàn coù hai boä löu tröõ aûn h.

 Sai soá giöõa MB döï baùo vaø hieän haønh ñöôïc bieán ñoåi DCT, löôïn g töû hoùa,
maõ hoùa VLC roài ñöa tôùi boä nhôù ñeäm. Ñaàu ra boä nhôù ñeäm laø doøng bit ñaõ ñöôïc
maõ hoùa vaø coù toác ñoä oån ñònh.
 Tham soá löôïng töû, thoâng tin phaân loaïi Inter/Intra vaø vector chuyeån ñoäng
seõ ñöôïc gheùp keânh vôùi thoâng tin aûnh ñöa tôùi beân thu phuïc vuï cho quaù trình taïo döï
baùo vaø giaûi maõ khoâi phuïc aûn h.
Sô ñoà khoái chi tieát boä codec (boä maõ hoaù) trong chuaån MPEG-1 nhö sau:
Thoâng tin veà loaïi
aûnh (I,B,P)
Boä caûm nhaän Maõ hoùa VLC
Boä phaân loaïi Doøng bit
ñaëc tính maõ vaø gheùp keânh Boä nhôù ñieäm
Inter_Intra
hoùa
Tham Vecto
soá chuyeån
löôïng INTER/ ñoäng
töû INTRA
Doøng DCT Löôïng töû

video hoùa
vaøo
Tham
soá
löôïng INTER/
töû INTRA
Loaïi Löôïng Giaûi löôïng
aûnh töû hoùa töû
(I,B,P) thích
ICDT
INTER/
INTRA Döï baùo coù Löu tröõ
buø chuyeån aûnh quaù
Loaïi
ñoäng khöù
aûnh
(I,B,P) Vecto Write
chuyeån Previous
ñoäng
Öôùc löôïng Löu tröõ

chuyeån aûnh töông
ñoäng lai
DCT: Bieán ñoåi cosin rôøi raïc Write
ICDT: Bieán ñoåi cosin rôøi raïc ngöôïc Future
Hình 2.11: Sô ñoà khoái boä maõ hoùa MPEG-1

Sô ñoà khoái chi tieát boä giaûi maõ trong chuaån MPEG-1 nhö sau:
Loaïi aûnh
(I,B,P)
Doøng bit Boä nhôù Giaûi maõ Doøng

Giaûi löôïng IDCT
vaø taùch video ra
ñeäm töû hoùa
keânh Tham soá löôïng töû
Löu tröõ INTER/

aûnh quaù INTRA
khöù Döï baùo coù
Write buø chuyeån
Previous ñoäng
Löu tröõ
Loaïi aûnh
aûnh töông
(I,B,P)
Write lai Vecto chuyeân
Future ñoäng
Hình 2.12: Sô ñoà khoái boä giaûi maõ MPEG-1

Trong doøng bit truyeàn ñi töø beân phaùt seõ coù thoâng tin aûnh goác cuõng nhö caùc tham
soá quy ñònh böôùc löôïng töû vaø vector chuyeån ñoäng. Vector chuyeån ñoäng naøy ñöôïc
beân thu söû duïng ñeå taïo döï baùo coù buø chuyeån ñoäng töông töï nhö phía phaùt.
Giaù trò sai soá döï baùo töø beân thu sau khi giaûi löôïng töû vaø bieán ñoåi DCT
ngöôïc ñöôïc coäng vôùi giaù trò döï baùo. Keát quaû thu ñöôïc aûnh caàn hoài phuïc.
1.3.3 Neùn video theo tieâu chuaån MPEG-2

a) Tieâu chuaån neùn video MPEG-2
Tieâu chuaån MPEG-2 coøn ñöôïc goïi laø ISO/IEC 13818 laø söï phaùt trieån tieáp
theo cuûa MPEG-1 öùng duïng cho ñoä phaân giaûi tieâu chuaån cuûa truyeàn hình do CCIR-
601 qui ñònh. MPEG 2 goàm 4 phaàn:
Phaàn 1: Heä thoáng (ISO/IEC 13818-1): Xaùc ñònh caáu truùc gheùp keânh audio,
video vaø cung caáp ñoàng boä thôøi gian thöïc.
Phaàn 2: Video (ISO/IEC 13828-2): Xaùc ñònh nhöõng thaønh phaàn maõ hoùa ñaïi dieän
cho döõ lieäu video vaø phaân loaïi xöû lyù giaûi maõ ñeå khoâi phuïc laïi khung hình aûnh.
Phaàn 3: Audio (ISO/IEC 13818-3): Maõ hoùa vaø giaûi maõ döõ lieäu aâm thanh.
Phaàn 4: Bieåu dieãn (ISO/IEC 13818-4): Ñònh nghóa quaù trình kieåm tra caùc yeâu
caàu cuûa MPEG-2.

So vôùi MPEG-1, MPEG-2 coù nhieàu caûi thieän, ví duï veà kích thöôùc aûnh vaø ñoä
phaân giaûi aûnh, toác ñoä bit toái ña, tính phuïc hoài loãi, khaû naêng co giaõn doøng bit. Khaû
naêng co giaõn doøng bit cuûa MPEG-2 cho pheùp khaû naêng giaûi maõ moät phaàn doøng
bit maõ hoùa ñeå nhaän ñöôïc aûnh khoâi phuïc coù chaát löôïng tuyø thuoäc möùc ñoä yeâu caàu.
Sau ñaây laø moät soá ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa tieâu chuaån naøy :
 Hoã trôï nhieàu daïng thöùc video, ñaëc bieät laø caùc daïng thöùc video ñoä phaân giaûi
khoâng gian cao, daïng thöùc video xen keõ cuûa truyeàn hình.
 Cuù phaùp doøng bit MPEG-2 laø söï môû roäng cuûa doøng bit MPEG-1.
 Neùn video MPEG-2 töông hôïp vôùi neùn video MPEG-1. Ñöôïc theå hieän qua
4 hình thöùc töông hôïp.
+ Töông hôïp thuaän: Boä giaûi maõ MPEG-2 coù khaû naêng giaûi maõ doøng bit
(hoaëc moät phaàn doøng bit MPEG-1).
+ Töông hôïp ngöôïc: Boä giaûi maõ MPEG-1 coù khaû naêng giaûi maõ ñöôïc
moät phaàn doøng bit MPEG-2.
+ Töông hôïp leân: Boä giaûi maõ coù ñoä phaân giaûi cao coù khaû naêng giaûi maõ
ñöôïc doøng bit cuûa boä maõ hoaù coù ñoä phaân giaûi thaáp.
+ Töông hôïp xuoáng: Boä giaûi maõ c o ù ñoä phaân giaûi thaáp coù theå giaûi maõ
ñöôïc moät phaàn doøng bit cuûa boä maõ hoùa ñoä phaân giaûi cao.
 MPEG-2 hoã trôï khaû naêng co giaõn (scalability): Co giaõn khoâng giaõn, co giaõn
SNR (Signal to Noise Ratio), co giaõn phaân chia soá lieäu, ...
 Ngoaøi ra coøn coù nhieàu caûi tieán khaùc trong MPEG-2 bao goàm:
+ Cho pheùp nhieàu caáu truùc laáy maãu: 4:4:4, 4:2:2 vaø 4:2:0.
+ Heä soá DC ñöôïc maõ hoùa vôùi ñoä chính xaùc ñaëc bieät.
+ Baûng löôïng töû rieâng bieät cho caùc thaønh phaàn choùi vaø maøu neân lôïi duïng
ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa maét ngöôøi ít nhaïy caûm hôn vôùi tín hieäu maøu.
+ Cho pheùp caû hai daïng queùt: Queùt xen keõ vaø queùt lieân tuïc.
+ Coù khaû naêng hoài phuïc söõa loãi.
 Cuù phaùp ñaày ñuû cuûa MPEG-2 ñöôïc theå hieän qua caùc taäp con goïi laø
profile, phuø hôïp vôùi caùc lónh vöïc aùp duïng. Moãi profile laïi bao goàm töø 1 ñeán 4
möùc ñoä haïn cheá veà ñoä phaân giaûi khoâng gian, toác ñoä bit.
b) Caáu truùc doøng bit video MPEG-2

Doøng bit MPEG-2 veà cô baûn töông hôïp vôùi MPEG-1, töùc laø cuõng goàm caáu
truùc 6 lôùp teân goïi vaø chöùc naêng caùc lôùp ñöôïc lieät keâ laïi nhö sau:
Lôùp Chöùc naêng

Lôùp chuoãi (Sequence Layer) Ñôn vò noäi dung
Lôùp nhoùm aûnh (GOP Layer) Ñôn vò truy nhaäp ngaãu nhieân
doøn g video maõ hoùa.
Lôùp aûnh (Picture Layer) Ñôn vò maõ hoùa cô baûn
Lôùp laùt (Slice Layer) Ñôn vò taùi ñoàng boä
Lôùp Macro Block (MB Layer) Ñôn vò buø chuyeån ñoän g
Lôùp khoái (Block Layer) Ñôn vò chuyeån ñoåi DCT
Baûn g 2.3: Caùc lôùp cuûa cuù phaùp doøng bit MPEG-2
 Lôùp chuoãi laø ñaïi dieän maõ hoùa cho moät chuoãi aûnh (Video sequence).
 Lôùp nhoùm aûnh cung caáp ñieåm truy caäp ngaãu nhieân. AÛnh baét ñaàu cuûa chuoãi bao
giôø cuõng laø moät aûnh I. AÛnh I naøy cung caáp ñieåm truy caäp vaøo doøng bit maõ hoùa.
 Lôùp laùt coù chöùc naêng hoài phuïc ñoàng boä. Khi doøng bit coù loãi, boä giaûi maõ coù theå
boû qua slice coù loãi vaø baét ñaàu baèng moät slice môùi. Moãi laùt chöùa moät hoaëc moät soá MB.
 Moãi macroblock (MB) laø moät ñôn vò ñöôïc öôùc löôïng chuyeån ñoäng vaø
coù vector chuyeån ñoäng rieâng trong phaàn header cuûa noù.
 Lôùp khoái laø lôùp thaáp nhaát. Moãi khoái laø moät ñôn vò DCT goàm 64 heä soá
(moät heä soá DC vaø 63 heä soá AC pheùp chuyeån ñoåi cosine rôøi raïc) cuûa khoái aûnh I
hoaëc khoái sai soá döï baùo (aûnh P, B).
So vôùi MPEG-1, cuù phaùp doøng bit MPEG-2 coù theâm moät soá chöùc naêng môû roäng.
Do ñoù coù 2 höôùng ñi trong doøng bit MPEG-2 nhö hình veõ döôùi ñaây: hoaëc theo quy
trình MPEG-1 hoaëc theo caùc chöùc naêng môû roäng rieâng cuûa MPEG-2.
MPEG-1
Sequence headend ISO/IEC 11172-2
(ñaàu ñeà chuoãi) Doøng bit
xtended Sequence
(chuoãi môû roäng)
Hình 2.13: Cuù phaùp doøng bit MPEG-2

c) Khaû naêng co giaûn cuûa MPEG-2
Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm quan troïng nhaát cuûa MPEG-2 laø söï phuø hôïp vôùi
nhieàu öùng duïng video. Coù theå söû duïng MPEG-2 cho phaân phoái truyeàn hình tieâu
chuaån (Standard Television), truyeàn hình phaân giaûi cao (High Definition Television)
hoaëc cho truyeàn daãn tín hieäu truyeàn hình thoâng qua caùc maïng truyeàn thoâng.

Tính co giaõn cuûa doøng bit MPEG-2 laø khaû naêng giaûi maõ ñöôïc moät phaàn doøng bit
MPEG-2 ñoäc laäp vôùi phaàn coøn laïi cuûa doøng bit ñoù nhaèm khoâi phuïc video vôùi chaát löôïng
haïn cheá (haïn cheá ñoä phaân giaûi khoâng gian, ñoä phaân giaûi thôøi gian hoaëc haïn cheá veà
SNR...). Döïa theo tính co giaõn, doøng bit ñöôïc phaân thaønh hai hay nhieàu lôùp. Taäp con nhoû
nhaát cuûa cuù phaùp doøng bit coù theå giaûi maõ moät caùch ñoäc laäp ñöôïc goïi laø lôùp cô baûn. Caùc
lôùp coøn laïi ñöôïc goïi laø caùc lôùp naâng cao. Coù nhieàu loaïi co giaõn khaùc nhau nhö:
 Co giaõn khoâng gian: Doøng bit goàm hai hay nhieàu lôùp video coù ñoä phaân
giaûi khoâng gian khaùc nhau.
 Co giaõn SNR: Doøng bit goàm hai hay nhieàu lôùp video coù cuøng ñoä phaân
giaûi khoâng gian nhöng tæ soá tín hieäu treân nhieãu SNR laø khaùc nhau.
 Co giaõn thôøi gian: Doøng bit goàm hai hay nhieàu lôùp video coù cuøng ñoä phaân
giaûi khoâng gian nhöng coù ñoä phaân giaûi thôøi gian khaùc nhau.
 Co giaõn phaân chia soá lieäu: Doøng bit video ñöôïc chia laøm hai phaàn. Phaàn
öu tieân cao (lôùp cô baûn) goàm caùc heä soá DCT taàn soá thaáp, phaàn öu tieân thaáp
(lôùp naâng cao) goàm caùc heä soá DCT taàn soá cao.
Co giaõn phaân chia soá lieäu chính laø moät daïng cô baûn cuûa co giaõn taàn soá. Tieâu
chuaån MPEG-2 ñaõ qui ñònh chính thöùc hai loaïi co giaõn: co giaõn khoâng gian vaø co
giaõn SNR. Caùc loaïi co giaõn khaùc chæ môùi ôû daïng döï thaûo.
d) Profile vaø Level cuûa MPEG-2
Phaïm vi öùng duïng cuûa MPEG-2 raát roäng. Moãi öùng duïng ñoøi hoûi möùc ñoä phöùc taïp
khaùc nhau. Bôûi vaäy, MPEG-2 ñònh nghóa caùc möùc (level) vaø caùc taäp con
(profile) phuø hôïp cho töøng lónh vöïc aùp duïng. Profile xaùc ñònh cuù phaùp doøng bit vaø level
xaùc ñònh caùc tham soá haïn cheá ñoä phaân giaûi khoâng gian, toác ñoä bit.
Coù 4 möùc: low (thaáp), main (chính), high-1440 (cao-1440) vaø high (cao).
Kích côõ aûnh quy ñònh bôûi 4 möùc töông öùng sau:
Level Côõ khung

Low 352x288 (baèng 1/4 côõ aûnh SDTV)
Main 720x576 (côõ chuaån SDTV)
High-1440 1440x1152 (côõ HDTV)
High 960x576 hoaëc 1920x1152
Baûng 2.4: Möùc aûnh trong MPEG-2
Coù 5 profile laø: Simple (ñôn giaûn), Main (chính), SNR scalable (co giaõn
SNR), Spatial scalable (coù khaû naêng co giaõn khoâng gian) vaø High profile.
Toång coäng coù 12 toå hôïp profile, level. Trong ñoù:

 MP @ ML (Main profile @ Main level):
Laáy maãu 4:2:0
Ñoä phaân giaûi: 720*576
Toác ñoä bit: 15Mbps
Daïng aûnh: I, P, B
ÖÙng duïng vaøo vieäc soá hoùa truyeàn hình tieâu chuaån (Standard television).
 MP @ HL (Main profile @ High level):
Laáy maãu 4:2:0
Ñoä phaân giaûi: 1920x1152
Toác ñoä bit: 80Mbps
Daïng aûnh söû duïng: I, P, B
ÖÙng duïng vaøo HDTV (truyeàn hình soá coù ñoä phaân giaûi cao).
 Sau naøy coù boå sung 4:2:2 P @ ML (4:2:2 Profile @ Main level) aùp duïng
vaøo lónh vöïc saûn xuaát chöông trình truyeàn hình (studio) vì caùc lyù do sau:
+ Chaát löôïng cao: Ñoä phaân giaûi maøu toát hôn so vôùi MP @ ML (laáy maãu
4:2:0), chaát löôïng toång quaùt cao hôn do söû duïng toác ñoä bit lôùn hôn.
+ Coù khaû naêng sao cheùp nhieàu laàn maø vaãn ñaûm baûo chaát löôïng y nhö video goác.
+ Tính linh hoaït: Nhoùm anh (GOP) ngaén hôn neân thuaän tieän cho vieäc daøn
döïng, bieân taäp chöông trình truyeàn hình.
+ Tính kinh teá: Giaù thaønh löu tröõ vaø truyeàn daãn giaûm, coù khaû naên g töông
hôïp giöõa caùc thieát bò cuûa nhieàu haõng saûn xuaát khaùc nhau.
Caùc tham soá cô baûn cuûa 4:2:2 P @ ML:
Caáu truùc laáy maãu: 4:2:2
Ñoä phaân giaûi aûnh: 720*576
Toác ñoä doøng bit: 20Mbps
Daïng aûnh söû duïng: I, P, B
2. Coâng ngheä gheùp keânh

Ngaøy nay, vieäc söû duïng phoå taàn soá ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng. Vì phoå taàn soá laø
taøi saûn höõu haïn cuûa quoác gia phuïc vuï nhieäm vuï thoâng tin lieân laïc ngaøy caøng phaùt
trieån khoâng ngöøng cuûa xaõ hoäi, cuõng nhö phuïc vuï cho vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi,
an ninh quoác phoøng. Vieäc söû duïng taàn soá moät caùch tieát kieäm vaø coù hieäu quaû laø öu
tieân haøng ñaàu. Gheùp keânh laø gheùp nhieàu luoàng tín hieäu laïi vôùi nhau thaønh moät
luoàng duy nhaát, nhaèm tieát kieäm keânh truyeàn. Coù hai phöông phaùp gheùp keânh soá:

 Gheùp keânh phaân chia theo thôøi gian (TDM - Time Division Multilexing
Method). Veà nguyeân lyù TDM gaùn caùc khe thôøi gian moät caùch tuaàn hoaøn cho caùc
doøng sô caáp audio, video vaø soá lieäu.
V4 V3 V2 V1 Framer
A4 A3 A1 A3 V3 D2 V2 D1 A1 V1
MULTIPLEXER
TS3 TS2 TS1
D4 D2 D1

Hình 2.14: Gheùp keânh theo thôøi gian
 Gheùp keânh goùi (Packet Multiplexing Method). Trong caùch gheùp keânh goùi, caùc goùi
soá lieäu töø caùc doøng sô caáp audio, video, soá lieäu ñöôïc ñan xen vaøo nhau moät caùch tuaàn hoaøn
hoaëc khoâng tuaàn hoaøn, goùi naøy tieáp theo goùi kia ñeå hình thaønh moät doøng gheùp keânh.
V3 V2 V1 Framer
A3 A2 A1 D3 A3 V3 D2 A2 V2 D1 A1 V1
MULTIPLEXER
D3 D2 D1
Hình 2.15: Gheùp keânh goùi
2.1 Heä thoáng gheùp keânh video soá theo tieâu chuaån MPEG-2
2.1.1 Gheùp keânh goùi theo chuaån MPEG
Doøng sô caáp chöông trình #1

Doøng sô caáp chöông trình #2
BOÄ
Doøng sô caáp chöông trình #n GHEÙP Doøng gheùp keânh
Soá lieäu rieâng KEÂNH MPEG-2
Thoâng tin dòch vuï MPEG-2
Ñieàu kieån truy caäp

coù ñieàu kieän
Hình 2.16: Boä gheùp keânh MPEG-2
Heä thoáng gheùp keânh goùi moâ taû caùch thöùc caùc doøng soá video neùn, audio neùn vaø caùc
doøng soá lieäu khaùc ñöôïc gheùp chung laïi vôùi nhau ñeå taïo ra doøng gheùp keânh MPEG. Moät
soá thuaät ngöõ vaø caùc nguyeân lyù cô baûn cuûa caùc lôùp heä thoáng MPEG:

 Chöông trình (Program): Theo ngoân ngöõ phaùt thanh truyeàn hình thì chöông
trình thöôøng coù nghóa laø caùc tieát muïc thoâng tin, giaùo duïc, giaûi trí, … ñöôïc caùc ñaøi
phaùt leân soùng haøng ngaøy. Trong ngöõ nghóa cuûa MPEG, thuaät ngöõ chöông trình coù
nghóa laø moät keânh (channel) hay moät dòch vuï phaùt soùng (broadcast service) ñôn.
Theo nghóa naøy thì VTV1, VTV2, HTV7, … laø caùc chöông trình.
 Doøng sô caáp ES (Elementary Stream): Moät chöông trình bao goàm moät hay
nhieàu doøng sô caáp. Chöông trình truyeàn hình thoâng thöôøng bao goàm ba doøng sô caáp
ñoù laø: doøng video, doøng audio vaø doøng soá lieäu teletex.
 Doøng gheùp keânh: Lôùp heä thoáng MPEG-2 moâ taû caùch thöùc caùc doøng sô caáp
cuûa moät chöông trình hay cuûa nhieàu chöông trình ñöôïc gheùp chung vôùi nhau taïo
thaønh moät doøng soá lieäu thích hôïp cho löu tröõ soá, hay truyeàn daãn soá.
 Caùc thoâng tin caàn thieát khaùc:
+ Heä thoáng caùc nhaõn thôøi gian (Tim Stamp - TS): Söû duïng ñeå ñaûm baûo caùc
doøng sô caáp lieân heä vôùi nhau ñöôïc phaùt laïi moät caùch ñoàng boä taïi boä giaûi maõ.
+ Caùc baûng thoâng tin dòch vuï (Service Imformation): Moâ taû chi tieát veà thoâng soá
maïng, veà caùc chöông trình ñöôïc gheùp keânh vaø veà baûn chaát cuûa caùc doøng sô caáp khaùc nhau.
+ Caùc thoâng tin ñieàu kieån vieäc xaùo troän (Scrambling) soá lieäu, caùc thoâng tin
duøng ñeå truy caäp coù ñieàu kieän CA (Conditional Access).
+ Caùc keânh soá lieäu rieâng (Private Data): Soá lieäu rieâng laø doøng soá lieäu maø
noäi dung cuûa noù khoâng ñöôïc quy ñònh bôûi chuaån MPEG.
+ ÔÛ MPEG, ñeå ñaït ñöôïc söï ñoàng boä thoâng qua vieäc söû duïng nhaõn thôøi gian
taàn soá vaø chuaån ñoàng hoà (Clock System CS). CS laø maãu data 33 bit chæ baùo thôøi
gian theo ñoàng hoà thôøi gian heä thoáng (System Time Clock STC) cuûa moät ñôn vò
trình dieãn (Presentation Unit PU: aûnh, video, audio, …) naøo ñoù.
2.1.2 Heä thoáng gheùp keânh MPEG-2
Video Maõ hoaù

Ñoùng goùi Gheùp Doøng chöông
vaøo video
keânh trình
doøng
Audio Maõ hoaù
Ñoùng goùi chöông
vaøo audio
trình
Gheùp
keânh
Döõ lieäu
doøng
truyeàn Doøng truyeàn
taûi taûi
Hình 2.17: Heä thoáng gheùp keânh MPEG-2

Heä thoáng gheùp keânh MPEG-2 ñöôïc chia thaønh 2 heä thoáng: Heä thoáng gheùp
keânh doøng chöông trình vaø heä thoáng gheùp keânh doøng truyeàn taûi.
Boä maõ hoùa video maõ hoùa tín hieäu video soá ñònh daïng CCIR-601 thaønh doøng sô
caáp video (video ES) coù chieàu daøi gaàn nhö voâ taän vaø chæ chöùa thoâng tin toái caàn thieát
ñeå coù theå khoâi phuïc laïi hình aûnh ban ñaàu.
Boä maõ hoùa audio maõ hoùa tín hieäu audio soá ñònh daïng AES/EBU thaønh doøng sô
caáp audio coù chieàu daøi tuøy yù (taàn soá laáy maãu 48KHz, löôïng töû hoùa 24 bit vaø toác ñoä
bit laø 1152Kbps).
Ñeå coù theå truyeàn ñöôïc vôùi toác ñoä cao, caùc doøng video, audio ñöôïc ñoùng goùi laïi
thaønh caùc doøng sô caáp PES (Packetized Elementary Stream) töông öùng vôùi caùc goùi
coù ñoä daøi thay ñoåi. Moãi goùi PES bao goàm moät header vaø moät soá lieäu trích ra töø
doøng sô caáp. Caùc goùi PES laïi ñöôïc gheùp vôùi nhau taïo ra doøng chöông trình (PS -
Program Stream) hay doøng truyeàn taûi (TS - Transport Stream).
Tín hieäu video, audio, döõ lieäu
Ñònh daïng nguoàn Giaûi ñònh daïng nguoàn
Lôùp neùn Maõ hoaù neùn Giaûi maõ neùn
Ñoùng goùi Môõ goùi
Lôùp heä Ña hôïp doøng Giaûi maõ ña

thoáng PS hôïp doøng PS
Ña hôïp doøng TS Giaûi ña hôïp doøng TS
Hình 2.18: Heä thoáng caáu truùc caùc lôùp MPEG

Trong heä thoáng MPEG-2 coù 2 lôùp:
 Lôùp neùn: Moâ taû cuù phaùp cuûa doøng video vaø audio döïa treân caáu truùc doøng data
video vaø audio (ñaõ trình baøy trong phaàn tröôùc). Caùc chuoãi data video vaø audio ñoäc
laäp ñöôïc maõ hoùa MPEG-2 ñeå taïo ra caùc doøng ñoäc laäp goïi laø doøng cô baûn.
 Lôùp heä thoáng: Ñònh nghóa toå hôïp cuûa caùc doøng bit audio vaø video rieâng bieät
thaønh moät doøng ñôn ñeå löu tröõ (doøng chöông trình PS) hay ñeå truyeàn taûi (doøng
truyeàn taøi TS). Heä coøn goàm caùc thoâng tin ñònh thôøi vaø thoâng tin khaùc caàn cho giaûi
ña hôïp doøng audio, video vaø ñeå ñoàng boä audio-video ôû phía giaûi maõ; thoâng tin
chuaån ñoàng hoà heä thoáng (System Clock Reference - SCR) vaø nhaõn thôøi gian trình
dieãn (Presentation Time Stamp - PTS) ñöôïc cheøn vaøo doøng bit MPEG.

Chuaån MPEG ñònh nghóa moät heä thoáng ba doøng data coù thöù baäc nhö sau: doøng
sô caáp ñaõ ñoùng goùi, doøng chöông trình vaø doøng truyeàn taûi.
 Doøng sô caáp ñoùng goùi (PES): Qua boä ñoùng goùi, doøng sô caáp ñöôïc chia thaønh
caùc goùi coù ñoä daøi tuøy yù. Noäi dung goùi coù nguoàn goác töø doøng data hay doøng audio
hay doøng video ñaõ ñöôïc maõ hoùa MPEG-2.
8 byte Phaàn payload ES (lôùn nhaát 8x210 – 8 = 8184 byte)
SC SC SC SI PL PL BS BS
Teân Soá byte Muïc ñích

SC 3 Maõ baét ñaàu
SI 1 Nhaän daïng doøng
PL 2 Ñoä daøi goùi
BS 2 Kích côõ boä ñeäm
Hình 2.19: Caáu truùc PES

 Doøng chöông trình (PS - Program Stream): Caùc goùi PES coù nguoàn goác töø
1 hay nhieàu doøng sô caáp duøng chung goác thôøi gian nhö laø doøng audio, video, data,
ñöôïc gheùp thaønh moät doøng chöông trình PS nhö caùc loâ (pack) coù tính laëp laïi. Trong
phaàn header cuûa loâ, SCR ñaûm baûo caùc goùi audio vaø video ñöôïc ñònh thôøi. Ñoù laø tín
hieäu thôøi gian thöïc chæ baùo thôøi gian truyeàn trong lo ñoù. Caùc loâ PS coù ñoä daøi tuøy yù.
Soá löôïng vaø trình töï caùc goùi trong loâ khoâng ñöôïc ñònh nghóa, nhöng caùc goùi ñöôïc
gôûi theo trình töï thôøi gian. Moät PS coù theå mang tôùi 32 doøng audio, 16 doøng video,
16 doøng data; taát caû ñeàu coù chung goác thôøi gian. PS nhaïy vôùi loãi vaø ñöôïc duøng ghi
hình ña phöông tieän vaø phaân phoái noäi boä, trong caùc öùng duïng coù sai soá truyeàn coù
theå boû qua ñöôïc.
 Doøng truyeàn taûi (TS - Transport Stream): Coù theå ñöôïc taïo thaønh töø moät toå
hôïp 1 hay nhieàu doøng PS coù goác thôøi gian ñoäc laäp nhau hoaëc töø moät toå hôïp caùc
PES. Tuy nhieân, PS khoâng phaûi laø moät boä con cuûa TS, do TS khoâng chöùa taát caû
thoâng tin treân thì caùc goùi PES coù nguoàn goác töø moät hay nhieàu doøng sô caáp ES duøng
chung goác thôøi gian hay goác thôøi gian khaùc nhau nhö doøng audio, video vaø data
ñöôïc gheùp hôïp thaønh moät doøng truyeàn taûi TS goàm caùc goùi truyeàn taûi coù kích côõ nhoû
mang tính laëp laïi. Moät hay nhieàu PS coù clock chuaån khaùc nhau cuõng coù theå ñöôïc
gheùp hôïp thaønh moät TS qua söï chuyeån ñoåi trong goùi PES. Caùc goùi TS coù chieàu daøi
coá ñònh 188 byte vaø noäi dung data cuûa chuùng. Chuùng mang thoâng tin ñònh thôøi,
thoâng tin ñoàng boä vaø cô cheá söõa jitter ñeå baûo ñaûm truyeàn taûi khoaûng caùch xa tin caäy
ñöôïc. Hôn nöõa, kích côõ goùi data coá ñònh cho pheùp chuyeån ñoåi TS thaønh caùc teá baøo
maïng ATM (Asynchronous Tranfer Mode). Doøng naøy coù söùc ñeà khaùng vôùi loãi neân
ñöôïc chæ ñònh cho caùc öùng duïng coù sai soá khoâng theå boû qua ñöôïc.

Goùi coù ñoä daøi 188 byte

4 byte 184 byte
Phaàn
header
cuûa goùi Soá lieäu truyeàn taûi
TS Phaàn header thích
Byte nghi coù ñoä daøi thay ñoåi
1 byte 3 byte ñieàu kieån
ñoàng boä
Hình 2.20: Caáu truùc goùi doøng truyeàn taûi TS
Doøng sô caáp
video Chuoãi Video # n-1 Chuoãi Video # n Chuoãi Video # n+1
Doøng sô caáp
video ñaõ
ñoùng goùi
Goùi PES (ñoä daøi thay ñoåi, lôùn hôn 64 Kbit)
Caùc goùi
truyeàn taûi
video
188 byte/goùi
Doøng sô caáp
audio Chuoãi Audio # n-1 Chuoãi Audio # n Chuoãi Audio #
n+1
Doøng sô caáp
audio ñaõ
ñoùng goùi
Goùi PES (ñoä daøi thay ñoåi, lôùn hôn 64 Kbit)
188 byte/goùi
Caùc goùi
truyeàn taûi
audio 1
Doøng
truyeàn taûi Video Audio1 Audio2 Dö lieäu Video Audio Video Audio Video Audio Video
ña chöông
trình
Doøng chöông Doøng chöông Doøng chöông
trình #1 trình #2 trình #3
188 byte
Hình 2.21: Ñònh daïng doøng truyeàn taûi MPEG-2

2.1.3 Gheùp keânh doøng chöông trình (Program Stream Mux)
Moät doøng chöông trình laø keát quaû gheùp keânh moät vaøi doøng cô sôû ñoùng goùi söû
duïng cuøng moät heä thoáng xung nhòp thôøi gian. Chöông trình coù theå laø moät doøng
video coù keøm audio hoaëc moät chöông trình nhieàu keânh audio.
Video PES Program

stream Program stream (PS)
MUX
Audio PES
Hình 2.22: Gheùp keânh doøng chöông trình PS

Doøng video cô sôû ñöôïc chia thaønh caùc ñôn vò truy caäp (AU-Access Units). Moãi
AU chöùa döõ lieäu ñaõ ñöôïc neùn cuûa moät aûnh. Caùc aûnh naøy ñöôïc phaän bieät bôûi aûnh I, P
hoaëc B. Moãi video AU laø moät goùi chöông trình (Program Stream Packet), caùc goùi naøy
thay ñoåi veà kích thöôùc. Ví duï goùi aûnh I lôùn hôn nhieàu goùi aûnh B. Tuy nhieân ñoái vôùi
caùc ñôn vò truy caäp audio soá (DAA-Digital Audio Access) thöôøng coù cuøng kích thöôùc
vaø vaøi DAA taïo thaønh moät goùi doøng chöông trình.
PES header
Audio Video Audio
Goùi PES
Hình 2.23: Doøng chöông trình

Doøng chöông trình ñöôïc thieát keá ñeå truyeàn trong moâi tröôøng khoâng coù taïp nhieãu
vaø sai nhaàm, ví duï nhö trong caùc öùng duïng CD – ROM vì 2 nguyeân nhaân sau:
 Doøng chöông trình bao goàm caùc goùi töông ñoái daøi noái tieáp nhau vaø ñoä daøi
naøy laïi luoân thay ñoåi. Moãi goùi baét ñaàu baèng moät tieâu ñeà (header). Moãi loãi xaûy ra
trong phaàn tieâu ñeà coù theå laøm maát thoâng tin cuûa toaøn goùi vì caùc goùi cuûa chöông
trình coù theå chöùa vaøi chuïc Kbyte soá lieäu neân söï maát maùt thoâng tin cuûa moät goùi coù
theå laøm maát hoaït giaùn ñoaïn caû moät khung aûnh.
 Ñoä daøi goùi khoâng coá ñònh khieán cho boä giaûi maõ khoâng döï ñoaùn ñöôïc khi naøo goùi
chaám döùt vaø khi naøo goùi môùi baét ñaàu. Thay vaøo ñoù, boä giaûi maõ ñoïc vaø dòch laïi toaøn boä
thoâng tin veà ñoä daøi goùi chöùa trong moãi tieâu ñeà, neáu thoâng tin veà ñoä daøi goùi naøy bò loãi,
boä giaûi maõ seõ maát ñoàng boä vaø nhö vaäy seõ laøm maát thoâng tin ít nhaát laø moät goùi.
Vì moâi tröôøng truyeàn daãn phaùt soùng maø chuùng ta quan taâm luoân coù taïp nhieãu
vaø sai nhaàm, do ñoù khoâng theå duøng doøng chöông trình ñöôïc maø phaûi duøng doøng
truyeàn taûi.

2.1.4 Gheùp keânh doøng truyeàn taûi (Tranpost Stream Mux)
PES header
Audio Video Audio Video Audio Video
Goùi TS
PES header
Hình 2.24: Doøng truyeàn taûi
Neáu chia caùc goùi PES coù ñoä daøi khaùc nhau thaønh caùc goùi TS coù ñoä daøi khoâng
ñoåi (thöôøng coù chieàu daøi 188 byte) vaø truyeàn caùc goùi naøy ñi sau khi ñaõ coäng vôùi
doøng bit ñieàu khieån duøng ñeå moâ taû chöông trình.
PID 1
Video PES
PID 2
Audio PES
GHEÙP
PID (n -3) KEÂNH Doøng truyeàn taûi
Video PES
PID (n -2) DOØNG
Audio PES TRUYEÀN
PID (n -1) TAÛI
Data
Doøng aùnh PID (n)
xaï cô sôû
Hình 2.25: Gheùp keânh doøng truyeàn taûi
Trong doøng truyeàn taûi, caùc goùi PES töø caùc doøng sô caáp khaùc nhau ñöôïc phaân nhoû
vaø gaùn vaøo phaàn payload cuûa goùi taàn soá. Quy trình naøy phaûi thoûa maõn 2 ñieàu kieän:
 Byte ñaàu tieân cuûa moãi goùi PES phaûi trôû thaønh byte ñaàu tieân cuûa payload cuûa goùi TS.
 Baát kyø goùi TS naøo cuõng chæ mang phaàn döõ lieäu laáy töø cuøng moät goùi PES.
Moãi goùi PES khoâng theå phaân chia döõ lieäu cuûa noù moät caùch chính xaùc vaøo moät
soá nguyeân goùi TS. Thöôøng gaëp tröôøng hôïp khoâng ñuû soá lieäu ñeå laép ñaày vaøo payload
cuûa goùi TS cuoái cuøng. Ñeå thoûa maõn 2 ñieàu kieän treân, ngöôøi ta ñoän theâm vaøo phaàn
adaptaion field vôùi ñoä daøi thích hôïp. Coù theå giaûm toái thieåu ñoä daøi phaàn adaptaion
field naøy baèng caùch löïa choïn chieàu daøi goùi PES hôïp lyù. Goùi PES cuõng thöôøng ñöôïc
choïn ñuû daøi ñeå ña soá caùc goùi TS ñöôïc laép ñaày bôûi soá lieäu coù ích laáy töø caùc goùi PES.
Taát caû caùc goùi sô caáp PES gheùp keânh chung vôùi nhau taïo neân 1 hay nhieàu chöông
trình seõ ñöôïc chuyeån thaønh caùc goùi TS theo cuøng moät caùch thöùc nhö treân. Caùc goùi TS
seõ ñöôïc saép xeáp töøng töï taïo ra doøng truyeàn taûi. Caùc goùi TS chöùa thoâng tin dòch vuï cuõng
nhö caùc goùi TS roãng ñöôïc söû duïng ñeå laép ñaày keânh truyeàn. Thöù töï caùc goùi TS coù theå
saép xeáp tuøy yù mieãn sao ñaûm baûo ñöôïc ñieàu kieän caùc goùi TS cuûa cuøng moät doøng sô caáp
ñoùng goùi PES seõ ñöôïc truyeàn theo thöù töï thôøi gian.

Header Adaptation
cuûa PES Payload PES
field
Header Payload
Payload TS Payload TS Payload TS
cuûa PES TS
Hình 2.26: Chia caùc goùi PES thaønh caùc goùi TS

a) Caáu truùc doøng truyeàn taûi
188 byte
Header Payload Header Payload …… Header Payload
Sync Transport Start Transport PIP Scrambling Adaptation Continuity Adaptati Payload
byte error indicator priority contro field counter -on field
indicator (1 bit) (1 bit) (13 bit) (2 bit) control (4 bit) (n1 byte)
(8 byte) (1 bit) (2 bit)
Adaptation Discontinuity Random Optional Stuffing

field indicator access 5 flags Field byte
lenghth (1 byte) indicator (1 bit) (1 bit) (n2 )
(8 bit) (1 bit)
Splice Transport Adaptation

PCR OPCR countdown private data field
(42 bit) (42 bit) (8 bit) (8+n3) extension
(8 + n4)
Hình 2.27: Caáu truùc goùi truyeàn taûi
Goùi truyeàn taûi coù kích thöôùc coá ñònh vaø baèng 188 byte, chia thaønh döõ lieäu tieâu
ñeà (header) vaø döõ lieäu coù ích (payload). Döõ lieäu tieâu ñeà coù ñoä daøi toái thieåu baèng 4
byte chöùa caùc thoâng tin sau:
 Sync byte (8 bit): Byte ñoàng boä mang giaù trò khoâng ñoåi baèng 0x47 khoâng
phaûi laø giaù trò duy nhaát trong goùi TS vaø coù theå xuaát hieän trong caùc tröôøng cuûa goùi
TS. Tuy nhieân, hieän töôïng sync byte laëp ñi laëp laïi 188 Kbyte cuøng vôùi giaù trò 0x47
cuûa noù seõ taïo cô sôû ñeå nhaän daïng choã baét ñaàu cuûa moät goùi TS môùi.
 Transpost error indication (1 bit): Bit naøy duøng ñeå baùo hieäu coù loãi goùi xaûy
ra treân ñöôøng truyeàn – khi tæ leä sai nhaàm bit (BER –Bit Error Rate) vöôït quaù giaù trò
cho pheùp töø khaâu ñieàu cheá ñeán khaâu giaûi ñieàu cheá, phaân keânh. Giaù trò 1 chæ thò raèng
ñang coù loãi khoâng theå söûa chöõa ñöôïc trong goùi TS hieän haønh, vì vaäy khoâng neân söû
duïng phaàn payload trong goùi TS naøy.

 Payload – unit – start indicator (1 bit): Bit naøy thieát laäp moät côø baùo cho ta bieát
byte ñaàu tieân cuûa phaàn payload chính laø byte ñaàu tieân cuûa goùi PES môùi (ñoái vôùi soá lieäu
video, audio) hay laø phaàn ñaàu cuûa moät baûn (ñoái vôùi thoâng tin ñaëc taû chöông trình PSI).
 Transpost priority (1 bit): Giaù trò 1 chæ thò goùi TS naøy coù quyeàn öu tieân hôn
caùc goùi khaùc. Neáu heä thoáng truyeàn hình soá khoâng hoã trôï vieäc phaân phoái tín hieäu coù
öu tieân thì bit naøy seõ ñöôïc boû qua ôû phía thu.
 Packet indentifcation hay PID (13 bit): Ñaây laø thoâng tin ñeå nhaän daïng goùi
TS thuoäc moät doøng sô caáp ñoùng goùi PES hay thuoäc veà 1 PSI cuï theå naøo ñoù. Trong 213
giaù trò coù theå coù, 17 giaù trò ñöôïc daønh rieâng cho caùc muïc ñích ñaëc bieät. Coøn laïi 8175
giaù trò ñöôïc duøng ñeå gaùn cho caùc doøng goùi sô caáp PES hay PSI khaùc nhau. Nhö vaäy
coù theå gaùn toái ña ñeán hôn 8000 doøng goùi sô caáp vaøo 1 doøng truyeàn taûi. Caùc doøng bit
cô sôû ñoùng goùi PES vaø doøng bit ñieàu khieån nhö ñaõ noùi ôû treân goïi laø aùnh xaï doøng cô sôû
– ñöôïc nhaän bieát bôûi PIDs duy nhaát cuûa chuùng trong giaù trò ñaàu cuûa maønh.
 Transpost scrambing control (2 bit): Chæ thò cheá ñoä xaùo troän döõ lieäu trong phaàn
payload. Ñoái vôùi heä thoáng truyeàn soá transpost scrambing control ñöôïc ñònh nghóa:
Giaù trò Muïc ñích
00 Khoâng bò xaùo troän

10 Khoùa chaün
11 Khoùa leû
01 Döï phoøng
 Adaptation field control (2 bit): Chæ thò cho bieát phaàn tieáp theo cuûa goùi taàn
soá laø caùi gì, coù tröôøng thích nghi (Adaptation field) hay khoâng, vaø neáu coù thì ñi keøm
payload hay khoâng.
Giaù trò Muïc ñích
00 Döï phoøng
10 Chæ coù adaptation field, khoâng coù payload
11 Theo sau adaptation field laø payload
01 Khoâng coù adaptation field, chæ coù payload
 Continuity counter (4 bit): Giaù trò naøy seõ taêng leân 1 theo caùc goùi TS keá tieáp
nhau thuoäc veà cuøng 1 goùi sô caáp PES (cuøng PID). Ñieàu naøy cho pheùp phía giaûi maõ
saép xeáp laïi caùc goùi TS theo ñuùng thöù töï, cuõng nhö phaùt hieän caùc goùi TS bò maát, seõ
duøng phöông phaùp che giaáu loãi ñeå khaéc phuïc.

Söï xuaát hieän cuûa tröôøng thích öùng (adaptation field) ñöôïc baùo hieäu nhôø thoâng
tin vaø adaptation field control trong header. Adaptation field bao goàm caùc thoâng tin
ñöôïc söû duïng cho caùc chöùc naêng giaûi maõ baäc cao hôn, söû duïng caùc côø hieäu (flag) ñeå
chæ söï hieän dieän cuûa caùc tröôøng môû roäng ñaëc bieät ôû phía sau.
 Tröôøng adaptation field coù ñoä daøi thay ñoåi goàm caùc thoâng tin sau ñaây:
+ Adaptation field length (8 bit): Chæ thò soá byte theo sau trong tröôøng
adaptation. Tröôøng adaptation coù theå ñöôïc söû duïng ñeå chöùa caùc byte ñoän mang giaù trò
0xFF vaø khoâng ñöôïc phieân dòch taïi phía giaûi maõ. Neáu coù caùc byte adaptation field length
cuõng phaûi tính caû caùc byte ñoù. Giaù trò adaptation field length luùc ñoù seõ ñöôïc phía giaûi maõ
söû duïng ñeå boû qua tröôøng adaptation field vaø ñeán thaúng tröôøng payload trong goùi.
+ Discontinuity indicator (1 bit): Giaù trò 1 chæ thò söï khoâng lieân tuïc cuûa
chuaån ñoàng hoà (clock reference) hoaëc cuûa boä ñeäm lieân tuïc hoaëc cuûa caû 2.
+ Random access indicator (1 bit): Giaù trò 1 chæ thò goùi PES tieáp theo laø ñaàu
1 chuoãi video thay ñaàu 1 frame audio.
+ ES priority indicator (1 bit): Giaù trò 1 chæ thò ñoä öu tieân cao hôn.
+ 5 flag goàm: PCR flag, OPCR flag, Splicing pion flag, Transport private
data flag, Adaptation field extension flag:
- PCR flag (1 bit): Giaù trò 1 chæ söï hieän dieän cuûa ñoàng hoà chöông trình
PCR. PCR ñöôïc duøng ñeå ñoàng boä hoùa quaù trình giaûi maõ. Trong moät soá tröôøng hôïp,
thoâng tin naøy coù theå ñöôïc söûa ñoåi trong quaù trình truyeàn, PCR phaûi ñöôïc truyeàn ñi
toái thieåu 1 laàn moãi 100ms.
- OPCR flag (1bit): Giaù trò 1 chæ söï hieän dieän cuûa moät PCR goác. Thoâng tin naøy
khoâng bò söõa ñoåi trong quaù trình truyeàn vaø coù theå ñöôïc duøng ñeå thu hoaëc phaùt laïi caùc
chöông trình ñôn. Phía thu khoâng caàn duøng OPCR trong quaù trình giaûi maõ.
- Splicing pion flag (1 bit): Chæ söï hieän dieän cuûa spilie countdown (soá ñeám
ngöôïc ñeán ñieåm raùp noái).
- Transport private data flag (1 bit): Chæ söï hieän dieän cuûa caùc byte döõ lieäu rieâng.
- Adaptation field extension flag (1 bit): Chæ söï hieän dieän cuûa tröôøng môû
roäng tröôøng thích nghi.
+ Optional field goàm:
- PCR – Program Clock Reference (42 bit): Chuaån ñoàng hoà chöông trình.
- OPCR – Orginal Program Clock Reference (42 bit): Chuaån ñoàng hoà
chöông trình goác ñöôïc söû duïng ñeå trích moät chöông trình ñôn ra khoûi doøng truyeàn
taûi ña chöông trình.

- Splice countdown (8 bit): Thoâng baùo soá goùi TS coøn laïi cuûa moät doøng goùi
sô caáp (cuøng PID) cho ñeán khi gaëp ñieåm raùp noái. Ñieåm raùp noái laø ñieåm cuoái cuûa
moät frame audio hay moät aûnh video.
- Transport length (8 bit): Thoâng baùo soá löôïng byte soá lieäu lieân tieáp theo sau.
- Private data bytes (n3 bit): Döõ lieäu rieâng.
- Adaptation field extension (8 bit): Chæ thò soá byte cuûa tröôøng môû roäng
tröôøng thích nghi.
+ Stufing bytes (n2 bit): Caùc byte ñoän coù giaù trò 0xFF ñöôïc cheøn vaøo taïi phía
maõ hoùa. Caùc byte naøy ñöôïc boû qua khoâng xeùt ñeán ôû phía giaûi maõ.
b) Thoâng tin ñaëc taû chöông trình

Trong 1 doøng truyeàn taûi, moãi goùi TS ñöôïc lieân keát vôùi 1 giaù trò PID chæ roõ phaàn
payload cuûa goùi TS naøy thuoäc veà doøng goùi sô caáp naøo. Coù theå coù nhieàu doøng goùi sô caáp
khaùc nhau ñöôïc toå hôïp laïi thaønh nhieàu chöông trình khaùc nhau. Ñeå boä giaûi maõ bieát ñöôïc
doøng goùi sô caáp naøo thuoäc veà chöông trình naøo, caàn theâm trong doøng truyeàn taûi thoâng tin
ñaëc taû chöông trình PSI (Program Specific Information) nhaèm xaùc ñònh moái lieân heä giöõa
caùc chöông trình vaø caùc doøng goùi sô caáp thaønh phaàn.
Thoâng tin ñaëc taû chöông trình PSI goàm 4 loaïi baûng sau ñaây:
Giaù trò PID Table ID

Loaïi PSI Chöùc naêng
(13 bit) (8 bit)
PAT (Program 0x0000 0x00 Gaùn soá chöông trình vaø
Association Table) PID cuûa PMT
NIT (Network Ñöôïc gaùn 0x40 ÷ 0xFE Chæ ñònh caùc thoâng soá cuûa
Information Table) trong PAT maïng vaät lyù
PMT (Program Map Ñöôïc gaùn 0x02 Chæ ñònh caùc giaù trò PID cho
Table) trong PAT caùc thaønh phaàn cuûa chöông
trình (caùc goùi sô caáp)
CAT (Conditional 0x0001 0x01 Chöùa thoâng tin vaø soá lieäu
Access Table) duøng ñeå xaùo troän
Baûng 2.5: Baûng ñaëc taû chöông trình
Ñeå thuaän tieän cuõng nhö ñeå giôùi haïn ñoä daøi, 1 soá PSI coù theå ñöôïc truyeàn ñi theo
töøng phaàn. Neáu goùi TS coù chöùa phaàn ñaàu cuûa baát kyø phaàn naøo thì tröôøng payload
ñöôïc môû ñaàu baèng con troû chæ roõ vò trí cuûa phaàn môùi ñoù.

 Baûng aùnh xaï chöông trình (PMT):
Moãi chöông trình treân doøng truyeàn taûi ñeàu coù 1 PMT töông öùng. Baûng naøy moâ taû
chi tieát veà chöông trình vaø caùc doøng goùi sô caáp taïo neân chöông trình ñoù. Coù theå ghi
theâm caùc boä moâ taû vaøo PMT. Boä moâ taû mang caùc thoâng tin chi tieát veà chöông trình
cuõng nhö veà caùc doøng goùi sô caáp thaønh phaàn nhö: caùc thoâng soá maõ hoùa video, audio,
nhaän daïng ngoân ngöõ, thoâng tin veà dòch chuyeån hình aûnh (sang traùi, phaûi, treân, döôùi) vaø
queùt, chi tieát veà truy caäp coù ñieàu kieän, thoâng tin veà baûn quyeàn.
 Baûng toå chöùc chöông trình (PAT):
Dang saùch taát caû caùc chöông trình chöùa trong doøng truyeàn taûi seõ ñöôïc ghi treân
PAT. Ta deã daøng tìm thaáy baûng naøy vì noù coù giaù trò PIT = 0. Moãi chöông trình ñöôïc
lieät keâ cuøng vôùi giaù trò cuûa goùi TS coù chöùa PMT cuûa chöông trình ñoù. Moät PMT
cuõng coù theå chöùa chi tieát cuûa nhieàu chöông trình, thay vì chæ 1 chöông trình, khi caùc
chi tieát cuûa caùc chöông trình naøy ñuû ngaén.
 Baûng thoâng tin maïng (NIT):
Trong PAT, chöông trình soá 0 ñöôïc daønh rieâng ñeå chæ ñeán NIT. Baûng NIT laø tuøy
choïn vaø noäi dung cuûa baûng cuõng mang tính rieâng tö (nghóa laø ñöôïc ñònh nghóa bôûi ñaøi
truyeàn hình hay ngöôøi söû duïng, chöù khoâng phaûi bôûi MPEG-2). Neáu baûng NIT hieän dieän
seõ cung caáp caùc thoâng tin veà maïng vaät lyù ñeå truyeàn doøng truyeàn taûi nhö: taàn soá keânh
truyeàn, chi tieát veà boä phaùt ñaùp veä tinh, ñaëc tính ñieàu cheá, vv…
 Baûng truy caäp coù ñieàu kieän (CAT):
Neáu coù doøng sô caáp ñoùng goùi naøo trong doøng truyeàn taûi ñöôïc xaùo troän, thì
baûng CAT phaûi hieän dieän ñeå cung caáp caùc thoâng tin chi tieát veà heä thoáng xaùo troän
ñöôïc söû duïng vaø cung caáp giaù trò PID cuûa goùi TS chöùa thoâng tin veà quaûn lyù vieäc
truy caäp coù ñieàu kieän. Ñònh daïng cuûa loaïi thoâng tin naøy khoâng ñöôïc quy ñònh bôûi
MPEG-2, maø phuï thuoäc vaøo heä thoáng xaùo troän ñöôïc söû duïng.
c) Heä thoáng gheùp keânh caùc doøng truyeàn taûi
Ñeå taêng tính hieäu quaû, caùc doøng truyeàn taûi coù theå ñöôïc gheùp laïi vôùi nhau taïo
thaønh doøng truyeàn taûi gheùp keânh caáp heä thoáng (system level multiplex)
TS 1
TS 2
TS (n -1) System level

Multiplexer
mutiplexer
TS (n)
Elementary PID (0)
stream map
Hình 2.28: Gheùp keânh doøng bit truyeàn taûi caáp heä thoáng

Trong quaù trình coäng caùc doøng bit truyeàn taûi (vôùi caùc PIDs töông öùng) seõ töông
öùng vôùi vieäc coäng caùc chöông trình rieâng bieät vaø doøng bit ñieàu khieån caùc heä thoáng
(ñöôïc ñònh nghóa vôùi PID = 0). Doøng bit naøy mang caùc thoâng tin trong 1 baûng toå chöùc
chöông trình, saép xeáp caùc chæ soá nhaän dieän chöông trình, töông öùng treân moãi doøng
truyeàn taûi cuûa chuùng; quaù trình nhaän dieän chöông trình döïa vaøo caùc chæ soá trong baûng
nhö ñaõ moâ taû. Moät “chöông trình” phuø hôïp trong ngöõ caûnh naøy, theo quan nieäm
truyeàn thoáng ñöôïc goïi laø “1 keânh” (ví duï nhö VTV1, HTV7, vv…).
Baûng toå chöùc chöông trình cho pheùp nhaän bieát chæ soá PID cuûa doøng bit, chöùa
baûng aùnh xaï chöông trình cuûa caùc chöông trình ñaëc tröng. Theo ñoù, quaù trình nhaän
dieän 1 chöông trình vaø noäi dung cuûa noù mang thoâng tin trong 2 phaïm vi sau:
 Thöù nhaát: Baûng toå chöùc chöông trình trong doøng bit PID = 0 duøng ñeå nhaän dieän chæ
soá PID cuûa doøng bit mang noäi dung baûng aùnh xaï chöông trình cho chöông trình.
 Thöù hai: Caùc PIDs cuûa doøng bit cô sôû maø chuùng taïo ra chöông trình thu ñöôïc
töø baûng aùnh xaï chöông trình thích hôïp.
Sau khi caùc böôùc treân hoaøn thaønh, caùc boä loïc taïi boä taùch keânh coù theå thieát laäp caùc
bit doøng truyeàn taûi taïi beân thu phuø hôïp cho töøng chöông trình caàn quan taâm.
Lôùp heä thoáng cuûa boä gheùp keânh trong thôøi gian tieán haønh gheùp keânh heä thoáng,
khaû naêng nhaän dieän caùc chöông trình khaùc nhau cuûa caùc PIDs phaûi chính xaùc nhö taïi
ñaàu vaøo. Ñieàu naøy naûy sinh 1 vaán ñeà laø PIDs cho caùc doøng bit chöông trình khaùc nhau,
laø duy nhaát. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, ñoái vôùi töøng phaïm vi öùng duïng cuûa töøng boä
gheùp, caùc PIDs ñöôïc söûa ñoåi ngay tröôùc khi ñöa vaøo boä gheùp. Söï thay ñoåi phaûi ñöôïc
ghi laïi trong caû 2 baûng toå chöùc chöông trình vaø baûng aùnh xaï chöông trình. Maïch phaàn
cöùng seõ thöïc hieän chia laïi nhieäm vuï cuûa PID trong thôøi gian thöïc vôùi söï trôï giuùp cuûa
tín hieäu ñoàng boä taïi toác ñoä xung ñoàng boä goùi.
Vieäc xaây döïng doøng bit truyeàn taûi coù theå phaân caáp. Doøng bit sau boä gheùp heä
thoáng coù theå gheùp laïi vôùi nhau treân 1 keânh coù daûi thoâng roäng hôn, baèng caùch trích caùc
baûng toå chöùc chöông trình töø moãi doøng bit gheùp keânh heä thoáng vaø toå chöùc laïi 1 doøng bit
PID = 0 môùi. Caùc PID coù theå ñöôïc aán ñònh laïi trong tröôøng hôïp naøy.
2.2 Gheùp keânh audio

Ngoõ vaøo cuûa boä gheùp keânh goàm audio, maõ thôøi gian, döõ lieäu kieåm tra vaø döõ
lieäu cuûa ngöôøi söû duïng (trong töông lai). Döõ lieäu phuï ñöôïc bieán ñoåi thaønh caùc goùi
döõ lieäu phuï, ñöôïc gheùp keânh vôùi doøng döõ lieäu. Caùc goùi döõ lieäu ñöôïc caáy vaøo khoâng
gian theo tieâu chuaån SMPTE 125M quy ñònh, hình döôùi ñaây bieåu dieãn khoâng gian
döõ lieäu phuï cho giao dieän tín hieäu soá toång hôïp bit-noái tieáp.

Frame 0 Frame 1
Frame con 1 Frame con 2 Frame con 1 Frame con 2
Y Keânh 2 Z Keânh 1 Y Keânh 2 X Keânh 1 Y Keânh 2 AES/EBU
Döõ
4
lieäu
V U C P Frame con
bit 20 bits frame con 1 1 1 1 keá tieáp
phuï
ñaàu bit bit bit bit
4 bit
20+3 bits döõ lieäu (3 töø)
AES 1 K.1 AES 1 K.2 AES 2 K.1 AES 2 K.2 AES 2 K.1 AES 2 K.2
1 2 3 4 3 4
00 01 10 11 10 11
CHECK SUM
DBN
ADF
ADF
ADF
ADF
ADF
ADF
DID
X+1
X+2
X+1
X+2
X+1
X+2
X+1
X+2
X+1
X+2
X+1
X+2
DC
X
X
Caëp maãu Caëp maãu
Nhoùm audio
Goùi döõ
lieäu môû Ñeán 255 10-bit töø
roäng (24
bit mode)
Goùi döõ lieäu audio
Hình 2.29: Taïo ñònh daïng goùi döõ lieäu audio töø moät doøng dö lieäu audio noái tieáp AES/EBU
Moãi goùi chöùa toái ña 262 töø song song 10-bit, bao goàm:
 Moät côø döõ lieäu phuï 3 töø ADF: Caùc giaù trò cuûa noù laø 000, 3FF, 3FF vaø ñaùnh
daáu söï baát ñaàu cuûa goùi döõ lieäu.
 Moät töø nhaän daïng döõ lieäu toái öu DID: Töø naøy nhaän daïng noäi dung döõ lieäu
cuûa moãi goùi cho ngöôøi söû duïng. Neáu noäi dung laø döõ lieäu audio, thì nhieàu töø DID
khaùc nhau ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh 4 nhoùm keânh audio.
 Moät töø veà soá döõ lieäu audio toái öu DBN: Töø naøy cho pheùp maùy thu thay ñoåi
toå hôïp truyeàn baèng caùch ñeám soá goùi döõ lieäu coù moät DID chung. Trong tröôøng hôïp
chuyeån maïch doøng döõ lieäu, maïch ñeám coù theå truyeàn moät côø ñeán heä thoáng xöû lyù
video ñeå boû nhaát thôøi (“aån” hoaëc “ñaåy ra”) baèng moät maïch caét.
 Moät töø ñeám döõ lieäu DC: Töø naøy chæ tæ soá döõ lieäu cuûa ngöôøi söû duïng trong töøng goùi.

 Moät soá thay ñoåi caùc töø döõ lieäu cho ngöôøi söû duïng UDW: Cho pheùp cöïc ñaïi laø 255 töø.
 Töø kieåm tra toång quaùt CS: Maùy thu duøng töø CS ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa goùi.
 Caùc goùi döõ lieäu phuï ña loaïi, gaàn nhau coù theå ñöôïc caáy vaøo baát kyø moät khoâng gian
döõ lieäu phuï naøo. Noù baét ñaàu ngay sau EAV (ñoái vôùi HANC) hoaëc SAV (ñoái vôùi VANC)
ñeå chæ thò söï hieän dieän cuûa döõ lieäu phuï vaø baét ñaàu moät goùi. Neáu khoâng coù ADP trong 3 töø
ñaàu tieân cuûa moät khoâng gian döõ lieäu phuï, thì ñöôïc coi laø khoâng coù döõ lieäu phuï.
Tieâu chuaån SMPTE 272M ñeà xuaát 2 mode hoaït ñoäng cô baûn laø thöïc hieän toái
thieåu vaø thöïc hieän ñaày ñuû baèng AES.
 Thöïc hieän toái thieåu AES vôùi möùc A coù caùc ñaëc ñieåm sau:
+ Caùc töø audio coù ñoä phaân giaûi 20 bit.
+ Taàn soá laáy maãu 48 KHz.
+ Ñoàng boä döõ lieäu audio baèng döõ lieäu video.
+ Chæ moät nhoùm 4 keânh audio.
+ Boä nhôù ñeäm maùy thu côõ 48 maãu audio.
AES 1
AES 2
AES 1
AES 2
AES 1
AES 2
AES 1
AES 2
AES 2
DBN
ADF
ADF
ADF
ADF
ADF
ADF
DID
DC
Goùi döõ 1-42 10-bit töø CS Goùi döõ

lieäu audio lieäu audio
Goùi döõ lieäu môû roäng (24- bit MODE)
Hình 2.30: Caáu truùc döõ lieäu môû roäng

DELA 0
DELA 1
DELA 2
DELB 0
DELB 1
DELB 2
AF 1-2
AF 3-4
RATE
RSRV
RSRV
DBN
ACT
ADF
ADF
ADF
ADF
ADF
DID
DC
CS
EAV
12 töø 10-bit Goùi döõ

lieäu audio
Goùi ñieàu kieån audio (MODE 24 bit)
RATE: cho moãi caëp keânh; ACT: keânh tích cöïc; DELA: treã caëp keânh (video)
Hình 2.31: Caáu truùc goùi kieåm tra audio

Caùc goùi döõ lieäu audio ñöôïc ñònh daïng töø thoâng tin doøng döõ lieäu AES/EBU, 20
bit döõ lieäu audio vaø caùc bit V, U, C (toång coäng 23 bit) ñöôïc tính töø subframe 1
(subframe – aûnh nhoû), keânh 1, cuûa frame 0 cuûa doøng döõ lieäu AES/EBU noái tieáp vaø
aùnh xaï thaønh 3 töø döõ lieäu audio 10 bit vaø X, X+1, X+2; 4 bit tröôùc, 4 bit audio vaø bit
töông öùng ñöôïc xoaù.

Bit ñòa chæ Töø X Töø X+1 Töø X+2

b9 Khoâng b8 Khoâng b8 Khoâng b8
b8 Audio 5 Audio 14 P
b7 Audio 4 Audio 13 C
b6 Audio 3 Audio 12 U
b5 Audio 2 Audio 11 V
b4 Audio 1 Audio 10 Audio 19 (MSB)
b3 Audio 0 (LSB) Audio 9 Audio 18
b2 Keânh 1 Audio 8 Audio 17
b1 Keânh 2 Audio 7 Audio 16
b0 Z Audio 6 Audio 15
Baûng 2.7: Caáu truùc döõ lieäu audio ñaõ ñònh daïng
Baûng treân laø caáu truùc döõ lieäu audio bieãu dieãn 3 töø döõ lieäu 10 bit. Soá keânh ñöôïc
chæ thò baèng 2 bit vaø tính töông ñöông treân 26 bit (tröø caùc bit ñòa chæ b9). Ba töø naøy
ñöôïc caáy töùc thôøi ngay sau header döõ lieäu phuï. Thoâng tin keânh audio thöù 2 (keânh 2)
töø doøng döõ lieäu noái tieáp AES/BEU ñöôïc caáy baèng caùch töông töï. Frame 0 töø doøng
döõ lieäu noái tieáp AES/BEU thöù 2 ñöôïc caáy theâm ñeå hoaøn chænh moät nhoùm audio (4
keânh). Tieâu chuaån AES/BEU ñaëc tröng cho moät chuoãi 192 frame (ñaùnh soá töø 0 ñeán
191) ñeå taïo ra moät khoái. Moãi frame coù 2 frame con (subframe 1 vaø subframe 2)
hoaëc 2 keânh (keânh 1 vaø keânh 2).
Neáu taïo thaønh ñònh daïng moät doøng audio phuï, thì 2 frame (4 subframe hoaëc 4
keânh) seõ taïo thaønh moät nhoùm. Moãi nhoùm goàm 2 ñoâi maãu xuaát phaùt töø 2 doøng döõ lieäu
noái tieáp AES/EBU goác. Moãi ñoâi coù theå nhaän daïng theo 3 caùch sau ñaây:
+ AES 1 (keânh 1/keânh 2) vaø AES 2 (keânh 1/keânh 2).
+ Keânh 1/keânh 2 vaø keânh 3/keânh 4.
+ Keânh 00, keânh 01, keânh 10, keânh 11.
 Thöïc hieän ñaày ñuû AES: AES ñaày ñuû ñöôïc lieân keát vôùi nhieàu khaû naêng hoaït
ñoäng, ñöôïc nhaän daïng baèng möùc B ñeán J, chuùng ñöôïc ñaëc tröng qua:
+ Caùc töø audio coù ñoä phaân giaûi 24 bit.
+ Taàn soá laáy maãu 32,441 KHz hoaëc 48 KHz.
+ Döõ lieäu audio ñoàng boä hoaëc khoâng ñoàng boä vôùi döõ lieäu video.

+ Ñeán 4 nhoùm keânh audio.
+ Dung löôïng boä nhôù maùy laø 64 maãu audio.
Hai goùi coäng vôùi nhau seõ taûi theâm thoâng tin. Vôùi mode 24 bit, 4 bit audio cuûa 2
subframe AES 1 ñöôïc nhoùm laïi thaønh 1 töø 8 bit (goïi laø AUX), coù lieân quan vôùi tín
hieäu AES audio. Taát caû caùc töø AUX töø caùc tín hieäu AES ñöôïc nhoùm thaønh moät goùi
döõ lieäu môû roäng. Goùi naøy coù caáu truùc header gioáng nhau vaø moät soá ñaëc tröng DID.
Noù ñöôïc caáy vaøo khoâng gian döõ lieäu phuï ngay sau goùi döõ lieäu audio coù lieân quan.
Goùi kieåm tra audio ñöôïc xaùc ñònh cho vieäc truyeàn thoâng tin laø soá frame audio,
taàn soá laáy maãu, keânh audio tích cöïc, vaø ñoä treã giöõa audio vaø video cuûa moãi keânh
audio. Goùi naøy laø toái öu vôùi AES ñaày ñuû. Goùi naøy ñöôïc truyeàn moät laàn/maønh nhö laø
goùi thöù nhaát cuûa khoâng gian döõ lieäu phuï sau doøng 11.
Haàu heát döõ lieäu audio ñöôïc caáy vaøo khoâng gian döõ lieäu phuï troáng ôû khoaûn xoaù doøng.
Chuyeån maïch doøng döõ lieäu bit-noái tieáp xaûy ra taïi doøng 10 vaø trong khoâng gian döõ lieäu phuï
doøng tieáp theo khoâng khuyeán caùo cho vieäc caáy döõ lieäu audio. Maïch taùch keânh ôû maùy thu
chöùa boä nhôù ñeäm 64 maãu, cho pheùp khoâi phuïc tín hieäu audio soá moät caùch hoaøn myõ.
Döõ lieäu
video noái Noái tieáp 
Treã Döõ lieäu
tieáp song song Song song gheùp
Gheùp  noái tieáp keânh noái
AES/EBU 1 Noái tieáp  FIFO keânh tieáp
song song Boä nhôù Taïo
ñònh
daïng
AES/EBU 2 Noái tieáp  FIFO
song song Boä nhôù
Hình 2.32: Sô ñoà maïch gheùp keânh audio

Moãi doøng döõ lieäu audio soá cuûa 2 doøng döõ lieäu vaøo (AES/EBU 1 vaø AES/EBU 2)
ñöôïc truyeàn ñeán maïch deserializer. Maïch deserializer giaûi maõ tín hieäu theo ñaùnh daáu
2 pha BPM (biphase maek) vaø ñöa vaøo boä nhôù ñeäm. Boä nhôù ñeäm coù maïch FIFO (first
in first out). Ñaàu ra cuûa 2 maïch FIFO ñöôïc truyeàn ñeán maïch taïo ñònh daïng. Tín hieäu
AES/EBU 320 bit goàm phaàn môû ñaàu (4 bit cuûa X, Y, Z), döõ lieäu audio (4 bit), caëp
subframe 1 – bit (P). 23 bit coøn laïi (23 bit audio vaø 1 bit cho Video (validity), U (user
bit) vaø quy ñònh keânh audio C ñöôïc taïo ñònh daïng thaønh 3 döõ lieäu phuï 10-bit X, X+1,
X+2. Maïch gheùp keânh coäng audio ñaõ ñöôïc taïo ñònh daïng vaøo video ñeå laøm treã. Ñoä
treã video buø ñoä treã do xöû lyù audio soá. Tín hieäu audio ñöôïc gheùp keânh vaøo khoâng gian
döõ lieäu phuï. Video vaø audio ñaõ gheùp keânh ñöôïc xeáp noái tieáp baèng maïch serializer.
Gheùp keânh audio khoâng laøm taêng toác ñoä bit vì audio ñöôïc caáy vaøo vò trí caùc maãu
khoâng söû duïng. Vai troø cuûa boä nhôù ñeäm FIFO laø giöõ coá ñònh toác ñoä döõ lieäu audio.
Trong tröôøng hôïp boä nhôù ñeäm audio (buffer) traøn, thì caùc maãu AES/EBU ñöôïc xoaù
ñeán khi naøo boä nhôù ñeäm trôû veà traïng thaùi bình thöôøng.
Chöông 3: Coâng ngheä SDTV, HDTV

1. Coâng ngheä truyeàn hình soá
1.1 Sô löôïc veà truyeàn hình soá
Caùc heä thoáng truyeàn hình phoå bieán hieän nay nhö: NTSC, PAL, SECAM laø caùc
heä thoáng truyeàn hình analog (töông töï). Tín hieäu video-audio laø haøm lieân tuïc theo
thôøi gian. Tín hieäu truyeàn hình töông töï (töø khaâu taïo döïng, truyeàn daãn, phaùt soùng
ñeán khaâu thu tín hieäu ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu yeáu toá (nhieãu vaø can nhieãu töø
noäi boä heä thoáng vaø töø beân ngoaøi) laøm giaûm chaát löôïng hình aûnh. Ñeå khaéc phuïc hieän
töôïng ñoù ngöôøi ta soá hoaù caùc khaâu trong coâng ngheä saûn xuaát truyeàn hình töø ñoù cho
ra ñôøi coâng ngheä truyeàn hình môùi ñoù laø coâng ngheä truyeàn hình soá.
1.1.1 Ñaëc ñieåm cuûa truyeàn hình soá

Truyeàn hình soá ra ñôøi khaéc phuïc nhöõng ñieåm yeáu cuûa truyeàn hình töông töï
nhöng baûn thaân noù cuõng coù moät vaøi ñieåm yeáu.
a) Nhöõng öu ñieåm cuûa truyeàn hình soá
 Coù theå tieán haønh raát nhieàu quaù trình xöû lyù trong studio (trung taâm truyeàn hình)
maø tæ soá S/N (singer/noise) khoâng giaûm (bieán ñoåi chaát löôïng cao). Trong truyeàn hình
töông töï thì vieäc naøy gaây ra meùo tích luõy (moãi khaâu xöû lyù ñeàu gaây meùo).
 Thuaän lôïi cho quaù trình ghi vaø ñoïc: Coù theå ghi hay ñoïc voâ soá laàn maø chaát
löôïng khoâng bò giaûm.
 Deã söû duïng thieát bò töï ñoäng kieåm tra vaø ñieàu khieån nhôø maùy tính.
 Coù khaû naêng löu tín hieäu soá trong caùc boä nhôù coù caáu truùc ñôn giaûn vaø sau ñoù
ñoïc noù vôùi toác ñoä tuøy yù.
 Khaû naêng truyeàn treân cöï ly lôùn: Tính choáng nhieãu cao (do vieäc caøi maõ söûa
loãi, choáng loãi, baûo veä...).
 Deã taïo daïng laáy maãu tín hieäu, do ñoù deã thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi heä truyeàn
hình, ñoàng boä töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, deã thöïc hieän nhöõng kyõ xaûo trong truyeàn hình.
 Caùc thieát bò soá laøm vieäc oån ñònh, vaän haønh deã daøng vaø khoâng caàn ñieàu chænh
caùc thieát bò trong khi khai thaùc.
 Coù khaû naêng xöû lyù nhieàu laàn ñoàng thôøi moät soá tín hieäu (nhôø gheùp keânh phaân
chia theo thôøi gian).
 Coù khaû naêng thu toát trong truyeàn soùng ña ñöôøng. Hieän töôïng boùng ma thöôøng
xaåy ra trong heä thoáng truyeàn hình töông töï do tín hieäu truyeàn ñeán maùy thu theo

nhieàu ñöôøng. Vieäc traùnh nhieãu ñoàng keânh trong heä thoáng thoâng tin soá cuõng laøm
giaûm ñi hieän töôïng naøy trong truyeàn hình quaûng baù.
 Tieát kieäm ñöôïc phoå taàn nhôø söû duïng caùc kyõ thuaät neùn baêng taàn, tæ leä neùn coù
theå leân ñeán 40 laàn maø haàu nhö ngöôøi xem khoâng nhaän bieát ñöôïc söï suy giaûm chaát
löôïng. Töø ñoù coù theå truyeàn ñöôïc nhieàu chöông trình treân moät keânh soùng, trong khi
truyeàn hình töông töï moãi chöông trình phaûi duøng moät keânh soùng rieâng.
 Coù khaû naêng truyeàn hình ña phöông tieän, taïo ra loaïi hình thoâng tin 2 chieàu, dòch
vuï töông taùc, thoâng tin giao dòch giöõa ñieåm vaø ñieåm. Do söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä
truyeàn hình soá, caùc dòch vuï töông taùc ngaøy caøng phong phuù ña daïng vaø ngaøy caøng môû
roäng. Trong ñoù coù söï keát hôïp giöõa maùy thu hình vaø heä thoáng maùy tính, truyeàn hình töø
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng trôû thaønh phöông tieän thoâng tin caù nhaân.
b) Nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa truyeàn hình soá
 Daûi thoâng cuûa tín hieäu taêng do ñoù ñoä roäng baêng taàn cuûa thieát bò vaø heä thoáng
truyeàn lôùn hôn nhieàu so vôùi tín hieäu töông töï.
 Vieäc kieåm tra chaát löôïng tín hieäu soá ôû moãi ñieåm cuûa keânh truyeàn thöôøng
phöùc taïp hôn (phaûi duøng maïch chuyeån ñoåi soá-töông töï).
c) Hieän traïng veà truyeàn hình soá
Vôùi söï öu vieät cuûa truyeàn hình soá so vôùi truyeàn hình analog, vieäc soá hoùa lónh vöïc
truyeàn hình laø moät ñieàu taát yeáu. Tuy nhieân soá hoùa toaøn boä heä thoáng truyeàn hình nghóa laø
chuyeån tín hieäu töông töï sang daïng soá töø camera truyeàn hình, maùy phaùt, keânh truyeàn ñeán
maùy thu hình. Trong thöïc teá soá hoùa hoaøn toaøn caû heä thoáng truyeàn hình laø moät ñieàu heát
söùc khoù khaên vaø toán keùm vì truyeàn hình töông töï coøn raát phoå bieán, ñoàng thôøi phöông tieän
kyõ thuaät, trang thieát bò coøn raát môùi meõ vaø ñaét tieàn, neân ngöôøi ta chæ thöïc hieän soá hoùa töøng
phaàn. Vieäc soá hoùa heä thoáng truyeàn hình hieän nay ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu ôû phía ñaøi phaùt,
coøn ôû phía ñaàu thu thì söû duïng set-top-box keát noái vôùi maùy thu hình (tivi) analog (hieän soá
löôïng coøn söû duïng raát lôùn) ñeå xem chöông trình truyeàn hình soá.
1.1.2 Sô ñoà cuûa heä thoáng truyeàn hình soá
Tín hieäu audio-video sau khi ñöa qua heä thoáng audio-video (neùn vaø maõ hoùa)
cuøng vôùi caùc doøng döõ lieäu (döõ lieäu phuï vaø döõ lieäu ñieàu kieån) ñöôïc ñöa vaøo heä
thoáng gheùp keânh taïo ra moät doøng soá duy nhaát. Sau ñoù doøng döõ lieäu naøy ñöôïc ñöa
vaøo boä maõ hoùa keânh (neáu coù) roài tieáp tuïc ñöa ñeán boä ñieàu cheá (tuøy vaøo moâi tröôøng
truyeàn maø choïn caùch ñieàu cheá cho phuø hôïp). Sau ñoù tín hieäu ñöôïc ñöa ñeán heä thoáng
phaùt (ñeå ñöa tín hieäu ñeán maùy thu). Tín hieäu qua moâi tröôøng truyeàn vaø heä thoáng
thu ñöôïc ñöa ñeán maùy thu (tivi) ñeå taùi taïo laïi aâm thanh, hình aûnh.

Heä thoáng video

Video
Neùn vaø maõ hoaù Maõ hoaù Heä thoáng
tín hieäu video
Ñieàu cheá
keânh phaùt
Heä thoáng
Heä thoáng audio Heä Moâi tröôøng thu
Audio thoáng truyeàn
Neùn vaø maõ hoaù
Gheùp
tín hieäu audio
keânh
Döõ lieäu phuï
Döõ lieäu ñieàu kieån

Maùy thu (tivi)
Hình 3.1: Sô ñoà heä thoáng truyeàn hình soá
1.2 Tín hieäu video soá

1.2.1 Khaùi quaùt veà video
Hình aûnh laø taäp hôïp caùc maøu saéc, hình daïng, kích thöôùc, … cuûa taát caû caùc vaät
xung quanh maø maét ngöôøi caûm nhaän ñöôïc. Thöïc chaát cuûa quaù trình nhìn thaáy ñöôïc
maøu saéc cuûa maét ngöôøi laø söï taùc ñoäng cuûa caùc böùc xaï ñieän töø coù böôùc soùng naèm
trong vuøng khaû kieán (töø 400 nm ñeán 700 nm) taùc ñoäng maïnh ñeán caùc teá baøo caûm
thuï aùnh saùng trong maét. Coù 3 loaïi teá baøo caûm thuï aùnh saùng trong maét ngöôøi (teá baøo
caûm giaùc maøu ñoû, maøu luïc vaø maøu lam), caûm nhaän 3 vuøng quang phoå khaùc nhau
(töùc ba maøu ñoû, luïc vaø lam). Söï keát hôïp cuøng luùc 3 tín hieäu töø 3 loaïi teá baøo naøy taïo
neân nhöõng caûm giaùc maøu saéc phong phuù.
Video laø söï bieåu dieãn ñieän töû cuûa moät chuoãi caùc aûnh lieân tieáp. Nhöõng aûnh naøy
laø nhöõng aûnh tónh vaø ñöôïc goïi laø caùc frame. Chuoãi caùc frame xuaát hieän vôùi toác ñoä
raát nhanh seõ cho ta caûm giaùc chuyeån ñoäng lieân tuïc (toái thieåu laø 25 frame/giaây).
Maëc duø moãi frame coù söï khaùc nhau, caàn thieát phaûi coù toác ñoä frame cao ñeå ñaït ñöôïc
caûm giaùc chuyeån ñoäng thöïc söï. Toác ñoä frame vaø ñoä phaân giaûi cuûa moãi frame laø caùc
nhaân toá quan troïng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng video. Trong truyeàn hình
thoâng thöôøng ñoä phaân giaûi cuûa truyeàn hình laø 720x576 vaø toác ñoä frame laø 25 hoaëc
30 Hz. Quaù trình camera ghi hình laø quaù trình chuyeån aùnh saùng thaønh tín hieäu ñieän.
1.2.2 Ghi vaø löu tröõ video analog

Vieäc ghi video analog ñöôïc thöïc hieän nhôø maùy camera analog. Tín hieäu aùnh
saùng cuûa hình aûnh ñöôïc camera thu nhaän vaø chuyeån thaønh tín hieäu ñieän vaø tín hieäu

ñieän naøy ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu töø ñeå ghi leân caùc baêng töø ñònh daïng analog
goàm VHS, super VHS, v.v… Vôùi ñònh daïng analog, hình aûnh vaø tieáng ñöôïc ghi tröïc
tieáp leân moät baêng töø, caùc baêng töø naøy coù kích thöôùc khaùc nhau tuøy theo töøng ñònh
daïng cuï theå. Chaát löôïng video analog dó nhieân thöôøng keùm hôn so vôùi chaát löôïng
video kó thuaät soá. Caùc baêng töø naøy coù theå ñöôïc chuyeån sang caùc ñònh daïng analog
khaùc, sao cheùp hoaëc xem tröôïc tieáp töø maùy quay keát noái vôùi moät chieác tivi.
1.2.3 Tín hieäu video soá
Tín hieäu video soá coù ñöôïc chuû yeáu laø nhôø chuyeån ñoåi tín hieäu analog thaønh tín
hieäu soá nhôø boä chuyeån ñoåi ADC (Analog Digital Conversion). Bieán ñoåi tín hieäu
video töông töï thaønh video soá laø bieán ñoåi thuaän, coøn bieán ñoåi tín hieäu video soá
thaønh töông töï laø bieán ñoåi ngöôïc. Trong heä thoáng truyeàn hình soá coù nhieàu boä bieán
ñoåi thuaän vaø ngöôïc. Khi bieán ñoåi tín hieäu video maøu töông töï thaønh tín hieäu video
maøu soá ta coù theå duøng 2 phöông phaùp sau:
Phöông phaùp 1: Bieán ñoåi tröïc tieáp tín hieäu maøu toång hôïp NTSC, PAL,
SECAM, saûn phaåm cuûa phöông phaùp naøy ta ñöôïc tín hieäu video soá toång hôïp.
Tín hieäu video Loïc thoâng Laáy maãu Löôïng töû Maõ hoaù
toång hôïp analog thaáp
Tín hieäu video

Ñoàng boä toång hôïp digital
Hình 3.2: Bieán ñoåi A/D tín hieäu maøu toång hôïp
Phöông phaùp 2: Bieán ñoåi rieâng töøng tín hieäu thaønh phaàn (tín hieäu choùi Y, tín
hieäu R-Y vaø B-Y hoaëc caùc tín hieäu maøu cô baûn R, G, B) saûn phaåm cuûa phöông phaùp
naøy ta ñöôïc tín hieäu video soá thaønh phaàn.
EB - EY Loïc thoâng Laáy maãu Löôïng töû Maõ hoaù EB - EY

thaáp
ER - EY Loïc thoâng Laáy maãu Löôïng töû Maõ hoaù ER - EY

thaáp
EY Loïc thoâng Laáy maãu Löôïng töû Maõ hoaù EY

thaáp
Tín hieäu Tín hieäu
video Ñoàng boä video
thaønh phaàn thaønh phaàn
analog digital
Hình 3.3: Bieán ñoåi A/D tín hieäu maøu thaønh phaàn

Phöông phaùp bieán ñoåi rieâng caùc tín hieäu thaønh phaàn (cuûa tín hieäu maøu) thaønh tín
hieäu soá seõ laøm toác ñoä bit taêng cao hôn so vôùi vieäc bieán ñoåi tín hieäu maøu video toång
hôïp. Caùch naøy coù öu ñieåm laø khoâng phuï thuoäc caùc heä thoáng truyeàn hình töông töï,
thuaän tieän cho vieäc trao ñoåi caùc chöông trình truyeàn hình. Cuõng coù theå giaûm toác ñoä
bit neáu söû duïng maõ thích hôïp. Do maõ rieâng caùc thaønh phaàn tín hieäu maøu, neân coù theå
khöû ñöôïc nhieãu qua laïi (nhieãu cuûa tín hieäu laáy maãu vôùi caùc haøi cuûa daûi taàn maøu).
Vì nhöõng nguyeân nhaân treân cho neân caùch bieán ñoåi soá caùc tín hieäu thaønh phaàn
öu vieät hôn caùch bieán ñoåi tröïc tieáp tín hieäu video maøu toång hôïp. Do ñoù, toå chöùc
truyeàn thanh truyeàn hình quoác teá khuyeán caùo neân duøng loaïi naøy cho trung taâm
truyeàn hình (studio), truyeàn daãn, phaùt soùng vaø ghi hình. Vieäc chuyeån ñoåi töø tín hieäu
analog sang tín hieäu soá cuûa boä chuyeån ñoåi ADC caàn chuù yù caùc vaán ñeà sau ñaây:
a) Choïn taàn soá laáy maãu tín hieäu video

Coâng ñoaïn ñaàu tieân cuûa quaù trình bieán ñoåi tín hieäu töông töï sang tín hieäu soá laø
laáy maãu (hay coøn goïi laø rôøi raïc tín hieäu töông töï theo thôøi gian). Do ñoù taàn soá laáy
maãu laø moät trong nhöõng thoâng soá cô baûn cuûa heä thoáng kyõ thuaät soá. Coù nhieàu yeáu toá
quyeát ñònh vieäc löïa choïn taàn soá laáy maãu. Taàn soá laáy maãu caàn ñöôïc xaùc ñònh sao
cho hình aûnh nhaän ñöôïc coù chaát löôïng cao nhaát, tín hieäu truyeàn ñi vôùi toác ñoä bit nhoû
nhaát, ñoä roäng baêng taàn nhoû nhaát vaø maïch ñôn giaûn.
Ñeå cho vieäc laáy maãu khoâng gaây meùo, ta phaûi choïn taàn soá laáy maãu thoaû maõn coâng
thöùc Kachenhicop fsa ≥ 2fmax (fmax = 5,5MHz ñoái vôùi heä PAL) nghóa laø fsa≥ 11MHz).
Tröôøng hôïp fsa < 2fmax seõ xaûy ra hieän thöôïng choàng phoå laøm xuaát hieän caùc thaønh
phaàn phuï (alias components) vaø xuaát hieän meùo, ví duï nhö hieäu öùng löôùi treân maøn
hình (do caùc tín hieäu voâ ích naèm trong baêng taàn video), meùo söôøn xung tín hieäu, laøm
nhoeø bieân aûnh (do hieäu öùng baäc thang), caùc ñieåm saùng toái nhaáp nhaùy treân maøn hình.
Trò soá fsa toái öu seõ khaùc nhau cho caùc tröôøng hôïp: tín hieäu choùi (traéng ñen), tín
hieäu maøu cô baûn (R, G, B), caùc tín hieäu soá maøu, tín hieäu video maøu toång hôïp. Cuoái
cuøng vieäc choïn taàn soá laáy maãu phuï thuoäc vaøo heä thoáng truyeàn hình maøu. Trong
tröôøng hôïp laáy maãu tín hieäu video maøu toång hôïp phaûi chuù yù ñeán taàn soá soùng mang
phuï fsc, khi choïn fsa coù theå xuaát hieän caùc tröôøng hôïp sau ñaây:
 fsa gaáp nhieàu laàn fsc. Ví duï fsa = 3fsc hoaëc 4fsc (heä PAL, NTSC chæ duøng moät
taàn soá fsc). Heä SECAM duøng hai soùng mang phuï maøu neân khoâng duøng ñöôïc moät taàn
soá fsa cho caùc tín hieäu hieäu soá maøu.
 fsa khoâng coù quan heä tröïc tieáp vôùi fsc. Trong tröôøng hôïp naøy ngoaøi caùc
thaønh phaàn tín hieäu coù ích seõ xuaát hieän caùc thaønh phaàn tín hieäu phuï do lieân hôïp
giöõa fsa vaø fsc hoaëc haøi cuûa fsc trong phoå tín hieäu laáy maãu. Ñaëc bieät thaønh phaàn tín
hieäu (fsa -2fsc) seõ gaây meùo tín hieäu video (töông töï) ñöôïc khoâi phuïc laïi goïi laø meùo

ñieàu cheá cheùo (Intermodulation). Meùo naøy seõ khoâng xuaát hieän trong tröôøng hôïp laáy
maãu vaø maõ hoùa rieâng tín hieäu choùi vaø caùc tín hieäu soá maøu. Trong tröôøng hôïp laáy
maãu tín hieäu video maøu toång hôïp cho heä NTSC, PAL thöôøng thì ngöôøi ta choïn baèng
haøi baäc 3 taàn soá taûi maøu fsc : fsa =3fsc.
fsa/PAL = 13,3 MHz > 2fmax/PAL = 2x5=10MHz hoaëc 2x5,5=11MHz.
fsa/NTSC = 10,7 MHz > 2fmax/NTSC = 2x4,2=8,4MHz.
Neáu choïn fsa= 4fsc thì cho chaát löôïng khoâi phuïc raát toát. Tuy nhieân, noù seõ laøm
taêng toác ñoä bit tín hieäu soá.
 Neáu tín hieäu truyeàn ñi töøng thaønh phaàn chaát löôïng hình aûnh thu ñöôïc ñaûm
baûo toát hôn do aûnh höôûng cuûa soùng mang phuï khi laáy maãu laø khoâng coù.
 Taàn soá laáy maãu cuûa tín hieäu choùi fsaY≥ 2fmaxY vaø baèng boäi soá cuûa taàn soá doøng.
 Taàn soá laáy maãu caùc tín hieäu maøu fsa(R-Y)(B-Y) ≥ 2fmax (R-Y)(B-Y) vaø baèng boäi soá
cuûa taàn soá doøng.
Keát hôïp ñieàu naøy vôùi thöïc teá ngöôøi ta choïn cho caû 2 tieâu chuaån 625 doøng/50
Hz vaø 525 doøng/60 Hz: fsaY= 13,5 MHz; fsa(R-Y)(B-Y) = fsc = 6,75MHz
Tuy nhieân, söï löïa choïn fsa theo ñònh lyù Kachenhicop thì chöa ñuû maø phaûi thoûa
theâm caùc ñieàu kieän sau:
 Taàn soá fsa phaûi ñoàng boä vôùi taàn soá queùt doøng fH. (fH =15625 Hz ñoái vôùi chuaån
625/50; fH =17550 Hz ñoái vôùi chuaån 525/60)
 Taàn soá fsa phaûi ñoàng boä vôùi taàn soá queùt coät fV.
 Taàn soá fsa phaûi ñoàng boä vôùi taàn soá aûnh fP, fP= 2fV.
Y CR CB
4 (13,5 MHz) 4 (13,5 MHz) 4 (13,5 MHz)
4 (13,5 MHz) 2 (6,75 MHz) 2 (6,75 MHz)
4 (13,5 MHz) 2 (6,75 MHz) 0 (0 MHz)
4 (13,5 MHz) 1 (3,375 MHz) 1 (3.375 MHz)
2 (6,75 MHz) 1 (3,375 MHz) 1 (3,375 MHz)
Baûng 3.1: Tæ leä laáy maãu tín hieäu video thaønh phaàn
b) Löôïng töû hoùa tín hieäu video
Quaù trình löôïng töû hoùa tín hieäu rôøi raïc (sau khi laáy maãu) bao goàm vieäc chia bieân
ñoä thaønh nhieàu möùc (nhieàu khoaûng) vaø saép xeáp moãi trò cuûa maãu baèng moät möùc.

Caùc khoaûng chia (khoaûng löôïng töû) coù theå ñeàu nhau vaø cuõng coù theå khoâng ñeàu
nhau vaø ta goïi laø löôïng töû tuyeán tính vaø löôïng töû phi tuyeán. Trong quaù trình löôïng
töû hoùa bieân ñoä cuûa caùc maãu naèm trong cuøng moät khoaûng löôïng töû (Q) seõ coù bieân ñoä
baèng nhau, bieân ñoä naøy coù theå laø naèm baäc treân hay naèm baäc döôùi cuûa möùc löôïng töû.
Moãi baäc töông öùng vôùi moät maõ soá nhaát ñònh.
Neáu ta laøm troøn vôùi baäc treân cuûa thang löôïng töû thì goïi laø löôïng töû hoùa treân
baäc. Neáu laøm troøn vôùi baäc döôùi thì goïi laø löôïng töû hoùa döôùi baäc. Hai phöông phaùp
naøy goïi chung laø löôïng töû hoùa coù thang nöûa baäc.
Neáu laøm troøn vôùi möùc ôû giöõa khoaûng löôïng töû thì goïi laø löôïng töû hoùa coù thang nöûa
baäc. Loaïi coù thang nöûa baäc cho ñoä chính xaùc cao hôn (sai soá löôïng töû nhoû hôn) so vôùi
löôïng töû hoùa khoâng coù thang nöûa baäc. Tuy nhieân noù coù nhöôïc ñieåm laø nhieãu keânh troáng.
c) Maõ hoùa tín hieäu video
Maõ hoùa tín hieäu video laø bieán ñoåi tín hieäu ñaõ löôïng töû hoùa thaønh tín hieäu soá
baèng caùch saép xeáp soá nhò phaân cho caùc möùc löôïng töû hoùa vaø aùnh xaï cuûa caùc möùc
naøy thaønh tín hieäu coù 2 möùc logic “0” vaø “1”.
Theo lyù thuyeát vaø thöïc nghieäm ta coù theå duøng maõ 8 bit (töùc 28 =256 möùc löôïng töû)
ñeå maõ hoùa tín hieäu video. Neáu soá bit taêng ñoä chính xaùc cuûa boä chuyeån ñoåi taêng nhöng
toác ñoä bit taêng ñoøi hoûi keânh truyeàn roäng ñoàng thôøi ñaùp öùng cuûa boä chuyeån ñoåi thaáp.
Caùc maõ söû duïng trong truyeàn hình soá coù theå ñöôïc chia thaønh 4 nhoùm nhö sau:
 Caùc maõ ñeå maõ hoaù tín hieäu truyeàn hình.
 Caùc maõ ñeå truyeàn coù hieäu quaû cao theo keânh thoâng tin.
 Caùc maõ thuaän tieän cho vieäc giaûi maõ vaø ñoàng boä ôû beân thu.
 Caùc maõ ñeå xöû lyù soá tín hieäu trong caùc boä phaän khaùc nhau cuûa heä thoáng
truyeàn hình soá.
Maõ sô caáp ñeå taïo tín hieäu soá ôû trung taâm truyeàn hình, coù daïng tín hieäu nhò
phaân lieân tuïc, caùc bit “0” vaø “1” coù theå ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc phöông phaùp khaùc
nhau, ñöôïc phaân bieät baèng thôøi gian toàn taïi, cöïc tính, möùc pha… chaúng haïn NRZ,
RZ, Biphase (hai pha)…
Maõ sô caáp laø maõ cô sôû ñeå hình thaønh maõ baûo veä. Maõ baûo veä duøng ñeå taêng
cöôøng khaû naêng chòu ñöïng nhieãu cho tín hieäu truyeàn trong keânh thoâng tin.
Tuøy theo caùch saép xeáp soá nhò phaân maø ta coù caùc loaïi PCM (Pulse Code
Modulation-ñieàu cheá xung maõ) tuyeán tính hay DPCM (Diffirent PCM: PCM vi sai).
PCM tuyeán tính truyeàn soá möùc löôïng töû (maõ nhò phaân) coøn DPCM truyeàn tín hieäu
soá baèng lieân hôïp caùc giaù trò löôïng töû cuûa moät vaøi maãu.

Phöông phaùp ñieàu cheá PCM tuyeán tính 8 bit cho keát quaû hình aûnh thu ñöôïc raát
toát. Caùc hieän töôïng meùo löôïng töû giaûm ñaùng keå. Do vaäy ñoái vôùi caùc hình aûnh yeâu
caàu chaát löôïng cao ngöôøi ta thöôøng duøng loaïi naøy (Studio) nhöng noù coù nhöôïc ñieåm
laø toác ñoä bit lôùn, keânh truyeàn phaûi coù baêng taàn roäng.
Taàn soá laáy maãu cuûa tín hieäu video maøu toång hôïp laø 13,5MHz. Vôùi maõ hoùa
rieâng töøng thaønh phaàn tín hieäu choùi coù taàn soá laáy maãu laø 13,5MHz vaø caùc tín hieäu
maøu coù taàn soá laáy maãu laø 6,75MHz
Goïi C laø toác ñoä bit ñôn vò laø b/s, m laø soá bit löôïng töû.
Ta coù C = fsa.m.
Vaäy CVtoånghôïp = 13,5.8 = 108 Mbps (V: video).
CTPC = 13,5.8 = 108 Mbps (TPC: thaønh phaàn caùc tín hieäu choùi).
CTPM = 6,75.8= 54 Mbps (TPM: thaønh phaàn caùc tín hieäu maøu).
Vaäy C = (108 + 2*54) = 216Mbps.
Ñoä roäng baêng taàn cuûa keânh truyeàn phaûi laø: W ≥ 3/4C.
WVtoång hôïp ≥108*3/ 4= 81MHz.
Wcaùc thtp ≥ 216.3/4 = 162 MHz (thtp: tín hieäu thaønh phaàn).
Ta thaáy baêng taàn cuûa keânh truyeàn raát lôùn so vôùi keânh truyeàn cuûa tín hieäu
töông töï (6,5MHz). Muoán truyeàn ñi xa ñoái vôùi tín hieäu truyeàn hình soá ngöôøi ta phaûi
giaûm toác ñoä bit baèng phöông phaùp neùn tín hieäu (ñaõ trình baøy ôû phaàn tröôùc).
1.3 Tín hieäu audio soá

1.3.1 Khaùi quaùt veà audio (aâm thanh)
AÂm thanh laø soùng cô hoïc lan truyeàn trong khoâng khí. Coù baêng thoâng töø
20Hz÷20 KHz. Neáu khoâng coù khoâng khí chuùng ta khoâng theå nghe ñöôïc aâm thanh
hay khoâng coù aâm thanh trong chaân khoâng.
Chuùng ta nghe thaáy aâm thanh vì tai cuûa chuùng ta nhaïy caûm vôùi caùc soùng cô
hoïc naøy (20Hz÷20 KHz). Coù theå hieåu deã nhaát cuûa soùng aâm laø caùc aâm thanh ngaén,
ñoät ngoät nhö tieáng voã tay. Khi chuùng ta voã tay, khoâng khí giöõa hai baøn tay ñöôïc ñaåy
veà moät beân. Noù taêng aùp löïc khoâng khí trong khoaûng khoâng gian giöõa hai loøng baøn
tay, vì nhieàu phaân töû bò neùn vaøo trong khoâng gian nhoû, aùp löïc lôùn ñaåy caùc phaân töû
trong khoâng khí ñi xa hôn veà moïi höôùng vôùi vaän toác cuûa aâm thanh (340m/s) vôùi taàn
soá fa. Khi aùp löïc chaïm ñeán tai cuûa chuùng ta, noù ñaåy nheï vaøo maøng nhó vôùi taàn soá fa,
do ñoù chuùng ta nghe ñöôïc tieáng voã tay.

1.3.2 Ghi vaø löu tröõ audio
a) Ghi vaø löu tröõ audio analog
 Dao ñoäng Dao ñoäng Boä chuyeån

Nguoàn aâm Micro
soùng cô hoïc ñieän ñoåi ñieän töø
thanh
Tín hieäu töø
ñöôïc ghi
vaøo baêng töø
 Tín hieäu
ñieän
Boä chuyeån
ñoåi töø  ñieän
Tín hieäu töø

Hình 3.4: Quaù trình löu tröõ vaø phaùt tín hieäu audio
AÂm thanh sau khi phaùt ra töø nguoàn ñöôïc ñöa ñeán microphone (moät chieác
microphone bao goàm caùc maøng nhoû töï do ñeå rung ñoäng, theo cô cheá chuyeån dao
ñoäng cuûa maøng thaønh tín hieäu ñieän) do ñoù soùng aâm thanh ñöôïc chuyeån thaønh soùng
ñieän qua microphone. Thoâng thöông, aùp löïc cao hôn töông öùng vôùi ñieän theá cao hôn.
Moät maùy ghi baêng chuyeån daïng soùng laàn nöõa - töø tín hieäu ñieän trong daây daãn,
thaønh tín hieäu töø trong cuoän baêng. Khi chuùng ta phaùt baêng, tieán trình seõ ñaûo ngöôïc
laïi, vôùi tín hieäu töø ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän, vaø tín hieäu ñieän ñöôïc laøm cho
loa rung ñoäng.
b) Ghi vaø löu tröõ audio soá
Vieäc ghi aâm vaøo baêng laø moät ví duï cuûa kieåu ghi analog. Trong kieåu ghi soá, caùc
maãu ñöôïc ghi sao cho chuùng coù theå söû duïng baèng thieát bò soá. Vieäc ghi aâm soá coù
nhieàu lôïi ích hôn so vôùi ghi aâm analog. Caùc teäp soá coù theå ñöôïc sao cheùp bao nhieâu
laàn cuõng ñöôïc, maø khoâng giaûm chaát löôïng, vaø chuùng coù theå ñöôïc ghi vaøo moät audio
CD hoaëc chia seû qua maïng vieãn thoâng. Caùc teäp aâm thanh soá cuõng coù theå ñöôïc chænh
söûa deã daøng hôn so vôùi baêng töø analog.
Thieát bò chính söû duïng trong ghi aâm soá laø boä chuyeån ñoåi töø töông töï sang soá
(ADC-Analog Digital Conversion). Boä ADC thu nhaän nhöõng tín hieäu cuûa ñieän theá
treân ñöôøng audio vaø taùi hieän laïi baèng caùc soá coù theå ñöôïc gôûi cho maùy tính. Baèng
caùch thu nhaän ñieän theá haøng nghìn laàn treân giaây, chuùng ta coù theå laáy ñöôïc söï xaáp xæ
raát toát cuûa tín hieäu aâm thanh ban ñaàu.
Coù 2 nhaân toá xaùc ñònh chaát löôïng cuûa vieäc ghi soá :
 Tæ leä maãu: Tyû leä maãu ñöôïc thu nhaän hoaëc ñöôïc phaùt laïi, ño baèng Hz, hoaëc
maãu treân giaây. Ví duï moät audio CD coù tyû leä maãu laø 44.100 Hz, thöôøng ñöôïc ghi

ngaén goïn laø 44 KHz. Ñoù cuõng laø tyû leä maãu maëc ñònh thöôøng ñöôïc söû duïng, vì audio
CD raát thònh haønh.
 Ñònh daïng maãu hoaëc löôïng töû maãu : Veà baûn chaát ñoù laø soá con soá trong söï
taùi hieän soá cuûa moãi maãu. Nghó veà tyû leä maãu nhö söï chính xaùc theo chieàu doïc cuûa
daïng soùng soá vaø ñònh daïng maãu nhö söï chính xaùc theo chieàu ngang. Moät ñóa audio
coù ñoä chính xaùc laø 16 bits.
Löôïng töû maãu caøng cao cho pheùp vieäc phuïc hoài aâm thanh caøng chính xaùc. Tyû
leä maãu coù theå ít nhaát gaáp hai laàn taàn soá lôùn nhaát cuûa tín hieäu maø chuùng ta muoán soá
hoaù (ñònh lyù laáy maãu). Con ngöôøi khoâng theå nghe thaáy taàn soá khoaûng 20.000 Hz, do
ñoù 44.100 Hz ñaõ ñöôïc choïn nhö tyû leä cho caùc audio CD ñeå bao goàm taát caû caùc taàn
soá tieáng noùi cuûa con ngöôøi. Tyû leä maãu 96 vaø 192 KHz ñang baét ñaàu trôû neân phoå
bieán hôn, thöôøng laø trong caùc DVD-audio, nhöng nhieàu ngöôøi, moät caùch thaønh thöïc,
khoâng theå nghe thaáy söï khaùc bieät.
1.4 Ñoàng boä tín hieäu audio vaø video soá traùnh hieän töôïng lip-sync
1.4.1 Hieän töôïng lip-sync
Coâng ngheä soá ñaõ giuùp cho coâng nghieäp truyeàn hình chuyeân duïng tieán boä treân
nhieàu maët. Nhö hieäu suaát söû duïng baêng thoâng, löu tröõ chöông trình vaø phaân boá tín
hieäu ñaõ vaø ñang ñöôïc caûi thieän; khaû naêng cuûa thieát bò taïo ra caùc hieäu öùng kyõ xaûo
ñaët bieät, ñieàu khoâng theå ñaït ñöôïc trong nhöõng naêm tröôùc ñaây, thì nay laø moät thöïc teá
hieån nhieân. Tuy nhieân, vieäc chuyeån dòch töø töông töï sang soá cuõng gaëp nhieàu thaùch
thöùc. Treân heát, giai ñoaïn neùn/giaûi neùn, gheùp/taùch keânh vaø maõ hoaù/giaûi maõ. Trong
thieát bò quaûng baù, caùc tín hieäu video vaø audio ñöôïc xöû lyù rieâng, sau ñoù lieân keát laïi
ñeå taïo thaønh moät doøng chöông trình. Caùc chu trình maõ hoaù vaø giaûi maõ cuøng vôùi vieäc
tín hieäu video audio ñöôïc truyeàn theo caùc nhaùnh rieâng bieät thöôøng taïo ra loãi thôøi
gian tích luyõ ñaùng keå giöõa caùc tín hieäu naøy. Neáu caùc loãi naøy ñuû lôùn vaø khoâng ñöôïc
söûa chuùng coù theå gaây ra vaán ñeà lip-sync (khoâng ñoàng boä giöõa ngöôøi noùi vaø tieáng
phaùt ra) laøm khoù chòu cho ngöôøi xem truyeàn hình.
Thöïc ra taàm quan troïng cuûa ñoàng boä giöõa audio vaø video khoâng phaûi laø môùi.
Ngay töø khi phim coù aâm thanh keøm theo ñöôïc trình dieãn, ñoâi khi ngöôøi xem caûm
thaáy khoù chòu khi coù loãi ñoàng boä. Taát nhieân khi ñoù vaán ñeà deã ñöôïc nhaän thaáy vaø
söûa laø ñôn giaûn. Truyeàn hình töông töï cuõng coù vaán ñeà treã audio - video. Ngay caû
khi caùc tín hieäu audio vaø video ñöôïc ghi ñoàng thôøi, chuùng vaãn coù theå ñöôïc truyeàn
theo caùc nhaùnh khaùc nhau vaø ñöôïc söû lyù rieâng bieät. Audio ñi theo caùc nhaùnh thaúng
thöôøng coù thôøi gian treã nhoû hôn video vì thieát bò ñoàng boä frame ñöôïc söû duïng ñeå
ñònh laïi thôøi gian tín hieäu video, ñoàng boä chuùng vôùi tham chieáu thôøi gian cuûa traïm.
Caùc boä ñoàng boä frame laøm vieäc baèng caùch ñieàu chænh ñoä treã (coù theå tôùi vaøi frame

video) cho tín hieäu video. Do ñoù coù theå thaáy raèng sau vaøi quaù trình chuyeån dòch vaø
caùc böôùc ñoàng boä, thôøi gian treã audio - video coù theå ñöôïc tích luyõ qua heä thoáng.
Hieän nay caùc boä ñoàng boä audio ñöôïc gaén keøm theo caùc boä ñoàng boä video,
giuùp duy trì quan heä thôøi gian coá ñònh giöõa audio - video. Tuy nhieân phöông phaùp
naøy chæ buø ñöôïc ñoä treã cho rieâng video, khoâng theå söûa ñöôïc nhöõng thay ñoåi veà ñoä
treã audio - video taïi baát cöù nôi naøo. Khi tín hieäu tôùi khoâng ñoàng boä ñuùng, ngöôøi
khai thaùc phaûi ñaùnh giaù vaø ñieàu chænh baèng tay. Phöông phaùp naøy ñoøi hoûi söï chuù yù
lieân tuïc, vì ñoä treã A/V cuûa tín hieäu coù theå thay ñoåi theo thôøi gian. Thöïc teá cho thaáy
moät ngöôøi coù kinh nghieäm coù theå phaùt hieän sai khaùc veà thôøi gian nhoû tôùi 33 ms
(khoaûng 1 frame NTSC). Thöïc teá cuõng cho thaáy ngöôøi xem coù theå giaûm höùng thuù
khi xem chöông trình coù thôøi gian treã baèng moät frame trôû leân.
1.4.2 Khaéc phuïc hieän töôïng lip-sync
Giaûi phaùp khaéc phuïc lip-sync laø thieát laäp daïng quan heä khoâng theå xoaù ñöôïc
(indelible relationship) giöõa audio vaø video. Haõng Tektronix ñaõ phaùt trieån moät giaûi
phaùp môùi kieåm soaùt lip - sync. Ñoù laø coâng ngheä ñaùnh daáu nöôùc (watermaking
technology) vaøo tín hieäu video soá. Daáu nöôùc laø caùc thoâng tin phuï, ñöôïc caøi vaøo tín
hieäu video trong töøng frame, ñöôïc duøng cho caùc muïc ñích rieâng.
Coâng ngheä daáu nöôùc cuûa Tektronix duøng nhieàu giaûn ñoà bit möùc thaáp ñeå bieåu
dieån caùc bit soá phuï vaøo tín hieäu video. Vôùi 16 giaûn ñoà bit trong video frame seõ taïo
keânh döõ lieäu phuï (keânh daáu nöôùc) 480 Baud trong tín hieäu video. Daáu nöôùc ñöôïc
caøi trong döõ lieäu video, coù theå giaûi maõ deã daøng, cho pheùp phuïc hoài döõ lieäu
(payload) trong keânh daáu nöôùc. Payload coù theå coù daïng baát kyø, tuy nhieân dung
löôïng cuûa noù khoâng vöôït quaù khaû naêng toác ñoä cuûa keânh daáu nöôùc.
Giaûi phaùp söûa loãi lip-sync naøy ñoøi hoûi caøi vaøi daïng tham chieáu thôøi gian audio
vaøo tín hieäu video khi laøm chöông trình. Tín hieäu audio töông töï naøy cuõng ñöôïc xöû
lyù soá (laáy maãu, soá hoaù vaø neùn) ñeå phuø hôïp vôùi keânh daáu nöôùc, taïo payload vaø ñöôïc
caøi vaøo tín hieäu video. Payload ñöôïc caøi saün naøy laø ñieåm tham chieáu, ñöôïc giaûi maõ
vaø ñöôïc duøng laøm chuaån ñeå so saùnh vôùi daïng soùng tín hieäu audio goác ôû baát kyø ñieåm
naøo cuûa doøng tín hieäu nguoàn. Nguoàn naøy coù theå coù ñònh daïng baát kyø vôùi tín hieäu
audio hoaëc video ñi qua.
Thôøi gian treã giöõa tham chieáu audio ñöôïc ñaùnh daáu vaø tín hieäu audio goác laø do
ñoä treã audio-video. Thoâng tin veà loãi naøy ñöôïc söû duïng ñeå töï ñoäng ñieàu khieån maïch
gaây treã audio phuï. Coâng ngheä naøy loaïi boû ñöôïc vaán ñeà lip-sync hình thaønh töø caùc
tín hieäu audio vaø video daãn tôùi studio vaø video baèng nhieàu ñöôøng khaùc nhau.
Moät trong caùc thieát bò söûa töï ñoäng loãi lip-sync vaø hieån thò caùc traïng thaùi video
vaø audio laø AVDC 100 cuûa haõng Tektronik. Thieát bò naøy vöøa thöïc hieän vai troø cuûa
boä maõ hoaù daáu nöôùc ôû phía thu.

Treân ñaây laø toång quan veà loãi lip-sync vaø phöông phaùp khaéc phuïc. Kinh nghieäm
cho bieát ngöôøi xem coi lip-sync laø yeáu toá ñaàu tieân veà chaát löôïng chöông trình. Vôùi
truyeàn hình soá, ñaûm baûo lip-sync cho thieát bò maõ hoaù vaø giaûi maõ trong phaïm vi hôïp lyù
laø vaán ñeà raát phöùc taïp, ñaëc bieät khi tín hieäu video duøng ñònh daïng surround 5.1 soá
hoaëc nhieàu loaïi audio trong moãi chöông trình. Ñoù laø vì moãi boä giaûi maõ MPEG-2 döïa
vaøo chuaån thôøi gian caøi trong doøng truyeàn taûi (Transport Stream - TS) nhaèm ñoàng boä
caùc thaønh phaàn audio vaø video trong chöông trình. Neáu boä maõ hoaù khoâng daùn ñuùng
nhaõn thôøi gian chuaån trong doøng truyeàn, hoaëc neáu boä giaûi maõ ñoïc nhaàm nhaõn thôøi
gian do boä maõ hoaù truyeàn ñeán, noù khoâng khoâi phuïc laïi chöông trình ñoàng boä.
1.4.3 Kieåm soaùt lip-sync
Chu kyø xaùc ñònh thôøi gian khaù phöùc taïp vaø nhaïy vôùi loãi cuûa boä maõ hoaù vaø boä
giaûi maõ. Ba nguyeân nhaân gaây ra loãi lip-sync laø:
 Xaùc ñònh treã maõ hoaù video trong boä maõ hoaù khoâng chính xaùc.
 Daùn nhaõn PCR sai hoaëc jitter PCR.
 Giaûi maõ caùc giaù trò PCR vaø PTS/DTS khoâng chính xaùc.
Vieäc maõ hoaù caëp video vaø audio vôùi nhaõn thôøi gian ñuùng khoâng phaûi laø vaán ñeà
deã daøng vì caùc doøng video chöùa nhieàu döõ lieäu hôn doøng audio töông öùng, do vaäy
ñoøi hoûi thôøi gian maõ hoaù nhieàu hôn. Thôøi gian vöôït troäi naøy ñöôïc goïi laø ñoä treã maõ
hoaù video. Khi taïo nhaõn thôøi gian audio, boä maõ hoaù phaûi tính toaùn chính xaùc ñoä treã
video giöõa caùc goùi audio vaø video. Loãi raát nhoû trong caùc giaù trò PTS cuõng coù theå
gaây ra caùc vaán ñeà lip-sync. Neáu boä maõ hoaù daùn nhaõn PCR vôùi thôøi gian khoâng
ñuùng, boä giaûi maõ seõ khoâng theå khoâi phuïc laïi chính xaùc ñoàng hoà 27 MHz. Vì taát caû
caùc giaù trò PTS/DTS ñöôïc chuaån theo PCR neân toaøn boä chöông trình seõ bò hoûng vì
coù loãi lip-sync. Jitter quaù lôùn treân xung ñoàng hoà 27 MHz cuõng coù theå gaây ra lip-sync
vaø giaûm chaát löôïng video. Thaäm chí ngay caû khi boä maõ hoaù cho ra PCR, PTS vaø
DTS chính xaùc, thì boä giaûi maõ xaáu cuõng coù theå gaây ra lip-sync. Neáu boä giaûi maõ tính
nhaàm PCR, noù seõ khoâi phuïc laïi ñoàng hoà 27 MHz khoâng chính xaùc, vaø taát caû caùc giaù
trò thôøi gian trong doøng truyeàn seõ bò aûnh höôûng. Cuõng nhö vaäy, neáu söû duïng caùc giaù
trò PTS vaø DTS khoâng ñuùng, caùc boä nhôù ñeäm audio vaø video trong boä giaûi maõ seõ bò
traøn hoaëc vôi, laøm maát ñoàng boä hoaëc chaát löôïng giaûm. Vieäc phaân tích vaø kieåm soaùt
lip-sync coù theå ñöôïc thöïc hieän ôû ñaàu ra boä giaûi maõ.
1.4.4 Ñoàng boä
Ñoàng boä giöõa caùc thaønh phaàn trong doøng truyeàn döïa treân cô sôû ñoàng hoà heä
thoáng cuûa boä maõ hoaù. Treân cô sôû ñoàng hoà, boä maõ hoaù daùn nhaõn chuaån thôøi gian, ñöôïc
goïi laø chuaån thôøi gian chöông trình (PCR-Program Clock Reference). Khi doøng
truyeàn tôùi, boä giaûi maõ söû duïng PCR ñeå taïo ñoàng hoà 27 MHz, ñoàng nhaát vôùi ñoàng hoà
heä thoáng töø boä maõ hoaù. Boä maõ hoaù cuõng caøi thôøi gian cho caùc doøng audio vaø video sô
caáp. Caùc nhaõn thôøi gian naøy, goïi laø nhaõn thôøi gian giaûi maõ (DTS-Decoding Time
Stamp) vaø nhaõn thôøi gian bieåu dieån (PTS-Presentation Time Stamp), baùo cho boä giaûi
maõ bieát caàn phaûi giaûi maõ vaø cung caáp frame hoaëc phaàn audio rieâng leõ cho ngöôøi xem
ôû thôøi gian naøo. Neùn MPEG-2 truyeàn caùc frame video khoâng theo thöù töï; moät soá
frame phaûi ñöôïc giaûi maõ tröôùc khi bieåu dieån chuùng. DTS trong header cuûa moãi goùi
video thoâng baùo cho boä giaûi maõ bieát thôøi gian maø frame phaûi ñöôïc giaûi maõ. Neáu DTS
vöôït tröôùc PTS ñoái vôùi moät frame naøo ñoù, frame ñöôïc giaûi maõ vaø naèm trong boä nhôù
ñeäm cho ñeán thôøi gian bieåu dieån noù. ÔÛ phía maõ hoaù, moãi chöông trình ñöôïc daùn nhaõn
PCR, PTS vaø DTS töông öùng. ÔÛ phía giaûi maõ, caùc PCR ñöôïc ñöa tôùi voøng khoaù pha
(PLL-Phase Lock Loop) ñeå taïo laïi ñoàng hoà heä thoáng cuûa boä maõ hoaù. Ñieàu naøy ñaûm
baûo raèng boä maõ hoaù ñöôïc ñoàng boä vôùi boä maõ hoaù, do vaäy boä nhôù ñeäm trong boä giaûi
maõ khoâng bò traøn hoaëc vôi. Cöù moãi laàn ñoàng hoà heä thoáng goác ñöôïc phuïc hoài, boä giaûi
maõ duøng DTS vaø PTS trong header cuûa moãi goùi audio vaø video ñeå xaùc ñònh thôøi gian
giaûi maõ vaø thôøi gian bieåu dieån chính xaùc cho goùi ñoù.
Kyõ thuaät Genlock ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå ñoàng boä nhieàu nguoàn chöông trình vaøo.
Tuy nhieân noù chöa phaûi laø caùch ñoàng boä tín hieäu toát nhaát. Vôùi coâng ngheä soá phaùt
trieån, caùc ñoàng boä frame goác chæ giaûi quyeát duy nhaát phaàn video cuûa chöông trình.
Khi chuùng ñöôïc noái keát vôùi nhau, ñoä treã video so vôùi audio seõ taêng leân.
Trong thöïc teá, tín hieäu video luoân ñöôïc söû lyù nhieàu hôn tín hieäu audio. Ñoä treã
A/V cuûa töøng khoái xöû lyù laø nhoû, nhöng trong moät heä thoáng chuùng ñöôïc coäng laïi vaø
tích luyõ. Video vaø audio ñöôïc neùn baèng nhieàu phöông phaùp vaø möùc ñoä khaùc nhau
seõ cho ñoä treã khaùc nhau.
Neáu tín hieäu video ñi qua thieát bò coù ñoä treã bieát tröôùc, thì vieäc khaéc phuïc treã seõ
ñôn giaûn. Tuy nhieân ñieàu naøy haàu nhö khoù thöïc hieän ñöôïc trong coâng ngheä soá.
Timecode (maõ thôøi gian) hoaït ñoäng khoâng toát coù theå gaây ra söï dòch chuyeån ñoät
ngoät hoaëc thay ñoåi thôøi gian töông ñoái giöõa tín hieäu audio vaø video. Neáu chæ rieâng
tín hieäu audio ñöôïc xöû lyù thì baûn thaân noù laïi treã so vôùi video. Ñeå buø laïi ñoä treã audio
do thieát bò vaø maõ hoaù audio gaây ra, thieát bò taïo ra ñoä treã cho rieâng tín hieäu video. Ví
duï, boä maõ hoaù Dolby Digital (AC-3) ña keânh (5.1) DP 569 coù ñoä treã beân trong toái
thieåu laø 179 ms. DP 569 cho pheùp ngöôøi söû duïng ñieàu chænh ñoä treã video lôùn hôn
179 ms, cho pheùp ñieàu chænh audio ñoàng boä vôùi video.
Khi troän caùc tín hieäu coù vaø khoâng coù maõ hoaù ñeå ghi kyõ thuaät soá, tín hieäu khoâng
maõ hoaù phaûi ñöôïc laøm chaäm ñeå duy trì ñoàng boä vôùi tín hieäu maõ hoaù. Caùc chuyeån
maïch thuaän vaø nghòch giöõa caùc nguoàn audio, caùc heä thoáng giaûm nhieãu vaø maõ hoaù
audio khaùc cuõng coù theå gaây ra vaán ñeà. Do ñoù traïm truyeàn hình soá vaãn coù theå naõy
sinh vaán ñeà lip - sync.

2. Caùc chuaån truyeàn hình soá
Caùc toå chöùc veà tieâu chuaån quoác teá laø cô sôû nghieân cöùu tieâu chuaån truyeàn hình
soá. Hieän nay, treân theá giôùi toàn taïi nhieàu chuaån truyeàn hình soá ví duï nhö: DVB
(Digital Video Broadcasting), ATSC (the Advanced Television Systems
Committer), ETSI (the European Telecommunication Standards Institute), FCC (the
Federal Communications Commission).v.v… trong ñoù 2 tieâu chuaån ñöôïc söû duïng
roäng raõi nhaát laø DVB vaø ATSC.
2.1 Chuaån DVB

2.1.1 Ñaëc ñieåm chung
Chuaån DVB (Digital Video Broadcasting) ñöôïc söû duïng ôû Chaâu AÂu, truyeàn taûi
video soá MPEG-2 qua caùp, veä tinh vaø phaùt truyeàn hình maët ñaát. Chuaån DVB coù moät
soá ñaëc ñieåm nhö sau:
 Maõ hoaù audio tieâu chuaån MPEG-2 lôùp II .
 Maõ•hoaù Video chuaån MP @ ML.
 Ñoä phaân giaûi aûnh toái ña 720 x 576 ñieåm aûnh. Döï aùn DVB khoâng tieâu chuaån
hoaù daïng thöùc HDTV nhöng heä thoáng truyeàn taûi chöông trình coù khaû naêng vaän duïng
vôùi döõ lieäu HDTV.
 Toác ñoä doøng truyeàn taûi töø 1,5 ñeán 15 Mbps.
 Heä thoáng truyeàn hình coù theå cung caáp caùc côõ aûnh 4:3 ; 16: 9 vaø 20: 9 taïi toác
ñoä khung 50 Hz.
 Tieâu chuaån phaùt truyeàn hình soá maët ñaát duøng phöông phaùp ñieàu cheá COFDM
(Coded Orthogonal Frequency Division Multiplexing); Truyeàn hình veä tinh duøng
phöông phaùp ñieàu cheá QPSK (Quadrature Phase-Shift Keying); Truyeàn hình caùp söû
duïng phöông phaùp ñieàu cheá QAM (Quadrature Amplitude Modulation).
DVB goàm moät loaït caùc tieâu chuaån. Trong ñoù cô baûn laø:
 DVB - S: Heä thoáng truyeàn taûi qua veä tinh. Beà roäng baêng thoâng moãi boä phaùt
ñaùp töø 11 GHz ñeán 12 GHz. Heä thoáng DVB-S söû duïng phöông phaùp ñieáu cheá QPSK
(Quadratue Phase Shift Keying), moãi soùng mang cho moät boä phaùt ñaùp. Toác ñoä bit
truyeàn taûi toái ña khoaûng 38,1Mbps.
 DVB - C: Heä thoáng cung caáp tín hieäu truyeàn hình soá qua maïng caùp, söû duïng
caùc keânh caùp coù dung löôïng töø 7 ñeán 8MHz vaø phöông phaùp ñieàu cheá 64-QAM.
DVB-C coù möùc SNR (Signal/Noise) cao vaø ñieàu bieán kí sinh (Intermodulation) thaáp.
Toác ñoä bit lôùp truyeàn taûi MPEG - 2 toái ña laø 38,1 Mbps.
 DVB - T: Heä thoáng truyeàn hình soá maët ñaát vôùi caùc keânh 8MHz. Toác ñoä bit
toái ña 24 Mbps. Söû duïng phöông phaùp ñieàu cheá RF môùi ñoù laø COFDM.
Gheùp keânh doøng truyeàn taûi
Chöông Maïng
Gheùp keânh chöông trình

Truyeàn taûi ña Maõ hoaù ñaàu Ñieàu cheá
trình #1 chöông trình cuoái caùp QAM caùp
Chöông Truyeàn taûi ña Ñieàu cheá

Maõ hoaù keânh Veä tinh
trình #2 chöông trình QPSK
Chöông Truyeàn taûi ña Ñieàu cheá Truyeàn hình

Maõ hoaù keânh maët ñaát
trình #n chöông trình COFDM
Truy caäp coù

ñieàu kieän
Hình 3.5: Caùc daïng thöùc truyeàn daãn DVB ñieån hình
2.1.2 Chuaån DVB-C
DVB-C Heä thoáng truyeàn daãn qua caùp söû duïng ñoä roäng keânh truyeàn 7-8MHz,
ñieàu cheá QAM, toác ñoä döõ lieäu cöïc ñaïi töø lôùp truyeàn MPEG-2 laø 38,1Mbps.
Trong maïng truyeàn hình höõu tuyeán do tín hieäu hình aûnh ñöôïc truyeàn taûi treân
ñöôøng daây caùp ñoàng truïc neân noù ít bò can nhieãu beân ngoaøi. Trong caùc nguyeân taéc
DVB ñaõ qui ñònh söû duïng caùc phöông thöùc ñieàu cheá QAM, caên cöù vaøo traïng thaùi
moâi tröôøng truyeàn taûi coù theå söû duïng caùc toác ñoä ñieàu cheá khaùc nhau nhö: 32-QAM,
64-QAM; 128-QAM; 256-QAM.
a) Sô ñoà khoái heä thoáng phaùt tín hieäu theo chuaån DVB-C
Sô ñoà heä thoáng phaùt tín hieäu theo chuaån DVB-C nhö sau:
TS MPEG-2 ñaõ Giao Ñaûo ñoàng

Maõ hoùa Cheøn
gheùp keânh dieän vaät boä vaø phaân
Reed - xoaén
lyù baêng taùn naêng
Xung ñoàng boä Solomon I=12
goùc löôïng
Ñieàu cheá Chuyeån

Aùnh xaï
Maïng QAM, giao Maõ hoùa ñoåi byte
byte vaøo
caùp dieän vaät lyù vi sai vaøo
symbol
RF m-tupli
Hình 3.6: Sô ñoà khoái boä phaùt tín hieäu theo chuaån DVB-C

Giaûi thích sô ñoà khoái:
 Khoái giao dieän vaät lyù baêng goùc: Khoái naøy coù nhieäm vuï laøm töông thích caáu
truùc döõ lieäu vôùi ñònh daïng cuûa nguoàn tín hieäu, caáu truùc khung töông thích vôùi lôùp
truyeàn MPEG-2.
 Khoái ñaûo ñoàng boä vaø phaân taùn naêng löôïng: Khoái naøy coù nhieäm vuï ñaûo byte
ñoàng boä cho phuø hôïp vôùi caáu truùc khung, vaø phaân taùn naêng löôïng nhaèm taïo phoå ñeàu.
 Khoái maõ hoùa Reed-Solomon: Khoái naøy coù nhieäm vuï gheùp maõ Reed-
Solomon vaøo moãi goùi truyeàn ñaõ ñöôïc ngaãu nhieân hoùa taïo thaønh goùi döõ lieäu ñaõ ñöôïc
baûo veä. Maõ naøy ñöôïc gaén vaøo byte ñoàng boä.
 Khoái cheøn xoaén: Khoái naøy coù nhieäm vuï laøm giaûm aûnh höôûng cuûa caùc burst
can nhieãu vaø nhieãu.
 Khoái chuyeån ñoåi byte vaøo m-tupli: Khoái naøy coù nhieäm vuï chuyeån ñoåi caùc
byte töø ngoõ ra cuûa boä cheøn thaønh symbol.
 Khoái maõ hoùa vi sai: Khoái naøy laøm nhieäm vuï gaén maõ vi sai vaøo 2 bit troïng soá
cao nhaát cuûa moãi byte ñeå ñaït ñöôïc choøm sao quay baát bieán.
 Khoái maõ hoùa vi sai: Khoái naøy thöïc hieän pheùp aùnh xaï caùc tín hieäu keânh I vaø
Q ñaõ ñöôïc maõ hoùa vi sai vaøo boä ñieàu cheá QAM. Pheùp aùnh xaï döïa vaøo döïa vaøo
ñöôøng bieân giöõa caùc byte trong heä thoáng ñieàu cheá.
 Khoái ñieàu cheá QAM vaø giao dieän vaät lyù: Khoái naøy thöïc hieän vieäc ñieàu cheá
tín hieäu, cung caáp giao dieän giöõa tín hieäu ñaõ ñieàu cheá vôùi keânh truyeàn caùp cao taàn.
b) Sô ñoà khoái heä thoáng thu tín hieäu theo chuaån DVB-C
Heä thoáng thu tín hieäu: sau khi nhaän tín hieäu töø caùp laøm ngöôïc laïi sao vôùi heä
thoáng phaùt ñeå taùi taïo laïi tín hieäu baêng goác. Coù sô ñoà khoái nhö sau:
Giao dieän Loïc Aùnh xaï

Giaûi
Tín hieäu RF vaät RF vaø thích töø
maõ vi
thu töø caùp giaûi ñieàu nghi vaø symbol
sai
cheá QAM caân baèng vaøo byte
Data Giao Giaûi phaân

Giaûi maõ Giaûi
MPEG-2 dieän vaät taùn naêng
Reed - cheøn
lyù baêng löôïng vaø ñaûo
Ñoàng hoà Solomon xoaén
goác ñoàng boä
Hình 3.7: Sô ñoà khoái boä thu tín hieäu theo chuaån BVD-C

2.2 Chuaån ATSC
2.2.1 Ñaëc ñieåm chung
Tieâu chuaån ATSC (Advanced Television System Committe) laø tieâu chuaån
truyeàn hình cuûa Myõ. Noù ra ñôøi laø keát quaû cuûa söï caïnh tranh vaø sau ñoù laø söï taäp
trung trí tueä cuûa 7 toå chöùc, coâng ty lôùn. Heä thoáng ATSC coù caáu truùc daïng lôùp, töông
thích vôùi moâ hình OSI 7 lôùp cuûa caùc maïng döõ lieäu. Moãi lôùp ATSC coù theå töông
thích vôùi caùc öùng duïng khaùc cuøng lôùp. ATSC söû duïng daïng thöùc goùi MPEG-2 cho
caû video, audio vaø döõ lieäu phuï. Caùc ñôn vò döõ lieäu coù ñoä daøi coá ñònh phuø hôïp vôùi
söûa loãi, gheùp doøng chöông trình, chuyeån maïch, ñoàng boä, naâng cao tính linh hoaït vaø
töông thích vôùi daïng thöùc ATM. Toác ñoä bit truyeàn taûi 20 MHz caáp cho moät keânh
ñôn HDTV hoaëc moät keânh SDTV ña chöông trình.
Chuaån ATSC cung caáp cho caû hai möùc HDTV (truyeàn hình coù phaân giaûi cao)
vaø SDTV (truyeàn hình tieâu chuaån). Ñaëc tính truyeàn taûi vaø neùn döõ lieäu cuûa ATSC laø
theo MPEG-2.
Tieâu chuaån ATSC coù moät soá ñaëc ñieåm nhö sau:
Tham soá Ñaëc tính
Nhieàu daïng thöùc aûnh (nhieàu ñoä phaân giaûi khaùc nhau).
Video
Neùn aûnh theo MPEG-2 , töø MP @ ML tôùi MP @ HL.
Audio AÂm thanh Surround cuûa heä thoáng Dolby AC-3 .
Cho caùc dòch vuï môû roäng (ví duï höôùng daãn chöông
Döõ lieäu phuï
trình, thoâng tin heä thoáng,…)
Daïng ñoùng goùi truyeàn taûi ña chöông trình. Thuû tuïc

Truyeàn taûi
truyeàn taûi MPEG-2
Truyeàn daãn
Ñieàu cheá 8-VSB cho truyeàn daãn truyeàn hình soá maët ñaát
RF
Maùy thu 16-VSB cho phaân phoái maïng caùp khoâng tieâu chuaån hoaù
Baûng 3.2: Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa chuaån ATSC
2.2.1 Phöông phaùp ñieàu cheá VSB cuûa chuaån ATSC

Phöông phaùp ñieàu cheá VSB bao goàm hai loaïi chính: Moät loaïi daønh cho phaùt
soùng maët ñaát (8-VSB) vaø moät loaïi daønh cho truyeàn döõ lieäu qua caùp toác ñoä cao (16-
VSB). Caû hai ñeàu söû duïng maõ• Reed - Solomon, tín hieäu pilot vaø ñoàng boä töøng ñoaïn
döõ lieäu. Toác ñoä bieåu tröng (Symbol Rate) cho caû hai ñeàu baèng 10,76Mbps. VSB cho
phaùt soùng maët ñaát söû duïng maõ söûa sai Trellis 3bit/Symbol. Noù coù giôùi haïn tyû soá tín
hieäu treân nhieãu (SNR) laø 14,9 dB vaø toác ñoä döõ lieäu baèng 19,3 Mbps.
Döõ lieäu ñöôïc truyeàn theo töøng khung döõ lieäu. Khung döõ lieäu baét ñaàu baèng
ñoaïn döõ lieäu ñoàng boä maønh ñaàu tieân vaø noái tieáp bôûi 312 ñoaïn döõ lieäu khaùc. Sau ñoù
ñeán ñoaïn döõ lieäu ñoàng boä maønh thöù 2 vaø 312 ñoaïn döõ lieäu cuûa maønh sau.
828 bieåu tröng
Ñoàng boä maønh soá 1
312 ñoaïn Döõ lieäu

döõ lieäu 46,8 µs
Ñoàng boä maønh soá 2
Döõ lieäu
77,7 µs
Hình 3.8: Khung döõ lieäu VSB

Moãi ñoaïn döõ lieäu bao goàm 4 bieåu tröng daønh cho ñoàng boä ñoaïn döõ lieäu vaø 828
bieåu tröng döõ lieäu.
Moät goùi truyeàn taûi MPEG - 2 chöùa 188 byte döõ lieäu vaø 20 byte töông suy cho
298 byte. Vôùi tyû leä maõ hoaù 2/3, ôû ñaàu ra cuûa m• söûa sai ta coù:
208 x 3/2 = 312 bytes; 312 bytes x 8 bit = 2496 bit.
Vaäy toång coäng moät ñoaïn döõ lieäu chöùa 2496 bit.
Caùc bieåu töng ñoù seõ ñöôïc ñieàu cheá theo phöông thöùc neùn soùng mang vôùi haàu
heát daûi bieân döôùi. Tín hieäu pilot ñöôïc söû duïng ñeå phuïc hoài soùng mang taïi ñaàu thu,
ñöôïc coäng theâm taïi vò trí 350 KHz phía treân giôùi haïn döôùi daûi taàn.
a) Maùy phaùt VSB
Sô ñoà khoái cuûa moät maùy phaùt theo phöông thöùc ñieàu cheá VSB (Vestigial Side
Band) coù daïng nhö sau:

Ngaãu Maõ hoaù

Traùo döõ Maõ hoaù
Data nhieân hoaù Reed-
lieäu Trellis
döõ lieäu Solomon
Heä thoáng Chuyeån

Ñieàu cheá Göûi tín Gheùp
phaùt, leân taàn Ñoàng boä
VSB hieäu pilot keânh
truyeàn daãn soá cao
Hình 3.9: Sô ñoà khoái maùy phaùt VSB

Khoái ngaãu nhieân hoaù döõ lieäu ñöôïc thöïc hieän baèng maïch hoaëc tuyeät ñoái vaø
chuoãi tín hieäu giaû ngaãu nhieân coù chieàu daøi toái ña laø 16 bit. Döõ lieäu qua khoái ngaãu
nhieân ñöôïc ngaãu nhieân hoaù keå caû vôùi döõ lieäu laø haèng soá. Caùc byte ñoàng boä ñoaïn,
maønh döõ lieäu vaø khoái byte töông suy cuûa maõ Reed - Solomon khoâng bò ngaãu nhieân
hoaù. Sau khi ñöôïc ngaãu nhieân hoaù, tín hieäu ñöôïc maõ hoaù bôûi maõ Reed - Solomon.
Boä traùo döõ lieäu vôùi 87 ñoaïn döõ lieäu traûi döõ lieäu töø ñaàu ra cuûa maõ• treân moät khoaûng
thôøi gian daøi hôn ñeå taêng khaû naêng choáng loãi ñoät bieán. Döõ lieäu coøn ñöôïc maõ hoaù
Trellis töôùc khi gheùp keânh vôùi tín hieäu ñoàng boä.
Tín hieäu ñoàng boä maønh ñöôïc söû duïng vôùi 5 muïc ñích:
 Xaùc ñònh ñieåm baét ñaàu cuûa moãi ñoaïn döõ lieäu.
 Ñöôïc söû duïng nhö tín hieäu chuaån taïi ñaàu thu.
 Xaùc ñònh cheá ñoä laøm vieäc cuûa maïch loïc tín hieäu NTSC.
 Ñöôïc söû duïng nhö tín hieäu döï ñoaùn heä thoáng.
 Reset maùy thu.
Tín hieäu pilot ñöôïc gôûi ñeå coù theå taùi taïo laïi soùng taïi ñaàu thu. Döõ lieäu goác ñöôïc
loïc bôûi boä loïc phöùc ñeå taïo hai thaønh phaàn tín hieäu ñoàng pha vaø tröïc pha. Hai thaønh
phaàn naøy ñöôïc bieán ñoåi sang daïng tín hieäu töông töï vaø ñöôïc ñieàu cheá vuoâng goùc,
taïo tín hieäu trung taàn VSB vôùi phaàn lôùn daûi bieân taàn döôùi ñöôïc loaïi boû.
b) Maùy thu VSB
Tín hieäu
ñoàng boä
Tín hieäu Ñieàu Taùch
Loïc
töø maùy chænh soùng
NTSC
phaùt VSB keânh ñoàng boä
Giaûi maõ
Trellis
Giaûi ngaãu Giaûi maõ Giaûi traùo
Da ta
nhieân Reed-Solomon döõ lieäu
Hình 3.10: Sô ñoà khoái maùy thu VSB

Tín hieäu sau khi ñi qua maïch ñieàu chænh keânh, maïch taùch soùng ñoàng boä ñöôïc
ñöa tôùi boä loïc NTSC. Boä loïc NTSC coù 7 ñieåm “Zero” trong baêng taàn 6 MHz. Trong
ñoù soùng mang hình truøng vôùi ñieåm thöù 2, soùng mang maàu truøng vôùi ñieåm thöù 6 vaø
soùng mang tieáng truøng vôùi ñieåm thöù 7. Maïch loïc NTSC laøm giaûm can nhieãu cuûa tín
hieäu NTSC cuøng keânh song maët khaùc cuõng laøm giaûm chaát löôïng hình aûnh ñoái vôùi
nhieãu traéng. Vì vaäy neáu khoâng coù can nhieãu hoaëc can nhieãu ít maïch töï ñoäng taét.
2.3 Söï löïa choïn chuaån truyeàn hình soá choVieät Nam
2.3.1 Nguyeân taéc löïa choïn chuaån truyeàn hình soá
Vieäc löïa choïn tieâu chuaån phaùt soùng cho Vieät Nam caàn döïa treân moät soá tieâu chí
hay quan ñieåm nhaát ñònh. ÔÛ töøng giai ñoaïn, caùc quan ñieåm coù theå seõ khaùc nhau ôû
moät soá ñieåm. Ví duï tröôùc ñaây (1984), Vieät Nam ñaõ quyeát ñònh löïa choïn tieâu chuaån
truyeàn hình maøu SECAM III b vaø tieâu chuaån phaùt soùng laø D/K(theo khoái caùc nöôùc
XHCN) vì Vieät Nam laø thaønh vieân cuûa OIRT (toå chöùc phaùt thanh truyeàn hình quoác
teá cuûa khoái caùc nöôùc XHCN). Sau ñoù( 1990) Vieät Nam quyeát ñònh laïi vaø choïn tieâu
chuaån truyeàn hình maøu laø PAL vaø giöõ nguyeân tieâu chuaån phaùt soùng laø D/K cho ñeán
nay thoâng qua moät vaøi laàn hoäi thaûo. Vieäc quyeát ñònh choïn SECAM III b chuû yeáu laø
do caùc nhaø laõnh ñaïo quyeát ñònh. Laàn quyeát ñònh choïn PAL coù ñöa ra moät vaøi laàn
hoäi thaûo vôùi caùn boä khoa hoïc kó thuaät.
Laàn choïn tieâu chuaån phaùt soùng truyeàn hình soá naøy ñaõ coù moät soá chuaån bò ban
ñaàu; Tuy nhieân chöa thöïc hieän ñöôïc caùc pheùp thöû nghieäm moät caùch cô baûn. Thoâng
thöôøng, ñeå choïn löïa, caàn caên cöù vaøo moät soá quan ñieåm nhaát ñònh nhö nhöõng quan
ñieåm kyõ thuaät, quan ñieåm kinh teá - chính trò.
a) Quan ñieåm kyõ thuaät
Neáu choïn chuaån truyeàn hình soá theo quan ñieåm kyõ thuaät thì phaûi ñaùp öùng ñöôïc
5 yeâu caàu sau:
 Laø tieâu chuaån coù öu ñieåm, hieän ñaïi, môû (ñeå coù theå phaùt trieån theâm) vaø coù
khaû naêng töông thích cao.
 Coù khaû naêng laøm vieäc vôùi caùc tæ leä khuoân hình 4:3 vaø 16:9 (baêng taàn tieâu
chuaån) vaø 16:9 (baêng taàn cao).
 Söû duïng doøng truyeàn döõ lieäu theo tieâu chuaån quoác teá (ñònh daïng laáy maãu
4:2:0, neùn MPEG-2 MP@ML, coù khaû naêng töông thích hoaëc chuyeån ñoåi leân/xuoáng
caùc lôùp baäc thaáp vaø cao, quan heä giöõa SDTV vaø HDTV).
 Tieâu chuaån phaùt soùng soá khoâng ñöôïc gaây trôû ngaïi cho vieäc quy hoaïch taàn soá.
 Coù khaû naêng söû duïng laïi (phaàn nhaát ñònh) cuûa heä thoáng maùy phaùt hình kyõ
thuaät töông töï.

b) Quan ñieåm kinh teá chính trò
Coøn neáu choïn chuaån truyeàn hình soá theo quan ñieåm kinh teá chính trò thì phaûi
ñaùp öùng ñöôïc 2 yeâu caàu sau:
 Tieâu chuaån ñoù phaûi ñöôïc nhieàu nöôùc söû duïng (thuaän lôïi cho trao ñoåi chöông
trình, hoäi nhaäp quoác teá).
 Coù khaû naêng ñaàu tö phuø hôïp vôùi Vieät Nam.
c) Tieâu chuaån DVB-T coù moät soá öu ñieåm troäi hôn so vôùi tieâu chuaån ATSC
 Doøng truyeàn bit (TS):
 Gheùp ñöôïc chöông trình truyeàn hình (moãi chöông trình keøm theo nhieàu
ñöôøng tieáng) treân moät keânh (1-4 chöông trình vôùi chaát löôïng toát).
 Deå thay ñoåi toác ñoä (ñeå caân ñoái veà chaát löôïng vaø soá löôïng caùc chöông trình
truyeàn hình treân 1 doøng truyeàn TS).
 Truyeàn ñöôïc nhieàu ñöôøng radio cuøng vôùi 1 ñöôøng video.
 Nhieàu dòch vuï (töông taùc, truyeàn hình theo yeâu caàu VOD,…).
 Ñoä roäng keânh soùng meàm deûo (8 MHz).
 Heä soá BER thaáp.
 Thu coá ñònh vaø thu di ñoäng (ñeán 270 Km/giôø): ñeàu toát.
 Khaû naêng duøng maïng SFN: toát.
 Soá löôïng caùc nöôùc söû duïng DVB-T: lôùn.
Tuy keát quaû thöû nghieäm ôû Brazil coù khaùc vôùi ñaùnh giaù cuûa Singapore (Brazil
ñaùnh giaù IODB-T toát hôn DVB-T veà kyõ thuaät). Nhöng caùc öu ñieåm cuûa DVB-T
hoaøn toaøn thoaû maõn caùc tieâu chí neâu treân. Ngoaøi ra Vieät Nam hieän söû duïng ñoä roäng
keânh phaùt soùng (truyeàn hình töông töï) laø 8 MHz (tieâu chuaån D/K); ñieàu naøy DVB-T
ñaùp öùng toát. Vaán ñeà thöù hai laø Vieät Nam söû duïng maïng ñieän theo tieâu chuaån 50 Hz.
Vaán ñeà naøy coù lieân quan ñeán ñoàng boä heä thoáng truyeàn hình (töø khaâu saûn xuaát
chöông trình ñeán khaâu truyeàn daãn phaùt soùng, heä PAL coù chuaån 625 doøng/50Hz).
Nöôùc gaàn ta laø Singapore ñaõ quyeát ñònh duøng tieâu chuaån DVB-T. Hoàng Koâng vaø
Trung Quoác ñang nghieân cöùu thöû nghieäm vaø coù thieân höôùng choïn DVB-T.
Vôùi nhöõng lyù do neâu treân, Vieät Nam caàn phaûi choïn söû duïng tieâu chuaån DVB-T
cho truyeàn hình soá cuûa Vieät Nam.
Thöïc teá, vieäc quyeát ñònh choïn tieâu chuaån phaùt soùng laø DVB-T cho Vieät Nam cuõng
ñoàng thôøi coù nghóa laø quyeát ñònh choïn tieâu chuaån truyeàn daãn soá qua caùp vaø qua veä tinh
laø DVB-C vaø DVB-S, bôûi vì caùc tieâu chuaån naøy ñeàu thuoäc hoï caùc tieâu chuaån DVB.

2.3.2 Söï löïa choïn chuaån truyeàn hình soá cuûa Vieät Nam
Ngaøy 16 thaùng 02 naêm 2009 Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ra quyeát ñònh soá
22/2009/QÑ-TTg veà vieäc Pheâ duyeät Quy hoaïch truyeàn daãn, phaùt soùng phaùt thanh,
truyeàn hình ñeán naêm 2020 cuûa Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng trong ñoù coù caùc noäi
dung cô baûn sau:
 Quy ñònh chuaån truyeàn hình soá maët ñaát cuûa Vieät Nam theo boä tieâu chuaån
truyeàn hình soá maët ñaát cuûa Chaâu AÂu (DVB-T);
 Ñeán naêm 2020 veà cô baûn seõ ngöøng phaùt soùng truyeàn hình maët ñaát coâng ngheä
töông töï ñeå chuyeån sang phaùt soùng truyeàn hình maët ñaát coâng ngheä soá; Ngöøng vieäc
söû duïng coâng ngheä truyeàn hình caùp töông töï tröôùc naêm 2020 ñeå chuyeån hoaøn toaøn
sang coâng ngheä soá;
 Chaám döùt hoaøn toaøn vieäc söû duïng heä thoáng truyeàn hình voâ tuyeán nhieàu keânh
MMDS treân baêng taàn 2,5 - 2,69 GHz tröôùc naêm 2010;
 Quy hoaïch baêng taàn cho heä thoáng phaùt soùng phaùt thanh, truyeàn hình maët ñaát:
+ Baêng MF (526,25 - 1606,5 KHz): phaùt thanh AM, phaùt thanh soá;
+ Baêng I VHF (54 - 68 MHz): phaùt thanh FM coâng suaát nhoû, phaùt thanh soá;
+ Baêng II VHF (87 - 108 MHz): phaùt thanh FM, phaùt thanh soá;
+ Baêng III VHF (174 - 230 MHz): truyeàn hình töông töï, truyeàn hình soá vaø
phaùt thanh soá;
+ Baêng UHF (470 - 806 MHz): truyeàn hình maët ñaát coâng ngheä töông töï vaø soá.
Theo loä trình soá hoùa thì moät phaàn baêng taàn naøy seõ ñöôïc chuyeån ñoåi sang cho caùc
nghieäp vuï thoâng tin voâ tuyeán khaùc;
+ Baêng taàn L (1.452 - 1.492 MHz): Caên cöù vaøo ñieàu kieän thöïc teá, baêng taàn
naøy coù theå ñöôïc nghieân cöùu phaân boå cho phaùt thanh coâng ngheä soá.
3. Coâng ngheä SDTV vaø HDTV

Ñeå naém roõ hôn veà coâng ngheä truyeàn hình SD vaø HD, tröôùc tieân ta tìm hieåu moät soá
caùc khaùi nieäm, thuaät ngöõ, … cô baûn sau:
3.1 Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà truyeàn hình

3.1.1 Cô cheá hieän thò maøu saéc treân maøn hình
a) Khoâng gian maøu
Theo lyù thuyeát veà caûm thuï maøu saéc cuûa maét laø döïa treân cô sôû 3 maøu cô baûn:
maøu ñoû (Red), maøu luïc (Green) vaø maøu lam (Blue). Trong heä maøu RGB, caùc maøu
coù theå ñöôïc moâ taû laø caùc ñieåm beân trong hình laäp phöông ñôn vò, vôùi goác toaï ñoä (0,

0, 0) laø maøu ñen; 3 thaønh phaàn R (ñoû), G (luïc), B (lam) bieåu dieãn cho 3 truïc. Moät heä
thoáng bieåu dieãn maøu khaùc ñöôïc söû duïng chính trong lónh vöïc truyeàn hình nhaèm
giuùp vieäc soá hoùa ñöôïc thuaän lôïi hôn laø heä maøu YUV, mieâu taû moãi aûnh trong video
goàm caùc thaønh phaàn ñoä choùi (Y) vaø saéc maøu (UV). Heä maøu naøy nhaèm ñaït ñöôïc hieäu
suaát truyeàn cao hôn, vaø giöõ nguyeân tính töông thích caáp giaù trò möùc xaùm cuûa aûnh,
hai thaønh phaàn coøn laïi mang thoâng tin veà maøu saéc (chrominance) ñeå chuyeån ñoåi töø
aûnh xaùm sang aûnh maøu. Chuyeån ñoåi RGB sang YUV ñöôïc thöïc hieän theo chuaån
CCIR 601 nhö sau:
Y = 0.299R + 0.587G + 0.114B
U = 0.493 (B - Y)
V = 0.877 (R - Y)
Trong ñoù: Y laø thaønh phaàn choùi vaø U, V laø hai thaønh phaàn maøu. Ñaëc bieät: khi
R = G = B thì Y = R = G = B vaø U = V = 0.
Moät ñònh daïng maøu khaùc töông töï YUV laø Y, CB, CR vôùi Y töông töï nhö treân
vaø hai thaønh phaàn nhö sau: CB = U/2 + 0.5; CR = V/1.6 + 0.5.
Do ñoù, maøu CB, CR luoân naèm trong khoaûng [0, 1]. Vôùi öu ñieåm treân heä Y
CBCR ñöôïc aùp duïng roäng raõi trong vieäc soá hoaù video.
b) Moâ hình RGB vaø cô cheá hieån thò

RGB laø moät daïng cuûa tín hieäu thaønh phaàn video, ñöôïc söû duïng trong ngaønh
coâng nghieäp ñieän töû cheá taïo caùc thieát bò nghe nhìn. Noù goàm coù ba tín hieäu - ñoû,
xanh laù caây vaø xanh lam - ñöôïc truyeàn ñi trong ba daây caùp rieâng bieät. Ñoâi khi coøn
coù caùc caùp boå sung khi caàn thieát ñeå truyeàn caùc tín hieäu ñoàng boä.
Moät trong nhöõng öùng duïng phoå bieán nhaát cuûa moâ hình maøu RGB laø vieäc hieån thò
maøu saéc trong caùc maøn hình CRT, maøn hình LCD, maøn hình OLED hay maøn hình
plasma. Moãi ñieåm aûnh treân maøn hình laø moät phaàn töû cuûa ma traän. Ma traän naøy ñöôïc
hieån thò bôûi giaù trò döõ lieäu cuûa 3 doøng ñoäc laäp maøu ñoû, xanh laù caây vaø xanh lam. Caùc
giaù trò naøy ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc cöôøng ñoä, maøu saéc cuûa hình aûnh vaø gôûi tôùi maøn
hình ñeå hieän thò. Baèng vieäc söû duïng caùc toå hôïp thích hôïp cuûa caùc cöôøng ñoä aùnh saùng
ñoû, xanh laù caây vaø xanh lam, maøn hình coù theå taùi taïo laïi phaàn lôùn caùc maøu.
c) Bieåu dieãn daïng soá cuûa RGB
Caùc giaù trò RGB thöôøng ñöôïc bieãu dieãn baèng 24 bit (8 bit cho tín hieäu R, 8 bit
cho tín hieäu G, 8 bit cho tín hieäu B). Khi bieåu dieãn döôùi daïng soá, caùc giaù trò RGB
trong moâ hình 24 bpp thoâng thöôøng ñöôïc ghi baèng caëp ba soá nguyeân giöõa 0 vaø 255,
moãi soá ñaïi dieän cho cöôøng ñoä cuûa maøu ñoû, xanh laù caây, xanh lam trong traät töï nhö
theá. Moâ hình 24bpp cho ta hôn 16,7 trieäu maøu (moâ hình 24bpp: 224 >16.7 trieäu maøu).

(0, 0, 0) laø maøu ñen

(255, 255, 255) laø maøu traéng
(255, 0, 0) laø maøu ñoû
(0, 255, 0) laø maøu xanh laù caây
(0, 0, 255) laø maøu xanh lam
(255, 255, 0) laø maøu vaøng
Hình 3.11: Moâ hình maøu RGB
3.1.2 Caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa maøn hình

a) Ñieåm aûnh (pixel)
Khi chuùng ta nhìn thaáy hình aûnh, chöõ vieát,… treân tivi hay maøn hình maùy vi tính
thì nhöõng hình aûnh chöõ vieát ñoù ñöôïc taïo thaønh töø voâ soá nhöõng chaám nhoû li ti mang
maøu saéc ñöôïc goïi laø ñieåm aûnh (pixel).
Pixel laø phaàn töû nhoû nhaát cuûa hình aûnh. Caùc pixel hieåu moät caùch ñôn giaûn laø
ñöôïc taïo ra baèng caùch phaân chia hình aûnh thaønh nhieàu oâ vuoâng nhoû. Trong caùc oâ
vuoâng naøy coù theå thay ñoåi ñoä saùng vaø maøu saéc cuûa töøng oâ vuoâng moät ñeå taïo thaønh
caùc maøu saéc khaùc nhau ñeå hieån thò treân maøn hình.
Moät hình aûnh kyõ thuaät soá cuõng töông töï nhö 1 baûng tính, bao goàm caùc haøng vaø
caùc coät chöùa caùc pixel coù caùc giaù trò khaùc nhau. Ñoái vôùi caùc coâng ngheä saûn xuaát tivi
khaùc nhau thì kích thöôùc cuûa pixel cuõng khaùc nhau töø 0.2 mm ÷ 0.5 mm.
Ngoaøi ra moät thoâng soá raát quan troïng lieân quan ñeán ñieåm aûnh maø aûnh höôûng
raát lôùn ñeán chaát löôïng cuõng nhö giaù thaønh cuûa tivi ñoù chính laø soá ñieåm cheát treân
maøn hình tivi.
Hình 3.12: Söï hieån thò hình aûnh töø caùc ñieåm aûnh
b) Ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình
Ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình laø moät soá bieåu thò toång soá caùc ñieåm aûnh treân maøn
hình ñoù S = WxH, trong ñoù S laø ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình ñôn vò laø pixel, W laø toång

soá pixel cuûa moät coät (chieàu cao) cuûa maøn hình ñôn vò laø pixel, H laø toång soá cuûa pixel
moät doøng (chieàu ngang/roäng coøn coù teân khaùc laø maønh) cuûa maøn hình ñôn vò laø pixel.
Coù 2 caùch ñeå bieåu dieãn ñoä phaân giaûi cuûa moät maøn hình:
Caùch 1: Bieåu dieãn theo pixel ví duï nhö maøn hình coù ñoä phaân giaûi 1280x720 =
921600 pilxel coù nghóa laø maøn hình naøy coù 1280 pixel/haøng vaø 720 pixel/coät.
Caùch 2: Bieåu dieãn theo soá pixel treân coät, caùch bieåu dieãn naøy thöôøng coù keøm
theo 2 thoâng soá khaùc ñoù laø tæ leä khung hình vaø caùch queùt doøng, ví duï nhö tivi coù tæ leä
khung hình 16:9 vaø ñoä phaân giaûi 1080 i/p trong ñoù 1080 laø soá pixel/ coät, coøn i/p laø
chæ caùch queùt doøng (seû tìm hieåu ôû phaàn sau).
Hình 3.13: Ñoä phaân giaûi cuûa moät soá tivi
c) Taàn soá queùt, caùch queùt

Taàn soá queùt aûnh laø soá laàn aûnh hieän thò treân maøn hình trong 1 giaây, khi xem
truyeàn hình ta thaáy ñöôïc caùc caûnh chuyeån ñoäng laø nhôø hieän töôïng löu aûnh cuûa maét
ngöôøi. Maét ngöôøi coù thôøi gian löu aûnh 1/24 giaây neân khi trình dieãn caùc aûnh tónh vôùi
toác ñoä lôùn hôn 24 hình/giaây thì maét ngöôøi caûm nhaän ñoù laø aûnh ñoäng.
Hieän nay, trong coâng ngheä truyeàn hình toàn taïi 2 toác ñoä aûnh laø: 25 aûnh/giaây vaø
30 aûnh/giaây. Moät aûnh ñöôïc chia thaønh 2 baùn aûnh moät baùn aûnh doøng leõ vaø moät baùn
aûnh doøng chaün vì vaäy ñeå hieän thò 25 aûnh/giaây thì taàn soá queùt laø 50 Hz (chuaån BVD-
chaâu AÂu) coøn 30 aûnh/giaây thì taàn soá queùt laø 60 Hz (chuaån ATSC-Myõ). Cô cheá queùt
cuûa tivi laø queùt töøng töï caùc pixel töø traùi sang phaûi, töø treân xuoáng döôùi. Ngaøy nay vôùi
coâng ngheä cheá taïo tivi ngaøy caøng phaùt trieån cho ra ñôøi caùc saûn phaåm tivi coù taàn soá
queùt cao leân ñeán 100 Hz, 120 Hz, …
Coù 2 caùch queùt aûnh laø queùt xen keû (interlaced) hay coøn goïi laø phöông phaùp
queùt 2:1 laø caùch queùt caùc doøng leõ tröôùc roài sau ñoù queùt ñeán caùc doøng chaün kyù hieäu
cuûa caùch queùt naøy laø i, caùch queùt thöù 2 laø queùt lieân tuïc (progressive) hay coøn goïi
phöông phaùp queùt 1:1 laø caùch queùt doøng leû roài ñeán queùt doøng chaün laàn löôït nhö vaäy
cho ñeán heát khung hình kyù hieäu cuûa caùch queùt naøy laø p. Tivi söû duïng caùch queùt loaïi
p seû toát hôn caùch queùt loaïi i.
d) Tæ leä khuoân hình
Tæ leä khuoân hình chính laø tæ soá veà ñoä daøi giöõa chieàu ngang vaø chieàu cao, hay tæ
soá giöõa soá pixel/doøng vaø soá pixel/coät. Hieän nay, coù nhieàu chuaån qui ñònh veà tæ leä
khuoân hình nhö 3:2, 4:3, 5:4, 16:9, 17:9, … trong ñoù coù 2 tieâu chuaån ñöôïc söû duïng roäng
raõi nhaát laø tæ leä 4:3 söû duïng cho theá heä truyeàn hình cuõ nhö CRT (Cathode Ray
Tube),… vaø tæ leä 19:6 hieän ñang söû duïng nhieàu trong caùc heä truyeàn hình môùi nhö LCD
(Liquid Crystal Display), Plasma,… Tæ leä khuoân hình 16:9 ñöôïc cho laø tæ leä toát nhaát
hieän nay, phuø hôïp vôùi thò giaùc cuûa con ngöôøi, trình dieãn hình aûnh xinh ñoäng hôn.
Hình 3.14: Tæ leä khuoân hình

e) Kích thöôùc maøn hình
Kích thöôùc maøn hình laø moät trong caùc tieâu chuaån ñaàu tieân khi choïn löïa tivi. Kích
thöôùc maøn hình coù ñôn vò laø inch laø chieàu daøi cuûa ñöôøng cheùo trong maøn hình. Ngaøy
nay vôùi coâng ngheä saûn suaát tivi phaùt trieån cho ra ñôøi nhieàu tivi coù kích thöôùc khaùc
nhau töø vaøi inch cho ñeán vaøi chuïc inch thaäm chí hôn 100 inch. Ñoái vôùi caùc tivi coù kích
thöôùc trung bình vaø töông ñoái lôùn (nhoû hôn 50 inch) thì coâng ngheä LCD chieám öu theá,
coøn caùc tivi loaïi lôùn (lôùn hôn 50 inch) thì coâng ngheä Plasma chieám vò trí ñoäc toân.
Vieäc löïa choïn kích thöôùc maøn hình phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: giaù caû,
nguoàn tín hieäu vaøo, khoâng gian, vò trí ñaët tivi,… neáu boû qua caùc yeáu toá giaù caû, thì
khoâng gian ñaët tivi töông ñoái quan troïng vì noù lieân quan ñeán thaãm myõ, myõ quan cuûa

caên phoøng maø ñaëc bieät hôn laø vaán ñeà caûm nhaän chaát löôïng hình aûnh aâm thanh cuûa
tivi. Sau ñaây laø moät soá khuyeán caùo veà vò trí ngoài xem tivi öùng vôùi caùc loaïi tivi coù
kích thöôùc khaùc nhau.
 Ñoái vôùi tivi 73 inch thì khoaûng

caùch giöõa tivi vaø maét laø ít nhaát 2,2 m.

caùch giöõa tivi vaø maét laø ít nhaát 2 m.

 Ñoái vôùi tivi 50÷52 inch thì khoaûng

 Ñoái vôùi tivi 46÷47 inch thì khoaûng



Hình 3.15: Moät soá khuyeán caùo veà kích thöôùc vaø khoaûng caùch xem tivi
f) Thôøi gian ñaùp öùng (Response Time)
Thôøi gian ñaùp öùng maø thoâng soá maø moïi ngöôøi, quan taâm nhaát. Thôøi gian ñaùp
öùng ñöôïc ño baèng khoaûng thôøi gian moät ñieåm aûnh chuyeån töø traïng thaùi toái hoaøn
toaøn (off) sang traïng thaùi saùng nhaát (on) vaø chuyeån laïi sang traïng thaùi toái. Treân
thöïc teá, thôøi gian ñaùp öùng lieân quan ñeán toác ñoä chuyeån töø maøu naøy sang maøu khaùc
cuûa ñieåm aûnh, do ñoù lieân quan ñeán toác ñoä theå hieän hình aûnh. Toác ñoä chuyeån ñoåi
traïng thaùi caøng nhanh thì caøng toát, vaø giuùp giaûm ñöôïc hieän töôïng nhoøe/boùng ma
trong khi xem caùc caûnh coù toác ñoä nhanh vôùi thôøi gian ñaùp öùng quaù chaäm. Nhìn
chung, thôøi gian ñaùp öùng caøng thaáp thì caøng toát (hieän töôïng boùng ma laø hieän töôïng

toác ñoä thay ñoåi maøu saéc cuûa pixel lôùn hôn toác ñoä thay ñoåi cuûa hình aûnh, khi hình
aûnh môùi xuaát hieän maø hình aûnh cuû chöa xoùa kòp).
Chuùng ta cuõng ñöøng tin töôûng hoaøn toaøn vaøo thôøi gian ñaùp öùng ñöôïc giôùi thieäu
bôûi nhaø saûn xuaát tivi. Moãi nhaø saûn xuaát ñeàu coù caùch ño thôøi gian ñaùp öùng khaùc
nhau. Tuy nhieân, thôøi gian ñaùp öùng coù theå duøng ñeå tham khaûo cho tính naêng cuûa
maøn hình vôùi quy taéc laø thôøi gian caøng nhoû caøng toát.
Thôøi gian ñaùp öùng ñöôïc ño baèng toång thôøi gian ñieåm aûnh chuyeån töø traïng thaùi
toái sang saùng (rise time) vaø traïng thaùi saùng sang toái (fall time). Ñaây laø thôøi gian caàn
thieát ñeå ñieåm aûnh chuyeån töø moät maøu naøy sang moät maøu khaùc vaø thôøi gian ñaùp öùng
ñöôïc tính baèng toång thôøi gian rise time vaø fall time. Chuùng ta cuõng phaûi caån troïng
vôùi nhöõng thoâng soá cuûa nhaø saûn xuaát, ñoâi khi thôøi gian ñaùp öùng maø nhaø saûn xuaát
nieâm yeát chæ laø khoaûng rise time chöù khoâng phaûi laø toång cuûa rise time vaø fall time.
Trong thöïc teá, thôøi gian ñaùp öùng cuûa ñieåm aûnh seõ khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo maøu
saéc theå hieän. Thöïc nghieäm cho thaáy moät ñieåm aûnh chuyeån töø traïng thaùi toái hoaøn toaøn
sang saùng hoaøn toaøn laø ít xuaát hieän, thay vaøo ñoù laø chuyeån ñoåi giöõa caùc saéc ñoä xaùm.
Toác ñoä thay ñoåi seõ khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo ñoä ñaäm cuûa maøu chuyeån. Thoâng thöôøng,
vieäc chuyeån töø maøu xaùm nhaït hôn seõ nhanh hôn. Do ñoù, nhaø saûn xuaát thöôøng coâng boá
thôøi gian ñaùp öùng khoâng coù nghóa laø noù ñuùng vôùi moïi tröôøng hôïp. Thôøi gian ñaùp öùng
cuûa caùc tivi coâng ngheä môùi hieän nay thöôøng töø 5 ms ñeán 20 ms.
g) Ñoä töông phaûn
Ñoä töông phaûn hay goïi moät caùch chính xaùc laø tæ leä töông phaûn ñöôïc ñònh nghóa
laø tæ soá ñoä choùi giöõa ñieåm traéng (choùi) nhaát vaø ñieåm ñen (toái) nhaát cuûa maøn hình.
Ñoä töông phaûn laø moät yeáu toá then choát ñeå taïo ra hình aûnh töï nhieân, giaøu maøu saéc,
sinh ñoäng cuõng nhö saéc neùt.
Neáu cho maøn hình hieän thò töùc thôøi coù caû hình traéng nhaát vaø hình ñen nhaát roài
so saùnh ñoä choùi vôùi nhau ta ñöôïc ñoä töông phaûn goïi laø ñoä töông phaûn tónh. Ñoä töông
phaûn tónh cuûa moät soá tivi LCD thoâng thöôøng hieän nay töø 1200:1 ñeán 1600:1, ñoä
töông phaûn naøy phaûn aùnh ñuùng baûn chaát cuûa tivi, laø moät trong caùc thöôùc ño chaát
löôïng cuûa saûn phaåm.
Neáu cho maøn hình hieän thò laàn löôïc 2 laàn , moät hình traéng nhaát vaø moät hình ñen
nhaát roài so saùnh ñoä choùi vôùi nhau ta ñöôïc ñoä töông phaûn goïi laø ñoä töông phaûn ñoäng.
Ñoä töông phaûn ñoäng cuûa caùc tivi LCD thoâng thöôøng hieän nay töø 3000:1 ñeán 7000:1
(cao hôn nhieàu ñoä töông phaûn tónh), noù haàu nhö chæ mang tính tham khaûo chöù gaàn
nhö khoâng quyeát ñònh chaát löôïng cuûa tivi.
Caùc nhaø saûn xuaát tivi hieän nay thöôøng ghi ñoä töông phaûn cuûa tivi laø bao nhieâu
ñoù (laáy ñoä töông phaûn ñoäng vì ñoä töông phaûn ñoäng cao hôn nhieàu ñoä töông phaøn

tónh) maø khoâng ghi roõ laø ñoä töông phaûn gì. Deã gaây söï nhaèm laãn cho ngöôøi tieâu
duøng. Coù theå hoï coá yù laøm nhö vaäy ñeå baùn ñöôïc saûn phaåm vôùi giaù cao.
3.2 Coâng ngheä SDTV vaø HDTV

3.2.1 Coâng ngheä SDTV
SDTV laø vieát taét cuûa chöõ Standard Definition Television (truyeàn hình coù ñoä
neùt chuaån). Caùc chuaån truyeàn hình nhö DVB, ASTC vaø ISDB ñeàu söû duïng chuaån
naøy cho vieäc phaùt truyeàn hình kyõ thuaät soá.
Vì vaäy ñoä phaân giaûi toái ña cuûa maøn hình söû duïng coâng ngheä SDTV laø
720x480 = 245600 pixel cho heä maøu NTSC vaø 768x576=442368 pixel cho heä maøu
PAL (Vieät Nam söû duïng heä maøu naøy). Vì vaäy hình aûnh khoâng saéc neùt laém nhöng
ñeïp hôn truyeàn hình analog.
Coâng ngheä SDTV ra ñôøi phuïc vuï cho quaù trình chuyeån tieáp töø coâng ngheä
analog sang coâng ngheä soá, giuùp cho caùc tivi analog (hieän coøn raát nhieàu) vaãn coù theå
xem ñöôïc truyeàn hình soá. Coâng ngheä SDTV ra ñôøi coù tính keá thöøa cuûa coâng ngheä
cuûa cuû (söû duïng tæ leä khung hình, heä maøu, taàn soá queùt, … cuûa coâng ngheä analog) vaø
tính hieän ñaïi laø vieäc soá hoaù caùc tín hieäu töø khaâu saûn xuaát ñeán khaâu truyeàn daãn ñeàu
söû duïng moâi tröôøng soá. SDTV laø böôùc ñeäm ñeå chuyeån töø coâng ngheä anlog sang
coâng ngheä soá hoaøn toaøn. Vaø luùc naøy coâng ngheä HDTV vôùi öu ñieåm vöôït troäi cuûa
mình seû daàn thay theá coâng ngheä SDTV.
3.2.2 Coâng ngheä HDTV
HDTV laø vieát taét cuûa chöõ High Definition Television (truyeàn hình coù ñoä neùt
cao), so vôùi SDTV ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình ñöôïc taïo töø 720x480 hay 768x576 taïo ra
treân döôùi 400.000 pixel coøn HDTV ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình ñöôïc taïo ra töø 1280x720
gaàn 1 trieäu pixel (Ready HD) hay 1920x1080 hôn 2 trieäu pixel (Full HD) vaäy ñoä phaân
giaûi cuûa HDTV gaáp töø 2,5 ñeán 5 laàn SDTV. Vì theá HDTV theå hieän hình aûnh chi tieát
hôn roõ neùt hôn. Söï khaùc bieät lôùn nhaát cuûa SDTV vaø HDTV laø ñoä phaân giaûi.
Heä thoáng HDTV quaûng baù ñöôïc xaùc ñònh vôùi ba thoâng soá chính:
 Kích thöôùc khung ñöôïc ñònh nghóa laø soá löôïng pixel ngang x soá pixe doïc, ví
duï 1280 x 720 hoaëc 1920 x 1080.
 Chöùc naêng queùt heä thoáng ñöôïc xaùc ñònh baèng chöõ i cho caùch queùt xen keõ
hoaëc p cho queùt lieân tuïc.
 Toác ñoä khung ñöôïc xaùc ñònh nhö soá löôïng khung/giaây.

a) Chuaån veà ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình HDTV
Loaïi Pixels Tæ leä kích thöôùc

Ñònh daïng (X: Y)
phaân giaûi (Quaûng caùo Moâ taû
video
(W × H) Mpixels) Hình aûnh Pixel
1024 x XGA laø ñoä phaân giaûi
786.432
768 16:9 4:3 thoâng thöôøng moät maùy
(0,8)
XGA PC.
WXGA laø ñoä phaân
1280 × 921.600 giaûi thoâng thöôøng cuûa
16:9 1:1
720p 720 (0,9) moät maùy PC noù söû
1280 × 720 duïng 750 doøng video.
WXGA laø ñoä phaân
1366 x giaûi cuûa tivi cuõng laø
1.049.088 683:384 1:1
768 moät tieâu chuaån HDTV
(1,0) (≈16:9)
WXGA nhö (Full HD 720p,
1080i).
1080i 1280 × 1.382.400 32:27 Khoâng chuaån hoùa
3:2
1920 × 1080 1080 (1,4) ≈16:9) Full HD
Chuaån HD Ready
1080p cho maøn hình
1080p 1920 × 2.073.600
16:9 1:1 LCD vaø Plasma.
1920 × 1080 1080 (2,1)
Video Söû duïng 1125
doøng.
Baûng 3.2: Caùc ñoä phaân giaûi cuûa truyeàn hình HD
b) Tieâu chuaån FPS (frame per second) khung/giaây
 23,976 FPS (öùng duïng cho video heä NTSC chuaån SDTV).
 24 FPS (öùng duïng cho video heä NTSC chuaån HDTV).
 25 FPS (öùng duïng cho video heä PAL, SECAM chuaån HDTV).
 29,97 FPS (öùng duïng cho video heä NTSC chuaån HDTV).
 50 FPS (öùng duïng cho video heä PTZ & SECAM chuaån HDTV).
 60 FPS (öùng duïng cho video heä NTSC chuaån HDTV).

Chöông 4: Thieát keá headend SD, HD

1. Khaùi quaùt veà headend
1.1 Ñònh nghóa
Headend laø trung taâm thu phaùt tín hieäu. ÔÛ ñaây tín hieäu ñöôïc thu nhaän qua quaù
trình xöû lyù sau ñoù ñöôïc phaùt ñi ñeán thueâ bao (tivi) thoâng qua heä thoáng truyeàn daãn.
Headend laø trung taâm, boä naõo vaø cuõng laø nôi taäp trung coâng ngheä, kyõ thuaät cao nhaát
cuûa heä thoáng truyeàn hình caùp.
1.2 Phaân loaïi

Döïa vaøo coâng ngheä phaùt tín hieäu maø ngöôøi ta chia headend thaønh hai loaïi ñoù laø
headend soá vaø headend analog. Hieän nay, headend analog ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi.
Tuy nhieân, noù ñang ñöôïc thay theá daàn daàn baèng headend soá vì tính öu vieät cuûa
headend soá hôn haún headend analog maët khaùc laø phaûi chaáp haønh quyeát ñònh soá
22/2009/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc soá hoaù truyeàn hình caùp (xem
chöông 3 phaàn 2.3).
Öu ñieåm noåi baäc cuûa headend soá so vôùi headend analog laø tieát kieäm baêng
thoâng truyeàn vaø chaát löôïng toát hôn. Vì vôùi coâng ngheä neùn, gheùp keânh phaùt trieån ta
coù theå gheùp nhieàu keânh chöông trình ñeå truyeàn treân cuøng moät keânh truyeàn, ñoái vôùi
headend analog thì vieäc naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc vì moãi keânh truyeàn chæ
truyeàn ñöôïc moät keânh chöông trình maø thoâi. Coøn veà chaát löôïng thì hieån nhieân tín
hieäu soá luoân toát hôn tín hieäu analog vì tín hieäu soá coù khaû naêng söûa loãi ôû phía thu.
1.3 Vò trí cuûa headend trong heä thoáng truyeàn hình caùp
1.3.1 Sô ñoà khoái heä thoáng truyeàn hình caùp
Nguoàn tín Heä thoáng Thueâ bao

hieäu Headend truyeàn (boä giaûi
daãn maõ + tivi)
Hình 4.1: Sô ñoà khoái heä thoáng truyeàn hình caùp
Trong truyeàn hình caùp moãi heä thoáng ñeàu coù nhieäm vuï vaø vai troø khaùc nhau.
Trong ñoù headend giöõ moät vai troø chuû ñaïo.

1.3.2 Giaûi thích nguyeân taét hoaït ñoäng cuûa heä thoáng truyeàn hình caùp
a) Khoái nguoàn tín hieäu

Trung taâm dòch vuï truyeàn hình caùp phaùt raát nhieàu keânh trong vaø ngoaøi nöôùc, vì
vaäy nguoàn tín hieäu ôû ñaây raát ña daïng vaø phong phuù laáy töø nhieàu nguoàn khaùc nhau
nhö: tín hieäu töø ñôn vò truyeàn hình caùp khaùc, thu töø caùc ñaøi truyeàn hình ñòa phöông,
thu töø veä tinh, töø baêng ñóa (VCD, DVD, HD-DVD, Blu-ray, … ), hay töï saûn xuaát, …
taát caû caùc tín hieäu töø caùc nguoàn naøy phaûi ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu AV
(audio-video heä maøu PAL) sau ñoù ñöa qua heä thoáng headend.
b) Heä thoáng headend

Heä thoáng headend nhaän nhieàu luoàng tín hieäu töø khoái nguoàn tín hieäu, seû thöïc
hieän quaù trình xöû lyù tín hieäu nhö neùn, maõ hoaù, gheùp keânh, ñieàu cheá, … ñeå taïo ra moät
luoàng tín hieäu duy nhaát vaø chuyeån ñeán heä thoáng truyeàn daãn.
c) Heä thoáng truyeàn daãn

Tín hieäu RF töø heä thoáng heaend ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu quang vaø söû duïng
heä thoáng maïng Two-way HFC (Hybrid Fibre-Coaxial) ñeå truyeàn tín hieäu ñeán thueâ
bao. Tín hieäu quang ñöôïc truyeàn treân caùp quang ñeán node quang taïi ñaây tín hieäu
ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu ñieän RF qua caùp ñoàng truïc ñeán thueâ bao.
Maïng HFC laø maïng söû duïng haøi hoaø giöõa caùp quang vaø caùp ñoàng truïc. Taän
duïng toái ña tính öu vieät cuûa töøng loaïi caùp. Caùp quang ñöôïc söû duïng treân ñöôøng truïc
chính cuûa heä thoáng (caùp quang ít bò suy hao vaø traùnh ñöôïc nhieãu), duøng caùp ñoàng
truïc ñeå ñöa tín hieäu ñeán caùc nhaùnh phuï vaø ñeán thueâ bao.
d) Set-top-box
Tín hieäu soá RF (ñaõ bò maõ hoaù) tröôùc khi ñeán tivi phaûi qua set-top-box ñeå
chuyeån tín hieäu soá thaønh tín hieäu A/V hay RF analog cung caáp cho tivi. Ngaøy nay,
ngöôøi ta thöôøng duøng set-top-box coù tích hôïp maïch giaûi maõ. Ñaây laø giaûi phaùp khaù
hieäu cho böôùc ñaàu chuyeån töø coâng ngheä truyeàn hình analog sang coâng ngheä soá vì
noù taän duïng laïi caùc tivi söû duïng coâng ngheä analog.
Qua ñoù ta thaáy headend laø moät boä phaän raát quan troïng vaø ñaét tieàn nhaát cuûa heä
thoáng truyeàn hình caùp. Ñoù cuõng laø nôi quaûn lyù thueâ bao thoâng qua vieäc ñieàu kieån
boä giaûi maõ hay set-top-box döïa treân caùc phaàn meàm ñieàu kieån.

2. Caùc thoâng soá aûnh höôûng ñeán quaù trình thieát keá
2.1 Soá löôïng chöông trình truyeàn qua moät keânh
Moät keânh truyeàn coù daûi thoâng nhaát ñònh cho pheùp truyeàn moät soá löôïng chöông
trình truyeàn hình. Vieäc choïn soá chöông trình truyeàn phuï thuoäc vaøo caùc vaán ñeà sau:
2.1.1 Ñoä roäng keânh

Ñeå xaùc ñònh ñoä roäng keânh coù theå truyeàn ñöôïc tín hieäu soá coù toác ñoä lôùn nhaát laø
bao nhieâu caàn döïa vaøo ñònh lyù Shannon. Ñònh lyù naøy xaùc ñònh söï phuï thuoäc cuûa toác
ñoä bit cöïc ñaïi vaøo baêng thoâng cuûa keânh truyeàn (vôùi tæ soá S/N chuaån). Ñeå truyeàn tín
hieäu coù toác ñoä bit C (Mbps) thì yeâu caàu baêng thoâng W (MHz) cuûa keânh phaûi lôùn
hôn hoaëc baèng 3/4 toác ñoä bit, W ≥ 3/4C. Vaäy vôùi baêng thoâng W thì ta coù theå
truyeàn tín hieäu soá coù toác ñoä bit lôùn nhaát laø C=4/3W. Ví duï vôùi baêng thoâng 8 MHz
thì toác ñoä bit lôùn nhaát laø 4/3x8=10,7 Mbps coù theå truyeàn qua noù.
2.1.2 Daïng ñieàu cheá soá

Khi duøng ñieàu cheá soá ta thöôøng gaëp khaùi nieäm daûi thoâng hieäu duïng. Vôùi caùc
daïng ñieàu cheá soá ta coù caùc daûi thoâng hieäu duïng nhö sau:
Daïng ñieàu Daûi thoâng hieäu duïng Baêng thoâng Toác ñoä bit cöïc ñaïi
cheá soá η (Mbps/Hz) W (MHz) C =4/3xWxη (Mbps)
8 8,00
2-PSK 0,75
6 6.00
8 16,00
4-PSK 1,50
6 12,00
8 24,00
8-PSK 2,25
6 18,00
8 32,00
16-PSK 3,00
6 24,00
8 21,76
32-QAM 2,04
6 16,32
8 35,84
64-QAM 3,36
6 26,88
128-QAM 4,68 8 49,92

6 37,44
8 64,00
256-QAM 6,00
6 48,00
Baûng 4.1: Daûi thoâng hieäu duïng
Ta thaáy söû duïng mode ñieàu cheá caøng cao thì toác ñoä bit taêng nhöng deã bò nhieãu. Khi
choïn mode ñieàu cheá caàn coù söï dung hoaø giöõa toác ñoä bit vaø tính choáng nhieãu cuûa doøng bit.
2.1.3 Toác ñoä söûa loãi FEC

Tín hieäu ñieàu cheá thöôøng ñöôïc xöû lyù baèng caùc maõ ñaëc bieät ñeå cho phía maùy thu (IRD
hoaëc set-top-box) coù theå kieåm tra caùc bit thoâng tin ñöôïc gôûi ñi coù thu ñuùng hay khoâng. Kyõ
thuaät söõa loãi tieán (gôûi thoâng tin söûa loãi tröôùc ñeán maùy thu cuøng vôùi döõ lieäu goác) taïo tín hieäu
coù khaû naêng choáng nhieãu toát hôn haún so vôùi truyeàn soá khoâng coù maõ ñaëc bieät.
Caùc thöïc nghieäm maõ hoaù tröôùc ñaây ñaõ so saùnh chæ tieâu cuûa tin töùc ñöôïc maõ so
vôùi khoâng maõ vaø thaáy söï caûi thieän tín hieäu naøy laø khoaûng 3,3 dB. Ngoaøi ra, moät boä
maõ hoaù söû duïng caû hai kyõ thuaät maõ hoaù khaùc nhau seõ taïo ra ñoä lôïi boå sung. Trong
kyõ thuaät FEC ngöôøi ta duøng caùc symbol dö boå sung vaøo tin töùc goác. Maëc duø ñieàu
naøy laøm taêng toác ñoä truyeàn toaøn boä vaø yeâu caàu daûi thoâng lôùn hôn, nhöng caùc
symbol dö taêng cöôøng tính thoáng nhaát cuûa tin töùc, ngaên ngöøa khoâng cho taïp keânh
che khuaát caùc symbol ñeå phaù boû söï thoáng nhaát cuûa tín hieäu coù ích. Caùc boä giaûi maõ
duøng caùc symbol FEC ñeå phuïc hoài döõ lieäu sau khi tin töùc ñaõ ñöôïc thu.
Moät daïng maõ FEC ñöôïc goïi laø maõ Viterbi ñöôïc bieåu thò baèng tæ soá ví duï nhö
1/2, 3/4 hoaëc 7/8. Töû soá bieåu thò soá symbol goác ôû ñaàu vaøo boä maõ hoaù, coøn maãu soá
bieåu thò soá symbol coù söûa loãi ôû ñaàu ra boä maõ hoaù. Do vaäy FEC 7/8 coù nghóa laø coù 8
symbol truyeàn ñi trong ñoù coù 7 symbol laø döõ lieäu vaø 1 symbol ñeå söûa loãi.
Moät daïng maõ FEC khaùc laø Reed-Solomon. Maõ naøy boå sung caùc symbol dö vaøo
caùc chuoãi hoaëc caùc khoái soá nhò phaân. Reed-Solomon duøng 188 byte trong moãi khoái
204 byte ñeå truyeàn thoâng tin goác. Soá coøn laïi ñöôïc duøng ñeå gôûi caùc bit kieåm tra ñeán
IRD ñeå trôï giuùp vieäc söûa loãi truyeàn.
Boä giaûi maõ Reed-Solomon duøng thuaät toaùn ñeå giaûi quyeát ñoàng thôøi moät taäp
hôïp caùc chöông trình ñaïi soá döïa treân bieåu hieän kieåm tra chaün töø khoái thu ñöôïc.

2.1.4 Dòch vuï truyeàn
Moät doøng truyeàn taûi (TS) MPEG-2 hay MPEG-4 coù theå chöùa nhieàu chöông trình
truyeàn hình cuøng vôùi audio chính, caùc audio phuï, döõ lieäu truy caäp coù ñieàu kieän, caùc döõ
lieäu phuï nhö teletext, keát noái internet. Yeâu caàu veà toác ñoä vôùi töøng loaïi khaùc nhau. Ví
duï phim chaát löôïng VHS coù theå truyeàn ôû toác ñoä bit 1,5 Mbps, tin töùc vaø chöông trình
tivi khoaûng 3,4 – 4 Mbps, quaûng baù chaát löôïng cao (studio) ôû toác ñoä hôn 8 Mbps.
Toác ñoä döõ lieäu MPEG-2 cho caùc theå loaïi chöông trình nhö sau:
Loaïi dòch vuï Toác ñoä döõ lieäu
 Caùc dòch vuï video :
 Truyeàn hình ñoä phaân giaûi cao (HDTV) 14 - 20 Mbps
 Truyeàn hình chaát löôïng studio (CCIR 601) 8,064 Mbps
 Truyeàn hình coù tæ leä khoâng hình 16:9 5,760 Mbps
 Truyeàn hình theå thao tröïc tieáp 4,608 Mbps
 Chöông trình phim quaûng baù 3,456 Mbps
 Chöông trình phim pay-per-viwe 3,152 Mbps
 Caùc dòch audio musicam:
 Mono 128,00 Kbps
 Stereo 256,00 Kbps
 Moät caëp stereo 512,00 Kbps
 Döõ lieäu soá 96,00 Kbps
 Döõ lieäu ñieàu kieån 30,72 Kbps
Baûng 4.2: Baûng toác ñoä döõ lieäu cuûa caùc loaïi dòch vuï
2.1.5 Vaán ñeà dung hoaø goùi tín hieäu soá

Toác ñoä symbol thöôøng hay thay ñoåi töø moät goùi soá naøy tôùi goùi soá tieáp theo. Toác
ñoä cöïc ñaïi coù theå ñaït ñöôïc laø moät haøm cuûa daûi thoâng keânh, thoâng thöôøng ta coù theå
tính toác ñoä symbol cöïc ñaïi baèng ñoä roäng daûi thoâng chia cho 1,2 (con soá 1,2 hay 1,3

ñeå chæ ra raèng trong thöïc teá daûi thoâng truyeàn nhoû hôn daûi thoâng keânh do caùc boä loïc
truyeàn khoâng lyù töôûng).
Ví duï ñoái vôùi ñöôøng truyeàn veä tinh coù daûi thoâng transponder 36 MHz, toác ñoä
symbol cöïc ñaïi laø 48 Msps. Giaû söû duøng toác ñoä FEC 3/4 thì toác ñoä bit laø:
48 Msps x 2(1 symbol laø 2 bit, ñieàu cheá QPSK) = 96Mbps.
96 Mbps x 3/4 (toác ñoä FEC inner code) = 72 Mbps.
72 Mbps x 188/204 (toác ñoä FEC Reed-Solomon outer code) = 66,3 Mbps.
Neáu chæ thay ñoåi toác ñoä FEC töø 3/4 xuoáng coøn 1/2 thì toác ñoä bit coù giaù trò laø:
48 Msps x2 =96 Mbps.
96 Mbps x 1/2 = 48Mbps.
48 Mbps x 188/204 = 44,2 Mbps.
Ta thaáy maëc duø toác ñoä FEC inner code 1/2 seõ laøm taêng khaû naêng choáng nhieãu
hôn so vôùi FEC 3/4 nhöng noù cuõng laøm giaûm toác ñoä bit coù ích FEC 1/2 (44,2 Mbps)
coøn FEC 3/4 (66,3 Mbps). Coù nghóa laø giaûm soá dòch vuï chöông trình chöông trình coù
theå gôûi qua transponder. Do vaäy tuyø theo tình hình cuï theå maø coù söï dung hoaø giöõa
tham soá FEC (khaû naêng choáng nhieãu) vaø toác ñoä bit coù ích.
2.1.6 Toác ñoä bit loãi vaø Eb/No

 Toác ñoä bit loãi (BER-bit error rate) xaùc ñònh chæ tieâu cuûa ñöôøng truyeàn soá. BER
1x10-3 bieåu thò xaùc suaát moät bit loãi xaûy ra trong moät khoái 1000 bit. BER coøn coù caùch
bieåu dieãn khaùc laø 5E-4 töông ñöông 5x10-4. Trong truyeàn hình heä soá BER ñaùnh giaù
chaát löôïng cuûa ñöôøng truyeàn, heä soá BER caøng thaáp thì chaát löôïng truyeàn caøng toát.
Heä soá BER Moâ taû Chaát löôïng
1E-1 (10-1) Coù 1 bit loãi treân 10 bit truyeàn Raát thaáp
1E-2 (10-2) Coù 1 bit loãi treân 100 bit truyeàn Thaáp
1E-3 (10-3) Coù 1 bit loãi treân 1000 bit truyeàn Trung bình
1E-4 (10-4) Coù 1 bit loãi treân 10.000 bit truyeàn Khaù toát
1E-5 (10-5) Coù 1 bit loãi treân 100.000 bit truyeàn Toát

1E-6 (10-6) Coù 1 bit loãi treân 1.000.000 bit truyeàn Raát toát
Baûng 4.3: Baûng caùc giaù trò cuûa heä soá BER
 Ño ñònh löôïng veà ñöôøng truyeàn baèng tæ soá Eb/No (tæ soá naêng löôïng bit treân
maät ñoä taïp). Eb/No (dB) vaø BER laø hai ñaïi löôïng tæ leä nghò vôùi nhau Eb/No taêng thì
BER giaûm (soá bit loãi giaûm) vaø chaát löôïng ñöôøng truyeàn taêng.
Vieäc löïa choïn soá chöông trình truyeàn treân moät keânh laø moät vieäc raát khoù khaên.
Khí ñoù ta ñöùng giöõa hai söï löïa choïn chaát löôïng vaø soá löôïng chöông trình, quyeát
ñònh naøy aûnh höôûng raát lôùn veà maëc kyõ thuaät (chaát löôïng chöông trình) vaø tính
kinh teá (ñaàu tö caùc thieát bò) cuûa heä thoáng truyeàn hình caùp. Vì vaäy vieäc löïa choïn caàn
phaûi caên nhaát kyõ caøng, tính toaùn thieät hôn phuø hôïp vôùi ñieàu kieän hieän taïi.
2.2 Soá löôïng phaùt chöông trình SDTV vaø HDTV

2.2.1 So saùnh söï khaùc nhau giöõa SDTV vaø HDTV
HDTV vaø SDTV coù moät soá khaùc bieät cô baûn sau ñaây:
SDTV HDTV
720x480= 345600 pixel 1280x720=921600 pixel (Ready HD)

768x576=442368 pixel 1920 x 1080=2073600 pixel (Full HD)
Ñoä phaân giaûi
Do HDTV coù ñoä phaân giaûi cao hôn SDTV neân noù theå hieän hình
aûnh roõ neùt hôn vaø chi tieát hôn.
4:3 16:9
Tæ leä khuoâng hình Maøn hình coù tæ leä 16:9 ñöôïc cho laø phuø hôïp vôùi thò giaùc cuûa con
ngöôøi hôn laø tæ leä 4:3
3,5 ÷ 4 Mbps 8 ÷ 10 Mbps
Toác ñoä bit Do toác ñoä bit cuûa HDTV cao hôn SDTV neân truyeàn tín hieäu
HDTV raát toán keùm baêng thoâng, chi phí ñaàu tö cao do vaäy
chöông trình HDTV thöôøng ít hôn SDTV.
Baûng 4.4: Söï khaùc nhau giöõa SDTV vaø HDTV

2.2.2 Baøi toaùn tính soá löôïng chöông trình caàn truyeàn
Coù moät keânh truyeàn soá coù baêng thoâng W=8 MHz, söû duïng daïng ñieàu cheá 64-
QAM, tính soá löôïng chöông trình SDTV (toác ñoä bit CSD =4 Mbps) coù theå truyeàn
ñöôïc treân keânh ñoù? Neáu söû duïng keânh ñoù ñeå truyeàn chöông trình HDTV (toác ñoä bit
CHD=8,5 Mbps) thì coù theå truyeàn ñöôïc bao nhieâu chöông trình?
Baøi giaûi
Toác ñoä bit cöïc ñaïi coù theå truyeàn cuûa keânh truyeàn:
Cmax= 4/3xW = 4/3x8 = 10,67 Mbps.
Keânh truyeàn söû duïng ñieàu cheá 64-QAM coù daõi thoâng hieäu duïng laø 3,36 vaäy
toác ñoä bit cöïc ñaïi cuûa keânh truyeàn khi söû duïng ñieàu cheá 64-QAM laø:
Cmax|64-QAM = Cmaxx3,36= 10,67x3,36= 35,84 Mbps.
Soá löôïng chöông trình SDTV coù theå truyeàn laø:
nSD = Cmax|64-QAM/ CSD= 35,84/4= 8 chöông trình.
soá löôïng chöông trình HDTV coù theå truyeàn laø:
nHD = Cmax|64-QAM/ CHD= 35,84/8,5= 4 chöông trình.
Qua baøi toaøn naøy ta coù nhaän xeùt laø truyeàn chöông trình HDTV luoân toán keùm keânh
truyeàn hôn so vôùi chöông trình SDTV. Moät keânh truyeàn 8 MHz ta coù theå truyeàn ñöôïc 8
chöông trình SDTV nhöng chæ coù truyeàn ñöôïc 4 chöông trình HDTV maø thoâi.
3. Thieát keá headend SDTV 64 keânh

3.1 Danh saùch keânh
Thoâng soá thu Taàn soá

STT Keânh Nguoàn thu tín hieäu Taàn soá SR phaùt
(MHz) (Msps) (MHz)
1. HTV 7 CATV HTVC 762 6875 100
2. HTV 9 CATV HTVC 762 6875 100
3. Thuaàn Vieät CATV HTVC 762 6875 100
4. Film CATV HTVC 762 6875 100

5. Gia Ñình CATV HTVC 762 6875 100
6. Phuï Nöõ CATV HTVC 762 6875 100
7. Du Lòch & 100
CATV HTVC 762 6875
Cuoäc Soáng
8. Ca Nhaïc CATV HTVC 762 6875 100
9. HTV3 CATV HTVC 770 6875 108
10. HTV2 CATV HTVC 770 6875 108
11. VTV1 CATV HTVC 770 6875 108
12. VTV3 CATV HTVC 770 6875 108
13. HBO CATV HTVC 770 6875 108
14. Cinemax CATV HTVC 770 6875 108
15. Star Movie CATV HTVC 770 6875 108
16. TCM CATV HTVC 770 6875 108
17. MGM CATV HTVC 778 6875 116
18. Disney CATV HTVC 778 6875 116
19. Bloomberg CATV HTVC 778 6875 116
20. Star Sport CATV HTVC 778 6875 116
21. ESPN CATV HTVC 778 6875 116
22. CCTV5 CATV HTVC 778 6875 116
23. THVL CATV HTVC 778 6875 116
24. AXN CATV HTVC 778 6875 116
25. MTV CATV HTVC 786 6875 124
26. Fashion CATV HTVC 786 6875 124
27. National 124
CATV HTVC 786 6875
Geographic
28. Arirang CATV HTVC 786 6875 124
29. CNBC CATV HTVC 786 6875 124
30. CNN CATV HTVC 786 6875 124
31. CNN Head CATV HTVC 786 6875 124
32. BBC CATV HTVC 786 6875 124

33. TTV11 Ñaøi TH Taây Ninh 215,25 132
34. ÑN2 Ñaøi TH Ñoàng Nai 223,25 132
35. ÑN1 Ñaøi TH Ñoàng Nai 591,25 132
36. BPTV Ñaøi TH Bình Phöôùc 559,25 132
37. LA34 Ñaøi TH Long An 575,25 132
38. BRT Ñaøi TH Vuõng Taøu 631,25 132
39. THTG Ñaøi TH Tieàn Giang 511,25 132
40. BTV1 Ñaøi TH Bình Döông 655,25 132
41. BTV2 Ñaøi TH Bình Döông 623,25 140
42. VTC1 Ñaøi TH KTS VTC 767,25 140
43. VTC5 Ñaøi TH KTS VTC 711,25 140
44. CTN Asiasat 4 (CA) 12430V 20000-3/4 140
45. NTV Asiasat 4 (CA) 12430V 20000-3/4 140
46. Phoenix TV Chinsat 6B (CA) 3730H 10720-3/4 140
47. Australia Intelsat 8 (CA) 3829H 13238-3/4 140
48. SBS WORLD Intelsat 8 (CA) 3972V 2206-3/4 140
49. MBC Intelsat 8 (CA) 3949V 4613-3/4 148
50. Cinema One Intelsat 8 (CA) 3880V 28700-5/6 148
51. LBC Intelsat 8 (CA) 12646H 28066-3/4 148
52. EM TV Intelsat 8 (CA) 3808V 5632-3/4 148
53. BTV World Asiasat 3S (CA) 3725V 4450-3/4 148
54. Channel News Asiasat 3S (CA) 3706H 6000-3/4 148
ASIA
55. Star Utsav Asiasat 3S (free) 3780V 28100-3/4 148
56. PTV Asiasat 3S (free) 4094V 13333-3/4 148
57. VTV2 Vinasat 1 (free) 3413V 9766-3/4 156
60. CCTV4 Chinsat 6B (free) 3771H 9375-3/4 156
61. CCTV9 Chinsat 6B (free) 3771H 9375-3/4 156

62. YTN Intelsat 8 (free) 3790V 6510-3/4 156
63. TVBS Intelsat 8 (free) 3833V 17500-3/4 156
64. MAC TV Intelsat 8 (free) 12502V 3074-3/4 156
Baûng 4.5: Danh saùch caùc keânh vaø thoâng soá kyõ thuaät cuûa headend SD
3.2 Caùc thieát bò caàn duøng

Soá
STT Thieát bò Loaïi Ghi chuù
löôïng
1. DVB-C STB 32
Agile
2. Demodulator 11 AV output
3. CA 11
DVB-S STB
4. free 10 TS output
yagi 8
5. Anter
parabol 7
H 4
6. LNB
V 3
AV input, TS
7. MPEG-2 encoder 1 way 54
output
8. Multiplexer 8 way 8 TS
9. Scrambler 8
10. QAM modulator Fixed 8 64 QAM
11. CAS 1
12. SMS 1
with 1 optical
13. 12 port Switch Cisco 1
port
CYBERVIEW (8 Channel
14. Contorl table 1
+ 1 Console +1 Casecade)
15. 8 way combiner 2 100~196MHz
Headend Optic
16. 2
Transmitter
Headend Optic
17. 2
receiver
Baûng 4.6: Caùc thieát bò cuûa headend SDTV

AV TS TS QAM Modulator 1 RF
DVB-C STB 1 MPEG-2 Encoder 1 Digital Scrambler 1
Source (100 MHz)
DVB-C
DVB-C STB 32 MPEG-2 Encoder 32 QAM Modulator 2
Digital Scrambler 2
(108 MHz)
3.3 Sô ñoà thieát keá
Luaän vaên toát nghieäp
QAM Modulator 3
DVB-S 1 - CA MPEG-2 Encoder 33 Digital Scrambler 3
GVHD: ThS. Phan Thanh

(116 MHz)
QAM Modulator 4
Source DVB-S 11 - CA MPEG-2 Encoder 44 Digital Scrambler 4
(124 MHz)
DVB-S RF RF
(free,
CA) DVB-S 1 free QAM Modulator 5
Digital Scrambler 5
(132 MHz)
Multiplexer (8 sets)
DVB-S 10 free QAM Modulator 6
Digital Scrambler 6
8 way combiner (100 -156 MHz)
8 way combiner (100 - 196 MHz)
(140 MHz)
QAM Modulator 7
Source Demodulator 1 MPEG-2 Encoder 45 Digital Scrambler 7
(148 MHz)
Anten
Hình 4.2: Sô ñoà khoái headend SDTV

yagi
To optical transmitter
Demodulator 11 MPEG-2 Encoder 54 QAM Modulator 8

Digital Scrambler 8
(156 MHz)
8 way TS
EPG server
ASI spliter
IP Headend HDTV 17 keânh RF
(164 – 196 MHz)
Switch
SMS CAS
8 port
SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

- 98 -
3.4 Giaûi thích sô ñoà khoái
3.4.1 Toùm taét ñöôøng ñi cuûa caùc tín hieäu
Ñöôøng ñi cuûa caùc tín hieäu ñöôïc toùm taét trong baûng nhö sau:
Thieát bò
STT Keânh
Anten Ñaàu thu Soá hoaù Gheùp keânh Xaùo troän Ñieàu cheá
1. HTV 7 MPEG-2
DVB-C STB 1
Encoder 1
2. HTV 9 MPEG-2
DVB-C STB 2
Encoder 2
3. Thuaàn Vieät MPEG-2
DVB-C STB 3
Encoder 3
4. Film MPEG-2 QAM
DVB-C STB 4 Digital Modulator 1
Encoder 4
Multiplexer 1 Scrambler 1
5. Gia Ñình MPEG-2 (100 MHz)
DVB-C STB 5
Encoder 5
6. Phuï Nöõ MPEG-2
DVB-C STB 6
Encoder 6
7. Du Lòch & MPEG-2
DVB-C STB 7
Cuoäc Soáng Encoder 7
8. Ca Nhaïc MPEG-2
DVB-C STB 8
Encoder 8
9. HTV3 MPEG-2
DVB-C STB 9
Encoder 9
10. HTV2 MPEG-2
DVB-C STB 10
Encoder 10
11. VTV1 MPEG-2
DVB-C STB 11
Encoder 11
12. VTV3 MPEG-2
DVB-C STB 12 QAM
Encoder 12 Digital
Multiplexer 2 Modulator 2
13. HBO MPEG-2 Scrambler 2
DVB-C STB 13 (108 MHz)
Encoder 13
14. Cinemax MPEG-2
DVB-C STB 14
Encoder 14
15. Star Movie MPEG-2
DVB-C STB 15
Encoder 15
16. TCM MPEG-2
DVB-C STB 16
Encoder 16
17. MGM MPEG-2 Digital QAM
DVB-C STB 17 Multiplexer 3
Encoder 17 Scrambler 3 Modulator 3
18. Disney MPEG-2 (116 MHz)
DVB-C STB 18
Encoder 18
19. Bloomberg MPEG-2
DVB-C STB 19

Encoder 19
20. Star Sport MPEG-2
DVB-C STB 20
Encoder 20
21. ESPN MPEG-2
DVB-C STB 21
Encoder 21
22. CCTV5 MPEG-2
DVB-C STB 22
Encoder 22
23. THVL MPEG-2
DVB-C STB 23
Encoder 23
24. AXN MPEG-2
DVB-C STB 24
Encoder 24
25. MTV MPEG-2
DVB-C STB 25
Encoder 25
26. Fashion MPEG-2
DVB-C STB 26
Encoder 26
27. National MPEG-2
DVB-C STB 27
Geographic Encoder 27
28. Arirang MPEG-2
DVB-C STB 28 QAM
Encoder 28 Digital
29. CNBC MPEG-2 Scrambler 4
DVB-C STB 29 (124 MHz)
Encoder 29
30. CNN MPEG-2
DVB-C STB 30
Encoder 30
31. CNN Head MPEG-2
DVB-C STB 31
Encoder 31
32. BBC MPEG-2
DVB-C STB 32
Encoder 32
33. Parabol 1 DVB-S STB CA MPEG-2
CTN
(LNB H) 1 Encoder 33
NTV
Phoenix TV
Australia QAM
(LNB H) 4 Encoder 36 Digital
37. Parabol 5 DVB-S STB Ca MPEG-2 Scrambler 5
SBS WORLD (132 MHz)
(LNB V) 5 Encoder 37
MBC
Cinema One
LBC
41. Parabol 4 DVB-S STB MPEG-2 Digital QAM
EM TV Multiplexer 6
(LNB V) CA9 Encoder 41 Scrambler 6 Modulator 6

42. Parabol 6 DVB-S STB CA MPEG-2 (140 MHz)
BTV World
43. Channel Parabol 7 DVB-S STB CA MPEG-2
News ASIA (LNB H) 11 Encoder 43
44. TTV11 Yagi 1 Demodulator 1 MPEG-2
Encoder 44
45. ÑN2 Yagi 2 Demodulator 2 MPEG-2
Encoder 45
46. ÑN1 Yagi 2 Demodulator 3 MPEG-2
Encoder 46
47. BPTV Yagi 3 Demodulator 4 MPEG-2
Encoder 47
48. LA34 Yagi 4 Demodulator 5 MPEG-2
Encoder 48
49. BRT Yagi 5 Demodulator 6 MPEG-2
Encoder 49
50. THTG Yagi 6 Demodulator 7 MPEG-2
Encoder 50
51. BTV1 Yagi 7 Demodulator 8 MPEG-2
Encoder 51
52. BTV2 Yagi 7 Demodulator 9 MPEG-2
QAM
Encoder 52 Digital
53. Yagi 8 Demodulator 10 MPEG-2 Scrambler 7
VTC1 (148 MHz)
Encoder 53
54. Yagi 8 Demodulator 11 MPEG-2
VTC5
Encoder 54
55. Parabol 6 DVB-S STB
Star Utsav
(LNB V) Free 1
PTV
(LNB V) Free 2
VTV2
(LNB V) Free 3
VTV4
(LNB V) Free 4
VTV6
(LNB V) Free 5
CCTV4
(LNB H) Free 6 QAM
Digital
61. Parabol 3 DVB-S STB Multiplexer 8 Modulator 8
CCTV9 Scrambler 8
(LNB H) Free 7 (156 MHz)
YTN
(LNB V) Free 8
TVBS
(LNB V) Free 9
64. MAC TV Parabol 4 DVB-S STB

(LNB V) Free 10
Baûng 4.7: Toùm taét ñöôøng ñi cuûa caùc tín hieäu

3.4.2 Nhieäm vuï cuûa töøng thieát bò
 Anten vaø ñaàu thu: Nguoàn tín hieäu ôû ñaây ta thu töø 3 nguoàn chuû yeáu laø trung
taâm truyeàn hình caùp HTVC 32 keânh, caùc ñaøi truyeàn hình ñòa phöông 11 keânh vaø töø
veä tinh 21 keânh.
Ñeå thu ñöôïc 32 keânh töø HTVC ta söû duïng 32 ñaàu DVB-C STB; coøn thu 11
keânh truyeàn hình ñòa phöông ta söû duïng 8 anten yagi (trong ñoù anten soá 2, 7 vaø 8
thu 2 keânh) vaø 11 ñaàu DEMODULATOR; ñeå thu 21 keânh truyeàn hình veä tinh ta
duøng 21 ñaàu DVB-S (CA vaø free), 7 anten parabol vaø 7 LNB (4 H vaø 3 V) thu töø 5
veä tinh:
STT Veä tinh Vò trí Keânh thu Anter + LNB
1. Asiasat 4 122,20E NTV, CTN Soá 1 + LNB H
2. Chinasat 6B 115,50E Phoenix TV, CCTV9, CCTV4 Soá 3 + LNB H
MAC TV, TVBS, YTN, Cinema

Soá 4 + LNB V
3. Intelsat 8 166,00E One, MBC, SBS WORLD, EM TV
LBC, Australia Soá 5 + LNB H
PTV, Star Utsav, BTV World Soá 6 + LNB V

0
4. Asiasat 3S 105,5 E
Channel News ASIA Soá 7 + LNB H
5. Vinasat 1 132,00E VTV6, VTV4, VTV2 Soá 2 + LNB V
 Soá hoaù tín hieäu: Ñeå soá hoaù tín hieäu töø keânh soá 1 ñeán keânh 54 ta söû duïng 54
ñaàu MPEG-2 Encoder ñeå chuyeån tín hieäu AV thaønh tín hieäu soá TS.
 Gheùp keânh: Ñeå tieát kieäm keânh truyeàn vaø caùc thieát bò khaùc (Digital
Scrambler, QAM Modulator, …) ta tieán haønh gheùp keânh luoàng TS, ôû ñaây ta thöïc
hieän gheùp 8 luoàng TS thaønh moät luoàng TS gheùp keânh.
 Xaùo troän: Ñeå maõ hoaù tín hieäu ta tieán haønh vieäc xaùo troän tín hieäu, muïc ñích
cuûa vieäc xaùo troän laø traùnh vieäc khaùch haøng söû duïng dòch vuï maø khoâng ñaêng kyù vôùi

nhaø cung caáp. Ñaûm baûo ñöôïc nguoàn thu. Vì khi tín hieäu ñaõ bò xaùo troän muoán xem
ñöôïc phaûi coù maïch giaûi xaùo troän phuø hôïp.
 Ñieàu cheá: Ñeå truyeàn ñöôïc tín hieäu ñi xa maø vaãn ñaûm baûo chaát löôïng ta phaûi
ñieàu cheá laïi tín hieäu. Do tín hieäu ôû ñaây truyeàn trong caùp neân ta söû duïng daïng ñieàu
cheá 64-QAM coù ngoõ vaøo laø TS ngoõ ra laø RF.
 Combiner: Ñeå tieát kieäm ñöôøng truyeàn ta söû duïng boä Combiner ñeå gheùp keânh
caùc tín hieäu RF laïi vôùi nhau thaønh moät luoàng duy nhaát ñeå truyeàn ñi.
4. Thieát keá headend HDTV 17 keânh

4.1 Danh saùch keânh
Thoâng soá thu Taàn soá
STT Channel Nguoàn thu tín hieäu Taàn soá SR phaùt
(MHz) (Msps) (MHz)
1. HTV7-HD CATV HTVC 674 6956 164

2. ESPN-HD CATV HTVC 674 6956 164
3. CCTV-HD CATV HTVC 674 6956 164
4. Discovery-HD CATV HTVC 690 6956 164
5. Disney-HD CATV HTVC 690 6956 172
Star Movie-
6. CATV HTVC 690 6956 172
HD
7. HTVC-HD CATV HTVC 690 6956 172
8. CHC HD Chinasat 6B 3740V 27500-3/4 172
9. Sky HD Koreasat 3 12510H 27489-3/4 180
Aminal Planet
10. Intelsat 8 4080V 28270-2/3 180
Japan
Cartoon
11. Asiasat 3S 3960H 27500-3/4 180
Network
12. Luxe TV-HD Vinasat 1 10968H 28800 188
13. FTV-HD Vinasat 1 10968H 28800 188
14. VTC-HD1 Vinasat 1 10968H 28800 188

15. VTC-HD2 Vinasat 1 10968H 28800 196
16. VTC-HD3 Vinasat 1 10968H 28800 196
17. NGC-HD Vinasat 1 10968H 28800 196
Baûng 4.8: Danh saùch caùc keânh vaø thoâng soá kyõ thuaät cuûa headend HD
4.2 Caùc thieát bò caàn duøng

Soá
STT Thieát bò Loaïi Ghi chuù
löôïng
1. DVB-C STB (HD) Agile 7 AV or TS

output
CA 2
2. DVB-S STB (HD)
free 6 TS output
3. DVB-S (SD) CA 2
4. MPEG-2 Encoder 1 way 2
Söû duïng laïi
5. Anter parabol 1 anten parabol soá
2, 3, 4, 7.
6. LNB H 1
Chuyeån tín hieäu
7. HD converter 2
SD thaønh HD
8. Multiplexer 8 way 5 TS
9. Scrambler 5
10. QAM modulator Fixed 5 64 QAM
11. CAS 1
12. SMS 1
with 1 optical
13. 8 port Switch Cisco 1
port
CYBERVIEW (8 Channel
14. Contorl table 1
+ 1 Console +1 Casecade)
15. 8 way combiner 1 164~196 MHz
Baûng 4.9: Caùc thieát bò cuûa headend HDTV

Keânh soá 1 ASI
DVB-C HD STB 1 ASI ASI QAM Modulator 1 RF
Digital Scrambler 1
(164 MHz)
Source
DVB-C Keânh soá 7
DVB-C HD STB 7
QAM Modulator 2
Keânh soá 8 Digital Scrambler 2
4.3 Sô ñoà thieát keá
(172 MHz)
Luaän vaên toát nghieäp
DVB-S HD 1 – CA
GVHD: ThS. Phan Thanh

Keânh soá 9
DVB-S HD 2 – CA
QAM Modulator 3 RF
Keânh soá 10 ASI Digital Scrambler 3
(180 MHz)
AV
DVB-S 12 CA MPEG-2 encoder 1 HD Converter
Source
1
Multiplexer (5 sets)
DVB-S
Keânh soá 11
DVB-S 13 CA MPEG-2 encoder 2 HD Converter
8 way combiner (164 – 196 MHz)
QAM Modulator 4
2 Digital Scrambler 4
(188 MHz)
Keânh soá 12
DVB-S HD 1 free
Keânh soá 17
Hình 4.3: Sô ñoà khoái headend HDTV

DVB-S HD 6 free QAM Modulator 5
Digital Scrambler 5
(196 MHz)
8 way TS
EPG server
ASI spliter
IP
Switch
SMS CAS
8 port
SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

- 105 -
4.4 Giaûi thích sô ñoà khoái
4.4.1 Toùm taét ñöôøng ñi cuûa caùc tín hieäu
Thieát bò
STT Keânh
Anten Ñaàu thu Gheùp keânh Xaùo troän Ñieàu cheá
DVB-C HD
1. HTV7-HD
STB 1
DVB-C HD
2. ESPN-HD Digital QAM
STB 2 Multiplexer
Scrambler Modulator 1
DVB-C HD 1
3. CCTV-HD 1 (164MHz)
STB 3
DVB-C HD
4. Discovery-HD
STB 4
DVB-C HD
5. Disney-HD
STB 5
DVB-C HD
6. Star Movie-HD Digital QAM
STB 6 Multiplexer
Scrambler Modulator 2
DVB-C HD 2
7. HTVC-HD 2 (172MHz)
STB 7
Parabol 3 DVB-S HD 1
8. CHC HD
(LNB H) CA
9. Sky HD
(LNB H) CA
Parabol 4 DVB-S 12 CA,
Aminal Planet (LNB V) MPEG-2
10. Digital QAM
Japan encoder 1 vaø Multiplexer Modulator 3
Scrambler
HD converter 1 3
3 (180MHz)
Parabol 7 DVB-S 13 CA
Cartoon (LNB H) MPEG-2
11.
Network encoder 2 vaø
HD converter 2
12. Luxe TV-HD
(LNB V) free
Digital QAM
Parabol 2 DVB-S HD 1 Multiplexer
13. FTV-HD Scrambler Modulator 4
(LNB V) free 4
4 (188MHz)
14. VTC-HD1
(LNB V) free
15. VTC-HD2
(LNB V) free
Digital QAM
Parabol 2 DVB-S HD 1 Multiplexer
16. VTC-HD3 Scrambler Modulator 5
(LNB V) free 5
5 (194MHz)
17. NGC-HD
(LNB V) free
Baûng 4.10: Toùm taét ñöôøng ñi cuûa caùc tín hieäu

4.4.2 Nhieäm vuï cuûa töøng thieát bò
 Anten vaø ñaàu thu: Nguoàn tín hieäu ôû ñaây ta thu töø 2 nguoàn laø trung taâm
truyeàn hình caùp HTVC 7 keânh vaø töø veä tinh 10 keânh. Trong ñoù coù 2 keânh laø SD
ñöôïc chuyeån thaønh HD qua boä HD converter.
Ñeå thu ñöôïc 7 keânh töø HTVC ta söû duïng 7 ñaàu DVB-C HD STB; ñeå thu 10
keânh truyeàn hình veä tinh ta duøng 8 ñaàu DVB-S HD (CA vaø free) vaø 2 ñaàu DVB-S
(CA), 6 anten parabol (trong ñoù söû duïng laïi 5 caùi cuûa headend SD) thu töø 5 veä tinh:
STT Veä tinh Vò trí Keânh thu Anter + LNB
1. Koreasat 3 116,00E Sky HD Soá 8 + LNB H
2. Chinasat 6B 115,50E CHC HD Soá 3 + LNB H
3. Intelsat 8 166,00E Animal Planet Japan Soá 4 + LNB V
Asiasat 3S 105,50E Cartoon Network Soá 7 + LNB H
4. Vinasat 1 132,00E Luxe TV-HD, FTV-HD, VTC-HD1, Soá 2 + LNB V

VTC-HD2, VTC-HD3, NGC-HD
 Chuyeån tín hieäu SD sang HD: ÔÛ ñaây ta söû duïng thieát bò HD converter ñeå
naâng caáp 2 keânh SDTV (Aminal Planet Japan, Cartoon Network) thaønh 2 keânh
HDTV.
 Gheùp keânh: Ñeå tieát kieäm keânh truyeàn vaø caùc thieát bò khaùc (Digital
Scrambler, QAM Modulator, …) ta tieán haønh gheùp keânh luoàng TS, ôû ñaây ta thöïc
hieän gheùp 4 luoàng TS thaønh moät luoàng TS gheùp keânh.
 Xaùo troän: Ñeå maõ hoaù tín hieäu ta tieán haønh vieäc xaùo troän tín hieäu, muïc ñích
cuûa vieäc xaùo troän laø traùnh vieäc khaùch haøng söû duïng dòch vuï maø khoâng ñaêng kyù vôùi
nhaø cung caáp. Ñaûm baûo ñöôïc nguoàn thu. Vì khi tín hieäu ñaõ bò xaùo troän muoán xem
ñöôïc phaûi coù maïch giaûi xaùo troän phuø hôïp.
 Ñieàu cheá: Ñeå truyeàn ñöôïc tín hieäu ñi xa maø vaãn ñaûm baûo chaát löôïng ta phaûi
ñieàu cheá laïi tín hieäu. Do tín hieäu ôû ñaây truyeàn trong caùp neân ta söû duïng daïng ñieàu
cheá 64-QAM coù ngoõ vaøo laø TS ngoõ ra laø RF.

5. Caùch laép ñaët anten parabol vaø caøi ñaët ñaàu thu
5.1 Caùch laép ñaët anten parabol
Vieäc laép ñaët moät anten parabol thu tín hieäu veä tinh thì ta caàn 2 thoâng soá cô baûn: goùc
ngaång (Elevation) vaø goùc phöông vò (Azimuth).
5.1.1 Goùc ngaång – Elevation (θe)
Goùc ngaång laø goùc taïo thaønh giöõa tieáp tuyeán taïi ñieåm thu vôùi traùi ñaát vaø ñöôøng
noái töø ñieåm thu ñeán veä tinh.
Goùc ngaång θe
Ñöôøng ngang song song vôùi maët ñaát
(90 – θe)
Goùc nghieâng: (90 – θe)
Maët phaúng ñaát
Hình 4.4: Goùc ngaång vaø goùc nghieâng cuûa anten
Caùch tính goùc ngaång:
cos(Lon)xcos(Lat) – 0,151263
θe=arctg
[1-cos2(Lon)xcos2(Lat)]1/2
Lat: Vó ñoä nôi thu; Lon: Sai bieät kinh ñoä nôi thu vaø veä tinh.
Trong thöïc teá caùch döïng goùc ngaång raát khoù khaên, bôûi vaäy ta duøng goùc nghieâng
ñeå xaùc ñònh goùc ngaång cho anten.
θe=900 –[goùc leäch (d) + goùc nghieâng (i)]
Thaønh phoá Hoà Chí Minh ôû vó ñoä 10046 vaø coù goùc leäch 1,660, coøn Haø Noäi ôû vó
ñoä 21004 vaø coù goùc leäch 3,170.

5.1.2 Goùc phöông vò – Azimuth (φa)
Goùc phöông vò laø goùc daãn höôùng cho anten quay tìm veä tinh treân quyõ ñaïo ñòa
tónh theo höôùng töø ñoâng sang taây. Goùc phöông vò ñöôïc xaùc ñònh bôûi ñöôøng thaúng
höôùng tôùi veä tinh. Goùc phöông vò ñöôïc tính nhö sau:
Baéc
Taây
tg(Lon)
φa = 1800 + arctg φa Ñoâng
sin(Lat)
Höôùng
quay anten Nam
5.1.3 Tính goùc phöông vò vaø goùc ngaång cuûa veä tinh
Vò trí thu laø taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh coù vó ñoä 10046, kinh ñoä 10604 vaø goùc
leäch 1,660.
Goùc Goùc
STT Teân veä tinh Vò trí Lat Lon
phöông vò ngaång
1. Koreasat 3 116,00E 10046 90 6 22206 73023
2. Chinasat 6B 115,50E 10046 90 1 22100 73052
3. Intelsat 8 166,00E 10046 5906 26308 21075
4. Asiasat 3S 105,50E 10046 00 9 18602 43091
5. Vinasat 1 132,00E 10046 1606 23805 42010
6. Asiasat 4 122,20E 10046 1508 23607 63096
5.2 Caøi ñaët ñaàu thu

5.2.1 Ñaàu thu veä tinh
Vieäc thu veä tinh ngoaøi caùch laép ñaët anten ñuùng kyõ thuaät coøn phaûi setup ñaàu thu
cho ñuùng. Vieäc setup ñaàu thu caàn caùc thoâng soá sau baêng taàn thu (ôû ñaây söû duïng
baêng Ku vaø baêng C) ñeå ñieàu chænh LNB cho ñuùng (baêng C LNB = 5150MHz, baêng
Ku LNB = 9750 MHz), taàn soá phaùt, symbolrate, goùc phaân cöïc, toác ñoä FEC. Sau ñaây
ta tieán haønh thu tín hieäu coù taàn soá laø 3833 MHz, symbolRate 17500 Msps, phaân cöïc
V, truyeàn treân baêng C.

Hình 4.5: Giao dieän setup ñaàu thu veä tinh
5.2.2 Ñaàu thu DVB-C SD
Vieäc thu tín hieäu töø truyeàn hình caùp caàn bieát 3 thoâng soá ñoù laø taàn soá, toác ñoä vaø
phöông phaùp ñieàu cheá. ÔÛ ñaây ta tieán haønh thu tín hieäu ôû taàn soá 762 MHz coù toác ñoä
laø 6875 Msps vaø duøng ñieàu cheá 64-QAM.

Hình 4.6: Caùch setup ñaàu DVB-C SD
Sau khi caøi ñaët caùc thoâng soá vaø do keânh ta thu ñöôïc 8 keânh truyeàn hình SDTV laø
HTV 7, HTV 9, Thuaàn Vieät, Ca nhaïc, Phim, Gia ñình, Phuï nöõ, Du lòch & Cuoäc soáng.
5.2.3 Ñaàu thu DVB-C HD

Vieäc thu tín hieäu töø truyeàn hình caùp HDTV caàn bieát 3 thoâng soá ñoù laø taàn soá,
toác ñoä vaø phöông phaùp ñieàu cheá.

Hình 4.7: Caùch setup ñaàu DVB-C HD

Luan Van Tot Nghiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Luan Van Tot Nghiep

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Luan Van Tot Nghiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Luaän vaên toát nghieäp -1-

Thieát keá headend SD, HD

Chöông 1: Toång quan veà truyeàn hình vaø chuaån MPEG

1.1 Quaù trình phaùt trieån cuûa truyeàn hình

1.2 Caùc theá heä truyeàn hình

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

1.2.1 Truyeàn hình voâ tuyeán

a) Truyeàn hình maët ñaát

b) Truyeàn hình veä tinh

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

2.3 Lôïi ích cuûa dòch vuï truyeàn hình caùp

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Chuaån Phaïm vi öùng duïng

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

3.2 Chuaån MPEG-2

3.2.1 Caùc phaàn cuûa MPEG-2

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Soá maãu cuûa tín hieäu Vmax

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Kieåu maõ Tæ leä laáy Tæ leä khuoân

3.2.3 Caùc öùng duïng cuûa MPEG-2

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

3.3 Tieâu chuaån MPEG-4

3.3.2 Caùc phaàn trong MPEG-4

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

3.3.3 Tìm hieåu veà MPEG-4 phaàn 10

b) Caùc Profile vaø lelves cuûa H.264 (MPEG-4 AVC)

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

CB High High High 4:4:4

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Baûng 1.5: Caùc tham soá cuûa profile

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Baûng 1.6: Caùc tham soá cuûa level

c) Tính keá thöøa cuûa chuaån neùn H.264 (MPEG-4 AVC)

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

d) Cô cheá neùn aûnh cuûa H.264 (MPEG-4 AVC)

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

 Öu ñieåm veà löôïng töû hoaù vaø bieán ñoåi:

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Chöông 2: Coâng ngheä neùn vaø gheùp keânh

1.2 Coâng ngheä neùn audio chuaån ISO/MPEG-1

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

Doøng ES Doøng PES RF

Audio Maõ hoùa

Audio Giaûi maõ Giaûi ñieàu

Hình 2.1: Heä thoáng audio trong truyeàn hình soá

Döõ lieäu phuï

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

575 575 31 31 Tín hieäu

Döõ lieäu phuï

1.3 Coâng ngheä neùn video chuaån MPEG

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän

GVHD: ThS. Phan Thanh SVTH: Toáng Hoà Phuù Thuaän