KANUNI I LEK DUKAGJINIT

Kanuni i Lek Dukagjinit, vepr e Shtjefn Gjeovit ribotohet sipas

botimit tvitit 1933 shtypur n ShkodrL I B R I I PARK I S H
AArtikull i par.PJESA QYTETNOREKRYE I PARHija e kishs,
Vorret, Pronet e pasunija e Kishs, Famullitari, Rrogtari, Puntorijae
KishsNYE I PARHija e Kishs.. 1. Kuptimi i hijes s KishsPer
hije kishet xehet rrethi mje ku mrrin kufini I toks, n t cillen asht
nertue:a) Kisha b) bana (qela) e famullitarit.. 2. Tagari i
KishsKisha ban tym n famulli.1.- Kisha ka tager pasunijet si per
gja, si per per tok e shpija mbrend e jashtafamullijet.2.- Kisha ka
pjes n mal, n vrri, nduj e n mulli t kujris s famullis.3.- Kishs
i duhet ba pjes n giob t famullis.4.- Kisha ka tager me ble e me
shit, si edhe me marr e me mbajt t falunat, qii vijn prej bujaris s
bamirve e me i vendue si ta shof vet me udh.. 3. Paperlimsija e
Kishs.Kisha nuk giobitet.Kisha ska peng me kend.1.- Kisha
gjindet e vendosne nen sundim t t Parit t Fes e jo nen ligj
tKanunit: prandej Kanuni smund ti vej kurrnji barr kishs, ve se
ka detyr mei dale zot, kur kjo hup ndihmen e tij.2.- Me bijt ndonji
kundershtim ndermjet kishs e famullis, famullia smund tilyp peng
kishs; ve do t baj vaj te i Pari i Fes te Ipeshkvi e gjygjit t
ktij,si kasha si famullia, do ti rrijn pa fjal.3.- Per do mungesi, qi
kisha mundet me ba n sy t famullis, kishs smund timirret gioba,
vetun I vehet me la damet, qi tjen ba per shkak t saj.
KANUNI I LEK DUKAGJINIT


Kanuni i Lek Dukagjinit, vepr e Shtjefn Gjeovit ribotohet sipas
botimit tvitit 1933 shtypur n ShkodrL I B R I I PARK I S H
AArtikull i par.PJESA QYTETNOREKRYE I PARHija e kishs,
Vorret, Pronet e pasunija e Kishs, Famullitari, Rrogtari, Puntorijae
KishsNYE I PARHija e Kishs.. 1. Kuptimi i hijes s KishsPer
hije kishet xehet rrethi mje ku mrrin kufini I toks, n t cillen asht
nertue:a) Kisha b) bana (qela) e famullitarit.. 2. Tagari i
KishsKisha ban tym n famulli.1.- Kisha ka tager pasunijet si per
gja, si per per tok e shpija mbrend e jashtafamullijet.2.- Kisha ka
pjes n mal, n vrri, nduj e n mulli t kujris s famullis.3.- Kishs
i duhet ba pjes n giob t famullis.4.- Kisha ka tager me ble e me
shit, si edhe me marr e me mbajt t falunat, qii vijn prej bujaris s
bamirve e me i vendue si ta shof vet me udh.. 3. Paperlimsija e
Kishs.Kisha nuk giobitet.Kisha ska peng me kend.1.- Kisha
gjindet e vendosne nen sundim t t Parit t Fes e jo nen ligj
tKanunit: prandej Kanuni smund ti vej kurrnji barr kishs, ve se
ka detyr mei dale zot, kur kjo hup ndihmen e tij.2.- Me bijt ndonji
kundershtim ndermjet kishs e famullis, famullia smund tilyp peng
kishs; ve do t baj vaj te i Pari i Fes te Ipeshkvi e gjygjit t
ktij,si kasha si famullia, do ti rrijn pa fjal.3.- Per do mungesi, qi
kisha mundet me ba n sy t famullis, kishs smund timirret gioba,
vetun I vehet me la damet, qi tjen ba per shkak t saj.
ska detyr kurrfar giobet: Meshtari ka tagar me e fal.7.- Me pas
me i ra cubi n dor Meshtarit mbasi ky ta ket lait vjedhsin
nfamulli, famullija ka tagar me i marr gioben si per vendi si per
kish, edhe psefamulltari ta ket fal vgabimin, me gjith gja t
vjedhne..7. Rregullimi i pasunis s kishs1.- Pronet e pasunin e
kishs rregullon Famulltari, e famullija nuk ka tagar melyp arsye
Famulltarit per perdorim t frytit t xjerrun prej pasunis s
kishs.NYE I KATERT.Meshtari i Famullis, ase Famulltari.. 8.
Temnuemit e famulltarit.1.- Famulltarin e ven Ipeshkvi n Famulli,
dhe Ipeshkvi vetun ka me hjek prejFamullije.. 9. Tagari e detyrt e
Famulltarit.1.- Famulltari ka tagar me msue e me qortue Famullin e
me i krye zyret e Fesgjithsi ta lyp puna e shpirtit, e kurkush i
famuulis ska pushtet me i u prziender detyr t Meshtaris.2.-
Famulltari, pr sherbim, qi i ban Famullis, ka tagar me marr t dhetat
ekishs, mbas Kanunit t vendit ku gjindet kisha.3.- Famullia nuk ka
detyr me i a ue famulltarit t dhetat te dera; Famulltari doti nxjerr
e do ti baj me puntor t vet.4.- Famulltari ka tagar me marr frytin
e pasunis s kishs si t tokave, ashtudhe gjave t gjalla, e kurrkush
per te smund ti lyp arsye perpos t Parit t vet.5.- Famulltari ka
detyr me i ba Famullis gjith at sherbim shpirtit e Fejet, qi atij ia ven
barr Kanuni i kishs; e ma teper edhe do sherbime, si me than;
mebekue shpijat, me than Mesh ndoi her n motmot nder vorre t
largta prejkishs s Famullis etj.. 10. Vehtja e Famulltarit asht e
paprekshme.Prifti asht ndorja e Famullis.Prifti sbjen m
gjak.Prifti sohet n be.1.- Kush ven gjoj n Famullitar, a e shan
e i germushet, e ven dor m te rreh,ase e vret aj do ti perligjet
Famullis n mndyr t Kanunit t vendit. Famullijaasht n detyr me
e lyp nderen e Famullitarit t vet.2.- Me vra kush Famullitarin,
gjaksin e ndjek Famullija, Bajraku e shpija e tvramit.3.- Me vra
dorrasi prej Famullije a prej Bajrakut, shpija e Meshtarit, nuk
mundt vras tjeterkend prej shpis s gjaksit; pse ndryshej e on gjak
te shpija.4.- Me vra kend Meshtari, as kisha as Meshtari sgiobiten,
edhe Meshtari nukbjen n gjak: gjakun e ban shpija e Meshtarit5.-
Rrall e gati kurr sohet Meshtari n be 1) e vetun per pun t madhe
fort.6.- me ndoll qi Meshtari ohet n be, a per me dlir vendin a per
poronik, kyvetem do t njehet e do zehet per njizet-e-kater vet.
7.- Kur Meshtari ban be, tuj ken se xehet per njeri i drejt e i
kushtuem sDrejts s pasosme, nuk lypet qi ai t perkas Unjillin me
dor; por mjafton qi tshqyptoj fjalt e bes para Unjillit.8.- Me ra
Famulltari nen giob se kap Kanuni: asht puna e t Parit t vet.9.-
Po kje teper i rand faji i Meshtarit ndaj Famiullin, Meshtari do ti
shtrohetgjygjit t Kanunit. I Pari dergon nji Meshtar tjeter me shtrue
pengun n Kanunemen t Famullitarit.10.- Meshtari i Famullis
mundet me i u mat edhe me i ra ndokuj e me gjith ktasi lshon
marre as t rrahunit as vet nuk bjen n fjal para Kanunit.NYE I
PEST Rrogtari i Kishs.. 11.- 1.- Rrogtari i kishs asht lir me
punue n shtek t vet.2.- Rrogtari i kishs kudo t shkoj e per do
fjal qi do ti troklloj kuej te derambas urdhnit t zotnis s vet, aj
shkon e tregon nemen t Famullitarit.3.- Me e tundre kush rrogtarin e
kishs me fjal a me pun, zehet se tundonFamullitarin, e bjen n
giob t kishs mbas Kanunit.4.- Gioba, qi mirret per pun t rrogtarit
t kishs, nuk i perket rrogtarit, porkishs e katundit.5.- Me vra kush
rrogtarin e kishs, dorrasi per n kjoft i Famullis s vendit,ndiqet
vetem prej shpis s t vramit; por, n kjoft se asht i katundit t
huej,ather e ndjek edhe Famullija, n t cilin rrogtari kje vra.NYE I
GJASHTT.Punterija e Kishs.. 12. 1- Me nga kush puntort e
kishs, bjen n giob t Famullis.2.- Sado puntor me pas pr t ken
n pun t kishs gergasi lan vetem njigiob, por ma t rand.3.-
Gioba, qi merret per ngase t puntoris s kishs, dahet ndermjet kishs
epuntorve.Artikull i dyt.PJESA NDESHKIMTARENYE I
SHTATT.Amtyra e ndeshkimeve.. 13. Kuptimi i ndeshkimit.Per
ndeshkim kuptohet nji e keqe, qi prej pushtedit t ligjshem i pertrihet
kuejper t bam.. 14. T caktuemit e ndeshkimeve.Vetem Bajraktari
me kren, e ndoi her edhe me t par t kishs, ka tager me ia
caktue ndeshkimin fajit t bam kundra kishs.. 15. T dhanunat e
ndeshkimit.Fajtori, qi ka fye kishn, ndeshkimi i epet prej krenve e
prej vogjliet.
16. Cilltia e ndeshkimeve kundra fajtorve t kishsNdeshkimet, qi
nepen per faje tundra kishs, jan njikto:a) T gjykuemt per dek;b)
T xjerrunt prej Bajrakut me rob e robi;c) T djegunt e shpis ;d) T
Lanunt e toks djerr a t premt e pemve;e) Gioba me gja t gjalla ;f)
Gioba me pare.V.O. mbas kanunit gioba me pare mundet me u la me
do gja, tuj dhan okn edrithit 1 grosh, okn e rakis 5 grosh, e kan e
hullis 400 grosh.NYE I TETT Caktimi i ndeshkimit mbas cillsis s
fajit.. 17.- 1.- Kush then kishn, asht i djegun e i pjekun e i qitun me
rob e robi jashta Bajrakut. Fajtori dorrasi bahet batare prej
Bajrakut, e shkon gjakhup.Vllaznia e fisi ma i afermi i bakeqit e blen
token e tij, e mimi i saj i shkon kishss thyeme.2.- Kush vjedh gjan
e huej e shkon e e msheh n kish, pa dije t Famullitarit,i ka detyr
kishs 1000 grosh giob per nder t marre, e 100 desh e 1 ka
giobBajrakut, pos gjas, qi do ti a kthej t zott n mndyr t
Kanunit.3.- Kush t vjedh gjan e gjall t kishs, m rreth kupreshin
Kanuni, ka me lady per nji, si gjithkuej.4.- Kush t vjedh n qel a
ban t Famullitarit, do t laj dy per nji gjan evjedhne, 100 grosh
kishs, per nder t marre, e 100 desh e 1 ka giob Bajrakut.5.- Aj, qi
shan a ven goj m Meshtar t Famullis perpara popullit, ka 100
groshgiob kishs, e 100 desh e 1 ka giob Bajrakut.6.- Aj, qi i
kercnohet a i germushet Famullitarit, do ti laj10 desh giob.7,- Kush
ti shpifet Meshtarit n pun t rnd kah ndera, ka shpin e djegun e
100desh e 1 ka giob Bajrakut.8.- Me vu kush dor m Meshar, me e
rrah, me e shty a se me pshty, aj digjet epiqet e qitet jashtavendit, tuj
i a lan token bar (djerr) per disa vjet.9.- Ai, qi vret Meshtarin, bahet
batare prej Bajrakut e gjaku i hup. Ma teper idigjet shpija, toka i lihet
bar, pemt, vneshta e kopshtijet i priten e i rrenohen. Toka e pronet e
dromet e tija jesin per kish; por vllaznija munden me i shperblyeme
pare.10.- Me i fol ndokush keq, a me nga rrogtarin e kishs, aj do
tap 10 desh giobBajrakut, a se edhe ma, mbas rendis s fajit.11.-
Aj qi vret Rrogtarin e kishs, po ke dorasi i katundit, i digjet shpija e
imerren 100 desh e 1 ka per giob.12.- Me nga kush me fjal a me
pun puntort e kishs, fajtori do t laj gioben e10 deshve.13.- Aj, qi
si vehet ndeshkimit t kishs e t Kanunit, Bajraku do t mblidhet
tokte shpija e tij e do ti marr gjithshka n ket vath.L I
B R I I D Y T
F A M I L J A
KRYE I DYTNDERTIMI I FAMILJES.NYE I NANDT.Familja e
kuptueme n vedvedi... 18. Percaktimi i familjes.Familja asht nji t
mbledhun gjymtyrsh, t cilt gjallisin nen nji kulum, qellimi it
cillvet asht t shtuemt e gjindes nper mjet t martess, t mkanbuent e
tynekah zhdrivillimi i shtatit e kah zhvillimi i mendes e i shises.. 19.
Pjestart e Familjes.Familjen e perbajn gjindja e shpis; si t shtohen
kta, dahen n vllazni, vllaznijan gjini, gjinija n fise, fiset n flamur
e t gjith zbashku permblidhen n njiFamilje ma t hapt, e cila quhet
Kom, e kan nji atme, nji gjak, nji gjuh, e doke.. 20. Tagri, perlimi e
detyra e t zott t shpis.Mbas Kanunit, sundimi i shpis i perket ma t
vjetrit nen kulm t shpis a se vllautt par; po spaten ato veti , qi
duhen per me krye ket zyre si e lyp detyra, atbotzgidhet kuvendisht
prej shpjakve njaj, qi t jet ma i meqem, i urt e makujdestar.Zot
shpije mundet mu ba edhe njeri i pamartuem.I zoti i shpis ka
tager:1) me ndej n krye t vendit n shpi t vet, edhe pse gjinden ma
t vjerer se kyn shpi;2) mbi armt e veta, edhe njiqind qese ni
bashin; mbi kal t shals; mbi shtroje mbloj t veten; mbi veglat e
kafes, e kto sende as kunaja e dahes si pershin;3) mbi fitime t
gjindes s shpis, t rrogs a t falmeve;4) me ble, me shit e
me ndrrue tok, si ar, livadhe, xana (ograja), prozhme,rendin e vads
gja t gjalla e remet;5) me dhan e me merr uha e me
hi dorzan;6) me ndreq shpija, ksolla vithna, etj;7) me ue n pun
a n shtek gjinden e shpis;8) me ue gjinden e shpis per puntor uha
a edhe fjal;9) mbi ven e raki, a me ble a me shit a me dhan uha;10)
me ndeshkue gjinden e shpis, kur kur mos t hecin si elyp e mara e
shpis.Ndeshkimet jan njikto:a) Me lan pa hangerb) Me u hjekun
armt e krahit a t brezit per nji a dy jav;c) Me lidh a me burgosun
n shpi;d) Kryekcyemin me e da shpijet me pjes, qi i perket, per me
shporr shnerzimine rrezikun.10) Me hi dorzan kush i shpis pertej
se i ban arma; me shit, me ble a me
ndrrue gja pa leje t zott t shpis, ka tager mos mu pergjegj, se
Kanuja se xenper t zakonshme as t shitmen, as t blemen as t
ndrruemen e as dorzaninkso dore, e do send a gja do t shkembet,
se aba pa leje t zott t shpis.. 21. Perlimi e detyra e t zott t
shpis.1) Mu perkujdes per t mart e gjindes e t shpis;2) Me mbajt
n fre gjinden e shpis t mos ti sjellin ndoi dam a rrenim;3) Me pri
ma i pari n pun qi i perkasin vehtjes s tij;4) Me mbajt sy mbi
tokt, t mos t jesin djerr; mbi tuf t gjas sgjall, t mospraptohet e
mara e saj;5) Me punue me mend e urti merenda e jashta shpijet e t
mos ta oj rrenimi efika shpin;6) Mu perkujdes per vesh e mbath
t gjindes s shpis prej fitimeve t shpis;7) Me mbajt udhen e drejtsis
n shpi, e mos me i a mbajt krahin ma tepernjanitt se tjetrit;8) Mu
ble armt djelmvet, kur t shof se jan ba per to.. 22. Tagri i s
zojs s shpis.E zoja e shpis ka tager:1) Mbi t gjtha sendet, qi bahen
n shpi;2) Me dhan a me lyp uha miell, buk, kryp, djath, e tlyen
;3) Me i urdhnue grat e shpis, me i ue per uj, per dru, mu ue buk
puntorvet,me ujt (me vadit), me bajt pleh, me korr e me mih a
me qirue.. 23. Perelimi i zojs s shpis.E zoja e shpis ka:1) Me ba
gati mjesditen e darken, me zie, me ndreq tryezen e me da haenat;2)
Me i a vu menden bylmetit t mos t shkoj dam ;3) Mos me shit, a
me ble a me ndrrue gja pa leje t zott t shpis. E zoja e shpissgatuen,
sshkon per uj, sban dru, as pleh, as me ujt as me korr a me
qirue,as buk mu ue puntorvet;4) Me shikue drejtsin n t ndrequn
t gjindes e t fmive t shpis; mos me i ambajt krahin kuej ma teper
se tjetrit;5) E zoja e shpis do t prkujdeset per fmi, sa t jen n pun
grat.. 24. Tagri i gjindes s ships.Gjindja e ships ka tager:1) Me
hjek t zon e ships per n pashin se nuk punon per t mart e shpis a
ion kah fika;2) Me hjek t zojen e shpis, per nu raft per sysh se
bracnon, a shet gja tinz edhe nji kokerr voejet me ken a nu
mbajt krah fmivet t vet ma teper se ttjervet.3) Mbi armt e veta
seicili; munden me shit, me ndrrue, a me lan peng, porseskan tager
me lyp tjetren n shpi;4) Mbi qe ka tager bulku, qi i nget: me i
ndimue kuej a uha a fal pa pas nevojper leje t zott t shpis;5)
Mbi tuf dhensh ka tager bariu, qi i ruen; i zoti i shpis ska tager me i u
perzien ket zyre; para se t shes gja a t prese ndoi kamb berri,
bariut do ti thot, e
ky e din se fare berri a lope asht per tu hjek.. 25. Perlimi i
gjindes s ships asht:1) Mos me hi dorzan pa leje t zott t shpis ;2)
Munden me hi dorzan edhe pa e pvet t zon e shpis, porse per aq,
sa uban arma, se kjo asht e vehtja;3) Nuk munden me i shkue kuej per
puntor pa leje t zott t shpis4) Nuk munden me shit as me ble as
me ndrrue gja;5) Gjindja e ships nuk munden me mundshtue t zon e
shpis n punt e shpis at krahit;6) Me ndigiue, e me shkue gjithkund
turdhnoje i zoti i ships;7) Kuj ti a njese gishtin i zoti i shpis me dal
nushtri, do t dale;8) Granija jan n detyr me punue per shpi; po u
teproj koha, si t lirohen prejpunve t shpis, munden me ba pun doret
t vetat.NYE I DHETT.Familja e kuptueme n Katund e n
Flamur.. 26. Tagri i Familjes.1) Ka tager e za n kuvend t
katundit;2) Ka tager n pjes t giobs s katundit;3) Ka tager n kujri
t katundit;4) Ka tager me marr m ndore kedo;5) Ka tager me pri me
un zjarmi e me spat n t djegun t nji shpije n fis tvet;6) Ka tager
me pri gjobtarvetn vath t fisit t vet;7) Me ra m ndoi faj t rand
shpja, per t cilin i shkon ndeshkimi i uns szjarmit e i spats, as
katundi as Flamuri smund vej dor m rrenim pa pri vetfajtori.. 27.
Perlimi i Familjes.a) n Katund:1) I zoti i shpis do t pergjegjet per
do dam, qi tbajn kuej gjindja;2) Do t dal n kuvend gjith sa her
t mblidhet katundi;3) Do t oj puntorin n pun, qi ka katundi
rrethas;b) n Flamur:1) Do t dal n kuvend t Flamurit kur t thirren
Burr per shpi ;2) Do t pergjigjet rrethas me katund per dy hae
buk djemvet t Flamurit ;3) Do t laj 400 grosh giob Ders s
Gjomarkut per do vras ;4) Do t dal nushtri t Flamurit.L I
B R I I T R E T
M A R T E S A
NYE I NJIMBDHETT Percaktimi e mndyrt e Martess.
. 28. Percaktimi i Martess n Kanun.Mu martue m kanun dome
than mu ba shpi, me i a shtue shpis nji rob mateper, sa per krah t
punve, sa per t shtuem t fmive.. 29. Mndyrat e Martess.a)
Martesa me kunor, e pelqyeme kah Feja e kanuja e Leksb) Gruja e
mbajtne mbi kunor, kundra Fejet e kanujet t Leks;c) Gruja e vajza
e grabitme, e jasht-zakonshme kah Feja e kanuja;d) Martesa me prov
kundra Fejet e kanuiet.NYE I DYMBDHETT. Tagari i djalit e i
vajzs.. 30. Tagri i djalit.Djali ka tager me mendue per martes t
vet, po spat prind.Djali sa t ket prind ska tager :a) me mendue per
martes t vet;b) me shenjue shkuesinc) mu perzie n fejes t vet;d)
as n shej, as n petka, as n kpuc, e as n t prem fejet.. 31. Tagri
vajzs.Vajza, edhe n mos past prindt, ajo ska tager me mendue per
Martes t vet,tagri asht n dor t vllazenve a t kusherijve.Vajza ska
tager:a) me zgjedh fatin e vet; do t shkoj per ate, per t cilin ta
fejojn;b) mu perzie n shkuesi as n fejes;c) as n kpuc as n
petka.NYE I TREMBDHETT.Detyrt e burrit e t grues.. 32.
Detyrt e burrit ndaj gruen.Burri an detyr:a) me u perkujdes per
vesh e math e per gjithshka t lyprt per me mbajt jeten;b) me ruejt
nderen e grues e mos me e lan me u ankue per kurrnji nevoj.. 33.
Detyrt e grues ndaj burrin.Grueja an detyr:a) me i a ruejt nderen
burrit;b) me i rrogue pa zhibla;c) me i ndej nen sundim;d) mu
pergjegj detyrve t kunors;e) me rrit e me mkamb fmin me nder;
f) me i ndej gadi me t veshmen e t mathmen (kah e qepmja);g)
mos me iu perzie n fejes t t bijve e t t bijave.. 34. Tagri i grues
s vej.Grueja ka tager me lyp prej burrit t mbajtmen, e veshen e
mathen.NYE I KATERMBDHETT. Tagri i burrit t vej e i grues s
vej.. 35. Tagri i burrit t vej.Burri i vej, po spat prind, ka tager
me fol vet per martes t vet, (porse burri iMalevet t Shqypnisw
se ban ket pun, edhe n dijt se do tjes pa u martue;dokja asht me
qit nji tjeter qi t flas per te perkah martesa).. 36. Tagri i grues s
vej.Grueja e vej flet vet. Grueja e vej i kthen krushqit
mudh.Grueja e vej ka tager:a) me fol vet kah martesa;b) me
zgjidh per fat ate, qi ti pelqej per sy;c) me da me gisht shkuesin, qi
tia biej shejin.KRYE I TRET.SHKUESIJA . FEJESANYE I
PESMBDHETT.Shkuesija.. 37. Percaktimi i shkuesit.Shkues
thirret njaj, i cili rreket mu fjal-mir a te prindja e vajzs, qi t
marrin at napin vajzen per at djal.. 38. Tagri e perlimi i Shkuesit.1.
Shkuesi asht ndermjetsi te dhandrri e te nusja (te djali e te vajza), t
mos tluejn fjalet as njana as tjetra lagje.2. Shkuesi ka tager mbi 50
grosh t shkuesit, per kpuc, t preme prej kanuje.3. Kpuct e shkuesit
e kan vaden n dit qi t mirret nusja.4. Shkuesin e gjen a shpija e
vajzs a shpija e djalit.5. Kpuct e shkuesit i ban gjith-her shpija e
dhandrrit, edhe ne e shenjoftshkuesin shpija e nuses.6. Shkuesi ka
tager me fol sa per prindt e vajzs, ashtu edhe per prindt e djalit.7.
Perlimi i shkuesit asht me hec per t marrun vesht, per me ue paret
metan a t vllan e dhandrrit te prindja e vajzs.8. Shkuesi ka tager
mu perzie n do pun ndermjet prinds s djalit e t vazs,mje n
dit t martess.NYE I GJASHTMBDHETT.
Fejesa. 39. T ndaluemt e martess n Kanun.N fejes varzash do t
shikjohet:a) T mos jet gjak e gjini;b) T mos jet t njij fisit;c) T
mos t jet mes fisit t djalit, qi do me e nxan;d) T mos t jet
grueja e lshume;e) T mos t ket kumari:1) n t peshuem n der t
Kishs;2) n kunor;3) n t marrun t flokvet;4) t mos t jet
vllaznue me gjak t pim.Kanuja se ban fejesen e martesen, kur t
ndermjetson ndalimet enaltpermenduna, edhe n katerqind breza me
ken (me gabue kush kundraktyne ndalimeve, fisi i vet e giobit, e
qillon qi edhe shpin i a djeg).N fejes t lir asht kanu qi t shkoje
shkuesi e i ati - a i vllaj i djalit te prindjae vajzs, per me ue shejin
n nat t dame. T himit nan, shkuesi do t perpush zjarmin, para
se t lyp vajzen; si taperpush zjarmin, flet. Si t ket hanger dark, i
ati i dhandrrit do ti ap shkuesitn dor si paret, si shejin. Shkuesi si
t njeh paret m qethit, do t ohet mkamb, e lshon n dor t tet
t vajzes si paret, si shejin.. 40. Nuse pa shkuesi sbahet.Vajza e
grabitne a e hikne, me gjet burr, nuk mund t stoliset si nuse; do
tshkoj vajznisht me petka vajznijet per arsye, qi u muer e
shkoi jashtkanujet pa shkues.NYE I
SHTATMBDHETT.Sheji.Sheji, mje ke t hjekish dor, ta ban
nierin tandin.. 41. Percaktimi i Shejit.Sheji perbahet prej njij unaze
t remt a targjant (tash von), se arit si dihet fijander malci tona.
Unaza e dhet grosh jan me kanun. Sheji as ndrrohet askthehet per
t gjallt tatij, qi e xen vajzen. Me shej perdorohet vajza, e, po
duelenfjalet, prindja e vajzs shpis s dhandrrit i kan nji gjak.. 42.
Tagri i djalit per me lshue vajzen e zanun.Njat her kur ti teket
djalit, asht i lir me lshue vajzen e xanun, porse sheji egjithsa pare t
ket la per vajz i hupin; arsyeja asht: kush e lshon vajzen nderunaz,
kanuja a ban gjob hem shejin hem paret sa t ket la per te. Para se
talshoj vajzen djali, do t baj me dije shkuesin e ky me dy shok t
katundit tdjalit do t shkoj te prindja e vajzs, e nder sy t dy
shokve t katundit t vajzs,u kallxon, se djali, qi e pat xan vajzen e
tyne, atue hjek dor, e jan lir me martue njeti.
. 43. Vajza nen unaz nuk ka tager me lshue djalin.Vajza e xanun
nuk mundet me e lshue djalin edhe n mos e past per sy.Po sndegjoi
vajza me shkue mat fat, qi e ka xan, e edhe prindja i perkrahen
sbis, kjo smund t martohet ma per t gjallt e dhandrrit me
tjeterkend.Prindja e vajzs jan detyr me i a kthye shpis s dhandrrit
mje n ma tmbramin dysh, qi kan la per at vajz.Sheji e dhet grosht
e kanus, qi i jan ue vajzs kur u xu, do t jesin nark tsaj deri
diten e deks s dhandrrit; e t dije si vajza, si djali, si prindja se
ajdhandrrit; e t dije si vajza, si djali, si prindja se aj shej si len me
luejt.Kah kanuja, vajza jet e lidhun, e ve me leje t dhandrrit qi e
pat xan e per nhjekt dor ky, se smund t martohet, e sakanun qi
t shkoj tjeterkush me elyp, si t dij se gjindet e pengueme.Edhe
po e muer tjeter grue dhandrri vajza e xanun prej tij jet e lidhun se
elidhun.Me dek t dhandrrit, kanuja e liron vajzen, e, po desht,
mundet t martohet perarsye qi me dek t dhandrrit, sheji xehet i
hupun.Po snigioi vajza me shkue mat fat, qi e pat xan, edhe me
perdhuni do tia apinatij, qi e ka xan me Fishek m shin; e per ni
raft per sy vajza tue hikun, ky evret me fishek t prinds s saj, e
gjaku i vajzs shkon hups, per arsye qi mefishek t tyne e vrau.NYE
I TETMBDHETT.E premja e Fes. Dita m shej.. 44.
Percaktimi i Fes s preme.Me pre Fen do me than me da diten e
vaden e kputme se kur me nis krushqtper me marr nusen.Si ti
pritet feja vajzs, tuj ken dit m shej, krushqt do t nisen at dit
askanuja se shtyn, as ban qi t shtyhet.Krushqt do t shkojn me marr
nusen at dit, edhe me dijt se atuj dek nusja,zhagas e rrshanas do ta
ojn n shpi t dhandrrit.Krushqve su ndalet udha, edhe me pas t
dekmin n shpi, prindja e dhandrrit eprindja e vajzs.I dekni n shpi,
krushqt do t nisen; nusja hin n shpi, I dekni del shpijet.Andej t
vajtohet, kndej t kndohet. (Kjo thtohet per me diftue se as deka
ketdit smund ti ndal krushqt, se me kndue nuk kndohet.)NYE I
NANDBMBDHETT.mimi, qi nepej e nepet per gra.mimi, qi
nepej per varza a gra, tash 50 vjet e andej, perbahej prej 50, 100,
200mije 400 groshsh.mimi i kanus s von perbahet prej 1500
groshve, aq sa ban gjaku i grues.NYE I NJIZETT. Trshigimi I grues
Shqyptare.Grueja shqyptare far trashigimit ska te prindja, as m
plang, as n shpi, -kanuja e xen gruen si nji tepric n shpi.Prindja
smendon per paj as per kurrnji send per vajz t vet; qi e xen do ti a
baje kujdesin.Prindja e djalit, qi e xun vajzen do t mendojn per gjith
shka duhet per martest saj.KRYE I KATERT DARSMANYE I
NJIZETEPAR.Gatimi i darsmes n Kanun.. 45. Per darsem do t
gatohen:a) Kau i darsmes do t qes 100 ok mish e vjam;b) Nji
barr miell kallamoqit;c) 4 babune grun miell grunit;d) 12 ok
sheqer;e) 8 ok oriz;f) 4 ok mjalt;g) 10 ok djathh) 2 ok tlyen;i) 3
ok voj t but; j) 70 ok raki.V.O. heret n vend t rakis ishte vena..
46. N darsem t Kanus hijn:a) 12 Krushq e 13 Krushka;b) Thirca;c)
Strafuleca;d) Sherbtor;e) Kcimatare;f) Deshart;g) Kang vallesh;h)
Dhandrri e Nusja;i) Dy dishmitar (Kumart e Kunors); j) Kunora..
47. Detyra e t zott t Darsmes.Kater jav para para darsmet i ati i
dhandrrit a i zoti i shpis do t shkoj vet mekrye me thirr
krushqit.Ma para thirren krushqit miq, mandej krushqit shok.. 48.
Asht kanum, qi mikut ti shkohet n darsem me dash.Desh do t
ojn:a) Nipa e sternipa, edhe n djep me ken e ama do ta ket dashin
per per doret edjepinm shpin;b) I ungji i dhandrrit.
. 49.Rendi kur do t shkohet n darsem.a) TEjten shkojn bijat e
nipat;b) T Premten mbrama shkojn Thirrca, Strufulleca, Magjatore,
Ujatore,Deshtart, e Krushqit miq.Deshtart, t mrrijmit noborr t
dhandrrit, do t qesin kai pushk per krye.c) T Shtunden nadje
shkojn Krushqit shok. T Shtunden, si t nisen Krushqit, do t
therret gjengji i darsmes.NYE I NJIZETEDYTPrija e Krushqvet.
50. Prirjen e kryshqve e lype e pvete e ve atij qi i perketse sk
burr, qimunde t prij.Asht e rrebt kjo kanu.Prija e krushqve
sluhet as ndrrohet.Me bame hetue i zoti i darsmes, e me me shenjue
per krushk t par ate, t cilitsi shkon prija e krushqis, pos qi bjen
n gjobe, edhe krushkaparin, qi aj eshenjoji, kanuja si a
xen.Krushkapari smundet me ken:a) Mik, por shoq i katundit t
dhandrrit;b) Nuk do tjet prej vllaznije a fisit t dhandrit, por prej fisit
tjeter.Krushkaparin kanuja se shikon per duk, por t cilit I perket
prija, e edhe fmi eshemtim per sy me ken, shpija e dhandrrit do ta
pelqeje. 51. Vargu i krushqve mudh.Rreshti i krushqve kur t nisen
me marr nusen, e tuj u kthye me te, mbaskanunit ashtu sht njek.I. -
Krushkapari, shoq, prinII. - Krushku mikIII. Krushku shoq IV.
Krushku mikV. Krushku shoq VI. Krushku mikVII.
Krushku shoq VIII. Krushku mikIX. Krushku shoq X.
Krushku mikXI. Krushku shoq XII. Krushku shoq me dash per
doret.XIII. Krushka tuj e resht dashin.Ma i mbrami do t shoj i ati
a i vllaj i dhandrrit me kal per doret.Krushqit, tue u nis per nuse, do
t qesin ka nji pushk per krye noborr tdhandrrit.NYE I
NJIZETETRETETKrushqit pa e me nuse, e percjells a me t
deknin, smund ti kalojn kuj perder, pos me ken shteku a udha e
katunit a udha e madhe.
.52. Udhen e katundit e udhen e madhe, ska burr qi mund ti a
ndalue kuej,edhe me ken se i kalon para ders s ships.Aty, ku kalon
nieri, kalon edhe bagtija, kalon i gjalli, e kalohet me t dekunin.Mu
rrenim mudh t madhe, zhyt e mbyt, aty do t kaloj shtektari e
bagtija,nusja me krushq, e prcjellsa me t deknin.Zameja e t zott
lypet pa ndryshim per me i kalue rraz shpijet, e ky mundetme
lirue shtekun, porse me fjal, t mos i jes aty udh, e t mos i bahet
nderadhun.Me ba me u trimnue kush, a krushqit a percjellsat me t
deknin, me i kalue perder, kanuja e ep me i kthye dal, per arsye qi
shtekun e shpis e t pronvet tveta e ka per vedi e jo per udh t
madhe.Me qillue se shtyhen me besat (forkade), ka ndoll, qi jan ba
shok t deknit, enuses i a vu futa m krye.NYE I
NJIZETEKATERT.Krushku i vendit tia lshoj udhen krushkut
mik.Krushqit mudh, tue shkue per nuse smund t qesin pushk, e
kanuaj ven leimos me i ngue kush.Shtektart, fardo kambet e
nderjet t jen, qi ndeshen me krushq, do tshmangin udhen sa t
kalojn krushqit.Krushku i vendit do ti a lshoj udhen krushkut mik;
kjo asht kanu detyret eburrnijet, qi e kan pas malet tona q se
mbahet n mend.Mu ndesh me krushq miq n katund a n Flamur
tem, kanuja m ven detyrmushmang me krushqt e mi, sa t kalojn
krushqt miq.Mu ndesh dy lagje krushq n katund a n Flamur t
huej, kanu detyret asht tshmangen sa njana sa tjetra lagje, e t
ndahen me nder e pa fjal.NYE I NJIZETEPEST.Krushku
krushk, Miku mik.53.Kanuja Sna ven lei mos me nga mikun m
shpi ton.Krushku akrushk e kanuja na len shtekun t lir me e
nga, edhepse na xencaranin e votres. Me nga krushkun si quhet
kuej pr marre.Qe arsyeja:Krushqit vijn dhe biejn me vedi mish,
meze, raki (ven) paret e s bujtmes e tjera;kah kanuja krushqit han
buken e vet n shpi teme..54. Krushqit do biejn me vedi:1. Dashin
12 oksh rrumull; po erdh mengut, i ati i nuses ka tager mengushtue
Krushkaparin qi t bleji dash tjetr si e lyp kanuja;2. N dit
krezhmijet do t bjejn 8 ok peshk t that;3. Djath 2 ok;4. Ven
8 ok;5. Raki 2 ok;6. 12 grosh pare t sbujtmes; - kto pare jan
per buk, qi u qet krushqveshpija e nuses ok e grosh;7. Djalit, qi u
del krushqve prpara 5 grosh;8. Grues, qi e vesh nusen 5 grosh;
9. 10 grosh ungjitt vajzs- vllaut t sams.a) Krushqt vijn si
grabitar e si nji tub cubash at nat, per me ra pre e memarr nierin
si rob t xanun, e svijn si miq;b) Edhe i zoti i shpis, pra, e ka shtekun
il me i ngucat2, mu ra prej tuj undal armt, e peng me te smund
t qesin, se kanuja sjau gjegj vajin..55. Darsma n shpi t nuses.N
shpi, prej s cils del nusja, sakanun me kndue, as me qit
pushk.Krushqt edhe n mrrijshin heret n katund t nuses, sakanu
mu nis kahshpija, pa prendue dielli e pa u muzg.Nji holli kaut
largshpis s nuses, nji prej shoksh t katundit t nuses, i cili sdot
jet as gjak as fis me nusen, do tu dal perpara krushqve.Krushqt, tuj
mrrijt noborr t nuses do t qesin ka nji pushk per krye, ashtuedhe
kur t dalin mu nis me nusen.Krushkapari vetem flet, krushqt tjer
sakanu qi t flasin, pos nu thirrt a nupvett kush me
emen.Krushqt me krushken do t hajn buk zbashkut m njitryez;
sakanu me i dadyzash.Si t kryhet buka, do t lshojn dasmort
dhantit per nusen mbi buk tpathyemem tryez.Dhantia perbahet
prejnji groshit per krye, sakanu me dhan as ma teper
asmengut.KRYE I PEST.KANUNI I DHANDRRIS.NYE I
NJIZETEGJASHTT.Me dek dhandrri, prindja e nuses jan n
detyr me i a kthye gjysen e mimitshpis s dhandrrit.56. Tagri i
shpis s dhandrrit e detyra e mikut.Me dek dhandrri pa e marr
nusen, mikut i jet n dor Sheji (unaza) e dhetgrosh t kanus, se paret
tjera do ti a kthej prinds s dhandrrit deri n ma tmbramin dysh.U
martue dhandrri e ve nji nat e kaloi me nusen e diq, gjysen e mimit
do ti akthej miku prinds s dhandrrit.Me dek dhandrri nat vjet
qiu martue , gjysen se gjysen e mimit i a kthenmiku i prinds s
dhandrrit. Me dek dhandrri n krye t dy vjetve mbasmarteset, dy
pjes t mimit miku i ndal pr veti, t treten i a kthen prinds
sdhandrrit.Me dek dhandrri edhe vjetin e dyt, por tuj lan fmi n
cara t votres, miku si aka far detyret prinds s dhandrrit, per arsye
qi bija i a la shpin t perzieme emimin i a lau me fmi qi i a la n
plang.Me dek dhandrri n krye t tri vjetve, prinds s ktij si jet gja
me marr temiku, pr arsye qi bija e ktij a bani rrogen n der.NYE I
NJIZETESHTATT.Deka e nuses.
.57. Tagri i prinds s nuses.Me dek nusja n krye t tri vjetve mbas
marteset, pa lan fmi n plang t burrit,prindja e ksaj kan tager me
marr petkat e rrgjanet, porse arka me dry me njipal petka do t jesin
ke prindja e burrit.Me dek gruja, tuj lan nj djal a vajz te burri,
prindja e ksaj kan tager mbirrgjanet e frytit, se tjera sende do t
jesin n shpi t burrit.NYE I NJIZETETETETT.Gruja sbjen n
gjak Grueja lshon m gjak prindenNjimend se mbas kanunit
ton gjaku shkon per gisht, porse kjo kanu sepershin gruen, per
arsye, qi Grueja sbjen n gjak edhe me qillue se vret kend.Me vra
grueja burrin e vet a kedo, prindja e ksaj do tapin arsye per at
gjak.Burri e blen mundin e t jetuemt e grues, por jo jeten e saj.Me
gjet gja gruen per faj t burrit, prindja e ksaj i lypin arsye m
kanu.Me rrah burri gruen, nuk bie n faj kah kanuja, e as prindja
smund ta kerkojnt rrahmen.Me plyr burri gruen, e po bani vaj kjo
ke prindt, burri do tu ap arsye.Me mbyt grueja burrin, e mu ue i
kunati me vra t kunaten, pse i a vrau tvllan, kjo sasht e perligjme
m kanun. Gjaku i grues sbahet krahas me gjak tburrit; pra,
tepricen e gjakut t burrit do ta perligjin prindja e grues.Sikurse jan
n detyr prindja me dhan arsye per do pun t lig qi t baj
nder t burrit a kuejdo bija e tyne, ashtu mimin e gjakut t saj.NYE
I NJIZETENANDT.Grueja asht shakull per me bajt.Grueja njifet
si nj calik per me bajt sa t jet n der t burrit, se prindja
sehjekin dor prej sojet, e ndalin per vedi e mbi vedi t t pergjegjmen
per te, poredhe me lyp arsye, me ba me gjet gja.NYE I
TRIDHETT.Grueja e vej.Grueja, qi mbet e vej e pa fmi, tuj u da
me shpi t burrit, petkat, qi pat pru sinuse e arken me dry i merr me
vedi.Grueja e re, qi mbetet e vej, por me fmi, po desht me ndej n
plang t burritme fmi, do t dorzanitet me dy lagje dorzan: dy
dorzan do t jen t katunditku mbet e vej, se ska me pas kush
pun me te, e se sdo ti a korisin emninprinds as burrit t dekun; dy
tjer do t qes prindja a kushrinja e saj se sdo tadajn prej fmive, ve
n lypt vet mu da e mu marte.Grueja, qi mbet pa burr e pa fmi, e,
pse e shtyme n vjet, i lutet prindes me elann plang t burrit,
sguxon me e trazue kush prej vllaznis a fisit t burrit.Grueja e vej e
pa djelm per n past varza t martueme, ka tager me ndej e me jetue
n plang t burrit. Mundet me shkue edhe ke prindt a ke ndonjana
bij emartueme me gjallit, e toka e burrit do tI qes bukn e gojs tri
barr drith pervjet deri n dek.Po u marte grueja e vej, atbot
rrnesn e vet e gjen te burri i dyt, se toka eburrit t par sqet bim
ma per t.NYE I TRIDHETEPAR.
Theku i prem.(Me lshue gruen)Po su pru grueja si duhet te burri,
kanuja i nep leje me i pre thekun a flokun eme lshue.Kunora jet, e as
burri as grueja nuk mund t martohen pr t gjallt.Po u qortue grueja,
mbas t lutmes s dashamirve, qillon qi burri e merr perseri.Per dy
pun e ka fishekun n shpin grueja e per nji pun i pritet theku
elshohet.a) per kurvni;b) per mik t prem.Per kto dy pun t
pabesijet i shoqi e vret t shoqen, e rrin pa ndore, pa bes epa ken i
ndjekun pr gjak, se prindja e nuses s vrame marrin mimin e
gjakut,e ktij do ti napin fishekun e do ti qesin dorzant.Per bracni
a cubni burri e lshon gruen porse tjeter dhun ska tager me i
bagrues.Grueja, qi lshohet, tuj dal shpijet t burrit, kurrnji send ska
tager me marr mevedi pos petkash, qi ka n shtat. I hupin petkat
grues s lshueme, perse mimi,qi ka pas la burri per t, i jet ke
prindt.Me pas djal prej gjiut grueja e lshueme, i shoqi, edhe pse e
din kathedret, ashtn detyr me i a shenjue nji vend rreth plangut t
vet, me i a dhan djalin e membajt me vesh e me math e me
buk.NYE I TRIDHETEDYT.Grueja e pa-kunor.Aj, qi t marr
gruen pa kunor, jet i lidhun kah Feja edhe kah kanuja.Grueja e pa-
kunor far tagrit ska n shpi t burrit.Kanuja i nep kto ndeshkime
burrit, qi merr grue t pa kunor:a) shpija i digjet e toka i jet djerr;b)
xirret prej vendit, e smund ta shklas token e vet mje qi ta largoj
gruen embajtne pa kunor;c) n past fmi me grue t pa kunor,
njehen t pa-ligj e prandej smund tbahen kurr perkaes
(trashigues).KRYE I GJASHTT.PRINDJA. (Baba Nana
Djelmt)NYE I TRIDHETETRET.Baba Burri..58. Tagri I burrit
mbi gruen.Burri ka tager:a) me kshillue e me qortue gruen;b) b) me
rrah e me lidh gruen e vet, kr t mbrrj me i a perbuz fjalen
eurdhnit..59. Tagri i babs mbi t bijt.Baba k tager:
a) mbi jet e mbl gjallnim t t bijveb) me rrah, me lidh, me
burgos a edh me vr t birin e t bin, kanuja s'i lyparsye, edh a
xn se vret vendin: "Kush vret vedin shkon gjak-hups,c) me nijt t
birin n rrog s her t duej, per arsye, qi "S t jt i ati gjll, i
birinjehet si bulg ",mbi fitimet e t birit, t rrogs a sid kojshin ;d)
me shit e me bl, me dhn e me mrr,e) me karmue t birin shpijet
pa pjes, kr mos ti rrije nen sundim e ndigies; -pors, si t des i
ati, i biri vien ne trashigirn t'et.. 60.Detyra e babs.a) Baba sht me
detyr mu rrek per t mir t t bijve si kah ndera si kapasunija.b)
m'u bl arm djelmve. si t bhen per'to:c) mos me b testamende. si
t ket t bijt:d) trashigimin paraz m'u ln djelmvetNYE I
TRIDHETEKATERT.Nana Grueja.. 61. Paperlimsija e
grues.a) Burri nuk k tager mbi jet t guresb) Grueja far tagrit s'k
as inbi t bijt as n shpi,c) Me vr i biri t'men, bien n gjak me prindt
e sms,d) Me rrah, me plyr a me vr gruen e burrit dora
e huej,nderen i a krkon burri,varren gjakun prindja.e) Me rreh
kunetija gruen e burrit, prindja e grues i a lypin nderen, n mos iraft
s mbrapa i shoqi.f) Me ken nna gergase (qi perzien e shpin), i biri e
qet tmen prej shpijet pnjes e p gj, ve se vjetin e par do ti ap
buken e gojs (tri barr drith) etjetr s'i k.NYE I
TRIDHETEPEST.Djelmt..62. Detyra e perlinii i dielmveta) Bijt jau
kan detyr prinds bindjen e ndigiesen,b) do t rrjn nen sundim t t'et
mje qi t des ky,c) smund t siellin doren m 'ta, as m'u r
ndesh fjals,d) per do pn do t mrren vesht me t'an;e) p lje t
t'et s'mund t shkojn kund,f) p zam t t'et s'mund t blejn as s'mund
t shesin gj, e as far mrrdhmets'mund t ken me kend,g)
smundne me h dorzn, pos per aq.. s u bjn armi e brzit,h)
s'munden me qit fan m rrug t madhe edh pse 'plak jets,i) me
pretue (me mrr pr), me viedh a me vr kend i biri, i ati do t
pergiegjetper arsye qi Fitimi e rreziku i t bijve i perpiesnohet t'et e
vllazenve" j) me vr i biri tan, fisi a grn dorrasinn ase e xjerr
vendit per gjith her;k) me i u mbush menja ndonjnit nder dielm
me u d prej t'et, del p pjes e p
gj..63. Tagri i Parbinis ( i dialit t par).a) Djalit t par i perket
sundimi i shpis mbas deks s t'et,b) Vllau i par do t pvetet per
gjithshka mbrenda e jashta shpijet,c) Me kn der Flamurtari, djalit
t pare t vllaut t par i perket Flamuri,d) Me kn der Vojvodet,
djalit t par t vllaut t par i perket pr,ja,e) Me kn Plak katundit,
djalit t vllaut te pare i perket strapleqnija.Oroe: S t jt p u d
shpija, i ungji i t bijve t vllaut t par nder zyre tkatundit e t
Flamurit, si t dahen, s'kan tager m'u perzie nder zyre
tnaltpermenduna, as i ungji as t bijt e tij, pse jn t t bijve t vllaut
t par.KRYE I SHTATT. T DAMT..64. N Kan t t damit
pershhen.1.Shpija, troje e vithna. 2.Toka: a)ar b)vneshta, c)livadhe,
d)xna, ograja,e)prozhme zabele, 3.Vada (rendi i ujit), 4.Mullni-
, 5.Fitim e t prishuna,6.Armt, 7.Rmet, hekurishta, almistra qsh,
8.Rraqe shpijet - shtroja e mbloja ,9.gjja e gjall:lop, q, kual, dele
e dhi, 10.Drithi e do bim aret, 11.Blett, 12.Djathi e tlyeni; 13.Vna
e rakija, 14.Pleqt e t damit..64. Shpija, troje e vithna.1. Shpija me
tok, qi t ket per rreth, i perket vllaut t mbram.2. Prroje e vithna
dahen per -Vll aq pjessh, s' zjarmijesh t dahen vllazent..66.
Toka.1.Toka e t parve do t dahet me terkuz - per vll.2.Toka e
blme prej djlemve mbas deks s prinds - do t dahet per
pushk.3.Vllau i ndermjemt k tager me zgjedh tok k t duej.4.
Ara, vneshta, livadhi, xna ograja, prozhme e zabele do t dahen me
terkuzper vll, s njani,tetri.5. Kujnija, mali e bjeshka s'dahen,'do t'a
ken zbashkut, si per dr si per kullos.67. Vada.Rendi i ujit do t
dahet me kerik mbas oket..68. MullniMullni, si toka, dahet per
vll.. 69. Fitime e t prishuna.1.Fitimet e t prishunt jn t plangut:
shpija i gzon e, p u d shpija,.do tlahen.2. Fitime t posata kanuja
s veon: "Shka t xn t dmt n shpi, jet
mbrend."3.Paja e grues nuk hn n pleqni t damit.4. Dhantit, qi i
mblidhen nuses n dit t martess, si te prindja, si te burri,kanuja t
damit nuk i pershn, jn t grues..70. Armt.Armt do ti epen vllaut
t par.71. Rme, hekurishta, alinistra qsh.Rmet do t dahen per
vll. si edh hekurishtat: spata, sheten. kosa, kmesa,kza, sharra,
thadra, dalta, etj ashj edh almistra qesh..72. Rraqe shpijet.a)
Shtroja e rnbloja do t dahen per vll:b) vozga, govixha, fuija, sheka,
per vll:c) lug, qtha, vjedra (mielca), mtj, turren e drve, vegsha,
vorba, kua, e shkat jen n drnit e dheut, i dn e zoja e shpis per
mbas msimit t pleqve, ashtadh pulat..73. Glja e gjall."Berret
dahen per pushk". - N t dam t berrevet, t lopvet. t qevet e t
kualvetmrrin vetun ata, qi jn t zot me bajt arm..74. Drithi.1.
Drithi dahet per goj". Burravet, gravet e fmivet do tu epet buka e
gojs ndit t t damit.2. Fmija - djal a vajze - pa e mbush vjetin,
skan tager n buk t gojs. Si tmbushin vjetin, do tu dahet pjesa e
buks si tjervet.3. Jo ve drithi, por edh do bim tjeter e arve a e
kopshtijeve, do t dahet pergoj.. 75. Blett.1. Zgjojt e bletve do t
dahen per vll.3. Mjalti dahet per goj.. 76. Diathi e tlyeni.Bylmeti e
do melmes do t dahet per goj..77. Vna e rakija.Vna e rakija,
me nji fjal, glithshka hahet e pihet, do t dahen per goj..78. Pleqt e
t damit.1.Pleqt e t damit do t ien dy a kater, a si t'a lyp nevoia e
shpis, qi dahet.2. Pleqt e t damit kan tager me mrr ka nji berr per
krye plakut.
3. Kpuct e pleqve t t damit do t'i apin zbashkut vllazent, qi
dahen.Oroe..79.a) Plakut t shkret do ti epen t prishunat e drekve
p u d shpija.b) Vllaut t pamartuem do ti epen t prishunat e
martess p u d shpija.c) Granija s'hjn n pjes t t damit, pos per
buk t gojs - n t gjitha sendet,qi hahen e pihen.d) Grazhdi - sna e
kashta - dahen mbas gjjet..8O. Po u mbush mendia vllazenve me u
d per t gjallt e t'et, kta nuk kantager me u perzie as n tok, as n
pasuni, e do t shkoj seciIi n'at pies, qi tu ashnjoj i ati..81. Mbas
deket t t'et, kanuja e t damit nuk i veon vllazent, por, s t jen,aq
pessh do t'a dajn pasunin e t'et, si t tundshmen si edh t,
patundshmen..82. Me kn kater vllazen, e per n qitshin Pleqt per
m'u d, token e t parve dot'a dajn me terkuz per vll..83. Me u d
dy vllazen m nji krah e dy tjer me nji tjeter, token e t parve edajn
per gjyms, token e bleme prej sish per pushk..84. Me dek njani
vll prej dy te damve, p ln djal n voter, toka, qi i pat rn pjes,
do t dahet trish, pos toksh t bleme mbrapa e pos gjs s gjall
tpertrme mbasi jn d..85. Paragrafi 83 e 84 pershn edh vllazen
dy nanash..86. Vllazent e dm nii her me gr e kufi, po u perzen
persri, e mbas do kohe umbushet mendja me u sterd, tokt i dajn
mbas kufinit t s dames s par. Pern pain bl tok t reja e pertr
gj t gjalla permbasi u perzien, do t qesin nepn 83..87. Me
kn dy a m shum vllazen, e me dek njani tuj ln djal mbrapa,
krt dahen, djali i vorfen dahet me tungjin si vll, mrr pjesen e
t'et.KRYE I TETT. TRASHIGIMET.NYE I
TRIDHETEGJASHTT. Tagari I trashigimit n Kanu.. 99. Me
mbajt n shpi varzat e plangut t shuem, me i a bajt kujdesin perkah
vesha e mbatha..100. Me martue varzat e vorfna..101. Me prit n
t pam e me i prcjell mbas kanunit..102. Me u ba drekt bisave, po
diqnen shpi t vet para a mbas maltese.
NYE I TRIDHETETETETT.Vllau i shpifun..103. Vlla i shpifun,
mbas Kanunit, thirrej njaj, i cili len nans me burr t dyt..104.
Vllau i shpifun ska tager trashigimi as perkasie n plang t burritt
part nans.KRYE I NANDT. T LANUNAT. TestamendetNYE I
TRIDHETENANDT.Pecaktimi i testamendeve.Oroe: Kanni i
Leks nuk nief testamende, e, per n dasht kush me ln gjprej
pasunish t veta per shpirt, duhet doemos pelqimi i kushrjve..105.
Percaktimi i t Lnunave (i Testamendeve).Per te lnunat a t falmet
a, si thot gola e kombit ton "me ln gisend pershpirt" mrret vesht
me ln gja per kish, si ar a livadh, kopsht a vsht,prozhem a
zabel, rendin e ujit, a edh lang e plang me t'eger e t but, do t kt:a)
mendt e shndoshta n krye,b) t jt i lir kah e lnmja;c) mos t jt i
tutun prej kercnimit t ndokuejd) t kt tager me ln.NYE I
KATERDHETT.Mndyr t lanunash..106. T lnunat jn dy
mndyrsh: me barr e p barr.a) T lnunat me barr (me detyr)
jn ato kr lnsi i cakton kishs nji detyr,b.f. me thn nji a dy
Mesh n vjet per shpirt t tij a t parvet t tij, per atpasuni, qi po
ln.b) T lnunat p barr jn ato, kr lnsi ln gjsend per kish p i
caktuekurrfar detyre, e xhet si e falun.c) Lnsi sht n detyr me
mbledh kushrinin e vet e Pleqt e fisit medishmitar, e, si lnsi si
kta, do t vjn gisht n leter si e lyp kanni.NYE I
KATERDHEPAR. Tagri i t dalunit fare..107. Gjithkush sht i zoti
i pasunis s vet, e aj, i cilli don me ln gjn e vetper kish, sht i lir
e nuk mund t'a ndal kush..108. Baba edh n mos past djelm, nuk
mundet me u ln bijave as tok, asplng, as shpi..109. Baba. per t
gjall t vet, k tager me u fal bijavet t holla. Rraqe, akla,permbas
deket t t'et s'k tager bija me lyp t falmet e t folmet e t'et.NYE I
KATERDHEDYT.
Tagri i kushrinis..11O. Kushrinija e t dalunit fare kan tager me
shperblye token e gjn e tdalunit fare, pors mimin e ksaj
pasunije do tia dorzojn Kishs, mbas mendess t dalunit fare..111.
Me pas ln uh e detyr gjaqesh i daluni fare, do t lahen prel
pasunisht shperblyeme prej kushrjsh, e tepricen do ti a dorzojn
Kishs per shpirt t tdalunit fare..112. Me dek n t papritun i
daluni fare, kushrinija, kan tager mbi gi epasuni t tij..113. Edh n
mos lasht gj me shkrim i daluni fare, kushrinila jn n detyrme
mendue, per shpirt t tij, po s'e mueren n kujdes ket pn kushrinija,
fisi ePleqt e katundit, kr t'a dajn pasunin e tij, u caktojn se shka do t
ln perKish..114. N past bija t martueme i daluni fare, e per ne
e shperbleshin pasunin etij kushrinija, n detyr.jn me prit e me i
perejell mbas kanunit..115. Po pat dielm, i jati nuk mundet me b
testamend..116. Po diq i ati n t papritun, tuj ln djalin frishte
djepi, kushrinija do t'amrr n kujdes pasunin e dialin mje qi t bhet
15 vje.NYE I KATERDHETRET.Rrogtari..117. Zotnija k
urdhnesen, rrogtari ndigjesen..118. Rroga lahet mbas vendimit, qi t
bhet ndermiet zotnis e rrogtarit..119. Per ndo'i fj, qi t bj rrogtari
zotnija s'mund i a bj giob rrogen..120. Po vodh a vrau kend
rrogtari me buk e me fjal t zotnis, rrogtari bjen nfaj e ne gjak,
pors dmi sht i zotnis. e ky do t'a xjerr s keq rrogtarin..121. Po
ndodhi cubnija a vrasa ne katund t zotnis, do t'a largoj
rrogtarin,porse do t'a percjell me rrog t motmotit per arsye qi faji
kje i zotnis e jo irrogtarit..122. Po bni ndo'i mbrapshti rrogtari a n
katund t zotnis a jashta ktij, porsn mende t vet e p dije t zotnis,
dmin e gioben do t'a hjek rrogtari, e ndasht zotnija me e percjell,
rrogen deri n'at dit do tia ap..123. Me vr kend rrogtari n mende
t vet, gjakun e on te shpija e vet..124. Me vr kush rrogtarin, bjen
ngjak me shpi t tij, por zotnis i pritet mik..125. Me i u mbush
mendja zotnis me e d rrogtarin, ve pse nuk i pelqen e pe glet n
faj, rrogen e vietit do ti a laj.
.126. Me u dynd zotnija me plang pre nj krahine n nji tjeter, po
s'e muerrrogtarin me vedi i a k detyr rrogen e vjetit, po s'u gjegj
rrogtari me i shkuembrapa, i a k rrogen deri n'at dit..127. Po i kcej
rrogtarit me u d prej rroget para vadjet, ve pse i merzitun,zotnija do
ti ap rrogen mje m'at dit..128. Po s'heci mbas andes s zotnis
rrogtari, mund t'a daj, 'se me v gojkeqas mb t e me v dor nuk
mundet..129. Me sh keqas a me rraf rrogtarin zotnija, e per n'u
daft ky para vadjet,per t rrafme e per t shame do ti ligjohet..130.
Brimen e qortimin e zotnis do t'i kaperdje rrogtari..131. Me rraf
rrogtarin dora e huej, ky lyp gjygj e zotnija buken e dhnueme..132.
N themel xhet shpija, po kje kull, mdhesk a ksoll, mjaft qi t
ktcarnin e votres e t qes tym..133. do ndertes qi t gjindet
n'oborr, sht e njitun me shpi, pse gjindet nhije t saj, po u tye., k
glob e dy per nji..134. S'i hhet kuej n shpi, per p i b z
n'oborr..135. Thirre e, s't'u pergjegj kush, a rr e prit, a nisu n pn
Vande..136. Po u shtyne e ile deren, shpija xhet e thyeme edh e
pruejtun, e cilla k500 grosh giob, e rraqet e hupuna dy per nji..137.
Kanum thot: kush Vi a thej shpin kuej, per nder t mrrun k
500grosh glob. Flamurit (Bajrakut). e prej sendesh t vjedhuna dy
per nji t zot't..138. Vathi e gjs k 500 grosh giob e dy per nji t
zot't..139. Vathi i blet-ve k 500 grosh giob e dy per nji t
zot't..140. erraniku i tamblit k 500 grosh giob e dy per nji t
zot't..141. Koshari i drithit k 500 grosh giob e dy per nji t
zot't..142. Me i a thye kuej shtegun e oborrit, t'ars, t livadhit a t
kopshtit, qi i kpra shpije, k 500 grosh giob, e t zott pnen t
ndreqme. n kullos.143. Bari thirret aj. qi 1 prn tufs-g.ls.144.
Bariu-rrogtr sht n detvre me i a v menden tufs t; mos t'i
damtolietas mos Vi bje dam kuej..145. Po 1 bni dam kuej barlu me
gj, i zoti i tufs e ln e jo bariu.
.146. Me 1 tret ndo'l k-amb berri bariut. do t'a bje me dije t zo'n
e tufs. e.si 1 zoti si edh bariu do t perpiqen n hetim t tij..147. Po
i treti bahut ndo 1 berr p shj e p duk, i zo ti i tufs k tager me
ecue barin deri n b, po i u l me b, s'i k- t*eter devu..148. Po
thej qafen a u kafshue prej hishe ndo'i berr. bariu 'n det-vre me i
aue shjint zot't e tjeter detyr s'i k..149. Po i a vodh kush ndo 'i
berr bariut, detyra e ktij sht me e b me dije tzon e tufs, tuj 1 a
kallxue vendin e kohen se k e kr u vodh-, tjeter detyr
s'ik.(I).150. Po duel cub baru vet, gjn e vjedhun do Vi a kthe.j
t zot't n mndyrt kanunit, edh e perejell n pn t vet. N mos
e past krye vietin, rroga do fiepet mie n dit, n t cillen u gjet n
faj..151. Me vr bariu cubin tuj vjedh a tu] pretue tufen, gjakun e
on te shpija evet, e s per berr a tuf t pretueme, i zoti do t
krepatohet..152. Bariu sht n detyr me rueit gjn, e nuk do t
pshtetet n t thurun a tp thurun, sepse "gjja do roj, 'se hec, e
toka nuk luen"..153. "Ndera e vathit sht n kum-bon"..154. Po u
muer pr, per dhn a pre ndo 'i marazit e faqe bariut skjapi a dashii
kumbons, e po s'u vrn n'at hov, 500 grosh giob i mirren pretarit e
gjja dyper nji.155. Kryeglja sht e t zot't, me cof ndo 'l km,
dmi sht 1 t zot't. Pervertetini do t'l ohet t zot't' shj*l prej atlj, qi
e k per gjyms..156. Po u dhn per giyms dhi a dele, pjella,
kmenda e leshi dahen per gjymsnderi-n'et zotnis e bariut..157. 1
zoti s'sht me detyr me mendue as per kryp as per ksoll, por
bariuqi 1 mrr per gjyms..158. Po u dha vii fmen e u rrit n der
t bariut, si t pjell, pjella e par shte banut, qi e rriti, e bylmeti per
glyms..159. Po e prishi barlu bylmetin e gls, qi k per iz*,,-ms.
det~, r i a k- t zot'ta pjesen e bylmetit a piellen..160. Glla per
g*j~,ms nepet e mirret gjithher n viesht..161. Lopa per p'~-rns i
sjell t zot't 4 ok djath e 2 ok- ilven..162. N dhet kren dhi, 1
zoti mrr 5 ok tlyen - g-,,ms ok-e per k-r~e. J.,
.163. N dhet ~-ren dele, 1 zoti mrr 5 ok tlyen - gjyms ok-e
per kn-e..164. N d"ath s1 tager 1 zoti as n t dhive, as n t
deleve..165. Kryeglja sht e t zot't, e cilla as nuk shtohet, as nuk
dnohet kurr..166. Kryegjja kurr s'cof..167. Lesht e kmenda e
kryegjs sht e t zott..168. Pjella sht krejt e bariut, mje qi t'i.L I
B R I I K A T R T
S H P I, G J A E P R O N E
KRYE I DHETT NYE I KATERDHETEKATERT.Shpija e
thyeme ka 500 grosh giob e dy per nji t zotz..132. N themel
xhet shpija, po kje kull, mdhesk a ksoll, mjaft qi t ktcarnin e
votres e t qes tym..133. do ndertes qi t gjindet n'oborr, sht e
njitun me shpi, pse gjindet nhije t saj, po u tye, k giob e dy per
nji..134. S'i hhet kuej n shpi, per p i b z n'oborr..135. Thirre e,
s't'u pergjegj kush, a rr e prit, a nisu n pn tande..136. Po u
shtyne e ile deren, shpija xhet e thyeme edh e pruejtun, e cilla
k500 grosh giob, e rraqet e hupuna dy per nji..137. Kanuni thot:
kush ti a thej shpin kuej, per nder t mrrun k 500grosh giob.
Flamurit (Bajrakut). e prej sendesh t vjedhuna dy per nji t
zot't..138. Vathi e gjs k 500 grosh giob e dy per nji t zot't..139.
Vathi i bletve k 500 grosh giob e dy per nji t zot't..140. erraniku
i tamblit k 500 grosh giob e dy per nji t zot't..141. Koshari i
drithit k 500 grosh giob e dy per nji t zot't..142. Me i a thye kuej
shtegun e oborrit, t'ars, t livadhit a t kopshtit, qi i kpra shpije, k
500 grosh giob, e t zott pnen t ndreqme.KRYE I NJIMBDHTT.
GJAJA E GJALL.NYE I KATERDHETEPEST.Bariu.Shpija e
thyeme ka 500 grosh giob e dy per nji t zotz..143. Bari thirret aj.
qi i prn tufs-gjs n kullos.144. Bariu-rrogtr sht n detvre me i a
v menden tufs t mos t'i damtohetas mos ti bje dam kuej..145.
Po i bni dam kuej bariu me gj, i zoti i tufs e ln e jo bariu..146.
Me i tret ndo'i kamb berri bariut. do t'a bje me dije t zo'n e tufs,
e, si izoti si edh bariu do t perpiqen n hetim t tij..147. Po i treti
bariut ndo i berr p shj e p duk, i zoti i tufs k tager me eue barin
deri n b, po i u l me b, s'i k tjeter detyr..148. Po thej qafen a u
kafshue prej bishe ndo'i berr, bariu 'n detyr me i aue shjin t zot't
e tjeter detyr s'i k..149. Po i a vodh kush ndo 'i berr bariut, detyra e
ktij sht me e b me dije tzon e tufs, tuj i a kallxue vendin e kohen
se k e kr u vodh, tjeter detyr s'i k..150. Po duel cub baru vet,
gjn e vjedhun do t i a kthej t zot't n mndyrt kanunit, edh e
perejell n pn t vet. N mos e past krye vietin, rroga do fiepet
mje n dit, n t cillen u gjet n faj..151. Me vr bariu cubin tuj
vjedh a tuj pretue tufen, gjakun e on te shpija evet, e s per berr a
tuf t pretueme, i zoti do t krepatohet..152. Bariu sht n detyr
me rueit gjn, e nuk do t pshtetet n t thurun a tp thurun, sepse
"gjja do roj, 'se hec, e toka nuk luen".NYE I
KATERDHETEGJASHTT.Skjapi a dashi i kumbons ( Ogii
)..153. "Ndera e vathit sht n kumbon"..154. Po u muer pr, per
dhn a pre ndo 'i marazit e faqe bariut skjapi a dashii kumbons, e po
s'u vrn n'at hov, 500 grosh giob i mirren pretarit e gjja dyper
nji.NYE I KATERDHESHTATT.Gjaja per gjyms..155. Kryegjja
sht e t zot't, me cof ndo 'i km, dmi sht i t zot't. Pervertetini do
t'l ohet t zot't' shji prej atij, qi e k per gjyms..156. Po u dhn per
giyms dhi a dele, pjella, kmenda e leshi dahen per gjymsndermjet
zotnis e bariut.
.157. I zoti s'sht me detyr me mendue as per kryp as per ksoll,
por bariu qii mrr per gjyms..158. Po u dha vii fmen e u rrit n
der t bariut, si t pjell, pjella e par shte bariut, qi e rriti, e bylmeti
per glyms..159. Po e prishi barlu bylmetin e gls, qi k per gjyms.
detyr i a k t zot't apjesen e bylmetit a piellen..160. Gjja per
gjyms nepet e mirret gjithher n viesht..161. Lopa per pr gjyms
i sjell t zot't 4 ok djath e 2 ok tlyen..162. N dhet kren dhi, i
zoti mrr 5 ok tlyen - gjyms oke per krye..163. N dhet kren
dele, i zoti mrr 5 ok tlyen - gjyms oke per krye..164. N djath
sk tager i zoti as n t dhive, as n t deleve.NYE I
KATERDHETETETT.Kryegjaja..165. Kryegjja sht e t zot't, e
cilla as nuk shtohet, as nuk dnohet kurr..166. Kryegjja kurr
s'cof..167. Lesht e kmenda e kryegjs sht e t zott..168. Pjella
sht krejt e bariut, mje qi t'i rritje n der kryegjja..169. Bylmeti
dahet si t bhet ndermjet tyne. - Vende vende bylmeti nuk
nepetaspak..170. Po u damtue ndo'i kamb berri, dami sht i bariut, e
do t'a pertrj per mee mbush numrin.NYE I
KATERDHETENANDT.Gjaja me pergjegje..171. "Gjja me
pergjegje nuk mirret"..172. Po more gjn per giyms, detyra e
pergjegjes nuk t lidh, dami sht i tzot't..173. Po u shkaktue dami
prej pkujdesit t bariut, dami sht i tij e gin edamtueme do t'a
pertrij.NYE I PESDHETT.Dosa per gjyms..174. Po u muer
derku fmen per gjyms e pors t'a daje dosa, edh e rriti aj, qi
e mure, pjellen e saj do t'a daj per gjyms me t zo'n..175. Dosa i jet
bariut, qi e rriti, per t cillen do t'i ap zot't nji derk m teper..176. Po
s'u mbarrs dosa n'at vjet, bariu nuk mund t'a shes as s'mund t'apres,
por do t'a lj qi t pjell nji her..177. Po u kervis dosa e puell e i
shkuen dam dirqt p i d e ma, do t'a ruejbariu mje qi t mbarrset e t
pjell s dyti, e dirqt dahen si n 174..178. Dirqt dahen 'si ti daj e
ma e jo para..179. Po u dha per gjyms dosa e rritun, pjella dahet
per gjyms, e dosa ikthehet t zot't, per t cillen do t'i lhet bariut nji
derk m teper.NYE I PESDHETEPAR.Steli i qnit..180. Qni i
hekurave k stelin e vet..181. Steli sht tbna e rojsit t shpis e t
vathit..182. Po vrau kush qnin n stel t vet, i k 500 grosh t zot't
t qnit..183. Qni i hekurave lshohet mbas darksh t mdhaja, e rrin
zgjidh mje qi tdal drita..184. T shkrepunit dielli, qni i hekurave
do t gjindet n stel me hekura nqaf..185. Po tu turr qni n'udh t
madhe, si t dal drita, e nuk mund i pshtove pe vr, edh e vrave,
peng e plak nuk mund t lyp i zoti i qnit, per arsye qi"Udha e
madhe nuk ln gj"..186. Po t'u turr qni n do koh t dits, i
drodhe pushken edh e vrave, tuj ir a ballit a krahnorit, qni shkon
hups..187. Qni n dam vritet, por at-bot ve kr t gjindet me
"mish n goj" b.f. tujt b dam ndo 'i kamb berri n tuf..188.
Qnit n mal, tuj shkue mbas tufs s vet, s'i pritet gjygji: po e vrave,
lnqnin..189. Prifti nuk mundet me mbajt qn hekurash te Qela
(Kisha), per arsye qiPrifti do t gjindet gati nat e dit per do nevoj
t popullit.NYE I PESDHEDYT.Kau m hu..190. Po desht me
mbajt qn hekurash Prifti, as nat as dit nuk mund t'aliroj prej
hekurash.
.191. Kau m h po e dimnoi bulku, k nji barr drith, po e dimnoi i
zoti k njibarr e gjyms,..192. Po u vodh kau m h, bulku e i zoti i
kaut do t rreken n hetim t tij..193. Kapucarin do t'a lajn zbashkut,
s niani tjetri..194. Po i vojt mendja t zot't, se bulku i a k damtue
kn, ky do ti lahet me b..195. Po e kaptoi kan bisha a e x' giarpni
n mal e bulku e gjet coft, do ta ojt zot't Ikuren a ndo'i shj
tjeter..196. Po hupi kau pa shej e p duk, bulku do ti ligjohet t
zot't me b, se nukk gisht n dam t kaut..197. Po s'e ngau kan
bulku, aj past e grazhdoft, porse t zot't i a ka hunin.198. Bulku do
ti oi t zot't bimen te dera.NYE I
PESEDHETETRET.Bleta..199. "Vathi i blets i thyern k 500
grosh giob e dy per nji t zot't.".200. Vathi i bletve, kah Kanja, i
parazohet shpis s thyeme, vathit t gjs,kosharit t drithit e
arranikut t tamblit..201. Kush t viedh nji zgjue bletet n vath,
vathi xhet i thyern, pr k 500grosh giob, e t zot't dy zgjoj per
nji..202. Po i r mohit, bn e k me 12 poronik, 6 t niehun e 6 t
paniehun..203. Zgjoni i blets me miza mbrend, mbas mimit t
Kans, bn 50 grosh..204. Oka e mjaltit bn 5 grosh, oka e dyllit 5
grosh..205. Bleta e hikun, qi xn vend n pm a gardh t huej, sht
e t zot't, qi ivhet permbrapa, e i zoti i pms a i gardhit nuk mund ti
a ndal.. 206. Bleta e hikun prej vathit t vet, po z' vend n pm a
gardh t huej p emrr mbrapa kush, i zoti i pnis e i gardhit ka
tager mos me i a dhn kuej eme e ndal per vedi..207. Bleta, qi
Ishoin, do t mirret mbrapa kamb me kaimb e do t ndiqet mjeqi t
zates kund, e, kdo qi t ndalet, e mbiedh i zoti..208. Po Ishoi
bIeta edh shkoi me zatet kund p e mrr mbrapa kush, ajo qit'a
gjj m i pari, e mbledh per vedi..209. Po u ue kush atie von,
edh i duel zot blets s hikun, p e pas mrrmbrapa, kanja nuk i a
gjegj vajin e b per blet nuk i epet kuej, per arsye qinuk mundet
kush me thn se kjo blet sht e mja, po s'e pat marr mbrapa
kamb me kamd kr i hiku, 'se "blet kjo, blet ajo"..210. Bleten e
gjetun nder kopshtje t hueja a n rrethn t shpis s huej nukmund
t'a mbledh kush, sht e atij, n kopslit a rrethn t t cillit u
gjet..211. Bleta e gjetun n mal a nder prozhme t hueja, po kje larg
shpijash, sht eatij, qi e gjet..212. Bleta e gjetun nder shpella t
shkambjve t vendit t huej, po kje largshpijash, sht e atij, qi e gjet.
per ndryshej sht e atij n rrethn t t cilit u gjet.KRYE I
DYMBDHTT.PRONET.NYE I PESDHETEKATERT.Caktimi i
pronvet..213. Shkaf 'shpi, qi qet tym, do t kt pronet e veta..214.
Plangu i shpis k oborr e kopsht, k vsht e ar, k livadh e xna,
kudh e shteg, k kufij si n mal, si n vrr, si n fush..215. T
gjItha tymet kart pjes n kujri..216. Ara, vshta, kopshti e livadhi,
xna, prozhme e zabele, jn t dame mekufij..217. Kujrija, mali e
bjeshka jn t perbashkta si per te ngulun t tbanave, siper land e
almiste, si edh per dr..218. Shpijat plangore munden me pas m
se nji per tek (thuper), qi u kanmbet trashigim prej t dalunve
faret..219. Aj, qi t shkoj me ngl vath a tbn n bjeshk, me
truell, kopsht ando'i cop ar, po desht me i il i il e jesin t tijat,
e nuk mundet kush as me endal e as me e xjerr prej atij vendi..220.
Mrizat a lisat, qi ln kush per me mrizue gjn, nuk mund ti a pres
kush,pse jn t'atij, qi nguli m i pari n'at vend..221. Me u dynd nji
shpi e me u zhgul fare prej katundit t vet, po s'e shititrollin e token,
asht do ti rrje e nuk k tager kush me ngul mb 'to..222. Po shiti
token me lang e me plang, vendi i tbns sht i tij, e mje qi tqindroj
shpija e tij, nuk mund t'i pushtoj kush..223. Se e cilla shpi e
katundit n Flamur k tager me sht n pn aq tok nkujri sa' t
pershje rreth e rreth me gr t hjedhun me dor t majt..224. Aty,
k t filloj me mif do Vulet kambkryq, do t mrr nji paperdhok
ndor t majt, edh e hjedh n kater n kryq e rreth vedi aj vend
sht i tij.Heret kan pas doke me hjedh latushen (spaten).
.225. Token e ilne nji her a per kopsht, a per ar, a per tban,
edh ne elasht djerr i zoti per qinda vje, tjeterkush i katundit as i
flamurit nuk mund thj me e pnue. Djal mbas djalit jet e tija. qi e
pat il i pari. (Malcija e Lezlies)..226. Aj, qi mos ti biej mbrapa
tbns s vet per 10 vjet. mbas 10 vietsh i deldore e i jetaij, qi t'a xj
i pari. (Oroshi)NYE I PESDHETEPEST.Me ba vlla knd n
katund..227. Me b vll kend n katund, don me thn me pelqye nji
shpi t flamurit thuej, qi t mundet me ardh e me ngul n katudn t
flamurit tjeter..228. Si t'a bj vll at shpi katundi, kushdo i ktij
katundi mundet me i a shittoken, porse nder kater kufijt..229. N
bjeshk, n vrr e n kujri, si t katundit si t flamurit gj s'i shitet
epjes zotni mi nuk mundet me pas kurr, s per kullos e per dr e
almiste inepet lirija e perdorimit per nder..230. Zyrevet t perbash-
k-ta t katundit do Vu pergjegjet..231. Mort e darsem. peng e giob e
uhn e miellit e k uhazisht me katund. Dot'ap giob, asht edh ne
pjes t giobs ka tager.NYE I
PESDHETEGJASHTT.Kujrija.kujrija shkon pr tym.232.
Kuirija sht vendi, qi e k perbashknisht nji katund a nji flamur
perkullos, per land, per dr, per gjoj e per tjera nevoj..233.
Kujrija nuk dahet, por, s shpi a tyme t jen n katund, kan tager
nkujri t katundit, e s tyme t jen n flamur, kan tager n kuiri t
Flamurit..234. Visarin e kujris s'mund e shes nji p tjer, dmi e
fitimi sht i t gjithatymeve t katundit a t flamurit..235. As ar, as
vsht. as kopsht s'mund t il kush n kujri. p u pushuepna prej
gjith katundit a prej tlamurit..236. Kush vn ndo'i pme n kujri, aj,
qi e vuni, k tager mbi land t saj emund t'a pres kur ti mbushet
mendja, porse tjeterkush nuk mund t'i a ngulspaten..237. Pma e
landa e vme n kujri, sht e atij, qi e k v, porse kokrrat i hankush
t mundet p muejt me i ndal aj qi e k v.KRYE I
TREMBDHTT.KUFINI.NYE I PESDHETESHTATT.
Kufijt e toks nuk luhen..238. Kufini perbhet prej gursh t mdhaj e
picigiat edh ngulen s nen, aq mbi dh. Per kufi mund t sherbej
edhe ndo'i land e montueme."Guri i kufinit ka dishitar
mbrapa"..239. Guri i kufinit k per rreth dishmitar. Kta jn a
gjasht a dymbdhetpaperdhok (gur t vogjel), t cillt vorrohen nen
dh rreth e rreth prit t kufinit..240. N t ngulun t kufijve, pos
shpijave nder fjal, duhet t jen edh pleqt ekatundit, pleqt e flamurit
e sa m shum prej t rish e fmish e edh prejkatundesh t rrethit, qi
t mbahet n mend kufini..241. Se e cilla tok. po kje ar a livadh,
kopsht a vsht, prozhem a zabel,xn a ograj, a rrethi i shpis,
katundi me katund a Flamuri me Flamur e shpijame shpi, kan t
damet me kufi..242. "Kufini i ngulun nji her, nuk luhet m"..243.
Eshtent e vorrit e guri i kufinit faqe Kanunit jn paraz. Me lueit
kufininsht nji si me lueit me eshtent e t dekunve..244. Aj, qi t hj
me d kufij, a me drejtue ndo'i kufi t harrue, do t'a mrr nshpirt, do
t ngarkoj n cup t krahit nji gr e nii bc dheu, e do tu prije
dyshpijave a dy katundeve, a dy Flamurve, tuj ngul kufinin e ri a tui
kallxue shjete kufijve t vjeter..245. Me gr e dh n cup t krahit,
plaku, qi prn n t dm t kufjve t vieter,do t perbehet para se t
niset..246. Mndyrt e bs mbas Kanunit jn njekto:1) Per ket gr
e dh (ase per ket pesh), me t cillat e ngarkova vedin, per shkakam
pas ndie prej sa parsh, vset e kufijve jn kn sikurse do t ju
diftojtash, e m s m' mrr mendja e shpirti, s'do ti randohem
kurrnjanes lagje".2) Ter ket pesh, kt e kt kan kn kufijt e
hershem e ktu po i nguli edhun. bajsha n'at jet, n kjofsha tuj iu
rrjt."3) Ter ket pesh, e cilla m'u randoft n'at jet, njekt jn
kn shjet e vjetra tkufijve, si m k pas kallxue tatgjyshi, kr ishe
carnerdhok e bari dhizsh me't. Aj e k pas mrr n'at jet, se kufijt
jn kt e kt, e per mbas fjals s tijedh un po e mrr n shpirt."4)
"Mu randoft n ket e n'at jet kjo pesh, mos shkosha me shpirt kah
kufijt evjetr.".247. Si t'a mrrsh me pesh (si t'a mrrsh gurin e
kufinit n krah), s'k burr,qi mund t'a luej..248. Po i u dha plakut
guri e plisi, i vni n krah e u v per me diftue kufijt,nuk mund t dal
kush me e ndal, por i thohet: Prj pr, e mos pnojsh me tdrejt, kjo
pesh tu randoft n'at jet!.249. Si t'a ngul kufinin plaku, do t
mbaj doren mbi 't edh thot ai qi e
luejtt ket gr, atij i u randoft n'at jet".250. Kush t'a luel kufinin
me qellim qi me ngatrrue a shpin me shpi. akatundin me katund, a
Flamurin me Flamur, i shtym prej s folmesh e sfalmesh. po u hetue,
pos giobes e faqes s zez, atij i randohen edh damet, qido t
shkaktohen prej ktij ngatrrimit..251. Po u b ndo'i vras mbas
ngatrrimit t kufinit t luejtun. Ngatrresi do tlaj per giob 100 desh
e i k, e grhet katundisht.NYE I PESDHETETETT.Kufini nuk
ban lak..252. Per me shporr do pamarrveshtje, kufini s'do t
lakoj e s'do t shkojdredha-dredha, por do t aj drejt.NYE I
PESDHENANDT.Kufini i fituem me gjak..253. Me u shty
kush mbrenda kufinit t huej p diejt se sht vendi i huej, ekush s'i
shkoi te dera as s'i bni z, per me i thn se k kalue ne e huejen,
edhn past b ndo'i dam n land a n shkado diten e pengut, s'i
vhet me l gjper dame t bme, ve se del vendit, mbasi duel i
huej.254. Po u kapen per kufij vllazen, a kushrj, a fisi me fis, a
katundi me katund,njiqind me u vr, vese fiken, se kufijt nuk luhen.
Pengjet e Pleqt do tishgatrrojn..255. Me ndoll vrasa mund n koh
t t damit t kuffjve, a me qillue vrasander bari n mal, tui u shty
nder vedi per kah kufiit e kulloss n mal a nbieshk, atbot kputet
do pleqni per kah vendi i kufinit. "Aj m lypi pashtrakun,un i a
ktheva hekurin e arkun". Aty k tu ngulen muranat, jet vendi i
kufinit..256. Gurt e muranave lesin per kufij per gjithmon..257.
Me qillue se vriten dy vet flak per tlak e bukur larg prej shoqi-
shoqit,kufini i njans lagje jet ke murana e njanit. e i tjetres ke murana
e tjetrit..258. Vendi. qi sht nderrnjet dy muranave, jet i t dyja
lagjeve..259. Me ndoll se i vrami nuk rrxohet prej pushket, e i ep
zmer vedit eshtyhet, k tuj u ue, k tuj u rrxue rrshanas kah kufini i
huej, sado kthellt meh, aty k t rrxohet, e i lodhun prej varret, des, i
varret murana, ajo muran jetper kufi, edhepse n vend t huej..260.
Vendi i jet atij katundi e Flamuri, t cillvet u perkitte i vrami, qi u
shty, es'k burr, qi guxon me luejt muranen, qi mbet per kufi, pse u
muer me gjak eme rradake t lamun..261. Ky tager sht vetem kr t
vriten per kufij e jo per do vras.NYE I GJASHTDHETT.
Kufini i fituem me Gurapesh a me rras t ngarkueme.(Heret-heret,
kr sk kn pushka ndoshta, n t dm t kufive qitej n
pngurapeshi per kufije t'aferta, e per t lartat bhej gadi nji rras a
gr s bindi menji "kush i del!" d.m.th. me u ngarkue me t.)..262.
Dy flamuret e ngatrrueme do t gjjshin ka nji burr t fuqishem e t
dmte kufive do tu lhej atyne..263. Me guraesh: Aj, qi mbrrijte me
hjedh gurin kah vendi i huej m larg, ajvnd i jitte flamurit t tij. M
iltas: po e ferfllova gurin un m larg, t'a mirrshe atvend ty, po e
ferfllove ti, m'a mirrshe vendin..264. Me rras a gur t madh n
shpin: tuj ngarkue rrasen a gurin,shtyheshin rnje qi jitshin nen t. Aj,
qi shtyhej m larg, vendi i kufinit t flamuritt tij do tjitte aty. (Si i
Nen-nderfandori n Fusha t Lugjeve n Mal Shjt tbjeshkve
t'Oroshit.)NYE I GJASHTDHETEPAR.Kufini i ngulun me
spat..265. Po m ngushtoi nevoja me xjerr ndo'i land a prej se
s'km bjeshk, asenuk mund t gjj aso lande, qi m lypet, rroki
latushen (spaten) e hj n bjeshkt huej. Mbas krizmes s spats, vn
rojtart e bjeshks edh m gjjn tuj trupuearrnej t perhjedhun..266.
Po u shterngue me t shpejt darnori, e i punoi fuqija e krahve, edh i
dhaspats tuj e ngulun rnje m t n trup t'arrnnit, e po s'mund e
xueren rojtart ebjeshks, kufini i flamurit t ktij, qi e nguli spaten,
jitte aty. (Si i k pas ndollGjok Bus s'Kainarit me
Kushn.)Oroe: Kufijt e fituem me gjak, me gurapesh e me t ngulun
t spats, do tnjehen nder kanune Vigjsh, per arsye qi per t fituem
t tyen k pnue fuqijaper t shporr marren e korin. Do t kuptohen
edh m kjartas, kr t fillojm memtue doket e Maleve t'ona.NYE I
GJASHTDHETEDYT.Udha e katundit.Udht jan drejt e
toks.267. "Udha e shtegu nderrnjet dy megjeve lyp pashin e
vet".a) Udha e lagjeve t katundit do tjt e gjn tet pllmb, kater
pllmb niani,kater tjetri.b) Per t ngulun t gardhit nderrnjet dy
arnajve, do t lhen tet pllamb: snjni s tjetri.c) Po s'kje udh
katundi, por udha e dy kufijarve, kta, n lain rrug nderrnjet,do t
ln ka nji pllamb per shoq, asht qi kufini t jes n mjedis, po
s'lnrrug, gardhin do t'a thurrin zbashkut.d) Po u rrethue vendi me
ledh, aq larg kufinit t huei do t fillohet, s shttrashsija e ledhit.e)
N'u ndertoft shpija, do t ndertohet larg kufinit t huej s xn vend
streha.f) N'u ilt pusi, do t ilet aq larg, s mos t'a thith ujt e pusit
t kufijarit, ase
s sht e gjn gryka. "Ujt sht gjaku i toks."g) Po u v ullni a fiku
a do land e dobishme, do t vhet ps kamb largkufinit t huej, po
su bajt, do'v dhet kamb larg kufinit.h) Po bni landa mbrenda
kufinit, pors teper afer kufinit t tjetrit, po s'eshkmesi i zoti, kufijari
k tager me e shkmes e me largue damin: "Jezullin ehuej shkmese,
mje k t mrrje kmesa".i) Po desht kush me v ndo 'i land faretdo,
dhet kamb do t'a largoj preikufinit t huej. j) Landa a pma, qi i
bn dam ars s huej me hije, a do t'a zhgul i zoti, a do t'ia laj
darnin e pervjeem t zot't t'ars (Malsija e Lezhs).k) Kush ti pres
kuei a lande a pm rreth shpijet, ve prej mnijet, 500 grosh doti laj
t zot't t lands a t pms s preme.NYE I
GJASHTDHETETRET.Udha e madhe..268. Udha e madhe do
t'jt e gjn aq, s mund t kaloj kali me barr e qt
mezgiedh..269. Udha ndjek dellin, e s'ndalet as mund pritet..270.
E mira e perbashkt i paravhet dmit t veant..271. Pna e largon
udhen e madhe, pors s'mund e qes nuj, k mbytetbagtija, as n
shkall (shkamb), k then qafen bagtija"..272. Po e largove udhen e
katundit prej vendit t'and, nuk do t'a terthorzoishshum, edh mundim
e s ndreqmes do t'a hjekish vet..273. Po e ndreqe keq, n t gjet
dami ty, e pa per vedi, po e gjet dami tjetrin, tyt zhgarkohet, e do
t'epsh arsye permbas damit..274. "Udha e Flamurit do t jt e gjn
aq, s sht e gjat shtja e Flamurit".NYE I
GJASHTDHETEKATERT.Udha e verbt..275. Shtegu a
kapercyelli a, mbas kanunit, udha e verbt, po kje n kater kufijtue,
ndryje e token pnoje..276. Po kje shtegu i kn gjthher, k kan
kalue kambsort (shokt ekatundit), pors tuj t'a shkaktue dmin nder
amaj. kopshtje, nder vshta e nderpmaj, ne e mbyllsh. do t ilish
nji tjeter., por jo teper n t rrethuern..277. Po kie shtegu i lshuern
per nder e me fjal, e t del dhn, k tager me endry, e, me i lshue
fjal katundit t mos t bije m aty pari..278. Po kje shtegu k kan
kalue shok, krushq me nuse e percjellsa me tdekun, a kah Kisha a
kah vorret, e kn aty rnotit, nuk mund e ndrysh..279. Per t luejtun
t do shtegut duhet, demos, pelqmi i katundit.
NYE I GJASHTDHETEPEST.Pashtraku..280.Pashtrakun epe
vet, perndryshe ta marrin edhe me perdhuni..282. Po u x nji tuf
e hueja n mal a n vrr t flamurit tjeter, i zoti i tufs dot laj
pashtrakun..283. Dmi i pashtrakut do t lahet me krye berri..284.
"Kumbona e ogiit nuk mund, t mirret pashtrak, sht ndera e
tufs..285. I zoti i mallit nuk k tager me prek tufen e as me mrr
me dor t vetberrin, dora e t zott t tufs do t'i a ap vet berrin per
dm..286. I zoti i malit nuk k tager me zgiedh berrin, por do t
mrr at berr, qi tiap dora e bariut..287. Njiqind her n dit n
hft tufa e huej n mal t huej, aq berre do t laj izoti i tufs..288.
Po s'u gjegj bariu me l pashtrakun, e u ue i zoti i malit me dis
shokedh i r pr tufs n mal t vet, atbot si katundi, si flamuri
perkrahen pretarit,e lypin arsye prej t zot't t tufs. Katundi e flamuri
i bariut a do t'a ngushtojnme l pashtrakun, a do t hjekin dore prej
si.L I B R I I P E S T
P U N A
NYE I KATERDHETEGJASHTT.Puna len shtegun..289. Puna
e largon udhen e madhe, pors s'mnd e qes nd'uj, k mbytetbagtija,
n shkall (shkamb), k then qafen bagtija" (Shif Nye LXIII, "Udha
emadhe" 271.).290. Po t kaloi mun neper vend t'and udha e madhe
e tu mbush mendja me eil at vend, udhen mnd t'a largojsh, pors
nuk mnd e qesish neper prroje ermore a buz ujnash, as me e njit
shkrepave e shkambijve..291. "Puna e luen shtegun". Po tu rnbush
mendja me punue at tok, neper tcillen sht shtegu i katundit,
punoje, pors shtegut do t'i gjjsh vend..292. Kanja s'don qi ti
bahet kuej dm toka, e prandej thot s "Shaterkazi eluen udhen",
pors udha e shtegu do t perligien me nii vend tjeter.NYE I
KATERDHETESHTATT.Bulbu..293. Bulg thirret njaj, i cilli hin
me punue token e njaj zotnije.
.294. Zotnija do t kujdeset me ndertue nii ksoll, .mdhesk a kull
per bulg eper shpiart e ti)..295. Per qe, si t baj me zotnin..296. Po
pat qet e vet bulgu, punon, token e s, per hu, si t vendohet me t
zo'ne toks..297. Po s'pat qet e vet bulgu, nuk mnd t'i mrr njeti,
por t zotnija i toks..298. Almiset, hekurishtat e t prefunt e tyne,
jn n shpin t bulgut..299. Me d e me resht ujt e vis, e me jau
v menden dasave, detyra e bulgutsht..300. Po theu ujt e vis n
rend t huej e n mende t vet bulgu, dmin e lnbulgu..301. Me i
il qerme (hendiqe) toks, detyra sht e zotnis e jo e bulgut..302. T
thurmen e tokvet e k bulgu e jo zotnij a..303. Lavrimin e tokvet, t
mjellmen, t mifinen, t'ujtmen, t korrunt, tveshunt i k bulgu e jo
zotnija..304. Gjithshka t mbjell bulgu n tok t zotnis (do bm),
do t'a daj mezotnin mbas vendimit, qi t ken b..305. pm (fiq,
arra, shega, molla dardha e kso tjerash) bulgu i shkund e imbledh e
i dn pergjyms me zotnin..306. Bulgu k tager me il nji cop
kopsht n tok t zotnis e kt per vedi,s per lakna, qep, hudra e
per perime tjera..307. N vft edh duhn n'at kopsht, e k per
vedi..308. N vft bulgu a duhn a kertolla jashta kopshtit t
caktuem, i kpergjyms me zotnin..309. Ne e past bulgu gjn e
zotnis pergjyms, kashta i rrn bulgut e me plehdo t plehnohen tokt.
Mundin e pntoris e hjek bulgu..310. N past livadhe t njituna me
tok t buks, bulgu i kosit e snen e dnpergjyms me zotnin; pors
t thurmen e tujtmen i k bulgu..311. Kullosen e livadhevet e ndal
bulgu, qi i ruejti, i thurri, i ujti e i kositi ezotnija nuk mnd ti a ap
tjeterkuej, pors edh gjaja e zotnis do t kullosnder'to..312. Sanen
e livadhevet bulgu e vn mullr, pors t bajtmen e k zotnija..313.
T korrmen, t qiruemen e t shimen e misrit e k bulgu, perpos ne e
mbledht zotnija nder koteca rrm a kallz edh e grumbullon n'oborr
t vet;atbot bulgu i a bn e per t qiruemen mendon zotnija..314.
Per t'ujtun t perimevet t kopshtit, bulgu mrr ujt n rend t tokve
tzotnis.NYE I KATERDHETETETT.Farkatari..315. Farks (si
edh Kishs, mullnit e perbjtores) s'i pritet kush mik"..316. Farka e
k me rend, si edh mullni"..317. Farketari do t farkoj me at rend,
qi i bjen kush hekurishtat..318. Farketari nuk do t shikjoj
dashamirisin, as nuk do t veoj t pasminprej t papasmit, t largtin
prej t ngiatit. Detyra etij sht me i a v mendenrendit..319. Mundi i
farketarit lahet koshiq per pend t dheut..320. Farketari sht n
detyr me farkue, pors hekurin do t'i a bij s i cilli pervedi..321.
Rrshiqi, frysi, kullma e tjera vegla jn t farketarit. Eshken do ti a
bijn tzott e hekuravet..322. Detyra e farketarit sht me mabath e
me pref hekurishtat rrokull vjetit..323. T zott e hekurishtavet kn
diten e vet t caktueme k nji her n vjet; en kt rend t farkimit i a
kn detyr farketarit buken e dits e pntorin. -Rrokull vjetit s'i kan
detyr..324. Farketari sht i lidhun me farkue per nji vjet e nuk
mnd t kthej kend..325. Po shtoi gj prej hekurit t vet farketari, t
zott e hekurishtavet do t'i lajnt hollat per hekur, qi k prish
perta..326. Per farkim t vargojve, t kurthave, t hekuravet t qnit
e t hekurshtavetjera, qi nuk hijn n bulki, po desht kush me i farkue,
mundin e farketarit do t'alaj posae..327. Rrogen e farkimit s'sht
n detyr kush me i a ue farketarit t dera: do tdal vet me e
mbledh..328. Farketarin me shpi t tij nuk i kap detyra e
ushtris..329. Detyra e farketarit sht me farkue k nji spat krye
dhet vetsh tkatundit t vet, qi dalin n'ushtri..330. Farketari, me
giith t shpis s tii prej kurrnji zyres s katundit nuk sht i jashtem.
NYE I KATERDHETENANDT.Mullini..331. "Mullsi e perbjsi
do t fljn n njnin brryll"..332. Mullsl do t rrj gadi nt e dit
s per roj t barrve, s per t bluem, sedh mos t'u hup gi
barrtorve..333. Gjithshka tu dorzoin mullsve barrtort, do t'a
mrrin me pergjegj*e..334. Po hupi gj, dmi sht i mullsit e jo i
barrtorit, aq s u hupi mullsi, do fulaj..335. "Mullni e farka e Un
me rend.".336. Me at rend, qi t vjn barrtort, mullsi sht n detyr
m'u blue barrt, ppas para sysh mik e dashamir..337. Mullini i
lshuem katundisht ditt e rendit i k t caktueme..338. Po e pat t
zon mullni, blmi shkon si t vjn barrtort, gjlthnji si t farka,t kroni
e t trapi. T gjitha kto ndjekin rendin e t'ardhunit..339. Po pate
rendin e blmit t caktuem, nji dit a gjyms, shkove me blue edhe
gjete xn, tager k me ndal gurin e me i a kputun blmin, me i a
hjek millte dritht e me blue vet..340. Nuk pate rendin e blmit t
caktuem, shkove n mull edh gjete njiqindbarrtor, do t rrsh me
prit, a shko n mull tjeter.NYE I SHTATDHETT.Vija e
Mullinit..341. Vija e muffinit, po kje e bleme me plang, nuk mnd t'a
ul kush, s'mndt'a luej e s'mnd t'a thaj kush..342. Kjo vi, po kje e
bleme me m e me plang, thirret plangore, pr, edh nthaft ara,
gurt nuk mnd t'i thaj kush..343. Po kje nji vi, si e mulljve si e
arrnajave, e me ujt e ksaj vije ujten arnjete bluejn mulljt, gurt e
mullnit do tjesin n t tht e bmt do t ujten perarrsye qi "Po s'pate
shka me korr, sl as shka bluen.".344. S per brm t mulljsve,
pse u thajn gurt e mullijve, qi ata knveanerisht, kanja nuk u a
gjegj vajin edh i thot s "Per dugj e per mullinuk giobiten
shokt.".345. "Vija e mullnit lyp udhen e vet..346. Udha do t
jet e gjn tet kmb, s k mnd t kaloj kali me barr.
.347. Kjo udh lypet, pse do t kaloj mullsi me dlir vin e per me
reshtun ujt..348. Per t reshtun t'ujit, gjiths mulls t jen, do t
dalin zbaslikut n vi, aj,qi t mungoje pa lje t shokvet (t mullsvet),
do t laj giob permbas s premess mullsvet. N kt giob nuk
mrr pies tieterkush pos mullsvet..349. Po i diq kush ndo'i mullsit
n shpi, kanja e liron per tet dit prej dopne, qi t'a kt katundi
perbashknisht, e nuk mnd t'i shkoj kush t dera, perme i a lyp
pntorin as per katund as per mull..350. Nibas tet ditsh do t oj
pntorin, me kn edh i Ders s Giomarkut.NYE I
SHTATDHEPAR.Vada..351. "Vija e arnajeve nuk luhet as nuk
ndalet.".352. Vija do t jt qit heret me njl far tregut e t lidhun
ndermjet t shoqnis,at treg tash nuk mnd t'a luej kush..353. Vendet,
neper t cillat kalojn vijnajet, jn t shkeluna me Pleq e me giind:ajo
e shkelme thirret e dme edh e kputme e sht b pleqni..354.
Pleqnija e r s'mundet me shkel t vjetren, seps "Plak mbi plak
kanjas'bn.".355. Shka kn p me udh t part, nuk mnd e prishin
t mbramt..356. Edhps t kjahet kush per vi, vaji nuk i gjegjet,
pse vija k pas kalueneper at vend para s k fillue vaji: pr edh n'u
shkrft me pgje, s'k gjygj, qimnd t'a ndal vin..357. Vija k
rrjedh, edh e k b vendin m, ma e bn vendin plang, pr atydo
t rrj, do t hec e do t pnoj..358. Prej plangut t vet nuk mnd
t'a luej kush kend. Punen s'mnd t'i a ndalkush kuej, seps e k b
themel: "themeli nuk zhgulet", a'n kan..359. Vija si e arnjave si e
mulljve, sht per t mir t shoqnis: doems do tkaloj nper nji
vend. Ku ti be shesta. kanja na vn detyr me bajt si t leten sit
randen..360. "Per nji shp s'lhet mu th nji katund". "E mira e
perbashkt i paravhetdmit t veant"..361. "Vija e katundit t
kalon rrz votret"..362. Tuj kn s pnohet per t mir t
perbashkt k t'i biei shesta vis, aty dot kaloj, edh ps nuk k rend
ujit n vi..363. Ujt nuk din t dredhun termal e teposht: n'i raft
kryet kah vendi i yt,s'mnd e ndalish.
.364. Si t shestohet t kaluemt e vis, e t mbushet mendja me trajtue
Shpinnder shje t vis, nuk mnd ti luejsh. edh votra me t r aty,
rrz ksaj do tkaloj vija..365. Po r vija neper truell t'and, ti nuk
mnd e ndalish, pors shoqnia do t'aperligj dmin, qi t gjn, a tui t
b pjestr n'ujt e vis, a me mim, a tuj tlshue nji vend tjeter..366.
Po t ngurroi mendja n kryenei, vija sndalet, e mira e bashkaris e
lyp:po s'u ndreqe me shok, gjygji t'a mrr vendin e mundet edh me
ta b giob..367. "Puna e on vin e ujit, por nuk mnd t'a
ul"..368. Me ul vin e vads kanja s'e bn, pse ksihte me dal m
posht s i shtkn lshue masa, e kishin me mbet n t that art e
hueja..369. Aj, qi t vhet me punue n'm a n plang t vis, a do t'a
prish, a do t'aul, a do t'a oj vin..370. T prishmen e tulmen e vis
kanuja s'e bn, pr do t ohet..371. At, qi t perkas n plang t vis
per t mir t shpis s vet, kanja s'endalon, pors do t shikjoj mos
me i a sjell dmin kuej, qi mos t mj ujt, amos t shkoj von e
ardhmja e ujit prej dredhimesh..372. Po e luejti kush plangun e vis
per fitim t vet, n detyr sht me punuevet me e ue m t, p i
dhn kush ndim e krah me pntori..373. Dami e fitimi jn per
shpi t tij..374. Po i u mbush mendja kuej me e ue m nalt vin e
ujit, por n truell t vet,per me trajtue a mull a valanlc, men e r t
vis do t'a qes vet, pors ujt dot hec neper vi plangore..375. Po
e prishi kush vin e kuej deshtas, pos qi do t'a ndreq, ai do tu laj
edhdmin rendarvet, a giobitet per mbas randsis s fajt..376. "Vija
e r s'mnd t'a thaj t vjetren"..377. Vija e vieter e k xn plangun
e vet, pr vija e r nuk mnd t'a thaj..378. Kanja k v kt lei t
mos shumohen vijnajet, s nuk kishte me u daln skj padive e
pegjve..379. Nji vi k xn plang kush e din tash s faqe nierit, s'k
prandej as plak askan, qi mnd t'a thaj me vi t r..380. "Vja e
katundit k dasat e veta"..381. Aj, qi k rendin e ujit e qi i duhet me
ujt a aren a livadhin a kopshtin etj.,vet sht n detyr me dal e me
xn dasat.
.382. Dasat e vis xhen e hiqen me t rm a me t mrrun t diellit, a
si t'a ktkush ujt: kreit a gjymsen e vis a nji kerik..383. Me shterr
vija qysh m'mt, a prej shinash, a prel s u shperthye vet, tgjith s
pjestar t jen n vi, do t dalin me e ndreq e me e reshtun
ujt..384. Po u thye ujt n vend t ndonjanit, qi k kerikun n vi,
do t'a ndreqvet..385. Po u thye vija n vend t njanit, qi s'k pjes
n vi, rendtarit Vujit i perketme dal e me e xn..386. Po thej ujt e
vis bagtija, i zoti i saj do Vi a laj dmin t dmtuemit.NYE I
SHTATDHEDYT.Ujemi..387. Ujemi i blmit, qi mrr mullsi per
s t cillen barr, perbahet prej njijbabnie..388. Mullsi k tager
n'ujem, si gjith i cilli pntuer n rrog t mundit. Pntoridon rrogen e
vet, asht edh mullsi don ujemin e vet..389. barrtori sht n detyr
me l ulemin mbas s premes s kannit..390. "Kishs, mullnit,
farks e perbjtores s'i pritet kush mik.".391. N mull bluhen
glithfar kokrrash edh msyn gjIthnduer nieri, seicilli perpn t vet e
nevoj t vet..392. Tuj shkue n mull, strajcen e buks e mrr
seiciili me vedi e, s t rrj nmull, hn buken e vet..393. Mullsi
bluen jo per nder, por per me marre ujem per fitim t vet..394.
Mullsi mrr pergjegje per barrtor e per barr mi qi t ngarkoj
barren eblueme e tu thon "udha e mar"..395. Si t shtegtohet
barrtori e, pors t largohet prei hijes s mullnit i duelkush para e, a e
vret a a mrr kush kalin me gjith barr, mullsit as s'i pritet mikas s'i
xhet kryet, perpos n'i raft ndore barrtori.KRYE I
KATRMBDHETT.GJOJANYE I
SHTATDHETETRET.Prcaktimi i gjojs..396. Kanj a nuk k
caktue ndo'i koh per ndalim t gjojs, n do stin giojasht e lir
nder male tona..397. Me ardh kush me gjuejt me langoj a me
zagar nder rrethe shpijash t
hueja, i zoti i vendit k tager me e ndal e mos me e ln me
gjuejt..398. Mbrenda kufinit t huej nuk mundet me h kush per
gjoj; po muer ktguxim kush, gjoia i ndalet e kthehet n shpi p
gj..399. Po duel katundi katundisht me gjuejt, gilthshka t vrasin
do t'a dajnrrethas..400. Pesdht vet me kn tuj gjuejt e nuk
vrasin tjeter por ve nji leper, aq pjessh do t'a dajn..401. Me dal 50
vet me gjuejt e mekn gjymsa me arm e gjymsa tjeter p arm,
paraz mrrin pjesen e gjojs, perarsye s me nji qellim duelen n mal.
T parmatosunt u apin ndimt'armatosunvet, k me brm k me roj
e k me rrethim t vendit..402. Po e oi ndo'i gj zagari i gjuetarvet,
e kjo msyhet me kapercye udhen emadhe, udhtari, qi nolli atypari
dredh armen edh e vret, nuk mnd t'a mrr..403. Shpzi i vrm
sht i t zot't t zagarit e, udhtarit, qi e vret, i lahet dmi ifishekut me
fishek..404. Aj, qi t'a pergjak a t'a vras shpzin, i a mrr
"Shengjeten"..405. Shengjeta perbahet prej mushknish, e kaptinet
per shpz, qi bahen..406. Shengjeta e derrit (thiut t'eger) perbahet
prej kaptinet, mushknish e prejnjij shollit t Ikurs, qi dorrasi do t'a
ket posae..407. Aj, qi mrr shengjeten do t mrr edh shpatullen
si t derrit si edh tkaproIlit e mbas kannit do t'i a oj Priftit t
Fmullis..408. Dorrasi, pos shengjetet, k pjes n mish e n Ikur
t do shpzit tvrm, si t gjith gjuetart tjer..409. Po duelen
gjasht gjuetar me gjuejt edh vrasin nji derr, shengjeten emrr
dorrasi e misht e Ikuren e dajn zbashkut..410. Po kjen permbi
gjasht, dorrasi mrr shengjeten e krejt Ikuren e misht edajn per krye
gjuetari..411. Po s'u hetue dorrasi, shengjeten e mrrin t gjitha
pushkt e shtme,misht e Ikura dahen per krye gjuetari..412. Mos
qitt lkura e derrit aq par opanga s gjuetar t jen, do t'a presin
edo t'a dajn copa-copa..413. Aj, qi e shiton shpzin, i lir sht me e
mrr mbrapa neper do katund aflamur..414. Me u vr shpzi i
shituem prej gjuetarsh tjer, shengjeten e mrr aj qi e
shitoi, misht e Ikuren e dajn t dyja lagjet e gjuetarve..415. Shpzi i
shituem, po s'u ndoq prej atii, qi e shitoi, sht i atij, qi t'a vras..416.
S'sht kan me e peshue n kandr misht e gis, por, si t'a coptojn
aq pjessh s gjuetar t jen, e qesin short si ti biej kuej, ase i a lajn
njanit edh edn si ti vij per doresh..417. Me ndoll gjuetart n
mal tu gjuejt e, pors t qesin pushk, bertet prejmalit kush: "A e
vrt, or juni?" - edh u turren e erdhen, tuj e gjet shpzin p uluejt
prej vendit e t rrxuem prej pushke, ata bahen pjestart e gjojs, si t
gjithtjert..418. Po shpejtuen gjuetart edh e dynden shpzin prej
atij vendi n tjeter,s'kn tager n'at gjoj..419. Po dole me gjuejt,
edh tu shoqnue ndokush me pushk a edh ppushk, n vrafsh gj,
do ti apish pjes.NYE I SHTATDHETEKATERT.Shpezi i ndjekun
mbas gjurmsh..420. Gjat e ndjekuna mbas gjurmsh, po u gjeten t
hime a n zgaver t lisit, an shpel-I, aj, qi i ndoq e i gjet, do t'a
rrethoje me gjurm tri heresh lisin a tre rreshtagjurmsh do t baj
para shpell..421. Aty, k t shifen gjurm, s per at her nuk mnd
t hullet kush..422. Njiqind dhelpna, shqerth a vjetulla t ndjekuna
prej njij tjetri e t himembrenda gjurmsh, nuk k tager kush me u
hll, tagri sht i gjurmve t para..423. E vna per gjurm nji shpez e
del tjetri edh m'a pret rrugen, p diejt sk kend permbrapa, edh e
mshil n shpell a n zgaver t lisit, tui e rrethue trihersh me
gjurm, e mbas do kohe behem un, qi e pata v perpara, nuk karntager
m'at shpez, sht i atij, qi e mshili..424. Po e vna per gjurm nji
shpez edh e mshila a n shpell a n zgaver tlisit e u vna me pr
lisin a e msyna shpellen per me e xjerr, ky m del e hik, emarr
mbrapa edh e ndjeki mj qi m futet n shpell a n zgaver t lisit
tgjurmuern mbas kannit, nuk mnd ti shkapercej gjurmt: do
t'ulem aty meprit mj qi t vj i zoti i gjurmvet..425. Si t vij i
zoti i gjurmvet, mundin e s premes s lisit do t'a hjekinzbashku, e
shpzt e xjerrun do t'i dajn..426. Me b me i kcye mendja t zot't t
gjurmvet t para e mos me ln tjetrinme mrr shpzin e vet, qi i
hiku e u mshil aty, kanja i nep tager me mrrshpzin e hikun prej
vathit t tij n vath t huej..427. Shpezi i ndjekun prej njanit, hik
edh ftet n shpell a n zgaver t lisitt xns a Vograjs s huej, ky
nuk mnd t hj mbrenda xns a ograjs p lje
t zot't. Po desht me xjerr shpzin, do t'a daj pergjyms me t zon e
xns at'ograjs..428. Duel kush me gjuejt e i u v mbrapa zagari i
huej, do gj qi t vras, izoti i zagarit s'k pjes. N'e kapt me padi,
pntorin e dits do ti a laj t zot't tzagarit: 5 grosh.NYE I
SHTATDHETEPEST.Gjoja e peshkut..429. Gjoja e peshkut, si
edh gjoja e gis, nuk k ndalim t caktuem prejkannit. N do stin
t vjetit gjoja e peshkut sht e lir.1. Gioia nder lume e prroie..430.
Per t gjat t rriedhs s do lumit, mbrenda kufinit t katundit t
vet,mundet me gjuejt peshk kushdo i katundit e nuk mnd t'a ndal
kush..431. Mbrenda kufinit t nii katundi nuk mundet me ardh e me
giuejt nji ikatundit t huej..432. Neper prroje, qi jn n nji lagje t
katundit, nuk mnd t shkoj kush megjuejt peshk vemas, por do t
dal kuvendisht..433. S peshk t xhet, do t dahet per tym tasaj
lagjje..434. Po u uen ps-gjasht vet prej nili shpije e prei njij
tjetre nji nieri kalli ivetem, peskun e xnun do t'a dajn per shpi e jo
per krye..435. N prrue, qi sht rz shpis s njanit, p lje t zot't
nuk mnd t shkojkush me gjuejt aty peshk, por do t'a baj me dije
t zo'n, eky, a shkon vet, a on nji xevends t vetin, a i ep lje atii,
qi e hetoi peshkun, qit gjuej lirisht..436. Po u beh kush - a mik a
kushdo i katundit - mun n koh t gjojs speshkut, do zi epet pjesa
n gjoj. Kan sht mos me percjell as mikun asshoqin p gj..437.
Peshku, qi xhet me rret, plum, me perzivoj e kariqe, t zott e
ktyneveglave mrrin k dy pjes t gjojs..438. Peshku i xnun do
t dahet me kokerr e aq pjessh a grumbujsh sgjuetar t jen, e
madnei dahet me short, si ti biej kuje.2. Gioja'e peshkut me kosh a
me kofen..439. Kofna a koshi nuk mnd t vhen per ball t'arve t
hueja, nen t cillatrrjedh lumi..440. Po i u mbush mendja kuej me
v kofnen a koshin per ball t tokve thueja, do t merret vesht me t
zo'n e toks e, per ne e lasht ky me v, si
kofnen si koshin, do t gjuejn zbashku, ase her niani, her
tjetri..441. Si t vj kush kofnen a koshin, tjeterkush nuk mnd t'i
vj permbi ta,edhpse n vend t vet..442. Po muer guxim kush, tuj
v kofnen a koshin permbi jtetrin vetem prejmllefit, katundi k tager
me u hjek kofhat t dyja lagjevet, e mos me i ln megjuejt
aspak..443. Po pat kush per t lshue ndo'i lnd (tren) neper lum e i
bani me dije tzott ekofnes a t koshit qi ti hjekin mj qi t kaloj
landa, po nuk i hqen e ishgatrroi landa, dmi sht i t zott t kofnes
e t koshit; i zoti i lands s'u kndo'i detyr.3,. Gjoja e peshkut me
rrjell..444. Nder hurdha a rider vende fujit t ndjun, qi gjinden
mbrenda kufinit thuei, nuk mundet kush me lshue rrjell per me
mbyt peshk..445. Po i dha ljen i zoti i hurdhs, gjojen e dajn
pergjyms..446. N gjoj t peshkut me rrjell, mrr pjes vetun aj, qi
bjen ngarkicen errjellit.4. Gjoja e peshkut me br..447. Po u lshue
bari neper hurdha, per t gjat t lumit, a neper prroje, peshkui
mbytun sht i atyne, qi lshuen barin..448. Per njizetekater or nuk
mnd t hullet kush me gjuejt nder kto vende..449. Peshkun e
rnbytun me br, mnd t'a mrrin mbrapa t zott e barit per tgiat t
lumit, p muejt kush me i ndal, edhpse shtyhen per t giat
tkatundeve t Flamurit t huej.450. Krye 24 (njizetekater) orsh,
tagri i atyne, qi lshuen br, mbaron..451. Si t jt lshue bari prej
njanes lagje, lagja tjeter nuk mundet me lshuebarin tjeter as mbi as
nen ata, qi e lshuen perpara.KRYE I
PESMBDHETT. TREGTIJA.NYE I
SHTATDHEGJASHTT.Percaktimi i tregtis..452. Kanni i tregtis
a bln e shet p qyshke, d.m.th. me t kputun, a edh meqyshke, faqe
dishmitarve, a edh me kapr..453. Kapari sht njaj grosh (t
hollash), qi epet para s t mirret n dor gjaja,qi blehet.
.454. "Kapari t'a bn gjn fanden, pors do t lajsh shka t jesish
pertej"..455. Po dhae nji a njiqind grosh kapr, ti j i zoti i gjs s
kaparueme..456. "Kapari i mrrun nji her, nuk kthehet m"..457.
Si t'epet kapari, njiqind bles me dal, shitsi nuk mnd t luej
m..458. Po u pendue blesi, edh njiqInd grosh kapr me pas
dhaAn, i hupin..459. Me b me u rrjt shitsi, tuj i a shit tjeterkuej
gjn e kaparueme, pse idha m teper ai ~jetri, tregu sht i
pallgjshm..460. Po hni puna nder Pleq e pgje, kanni e bn shitsin
qi t'a stermrr'g.I*n e fi a ap atij, qi e pat kaparue..461. Me b
me i r moh shitsi, s nuk k mrr kapr, e dhnsi nuk kdishmitr,
kanni e on n b: po bani b., kapari hup..462. Gjaja e bleme me
qyshke, po duel e met, i kthehet t zot't..463. Gjaja, qi blehet me
frig mos sht e vjedhun, po i duel zoti mbasi u bl,blesi i on t aj, qi
i a shiti e mimin qi pat dhn per at gj, do t'i a kthej shitsi igjs s
vjedhun. Parimi i kannit sht: "Kudo qi t'a gjej gjn e vet i zoti, e
mrr".NYE I SHTATDHESHTATT. Tregu i toks..464. Para s
t shitet ndo'i tok, a rendi i vads, a rendi i mullnit, do t'u ohett
dera kushrijve, vllaznis e fisit..465. "Kufijari bln token e kufijarit,
po s'e bleu kushrinija, vllaznija e fisi.".466. Po s'e bln t
permendurit e as kufijari, i zoti sht i lir me i a shit cilitdon
katund..467. Po s'e bleu as katundi, atbot j i lir me i a shit do
blesit.Oroe.Gadi kurr nuk k ndoll nder Malsi t'ona, qi sht shit
ndo'i tok a mull a rendi ivads jashta katundit. Po s'e xn kryet
kushrinija, fisi e kufijari per me bl attok a mull a rendin e ujit,
katundi do t shitet e t pershitet e nuk bn qi tiblej i largti e tu hj
nder hund..468. Po u ue kush edh shiti token, mullinin a rendin e
ujit, p jau leitkushrijve, vllaznis, fisit a kufijarit, tregu sht i
paligjshm kah kanja..469. T permendunt kn tager me b qi t
shkmehet aj treg..470. Blesi nuk mnd t baj fjal, tuje dijt s bleu
jasht udhet, por do t'i mrr t hollat e veta.
.471. Po th blesi, s i a k v kt oroe shitsit para s t'a blete token e
edh evertetoi kt pn me dor n b, shitsi permbas randsis s fajit
do t giobitet,pors tregu i toks jt s jt i paligjshem e do t
shkmehet..472. Vllau i dm e kushrinija e ngiat e bln token 100
grosh m lir svllaznija e fisi i largt. (Dukagjini, Shala, Shoshi etj.
500 grosh m lir a ept'afermit s t largtit.).473. Toka e shitun me
qyshke: Un po t'a shes kt tok sot, por neser, t'umbush mendja ty m'e
stershitun, nuk mnd t'i a epsh tjeterkuej, per p m'a prmue persri t
dera..474. Ky qyshk e lidh blesin e nuk mnd ti a shes tjeterkuei,
per p i a ue tdera shitst t par..475. Po u shit toka p qyshke t
permenduna, blesi sht i lir me e shit atherkr ti mbushet
mendja..476. Toks s shitun e muffinit a rendit tujit kan sht m'u
p rakin..477. Rakin do t'a qes aj, qi bln.NYE I
SHTATDHETETT. Tregu i armve e i kalit..478. "Pushka e kali e
kn kj mb kj "..479. Po bleve armen, e t th shitsi: "E bajsh me
nder!", e e vore n krrabme dor tande, t mbet n der, edh n'i a
gjetsh ndo'i gand mbrapa..480. Arma blehet gjithher e
mbushun..481. Po bleve kl, e lidhe n kj me dor tande, solle
shpinen e gjete coft,dmi sht i yti, t zot't do ti epen t hollat..482.
Kali blehet gjithher me kapister..483. Po bleve nji k a lop etj. me
shke: po duel kjo gj e kelbazt mj diten eShen.NYE I
SHTATDHENANDT.mime n kanu.484. Mbas
kannit:1. Plangu a trolli i shpis bn 500 grosh.2. Nj i cop tok, qi
qet 100 grosh dobi..." 500 " "Njiqind grosh dobi psqindgrosh
tok".3. Penda e dheut: per mbas toket, per detyr xhet n t
rand.4. Shortja e zabelit, rendi i mullnit e i ujit: si t
jt vendi.5. Ullini i mir100
6. Lisi per lnd a per trn.... bn deri 23 "7. Barra e drithit
"grosh e ok ".... bn 100 8. Rmet xhen n t rand: Kzani 500
"9. Kusija 15 okshe10010. Tepsija e mir... bn 50 grosh.11. Oka e
leshit t plam512. Oka e kmends...313. Pashi i zhgnit t
shkelun...2014. Zgjoni i blets me miz....5015. Oka e mjalts516.
Oka e dyllit..517. Oka e vns118. Oka e rakis s rrushit 519.
Oka e djathit ...520. Oka e tlyenit t pashkrim..1021. Oka e tlyenit t
shkrim1522. Oka e mishit ...323. Oka e mishit t thiut t
that1024. Oka e kafes 925. Oka e sns ... bn 10 pare.26. Nji
par opanga... bjn 5 grosh.27. Delja a dhija ... bn 5028. Kingji a
edhi... 2029. Dashi a skjapi per ogi kumbone ...10030. Vii s t lj
...5031. Mzati ...20032. Kau i hullis ...40033. Lopa barrs ... bn 300
grosh.34. Kali i barrs ... " 590 "35. Mushku bn 1000 mj n 1500
"36. Gomari ... bn 300 "37. Thiu bn 50 mj n 100 "38. Thiu i
mbajtun bn 500 "39. Huta (Martina)... " 500 "40. Pistole t bardha (t
ngrime) .... bjn 100 "NYE I TETDHETETT.Udhtari i
paguem..485. "bn rrug, mrr rrog. - kali me qira k Ikuren mb
tr"..486. Udhtar thirret aj, i cilli bn rrug per rrog per nji pn t
huejen..487. Udhtari nuk shkon me ndore t derguesit, sht ndorja e
vetvedit..488. Po e gjet gj n rrug udhtarin, nuk i pritet mik
derguesit..489. Udhtari si edh shkuesi bjn rrug per kpuc e me
buk t vet, prandejs'jn ndorja e kuej..490. Po duel udhtari fill prej
shpis s vet, edh e vrau kush, nuk i pritet mik asshpis, qi e dergoi per
pn e as shpis, s cills i dergohet.
.491. Po duel udhtari prej shpis, qi e dergon a prej shpis, s cills i
kje dergue, epo e gjet gj me buk t tyne, u pritet mik, si mbas
Kannit.NYE I TETDHETEPAR.Gja do gja..492. Kanja e
hershme - si edh e kohve t vona n shum ras nuk k pasnjoft
mime t hollash e detyrt laheshin me "gj do gj"..493. Kanja
nuk bn qi t ngushtohet kush me i l me mim t hollash:a) dmet,b)
gjoben,c) gjaqet..494. Po bani dm kush me gj n'ar, n kopsht, n
vsht a n livadh, i zoti igjs do t'a ndreq t damtuemin me bm per
bm t damtueme..495. Po r kush n giob t katundit a t
Flamurit, globa lahet me gabti: melop, qe e desh e jo me mim t
hollash..496. Po vrau kush kend, gjaku lahet me "gj do gj": me
bagti, me tok e mearm. Sado qi n kto koh t vona per gjak do t
late dorrasi t holla, por edharm..497. Gioba e vrass lahet me
"gj do gj", si edh gioba e fajeve t randa faqekatundit a Flamurit,
si per trathti, per mik t prm e tjera..498. Ma e ulga giob mbrrin
mi n nji dash e m e nalta nuk mnd t kalojmbi njiqind desh.L I B
R I I G J A S H T T
T D H A N U N A T
NYE I TETDHETEDYT.Uhaja..499. Kanja e malevet nuk njef
uh me shtojca fitimesh (Fajde)..500. Kanja njef uh t fjesht: s
t dha k me m dhn..501. Per me shndosh pnen e uhas e per
me largue do dyshim pabesije peruh t dhnun, mnd t mirret
pengu..502. Pengu perbahet prej njij sendi, qi t kt mim a s uhaja
e dhnun, a edhm teper..503. Pengu, qi mirret per uh t dhnun,
mnd t xhet si "Peng hups"..504. Pengu i hupun xhet ather,
kr aj, qi mrr uh, i lidhet uhasit a me pr
uhn n dit t caktueme, a me ln pengun, qi t hup..505. Uhaja e
prme n dit t caktueme e shperblen pengun..506. Po s'u pr uhaja
n dit t caktueme e nuk erdh mrrsi me u p meuhasin, ky k tager
me shit pengun e me xjerr uhn e vet..507. Dita e caktueme viion
mi n prendim t diellit e uhasi do t'a presdetyrsin mj n prendim
t diellit, po s'erdh, pengu i shitet..508. Shka ti dal teper uhas s
dhnsit prej pengut t shitun, do ti a dorzoj tzot't t
pengut.Oroe.Mbas parimeve t permenduna e mbas kallximt t
burrave t lasht, Shqyptarte hershm t Malevet Vona nuk kn pas
diejt as me dhn as me mrr uhatme shtojca fitimesh, ky ves i
mbrapsht frt von do t kt hi.NYE I
TETDHETETRET.Vadja..509. Vadja e uhave sht nji koh e
caktueme, n t cillen detyrsi do t'i a oi tzot't uhn e mrrun..510.
Uhaj a mnd t'epet me bes e burrni, me dorzni a edh vetem tuj
eshndrrue me peng. Mbi pgje shif. Liber IV, Nye LXXXII, "Uhaja",
56.KRYE I GJASHTMBDHETT.E FOLMJA, E FALMJANYE I
TETDHETEKATERT.E Folmja.E folmja sht n fund t
kulets"..511. E folmia sht prmtimi i njij sendi, qi i bn kush kuej
per nji mnd, qi dot hjek..512. E folmja premtohet: per nji pleqni,
per nji udhtim a shtegtim, per pajtlm tgjakut, per shkuesi a per
mjek..513. E folmja perbahet prej njij mimi, qi mnd t mbrrij mj
n 500 grosh..514. E folmja premtohet edh p eper mend caktimin
e mimit me t holla,b.fj. Ke nji par opanga t holla, per n m'a
marosh kt a at pn. Opangat eholla kn mim 10,20 mj 25 grosh.
Opangat e trasha prej 50, 100 mj n 500grosh. Oka e kafes prei 50
mj n 500 grosh. Oka e kafes kokerr xhet ecaktueme per 9
grosh..515. Po s'e ndreqi pnen plaku, udhtari, shkuesi etj., t folmet
nuk epen, askanja s'i a gjegj vajin per pn t pakryeme.
.516. Si t'a ndreq pnen, shka ti kt fol kush kuej, do ti ap, seps
"E folmjasht n fund t kulets".NYE I TETDHETEPEST.E
Falmja.Fala, st fala. Kanuja se kap..517. Po i thae kuej, s don
me i a fal kt a at send, e rnbrapa e hngre fjalent'ande, me fala,
s't'a fala", kanja nuk t nget me peng e me plak..518. Je i lir me
mbajt burrnin fande, j i lir me u shburrnue..519. Kanja thot:
Ftyren e vrugnueme n da laje, n da zezoje edh m
LI B R I I S H T A T TF J A L A E G O J S
NYE I TETDHETEGJASHTT.Fjala."Fiala mort sbn ". - "Shtriga
n giak nuk bien". - "Goia sqet kend n giak"..520. Gjuha sht tulit
e gjithshka bluen..521. Fjala e gojs s'me hn n vesh t tjetrit, e i
treti e perdoron per rrnim tkuej, un rri e tallem..522. Fjala e me
n shkaktoft vras t pergjegjme un rri e zgerdhihern, nukmnd t
m kap kush per pn t liga, qi shkaktoi goja e me..523. Aj, qi
shkon tuj mjell e tuj hap fjal t kqija e gergasa her per njninher
per tjetrin, me goj t kannit thirret "Argat i keq". -"As e thrret kush
npn, as i nep kush rrog..524. A fola a s'fola, goja nuk vlos gj.
- Fjalt e sterkqive kanja s'i mrr parasysh.Oroe:Shenjimin e fuqin e
fjals s folun n hov t vrass e shka don me thn Fjalapeng", me
koh do t zhvillohen.NYE I TETDHETESHTATT.Mohi..525.
Mohues thirret aj, i cilli nuk i vhet zhgarkimit as shpifjes, kje per
ndo'idm, per vjedhni a per ndo'i vras, etj..526. T germushunat e
kercnimet prej njij hamendje kanja s'i bn. - Mohuesitnuk mnd ti
hypet n qaf qi t laj, pas e pas, per do zhgarkim e shpifje..
527. Mohuesi vetem atbot bjen n faj, kr ky mos t duej me ardh
n'arsye.. 528. Zhgarkuesi e shpifsi e bjen n'arsye mohuesin me Pleq e
me peng.
NYE I TETDHETETETT.Beja."Perte bn nuk shlyhet mllefi"."B,
e s'k pertej"."Beja ln gjaqe"."Gjan e djerrun e gjaqet e hupna i
vn per udhbeja"."A bn, a gjn"..529. Beja sht nji sjellje
besimtare, per mjet s cills nieri, tuj dasht me dals keq prej njij
zhgarkimi t dhnshem, do t perkas me dor nji shj besimi, tuje
grish mnin e Perendis n dishmi t s vertets..530. Kjo dor beje
sht e pelqyeme prej kannit t Malevet t Shqypnis si per tdlirun
prej zhgarkimesh, si edh per t lidhun bese..531. Ben ngojsh
kanja as s'e pelqen, as s'e tumir, e per t dlirun prejzhgarkimesh
lypet doems qi t bahet beja mb nji shj besimi e t perkitet
medor..532. Bej a e Shqyptarit k dy pn para sysh: a) thrret
Perendin n dishmi ts vertets, b) i nnshtrohet randimit t
ndeshkimevet t perjetshme e giobs skohshme kah kanja.NYE I
TETDHETENANDT.Beja mb Gur e beja mb Kryq e
mbUngjill..533. Beja e Malevet t Shqypnis sht dy mndyrsh:
a)beja mb "gr", me Kan(3), b)beja mb Kryq a mb'Ungjill..534.
Beja mb "gr" kah kanja sht nder m t randat e m t
mndershmetb, qi njef Shqyptari i Malevet..535. Kan sht qi, po
desht me u dlir prei njij zhgarkimi mohuesi, do t bajb a mb
'gr", a mb Kryq e Ungjill..536. Betar a Poronik njehen dis
"dor bejet", qi do t perkasin Ungiillin, edis tjer lehen per me
ndigiue bn n Kish. (Dukagjini)..537. Bt mb "gr" bahen:a) per
me u dlir prej njij zhgarkimi;b) per me u lidh me bes kundra
hieksive e trathtive t vendit,c) per me ndj gati me u b ball
kercnimeve e rreziqeve t perbashkta.NYE I NANDDHETT.Kush
do ta baj ben..538. "bn e hup, thot kanja e jo bn e mrr".
.539. Bn do t'a baj aj, i cilli i bjen moh zhgarkimit..540. "Mohi k
bn," - "Mohuesit i bjen beja"..541. Zhgarkuesit s'i epet beja e nuk i
bjen beja, edhpse ndoshta e k p me sybatkeqin a tuj vjedh a tuj
vr..542. Arsyeja e kannit sht t mos t'i epet beja atij, qi kjahet,
pse, k s'i apriton zhgarkimit, s'kishte me i a pritue as bs, ve t'i dal
me mrr..543. T parit i lhet t shof bn e t dytit t baj
bn..544. Kanni thot: "Beja nuk mrr" e "Mrrsit s'i bjen
beja.545. Porse, tuj kn s, mbas parimit t kannit: "Cubi sht me
b mb krah",si per me i a shndosh zmren t zot't t gjs s hupun,
si per me i a mbledhpjt t pandehunit, kanja k ln qi ti njifet
beja me Pornoik..546. S'i epet as s'i gjegjet beja atij, q don me l
vendin p Poronik, seps"Uku e lpn misht e vet, por t huejin e
hn"..547. Parimi i kannit sht: "Vdin me e l me b e s'i gjegjesh
kuej".NYE I NANDDHETEPAR.Beja merr gjan e vet..548.
Pak ras jn, nder t cillat kanja e k p me udh me ln qi t
"mrrbeja..549. Per gj n shj t hupun prej atij, n dor t cillit
u gjet e qi mnd tdishmojn edh tjert, s sht e atij, qi e lyp..550.
Edh n'i raft moh aj, t cillit u giet n dor gjaja me shj, kanja s'i a
xne beja s'i epet..551. Po s'u gjegj me i a dhn gjin t zot't, zoti
do t baj bn s sht gjaja etij e gjaja do ti epet..552. Po kjau kush
ndo'i detyr a uh mb t dekunin, per t cillat s'din a donme i hup
prndja e t dekunit, tuj i r moh, parimi i kannt sht "Mohin per
tdekun kanja s'e xn"..553. Edh n kt ras "Beja mrr", d.m.th.
s zhgarkuesi do t baj b..554. Per do ankes, qi t bahet mbi t
dekun, bej a do t bahet mbi vorr t tij..555. N dit t dme si
zhgarkuesl si prndja e t dekunit do t gjinden t vorri it dekunit,
mbi t cillin kjahet uhaja a detyra..556. Zhgarkuesi do t mrr gur
e dh prej vorrit t t dekunit, do ti vj mbcup t krahit e do t
siellet tri heresh rreth vorrit t t dekunit, tuj fol kto fjalt
caktueme per kso bsh:
"Un... kaq e kaq uh a detyr kjj mbi kt t dekun e, n kjosha tuj i u
zhgarkue,e bajsha n kt e n'at jet me gr edh gjithkah kah k
shkel kamba e til s kjegjall.".557. Si t baj kt b zhgarkuesi,
uhn a detyren, qi kjn mb t dekunin, dot'a lajn prndja e tij.NYE I
NANDDHETEDYT.Beja per der..558. Kanja e k ln
shtegun t lir qi t'epet beja edh per der..559. N b per der do t
betohet i zoti i shpis n'emen t vet e n'emen t giindess shpis..560.
Me b per der i zoti i gis s hupun nuk k tager me v n b
edhgiinden shpis, 'si ti baj bn i zoti i shpis n'emen t tyne..561.
Prej do beje granija e fmija jn t jashtem prej kannit..562. Aj,
qi ep b per der, k tager me ln per b me Porot at shpi, mb
tcillen i kjn zmra m frt..563. Po e veoi nji shpi i zoti i gis s
hupun, per me i dhn b me Porot, dot veoj edh s shpi tjera n
katund, qi kn me i u dasht per poronik, s ndy b nuk mnd t
oj kend..564. Edh n b, qi epet per der, do t bahet beja per
vedi, per gjinden e shpise per "Sedije".NYE I
NANDDHETETRET.Beja n krye t djemvet..565. Beja, qi
bahet n krye t djelmvet, njehet nder b t randa, edh sht eligjshme
kah kanja..566. Po i u lyp kuej beja n krye t djelmvet, do t'a baj
e do t'i a shndoshzmren zhgarkuesit..567. Si t'a dajn diten e bs,
zhgarkue si do t shkoj t shpija e t pandehunit, eky, s djelm
mashkuj t kt nen kulm, i mbledh tub, u afron krenat, i
pshtetduert mbi krenat e tyne e an bn: "Pasha kryet e djelmvet, nuk
t'a kam b atrreng, per t cillin m j bedit e as nuk diej s kush t'a k
b!".568. Pert ksaj beje shgarkuesi nuk k tager me rrek t
pandehunin me btjera.NYE I NANDDHETEKATERT.Beja me
Sedije..569. "Maja e bs, sht "sedija" (s'e dija)..570. "Beia t'a
nief edh "sediien".
.571. "Beia s'k skj, por s'rebn perbishtnime"..572. Sedija sht nji
mjet, qi kanja e k v per parim, per me i a rrudh pjtkatundit, qi
mos t bahet kush hjeks i gjs s shoqnis a t kuej do..573. Sedija
lypet p ndryhsim n do b..574. Edheps s'vodh as vrau aj., qi bn
b, por ndoshta k ndie a edh din svodh a vrau i vllaj a kushrni a
kush tjeter..575. Kur t bahet beja, do t thot: "as vet, as kush i
shpis s'me e sdiej skush t vodh a t vrau"..576. Prandej k v
Poroten kanja, qi, tuj shkue n b gjith aj nieri, mos njani,tjetri e i
treti mnd t diej ndo'i send k prej t ndiemit a prej t pmit t
njijshji, e s nuk do t'a shesin shpirtin, tuj e l me b t rrjshme nji
nieri..577. Si t bahet beja me "sedlje", s'k tager kush me i u bedit
m per atviedhni a gjak t hupun as t pandehunit e as Porots. Do t
shkoj njeti me bhetime per gj a gjak t hupun. "B mbi b kanj a
s'bn"..578. Po s'muejt kush me b bn me "sedije", s'do t shkoj n
b, tuj menduese gjindet n peshim para Perendis e s beja e rrejshme,
pose qi k rrfen kahshpirti, ajo k ndeshkimin e faqen e zez
permbrapa, po u hetue..579. Do t flas me ndonjanin prej Pleqsh, qi
t'a ndal Poroten, t mos shkojn b, do tu kallxoj bakeqin, qi t'a
vj per udh t zo'n e gjs a t gjakut thupun..580. I zoti i gjs a i
gjakut, permbas hetimevet t pertejme, do tu lyp arsye simbas
kannt..581. Po s'i u v, i zoti gjs a i gjakut k tager me e v n b,
a, po i duelKapucari, do ti pergjegjet detyrs edh kapucaris..582.
"A bn me "sedije", a gjn a cubin"..583. Debejen n b s'e bn
kanja, po s'u gjegj kush me b b me "sedije",kanja e mban per
fjtuer, pr, a bn me "sedije", a me l gjn, a me kallxuebakeqin, ne
mos past ky gisht n'at vjedhni a vras..584. Parimi i kannit s'luen:
"Maja e bs sht sedija", e "Sedija xjerr gjn"..585. "Shka t mirret
me b, i jt atij, qi e muer". "Permbas bejet t'i vjkumbon (berrit),
permbas bejet t'a ngas n'ar (kn)"..586. Jan fjalt e kannit, jo pse
i pelqen, por pse s'k si me i a njit grrmin,'si t lahet me b..587.
Kanja jt dal n kto ras e prandej k mbet flala: "Mos t ndesht
Zotin brrjshmin!"
.588. Per t shmangun t do dyshimit t bs s rrjshme Pleqt e
gjygjit do tilin syt, tuj zgiedh njerz t ndershem per Poronik t
njehun, mb t cillt varetbeja e drejt.NYE I
NANDDHETEPEST.Gioba e bes s rrejshme..589. Po duel ndo 'i
burr zmrak, edh i prin t zot't n gj t vet permbas bss rrjshme,
ajo do t'a laj gjn t dyfishueme e gioben e bs s rrjshme, e
mbikta kanja i a njet vlen e shnjerzimit brz mbas brzit mj n
shtat faqe..590. Po duel kapucar mbas bejet, Pleqt do t'a shqyrtojn
mir e do t'a rnojn pt ngutun..591. Si t dal kapucari i mir, i
drejt e me shje t sigurta, cubit a giaksit ibrumbullakzohen ne der
Pleqt, Katundi, Poronikt e Kapucari, edh i zbatojnkannin atij
brrjshmit..592. - Ndeshknie mbi brrjshmin jn:a) do ti laj t
zott t gjs dy per nji;b) do t laj kpuct e Kapucarit;c) 100
desh e nii k, po kje beja m 241 Poronik, e 500 grosh Ders
sGjomarkut. - Po kje beja nen 24 Poronik, gioben e mrr katundi;d)
do t shkoj t Kisha me u zgidh prej bs s rrjshme me gjith
Poronik;e) do t laj k 500 grosh per krye Poroniku, pse u prini n
b t rrjshme, tujdhnue Kishen. - Kto t holla cubi do t'i laj mbi
eltr per Kish.L I B R I I T E T T
D E R A
KRY I SHTATMBDHETT.NDERA VEHTJAKE..593. Kanni i
Malevet t Shqypnis nuk e veon nierin prej nierit. "Shpirt pershpirt,
s duken e fal Zoti"..594. I miri e i keqi kn nji mim: Kanni i
mban per burra: "Del i miri prej tkeqit e i keqi prej t mirit". "N
kandr t vet s i cilli peshon katerqind derhm"..595. N'i prekt
kush kuej n nder, peng a plak per nder t mrrun s'k,Kanja thot:
n da, fale, po deshte, laje ballin e vrugnuem..596. Nderen seicilli e
k per vedi e nuk mnd ti perzihet kush kuej as me errethue me pgje
e me pleq. Dy gisht nder n Iule t ballit na i njiti Zoti i Madh..597.
"Ndera e mrrun giob nuk k". -Ndera e mrrun s'falet kurr..598.
"Ndera e mrrun nuk shperblehet me gj, por a me t derdhun t
gjakut, ame t falun fisnikisht (permbas ndermjetsis s dashamirve t
mir).
.599. I korituni k deren il perkah ndera: peng s'shtron, pleq smrr,
gjygjslyp; giob s'mrr. - Burri i frt mrr gioben vet..600. Aj, t
cillit i u muer ndera, xhet i dekun kah kanj a..691. Ndera i mirret
burrit:a) Me i thn kush s rren facle burrave t mbledhun n
kuvend,b) Me e pshty, me i u mat, me e shty a me i r kush;c) Me i
prish ndermjetsin a besen,d) Me i a dhnue gruen a me i a hikun,e)
Me i a marrue armt e krahit a t brzit;f) Me i a dhnue buken, tui i a
ng mikun a pntorin;g) Me i a thye Shpin, vathin, kotecin a
erranikun n'oborr;h) Me i a ndal uhn a detyren,i) Me i a luejt
rrasen e vegshit n voter, j) Me njye kashaten parpara mikut - mirret
ndera mikut.k) Me korit trevezen nder sy t mikut, kr i zoti i shpis e
kruen ulteren a Shpine lpn kupen.KRY I
TETMBDHETT.NDERA SHOQNORE.NYE I
NANDEDHETEGJASHTT.Miku..602. "Shpija e Shqyptarit sht e
Zotit e e mikut"..603. Miku nuk mnd t hj n shpi, p b za
n'oborr..604. Si t baj za miku, i zoti i shpis a kush i shpis i
pergjegjet e i del perpara..605. Falet me mik, armen i a mrr, e i prn
n shpi..606. Armen i a var n krrab, edh e on n krye t vendit
k votra..607. Perpushet zjarmi, lypen edh dr. "Miku don
dr"..608. Mikut do t'i bahet nder: "Buk e kryp e zerner"..609.
Buka e krypa e zmra, zjarmi e trungu e do firi per shtroj do t
gjindetgadi per mik n do koh t nats e t dits..610. Mikut t
lodhun do ti vhet rreth me t pritun me nder. Mikut i
lahenkambt..611. Per do mik duhet buka si hn vet..612. Per
mik t mir duhet kafja, rakiia e buka e shtrueme me ndo'i send
mteper..613. Per mik zemret duhet duhni, kafja e ambel, rakija e
buk e mish. -
"Mikut t zmres i lshohet shpija"..614. Ruj hi n shpi, mikut do ti
mbajsh armen"..615. E mbaitmja e arms sht:a) shj burrnije e
nderje, edh pse knaqesh s t'erdh miku,b) sht shj roje, seps tui i
thn: "Mir s erdhe", ajo do t rrij p droje, e sgiindesh gadi me i
dal zot per do rrezik,c) sht shj urtije per vedi, pse, 'si ti mrrish
armen, edh n past ndoi mendet keqe miku, nuk k shka t bn si
t'a armatosish..616. "Mikut i lshohet kryet e vendit"..617. Mikut i
lshohet kryet e vendit, Po kje n shpi si edh po kje n kuvendburrash,
pors n kuvend nuk k z..618. Mikut i lshohet kryet e vendit si per
nder, si edh qi t jt m n t pm en shj si edh t mos t
perzihet nder robt e shpis..619. Si t hj miku n shpi, t k l
detyren..620. Po t hni miku n shpi, gjak me t pas, do ti thuejsh:
"Mir s erdhe!".621. "Miku do t perciellet deri k t lyp me e
percjell"..622. "Miku, edhpse xn kryet e vendit n shpi a kdo,
kurr s'prn, por do tiprijsh"..623. Miku perciellet edh me nji fini, po
kje djal a vajz, gjithnji si nji burr agrue..624. Si t'a perciellish
mikun deri k desht vet me shkue, e solle shpinen meshkue n pn
t'aride, krisi pushka n'at hov e edh e vrau, ty nuk t pritet mik..625.
Mbas mikut do t hupish pntort, e me buk t'aride, t mos fikesh e
tmos koritesh..626. "Si t'i prsh mikut, do dhn fi baj kuej ky,
lypet mb ty"..627. Mikut mos i prij, a, 'si ti prijsh, do t hapish syt
qi mos t'i baj kuej ndo'idhn a pn t lig..628. Kanja urdhnon
qi t perciellet miku s mos t'a gje ndo'i pn e lig, sedh mos ti
baj kuej ndo'i dm me buk t'ande..629. Po bani ndo'i pn t keqe
miku n buk tande, arsyeja lypet prej teje..630. I dhnuemi e i
dmtuemi s'sht n detyr me ndiek at, qi e dhnoi e qie damtoi, por
i kerset n der atij, qi e mbajti n shpi e i dha buk..631. "Buka e
ln dmin".
.632. Kan sht pr, qi t'i prihet mikut, seps xhet s nuk din rrug
e nuk dina do t ndeshet n mik a n'anmik..633. Do ti prjsh, pse j
rojsi i mikut, si me i a largue rrezikun, si edh me endal prej pnet t
keqe..634. "Buka t nderon, pors t qet edh n pn". (Buka m'u
gjet dreq patthn dikush)..635. Po t'a dhnoi buken miku, do t'epsh
arsye n kan per shpi e vath tthyem, per tuf t mrrun e pretime
tjera..636. Do t lajsh dmet e bame prej mikut t'and a tuj v
kumbonen e tufss'at n tr, a me t hjekun t kaut t hullis, a me t
shitun t rendit t ujit..637. Nderen e dhnen do t'a dajsh me mikun
e t damtuemin do t'a ndreqish..638. Ti do t lajsh e, po muejte me
xjerr gj t miku, e k per vedi,perndryshej t past mbet ngiat: Pa
e dha thot kanni..639. Sikurse j n detyr me lyp mikun e prm
asht j n detyr me dhnarsye, n preft kend miku n buk
fande.NYE I NANDEDHETESHTATT. T premt e mikut.ndora
nuk lshohet..640. "Miku mik, shoqi shoq"..641. "Ve nji gac me
t'a lyp kush t dera per me kall ubukun, i a dhae, e engau kush, t
pritet mik"..642. Po t r ndore kush, edh tuj t'a xn vetem mnin:
"Jam miku i njatij" eedhpa t pas kn kurr t dera, po e ngau kush,
t jt mik n der e ftyra t'uvrugnue..643. Po t'a vni kush mikun n
loj a t'a shau, ti do t'a mkmbish nderen emikut me rrezik t jets
s'at..644. Po i u pr kuej miku, kanja i k ln dy udh: a t fiket, a
t koritet..645. Atij, qi i u pr miku, do send do ti epet me dor t
mjt e per rien giumj qi t'a paguej mikun..646. Dora e mjt me
kan quhet e pandershme, e cilla mrr e nuk ep, me miq nuk falet.
Ve i pabesi me t pabesin falen me 't..647. Me kan t hershme
gjygji e karmote m hu t pabesin, e s'e lte nkuvend burrash..648. I
pabesi, qi pret kend vet a shet kend n bes, grihet katundisht e
shkon
gjakhups..649. Me goj t kannit: baba, vllau e deri kushrinija e
dalun fare falet, porsmiku nuk falet (pos me t hm ndermjet t
dashamirvet t zmres)..650. Per mik t prm rrall s epet besa;
ndermjetsija epet s t mrrin e t'apin,n hft puna n t
ndrequn..651. Katundi shoqi-sho'it i presin mik:a) kr nji shoq
shmanget t nji shoq e, tuj dal prej shpije t ktij, e vret a shoqitjeter
a kushdo,b) Edheps shoq a kushr me t vramin mik-prm, detyr
sht me lypshoqin-mikun e vrm,c) Po s'e lypi mikun e vrm,
edhpse shoq, sk pse del n kuvend burrash, pse jt i koritun e i
marruern pergjithmon e jets..652. Me ndesh n'udh t madhe dy
shok, e, 'si t bjn do rrug, kersetpushka edh vritet njani sish, ktij
tjetrit nuk i pritet mik.Oroe:Njimend, s s'i pritet mik, pors jt i
koritun mos me qit mb dorrasin. 0Shqyptari edhpse bjen n gjak
p gjak, tuj e pague me vras mikun e preme, ajs'e mrr ndore at pn,
fiket me lang e plang, pors marre s'bn.NYE I
NANDEDHETETETT. T sjellnut e t zott t shpis me miq n
shpi..653. Miku xn kryet e vendit n trevez (sofer), mandej i hn
ndorja..654. Framurtarit mik i tokon kryet e dashit e mikut
shpatulla..655. Po sndolli flamurtari, por Kreu i njij Flamuri,
shpatulla i tokon ktij emikut kryet e dashit..656. Miku do t hjek
rakin e ma i pari do tu biej duerve n trevez..657. Me ndoll n
trevez kush i Gjomarkaj e nji mik i largt, Flamurtari e
dnpergjyms me t Gjomarkain kryet e dashit e shpatulla i jt
mikut..658. Famurtari do t'a thej me grusht kryet e dashit e mikut,
s'i t'a kt Ipishpatullen, do t'i a thej sumbullen..659. Me ardh per
mik i Ohrnjani (i Thkellas) a n Mirdit a n Malsi t Lezhese me
ndoll aty edh kush i Gjomarkaj, kryet e vendit e xn i Ohrnjani,
mandej iGjomarkaj- (Ket pn s'e bn kush prej nderjet.)Oroe:Kto
sjellje duken si loj, pors kn shkaktue vras t pergjegjme shi n
trevez..660. Kafen e mrr miku, mandej i zoti i shpis.
.661. Duert n treveze i ln i zoti i shpis, mandej miku..662. Goten
e rakis e pin i zoti i shpis e t dyten miku,.663. Kashaten e nyjen
miku, mandej i zoti i shpis..664. Aj zot shpije, qi e njyete kashaten
perpara mikut, late 500 grosh giob..665. Aj zot shpije, qi koritte
trevezen e vet nder sy t-mikut, late 500 groshgiob,.666. Pushka e
shtme per mik t prm nuk k giob.NYE I
NANDDHETENANDTT.Ndermjetsija..667. Ndermjetsi, si
lajmtari, nuk bn faj as nuk xhet..668. Ndermjets thirret aj, i cilli
hn per me d fjalt e kqij a, me shmangrragen, prej t cillave mnd
t shkaktohet vrasa a ndo 'i rrnim tj eter..669. Nderrnjets mnd t
jt burr a grue, djal a vajz a edh Prifti..670. Ndermjets mnd t
hj per shpi me shpi, per katund me katund, perflamur me
flamur..671. Me i u pr ndermjetsija njij shpis s veant, vet e
kerkon mikun..672. Me i u pr ndermjetsija njij kaktundi, katundisht
u lyp mikun..673. Me i u pr ndermietsija njij flamuri, flamuri
mbar e lyp mikun..674. Me i u pr ndermjetsija Priftit, mikun e
lyp Famullija, n t cillen gjindet,a s flamuri e lyp, po hni
ndermjet n'emen t flamurit..675. Prifti, per me d t keq, hn
ndermjet jo n'emen t vet, por a n'emen tFamullis a n'emen t
flamurit; por vetm atbot, kr mos ti pnoj fuqija e
fjalsftare..676. Po s'u inuer para sysh fuqija e fjals fetare, atbot
Prifti hn ndermiet sido qytetas, por, tuj mos bajt zyria e tij shpat e
litr, po i u b n'asgjandermjetsija si e do qytetasit, katundi a flamuri
do t'a mkambin nderen e tij tuje lyp mikun e prm..677. Me kn t
vram njiqind vet n njnin krah e n tietrin kurrnji, s'i t hjkush
ndermjet, pushka do t prj, zjarmi do t shuhet..678. Me b me u
qit posht flala e ndermjetsit, ajo lagje, qi t flloj pusken, i apret
mikun ndermjetsit. (Po s'prni pushka e fjala e gergasa
permbasndermjetsis, perzihet lamshi per mner, kryqzohet pushka, e
grihen aty per aty.)
.679. Fjalt e dokshme t ndermjetsis jn: "Leni flalt, or juni, jam
ndermjetune! -Prani pushken, burra, un jam nderrnjet mj k t
mirremi vesht. - Pranipushken, s katundi..., flamuri... sht
ndermjet!".680. Ndermjetsi u mrr pgjet t dyja lagjeve, tui u d
diten s kr e k do tmblidhen n kuvend, per me u mrr
vesht..681. Po nuk muejt me i ndreq ndermjetsi, pgjet e t dy
lagieve u lshon ndor burrave turt, e ky atbot lirohet e del prej
nderrnjetsije..682. Ndermjetsija mbaron gjithher a me t rame
diellit a me t mrrun tdiellit (me t lem a me prendim t
diellit).NYE I NJIQIDTT.Dorzanija..683. Dorzn thirret aj, i cilli
i Iidhet kuej per t pergjegiun t njij detyre, tcillen, po s'e lau n vade
t caktueme detyrsi, ky bahet dordhns..684. Uhasi, 'si t kt
dorzn, s'k nevoj me i shkue n der detyrsit, dorznido t
pergjegjet per t: "Dorzn, dordhn", thot kanni..685. Edh n
dekt detyrsi, uhasit s'i prishte gj, per detyr, qi aj i pat ktij, dot
pergjegjet dorzni: "N'dekt detyrsi, rrnoft dorzani," thot
kanni..686. Me b me u pendue dorzni e me dasht me dal
dorznije, kanja nuk eln, seps: ,, Dorzani nuk hn per me mbajt n
mend, por per me l"..687. Dorzani hn me mirvet, e prandej nuk k
tager me lyp kpuc as t detyrsias t uhasi: "Dorzn e bestr nuk hn
kush me t holla"..688. Detyrsi, kr lyp kend per dorzn e, per n'i
hft ky, faqe burrave i thot:"Un po t hi dorzn, por shikjo, s, po
s'e pate nder mend me i b gadi t hollatn vade t caktueme, m
kallxo qysh tashti e t bahem gadi me l per ty. T'adijsh, s
shnierzim nuk duroj!.689. Po nuk i u pergjegj detyrsi dorznit, edh
e ln t lidh qi t laj ky prejvedit detyren e tij, dorzni do ti a ap
pengun uhasit..690. Uhasi k tager me i a dorzue kuejdo at peng, per
me xierr detyren e vet..691. Dorzani k tager me b vj n katund
kundra detyrsit t keq, e katundi dot'a ngushto detyrsin qi t'a
shperblej pengun e dorznit e ti a dorzoj t zot't..692. Po s'i bani
gadi t hollat detyrsi vetem prei dhunet e kasnecijet, katundi egiobit
permbas randsis s fajit pr pres t bame..693. Po i bani gadi te
hollat detyrsi ne vade te caktueme, para s t'i a dorzoj tezott do t'a
baj me dije dorzanin..694. Po kje s detyrsi nuk muejt me i b gadi
t hollat n vade t caktuemevetem prej skamit, dorzni do t rrj
gadi me l per't, e ket me e prit, s "Dora
e that s'k urat" e s'k pse e qet n katund, pse vajin nuk i a
veshtron: t'akishte mat vedin para s t'i hite dorzan.KRY I
NANDMBDHETT.GJAKU E GJINIJA, VLLAZNIMI E
KUMBARIJA N KANU T MALEVET.NYE I
NJIQIDEPAR.Gjaku e gjinija e breza Shqyptarsh..695. Vargu i
brzavet t gjakut e t gjinis, shkon n t pasosun per Shqyptarine
malevet..696. Mahet vll e fis me t gjith ata, prej s cillsh t part
e tij jn d heret avon..697. Katerqind zjarmesh me u d Shqyptari,
aj as mrr as ep, d.m.th. nuk bnkrushqi.NYE I NJIQIDEDYT.Lisi i
gjakut, lisi i tamblit, nip trungut e nip bijet..698. Brzat rrjedhin a
prej gjakut a prej gjinis..699. Brzat e gjakut rrjedhin prej net t
babs; brzat e gjinis rrjedhin prejnet t nns..700. Rrjedhja e
brzavet prej net t babs thirret "Lisi i gjakut"..701. Rrjedhja e
brzavet prej net t nns thirret "Lisi i tamblit"...702. "Nip trungu"
a "mes trungu" thirret aj varg mashkujsh a fmnash, qirrjedhun prej
plangut t babs..703. Nip a mes bijash thirret aj varg mashkuish a
fmnash, qi rrjedhin prejbijave t martueme.NYE I
NJIQIDETRET.Vllaznimi..704. Vllaznimi, qi bahet tui p gjak, e
ndalon krushqin pergiithmon ndermjett vllaznuemve, shpis s tyne
e zjarmit t tyne.NYE I NJIQIDEKATERT.Kumbarija
(Shengjonija)..705. Shka sht gjaku e gjinija per kah krushqija, asht
sht edh kumbarija..706. Kumbarija e Shqyptarit t malevet sht tri
nduersh:a) kumbarija e Pagzimit,b) kumbarija e Kunors,c) kumbarija
e Flokvet.
NYE I NJIQIDEPEST.Kumbarija e Pakzimit..707. Kumbarija e
Pagzimit e ndalon krushqin brz mbas brzit jo ve nder tpagzuemin,
prnden e t pagzuemit e nder ata, qi e peshojn n der t Kishs,
poredh nder s rob t kt shpija e njans e t tjetres lagje e t zjarmit
t tynembar.NYE I NJIQIDEGJASHTT.Kumbarija e
kunors..708. Kumbarija e Kunors e ndalon krushqin nder robt e
shpis s kumbarve et shpis s dhndrrit e, qi t plangsohet kumbarija
e Kunors nder dy vllazni e tpershij edh zjarmet e tyne, kjo pn
shkon me kumbari t Pagzimit.NYE I NJIQIDESHTATT.Kumbarija
e Flokvet..709. Kumbarija e ndrikullija, qi bahet n t rruem e n t
mrrun t flokvet hnn Ildhje kannore, qi s'e luan gj..710.
Kumbarija e flokvet e ndalon krushqin brz mbas brzit ndermjet
shpis,vllaznis e zjarmit t kumbars e t ndrikulls..711. Ndrikullija
sht si nusija: si shkon nusja k prndt n koh t caktuemeprej
kannit, asht skon edh ndrikulla n koh t caktueme t
kumbara..712. Koha e ndrikullis e caktueme prej kannit sht nji
muej para sLidhunash..713. Ndrikullija nuk mnd t shtyhet mbi
ps dit: Ditt e ndejs s ndrikullst kumbara do t jen giithher
cub e jo kurr par, tri a ps.NYE I NJIQIDETETT.Sjelljet
kanunore n t marrun t flokvet..714. Nun a kumbar thirret aj, qi
mrr flokt..715. Ndrikull a nun thirret e ma e dialit a e vajzs, t
cillvet u mirren flokt..716. Famull a famullesh thirret djali a valza,
t cillvet u mirren flokt..717. Nuni e ndrikulla jn si vll e moter e
nuk veohen prej gjindes s shpis..718. Po e mbushi vjetin djali e
vajza, nuk u mirren flokt..719. Me dek fmija p i u mrre flokt,
nuk do t shtihet n dh, do t thirretkumbara i shenjuern; po kje larg
kumbara, do ti mrr flokt nji tjeter, i cilli nukdo t jt prej vllaznijet
e fisit t fmis..720. Per t mrrun t flokvet t dialit duhet t jt
burr, e grue per vajz.
.721. Prindja e djalit e t vajzs, t cilIvet tu mirren flokt, do t bin
gadi bukens m mir qi t munden, per me nderue kumbaren..722.
Kumbara do t vj me nji prej dashamirsh t vet..723. Thirren nja
tre-kater shok per me mrr pjes n gzim t shpis..724. Si t kn
p kaf, goditet vendi,k do tulet Nuni e do t gjinden aty veglat per
t mrrun t flokvet..725. Lypet karriga, k do fulet Nuni, kupa me
uj, n te cilin Nuni do t lshojnji asper t rrgjant, msalla, qi do te
shtrohet per t pritun t flokvet, gershn abrsk rrues per t qethun a
per t rruem t famullit a t famulleshs..726. Si tulet n karrig
Nuoi, ni djal i fisit i a pshtet Nunit n prhen famullina
famulleshen..727. Nuni do t marr flokt me kt rend: a) nji ub
n ball, b) n tambzja kpji ube, c)mbas kreje nji ub..728. Si t
mirren fjokt, Nuni i bjen ballit t famullit a t famulleshs
megersbp tri her, tu thn: "Me shndet e jet t gjat!" e puth
famullin afamulleshen e, tuj e hjeke prhnit i a ep s'ams - Ndrkulls, -
e cila edh mrrkupen me asper t rrgjant..729. Nuni i ep
NdrikuIIes 50-150 grosh e jo m teper..730. ubat e flokvet i mrr e
ma edh i ruen n'ark,.731. Ndrikulla do ti ap Kumbars: gjurdi,
brek e mangore, e gjindes se shpisse kumbars - s t jen - do tu
oj kuej msalle, kj ride a kollik..732. Pa i u mrr flokt finis,
gershna nuk do ti a perkas kryet, po i u rritenteper flokt, i
percullohen me flak t'uns s pishs..733. Si ti mirren flokt
finis,Kumbara bun at nt n shpi t famullit a tfamulleshs, ne e
nesret ohet e mrr me vedi ndrikullen e famullin edh i on nshpi t
vet, k rrin tri a ps dit, si mbas kannit..734. As mort as darsem e
as t kremet s'luten p ndrikull e kumbar, p famulle famullesh.L I
B R I I N A N D T
D A M E T
NYE I NJIQINDENANDT.Prcaktimi i damevet..735. " Dami k
mim, por jo giob".
.736. Dami lahet permbas mimit t pleqve a t dy shokve..737. Po
u gjet grueja tuj vjedh dr n mal t huej, me dor s'perkitet,
porskmesa e terkuza (teja) i mirret, drt e bame jesin aty..738.
Kmesa e tela e mrrun xhen per shperblim t dmit e tjeter detyr
sk..739. " Dami ka mim por jo pushk"..740. Per do dm i lahet
dmi t dmtuemit, po kje per ar e livadh, perkopsht a vsht..741.
Sndeshkohet kush me giob per dm t gjs..742. Po u gjet n dm
kau a lopa, kali, mushku 'a gomari, delia a dhija, nukmnd t vriten,
por do t mohet dmi i bam prej 'tyne..743. Po vrau kush n dm
kn, lopen, kalin, mushkun, gomarin, dhin e delen,ln gjn..744.
Gjaja e gjetun n dm, a kapet e i ohet t zot't t dera, tui i thn s
egjete n dm e t vj me e p, ase e vn perpara edh e on t shpija
e jote edhe ndryn n burg e, si t pleqnohet dmi, i a kthen
gjn..745. "Nji dh thn nji vrri". - Dhija sht frym e keqe; shka t
perkas me goj,e thn..746. Po u glet dhija tuj b dm n vsht, s
cgj hardhije t ket verbue,kanja k pr kto dme:a) Cungu i
hardhis i verbuem prej dhije nuk bn rrush per tri vjet;b) nji cung
hardhije bn rrush s per dy ok ven e per nji ok raki n vjet,c)
hardhija e verbueme prej dhije pr k gjasht ok ven e tri ok raki
per dm..747. S per dm t'ars, mimi i kannit sht: "Njiqind
kallz kallamoqi: njibabne drith". (Per njiqind kallz a bm t
damtueme, do t laj i zoti i bagtisnji babne drith.)NYE I
NJIQINDEDHETT. Thiu n dam..748. "Thiu n dm k pushk. -
Po e gjete thin n dm, bjeri pushk"..749. Po u gjet thiu n dm p
verza (kulr-krrabza) n qaf, vritet..750. Me nji t shtme a me nji
t sjellme, gjith s thi t vriten, dmi sht i tzot't t thive..751.
Pushka e dyt a edh e sjellmja e dyt ln thin..752. Porsa t'a vras
kush tin n dm, do ti lshoj za t zot't qi t shkoj me emrr, pse
misht i a hn aj.
.753. Po e vrave thin n dm e nuk e bane me dije t zo'n n'at hov, qi
t skhojme e mrr, e mbet thiu aty, s t filloj me u prish do t
lahet thiu..754. Si t vritet thiu n dm, dmin e bam e ln me krye e
i dmtuemi nuk kshka lyp m, pse vaji nuk i gjegjet n kan..755.
Po hni n dm thiu me verza, k dmin e jo pushken. Po e vrave, ln
thin.NYE I NJIQINDENNJIMBDHETT.Kurtha e ngrefun a laku n
kopsht..756. "N kopsht t'm a ngrefa kurthen a lakun, nuk mnd
t m ndal kush"..757. N kopsht t thurun mir, po ngrefi kush
kurthen a lakun, nuk sht ndetyr me i u pergjegj dmit..758. Po e
ngrefi kush kurthen n kopsht t shthurun e r n 't berri,
lnberrin..759. N katund e rreth 'tij, po e ngrefi kush kurthen, - mj
k kapen gjaj perkullos - e r n't ndo'i kmb berri, i zoti i kurths
ln berrin..760. Kurtha shtrohet (ngrifet) me t marrmet t diellit, e
shkrefet a mblidhet amblohet mir me t rame t diellit..761. Gjaja e
dme e e mbetun n mal nten, por r n kurth, rreziku sht i tzot't
t gjs, i zoti i kurths nuk ln gj..762. Po u l shtruet kurtha diten,
do gj, qi t biej m 't, i zoti i kurths do t'ipergjegjet dmit..763.
Po rn n kurth nten qeni e mica, shkojn hups, seps kerkojn
dhn..764. Kurtha e ngrefun n mal, pors neper shtigje kah kalon
gjaja, n raftndoi kmb berri n 't, bariu k tager me coptue
kurthen, e i zoti i saj nukmnd ti lyp arsye..765. Po e ngref kush
kurthen n rrethn t shpijave t hueja e r n 't gjaja et zot't t
vendit e mbet a me kmb t thyeme a edh cofi n kurth, i zoti
ikurths do t laj dy per nji.L I B R I I D H E T T
K A N U N I K U N D R A M B R A P S H I T V E T
KRYE I NJIZETT.HJEKSIJA..766. Hjeks thirret aj, i cilli me
ndermjetsi t mbrapsht e per nen dh i epndim tjetrit per me b
ndo'i rrnim a ndoi faqe t zez tjeter n katund t vet.
.767. Hjeksi i shokve:a) per t hikun t grave bjen n gjak e500
grosh do ti ap katundit per giob;b) per vras bjen n gjak e 500
grosh giob katundit;c) per cubni e per do send, qi t vidhet n
katund me buk, me prije e me msimt hjeksit,si t hetohet, do t laj
gjn mbas kannit.KRYE I NJIZETEPAR.VJEDHNIJA.NYE I
NJIQINDEDYMBDHETT.Prcaktimi i vjedhnis..768. N viedhni
pershihen:a) Cubi; e sht aj, i cilli vjedh me dor t vet nji kafsh t
huejen.b) Simahort, qi jn ata, t cillt i bahen ndim e krah cubit n
nji vjedhni a ndo mbrapshti, e diten e mbrame, po u hetue vjedhnija,
do t lajn gjn e huej simbas kannit e mbas pjess, qi kn mrr.c)
Buka sht niaj plang, k cubat me gj t vjedhun hn buk, ase marrin
mevedi buk, edh perciellen me gj t vjedhun. "Cubi e bukdhnsi
jn nji".d) Kjori; e sht aj, i cilli e strofullon gjn e vjedhun. - "Paras
cubi, paras kjori".e) Edh n mos marrt pjes n viedhni kjori, ai
bahet fajtuer si vet cubi, psebahet strofull cubash e vjedhnish.f)
Gjurma sht ferkemi, qi bn gjaja, permbas s cills udhton i zoti i
gjs sviedhun, tuj e ue gjurmen: a mbrenda kufinit t njij katundi a
t njij lagjie, ambrenda rrethit t nji) shpije, t njij oborri a t njij
vathi. - "Gjurma e vme, giajagjetun".g) Fmi, brraca e biramela.h)
Grabitori, e sht aj, i cilli ballas e me perdhni i a mrr kuej nji gj
per ndo'idetyr..769. Po i u duer gjurma n mal t zot't t gjs s
vjedhun, nuk mnd t kap askatundin e aferm, as flamurin, pors, n'i
kjaft zmra mb'at katund, t'a mundojqi ti lahet me b. 770.
Gjurma e prme mbrenda katundit, po s'mnd e hetoi cubn, i zoti i
gjs elyp mb katund, e katundi do t'i pergjegjet..771. Gjurma e
prme mbrenda njij lagjje t katundit po s'u hetue cubi, ajolagje do ti
a laj gjn t zot't..772. Gjurma e prme mbrenda rrethit t shpis,
t'oborrit, a t vathit, ajo shpi doti a laj gjn t zot't..773. Gjurma e
prme mbrenda rrethit t shpis, t oborrit, a t vathit, ajo shpido t'i a
laj gjn t zot't..774. do dm, viedhni e bracni t bame prej fmsh,
bracash e biramelash, po uhetuen, shpija, s clls i perkasin, do t'a
lajn..775. Parimi i kannit sht: "Shka t bjn t mtujt (mcat),
burrnimi i shpis dot'a lajn".
.776. Fmit, bracat e biramelat, edh ne u gjeshin me bracni n dor,
dora e huejnuk mnd ti perkas (nuk mnd ti rraf),por do t bahen
me dije prndja, e ktado t pergjegjen per'ta.NYE I
NJIQINDETREMBDHETT.Grabitja..777. Udha e Zotit s'ln
gj"..778. Kanja s'bn qi t trazohet kush n shteg t vet. Udha e
amdhe s'i a kndo'i detyr kuej..779. Po i pat kush ndo'i detyr kuej e
nuk i ep arsye, vajin do t'a baj nkatund uhasi, e ky do t biej n
mend detyrsin..780. Po u ue kush edh thei udhen e madhe, tui i a
ndal shtegtarit a kalin, amushkun, magjarin a ndo'i kmb berri, - po
su vran aty-peraty - grabitari bjenn giob t katundit mbas randsis
s faiit e gjn e grabitun do ti a kthej t zot't..781. Po u ue kush, e
vetem prei hamendjet, edh i grabiti kuei a kl, a mushk,a mgjar, e s
mbrami i del i padetyr i grabitun, grabitari bjen n giob tkatundit
per t thyem tudhs s madhe e t zot't do ti a kthej gjn e mimin
editve t hupna.NYE I NJIQINDEKATERMBDHETT.Preja
(Premtimi)..782. " Preja mirret me pr",.783. Me r pr, me pretue,
me mrr pr don me thn me mrr a me pershinji tuf gjaje n mal,
n vrri a edh n vath..784. Preja t shumen e hers shkaktohet kr
mos t giegjet me i ardh n'arsyelagja lagjes..785. Prela nuk
shndrrohet ndryshei, por a me pr tjeter, a me pushk..786. Prela
ndoll a katund me katund, a flamur me flamur, a edh nder shpijat
veanta..787. Preja shkaktohet a per kufije mali a bjeshke, a per
kullos. a per ndonjidhn tjeter, me t cillen fyhet nji katund, nji
flamur, a edh nii shpi e veant..788. Preja. qi bahet n mal, k gjn
t zot't, p tjeter..789. Preja, qi bahet n vath, k gjn t zot't e 600
grosh giob per nder tvathit..790. Preja e p-rrug k gjn t zot't e
500 grosh gibo. Permbas ndermjetsis sdashamirvet e t burravet t
dheut gioba falet.
.791. Po u pretue nji tuf e huej n rrug, n mal e nj bjeshk per
kufi, atbotsi katundi si flamuri i perkrahen pretarit..792. Pres s p-
rrug, bani e i u perkrah katundi e flamuri, ndermietsija umrrin pgje
e do t peshohen prej Pleqsh si mbas kannit..793. Si mbas randsis
s fjit do ti lahet gioba e gjaja t zot't..794. Po i u perkrah pretarit
katundi e flamuri, i pretuemi k tager me, i r prkuej t mundet n'at
katund a flamur, per me mkamb nderen e vet e meshperblye gjn e
vet..795. I pretuemi nuk mnd t'a pretoj as katundin as flamurin, 'si
t'a leispretarin e t'a laj shpi me shpi. - Kanni thot: "A gjn t
zot't, a rrugen t lir"..796. Gjaja e pretueme n mal a n bieshk nuk
k dy-per-njahen, por gjn tzot't,.797. "Kumbona e tufs nuk mnd
t mirret pr",.798. Po u muer pr kumbona e ogiit n mal a n
vath, kjo k nderen s tufamrr e s vathi prtari do t laj 500 grosh
giob per nder, edhpse nuk muerkurrnji kmb berri..799. Ogii,
hnori e vergani e qeni i hekuravet, nuk mnd t mirren pr as
perdetyr..800. "Preja per detyr nuk mirret". Po ndolli kjo pn,
katundi e flamuri eleIsin pretarin, po su gjegj me kthye gjn..801.
Po e prishi gjn e pretueme pretari, diten e lahes do ti a kthej t
zot'tkrye per krye edh tuj e zgiedh n tuf t tij.NYE I
NJIQINDEPESMBDHETT.Faji i kobshem..802. Kush vjedh
Shpin e strajcen e mikut, kanja i k caktue per giob "faqene zez" e
sht i hjedhun prej kuvendit e gjyqit..803. Po e vodh mikun e njij
shpis dora e tjeterkuej e i shpis tjeter i lypet miku iprm e shpija e
thyeme.NYE I
NJIQINDEGJASHTMBDHETT.Dypernjahja..804. Nder t gjitha
vendet, k mbahet kanja, do gj e vjedhun kdypernjahen: "Dy per
nji, mjaft qi t hecin me kmb"..805. Dypernjahja do t'epet jo ve
per bagti t trasha, por edh per bagti t'ima, eper send t
vjedhun..806. Dypemjahja do t shperblehet edh per nji t djegun t
dhnshem t
shpis, t ksolls, t tbanit, t mullarit t sns a t kashts, t gjethit
edh tgardht..807. Kopshti, veshta e ara e vjedhun kan
dypernjahen..808. Gjeli (knduesi-kadoci) i vjedhun a i vrm, k
gjygjin e prm: 500 grosh tzot't, per arsye qi: "Knduesi sht herori
(sahati) i t vorfnit"..809. Thiu i mbajtun, i vjedhun a i vrm (pos s
n'u gjet n dm) k 500 grosh,per arsye qi: "Thiu i ushqyem sht
mbaja e njij shpis"..810. Dy kafsht e permenduna nuk e kn
dypernjahen e as gjelin gjel, as thinthi, por 500 grosh pare t
thata..811. Per vegla bulkijet, bi. fj. per um t vjedhun e t hetuem
cubi do ti laj tzott aq puntor s dit i shkuen hups, e umini
um.NYE I NJIQINDESHTATMBDHETT. Tagri i t zott t gjas
s vjedhun..812. "Ku t'a gjej gjn e vet i zoti, e mrr.".813. Mbas
ktij parimi i zoti i gjs s vjedhun nuk sht n detyr t
rrafgohet,seps, kdo qi t'a hetoj e t'a gjej gjn e vet, aj k tager me
e mrr..814. Po u vodh gjaja nper mjet t buks, buka do t'a
laj..815. Po u vodh gjaja nper mjet t kjorit, kjori do ta laj..816.
Po u ndoq per gjurm, aty k t jes gjurma, i zoti i gjs ngul e do t'i
epetarsyeja m kmb e m dor..817. Po bleu kush nji gi t
vjedhun, edh p diejt s sht e vjedhun, i zoti igjs k tager me e
mrr e shitsi (cubi) do ti a ktheje blesit deri n t mbramindysh t
mimit, qi muer per at gj t shitun, e t zot't t gjs
dypernjahen..818. Pose s per vjedhin t bame ne Kish e n Qele,
cubi nuk k giob as faqekatundit as faqe flamurit..819. Po u vodh
gjaja n vath, cubi do te laj dypernjahen e 500 grosh giob pervath te
thyem..820. Po u vodh gjaja ne mal, cubi do te laj
dypernjahen..821. Po u vodh gjaja ne shpi, cubi do te laje
dypemjahen e 500 grosh per shpite thyeme.KRYE I
NJIZETEDYT.VRASA.NYE I NJIQINDETETMBDHETT.Prita.
.822. Prita sht nji sjellje, me t cillen malet e fushat e Shqypnis u
vin pusijtglaksorvet a kuejdo, qi t kt menden me vr. (Me dal n,
prit; me ndj neprit, me v priten, me r n prit)..823. "S keqes
i pergiegjet aj, qi prin ase rrethas"..824. Mbrenda flamurit t vet nuk
mnd t mrr kush shok, per me i dalkuej n prit, e, po duel kush,
edh vran kend t flamurit, t gjith biejn n gjak..825. Jashta flamurit
t vet, po duel kush n prit per me vr kend t flamurit thuei, prisi
bien n gjak e jo simpahort. "Aj, qi prn, e mrr gjakun mbi
vedi"..826. "Kush e ep fishekun, gjakun e bn t ve'n"..827. U ue
kush edh mblodh shoke e dashamire edh i duel n prit kue), tuju
thn: t gjiths pushke, qi t shprazen, jn t mijat, po u vr kush,
gjakun emrr mbi vedi prisi..828. "Pushka c on giakun t shpija". -
"Pushka t lshon n gjak"..829. Po e uhajt kush pushken e kuej e p
dieje t zot't t pushks shkoi ky e iduel n prit kuej edh vrau nierin,
thjeksi bjen n gjak e jo i zoti i pushks..830. Po i muer kush
pushken e kuej, tuj i kallxue t zot't, s k nder mend medal n prit
e me vr nierin, edh e vrau, i zoti i pushks bjen n gjak, seps
:Pushka e on gjakun t shpija.831. "Simahori i pa'-gjak bjen n
gjak"..832. Po duel nji edh mblodh shok e dasharnir e i duel n
prit kuej, p ipas ky as glak as varr, edh e vrau, prisi me gjith
simaher biejn n gjak..833. Po duel kush n prit per me vr gjaksin
e vet, me gjiths shok edashamir t jt, e mrr gjakun e vet e nuk
biejn n gjak..834. Po duel n prit nji tub burrash, krisi pushka prej
net t prittarvet,pors nuk vran kend, e n'ai hov krisi pushka edh
prej net t'atyne, qi rn nprit, n'ai t perziem vritet nji prej atyne, qi
rn n prit, por nuk u vr prejpushket t prittarvet, kta biejn n
gjak mbas kannit, seps e filluen pushken..835. Prita do t filloj
pushken mb burra e jo mb gra, fini, mb shpi e mbbagti..836. Po
qiti pushk prita mb gra, fini, shpi a mb bagti, punon kundrakannit
e, po nuk e muer n kujdes kt dhn Flamuri i prittarvet, qi
tindeshkoj mbas kannit, atbot do t hj pushka shpi m shpi,
mandej fis mefis, katund me katund e s mbramit flamur me
flarnur..837. Aj, qi dn me dal n prit, do tmrr buk me vedi si
edh per simahor.
.838. Po hin kund, pa xn' vend prite e pin kaf, a hngern buk, a
muerenme vedi buken n ndonji shpi t huej, shkuen n prit edh
vran nierin, shpija et vramit e kerkon per gjak Shpin, qi u dha
buk..839. "Pushka e buka e dhnun me dieje t vrass, i sjellin
gjakun atij, qi e ep"..840. Po u ue kush me i dal n prit shoqit t
vet e per simahor mbledhshoqnin, po vran kend, si prisi si shokt
simahor biejn n gjak me at shpi, pokje s duelen faqe..841. Po u
ue kush prej Mirdite me i a v priten ndokuej n Thkell a n
Malsit Lezhes a njeti e per simahor mrr shok e dikend prej
flarnurve tpermendun, aj, qi u prni, bjen ne gjak..842. Po i th kush
kuej qi ti dal n prit ndokuej e t'a vras, tuj i folun besen,s n dit
t pajtimit t'atij gjaku do t laj mimin e gjakut, e aj permbas bess
sdhnun, shkoi edh vrau shi at, qi i th aj, e s mbramit e ln n
qull e nuk i upergjegj,me t holla, dorrasi jt n gjak, e atij, qi e
shtini, i digjet shpija perpres, qi i bani e 100 desh e nji k giob.NYE
I NJIQINDENANDMBDHETT.Dorrasi..843. Dorras thirret aj,
i cilli vret kend me dor tvet..844. Dorrasi, pors t'a vras nierin,
do t oj fjal s e vrau aj e mos t hutojnmendsh prindja e t
vramit..845. Dorrasi do t oj me lyp bes..846. Dorrasi, po
muejt vet me e sjll mar te vramin, mire; perndryshej mbekedo, qi
t ndeshet, do ti thot qi t shkoj me e sjell mar e armen me i
apshtet t kryet..847. Dorrasi nuk guxon m mrr armen e t
vramit, po bani kt faqe t zez,aj bjen n dy gjaqe..848. Dorrasi i
prnds s vet grihet prej fisit a katundisht..849. Dorrasie k t
luejtmen nten aty, k t'a ile drita, do t struket.NYE I
NJIQINDENJIZETT.Simahori..850. Simahuer sht aj, i cilli i ep
dor dorrasit, tuj i ndihmue a n vras a nviedhni a n t kryem t
do mbrapshtije tjeter.NYE I
NJIQINDENJIZETEPAR.Bestari..851. Bestar jn ata, qi hijn t
prndja e kushrinija e t vramit, per me xjerrbes per dorrasin e per
shpi t tij, jn mprojtart e dorrasit e t shpis s tij, qi
mos ti gjej gj n vade t bess..852. "Dorzn e bestr nuk- hn
kush me pare"..853. Tuj kn nji nevoj uhazishte, kanja nuk don
qi t mrrin opanga ata, qihijn dorzn e as ata, qi xjerrin bes per
ndokend.NYE I NJIQINDENJIZETEDYT.Besa..854. Besa sht nji
vade lirije e sigurimi, qi shpija e t vramit i ep dorrasit eshpijarvet t
tij, tuj mos i ndjek per gjak perkohssht e mj n vade t
caktueme..855. Me ue gjind per bes sht kan, me dhn bes sht
detyr e burrni..856. Shpija e t vramit, po i dha bes dorrasit, ky
edhpse e vrau, do t shkojn mort e n gjm me percjell t vramin
deri n vorrim e me ndj per drek. -Kio bes ngjat 24 or..857. Po
s'shkoi dorrasi ne gjm e ne drek permbas bess s dhnun, nuk
ixhet per shburrnim shpis s t vramit, edh n mos i dhasht bes,
tuj kn sdorrasi i a shtoi dhunn mbi dhn..858. Permbasi t hj
i vrami n dh, katundi k tager, mbas kannit, me i axjerr besen
dorrasit e shpijarve t tij..859. Besa e katundit sht tridhet
ditshem..860. Po ngurroi shpija e t vramit e s'u gjegj me i dhn
bese katundit, dorrasime gjith shpijar e kushrni te dame zjarmit do
t rrij mshil..861. Kurrkush tjeter nuk mnd t bije me i a xjerre
besen dorrasit e shpija et vramit nuk mnd t'i ape kuej bese, per p
ndreqe katundin e vet..862. Si t'a ndreq katundin e vet shpija e t
vramit, atbot u ilet udha miqvet edashamirvet per me lyp bes per
dorrasin..863. Po e ili besen e fisit shpija e t vramit, gjith s
fiseve t jen n katund ttij do tu ap bes as m pak as m
teper..864. Po u ue nji mik edh i shkoi shpis s t vramit per bes e
kjo e percjellme "Mos m'eia m" e nuk i dha bes, s'k pse i shkon
m..865. Po u ue nji mik tjeter edh i shkon per bes shpis s t
vramit, e kjo epercjell me "Per tash s't'ap bes, 's nuk e shof gjasen",
m t paren bes, qi dnme dhn, ktij do ti a ap, tuj ln m'anesh
miq e dashamir zemret..866. Po pat bes shpija e dorrasit, t rrijn
me mend e me nierzi n pn t vet,t ruhen si burrnimi si edh
granija e mos ti shkaktojn dme as trazime, per nkioshin ngiatas me
shpi t t vramit e mos t shesin kreni..867. Po u pr keqas shpija e
dorrasit ndaj Shpin e t vramit, katundi bashk
me dorzn t'a qortoj e, n'e lypt nevoia, t ndeshkohet me giob e
t'u kputetbesa..868. Kan burrnijet por edh detyretsht t mos
perbuzet kush n Shpin e t vramit, edhpse e mjer e e
thamekrahsh..869. Mos t trimnohet kush me i pri gjaksit e me
luejt me 't neper katund tshpis t t vramt, kanja thot: "Giaksin
rueje e mos e perciell faqe shoqit tshpis s t vramit". "Gjaksi e k t
luejtmen nten, e aty, k t'a il drita, tstruket". - "Si t biej n glak
nieri, t hikmen e t mshefmen i k per deytr"..870. "I dmi zjarmit
jashta 24 orvet nuk ruhet m giaksit"..871. Kushrinija e dme me
zjarm prej dorrasit mbrenda 24 orve t vrass dot ruhen, seps, po i
vrau shpija e t vramit, e mrr gjakun e vet..872. Po pshtuen p u vr
mbas 24 orsh, do t dorzaniten me shpi t t vramite do t jen t lir
n pun t vet..873. Po vran kend prej kushrinis s dme shpija e t
vramit mbasi t kalojn 24ort, ajo nuk mrr gjak, por bjen n
giak.NYE I NJIQINDENJIZETETRET.Besa e gjas e e
obanit..874. Besa e gjs e e obnil sht ajo, qi dy a m flamure
vjn nder vedi mepelqim t niani tjetrit..875. Tuj v kt bes,
flamurtart me Kren e djelmni, i caktoin udhen udhtarit,lajmtarit, si
edh bariut me gj..876. Udhtari e lajmtari i njij flamuri, qi k pn
n flamur t huej, nuk mundetme i kalue caqet t kufizueme prej dy
flamurve n t lidhun t bess s gjs e tobnit..877. Udhtari e
lajmtari, pos s nuk mnd t shmangin udhen, ata as mnd thiin n
shpi tjeter, 'si t vjn kamben n flamur t huej, por do t shkoin fill e
tshpija e Flamurtarit t vendit..878. Po pat per t krye pnen e vet
udhtari, a pnen e flamurit lajmtari, atanuk mnd t dalin neper
flamur t huej vetem, por do t jen t percjellun a prejFlamurtarit t
vendit a prej ndonjij nierit, qi tu ap vet Flamurtari..879. Si tuj
shkue, si tuj dredhue urdhtari e lajmtari do t'udhtoin per udh tmadhe
e p shkapercye caqet e dme prej flamurve me bes t gjs e t
obnit..880. Po e gjet gi udhtarin, lajmtarin a barin, p dal prej
flamurit t huej, a tujkullot gjn nder cop t dme, ata priten n bes
te gjas e t obnit..881. Presa n bes t gjas e t obnit k kto
ndeshkime e giob:
a) dorrasi do ti laj shpis s t vramit 22 qese per gjak,b) flamuri i
dorrasit i djeg tri kulla dorrasit, po s'pat tri kulla t veta dorrasi,do
t digien: kulla e dorrasit e dy kulla tjera t kushriive t ngiat t
dorrasit,po s'pat kushrij t ngiat, edhnjiqind brzash n kjoshin, do
tu digjen kullat..882. Flamuri i dorrasit e sodum pasunin e
dorrasit me bme e me dh, megj e me gjithshka t kt..883. Po e
shmangu udhen udhtari a lajmtari, a i kaloi caqet bariu me gj, ne
ivraft kush, s'i priten miq bess s gis e t obnit, por atij, prej
shpis s t cillitduelen, e me shpi t tyne bjen n gjak dorrasi si mbas
kannit..884. Po preku kush tufen e gjs n mal e rider caqet e
shenjueme, cubi bjen nndeshkime e giob t permenduna, pse e preu
n bes t gjs e t obnit..885. Dorznt e bess s gjs e t
obnit, jn Flamurtart, Krent eDjelimnija e Flamurve t lidhun n
kt bes.Oroe:Mbas tregimeve, qi diftohenprej popullit t Malevet t
Shqypnis (mbi t cillat tashfalsim n rreshtim t tregimeve t
ndryshme), dn kjartas s "Besa e gjs e eobnit" sht shum e vjeter,
e s do t jt kn mbajt para s k fillue me vjellflak grykholla
(pushka).Vende-vende edh sot mbahet besa e gjs e e obnit; si
bj.fj.nder Malet eGjakovs: Nikai, Mertuer, Gash, Krasniqe e njeti.
Nder Malet e Dukagjinit: Shal,Shosh, Kir, Gjaj, Plan e Toplan; nder
Malet e Puks, t Mirdits, t Thkells, tMalsis s Lezhes e kah
Kurbini, edhpse sot nuk mbahet m kjo dor bese,permbas
tregimevet, qi na kn diftue Pleqt e ktyne vendeve, heret edh
ktokrahina i k pase pershi besa e gjs e e obnit.NYE I
NJIQINDENJIZETEKATERT.Gjaku..886. N kan t Malevet t
Shqypnis gjiths djelm t lein, njehen t mir e nukveohen njani prei
tjetrit..887. mimi i jets s nierit sht nji, si per t mirin si edh per
t keqin..888. Seicilli mbahet i mir edh i thot vedit: "Jam burr" e
i thon: "A jburr!".889. Me kn veim gjaqesh, kanja nuk kishte
dieit me i a gjet vangun pnsprej pleqnish e pgjesh n peshim t t
mirit e t keqit, tuj kn s seicilli mbahetrrumbull katerqind derhm
n'ok t vet..890. Me pas ln shtegun e veimit t gjaqevet, t
keqin per duk e perfisniki-firukun kishin me e vr edh p pn,
ishin shtue vrast, 'si mos t kishtedal kush me lyp arsye per vras
t t keqit e t firukut..891. Prandei "Gjaqet i l Leka si njanja: del i
miri prej t keqit e i keqi prej tmirit". -Shpirt per shpirt, 's duken e
fal Zoti".
.892. Kush t vras nierin pr, kje burre a grue, djal a cuc a edh
frishtedjepi, i mir a sherntim per duk, krye, plak a sterplak, i pas a
i p-pas, fisnika firuk, ndeshkimi sht nji doret: per vras t
mashkullit 6 qese, 100 desh e gjyskau giob..893. Kush t shitoj
nierin, miml, i permendun ne 892 pergjysmohet si permashkull si per
femen..894. "E shituemia shkon mbas kerikut, a si t'i a prej mjeku"
(mimin emjekimit si t'a prej mjeku)..895. Pajtimi i gjakut a i
varrs, qi bahet me kren e djelm, nuk k tjeter perpos 6 qese per
gjak e 3 qese per varr. Pajtmi i giakut a i varrs, qi bahet
mendermjetsi t dashamirvet, permbi 6 a 3 qese lypin edh t
prishunat emjekimevet..896. T ramt n gjak, po u b vrasa n
katund, dorrasi me mashkullim tshpis edh ferishte djepi n kjoft
do t bahen e do t dalin prej katundit e do tshkojn nder miq, per me
i u shmang rrezikut t vrass..897. Me grani t dorrasit sl pn
shpija e t vramit, seps "Grueja e Priftinuk biejn n gjak".NYE I
NJIQINDENJIZETEPEST.Gjaku shkon per gisht..898. N kan
t veter t Malevet t Shqypnis vetem dorrasi bijte n gjak, aseaj, i
cilli thiqte, shkrepte e shprazte pushken a do arm kundra
nierit..899. Shpija e t, vramit nuk mujte me ndjek as me vr
tjeterkend prejvllazensh, nipash a kushrijsh t gjaksorit, pos gishtit -
dorrasit -..900. Kanja e vonshme pershin mashkullimin e shpis s
dorrasit mj nferishte djepi, kushrinin e nipat e ngiat, edhpse t
dam, por per 24 or, nval t gjakut , e mbas 24 orsh do tu qitte
dorzn shpija e t vramitNYE I
NJIQINDENJIZEGJASHTT.Gjaku per gjak me mbet..901. Kur
t vras shoqi shoqin dy vett, qi u fjalisen, e biejn t dy dekun,
jesinkrye i per krey, ase gjak per giak..902. Shpijat e t vramvet nuk
mnd t shtyhen n fjal, as nuk mnd t lypinshperblime lagjja
lagies. - Do t dorzaniten mbas kannit..903. Po mbet niani i vrm e
tjetri i shituem, atbot i shituemi do t'i a kthejtepricen e mimit t
gjakut t vramit..904. Po m'a vrau kush tm vll un u ova edh e
gjuejta nji t shpis sdorrasit, tuj e shitue nji her e mj n njizet
her, s mbramit drodha pushkenedh e vrava t vllan e ktij a mun
dorrasin e t'm vll, t gjitha varrt do t
pleqnohen e do t lahen, e i vrami jt krye per krye me tm vll t
vrm..905. Po vrava at, qi pa shitue njizet her, varrt hupin, e
jesin gjak per gjakme t vramin..906. Po qita mb kend edh vetem e
gervishta n krye, i kam 3 qese per varr..907. Po i rash kambs i
kam 750 grosh..908. E shituemja n brz e perpjet k 3 qese, n
brz e teposht k 750 grosh.NYE I
NJIQINDENJIZETESHTATT.Gjaku per faj nuk jet..909. do
faj, qi fi baj Shqyptari Shqyptarit, tager k me e mundue me pleq
eme pgje, pors nuk mnd t'a vras, 's "Gjaku per fj nuk jt"..910.
Po m shau kush, e un e vrava, i a kam giakun..911. Po erdh kush
me m'i dhn zjarr shpis, a ksolls, a tbanit, un e pritaedh e vrava,
karn gjakun,.912. Po erdh kush me t vjedh, edh e shef tuj t'a
zhberthye deren, e vrave, ik gjakun..913. Erdh kush me t'a dlir
vathin, e shef tuj t'a v tufen e gjas perpara, rraneme xjerr gjn
tande e atij s'i lodhet mendja me t'a lshue, po e vrave, bjen
ngjak..914. Tu mbat kush a t r, ti e vrave, bjen ne gjak..915. T
hypi kush n qaf, edhpse jn dy duer per nji krye, po e vrave, i
kgjakun.Oroe:914 e 915 peshohen mbas randsis s fajit.NYE I
NJIQINDENJIZETETETT.Gjaku sbahet giob..916. "Gjaku
gjak, gioba giob, thot kanja"..917. Gjaku s'hup kurr..918. N
do faj me i r shpis s dorr asit shpija e t vramit, do t gjygjohen
edo t pleqnohen edh me pgje, ne e lypt nevoja; prose faji jt
gjithher faj, eshpija e t vramit do t'a perligj Shpin e dorrast, 'si t'a
shofin me udh pleqt..919. N do giob me r shpija e t vramit,
gioben e ln giob, pors giakuns'mnd ti ia hupin a giob s'mnd ti a
bjn edhpse shpi e lig edh e lnun.NYE I
NJIQINDENJIZETENANDT.
Gjaku per pun t lig..920. " Ata, qi kn shtat e dhn bashk, po u
vran t dy n pn t keqe,shkojn gjak-hups"..921. Parimi "Gjaku
per faj s'jt", n dhunim t gravet e bjerr fuqin e vet..922. "Mikun e
prm, armt e gruen e dhunueme, kanja s'i perket.".923. I marruemi
e e marruernja vetem atbot shkoin giak-hups, kr t vritenn pn e
n mndyr t keqe e me nji pushk..924. Prindja e t marruemve nuk
mnd t'i kerkojn per gjak por do ti apindorrasit fishekun e prishun
me "T lumt dora"!.925. Do t qesin dorzn, s gjaqet e t
marruemve nuk do ti kerkojn perjet..926. Po i kjau zmra prndes
s t vramve, s dorrasi nuk i k vr n pn tdhunshme, gjygii i
shenjon bn mbas kannit..927. Po e l Porota mbrend, dorrasi jt
n dy gjaqe e n giob mbas kannit..928. Po pshtoi njana lagje p u
vr edh hiku, dorrasi, qi i gjet n pn tkeqe, nuk mnd t'a vras
mbrapa, 's bjen n giak, e lagje s vrame gjakun do t'ia laj..929. Po
duelen me marre grue e vajz a cuc, e po pshtuen p u vr - hiken -n
dh t largt, ata i leit Flamuri per jet..930. Po u hetue aj, qi i
koriti edh i vn rrethin si ktij si edh t marruemeve,fisi, katundi e
Flamuri i grin t dy, tuj jau b gjakun giob..931. Grueja e vj a
cuc, qi delshn me marre, do t digjeshin per s gjalli ngrumbull t
plehit. - Ase i vejshin ndermjet dy turrave drush t ndezuna e a
ibajshin me kallxue simahorin, a i leishin t shkrihen per mnder
ndermjet dyzjarmesh. - Me kn s mbrrijshin me i a xjerr fjalen s
cilli e koriti, atbot ivejshin rrethin edh simahorit, edh i grijshin
bashk.NYE I NJIQINDETRIDHETT.Vrasa pa hiri..932. Vrasa p
hiri nuk e k t ndjekmen me pushk. - Dorrasi ln giakun
edorzanitet..933. N'at gjak t xet dorrasi do te largohet e te rrj
msheft mj qi t mirretvesht puna mire..934. Hin gjindja e urt e, 'si
t vertetohen s pernjimend kie p hiri vrasa, qi ub, dorrasi ln
mimin e gjakut edh dorzanitet..935. Me vr kush - edh p hiri -
gruen me shtat xn, pos 3 qesevet t gjakutt grues, i a presin edh
barrs 3 qese.
.936. Po u perpush dorrasi per 3 qese te barres, kanja e ep me il
t vramen,per me p pale a pat djal a vajz..937. Po pat djal,
dorrasi do t laj 3 qese per gjak t grues e 6 qese per gjakt dialit:
po pat vajz, pos 3 qesevet t grues s vrame, do t laj edh 3 qese
tvajzs..938. Vrasa p hiri nuk k giob.NYE I
NJIQINDETRIDHETEPAR.Vras me dorzani..939. Me b me u
ngatrrue nder vedi shpija e dorerasit e shpija e t vramit mbasgjakut t
pajtuem, dorzanvet u duhet me h n flak e nuk do t bjn qi
tudhunohet mni e dorzanija..940. Po krisi pushka ndermjet tyne,
Dorznt do t kerkojn mikun e prm prejlagjes, qi nisi pushken.
"Gjaku shkon per gjak".NYE I NJIQINDETRIDHETEDYT.Pushka
ndjek gjaksin..941. Pushka e nisun k giob". -"Pushka e par k
giob"..942. E shkrepmja k giob"..943. Po u fjalisen dy vet e
njani e dredh pushken mb tietrin e e shkrep, pors'i ndez, po s'u
vran n'at val, i pari, qi shkrepi pushken, bjen n ndeshkim
tgiobs..944. Po e shkrepi i pari pushken e nuk i ndezi, i dyti i ndej
gati edh e vrau, kybjen n gjak, por jo n ndeshkim t giobs, s
"Pushka e mbrame nuk jt me tparen"..945. Me shkrep pushka p
hiri, i zoti i pushks bien n gjak, po vrau a shitoikend..946. Po hni
kush n shpi t kuej e, pors t'a vjerr pushken n krrab, i
kputetrrypi, shkrep pushka edh vret ndonji t shpis a kedo, i zoti i
pushks bien ngjak..947. Po e l miku pushken t ngreft edh
shkrepi e vrau kend, i zoti i pushksbien n gjak..948. Po e ver
miku pushken'n krrab e kjo u thye e r pushka n tok,shkrepi edh
vrau kend, i zoti i krrabs bien n gjak..949. Kuji e krraba jn v
per t vjerrun t pushkvet, pr i zoti i krrabs a ikujit do t'u vete
menden e mos t'i lete tu brejshin prej krijet..950. Po u vr kush e
mbet dekun n ni i krah e n tjetrin u shituen dy vet,
jesin gjak per gjak- nji gjak, dy varr..951. Po vrau kush gruen me
shtat xn. kanja e ep qi t ilet e po, pat djal,dorrasi, pos giakut
t grues, do t laj 6 qese per giak t djalit; po pat cuc, dot laj 3
qese per fmi e 3 qese per t'men..952. Pushka e shtme per mik t
prm t lshon n gjak, por jo n giob..953. Pushka e shtme per grue
a cuc t dhunueme s'k as gjak as giob..954. Pushka e shtme per
arm t marruna, bien n gjak, por jo n giob..955. Pushka, qi vret
p hiri, k gjakun gjak, por s'k giob as t ndjekmen..956. Pushka e
shkrepun mb kedo k giob..957. Per do vras: 6 qese per gjak,
100 desh e 1 k giob Flamurit e 500 groshders s Giomarkut
t'Oroshit (per Mirdit).NYE I NJIQINDETRIDHETETRET.Kush
vret vendin, shkon gjak-hups..958. Po vrau kush vedin, gjaku i shkon
hups..959. Shpija e vetvrasti bjen n glob, 's giobit vedin me t
bjerrun t njij njerite me t prishunat e drekvet..960. Po vrau i vllai
t vilan, gjakhups shkon, pors gioben e Flamurit do t'abjn si mbas
kannit..961. Po vrau i biri t'an, s'e ndjek kush, pors i biri,
dorrasi, grihet a prej fisita edh katundisht..962. Me vr i biri
tmen, bjen n gjak me prndt e s'ams..963. Me vr i shoqi t
shoqen, bjen n giak me prndt e grues..964. Me vr e shoqja t
shoin, prndja e ksaj biejn n gjak. (Ka ndoll qiprindja e k gri t
bin, qi bate kt shemtim).NYE I
NJIQINDETRIDHETEKATERT.Shkuesija e gjakut..965. Shkues i
giakut thirret aj, i cilli perpiqet t shpija e t vramit, per me epajtue
dorrasin..966. Shkuesi i gjakut, po i duel n krye pns, k tager n
kpuce..967. Kpuct a opangat e shkuesit perbahen prej 500
groshsh..968. Kpuct e shkuesit t gjakut i ln shpija e dorerasit.
NYE I NJIQINDETRIDHETEPEST.Pajtimi i gjakut..969. Paitimi i
gjakut bahet dy mndyrsh: a) me t him t dashamirvet t shpiss t
vramit e te Famullitarit b) me t dalun t Krenvet, t Ders s
Gjomarkut e djelmvet t Flamurit. - N kt ras per do vras Dera e
Giomarkut t'Oroshitmirrte 500 grosh..970. N t dyja kto ras
dorzant e kannit jn t domosdoshem..971. I zoti i gjakut, pos
mimit t caktuem per gjak, k tager me lyp nji hut(martine) n
krah t cillitdo, qi t'a ngul synin e dorrasi sht n detyr me i apr
aty..972. Pa u ndreq puna e gjakut, p hi Dorznt e duhshem, p u
caktue vadete t hollavet t gjakut, trevezat e buks nuk shtrohen e
buka nuk hahet.NYE I NJIQINDETRIDHETEGJASHTT.Dorzant
e gjakut.Dorzan e bastar nuk hin kush me pare..973. Dorznt e
gjakut i zgjedh shpija e dorrasit..974. Dorznt e gjakut jn ata, qi
hijn per me mbajt larg do t persritunmnijet e ziarmit, qi kishte me
muejt me u ndez ndermjet shpis s t vramit edorrasit..975.
Dorznt e gjakut, 'si t hijn nji her, nuk dalin m..976. Dorznt e
gjakut kn tager me i mbajt n fre ata, per t cillt kn h, e, ponuk
vjeften kshillet e qortimet miqasore, kn tager me u a rrudhun pjt
edh mekercnim, po luejten.NYE I
NJIQINDETRIDHETESHTATT.Dorzant e t hollave t
gjakut..977. Dorznt e t hollavet t giakut i zgjedh shpija e t
vramit..978. Vadet e t hollavet t gjakut i caktojn Pleqt e burrat e
urt, qi ndollen aty..979. Vadja e caktueme e t hollavet t gjakut as
shtyhet, as luhet..980. Me b me dal mendsh dorrasi e me nis me
lueit me Dorznt e thollavet t gjakut e me i sjell me sot-nesr, do
ti a oj t zot't t gjakut t hollatn vade t caktueme e detyrsin e
qesin n katund, i cilli do t'a ngushtoj lasin ekeq me i u pergiegj
detyrs e, po e lyp arsyeja, mnd t'a giobisin..981. T hollat e gjakut
do t'i epen shpis s t vramit nper dor t dorzanvet e jokurr drejt-per-
drejt prej dorrasit.NYE I NJIQINDETRIDHETETETT.Buka e
gjakut.
.982. Buka e giakut sht ajo, kr ndermjetsit e pajtimit t gjakut me
dis prejgjinijet, shoksh e dashamirsh t zot't t glakut ti shkoin n
der dorrasit perpajtim t giakut e t hajn buken e gjakut t
paituem.NYE I NJIQINDETRIDHETENANDT.Kryqi n
der..983. Kan sht, 'si t vhet per fije pajtimi i gjakut e, 'si t
bahet buka, t hijnDorznt si t gjakut si edh t t hollavet e t
bahet kryqi n der t dorrasitprej t zot't t gjakut..984. Kryqi n
der sht shji i gjakut t pajtuem..985. Kryqi xieret n gr t prakut
t'eper t ders s shpis a nder pregjet ekrahvet t ders..986. Kryqin
n der do t'a xjerrin dora e t zot't t glakut..987. Hekurin - sqeparin
-, me t cillin u xuer kryqi, kan sht me e hjedh mbipullaz t shpis
s dorrasit.NYE I NJIQINDEKATERDHETT.Vllaznimi (Me pi
gjak)..988. Si tu pajtohen zemrat shpijavet t dorrasit e shpis s t
vrarnit. Pijngiakun e shoqi-shoqit..989. Marrin dv gota t vogla, i
mbushin pergiymsash me uj a me raki, ohetndoqii prej dashamirsh
e u Iidh dy gishta t vogjel, i shpojn me gjylpan, tujbn me lshue ka'
nji pik vemas nder dy gota..990. Mbasi t'a perziejn gjakun ase,
mbasi t'a tundin mir, i shndrrojn gotat, meme duer kryqzue, i a kojn
shoqi-shoqit, tui e p giakun e njani-tjetrit. - Nder njimlpergzime qesin
pushk e bahen si vllazen te ri njij nnet e babet.L I B R I I N J I M B
D H E T T
K A N U N I I P L E Q N I S
NYE I NJIQINDEKATERDHETEPAR. Tagri e detyra e
Pleqvet..991. Plaku i pengut nuk mnd ti lyp t falmet e t premet
e kans, p endreq pnen..992. Pleqt jn a t part e vllaznive a
Krent e fiseve, zyra e t cillvet sht epshtetun n themel t tagrit
kannar..993. Pa kta nuk mnd t bahet ndo'i kann i ri e as kurrnji
gjygj a pleqni, qido t pershij a nji vllazni, a nji fis, a edh nji katund
e Flamur.
.994. Pleq thirren edh burrat m za per urti e qi jn regj nder
gjygje e pleqni..995. Per pn t veanta e per t kapme t posata,
edh t permendunt mndt mirren per pleq pgjesh e gjygii i bam
prej 'tyne sht i njoftun prej kannit,mjaft qi t pleqnojn mbas
ktij..996. Pleqt e Kans kn tager me shmang do rrag e kercnim
damesh evraset, k me urti, k me fuqi bashk me katund e nder
kercnime t randa frtdo t lypin krahin e Krenvet e t djelmvet t
Flamurit, per t pruin ne mend tdalunin mendsh..997. Pleqt kn
tager me mbledh katudnin, kr mos t due kush me i ndjgjygjit t
folun mbas kannit e p krahambajtje..998. Per pleqni t vogla do t
mirren Pleqt n katund permbas v1laznijet e fisit..999. Pleqt e
mrrun per me b ndo'i pleqni, aty e n'at hov, qi tu apin zabukent
fjalisunt, tager kn me b gjygj e me e ue deri n mbarim..1000. Jo
ve Pleqt ase Krent e Kannit kn kt tager, por edh Pleqt
eashtjevet t veanta, 'si ti ket zgiedh kush per pleq, kn tagrin e
permendun..1001. Si tu epet Pleqvet n dor pengu i pelqimit, edh
ne u pendojshin tfjalisurit, nuk mnd t'u a stermarrin pengun, as nuk
mnd ti ndrrojn ata Pleq..1002. Parimi kannit sht: "Plak mbi
Plak, gjygi mbi gjygj e b mbi b kanjanuk bn.1003. Pnt e
randa, qi e vrugnojn nderen e katundit a t Flamurit, do tpeshohen
prej Pleqvet t katundit e prej Krenvet t Flamurit..1004. Pleqt e
Krent e Flamurit nuk mnd t kpusin kurrnji gjygi e nuk mndt
giobisin kend n katund, p i pas me vedi Pleqt e Strapleqt e
katundit, n tcillin gjindet fajtori..1005. Po ndolli s duel mendsh
nji katund mrr me gjith Pleq e Vogjli, atbotngrehen Krent e
Flamurit me Pleq e Strapleq vllaznish e fisesh e me gjith Vogjliede e
bien ne mend katundin e dalun dore..1006. Po u ue ndoi katund per
me u ngref luft Krenvet, Pleqvet. Strapleqvete Vgjlis s Flamurit,
rien t cillin gjindet, atbot do t bahet me dieje Dera eGjomarkut, n
z t s cills do t ohen edh Flamurt tjer e nen prije t ksajDere
do t msyhet katundi i dalun dore. edh e bien n mend me
ndeshkimegiobsh, nie t xjerrun prej vendit, a edh me grime
katundisht, n past b kushndo'i fj per t grim..1007. Sjelljet e
ndeshkimet e permenduna i veshen edh nji i Flamuri. kr tdal
dore,me ndryshim qi Flamuri mar nuk mnd t xieret prej vendit,
porsleitet prei Flamursh tjer mj qi t shtroj pengun..1008.
Kannet. qi vn nji katund me Pleq e Vogjli per vedi bj.fi. per
hjeksi,pabesni, per vras a cubni, as Flamuri e as Dera e Glomarkut
nuk mnd tu a

luej, mjaft qi mos t trillohen pn te reja, qi t jen kundra
vendimevet jetike tkannit t Malevet..1009. Nder gjygje e pleqni,
qi i perkasin katundit mrr a njij Flamuri, Pleq tveant nuk kn
tager me mrr neper dor. - Kto do t peshohen pre.) Pleqvet
eKrenvet t kans s Katundit e t Flamurit..1010. Po r n faj nji
Plak katundi, do t'a lshoj pengun n dor t Vogjlis..1011. Po s'u
gjegj me shtrue pengun, Vogjlija thrret Krent e Flamurit ezbashkut e
bien n'arsye..1012. Po r n fj kush i ders s Gjomarkut, gjygjin do
ti a bjn Krent eVogjlija e t glith Flamurvet..1013. Po r n fj
ndonji prej Flamurtarsh, do t peshohet prej Krenvet eVogjlis; e
Kreu i Flamurit n faj do t peshohet prej Flamurtarit, Krenvet tjer
tFlamurit e prej Vogjllje..1014. Edheps Plak, a Krye, a i Ders s
Giomarkut, pengun do t'a lshoj ndor t Pleqvet e t Vogjlis, po
bani kush vj mb 't..1015. Pleqt do t bjn gjygj p krahambajtie e
p u thye prej nendoresh a tfolmesh prej njanit a tietrit..1016. Po u
hetue ndo'i Plak s e bani gjygjin me krahambajtje e kundrakannit,
ve pse i thyem prei mendoreve t'ans kundershlare, pos faqes s
zez,s'e mrr kush m per Plak.NYE I
NJIQINDEKATERDHETEDYT.Pegjet..1017. "Pengu i lshuem
nuk mirret m"..1018. Pengu sht nii shj i landt, qi epet n dor t
Pleqvet gjygjtar me tagerqi t bjii gjygj mbi ankimet e dy
kundershtarvet..1019. Pengu thirret "Pengu i pelqimit a i zabuks".qi
don me thn s, tuj edhn pengun n dor t Pleqvet gjygjtar, kta
gjinden gati me i ndj gjygjit epleqnis..1020. Pleqnlja e gjygji bam
p pgje,faqe kannit s'k vjeftje..1021. Para s t fillohet gjygji,
pgjet do t jen n dor t Pleqvet, e t kapuntn padi, pose qi nuk
mnd t luejn m, ata lidhen edh me l opangat, asePleqnin e preme
prej kannit..1022. Per peng xhet arma, fisheku, ortari a edh kutija
e duhnlt, mj qi tbiejn pgjet, qi ti parasohen vjeftjes, per t cillen
kapen..1023. Nder pleqni ankimesh, zhgarkimesh a shplfjesh flala e
gojs nuk pelqehetper peng, duhet shji.
.1024. Fjala peng jt vetem atbot, kr t'i flas kush kuej kaq e kaq,
per n'i andreqt nj i pn..1025. Po i a ndreqi pnen, t folmen i a k
dptyr burrit t hue..1026. Po ngulen Pleqt e pegjevet njani ne
mende t vet e tjetri n t ve'n, do tusiellen Pleqve tjer, pors per t
prishuna nuk mnd tu randohen t fjalisunvet(t zotvet t
pegievet)..1027. Opangat e Pleqvet do ti lajn t zott e pgjeve, s
njani aq tjetri..1028. Opangat e Pleqvet lahen jo mbas andjes s
Pleqvet, por mbas randsis spleqnis: "Mbas pengut shkoji opangat". -
"Mbas gjajet shkojn opangat"..1029. Pleqnija e njij paradites k ps
grosh. - (heret nuk baheshin pleqnitmbasdite.).1030. Per pleqni t
dme me "gr", t kapunt do t lajshin k 10 grosh perpleqni..1031.
Para s ti a hijn gjygjit Pleqt, do t bjn kt b: Per kt t mir
tPerendis (mb nji shj Besimi) e si e bajsha mue m ndimoft,
gjygjin nuk do t'abaj me dredhi e me krahambajtje e, mj k t m'a
mrr mendja e shpirti, nuk doVi baj lak kannit e gjygjit t
drejt!.1032. Jashta katundit nuk k tager kush me gjet Pleq..1033.
Po duel kush me lyp Pleq n Flamur, nen t cillin gjindet, do t
mrrper Plak nji prej Krensh e jo prej VogjIijet.NYE I
NJIQINDEKATERDHETETRET.Shtim Pleqsh..1034. "Gjygi mbi
gjyg e Plak mbi Plak kanja nuk bn "..1035 "N mos t pelqeft
gjygji, tek a'Sh.Pali". - "N mos t pelqeft gjygji, teka'Gryka e
Oroshit". - Dera e Gjomarkut themeli i kans"..1036. Po i a dorzove
pengun Plakut, e ky t'a bani gjygjin, s'k pse lyp m Plake
gjygj..1037. Po s't'a mbushi menden gjygji i Pleqvet, qi ti i zgodhe e
i pelqeve, tagersk me e stermarrun pengun t'and as me zgiedh Pleq
tjer..1038. Po u vojt mendja t zotve t pgjeve, s u sht b gjygji
pa' rrug e mekrahambajtje, kn tager mos me i ndj pleqnis..1039.
Pleqt e par nuk lshojn pgjet, pors kta jn n detyr me dlir
vedin,tui jau lshue pgjet e veta n dor Pleqvet t dyt t zgledhun
prej sish, e mbasit jau shtrojn gjygjin e bam, do t peshohet prei
Pleqvet t dyt.
.1040. Po e bn t keq gjygjin e Pleqvet t par, kta t dytt u
mrrin pgjet tfjalisunvet e, pos qi jesin pa' opanga, kta do t lajn
opangat e Pleqvet t dyt..1041. Pleqt mnd t stohen mj n tri
lagje: po s'e kputen gjygjin, atbot do thijn nder kren deri n Der t
Gjomarkut, qi sht therneli kans. Pertej ksajDere s'ka..1042. Po
duel i mir gjygji i Pleqvet t pare, pgjet e para do t lajn dy
lagjeopangash: Pleqvet t par e t dytvet..1043. Po ndollen gjygje a
pleqni t randa, zhvillimi do t lypet n der tGjomarkut.NYE I
NJIQINDEKATERDHETEKATERT.Porota..1044. Porot a
Poronik me goj t kannit thirren ata nierz t cillt shenjohenme
gisht prej gjygjit, per me b b e nie xjerr s keq ndokend..1045.
Poronik do t.jen asish:a) qi mos t jen gjet n b t rrjshme,b)
qi mos t kn ndo'i mllef as kundra lagjes, qi bn b, as kundra asaj
qiveshtron bn,c) qi mos t jen gjind Iloftar. qi vierrin shpirtin n
krrab per nji mull buk.d) qi, nmose me hamende m nd t diejn
ndo'i pn, a mnd t'a hetojn mlehtas:e) s'do t jen gra, 's kanja s'i
xn.f) qi mos t jen t betuem e mnisa..1046. Peregjithsisht beja p
Porot s'bahet..1047. Parimi i kannit sht: "Beja k Poroten, Porota
k mundin nder hetime et lidhmen"..1048. Prifti s'ohet n b; por,
me qillue s i lypet beja, si per me l vedin, siedh per Poronik, ky
xhet per 24 vet..1049. Nji krye i Flamurit, po u thirr n nji b 24
vetsh, 12 i a nief gjygji e per12 t panjefun sht vet..1050. Aj, qi u
prn Poronikvet n b,nuk njifet per Poronik. Parimi i kans
sht:"Njiqind Poronik por i zoti s'njifet"..1051. Porota nuk shkon n
b, p i u lidh i zoti i bs"..1052. Aj, qi prn bs, do ti lidhet
Porots, qi, po duel beja e rrjshme, t lajgioben e Kishs per
dhunim t bs se rrjshme, gioben e Flamurit a t katundit,si mbas
numrit t Poronikvet e dypernjahen t zot't..1053. Gjygji do t niefin
per Poronik gjind prej vllaznijet e prej katundit t'atij,qi do ti prij
bs.
.1054. I zoti i bs do tu shkoj Poronikvet t niefun per der, per me
i b medieje se gjygji i k nief per betar..1055. Poronikt e
panjehun, qi i gjen vet i zoti i bs, ne gjygj e para Pleqvet doti
kallxoj emen per emen, si i kallxuen atij t njefunt..1056. Edh
Paronikvet t paniefun do tu shkoj per der i zoti i bs per me
ukallxue, s i k zgjedh per betar..1057. Gjymsen e Poronikvet i
njef gjygji, e gjymsen tjeter i gjen i zoti i bs..1058. Pleqt, mbasi t'a
njefin Poroten, do ti thon t zot't t bs qi, per ne pastdyshim prej
ndonjanit nder Poronik t niefun, s kishte me e ln Iidh preindoi
reset a mllefit, t kallxoj aty..1059. I zoti i bs, si t diftoj arsye t
themelta per ninin a tjetrin nderPoronik t njefun, Pleqt e gjygjit
jn n detyr me i ndrrue.. 1060. Ndrrim Poroniksh mnd t bahet
mj n tre vet, por jo m.. 1061. Dita e bs i caktohet Porots, e i
zoti i bs sht n detyr me e mbledh.. 1062. Porota, para s t
shkoj n b, do t perpiqet me b hetime k tmundet, me e shqyrtue
t zon e bs, qi mos t shkoj n b t rrjshme..1063. Porota k
tager me b hetimet e veta e, po kje eshtja e padis teper
erigatrrueshme, k tager me e shty bn mj n gjasht muej, tuj vijue
nderhetime.. 1064. Per ngatrrime t randa frt e qi kapin hapt,
Porota k tager me e shtybn, edh me vjet.. 1065. Si t kt b
hetimet e veta' Porota e, si ti kt hull fjalt haj per me elirue me b
t shpifunin, haj me e ln lidh, s'k pse shtrydhet, a njanen atjetren
do t'i a kallxoj t zot't t bs..1066. Edh nji nder Poronik, 'si mos
t ndigjoj me e b bn, i zoti i bs jtlidh..1067. Kan sht, qi nji
Poronik a edh m, qi nuk don me b b, do ti ashndosh zmren t
zot't t bs, edh me b, ne e lypt, s nuk e lajn lidh prejndo'i mllefit
a mnijet, por vetern prej' drojet e dyshimit t mos shkoin n b
trrjshme..1068." Po hngri buk Porota, bn e k t bame"..1069.
Po u mblodh Porota, edh hngri buken e bs, i zoti i bs del i
pafai;Porotes s'i jt tjeter ve me shkue n b..1070. Po e l buken p
hnger Porota,
i zoti i bs jt n faj..1071. Po s'u gjegj zhgarkuesi me ardh n dit
t caktuerne, per me p bn, ishpifuni mundet me fjet n qetsi, s me
buk t hngerme prej Porotet, ajo dueli pafaj..1072. Porota do ti
thot zhgarkuesit a t vj me p bn, a t qes kapucarin..1073.
Zhgarkuesi, edh ne u perpusht ndo'i dit, s mbarmit, a do t
shkojme p bn, a do t qes kapucarin..1074. Porota, per ne u
mbledht me b bn jashta dits s caktueme, s'k tjeterbuk, por
shkon n b e derdhet n pnt t vet seicilli.. 1075. N dit, qi do t
bahet beja, do t pranojn edh Pleqt e gjygjit t bam.. 1076. Beja do
t bahet me kt rend:a) prn n b i zoti, per me i a shndosh zmren
Porots,b) mbas ktij do t bjn b ata, qi e kn m afer me giak;c)
mandej bjn b Paronikt e njefun prei gjygjit.d) s mbramit
Poronikt e paniefun..1077. Fjalt e bs do t shqyptohen p ndrrim
e sikurs i k nief e rreshtuegjygji i Pleqvet..1078. T giith s
Poronik t jen, do t bjn b, tui e pshtetun doren mbshj t
besimit, perpos n falt a n jashtoft kend per nder vet i zoti
gjs.Oroe:Dukagjini, Malsija e Gjakovs e s krahina tjera Poroten e
njefin dis per "dorbejet" n Kish, e dis tjera e lajn per "me
ndigiue bn".NYE I
NJIQINDEKATERDHETEPEST.Kapucari..1079. Kapucar thirret
aj, i cilli difton fajin e ndokuej, si bj.fj. ndo'i viedhni tmshefne, a
ndo'i vras t hupne permbas hetimeve, qi bn ..1080. Kapucari
peregjithsisht nuk del faqe, a ndoll s del edh iltas..1081.
Kapucari do t ket kpuct e veta permbas t folmevet t zot't t gjs
sevjedhun a t gjakut t hupun..1082. I zoti i gjs s viedhun a i
gjakut t hupun, para s ti flas kpuckapucarit, do t shkoj n
katund t pandehunit do t mrr dy shok t tij ebashk me 'ta. do ti
shkoj t dera, per me lyp arsye prej tij..1083. Si mos t'i vhet
kurrsesi i pandehuni, i zoti i gjs do t'i kallxoj s do tflas kapucarin
n shpin t tij..1084. Po i th i pandehuni, s sht i lir t flas
kapucari s t duei po duel nfj, kpuct e foluna kapucarit do t'i laj
ky.
.1085. Po i foli kush kpuct kapucarit p e b me dieje t
pandehunin, edh ndalt fajtuer ky, kpuct e foluna prei t zot't t
gjs pergjymsash do t'i lajn..1086. Kpuct e kapucarit jn me dor
n b, qi mos t randohet i pandehunime teprime t foluna, edh n
dalt n fj..1087. Kanni i pergjitht sht, qi kpuct e kapucarit nuk
mnd t kalojnmimin e gjs s hupun..1088. Gruen s'e xn kanja
per kapucar..1089. Kapucarija e hershme me dor n b kishte 50
mi n 500 grosh..1090. Kapucari i gjetun n rrn do t late gjn e
huej ne vend t cubit.(Dukagjini)NYE I
NJIQINDEKATERDHETEGJASHTT.Pagesa e Kapuctarit..1091.
Kapucarlt i nepen kpuc:- per gjak t hupun 1500 grosh- vath, shpi et
1 t ihyem 500- mushk 1000- kl 500- ogi 500- k hullijet 400- thi t
mbajtun 500- lop t barrs 150- gomar 150- mzat 100- dele e dh 25
grosh- vi t njom 25- thi 23- edhe e kingj 10.1092. "Kapucari
hjek bn". Po duel kapucar nji burr indershem, beja nuk iepet t
pandehunit, do t'ap arsye..1093. "Kapucari xjerr gjn e hupun". Si
t tumiret kapucari prej Prittarvet, ipandehum jt n faj, e do ti a
kthej gjn t zot't si mbas kannit.NYE I
NJIQINDEKATERDHETSHTATT.Prittart e Kapuctarit..1094.
Prittar ' jn ata, zyra e t cillvet sht me b hetimet e dhunshme, tuj
errethue kapucarin me t pvetuna t shpeshta, tuj a v menden, mos
po bn laknder diftime e mos ti zhgarkohet kuej..1095. Prittart do
t jen nierz t ndershem, turt e veshtak, e t rregjunnder shqyrtime
e hetime.
.1096. Prittart do t jen prej asish, qi gjygji i k nief per
Poronik..1097. Si s'a'kan, qi kapucari t dal iltas, asht k tager
kapucari me lypme emen dis prej Poroniksh, t cillvet u xn bes
m frt s nuk e qesin..1098. Parase t fillojn me b hetme,
Prittart do t'a vjn n b kapucarin, qido t kallxoj drejt, p
krahambajtje e p mllef..1099. Mje n tri lagje Prittarsh mnd t'a
shqyrtojn kapucarin..1100. Gjiths her t flasin Prittart me
kapucarin, msheftas do t flasin..1101. Po th kapucari, s ajo gj e
vjedhun sht shitun, Prittart do t dergojngjin den per
hetime..1102. Po th kapucari, s gjaja e vjedhun sht pr, Prittart
do t lypin njishj prej tij, bj.fj. nji cop lkur, brynat, a ndonji
gjymtyr tjeter..1103. Si t tumiren diftesat e kapucarit prej
Prittarvet, mohimet e cubit a tgjaksit, edhpse t rrjshme, nuk
mnd ti ndalin kush deri t beja: por Porotak tager me i ndal doren
e mos me e ln me shkue n b t rrjshme..1104. Po duel kapucari
i dyshuem faqe Prittarvet, tuj kn ky n t drejt, eduel edh e kapi
per krahi cubin a gjaksorin, kpuct i k t preme 500 grosh min
1500 grosh..1105. Prittart do t bjn b mos me qit kapucarin per
t gjall, pos s ndasht me dal vetNYE I
NJIQINDEKATERDHETETETT.Burrat e Malevet t Shqypnis n
kuvend..1106. Kuvendi sht nji bashkim fisit a fisesh me Kren,
Pleq, Sterpleq e Vogjli aDjelmni t dheut, qi kan qellim me rrah
ndonji ashtje a me lidh ndonji bes..1107. Kuvendet bahet
pjesnisht a edh pergjithsisht..1108. Kuvende t pjesshme jn ato t
katundeve, n t cillat mrrin pjesPleq, Sterpleq e Vogjlija e njij
katundi..1109. T pjesshme thirren edh ato kuvende, n t cillat
bashkohen t gjithPleqt e Sterpelqt e Vogjlija e Fiseve t ndryshme qi
sundohen prej njij Kreut..1110. Kuvende t pergjithshme jn ato, n
t cillat bashkohen Pleq, Sterpleq,Vogjli me Kren e me Der t
Gjomarkut..1111. Nder kuvende, gjygje e peshime mrrin pjes:a)
Dera e Gjomarkut t'Oroshit,b) Krent e fisevet,c) Pleqt e fisevet e t
katundevet,
d) Sterpleqt e fiseve e t katundevet;e) Djelmnija e Vogjlija e t gjitha
fisevet;f) Kasneca fisesh,g) Giobtar.NYE I
NJIQINDEKATERDHETENANDT.Vende kuvendesh..1112.
bashkime kuvendesh mbahen a nder oborre Kishsh, a nder rrenime
tvietra faltoresh, a n zemer t
vendit.1. Mirdita n Sh. Pal a n Gryk t'Oroshit.2. Lura tu Kisha n k
atund t vjeter.3. Thkella tu Kroni i Fikut n Perlatai.4. Matia n Lis.5
. Malsija e Lezhes (Zhuba) n Molung, k Dardha Kerbuc.6. Dibra ?
7. MaIsija e Krues n bend.8. Malslja e Tirans n Martanesh.9. Mal
slja e Elbasanit?10. Laberila (Arbrija)?11. Arbnija n Larushk.12.
Kurbini n Djerr t Selits, n La Sebaste.13. Luma n Bicaj.14.
Hasi?15. Malsija e Gjakovs tu Vorret e Shals.16. Dukagjini n
Koder t Shen Gjergjit (Shosh).17. Puka tu Qyteti i Puks.18. Postripa
n Qytet tu Xhamija (Drishte).19. Mbishkodra tu Kisha e Brigjes
Rapsh.20. Kelmendi n Qaf t Berdelecit.21. Capa (Zadrima) n
Daj.?? Nikaj n Merteur tu Kisha e Nikajvet.?? Merteur e Krasniqe t
u Blni i kuvendit (Selmaj)..1113. Burrat e bashkuern n kuvend
rrijn n gjyms rrethit: asht qi t mndt shofin shoqi shoqin e po u
thirr kush. t kt shteg per me u duk nder Kren ePleq..1114. Burrat
e dheut n kuvend rriin t'armatisun..1415. S te jen n kuvend
burrat e dheut, s'k tager kush i huej me u perziender 'ta..1116. Nder
gjygje e peshime Krent e Pleqt rrijn n vedi e Vogjlija n
vedi..1117. Krent e Pleqt rrijn n kuvend mbas prijet e
tagrit..1118. N kuvend, s t flas niani, t'jert do t ndigiojn e t
heshtin..1119. ashtjet e vogla e t kapmet, qi k katundi shoq me
shoq, Pleqt ekatundit bashk me Sterpleq e Vogjli kan tager me i
zhgarkue.
.1120. ashtjet e randa, qi i perkasin njij fisi mbar, do t peshohen e
do tpleqnohen prej Krenvet t fisit bashk me Pleq, Sterpleq e
Vogjli..1121. ashtjet, qi i perkasin njij krahine mrr - ase shtetit, -
do t peshohennder kuvende t pergjithshme: "burr per shpi"..1122.
Fiala e rand nuk bahet n kuvend..1123. Kanja s'bn qi t shahet
kush n kuvend, po bani kush kt pn, do tgiobitet mj n 5
desh..1124. Po i th kush kuej, se rrn ne kuvend, do t giobitet mj
n 500 grosh..1125. Po i a shkrepi kush kuej armen n kuvend,
shpija i digjet e siellsi i armsgrihet kuvendisht e shkon
gjakhups.NYE I NJIQINDEPESDHETT.Dera e Gjon
Markut..1126. Dera e Gjomarkut sht themeli i kans..1127. Xen
kryet e vendit n do vend e kuvend..1128. Nuk mnd t
leitet..1129. Nuk mnd t sodumet..1130. Nuk mnd t xieret prej
vendit..1131. Pertei ksaj Dere sk vazhdim ashtjesh..1132. Ka
tager me mledh kren e Vogjli n ras t kuvendevet t
pergjithshme..1133. S her t'a lyp nevoja k tager me derdh
kasneca per t grishun tdheut "burr per shpi" e me i mbledh n
Sh.Pal..1134. N do gjygj a pleqni k tagrin e fjals s
kputne..1135. Ka tager me sodum e me xjerr prei vendit..1136.
Ka tager me dnue per dek: "kortart jn t fisevet, kryet sht
tGjomarkut"..1137. Ka tager me i a hjek prijen a parin atii, qi t
xhet n hjeksi e tradhti tvendit. -Porse nuk mnd ti epet kuei jashta
vllaznijet, tu kn trashigimplanguer-tagruer..1138. Ka tager pjese
n do giob..1139. Ka tager mbi 500 grosh per do vras.
.1140. Para s t dal me kren e Vogjli t fsevet, per zbatim t
kannevetndeshkimore, do t'a shtroj pengun, e po u gjet n ndonji
fj, do t pergjegjet simbas kannit..1141. Do ti vhet giobs si do
nenshtetas..1142. Kur del per paitim t dheut, k tager mb "Razogj"
(dy hae buk)..1143. Po u lyp per Poronik cillido i ksaj Dere, xhet
per 12 t panjehun..1144. Kur t dal n'ushtri, k tager prije e
urdhnimi..1145. Per faje, qi j'ne per une zjarmi, edh kt Der e
perket lima (s me bshj).NYE I
NJIQINDEPESDHETEPAR.Krent e fisevet..1146. Krent jn
t part e fiisevet..1147. Krent jn me plang..1148. S i cilli krye
k tager mbi fis t vet: "Kortart jn t fisevet, kryet sht
tGiornarkut"..1149. Nder gjygje e pleqni mbrenda i rrethit t njj
kreut, nuk mnd ti perzihenkrent e fisevet tjera..1150. Kreu i fiisit,
bashk me Pleq e Vogjli t vllaznive k tager me mbajtkuvende me
lidh bes, me b gjygie, me giobit e me leit..1151. Kreu i fisit
nuk mnd t paditet nder kren t fisevet tjera e nuk mndt'a
ngushtoj kush per gjygie e pleqni t bame..1152. Kreu i fisit nuk
mnd t baj vendime a pleqni mbi vendime t kannit..1153. Po
bani kush vj mb kren, kta do t peshohen pre j PIeqvet e
Vogjliss vendit, a edh prej Deret t Giomarkut..1154. Kreu i njij
fisi s'k tager me djeg, me sodum, me gri, me xierr prejvendit.
Lypet Dera e Glomarkut me kren e Vogili t fisevet tjera..1155. Per
t giobitun e t leitun t njij kreu, mjaftojn Pleqt. Sterpleqt e
Vogiliiae fisit..1156. Me u ue kush prej VogjIijet e me vr ndonji
prej krensh aGjiomarkajsh, bjen n gjak si per vras t do
njerit..1157. Kreu i fisit, si do njerl prej Vogjlljet, mnd t giobtet,
mnd t digjet,mnd t leitet, mund t sodumet, mnd t grihet
mnd t xieret prej vendit..1158. Kah pronet e pasunija, kje n fush,
n bjeshk e n vrri, do t shikjohet
tagri planguer i s t cillit..1159. As dera e Glomarkut, as krent e
fisevet e as Pleqt e katundevets'munden me pas ndonji tager mbi gj
e pasuni t tjervet..1160. Vogjlija e fisevet s'i k detyr as kreut e as
Ders s Gjomarkut t dhet etelozen.Oroe:Krent (Flamurtart) e
Malsis s Glakovs: Nikaj, Mertuer, Gash e Krasniqe., kntager mbi
nii rend t'ujit (vad) prej kujrijet, pos atij, qi kn si do shpi.NYE I
NJIQINDEPESDHETEDYT.Pleqt e katundevet..1161. S i cilli
katund k Pleqt e fisit..1162. Pleqt e katundit kn tager me mbledh
katundin n kuvend..1163. Pleqt e katundit nuk kan tager me giobit
as me let kend, p pelqim tSterpleqvet e t Vogjlis..1164. Pleqt e
katundit nuk perjashtohen prej zyrevet t katundit, as prejangarijet e
prejpunve t perbashkta..1165. Pleqt e katundit nuk perjashtohen
prej ushtrijet..1166. Me r n faj Plaku i katundit, do tu a shtroj
pengun Sterpleqvet eVogjlis..1167. Po i u randue katundi me Pleq
ndonjij fisi, Plaku i t randuemit k tagerme e mprojt edh me kren
t fisevet tjera.NYE I
NJIQINDEPESDHETETRET.Sterpleqt..1168. Sterpleqt mbajn
anen e Vogjlis..1169. Sterpleqt kn tager me ue zanin, kr t shofin
s po randohet Vogjlijame gjygje e pleqni kundra kannt..1170.
Sterpleqi bashk me Vogjli a Djelmni fisesh jn giobtar.NYE I
NJIQINDEPESDHETEKATERT.Giobtart..1171. Giobtar thirren
ata, t cillt nemen t kuvendit mbar reshten n vath tgjs s t
giobitunit, per t mrr aq kren desh a qe si mbas t premes s
gjygjitt krenvet, t Pleqvet, e t Vogjlis.
.1172. I zoti i vathit nuk guxon me i ndal giobtart qi mos ti hijn n
vath..1173. Po bani kt pn, burrat e kuvendit dynden t gjith edh
ibrumbullaksohen n der..1174. Po bani s bani flal i zoti i gjs,
kn tager me i a shtue gioben..1175. Giobtart zgiedhin vet desh e
qe per giob e i zoti i gjs nuk mnd tindalin.NYE I
NJIQINDEPESDHETEPEST.Zani i vogjlis nder gjygje..1176. Po
s'i pelqej Vogjlija t dmet e krenvet e t Pleqvet, kn tager mos me
undej n 'to..1177. Krent e Pleqt do t vhen rishtas n peshim t
punvet..1178. Po e tumiren gjygiin e krenvet e t Pleqvet Vogjlija,
kan sht qi tbertasin njij zani: "kamba e huej, kaptinat tona".NYE I
NJIQINDEPESDHETEGJASHTT.Leqija..1179. Me leit, me
goj t kannit, don me thn: me d, me ln mbas dore eme shkep
njij shpi, tuj i a hiekun do tager, hir e nder, si kah katundi, si
kahFlamuri..1180. Katundi k tager me leit, por jo me xjerr prej
vendit..1081. Kapucari do t kt kpuct e veta permbas t folmevet
t zott t gjs sevjedhun a t giakut t hupun..1182. Me djeg, me
sodum e me gri s'k tager as katundi p flamur e asflamuri p
katund..1183. Rast per me leit kend jn:a) Kur mos t duei kush
me u lidh me bes me katund a flamur,b) kr t shes kush katundin e
vet me hieksi e trathti,c) kr ti pervaret kush njij gjygjit a vendimti t
folun kuvendisht prej katundit aflamurit;d) kr t baj kush ndo'i faj t
dhnshem n katund, n flamur a jasht ktyne emos ti shtrohet
gjygjit,e) per dhn t barne jashta katundit a flamurit, po s'u gjegj
fajtori me shtruepengun n katund e n flamur t vet, kta hjekin dor
prej 'tij, tuj u a lnshtegun t lir gjithnjatyne, qi kjahen mb't t
bjn shka t duen me 't..1184. Po nguli katundi edh i a ndali doren
flamurit n t djegun a n tsodumun t njij faqeziut, qi vrugnoi
katundin a Flamurin me ndo' dhn teper tshemtuerne, flamuri k
tager, a me leit at katund, a me mbledh flamurt tjer,
per me e pr n mend..1185. Po e l ve me t leitun, as merr e as
nep me 't, mi qi t'i shtrohetgjygjit e giobs..1186. Si ti a shtroj
pengun flamuri katundi i pervarun, flamuri e giobit mbaspeshimit t
fjit.,1187. Shpin e fjtorit e djegin, esodumin me bm e me dh, e
shkaktarin e fjitt dhnshem e grijn kuvendisht me gjakhups e robt
i a xjerrin prej vendit..1188. Po kje mbrapshti teper e dhunshme e
sherntueshme, pos t diegunit, tsodumit, t grimunit e t xjerrunit
prej vendit, flamuri edh Shpin i a pret..1189. E premja e shpis sht,
kr ti zhgulin gurt e kater skepeve t shpis perrrz, themelit. - Kjo
bahet, mbasi t digjet shpija..1190. E premja e shpis n kan
shenjon, s gjindj a e asaj shpij e j n t xjerrun prej vendit me lang e
plang e pergjithmon, e perkrah flamuri xhen tdalun fare..1191.
Pasunija e tundshme u bahet giob e e patundshmja do t jes
zmojle(djerr), per kullos t flamurit..1192. Me t leitun nuk
mundet kush i katundit me marre e me dhn; e, pomuer e dha kush,
jt i leitun edh aj e bjen n'ato ndeshkime si i leituni..1193. Trajta
e t leitunit sht njikjo: "Me d kend per mort e per gjell". -
"Meleit kend per mort e per darsem e per uhn e miellit".NYE I
NJIQINDEPESDHETESHTATT.Zjarmi, t sodumt e t
grimunt..1194. Digjet, sodumet, grihet katundisht xieret prej vendit
me lang e plang:a) aj, i cilli i shpifet n pn t rand a vn dor a
vret Priftin;b) kush vret mikun n bes, grihet, giobitet, digjet e xieret
prej vendit:c) kush vret per fis, digjet, giobitet e xieret prej venditd)
kush vret mbas pajtimit t gjakut, digjet, giobitet e xieret prej
vendit,e) kush vret "Vra e hup". digjet, giobitet e xieret prej vendit;f)
kush vret gjaksin n bes t vet.. grihet,digjet, giobitet e xieret
vendit,g) kush vret t kushrinin, per me u b i zoti pasunis s tij,
grihet, digjet,giobitet e xieret prej vendit,h) kush ti laj mbrend
fajtort e Flamurit, digjet, giobitet e xjeret,i) aj fis, qi nuk prin mb
fajtort, giobitet e leitet..1195. Po r kush n ndonji kso fajesh,
grihet katundisht, giobitet, digjet,pernt i prehen, kopshti e veshta i
sodumen e xieret prej vendit me lang e plang..1196. Per Prift t vrm
gjaksi xieret prej vendit per gjithher e per faje tiera, qi ipermendem,
xieret per 5-15 vjet.
.1197. Unen e zjarmit e spaten nuk mnd ti qes kush n pn (as
katundi, asFlamuri e as Dera e Gjomarkut) per pos doret t zot't t
shpis, qi r n faj..1198. Dora e fajtorit do t baj shj n t djegun e
n t sodumun, tuj ishqyptue flalt e dokshme: "I mrrsha t ligat
katundit e Flamurit"..1199. Po s'u gjegj ky me b shj me zjarm e
askush tjeter i shpis s fajtorit.Plaktu i fisit do ti thot ndokuej, qi e
k fajtorin m ngiat e detyra e ktij sht memrr unen e spaten e me i
pri katundit e Flamurit n rrnim, permbas t cilitkatundi e Flamuri
mar do t vj dor n'at rrnirn.OroeE djegmja e shpis per do vras
nuk k kn: kjo pn k hi n veprim von. -Qeverija tyrke e qiti ne
veprim e kasnecija e sa shpijave t forta, me t zi qi e pritikt pn. -
E kerkuemja e giakut prej shpis s dorrasit mar nuk k kn; kt
edishmon edh fjala e kannit "Giaku per gisht": por, per me mrr
gjakun mletas, e pershin mashkullimin e shpis mar deri t damt
zjarmit n'ato 24 or.Vende-vende qiten n pn edh "LEIN" e
gjakut, tuj pershi vllaznin mar. Perdo vras shpija e dorrasit do t
late giob, do t'u epte buk djelmve e Flamurit en Mirdit do t late
dorrasi 500 grosh Ders s Gjomarkut.Lakmimi i pares i dis krenve
e djelmve t Flamurit n shoqni t Pleqvet i shtuemedh i rriten dis
pn, s per me mbush kuleten e mullen.NYE I
NJIQINDEPESDHETETETT.Lajmtari..1200. "Laimtari nuk bn
faj, nuk xhet..1201. Lajrntar thirret aj, i cilli on ne vend porosin e
derguesit..1202. Lajrntari dergohet:a) pre' n shpije t veant t
tietra;b) prei nj ii katundi t tjetri,c) prej niij flamuri t tjetri..1203.
Laimtari bn flalen e niij shpije, t njii katundi a t nij flamuri..1204.
Lajmtari nuk e mrr pergjegjen mbi vedi as t lagja, qi e dargon, as
tlagia, s cills i dergohet; sht bajsi i fjalvet t porosituna..1205.
Lajrntari do t jt i lir n'udh t vet..1206. Lajmtarit nuk i xhet per
faj flala e folun, seps flet n'emen t'atij, qi edergon..1207. Lajmtari
sht miku i derguesit e, po e gjet gj s t jt n kt zyre, i pritetmik
derguesit..1208. Me u pr lajmtari i njij shpije, pretari bien n gjak
me shpi, qi e dergon.
.1209. Me u pr lajmtari i njij katundi, pretari bjen n gjak me
katund..1210. Me u pr lajmtari i njij flamuri, pretari bien n gjak
me flamur, qi edergon..1211. Me u pr lajmtari permbas fjals s njij
flamurit tjeter, bien n glakflamuri me flamur..1212. Me e pr
laimtarin nji 1 katundit t tij, pretari grihet katundisht.NYE I
NJIQINDEPESDHETENANDT.Kasneci..1213. Kasnec a i lajm
thirret aj, i cilli hap e lajmon urdhnat e Kretu t fisit aper der, a prej
njij patalokut t caktuem prej Kreut, prej Pleqsis e prej
Vogjlijet..1214. Zyra e kasnecis sht plangore e trashiguese..1215.
Kasneci i fisit do ti a derdh zanin e ftimit mrr fisit prej Patalokut
tcaktuem..1216. Kasnecat e katundevet do t shkojn per der, kr t
lypen "burr pershpi"..1217. N do rrezik a kercnim kasneci do t
gjindet gati me i dhn "kushtrim"fisit..1218. Kasneci me gjith shpi
sht i perjashtem prej ushtrijet..1219. Kasneci 'nuk mnd tu
mnjanohet punvet e zyrevet t perbashkta tkatundit t vet..1220.
Edh n ndollt Kasneci i xnun nder zyre t fisit a t katundit,
gjindja eshpis s tij do t dalin n pn t katundit.L I B R I I D Y M
B D H E T T
S H L I R I M E E P E R J A S H T I M E
KRYE I NJIZETTETRET.Pjestart e perjashtimevet.KRYE I
NJIZETTEKATERT.Deka..1221. Kanni i Malevet t Shqypnis
shliron e perjashton: I. Kishen:a) prej do teloznet,b) prej dhetimit t
tokvet e t gjs sgjall;c) prej giobet e do ndeshkimit,d) prej do
angarije kah katundi e flamuri,e) e bn pjestar n do giob,
f) ndoren e ndermjetsin i a ruen..1222. - Il. Priftin, i cilli:a) sht
jashtem prej ushtrije,b) po u lyp n b, vehtja e tij xhet per 24
Poronik,c) po vrau kend, s'ndiqet per giak, prndja e tij biejn n
gjak,d) s'ndjek kend per gjak t prnds..1223. - III. Krent e
Flamurit:P u lyp per Poronik nii nder Pleq t mdhaj, vehtja e tij
xhet per 12 Poronik tpaniefun..1224. - IV. Kasnecat: Jashtohen
prei ushtrije..1225. - V. Farketart: Jashtolien prej ushtrje..1226. -
VI. T vorfnin - djal t vetem, qi i k mbet mbi krye shpija e e ma
-:sht i jashtem pre ushtrije..1227. - VII. Gruen: mos-pelqimi i saj
kah kanj:a) per Plak,b) per Kapucar,c) per Poronik, as beja s'i
gjegjet,d) sk za as vend n kuvend,e) s'k trashgim as t prndja as
t burri,f) nuk ndiqet per gjak;h) ndermjetsija s'i dhunohet..1228. -
VIII. Virgjinat (femnat, qi veshen si burr): S'veohen prei grash
tjera,pos qi jn t liar me ndj nder burra, pors p tager zanit e
kuvendit..1229. - IX. Deken:Ata, qi kn deken n shpi, jashtoehn
prej do pne si kah katundi si kahflamuri, si edh kah t reshunt e
ujit t mullijvet. Ket tager e kn prej kannitper nji jav dit rresht. -
Si t mbushet java, do tu pergjegien detyrvet si kahkatundi si kah
Flamuri, edh n kjoft krye a Dera e Giomarkut..1230. Kanni i
Malevet nuk bn qi ti shkaktohet kuej trazim mbi trazim..1231. Kur
t'i des kush njij shpije n katund, per nji jav dit rresht - mbasdeket
- nuk mnd ti bzaj kush t dera per kurrnji pn, qi t'a ket vendi me
eb katundisht..1232. Jaslitohet me gjith giinden e shpis prej do
angarije si kah katundi, sikah flamuri, si edh prej vijash t'arve e t
mullinit..1233. Po desht kush me prit per "krye shndosh" perte
javen, t pres: porskrye tet ditsh kanja i a don pritorin me kn
edh i Ders s Gjomarkut.
.1234. Si t des kush, do t dergohen lajmtart, per me thirr ne
mort..1235. Tu b gjm burrnimi, grrishten edh tundin
krahnorin..1236. Grat vaitoin, por nuk grrishten..1237. Porsa t
vjn kamben n katund t t dekunit miqt, do t vjn n krye jakzat e
gjurdijavet..1238. Kan sht me b gjm mb t dekunin tri hersh.
tuj persritun fjalen "Imjeri un!" nand hersh..1239. Burrnimi nuk
bertasin mb gra, por po i biri mb t'men e i vllai nb
tmotren..1240. Kur t niset kush per me shktie n mort, nuk thot
"Lamtumir", as ithot kush "Udha e mar"..1241. Tuj kalue rrz
vorresh, pntorvet, qi ilin vorrin, nuk u thohet "puna
embar!".1242. N kjoshin miq, u shndoshin kryet, kjen shok, u
thon: "a u lodht, or juni?".1243. Si shokt e katundit t t dekunit,
si miqsija, 'si t pijn kafen, kupzen epshtesin n tok, tuj thn: "Zoti
ju dhasht gajret!" - 'Per t mir" nuk thohet..1244. T treten dit
mbas deket, kushdo qi t vj,l per "Krye shndosh" simbas kafjet, si
edh mbas buket thot: "Zoti ju dhasht gajret! Per t mir
mbassodit!" - Nuk thohet: "Ju shtroft per t mir!".1245.
Gjmatart rreshtohen, tuj perba gjyms rrethit me ftyr kah i
dekuni..1246. "Perejellsat me t dekmin nuk mnd ti kaloin kuej per
der, pos nkjoft udha e madhe a udh katundi"..1247. Tuj
dredhue prej vorresh, s'do t ndalet kush n'udh, por do t shkoi
filln shpi t t dekunit..1248. Si t mbrrijn n'oborr, u dalin perpara
shokt e shpis s t dekunit, umbajn armt, u qesin uj duervet p hi
n shpi e u prijn k treveza, per mehnger Drek..1249. Pa krye s
hngermit t gjith, nuk do t ngrehet kush prej buke..1250. Si t
ohen prej buke, do t dalin jasht t gjith e lain duert para derss
shpis n shek, e cilla do t gjindet plot me uj..1251. Miqt, qi
grishten ftyre n dek t mikut nuk do ti lain faqet e pergjakunaas n
shpi, as n katund t t dekunit e as per udh, por ,si t mbrrijn n shpi
tvet.
.1252. Zija per t dekun t shpis (per burrnim, por jo per gra.) do t
mbahet njivjet..1253. Per fmi nuk mbahet zija..1254. Zija hiqet a
per ndoi t kreme, qi lutet me miq, a per ndo'i dit
tmotmotit..1255. N drek do t gatuej buk grueja e vj..1256.
Grueja me burr nuk mnd t gatuej n drek, as me qit uj duervet,
asme qit raki e as buk me thye..1257. Po ju desht grues me burr t
gjall me gatue n drek, n darsem nukmnd t gatuej..1258. Grueja
e vj nuk mnd t gatuej n darsem, as nuk mnd t qes ujduervet,
as raki, as me thye buk, as me vesh e me iu afrue nuses..1259. Me
ardh n shpi t prndes n pasi bija e martueme e me dek aty
n'atkoh, drekt do ti baj prndja. T prishunat e drekvet do ti baj
shpija e prndse jo e burrit..1260. Po u dha ndo'i ndim shpija e
mikut, kjo xhet nder n kan, por jodetyr..1261. Me u ue prndja
e me bajt trupin e dekun t s bs s vet n shpi tburrit, katundi e
giobit per at siellje shnjerzimi..1262. N, rrios past me s me shti
n dh t bin e vet prndja, vllaznija e fisido ti apin uh..1263. T
prishunat e uhat e drekvet do t lahen n krye t mojit, 'si t hj
idekuni n dh, e nuk mund t shtyhen pertej.Botuar n
www.lezha.net