Professional Documents
Culture Documents
Dao Ham Cap Cao + VI Phan
Dao Ham Cap Cao + VI Phan
Dao Ham Cap Cao + VI Phan
Gi¶i:
Ta cã: y 2 cos 2 x 2 sin( 2 x )
2
y 2 2 cos(2 x ) 2 2 sin( 2 x 2 )
2 2
y 2 3 cos(2 x 2 ) 2 3 sin(2 x 3 )
2 2
+/ Ta dù ®o¸n y 2 sin( 2 x n ) , n N* (*)
( n) n
2
+/ Ta chøng minh c«ng thøc (*) b»ng ph¬ng ph¸p quy n¹p:
Râ rµng (*) ®óng víi n=1
Gi¶ sö (*) ®óng víi n=k, k N*, tøc lµ ta cã:
y(k) = 2k sin (2x+k )
2
Khi ®ã y (k+1)
= y (k )
= 2 k sin(2 x k )
2
k 1
= 2 cos 2 x k
2
k 1
= 2 sin 2 x k
2 2
k 1
= 2 sin 2 x (k 1)
2
+/ VËy (*) ®óng víi n N *
Lu ý: B»ng c¸ch chøng minh t¬ng tù, ta cã thÓ chøng minh ®îc:
§¹o hµm cÊp n cña hµm sè y = sin ax,(a 0) lµ:
y ( n ) a n sin x n n N*
2
VD3: TÝnh ®¹o hµm cÊp n cña hµm sè
1
y
3x 2
Gi¶i:
1 .3 (1).3
Ta cã: y
( 3 x 2) 2
( 3 x 2) 2
1.2.3 2 2!.3 2
y
(3 x 2) 3 (3 x 2) 3
1.2.3.33 (1).3!33
y
(3 x 2) 4 (3 x 2) 4
+/ Cã thÓ dù ®o¸n
( 1) n .n!.3 n
y (n) , n N* (*)
(3 x 2) n 1
+/ Ta chøng minh (*) b»ng ph¬ng ph¸p quy n¹p
Râ rµng (*) ®óng víi n=1
Gi¶ sö (*) ®óng víi n=k, k N*, tøc lµ
( 1) k .k!.3 k
y (k )
(3 x 2) k 1
Khi ®ã y ( k 1) y ( k )
( 1) k .k!.3 k .3.(k 1).(3 x 2) k
=-
(3 x 2) 2 k 2
( 1) k 1 .( k 1)!.3 k 1
=
(3 x 2) k 2
VËy (*) ®óng víi n N *
Lu ý: B»ng c¸ch chøng minh t¬ng tù, ta cã thÓ chøng minh ®îc:
c
§¹o hµm cÊp n cña hµm sè y (a,b,c lµ c¸c h»ng sè a 0) lµ
ax b
( 1) n .n! a n .c
y (n) ,n N *
(·b) n 1
1
VD4: TÝnh ®¹o hµm cÊp n cña hµm sè y
4x 12
Gi¶i:
1
+/ Ta cã y
( 2 x 1)(2 x 1)
+/ Ta t×m hai sè A, B ®Ó cho
1 A B 1
x
(2 x 1)(2 x 1) 2 x 1 2 x 1 2
1
1 = 2x (A + B) + B – A x
2
1
A B 0 A 2
B A 1 B 1
2
1 1
+/ Nh thÕ, y
2(2 x 1) 2(2 x 1)
( n) (n)
1 1
y ( n)
2(2 x 1) 2(2 x 1)
(n) (n)
1 1 1 1
=
2 2 x 1 2 2 x 1
+/ T¬ng tù vÝ dô 3, ta cã
(1) n n!2 n ( 1) n .n!2 n
y (n)
2(2 x 1) n 1 2( 2 x 1) n 1
( 1) n .n!.2 n 1 ( 1) n .n!.2 n 1
=
( 2 x 1) n 1 ( 2 x 1) n 1
VD5: Cho hµm sè y=xsinx chøng minh r»ng
xy 2 ( y sin x ) xy 0
Gi¶i:
+/ Ta cã: y sin x x cos x
y cos x cos x x sin x 2 cos x x sin x
+/ Nh vËy:
xy 2( y sin x) xy x 2 sin x 2 x cos x 2 x cos x x 2 sin x 0
2 2(2 x 1) x 1 2 (2 x 1) n 1 ( x 1) n1
4) T¬ng tù, ta cã:
3 4
y=5+
x 1 x 3
( 1) n .n!.3 ( 1) n .n!.4
(n)
=> y =
( x 1) n 1 ( x 3) n 1
x3
Bµi 4. Cho hµm sè y= CMR: 2 y 2 ( y 1). y
x4
Híng dÉn:
1 1
Ta cã: y y
( x 4) 2
( x 4) 3
Tõ ®ã suy ra ®iÒu ph¶i chøng minh
Bµi 5. Cho hµm sè f(x) = x4+2mx2+m
1/ Víi nh÷ng gi¸ trÞ nµo cña m ®Ó f(x)>0 x IR
2/ Víi m võa t×m ®îc CMR
F(x) = f (x) + f ( x) ... f ( 4 ) x 0x IR
Híng dÉn:
1/ + §iÒu kiÖn cÇn: Gi¶ sö f(x)>0 x IR => f(0)>0 =>m>0
+ §iÒu kiÖn ®ñ: Víi m>0 râ rµng x4+2mx2+m>0 x IR
VËy m>0 lµ c¸c gi¸ trÞ cÇn t×m
2/ + TÝnh ®îc F(x) = m(2x2+4x+5) + x2(x2+4x+4) + 8(x2+3x-3) lu«n d¬ng x IR
+ Tõ ®ã suy ra ®iÒu ph¶i chøng minh
Vi ph©n
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
1. Vi ph©n cña hµm sè t¹i mét ®iÓm
Cho hµm sè y=f(x) cã ®¹o hµm t¹i ®iÓm x0. TÝch f ( x0 )x ®îc gäi lµ vi ph©n cña hµm sè y=f(x) t¹i
®iÓm x0 (øng víi sè gia x ) vµ ®îc ký hiÖu lµ df(x0) tøc lµ:
d f (x0) = f ( x0 ).x
2. øng dông cña vi ph©n vµo tÝnh gÇn ®óng
Khi x kh¸ nhá, th× sè gia cña hµm sè t¹i ®iÓm x0 øng víi sè gia x xÊp xØ b»ng vi ph©n cña hµm
sè t¹i x0 øng víi sè gia x ®ã, tøc lµ:
f (x0+ x ) f ( x 0 ) f ( x 0 ).x
Tõ ®ã ta cã:
f (x0+ x ) f ( x0 ) f ( x0 ).x
3. Vi ph©n cña hµm sè
Nõu hµm sè f cã ®¹o hµm f th× tÝch f ( x)x gäi lµ vi ph©n cña hµm sè y= f (x) , ký hiÖu lµ:
d f (x) = f ( x)x
§Æc biÖt víi hµm sè y=x, ta cã d ( x) ( x).x x, do ®ã ta cã:
df ( x) f ( x) dx hay dy y .dx
II. Kü n¨ng c¬ b¶n
+/ TÝnh ®îc vi ph©n cña hµm sè t¹i mét ®iÓm, vi ph©n cña mét hµm sè
+/ øng dông vµo viÖc tÝnh gÇn ®óng
III. Mét sè vÝ dô
A. VÝ dô tù luËn
VD1. TÝnh vi ph©n cña c¸c hµm sè sau, t¹i ®iÓm x øng víi sè gia x ®· cho.
1/ f ( x) x 2 x t¹i x=0, x =0,001
2/ f ( x) cos 4 x t¹i x= , x 0,01
12
Gi¶i:
1/ Ta cã: f ( x) 2 x 1
df (0) f (0).x ( 1) 0,001 0,001
2/ Ta cã: f ( x) 4 sin 4 x
df ( ) f ( ).x 4.(sin ).0,01
12 12 3
8 3
0,01 0,0693
2
VD2. TÝnh vi ph©n cña c¸c hµm sè:
1/ y 2 x 3 3 x 2 x 1
2/ y 4 x 2 x 3
3/ y sin 2 x
4/ y tan 5 x
Gi¶i:
1/ Ta cã: dy y .dx 6 x 2 6 x 1 dx
4x 1
2/ Ta cã: dy y .dx
4x 2 x 3
3/ Ta cã: dy y .dx 2 sin x cos xdx sin 2 x.dx
5
4/ Ta cã: dy y dx dx
cos 2 5 x
VD3. TÝnh gÇn ®óng
1/ 1,03 2/ cos 59 0
Gi¶i:
1
1/ XÐt hµm sè f ( x) x f ( x)
2 x
Chän x0 =1 x 1,03 1 0,03
1
Do ®ã 1,03 f (1,03) f (1) f (1).x 1 .0,03 1,0150
2
VËy 1,03 1,0150
2/ Ta chuyÓn 590 sang ®¬n vÞ ®o ra®ian ®îc:
59
x
180 3 180
XÐt hµm sè f ( x) cos x f ( x) sin x
Víi x0 x x x0
3 180
59 59
Do ®ã cos f( ) f ( ) f ( ).x
180 180 3 3
59 1 3
cos . 0,5214
180 2 2 180
VD4. Cho hµm sè y=-2 1 x Chøng minh r»ng: 1 x dy dx 0
Gi¶i:
Ta cã: dy 2 1 x dx
1
dx
1 x
1 x dy dx ®pcm.
B. VÝ dô tr¾c nghiÖm
Chän ph¬ng ¸n tr¶ lêi ®óng trong c¸c vÝ dô sau:
VD5. Vi ph©n cña hµm sè f ( x) x 2 2 x t¹i ®iÓm x0=1 øng víi x =0,001 lµ:
A. 0 B. 0,1 C. 0,01 D.0,001
VD6. Vi ph©n cña hµm sè f ( x) cos x lµ:
A. df ( x) sin xdx B. df ( x ) sin xdx
C. df ( x) cos xdx C. df ( x) cos xdx
x4
VD7. Vi ph©n cña hµm sè f ( x) lµ
2x 1
9 x
A. df ( x) dx B. df ( x) dx
(2 x 1) 2 (2 x 1) 2
9 9
C. df ( x) dx D. df ( x) dx
(2 x 1) (2 x 1) 2
VD8. Vi ph©n cña hµm sè y = xsinx lµ:
A. dy (sin x cos x)dx B. dy (sin x x cos x) dx
C. dy (sin x x cos x)dx D. dy ( x sin x cos x) dx
9
VD9. Vi ph©n cña hµm sè y=(1+3x) lµ:
A. dy 9(1 3 x) 8 dx B. dy (1 3 x ) 8 dx
C. dy 27(1 3 x) 8 dx D. dy 3(1 3 x) 8 dx
§¸p ¸n:
VD5 VD6 VD7 VD8 VD9
A B D B C
IV. Bµi tËp
Bµi 1. TÝnh vi ph©n cña c¸c hµm sè sau t¹i ®iÓm ®· chØ ra øng víi sè gia x
1/ f ( x) 2 x 3 3 x 2 x 1 t¹i x0=1, x =0,001
2/ f ( x) 2 x 1 t¹i x0=3, x =0,01
3/ f ( x) sin 2 x t¹i x0= , x 0,001
3
4/ f ( x) tan 3 x t¹i x 0 , x 0,0001
4
Híng dÉn:
1/ Ta cã: f ( x) 6 x 2 6 x 1 f (1) 1
df (1) f (1).x 0,001
1 1
2/ Ta cã: f ( x) f (3)
2x 1 7
1
df (3) f (3).x .0,01 0,0038
7
2
3/ Ta cã: f ( x ) 2 cos 2 x f 2 cos 1
3 3
df ( ) f ( ).x 0,001
3 3
3 3
f ( x) f ( ) 6
4/ Ta cã: 2 3
2
cos 3 x 4
cos
4
df ( ) f ( ).x 0,0006
4 4
Bµi 2. T×m vi ph©n cña c¸c hµm sè:
2/ y ( x 2 4 x 1) x 2 x
x
1/ y
ab
cos x
3/ y tan 2 x 4/ y
1 x2
Híng dÉn:
1
1/ dy dx
2( a b) x
2/ dy 2 x 4 x x x 4 x 1 2 x
2 2 1
dx
2 x
2 tan
3/ dy dx
cos 2 x
x 2 1 sin x 2 x cos x
4/ dy dx
1 x2
2
Bµi 3. TÝnh gÇn ®óng gi¸ trÞ sau:
1/ 226 2/ cos 610
Híng dÉn:
1
1/ §Æt f ( x) x f ( x) , x0=225, x 1
2 x
226 f (226) f ( 225) f (225).x
1
=15+ 15,0333
30
2/ §æi 610 vÒ sè ®o ra®ian, ta ®îc
61
x
180 3 180
61
+/ Xem c¸ch lµm ë ë VÝ dô B cos 0,485
180
Bµi 4. Chøng minh r»ng Nõu c¸c hµm sè U U ( x),V V ( x) cã ®¹o hµm t¹i ®iÓm x0, th× t¹i ®iÓm ®ã ta cã:
d (u v) du dv
d (uv ) vdu udv
u vdu udv
d , ( v 0)
v v2
Híng dÉn:
Ta cã: d (U V ) (U V ) x dx U xdx V xdx du dv
d (UV ) (UV ) xdx (U x.V UV x ) dx
= V .U xdx UV xdx Vdu Udv
U U VU x UV x
d xdx dx
V V V2
VU xdx UV xdx Vdu Udv
=
V2 V2