Ahmet Altan - Kristal Denizaltı

ABC Amber LIT Converter http://www.processtext.com/abclit.
html
ABC Amber LIT Converter http://www.processtext.com/abclit.html

Ahmet Altan

KRISTAL DENIZALTI

indekiler

Biz birbirimizin hibir eyi...

teki...

Kskanmak ve iimizdeki bak

O n beklemek

nsan sevdiini grmediinde...

Mumlar snd, gece bitti

Bir kadnla yaplan ey...

Yzler ve kaderimiz

Proust, ak, efkat

Bir hayattan bir hayata gemek

'Ben bayaym ama yazdklanm yle deildir'

Sonsuz mektup

ilk dme

Gztepe'nin mahut lodoslar

Vens'le Buluma

Kristal denizalt

Ku, Rab, Hayat

Ses

Kelimeler maskelerini karrken

Sradan bir kadn

Pygmalion

ok uzun bir yol...

Birine balanmak

Siz spanyolca bilir misiniz?

Mutsuz dev

Glibrimler ve zamann arafnda /129

Kadn baheleri

iekler ve kibir

Sknetten ka

Ak ayakkablar ve ahlakszlk

Mutluluk yollarnda

Sana...

Biz birbirimizin hibir eyi...

Hafzamzn bizden bamsz bir hayat srdrdnden pheleniyorum bazen; kaybolduunu
sandmz nice an, nice ehre, sz, cmle, yaz, kendi derinliiyle bulanklam kanallarn
inde varlklarn srdrerek yzp duruyor; sonra birden, neredeyse lk gnk kadar taze ve
parlak olarak beliriveriyor; o zamana kadar niye saklanmlard ve o gn ortaya niye ktlar,
bunu hi bilemiyoruz.

Geenlerde, her mevsimden kendinde bir eyler tayan kararsz br sabah vakti, beyaz yelkenler
gibi ien bulutlarla ocuksu bir gnein yaad saklambacn bir yamura m, yoksa lk bir
gne mi dneceim kestirmeye alarak, uzaktan kremal bir pasta gibi gzken uuk sarya
boyanm konaa yaklarken, Goethe'nin Frau von Stein'a yazd bir ayrlk mektubundan bir
satr, grnrde kendisini aran hi kimse olmad halde kp geliverdi.

"Biz birbirimizin hibir eyi olmayacaktk, ama her eyi olduk" diye yazmt Alman iirinin
Zeus'u.

"Biz birbirimizin hibir eyi olmayacaktk..."

Bu ksa mektubun tmn okumak in duyduum ani istekle hemen eve dnp Goethe'nin
Mektuplarm kardm.

Kendisinden yedi ya byk olan, evli ve drt ocuk sahibi soylu kadna bu mektubu yazdnda
Goethe yir-

mi yedi yandayd, btn hayatn geirecei ve "Ben Weimarl bir dnya vatandaym"
diyecei Weimar'a geleli henz biT yl olmutu.

Daha o yanda, ok az yazara nasip olmu olaanst bir hretin tadn karyordu; yirmi alt
yandayken yazd 'Gen Werther'in Aclar' yalnzca Almanya'da deil btn Avrupa'da byk
ilgi grm, ktann hemen hemen her yannda genler Werther gibi giyinip Werther gibi
konumaya, Werther gibi lmeye balamlard. Sokaklarda, Werther'in kitapta anlatlan
kyafetine brnm, altn dmeli mavi frak, sar pantolon, frfrl beyaz gmlek giymi binlerce
gen dolayordu.

Goethe'nin bu kitabnda, ok yakn bir arkadann sevgilisi olan Charlotte Buff'a duyduu ak
ve bu imknsz ak nedeniyle ektii aclar ok iten anlatt iin genleri bu kadar etkiledii
syleniyordu.

Sonunda areyi tutkuyla sevdii kadnn yanndan kamakta ve duygularn yazp kurtulmakta
bulmutu.

O byk akn ertesinde rastlamt bir baka Charlot-te'a.

Charlotte von Stein, zarafeti ve etkileyici kltryle balamt gen yazar kendisine.

Zor bir ilikileri vard.

Sk sk yaptklar kavgalardan birinde Goethe ite o mektubu yazmt.

"Neden sana ac ektiriyorum sevgilim? Neden hep, ya sana ac ektirmek ya da kendi kendimi
aldatmakla geiyor gnler? Biz birbirimizin hibir eyi olmayacaktk, ama her eyi olduk... Seni
artk grmeyeceim. Yldzlar nasl seyrediyorsam, bundan byle sana da yle bakacam
demek."

insana ait btn duygular iirlerinde ve yazlarnda anlatan Goethe, sanki anlattklarn daha iyi
bilebilsin diye Tann'nn kendisine balad btn elikileri ruhunda barndran bir yazard ve
elbette ki bir ak ilikisini tek bir mektupla bitirebilecek birisi deildi.

likileri, Goethe ok daha gen, ama ok daha basit bir kza k olup onunla evlenene ve von
Stein', "Cenazemi onun evinin nnden geirmeyin" dedirtecek lde kzdrana kadar uzun
yllar srd.

'Birbirlerinin hibir eyi olmayacakken her eyi olmaya' devam ettiler.

Hem ok sevdii hem ok beendii biriyle 'onun hibir eyi olmamak' zere yola kp onun her
eyi olmaya varmak, kabul etmeli ki, insann ilgisini eken bir macera.

Hele bunun 'birbirlerinin her eyi olmak iin yola kp birbirlerinin hibir eyi olan' insanlarn
ounlukta bulunduu bir dnyada yaandn dnrseniz, daha batan 'birbirinin hibir eyi
olmamaya' karar vermenin sihrinin etkisinden pek kurtulamazsnz.

"Sen benim hibir eyim olmayacaksn ve ben senin hibir eyin olmayacam" deyiteki
korkun vazgei, hep biraz uzakta kalp aradaki ban, kararlarla, szlerle, aklamalarla, nikh
ktlarna atlan imzalarla, birbirinin sahibi olabilmek iin duyulan isteklerle deil de yalnzca
karsndakine hissedilen sevgiyle srebileceine olan muhteem inan, bir ak bir buuk asr
sonra da hatrlanr klyor elbet.

'Ben senin her eyin olacam' agzll, sevdiin insan kendi varlnla sarp dnyadan
kopartarak, yalnzca kendine ait, bakalarnn girmeyeceinden emin

olduun bir kapal bahe haline getirme arzusunun bo-uculuu, kimse kimsenin 'her eyi
olamayacandan' sonunda insan skntyla bunaltarak, karsndakinin 'hibir eyi olmama'
isteine srklyor herhalde.

Tersine bir yolculuk varm gibi gzkyor.

Hibir eyi olmamaktan balarsan, o geni zgrlk meralarndan 'her eyi olmaya'
ulaabiliyorsun.

Her eyi olmaktan balarsan, ksa zamanda gidecein yer 'hibir eyi' olmamak oluyor.

Hibir eyden balayan macera artarak, oalarak, genileyerek byyor.

Her eyden balayan ise srekli eksilmeye, azalmaya, sonunda yok olmaya mahkm gzkyor.

'Birbirlerinin her eyi olmak', gelip br snra dayanmann, her trl hareketten, kprtdan yoksun
iki kiilik bir hapishanenin temellerini atmann parolasna dnyor.

Sanrm, yeryznde birbirini seven hi kimse 'birbirinin hibir eyi' ya da 'birbirinin her eyi'
olmay bece-rememitir, ikisi de imknszdr nk.

Birbirinizi seviyorsanz 'birbirinizin hibir eyi' olarak kalamazsnz; sevgi hareket eder,
yrmek, ilerlemek, 'her eyi olmaya' doru gitmek ister; sonunda 'her eyi olursanz', ondan
sonras bir ayrlk mektubudur ya da daha fenas, bir sknt ve ka.

Ama yine de bu uzun yryte unutulmayacak epeyce haz ve ac derlersiniz.

Her eyi olma arzusu ise, daha sevgi balarken onun yryecei yollan keseceinden, sknt,
yaanabilecek birok haz daha yaanmadan gelir, vurur sizi.

Goethe 'hibir eyi olmamay' ve 'her eyi olmay' da-

ha yirmi yedi yanda kefetmitir; daha sonra btn hayat akta ve edebiyatta hep bu iki eyi
kefederek geti.

Yirmi altsnda parlak bir hretle talanrken krknda onu derinden yaralayan byk br
baarszl, okuyucularnn kendisini terk ediini, sekseninde ise gelmi gemi en byk air
ilan ediliini grd.

Yirmi yedisinde sevdii kadnn 'hibir eyi' olmamay isterken, yetmi drdnde, kars
ldkten sonra k olduu on dokuz yandaki bir kzn 'her eyi' olmay is

teyerek evlenme teklif edip reddedildi.

'Biz birbirimizin hibir eyiydik' diyen serazat ocuk, 'her eyi olmak' stedii kadn tarafndan
reddedildii iin arabasnda alayarak evine dnen adamn acsn da yaad.

Yazarken 'her eyi' bilen bir yazard, yaarken 'hibir ey' ona mutluluun nasl ele
geirilebileceini retemedi.

Hibir ey ve her ey, hepimiz gibi onun da hayatn altst etti.

teki...

Onlar her eyleriyle vaatkr ve ekicidir; baklaryla, kokularyla, durularyla, "Sev beni"
derler, "sev beni, kimse benim gibi seviemez, benim gibi pemez kimse, kimin dudaklarnda
byle karadut tad var, kim bu kadar gzel kokuyor; ay nda rlplak dolarm,
yamurlarda glerim; dokun salarma, hi bu kadar parlan grdn m, seni yle ok severim
ki kimse benim gibi sevemez."

Kleopatra'dr onlar, Mara Hari'dir, Messelina'dr, Hr-rem Sultan'dr.

'Muse'ler gibi her yolcuyu arklaryla sarho eder, yolundan dndrrler; her gemi onlarn sesini
dinleyebilmek iin felaketlere uramaya raz olur.

Her yerdedirler, her yanda; banz evirdiinizde bir k bulutunun iinden kverirler.

Onlar grnd andan itibaren btn duygular, bilinen ne kadar duygu varsa hepsi,
saklandklar kelerden kuytulardan karak size doru lgn bir kou tutturur; hepsini
tadarsnz, en yakc olanlar, en baharatllar, en lezzetlileri.

Ve, onlar gzya demektir.

Ac ektirir ve ac ekerler.

Kadnlar iin, onlar, bir gn bir yerde mutlaka karlaacaklarn bildikleri, bu karlamay
yrek arpntlaryla, korkarak bekledikleri karanlk ve uursuz hayaletlerdir.

'teki kadn'n eit eit klklara girebileceini bilir kadnlar; en yakn arkada, komu, bir
baka erkein sevgilisi, i arkada, bir davetteki misafir klnda yaklaabilirler; btn kadnlar
dier btn kadnlara kukuyla, 'acaba bu mu, bu en yaknmda duran m teki kadn kacak'
diye bakar, bu meum ihtimale kar daima hazr bekler, gizlice silahlanr, her kadnn rastlad
dier btn kadnlar iin yapt kk yorumlar, eksikliklerinin ya da fazlalklarnn altn usulca
izip her an olabilecek bir atmaya kar biriktirilen cephane olarak tutulur bir yanda.

Kadnlarn en yakn arkadalarn bile hafife ekitirmesi, minik alay oklaryla daha sonra
vurulacak yerleri nceden iaretlemesi, vefaszlklarndan, kt kalpliliklerinden deildir; 'teki
kadn'n hangi kisvenin altndan aniden frlayabileceim bilemediklerinden ama her yerden
kabileceinden emin olmalarndandr.

Kzl bir eytan, kara bir byc, kt kalpli bir orospudur 'teki kadn' kadnlara gre; 'teki
kadn'n hep gldn, hep elendiini, hep kurbanlarn aaladn dnrler; 'teki
kadn'n nasl aladn, erkei gecenin bir vakti evine dnmek zorunda kaldnda kendini nasl
yenik hissettiini, yalnzl nasl bir yenilmi-lik duygusuyla yaadn, kimsesiz gecelerde
Kleopat-ra'nn masum ve gsz bir kz ocuuna nasl dndn bilmezler, bunu
umursamazlar da.

Birisi onlara 'teki kadn'n ac ektiini sylese, en iyi yetimii, en kibar bile bir anda deiip,
"Ne ac ekecek o orospu" deyiverir, "o amacna ulaamad iin alyor yalnzca, mstahaktr
ona."

'teki kadn' ise herkese kar dvr; sevdii erkee, sevdii erkei seven kadna, o kadn
destekleyen

btn kadnlara, kalabalklarn ahlakna, kendi evresine, ailesine kar tek bana vurumak ve
bu olaanst savatan galip kmak zorundadr; 'teki kadn'n yenilgisi ok acdr nk, sava
meydanna bir kez ktktan sonra oradan yenilmi olarak ayrlrsa ona bu meydana kmasn
pahalya detirler, laf dokundurmalarla, alaylarla, dedikodularla onu paralar, bu savaa girme
cesaretini gsterdiine piman ederler.

O yzden bu sava ok iddetli geer.

Arthur Miller'n 'Cad Kazan'nda olduu gibi yenileceini dnen 'teki kadn' btn bir
kasabay eytanlarn istila ettiini ve ba eytann da kendisinin yenilmesine yol aan erkek
olduunu syleyebilir, Catherine de Medici gibi rakibelerinin yemeklerine zehir koydurabilir.

Hibir erkein anlayamad, bilemedii, inanlmaz yntemlerle istihbarat faaliyetleri yrtlr,
iki kadn birbiri hakknda neredeyse en mahrem bilgileri bile kimsenin anlayamayaca
kaynaklardan renir, bu bilgileri deerlendirir, erkee ihbar eder, ihaneti, hatt cinayeti kkrtr.

Eer bu savata iki kadn yeniemeyeceini anlarsa, erkek bir trl karar veremez ve savan biri
lehine bitmesini salayamazsa o zaman beklenmedik bir ey olur ve iki kadn birden o erkei yok
etmek iin urar; yle hrpalarlar ki erkei, onu lmekle kesin bir karar vermek arasnda bir
seime btn vahetleri, btn cazibeleri, btn silahlaryla zorlarlar.

'teki kadn'n ortaya kmasyla birlikte aslnda herkes ac eker.

Bir elencenin, bir istein, bir sevginin, bir balln bu kadar sratle ac ve kedere
dnebildii belki de hayatmzda baka hibir rnek yoktur.

VIII. Henry gibi hkmranln ve kralln cakasn en pervaszca, en marka yaam bir
kral bile Katolik kars Catherine ile sevgilisi Anne Boleyn arasndaki savata skp yeni bir din
icat etmek ve btn memleketin dinini deitirip yllarca bitmeyecek kanl bir din savann
balamasna neden olmak zorunda kalr.

Ama o, kral olduu ve krallar da kadnlar kadar vah-ileebilecei iin, kadnlar arasndaki
sava kazanan Anne Boleyn'i daha sonra o gzel ban vurdurarak cezalandrr.

Her trl duygunun ayaklanp ortaya kt, bu yer yer ok zevkli, yer yer ok ac, efkatle
iddetin i ie getii neredeyse lmcl macerada, tanrlarn ve kadnlarn erkeklere yapt en
byk aka ise, aslnda her kadnn 'teki kadn' olmasdr.

Btn kadnlar ayn zamanda 'teki kadn'dr.

En sradan, en duraan, en kibar, en sadesi, en drst, en gvenilir olan bile bir anda 'teki
kadn'a dnebilir, hayattaki roln kendini bile artabilecek bir sratle deitirir, bir savata
kalabalklar yanna alp 'teki kadn'a kar savarken, bir baka savata kalabalklar karsna
alp herkesle savaa girebilir; 'teki kadn' olmann fettanlna, ekiciliine, yalnzlna ve
acsna bir anda kendini brakabilir, bak, konuuu, yry, salarnn kesimi, grn,
dudaklarna srd rujun rengi aniden deiebilir.

'teki kadn' her kadnn iindedir ve belki de bu yzden onu o kadar iyi tanyp ondan o kadar
nefret eder.

Zevk denizlerinin 'muse'leridir teki kadnlar.

Her kadn 'teki kadn'a dmandr.

Ve, her kadn 'teki kadn' olmay lgnca sever.

Kskanmak ve iimizdeki bak

Ba saplayan karsn isteriz.

Kukunun ya da kaybetme endiesinin hanerini kim iimize sapladysa, onu oradan karma ve
yaramz iyi etme kudreti de yalnzca ondadr nk.

imize yerletii andan itibaren sivri peneli bir kara ku gibi bizi didikleyen kskanl
insanolunun en zmsz dertlerinden biri haline getiren de, areyi o kara kuu iimize
yerletirip bizi aresiz brakanda aramak zorunda kalmamzdr.

O kara ku sanki boynuna takl gizli bir iple onu oraya yerletiren sahibine baldr, o
uzaklatnda kuun peneleri daha da keskinleir, gagas dedii her yeri dalayan zehirli bir
diken gibi daha derine batar; sahibine yaklatka vaheti azalr.

Ve biz, acmz hafifletebilmek iin o kara kuun sahibinin peinden srklenir gideriz. Btn
istediimiz kuun sahibine kimsenin dokunmamas, onun kimseye yaklamamasdr; o birinden
holand ya da birine dokunduu zaman iimizdeki bak kmldar, ku canavar-lar.

eytann yaratt bir gkkua gibidir kskanlk.

iinde siyahtan mora doru her tr karanlk rengin k-prdat bir gkkua, sevdiin
tarafndan sevilmediin endiesinin yaratt keder, istediine dokunamama-nn getirdii
huzursuz yalnzlk duygusu, beenilmedii-

ne inanmann yaratt aalanma, bir bakasnn sana tercih edildiini dnmenin getirdii
eziklik ve fke, alay edilme korkusu, benliine olan gvenini kaybetmenin sonucunda kendini
deersiz grme, bir bakasnn beenisine muhta olduunu hissetmenin zavalll.

Btn bu karanlk, bu yok edici duygular demirden bir kapak gibi kapanr stne.

Kendini tutsak, kskandn zgr grrsn.

Sen kmldayamazken onun her an baka biriyle oynatn hayal edersin.

phelerin bilenir.

Hayaller uydurursun.

Belki de kendini ok aalanm bulduundan, kendinden intikam almak ister gibi, cann en
ok yakacak hayalleri yaratrsn zihninde, onun bir bakasyla nasl sevitiini, neler fsldadn,
neler yaptn en ince ayrntlarna kadar canlandrrsn aklnda.

iyi haberlere inanmakta glk ekersin, kt haberlere ise inanmaya hemen hazrsndr.

Kskanlk baladktan sonra kuku keskin dileriyle yle kemirir ki iinde herhangi bir eye
inanabilecek salam tek bir yap bile kalmaz; uurumlarla dolar zihnin; inanmak istediin,
inanmaktan sevin duyacan her haber, her bak, her sz, her glmseme, ayn
kuyrukluyldzlar gibi, bir anlk bir kla parladktan sonra o uurumlara doru kayp kaybolur.

Ne gariptir, seni sevindiren o glmseyii grp o sz duyduktan sonra, o bir anlk sevinci
yaayp da ardndan kaybedince kukularn eksileceine daha da artar, o glmseyiin seni
aldatmak iin olduunu dnrsn, bu sefer kukularna dmanlk da karr.

Ve bir insann birini hem sevip hem de ona dmanlk duymas kadar tanmas zor bir duygu
ikilii, inann az bulunur.

Bu hal, ban artk iyice derine sapland, kuun kanatlarn aarak lgnca rpnd bir
haldir.

Ba saplayann bile acy yattrmakta zorlanaca bir hal.

Yine onun peindesindir, onun yannda olmak, onu grmek, onun bir bakasna
dokunmadndan emin olmak istersin, ama artk ac, sahibinden bile kopmu, bozulmu bir ordu
gibi denetimden kmtr.

Kskandn her kprdandnda bak derine girer, ku canavarlar.

Acy iliklerine kadar hissedersin.

Bu acdan kurtulabilmek iin lmeyi ve ldrmeyi bile dnrsn.

Othello, byle bir durumdayken karsnn deil de dmann szlerine inanr, o iri ve siyah
elleriyle okamaya kyamad o beyaz boynu skar.

Shakespeare, bir insann iinde, sevdiinden kukulanmak iin ekilecek kt tohum bekleyen
uursuz bir toprak olduunu anlatr bu piyesinde; o tohumun nasl bydn, kskanln her
duygudan daha byk ve daha geni bir aa haline gelip btn br duygulan glgesiyle
rtebildiim gsterir.

Artk her baktnda, eskiden sevgiyi, neeyi, sevinci grdn yerlerde ihaneti ve aalanmay
grrsn.

Birisini istemenin ar bir zincir gibi btn ruhuna dolandn, seni gszletirdiini, seni
senden aldn hissedersin.

Bir yandan zincirini biraz gevetsin, ban biraz ek-

sin diye yalvarr, bir yandan da seni yattracak her sz seni kandracak bir tuzak gibi grrsn.

rpnmaya balarsn.

Ackl ve zavall bir rpntr bu.

Sesin deiir, baklarn deiir, konuman deiir.

Daha nceleri seni gldren bir aka imdi yaralayan bir alay olarak arpar kulaklarna.

fkelenirsin, kabalarsn; aresizliin ackl irkinlii yerleir davranlarna.

Sevilecek yanlarn kaybedersin.

Artk iyilemek bile deildir istediin, zaten iyileebileceine olan inancn da elden
karmsndr; istediin, kskandnn cann actmak, onu cezalandrmak, senin ektiini onun
da ekmesini salamaktr.

Ama bunu pek baaramazsn.

Onun ne cann actmay ne de onu gldrmeyi.

Sklr ve skarsn.

Ac dayanlmaz hale geldiinde, bir gn, aniden kendini kurtulmu, zgrlemi, iyilemi
hissedersin; yalanc bir duygudur bu, sevinle sarlrsn ama, ayn kbuslarda olduu gibi
sarldn o sevincin ksa bir srede yeniden ellerinin arasnda bir kedere dntn fark
edersin.

Bu ksa sevincin ardndan gelen sarsnt ise byk bir aknlk yaratr.

Ama bu sarsnt iyilemenin ilk iaretidir.

Altnda ezildiin, seni sen yapan ve ruhsal mimarisini ayakta tutan btn stunlar birer birer
krp seni kerten o aclara, phelere, aalanmalara daha fazla dayanamayan varln,
neredeyse senden bamsz bir ekilde, hayvans bir igdyle kurtulmak iin silkinmeye
balamtr.

Kurtulu anlar daha sk yaanr olur.

Ancak kskanlktan ve acdan kurtulurken sevgiden de kurtulduunu, sevdiine duyduun
sevginin azalmaya baladn hissedersin ki, bu da baka bir ac yaratr, nk insan birini
severse onu sevmekten vazgeme ihtimalini dnmeye bile tahamml edemez.

stelik ortada kapanmam bir hesap vardr. Sen ac ekmisindir; sevdiini sevmekten,
kskandn kskanmaktan vazgetiinde ektiin acnn intikamndan da vazgeeceksin
demektir.

Hayat gariptir; kskanlk yeni baladnda lgnca kurtulmak ve sevmekten vazgemek
istediinde deil de, kurtulma duygusunun seni zd, vazgemek ihtimalinin seni tedirgin
ettiinde vazgemeye balarsn.

Bu macera bitmektedir.

Bir zaman sonra tmyle kurtulur ve zgrleirsin.

Ama bir vakitler kle olduunu gsteren o damga vurulmutur ruhuna.

Sap krk bir bak, l bir ku iskeleti kalr iinde.

Ba saplayan karr nk; o karmadka, keskinliini kaybetmi de olsa o bak orada
durur.

Baz sabahlar iin titreyerek, zlemle ve kederle uyanrsn; o ban ruhuna sapland anki atei
hissedersin iinde, ama o ate yznde tuhaf bir glmseme brakarak abuk sner.

Ba saplayann karmadn, kapanmam bir hesab tadn hatrlarsn sadece.

O n beklemek

Kendimiz olmaktan kp bir baka kendimiz olduumuz anlar vardr.

El Greco'nun, spanya'y resimleriyle fetheden uzun isimli o tuhaf Yunanlnn resimlerindeki gibi
beyazlap uzadmz, ktan bir duman gibi uyumlu bir salngan-lkla, usulca, kalabalklar
arasnda gezdirdiimiz kesin izgili kimliimizden bir baka kimlie, bir baka esrara getiimiz
anlar.

Masumiyetimizden ya da kalabalklarla paylatmz iin masum gzken alaltc
gnahlarmzdan syrldmz ve gnahkrla ya da kalabalklarla paylamadmz iin gnah
gibi gzken masumiyete getiimiz o belirsiz kapnn eiindeki anlar.

Kesme talardan yaplm duvarlar ngiliz sarmaklaryla sarlm saygdeer binalar,
kafeteryasnda rencilere sunduklar klbalklar ve bana hep mabet gibi gzken geni
ktphanesindeki binlerce romanla aklmda kalan ve bunlarn dnda ders diye okuttuklar her
eyi unutup hayatm boyunca scak bir battaniye gibi sarnacam cehaletimle kucak kucaa
kovulduum harika bir okulda, her naslsa cezaya kalmadm bir gece dier yatl rencilerle
birlikte, okulun her hafta bizim iin getirttii filmlerden birini seyretmitim.

Ve o 'an' ilk orada ylesine etkileyici bir biimde grmtm.

Harikulade gzelliiyle Simone Signoret ile dalgal salar ve ince favorileriyle hep mazlum bir
yakkll tayan Laurence Harvey, yaadklar kk kente yukardan bakan bir tepede, bir
gece vakti bir arabada oturuyorlard.

Aada ehir klyd.

Tepe ise sessiz ve karanlk.

Kesik kesik ve az konuuyorlard.

Adam bir sigara iiyordu.

Kadn uzanp adamn sigarasn alm, kendi dudaklarna koymutu.

rpermitim.

Niye o kadar etkilendiimi anlamamtm.

Ama ondan sonra ne zaman bir kadn uzanp sigaram alp imeye balasa ayn rpertiyi
hissettim ve yllar sonra o nn sihrini kefettim.

Kadnn uzanp sigaray ald an, kalabalklar arasnda dolatrd kimliini brakp bir su
ortaklnn sessiz teklifiyle bir baka kimlie getii and.

O ksack zaman parasnda iki insan arasndaki iliki biim deitiriyor, iki insan birbirlerine
bakalarna gstermedikleri mahrem yzlerini gsteriyordu.

O an, insann btn elbiselerinden soyunup rlplak kald zamanlardan bile daha plak
olabildii tek and ve sanrm her trl plaklktan daha etkileyici ve heyecan vericiydi.

Gizli bir tekilata ye olmak gibiydi ve orada gnlk hayatta grnene hi benzemeyen baka
gerekler vard; deiik parolalar syleniyor, deiik hviyetler gsteriliyordu; imparatorluun
bir paras bir anarist, bir kontes, bir srtk kimlii alyor, baklar, konumalar,

ses tonlar, hatt soluk alma biimleri bile deiiyordu.

Minicik bir hareketle yalnzca karnzdaki insan deil, evrenizdeki btn dnya ekil
deitiriyordu.

Sonra hep Simone Signoret'nin sigaray dudaklarna ilitirdii anlar aradm.

Bazen, bir evin klar hafife lolatrlm salonunda oturup sradan konumalara dalmken,
kadnn sanki hibir ey yapmyormu gibi ayakkablarn kartp ayaklarn altna toplamasyd
o an.

Bazen, dosta yazlm ksa bir notun iindeki beklenmeyen kelimeydi.

Bazen, gzlerinin iine bakvermesiydi.

Bazen, ift anlaml bir akayd.

Bazen, neredeyse hissedilmeyecek kadar hafif bir dokunutu.

Bazen, o gne dek hi dokunmadnz birinin yan yana yrrken kolunuza girivermesiydi.

Bazen de, Ang Lee'nin filmi Buz Frtnas'nda olduu gibi topluca oynanan ve btn kurallar
deitiren oyun.

O filmde, zengince bir semtin 'saygdeer' sakinleri bir akam, sk sk yaptklar partilerden
birinde bulutuklarnda yeni bir oyun oynamaya karar veriyorlard.

Erkekler bir anan iine arabalarnn anahtarlarn atyorlard.

Kadnlar o anaktan bir anahtar ekiyor, anahtar hangi erkein arabasna aitse o erkekle
gidiyorlard.

Ama o gece o erkekle yaadklar macerann en heyecanl n, biraz utangaa yryp o
anaktan bir anahtar aldklar, bu oyunun bir paras olmay kabul ettikleri and; o anda btn
kimliklerini, kurallarn, ahlaklarn deitiriyor, bir bakas oluyorlard.

Ellerini anaa uzatp parmaklarn anahtara dedirdikleri an, geriye dn olmayan bir izgiyi
tanklarn nnde geip bir bakas olduklar and ve o anda heyecan, zevk ve allmam olan
almak iin yaanan bir deiim somutlap billurdan bir heykel gibi herkese grnyordu.

Kalabalktan iki kii deil, bir topluluk ayrlyordu.

Bildikleri bir dnyadan bilmedikleri bir dnyaya geiyorlard.

stelik de 'geilmemesi gerekir' denen yasak bir dnyaya.

ok ok eskiden, iri mavi gzl bir ngiliz kz, geenlerde yeni bir kaseti kan Joni Mitchell'in
kkrtc arklarn sylerdi bana:

'Sen annenden izin almadan seviemez misin benimle?'

O anlar, annelerden alnan izinlerden, toplumsal kabullerden vazgeilen and ite.

Kalabalklarn 'ahlakszca' bulduu, ayplad bir baka hayata adm atyordunuz o anda.

Ahlakszlkla sulanmann karlnda yeni bir kimlik, yeni bir heyecan, yeni bir zevk, yeni bir
su ortakl ve yepyeni bir bamszlk ediniyordunuz.

El Greco'nun resimleri gibi incelip uzuyor, beyazla-yor, o resmin dnda kalanlarla
benzerliinizden kopu-yordunuz.

Kendiniz olmaktan kp bir baka kendiniz oluyordunuz.

Gndzlerinize, kalabalklarnza, annelerinize yabanc bir siz.

Bir kapdan geiyordunuz.

Iktan bir duman gibi salnarak ve iiniz kamam olarak.

En rlplak ve en mahrem halinizle. Ben o hali her grdmde rperirim. Hemen hemen her
hafta cezaya kald iin sinemaya gtrlmedii halde her naslsa o gece cezaya kalmayp kesme
tatan duvarlar ngiliz sarmaklaryla sarlm bir binann karanlk salonunda, Simone
Signoret'nin Lauren-ce Harvey'in dudaklarndan sigaray alp iiini seyreden, bir gn bir kadnn
kendi dudaklarndaki sigaray da alacan hayal eden o kk, serke olan olurum. Yalnzl
ve hayal kurmay bilen haylaz ocuk. Her kadna o ocuk gibi gzlerimi dikip dikkatle bakarm.

Bilirim deiirler.

Kendileri olmaktan vazgeip bir baka kendileri olduklar bir an vardr, onu grebilmek iin
beklerim.

Belki de, uzun yllarda okullarda rendiim bunlardr benim: El Greco'nun resimleri,
romanlarla dolu bir ktphane, bir kadnn bir sigaray iiini grdm bir film sahnesi ve o n
beklemenin ve o n yaamann heyecan.

Bir de Joni Mitchell'in arks belki:

'Sen annenden izin almadan seviemez misin?'

nsan sevdiini grmediinde...

Kskanlklarla, kukularla, hesaplamalarla sren sancl bir akn orta yerindeki bir sevimeden
sonra adam odadan ktnda balayan bir hava bombardmannda ev isabet alyor ve adamn
biraz nce getii blm kyor.

Daha iki dakika nce koynunuzda olan birinin yok olduunu gryorsunuz.

O korkun anda kadn, yaad aresizlik karsnda, aslnda pek de inanmad Tanr'ya
snyor.

Dizlerinin stne kp yalvaryor.

"nandr beni" diyor, "o yaarsa sana inanacam. Ona bir frsat tan. Brak mutluluuna sahip
olsun. Bunu yap, inanacam sana."

Ve Tanr'yla bir pazarla oturup en ok sevdiini geri alabilmenin karlnda Tanrya en ok
sevdiini vermeyi neriyor.

Eer biraz nce o kapdan kan erkek yeniden o kapdan sa olarak dnerse, o erkei bir daha
hi grmeyeceine sz veriyor Tanr'ya.

"insanlar birbirlerini grmeden de sevebilirler, deil mi" diyor, "seni hayatlarnda bir kere bile
grmeden seviyorlar."

Kap alyor, kadnn ldn sand erkek ieri giriyor.

Graham Greene, Zor Tercih isimli romannda, erkein

dnn gren kadnn duygularn yaln bir dille anlatyor.

"O anda Maurice girdi ieri. Yayordu, ite imdi onsuz olmann strab balyor diye
dndm ve yine kapnn ardnda lm yatyor olmasn istedim."

Kadn, sevdii erkee kavumu ve onu kaybetmiti.

Ve onun yaadn grd anda, biraz nceki pazarln arln fark edip, "Keke lseydi"
diyordu.

Bundan sonra, bir insan grmeden de sevmenin mmkn olup olmadn renecekti.

Romandan yaplan filmde, 'Tanr'y grmeden seven insanlarn' birbirlerini de grmeden sevip
sevemeyeceklerini, iki sevgili unutulmas zor cmlelerle tartyordu.

insan sevdiini grmediinde ak biter mi?

Dnsene, Tanr'y bir kez bile grmedik ama onu seviyoruz.

Ama benimki o tr bir sevgi deil, Sarah.

Belki de baka bir tr sevgi yok, Maurice. Ak, bir insan Tanr'y sever gibi sevmek mi, onu
grmeden ama onu hissederek onun varlna bal kalmak m?

Bir dokunua, bir baka, bir sese, bir iarete muhta olmadan, onu besleyecek bir bedene, bir
vaade, bir mide ihtiya duymadan, tek bana da srebilecek kadar gl bir sevgi mi ak?

'Sevmeye devam edebilmek iin onu grmeliyim' demeyecek kadar byk bir iman, byk bir
balanma m?

Bir ruhun bir baka ruha sarlmas ve bu sarl bir bedene gerek duymadan da srdrebilme mi?

'Tanr'y sevdiim kadar severim seni' diyebilmek, bylesine korkun bir balla rza
gstermek mi ak?

Peygamberler bile Tanr'ya bir kere yzn gsterme-

si iin yalvarrken, hi grmeden de ruhunu bir baka ruha adamak m?

Hayatn iinde, insanlarn sevmek iin grmeye ihtiya duyduuna ahit oluyoruz; kaybediler
unutular da getiriyor; bir bedenin aracl olmadan bir ruha ballmz ok srdremiyoruz,
'Tanrmz' olmuyor sevdiimiz; imanmz abuk kaybetmeye, btn inanszlar gibi sevgimizin
srmesi iin bir kant grmek istemeye ok yatknz.

Ama bence, sevgiyi ve ak hayatmzn bu kadar nemli bir paras klan bu abuk vazgeiler
deil; Tan-r'ya 'onu yaatrsan ben onu bir daha grmemeye bile razym, insanlar seni nasl
grmeden seviyorlarsa ben de onu grmeden sevebilirim' diyebilen birilerinin varlna
inanmamz.

'Belki de sevmenin baka tr yoktur' diyen birilerinin romanlarn, filmlerin arasnda dolamas
ve bizim o insanlar hayatta da bulacamza dair midimiz, bizi aka doru eken.

Byle bir midimiz olduu iin iirler, romanlar yazyor, byle bir midimiz olduu iin iirler,
romanlar okuyoruz.

Neredeyse btn hayatn kendi inancyla dverek geiren Graham Greene'in, 'Tanr'y
grmeden seviyorlar, ben de onu grmeden severim' diyen bir satr yazmas, bize akn
ekiciliini yaatan.

Bu satn okumak, bunun gerek olabileceine inanmak, bu hayali benimsemek, bizim sradan
hayatmz, bizim yaadmzdan daha renkli, daha ekici, daha heyecanl klan.

Hi rastlamasanz da 'bir insan sevmenin bir Tanr'y

sevmek gibi bir ey olduunu' yazan birinin varl, sizi, bunu syleyebilecek birinin varlna da
inandrr ve o inantr, bence, sizin hayatnza mana katan.

Aynen, 'Tanr'y grmeden sevmek' gibi siz de bir insann baka bir insan hi grmeden
sevebileceine, o insana hi rastlamadan inandnzda, romanlarn size vaat ettii o kutsal
topraklara girmek iin, o topraklarn snrlarnda iiniz rpererek dolamaya balarsnz.

Birisi tarafndan yle sevilmek istersiniz.

Ve birisini yle sevmek.

Ancak o zaman, gerek bir mmin gibi, ekilecek olan aclar deil, bir tanrs olan bir kinatta
yaamann mucizesini fark edersiniz.

Ac dolu, isyan dolu bir mucize.

'Keke inanmasaydm' dedirtecek, 'keke onu byle sevmeseydim' dedirtecek bir mucize.

Ama btn acsna, btn kederine, btn yalnzlna ramen vazgeilmeyecek bir mucize.

O mucizeyi grenlerin ondan kolay kolay kopabileceklerini sanmam.

nsanlarn btn nankrlklerine, alaylarna, hor grmelerine, inanmamalarna karn tek bana
kendi inancyla yaayan, kendi inancnn yceliinde dier insanlarn zavallln, yetersizliini,
akszln grp, onlar iin zlen ve kendi sevgisine sk skya tutunan bir ahir zaman
peygamberi gibi, bakalarna bombo gzken bir lde, o ln bo olmadn hissederek
yrrsnz.

Sizin bu yrynz, bir gn bir romanda ya da bir yazda bir satra dntnde, sizinle alay
eden nice insann orak ve lo hayatna sizin hayatnzdan bir mit ve k szar.

Byk bir dln ve byk bir cezann sahibisinizdir.

Bir insan bir Tanry sever gibi sevebilecek bir gle dllendirilmi...

Bir insan bir Tanr'y sever gibi sevebilecek kadar gl olduunuz iin de
cezalandrlmsnzdr.

nsanlar Tanr'y grmeden seviyorlar.

Ama Tanr'ya inananlarn ou, bir insann bir baka insan hi grmeden sevmeyi
srdrebileceine inanmyor.

Ben, Tanr'ya inanan Graham Greene'e inanyorum, 'bir insan baka bir insan hi grmeden de
sevmeyi' srdrr.

Benim inancm paylaanlar, bir gn yle sevmeyi ve yle sevilmeyi bekleyecekler; bu inan,
onlarn iine kapatldklar kk hayatlarn snrlarn ykp onlar vaat edilmi hayallere
tayacak.

Bir gn biri onlara diyecek ki:

Belki de baka tr bir sevgi yok, Maurice.


Mumlar snd, gece bitti

Ben, Blbcen-Finecke Baronesi'nin, Kenya'nn bakenti Nairobi'nin biraz dndaki zenginler
mahallesinde bulunan tek katl evini ziyarete gittiimde Barones leli ok olmutu; mze haline
getirilmi evinde, evin sade denmi odalarnda ve arka tarafndaki dingin bahesinde lmn
kederli yalnzl karlamt beni; ssz evin, yer yer yksek palmiyelerle blnen dmdz
imenli geni bahesine bakan taraasndaki bambu koltuklardan birine oturup bir sigara itiimi
ve llere ait anlar paylamann tehlikeli hznn hissettiimi hatrlyorum.

Scak bulutlarla kapl rutubetli bir Afrika sabahnda o taraay o kadar yalnz ve kederli klan
Barones'in deil, onun sevdii ngiliz avcnn lmyd, nk kitaplarn deiik takma adlarla
yazan, asl ismi Karen Blixen olan Barones, kendi lmn deil sevgilisinin lmn anlatmt
romannda, sonra o roman bir film olmu ve dnya, frengili kadn yazarla yakkl sevgilisinin
hazin hikyesini seyretmiti.

Kitaplarnda yk iinde yk anlatmaktan holanan Blixen, kendi hayatn da, en azndan
benim iin, yk iinde bir ykye dntrmt; onun Afrikas benim Afrikamn iine
yerlemiti.

Birok yazar gibi, Blixen de, Tanr'nm yks olan hayatla yazarlarn yks olan sanat, gerek
olanla ger-

ek olmayan yartrmay, hangisinin daha kalc olaca konusundaki gizli bir yarmaya
girmeyi severdi.

Hemingway'e, "Nobel benim deil onun hakkyd" dedirten Blixen, Fatih zgven'in on be yl
kadar nce incelikli bir dille evirdii lmsz yk isimli kitabnda, ykyle gerein
arpt bir hikye anlatmt.

Yzyln balarnda Kanton'da yaayan byk bir zengin olan Mr. Clay'e geceleri Yahudi ktibi
hesap defterlerini, faturalar, muhasebe kaytlarn gsterir, gnlk kaytlar bitince eski defterleri
getirip onlar okumaya koyulur, ihtiyar ve huysuz zengin bunlar dinleyerek uyur, ama bir gn
utanga bir sesle, Yahudi ktibine, faturalardan baka okunabilecek eyler de olabileceini
syler, kitaplar gibi eyler. Ama Yahudi ktibi kitaplar bilmiyordur.

Bunun zerine Mr. Clay bir gemi yolculuunda dinledii bir yky anlatmaya balar, bir gemi
yolculuunda tayfann kendi aralarndaki konumay dinlemitir; bu tayfalardan biri bir gn
limana indiinde zengin bir adam onu bulmu ve ona be altn teklif etmitir.

Yahudi ktibi, "Ben bu yky biliyorum" der, "isterseniz devamn anlataym."

Ve anlatr:

Zengin adam gen tayfay ok gzel denmi bir eve gtrm, ona yemekler yedirip,
araplar iirmi ve onu ok gzel bir kadnn bulunduu bir yatak odasna sokup, dileimin ne
olduunu biliyorsun, demi ve odadan km. Tayfa da o gece o kadnla seviip sabahleyin evini
terk etmi.

Mr. Clay hikyeyi ktibinin de bilmesine arr, "Sen bunu nereden biliyorsun?" diye sorar.

Bunu dnyann btn gemilerindeki tayfalar anla-

trlar, hepsi bu yknn kendi bandan gemesini istedii iin sanki yaam gibi anlatr, ama
aslnda hibir tayfa byle bir yk yaamamtr. Mr. Clay buna daha ok arr.

Gerek deilse neden anlatyorlar?

Bunun gerek olamayacan biliyorlar da onun iin anlatyorlar, gerekten olabileceine
inansalar byle bir yk anlatmazlard.

Bunun zerine Mr. Clay kendi kudretini gstermek iin gerek olmayan yky gerek yapmaya
karar verir; bu yky gerekletirecek, gemilerde anlatlan uydurma bir hikye bundan byle
gerek olacaktr.

Yahudi ktibe, gen bir kadn bulmasn syler.

Ktibin tand, ok gzel kibar bir fahie vardr, gidip o kadna bu ykde rol almasn,
kendisine yz altn vereceini syler, ama kadn bunu reddeder, "Bugn Mr. Clay'in oturduu ev
benim babamn eviydi" der. "Benim ocukluum o evde geti, babam Mr. Clay iflas ettirip eve
el koydu, o evde asla byle bir ey yapmam."

Ktip yz altn verir bunun zerine ve kadn kabul eder.

Kadn eve getirirler; gzel kadn, annesiyle babasnn eski yatak odasnda, ocukken bakt
aynalara bakarak, yz altn karlnda tanmad biriyle sevimek iin hazrlanr.

Mr. Clay'le ktibi limana inip iriyar gen bir tayfa bulurlar.

ykde ne varsa, hepsini aynen yapar Mr. Clay.

Tayfaya yemekler ikram eder, arap iirir ve onu odasna gtrp kadnla sevimesini istediini
syler, onlarn kendi kuklalar olduunu da belirtir.

riyar tayfa on yedi yandadr ve o gne dek hibir kadnla yatmamtr; yaa ondan ok daha
byk olan kadn, mumlarn lo klarnn srrn saklayacana gvenerek kendisinin de on yedi
yanda olduunu syler ve seviirler.

Bu, kadnn o gne dek yaad en muhteem sevimedir.

Sabah hava aydnlanrken, "Mumlar snd, gece bitti" der kadn, "artk gitmelisin."

Denizci, kadnn kendisiyle gelmesini ister. Kadn bunu reddeder, ama gen delikanldan da
hemen ayrlmak istemez; hava aydnlanmaktadr, bir yandan tayfaya sarlrken bir yandan da
gnn ilk klarnda tayfann onun yzn ve gerek yan greceinden korkar.

Mumlar snm, gece bitmi, kadn, ocukluunu geirdii evde, annesiyle babasnn yatak
odasnda, on yedi yanda bir kz olduunu syleyerek para karlnda sevimi ve btn
bunlarn arasnda en ok gen tayfann gerek yan anlamasndan ekinmitir.

Sonunda, "Beni unutacak msn?" diyen kadna tayfa, onu hayat boyunca unutmayacan
syleyerek kar odadan.

Evden ayrlrken knndan kard bir deniz kabuunu ktibe veren tayfa, "Bunu o kadna ver,
kulana tutmasn da syle" der, "denizin sesini dinlesin."

Yahudi ktip de, gen tayfaya, "imdi git" der, "her yerde bu gece yaadklarn, btn yky
anlat."

Bana be yz altn verseler de anlatmam, der tayfa, kim inanr bu hikyeye, asla kimseye
sylemem.

Mr. Clay, bir yky gerek yapmtr, ama gerek hibir zaman anlatlmayacaktr.

Yalan gerei, yk hayat yenmitir.

Blixen, hayatnda en ok sevdii erkei lme kaptrdktan sonra hrete eriip istiridye ve
ampanyayla beslenen bir byc gibi evresine toplanan hayranlarna ykler anlatrken,
herhalde hep yklerin hayat yenmesini, gereklerin hayaller iinde eriyip sahici aclar yok
etmesini diliyordu; ama Nairobi'nin dndaki o tek katl evde bir akam sevdii bir erkein
ldn haber aldnda sanrm hayat yky yenmiti.

Ben o rutubetli ve scak Afrika sabahnda o taraada-ki bambu koltukta oturup baheye
bakarken, bir anlna da olsa, 'mumlarn snp gecenin bittiini' sylemenin insanda nasl bir
strap yaratabileceini ve sevdiini kaybeden kadnn o evde yaad umarsz yalnzln
hissettim.

Hayatn gereini bir anlna da olsa grdm.

Ama itiraf etmek gerekir ki, o gerei bana gsteren, Barones'in o gerekle ilgili yazd
ykyd.

O yk yznden, rutubetli bir Afrika sabahnda bir taraada 'mumlar snd ve gece bitti' ve
benim hayatmn iinde minicik bir alacakaranlk kald.


Bir kadnla yaplan ey...

Baz yazarlar zler insan, onlarn anlattklarn, anlatma biimlerini, kullandklar dili, yalnzca
onlara ait olan szck evliliklerini, onlarn yaratt ve okurken bir paras haline geldiiniz
dnyay, o dnyann kokularn, seslerini, renklerini zler; ben arada bir Lawrence Dur-rell'i
zlerim.

Yazy, hatt zaman zaman fazlaca, iire ok yaklatran slubu, bu slubun iinde insanlar
btn krlganlklar ve sertlikleriyle anlatabilmesi, limon kokular arasndan szlen , ho
kokulu tula tozuyla dolu havay' odama tamas, yazmaktan ald zevki her kelimesiyle bana
hissettirmesi, bitkinleip bedbinletiim, kzgn akllar stnde unutulmu bir deniz kestanesi
gibi kuruduum zamanlarda, aynen onun kadn kahramanlarndan birinin yazara yaptn
syledii gibi 'burun deliklerime bir yaam soluu' fler.

O soluu minnettarlkla iime ekerim.

ime ektiim o solukta benzersiz cmleler, benzersiz anlatmlar vardr, ama cmlelerinden biri,
birok okurun bana geldii gibi, kitabn paras olmaktan kp benim kendi hayatma katlm,
benim param olmutur.

O cmle, Justine'i okuyan herkesin hatrlad cmledir:

Bir kadnla ey yapabilirsin: Ya onu seversin, ya onun iin ac ekersin ya da onu yazarsn.

Bu unutulmaz bir cmledir.

Ama o cmleyi benim iin daha da unutulmaz klan, ok ok uzun yllar nce, bir kadnn sabaha
kar, parlak mor bir gkyznn altnda koyu yeil emsiyeler gibi alan fstk amlarnn
dibinde sorduu bir sorudur:

Bu cmlede 'ya' m olmal, yoksa 've' mi?

Bu cmleyi yazarn yazd gibi 'ya seversin ya ac ekersin ya yazarsn' diye mi kurmalydk,
yoksa 'bir kadn seversin ve onun iin ac ekersin ve onu yazarsn' diye mi?

Soru, kadnlarn birok sorusu gibi ok sade, ok dz ve verilecek cevaba gre bir hayat
tmyle deitirecek kadar tehlikeliydi.

Bir kadna kar olan duygumuzda bir sralama var myd, onu seviyor, sonra ac ekiyor, sonra
yazyor muyduk?

Yoksa hepsi i ie miydi, onu hem seviyor, hem onun iin ac ekiyor, hem de onu yazyor
muyduk?

Bir kadn yazmak, artk onu sevmemek, onun iin ac ekmemek, onu terk etmek manasna m
geliyordu?

Sanrm hepimiz, sevmenin ve ac ekmenin birbirinden kolay kolay kopmadn, alt akntlar
olan bir nehre girer gibi, bu duygulardan herhangi birinden suya girip derinlere doru
daldmzda dier duyguya rastladmz biliyoruz; hayat bize bir duyguyu dierinden
ayklamann pek mmkn olmadn, duygularn orman perileri gibi yalnz balarna
gezmediklerini, her perinin bir de zebanisi olduunu retti.

Ama sevmekle yazmak arasndaki ilikiyi hibirimiz tam olarak bilemiyoruz.

Belki de soruyu tersinden sormalyz:

Bir kadn sevilmeyi mi, kendisi iin ac ekilmesini mi, yoksa yazlmay m ister?

Sevilmeyi ister, sevilmeyi sever.

Kendileri iin ac eken erkekleri anlatrken seslerine yansyan o efkatli, ac eken erkek iin
zlen, o erkein o acdan kurtulmasn dileyen ve ektii ac iin o erkei kmseyen edann
hemen altndaki, o acy kendi ekiciliinin bir kant gibi gren kadns kibri ve memnuniyeti
hissettiimizde, kendisi iin ac ekilmesini de istediini sezebiliyoruz.

Peki bir kadn yazlmay ister mi?

Bu soruyu bir kadna sorduunuzda ou, belki de hepsi, 'hayr' diyecektir, 'yazlmay istemem';
ama bunu gerekten yazlmak istemediklerinden deil, byle bir istei gereksiz ve alaltc bir
gsteri olarak deerlendirdiklerinden byle syleyeceklerdir.

Bunu derken, kadnlarn yazlmak istemediklerini sylemek istemiyorum, yalnzca bu konudaki
duygularnn gsterdikleri kadar ak ve net olmadn, ok daha belirsiz ve karmak olduunu
sylemek istiyorum.

Birisinin kendilerini yazmasn isterler ve birisinin kendilerini yazmasndan korkarlar.

Bir kadn kendi kendini, bir erkein kendi kendini tandndan daha fazla tanr, bir kadnn esas
ilgi alan kendisidir nk; erkekler kadnlarla ilgilenirken kadnlar kendileriyle ilgilenirler.

Bu yzden kendileriyle ilgili neyi ya da neleri saklamak istediklerini ok iyi bilirler.

Birilerinin kendilerini anlatmasndan sklmaz kadnlar, gnlerce, hatt yllarca kendilerini bir
erkekten dinleyebilirler, onlar korkutan anlatlmak deildir, bunu se-

verler; onlar korkutan nasl anlatlacaklardr, kendileriyle ilgili gerekleri bildiklerinden, bu
gereklerin ne kadarnn karlarndaki erkek tarafndan sezildii konusunda hep ilerinde bir
kuku tarlar.

Btn kadnlar anlatlmak isterler, biri kendilerini yazsn isterler, ama hibir kadn btn
gerekleriyle anlatlp yazlmak istemez.

Onlarn, bir romann kahraman olma konusunda duygularndaki mulaklk, bu elikiden
kaynaklanr.

Syledikleri udur:

Beni anlat, beni yaz ama beni, benim kendimi anlattm gibi anlat, kendimi grdm gibi
deil.

Ama ya onu anlatacak adam, onun kendini grd gibi gryorsa; onun vcudunda
beenmeyip trl giyim hileleriyle saklad yerleri gibi ruhunda beenmeyip eitli akalarla,
fkelerle, gzyalaryla saklamaya alt kusurlarn da fark ediyorsa...

Hibir erkein vcutlarndaki ya da ruhlarndaki kusurlar grmesine, hele bunlar dile
getirmesine tahamml edebileceklerini sanmam.

Belki de bu yzden Durrell'in romanndaki o kadnca soruda 'sevmek' ve 'yazmak' birbirinden
ayrlyordur, bir erkek seviyorsa her eyi yazacak kadar ayrntl ve ak grmemelidir nk.

Belki de bu yzden o kadn bana, "Bunlarn arasnda ve mi var?" diye sorarken, bir erkein bir
kadn, o kadnn kendi kendini grd gibi btn kusurlaryla grp, grdklerine ramen
sevmesinin mmkn olup olmadn sormutur.

Bir erkek, bir kadn, onu yazacak kadar keskin bir ekilde btn kusurlarn aka grp de
sevebilir mi?

Kadnlar sanrm buna 'hayr' diyecekler, 'bizi btn gereimizle gren birinin bizi sevmesi
mmkn deildir.'

Bana sorarsanz, ben, kadn btn kusurlar ve eksiklikleriyle gren biri onlar sever derim.

Ben kadnlarn, vcutlar gibi ruhlarnn da en ok saklamak istedikleri yerlerini severim nk.

Onlarn erdemlerinden ok kusurlarnn ekici olduuna inanrm.

Durrell'inki de dahil btn iyi romanlarda en gzel anlatlan blmlerin kadnlarn 'kusurlar'
olduunu ve erkeklerin bu kusurlara balandn grrsnz.

Yazarlarn, kadnlardan daha iyi bildii tek gerek de budur herhalde.

Yzler ve kaderimiz

Kendi kaderimizin bazen bir baka insann yznn ardnda saklanm olabileceini,
rastlayacamz bir yzn btn geleceimizi deitirebileceini, byle bir ihtimalin hayatmzn
bir kesinde saklandn bilmek, sanrm, ounlukla duraan olan gnlerimize, hibir zaman
yaamayacamza inandmz ama her zaman da yaanabileceinden kukulandmz, ancak
yalnz bamza hayal kurarken gizlendii yerden kartp stndeki tozlarn silkeleyip parlatarak
seyrettiimiz bir heyecan ekler.

Bir insan vardr bir yerlerde, belki de bugne dek hi grmediimiz, hi bilmediimiz biri ve bir
gn ona rastladmzda, evremizdeki hi kimse ondan etkilenmezken, biz onlarn grmedii bir
eyi grp o grdmz ey her ne ise ondan bir daha ayrlamayacamza karar vererek, onun
peine dp bizi nereye gtreceini bilmediimiz lgn bir yolda komaya balayacazdr.

Byle bir olay olmayacaktr, o yz bizim hayatmzda gzkmeyecektir, buna inanrz.

Ama byle bir olayn olabilecei ihtimalinin, hayallerimizin kandillerini yakan n da
iimizde hi sndrmeyiz.

Ve byle olaylar olur.

Ak dediimiz ve k olmadmz zamanlarda bize gerekst gzken efsanenin, yzn
saklayan uzun

peleriniyle aramzda dolap durmasn da daha nceden yaanm hikyeler salar.

Biliriz ki birileri bunlar yaamtr.

Onlarn yaad yangnlarn alevlerinden tututururuz zaten biz de hayallerimizin rasn, her
yangndan bizim paymza da biraz atele biraz k der.

17 Temmuz 1793'te, Paris'te, imdi ad Concorde Meydan olan Devrim Meydan'na giden
yollarda byk bir kalabalk kaynayordu ve o kalabaln arasnda hangi kadere doru
yrdn bilmeyen svireli gen bir adam vard.

O gn o saatte orada bulunmas tamamen bir tesadft.

Ad Adam de Lks't ve eer o gn orada olmasayd ne byle bir ac ekecek ne de biz onun
adn bilecektik.

Kalabalk dalgaland bir an.

Uzaktan bir kan gzkt.

Arabann iinde, krmzlar giymi, parlak kestane rengi salar ensesinden kesilmi, biraz
uzunca yznn solgunluuyla tam bir tezat tekil eden iri marur gzleri inancnn ihtirasyla
parlayan gen bir kadn, elleri arkasndan bal olarak ayakta duruyordu.

ki gn nce, yakaland bir cilt hastal nedeniyle hayatnn byk bir ksmn su dolu bir
kvetin iinde geiren Fransz Devrimi'nin nl liderlerinden Marat'yla, muhaliflerini ihbar
edeceini syleyerek bulumu ve konuurlarken koynundan kard bakla bu hastalkl
devrimciyi kvetinde kalbinden vurup ldrmt.

Yirmi drt yandayd.

O scak temmuz gn giyotine gtrlyordu.

Biraz sonra gmi bak inecek ve ban kesecekti.

isvireli gen adam Corday'n yzn grd.

Daha nce onu hi grmemiti, tanmyordu, sesini bir kere bile duymamt.

Kalabalklar biraz sonra ldrlecek olan Charlotte Corday'a baktklarnda devrimin
liderlerinden birini ldrm bir kadn gryorlard.

Gen adam dierlerinin grmedii bir ey grd.

Onun ne grdn hi kimse bilmiyordu.

Arabann yannda yrmeye balad.

Corday'n gzlerinin balanmasn, dizst ktr-lp bann giyotinin yuvasna
yerletirilmesini ve ban iniini seyretti.

O ksack srede sesini bile duymad bir kadna k olmu ve o kadn sonsuza dek
kaybetmiti.

Aniden k olduu o kadna kavumas mmkn deildi, ama belki daha da actc olan, o
kadnla ilgili hayal kurmasna da imkn bulunmamasyd.

Gen isvireli, idam seyrettikten sonra gidip muhafzlara kendisinin devrime kar olduunu ve
devrimden intikam alacan syledi.

nce tam olarak ne yapmak istediini kestiremediler, ama o kadar ok barp ard ki,
tutuklamak zorunda kaldlar.

Mahkemeye kardlar.

Mahkemede de devrime olan dmanln dile getirip giyotinle idam edilmek istediini syledi;
sevdii kadn gibi lmek istiyordu; sanki bir an grp kaybettii kadna, eer o kadnla ayn
ekilde lrse kavuacana inanyordu.

Sonunda, biraz istemeye istemeye de olsa onu idama mahkm ettiler.

Bir sabah, gmleinin yakasn ve ensesindeki salarn kesip bir kanya koydular.

Onun arabaya biniine tanklk etmi bir tarihinin yazdna gre, lm arabasna 'sevgilisiyle
ilk bulumasna giden bir delikanl gibi' sevinle ve arzuyla binmiti.

Giyotine glmseyerek kt.

Bak indi.

O gen adam, bir yaz sabah bir yze rastlamt; o yz bir ey sylemiti ona ve bu her neyse,
bir daha onu duymayacan dnmeye bile tahamml edemediinden ban istekle giyotine
koymutu.

O yz onun kaderini deitirdi.

Hi yaanmam bir ak, yeryznn en byk ve en unutulmaz aklarndan biri olarak yazld
insanlarn o karmak tarihine.

Bir insann bir baka insan kendi hayatndan bile ok sevmesini salayan ve gcyle herkesi
hem rpertip hem de kendine eken o tuhaf kudret, varln kantlayacak bir hikyeyi daha
ekledi daarcna.

Kaderimiz bazen bir baka yzn ardnda sakldr.

Belki de daha nce hi grmediimiz bir yzn ardnda.

Hepimiz, farknda olmasak da, o yz ararz.

Kaderimizi deitirecek, lm bile bize sevinli bir buluma gibi gsterebilecek o yz.

yle bir yz olmadn dnrz, kaderimizin bir yzle deieceine de inanmayz.

Ama yine de bakarz btn yzlere.

Gemi yangnlarn alevi aydnlatr her yz.

Aralarndan biri bizim aradmzdr.

Hayat ve lm bize baka bir n altnda gsterecek olandr.

Bazlar rastlar o yze. Kaderleri deiir.


Proust, ak, efkat

Sar kapakl, kapann alt kesi kopmu, stne kurunkalemle okunamayan bir szck
yazlm. Varlk Yaynlar'ndan km Swann'n Bir Ak adl kitab nereden bulduumu tam
hatrlamyorum.

Sanrm, ilk sahiplerini oktan kaybetmi eski kitaplarn geliigzel atlvermi olduu, bir
yemek kitabnn altndan bir aheserin kverdii, en sradan macera kitabnn edebiyat
dnyasnn en esiz romanlaryla ayn kaderi paylat, tozlu kt kokan, lo, genellikle ssz
sahaf dkknlarnn iindeki yalnz yolculuklarmdan birinde rastladm ona. Hastalkl bir
oburlukla topladm, eve gidene kadar otobste hepsinden birer ikier satr okuyup tanmaya
altm kitaplarn arasna onu da katm olmalym.

O sralarda, stnde yaz olan her eyi okurdum neredeyse, romanlar, tarih kitaplar, hikyeler,
biyografiler, ok eskilerden kalm, stnde yemek lekeleri bulunan mnler, ila prospektsleri,
vapur biletleri, sinema afileri... Bir iz, bir iaret arar gibiydim; beni br insanlarn arasna
katacak yolu bulmaya, grnrdeki arkadalklarn, aklarn, kavgalarn altnda sakl olan ve
yerinden hi kprdamayan 'yabanclk' duygusundan kurtulmaya, ya evremdekilere nasl
benzeyeceimi ya da benzerlerimi nasl bulacam renmeye urayordum sanki. Tam da bu
sralarda Marcel Proust'la karlaverdim,

sar kapakl kk kitap insanlar hakknda inanlmaz srlar paylayordu benimle.

Bir kadndan holanmayan, onu kmseyen bir erkein, o kadnn tutkulu bir klesi haline gelip
onun tarafndan aalanmasn, bu yzden ektii aclan ve bu bir utan dier uca ilerleyen
duygusal macerann getii yollar inanlmaz bir aklkta anlatyordu.

Grnen insanlarn grnmeyen yanlan vard ve bu yanlar ok ekiciydi.

Proust'un peine dtm.

Bu adam kimdi, nasl yaamt, bunlar nereden renmiti, nasl yazmt, bu yazlar okuyanlar
neler yapmt, her eyi merak ediyordum.

Andre Maurois'nn, Marcel Proust'un Peinde isimli biyografi kitabnn ngilizce evirisini
Tnel'deki Hachet-te Kitabevi'nin tertemiz, kl raflarnda bulduumda, ngilizce kitap
okumaktan nefret ettiim halde hemen alp koa koa eve gittim.

ansma, edebiyat tarihinin en iyi yazlm biyografilerinden birini ele geirmitim.

nl bir doktor olan babas, oluyla marazi bir ak yaayan annesi, zppelikle geen bir genlik,
edebiyat evrelerine verilen ziyafetler, Paris sosyetesinin 'supele-ri', sancl bir ekilde yaanan
ecinsellik, bitmeyen hastalklar, astm krizleri, hovardaca harcanan yllardan sonra perdeleri sk
skya rtl eve kapanp yazlan binlerce sayfalk bir nehir roman ve elli bir yanda, "Artk her
eyi yazdm, lebilirim" diyerek karlanan bir lm.

Yazarn hayat da yazdklar kadar ilgi ekiciydi.

nsanlarn duygularnn tahmin edilemez biimlerde ve tahmin edilemez nedenlerle
deiebileceini, bu de-

iimi handiyse anbean anlatarak bana gsteren roman da, yazarn hayatn da okuduum
gnlerden bu yana ok ama ok uzun yllar geti.

Artk ya ocukluumda beni ok huzursuz eden 'yabanclk' duygusundan kurtulduumdan ya bu
duyguya altmdan ya da tedaviyi biraz da yazmakta aramaya baladmdan, eskisi kadar ok
okumuyorum.

Belki de zaman azalan birinin titizleen kibriyle daha seici oldum, genliimin agzl
hogrsn gstere-miyorum yazya.

Ama yine de, ok gen bir yazar olan Alain de Bot-ton'un Proust Yaamnz Nasl Deitirir
isimli kitabn grnce hemen alp koltuuma gmldm.

Otuz bir yandaki yazar, Maurois'ya kyasla ok daha dalgac bir slupla kaleme almt
kitabn, ama Pro-ust'un yazdklarnn hayatmzdaki karlklarn aratrrken alaya alnmay hak
eden birok zaafmz da incelikli bir mizahla saptamt.

Proust'un alabildiine uzun tutulmu kitaplarnn iinden ekip kard alntlar ise,
evrelerindeki satrlardan soyunup rlplak kalmalarnn keskinliiyle daha ok iliyordu
okuyann iine.

Byklerinin kendilerini esir almaya dnk ilgilerinden bunalan genler herhalde u satrlar
okuyunca annelerini hatrlayacaktr:

"Yalandka, bizi seven insanlar onlara gsterdiimiz ar ilgiyle ldryor; iimizde srekli
uyanan huzursuz edici efkat duygusunu onlara da bulatryoruz." Botton'un kitabn okurken
hayatn minicik gereklerinden nasl byk eserler kartlabileceini kantlayan rnekleri
grmek, Proust'un gazete haberleriyle nasl il-

gilendiini, bo vakitlerinde tren tarifelerini okuduunu renmek de ok ilgi ekici ama, bir
alnt var ki, sanyorum, o cmleyi okuyan herkes ya gemiinde yaadklarn ya da gelecekte
yaayacaklarn o cmleyle daha iyi anlayacak ve byk bir ihtimalle o cmleyi hi
unutmayacak:

"iki insan ayrlrken, efkatli konuan taraf k olmayan taraftr."

efkatle yaralanmam ka kii vardr aramzda?

Ya en incitici, en actc szlerde aresiz kalm bir akn ilann grm olanlarmz?

Bir kopu nnda efkatli bir sarl yerine dmanca grnen bir saldry yelemeyecek ka
insan kar?

Sevildiimizden emin olduumuzda bizi memnun edecek nice davran bundan kukuya
dtmzde bizi unutulmaz bir biimde aalar.

O zaman anlarz ki, duygulara asl renklerini veren, kendi iinde barndrdklarndan ziyade
onlarn yannda duran baka duygulardr; en sevecen duygu olarak kabul edilen efkat,
sevilmemenin yannda ortaya ktnda rengini deitirip hakaret dolu bir teselliye dnr,
saldrganlk terk edilmenin acsyla birlikte belirdiinde, artk o sylenemeyen bir arlk
iaretidir.

Hibiri durduu yerde durmayan, her an renklerini, biimlerini, kokularn deitiren, birbirine
her dokunduklarnda olduklarndan baka bir eye dnebilen ve bizim btn hayatmz
belirleyen duygularmzn, hissettiimiz ama anlamakta, tarif etmekte, yakalayp incelemekte
zorluk ektiimiz iimizdeki o mthi kaynamalarn kklerine uzanp yakalamay; evimize
geceleri gizlice girip bize bazen sevindirici, bazen zc armaan-

lar brakan tuhaf bir yabanc gibi hep varln bildiimiz, ama yzn bir trl gremediimiz
i dnyamzn gerek kimliini tanmay isteriz.

efkatin kimi zaman bizi niye byle irkilttiini merak ederiz.

Ve yllarca yaadklarmz yetmez de bunlar anlamaya, bazen bir satr btn yaadklarmz
anlatverir bize.

Bir hayattan bir hayata gemek

Kutsal kitaplarn anlatt cennet ve cehennem gibi hayatn da, her birinde ayr baheler, ayr
yangnlar, ayr ateler, ayr straplar, ayr sevinler, ayr iekler bulunan eitli katlara
ayrldna, Babil'in asma baheleri gibi teras teras ykselen hayatn hangi katnda duruyorsanz,
yaayacaklarnzn da durduunuz yere gre belirleneceine inanrm ben.

Eer bir erkek, sevgisinin peine den Dante'nin cenneti ve cehennemi dolamas gibi hayatn
eitli katlar arasnda dolamak, bir terastan bir baka terasa gemek isterse mutlaka kendine yol
gsterecek bir kadna ihtiyac vardr; belki yanlyorum, ama bana yle geliyor ki, bir erkek, bir
kadnn yardm olmadan, bulunduu baheden bir baka baheye, iinde kavrulduu yangndan
bir baka yangna tek bana geemez.

Bir erkein dnsel yetenei, estetik birikimleri ne olursa olsun, hayatta durduu kat, iine
doduu kattr, tand ilk kadnn, annesinin onu brakt kat.

Giyim zevkinin bulunmad bir bahede doduysa-nz, giyim zevkinin gelimi olduu bir
baheye sizi ancak bir kadn gtrr; sofralarnn inceliklerle donatlmad bir katta
doduysanz, incelikli sofralarn bulunduu kata sizi gtrecek olan da bir kadndr.

Birlikte olduunuz kadn deitiinde, deien yalnzca bir kadn deildir, hayatn neredeyse
btn dei-

ir; bir baka kata, bir baka baheye geersiniz, orada her ey farkldr.

Dinlediiniz mzik, okuduunuz kitap, yediiniz yemek, gittiiniz yerler, bulutuunuz
arkadalar, hatt taktnz kravat bile deiir.

Arkada braktnz, sizi seven ya da sizin sevdiiniz kadn iin duyduunuz zlem ya da vicdan
azabyla bu-lanklaan yeni duygularnzn yaratt buulu kprtnn iinde beliren taze sevginin
yan banda duruveren tedirginlik de, yalnzca bir trapezden bir trapeze geerken trapezcinin
hissettii o bolua dme korkusundan deil, biraz da bir hayattan bir baka hayata, bir terastan
bir baka terasa atlamann hafife sarho eden aknln-dandr.

Bir kadndan bir kadna gemek, bir hayattan bir baka hayata gemektir.

Yllarca altnz, iinde geirdiiniz zamanda benimseyip farkna varmadan neredeyse baka
bir yaama biimi olmadna inandnz bir hayattan kp duygularn, davranlarn, akalarn,
arkada evrelerinin, konuulan konularn, ses tonlarnn, okul anlarnn, gemi ak
tecrbelerinin, sevime tarzlarnn bambaka olduu yeni hayatn kapsndan girmek ne kadar
artc ve heyecan vericidir.

Elinizde olmadan bu yeni terastan grnen manzarayla eski terasn manzarasn kyaslarsnz,
yadrgatc birok yenilii taze bir akn handiyse sonsuz gibi grnen hogrsyle
benimsemeye alrken zaman zaman yorulup gizlice eski gnlerin bildik, belki skc ama
allm rahatln da zlersiniz. Sonra, eskiden iekleri ve alevleri arasnda gezinirken
ruhunuza ar ar yerle-

mi olan bkknlklar, ypratc eskimilikleri, 'bu hayatn baka katlan da yok muydu acaba' diye
iinizi yoklayan cevapsz meraklar hatrlar, yeni hayatnza sarlrsnz.

Evinden ayrlm ama menziline henz varamam bir yolcunun btn duygulan vardr sizde,
grdkleriniz karsndaki cokunuz, bir yolculuk yapmann keyfi, varacanz yerde sizi
bekleyecek olan iin kurduunuz hayaller, yol yorgunluu, yabanclara kendinizi tantma
zorunluluu, srekli bir sarsnt, vcudunuzun biimini alm bir yatakta yatma istei; birbirine
benzemeyen, birbirinin zdd birok duygu.

Yol boyunca manzara deiir.

Hayatn yeni bir terasna trmanmakta olduunuzu hissedersiniz.

Bir kadn, elinin btn scakln elinize brakarak sizi yeni bir hayata gtrmektedir; bir
misafirlikten kta kapnn nndeki kaamak ve yakc p, deiik sevime fsltlar,
sabahleyin sizin iin yeni olan bir arkcnn syledii ark, size taklan yeni ve mahrem bir isim.

Kadnlara zg usul bir ustalkla, yeni hayatnz iin eksik olan ksmlarnzn tamamlandn
grrsnz, 'o gmleini mi giydin, bu da ok gzel ama bence mavi olan sana daha ok
yakyordu', 'istersen o lokantaya gidelim ama urada bir lokanta var, onu da ok seversin', 'bu
adam okudun mu, geen gn senin anlattklarna benzer eyler yazyor', 'tabii deniz kys da ok
gzel ama bu mevsimde bir da gl var, oras da ok sakin ve gzel oluyor', 'sen hi ata bindin
mi, bence atn stnde ok heybetli grnrdn', 'bugn sana bir koku aldm, bir denemek ister
misin'; nemsiz gzken

btn bu cmleler, kk fra darbeleri gibi size yeni bir hayatn resmini izmektedir.

Eski hayatnzda size ait olan bahenin sizi artk kendinizi kantlamaya zorlamayan gveninin
yerini hafif bir kukuyla harmanlanm bir kendini beendirme arzusu almtr; yenilikleri pek de
itiraz etmeden kabul ederken, deiik hayat biimlerinin ok da cahili olmadnz gstermek
istersiniz.

Hatt bazen, bir nceki terasta kesinlikle reddettiiniz baz davranlar, bu yeni terasta, kendiniz
de kendinize aarak istekle kabul edersiniz; baktnz manzara deiirken siz de
deimisinizdir nk.

Sevgisinin peinde cennetle cehennemi dolaan Dan-te gibi yeni bir hayat dolamaktasnzdr
artk.

Cenneti deiiktir.

Cehenneminin de deiik olduunu greceksiniz.

Kavgalar, aclar, kskanlklar bile farkldr.

Bir erkei hayatn iinde kadnlar gezdirir, hayatn katlan arasnda kadnlar dolatrr.

Zevkli bir kadna rastlarsanz zevkiniz, bilgili bir kadna rastlarsanz bilginiz, esprili bir kadna
rastlarsanz espriniz, zeki bir kadna rastlarsanz zeknz geliir; yeni huysuzluklar, kaprisler,
kavga nedenleri, aclar da renirsiniz.

Ardnzda kalan kadnn size rettiklerine, yeni kadnn rettikleri de katlr.

Her zaman eski kadn anacanz bir an gelecektir; imdi size eskimi gzken o manzarann da
bir zamanlar sizin iin ne kadar yeni olduunu hatrlayacaksnz-dr; bir sevgiliyi deilse bile
zaman zaman bir kardei zler gibi zleyeceksinizdir onu.

Bir kadndan bir kadna, bir hayattan bir hayata geerken heyecannza daima biraz da krklk
karr; tuhaf bir krklktr bu, yalnzca erkeklerin bildii, ocuunu sokaa brakm bir
babannkini andran szl, tuhaf bir vicdan azab; bugn girdiiniz bahenin kapsna onun
bahesinden geerek geldiinizi bilmenin huzursuz borluluu.

Hayat, kutsal kitaplarda anlatld gibi kat kattr; Ba-bil'in asma baheleri gibi teraslar halinde
ykselir.

Bir terastan bir terasa sizi kadnlar gtrr.

Ve bugn durduunuz teras, seyrettiiniz manzara, grdnz hayat, yannzdaki kadnn teras,
manzaras, hayatdr; hayatn hangi katnda durduunuzu, yannzdaki kadnn durduu kat
belirler.

Hayatnz, setiiniz kadndr.

Bir kadn deil bir hayat seersiniz nk.

'Ben bayaym ama yazdklarm yle deildir'

Kalabalklarla sanatlar arasndaki o gerilimli alanda gezinen duygular, sanrm, kolayca tarif
edilemeyecek kadar karmaktr; kalabalklar hem hayranlk duyar hem kmserler, hem sever
hem kzarlar, hem beenir hem kskanrlar, hem ok akll bulur hem ok saf olduklarna
inanrlar.

Sanatlarn, taklit edemeyeceklerine inandklar yaratc yeteneklerinden ok, onlarn toplumun
kurallaryla sk sk atan bamsz kiilikleriyle ve davranlaryla ilgilenirler; onlarn vahilie
yaklaan zgrlklerini kstlamaya, onlarn her trl snrlamaya bakaldran fkelerini
evcilletirmeye urarlar; onlarn eserleri kadar davranlar da tehlikelidir nk; btn kurallar
reddederek baarl olan biri, kendi varoluunu kurallara gsterdii itaate balam insanlar
kukuya drr.

"Yaratcln bize benzemiyor, ama hayatn bize benzesin" derler, bunu dediklerinin bile farkna
varmadan.

Yaptklar bizim yaptklarmzdan farkl olan birinin hayat nasl bizim hayatmz gibi olabilir
sorusunu da sormazlar.

Ve onlara hayali misyonlar yklerler.

"Siz topluma rnek olmalsnz" derler, "ahlakl olmalsnz, drst olmal, iyi kalpli olmal,
efendi olmal, saygl olmal, mtevaz olmalsnz."

Bunlardan hibiri olmaz elbette.

Sanatlar dzenin deil, kaosun ocuklardr.

Bir hortlak srs gibi hem hayat herkesten daha iyi grp hem de hayata herkesten daha
yabanc olarak dolarlar; birilerine iyilik olsun diye deil, doutan sahip olduklar hastalklar,
eksiklikleri, aclar tedavi edebilmek iin yaratrlar.

Katiller, hrszlar, dzenbazlar, sahtekrlar, hainler, vefaszlar, dolandrclar, jurnalciler,
casuslar, korkaklar, yalanclar, kokainmanlar, alkolikler, gsterier vardr aralarnda.

En saygdeer olanlarndan biri Victor Hugo'dur; onun da, zellikle yazarken azgnlaan cinsel
itahn bastrabilmek iin kars, metresi, hizmetisiyle art arda sevitii sylenir; en
saygdeerlerinin hayat bile sizin kalplarnza smaz.

Neredeyse btn klarn yarattklarna yanstmlardr, hayatlarna yalnzca karanlklar
kalmtr.

Onlar kendi llerinizle sevemezsiniz.

Onlara deebilmek iin size benzer yanlarn ararsanz, bulamazsnz.

Mozart'n hayatn anlatan Amadeus piyesinde, Mozart crtlak sesiyle sarayn iinde kzlar
kovalarken kralla karlar, stn ban biraz dzelttikten sonra yle der kendisine aknlkla
bakan krala:

Ben baya biriyim ama yazdklarm yle deildir.

Mozart', Beethoven'i, Wagner'i bir insan olarak sevmeye urarsanz zorlanrsnz; onlar ancak
mzikleriyle sevmek mmkndr.

Wagner'in hayatn anlatan bir belgeselde, mzik anlayn temellerinden sarsan bu tuhaf
dhinin kars Co-

sima'yla ilikileri iin sunucunun syledii sz unutmak pek kolay deildir:

Wagner'le Cosima ok iyi anlayorlard, Cosima, Wagner'i seviyordu, Wagner de Wagner'i
seviyordu.

Kibirli, kstah, saldrgan, bencildirler genellikle.

Ama birka defa adam vuran Villon'u katil diye, Ge-net'yi hrsz diye, Defoe'yu sahtekr diye,
Dostoyevski'yi kumarbaz diye, Balzac' dolandrc diye, Pound'u hain diye, Baudelaire'i
kokainman diye, Poe'yu alkolik diye, Marlow'u jurnalci diye, Ehrenburg'u casus diye, Miche-
langelo'yu bencil diye, Hamsun'u faist diye sanat dnyasndan dlayp onlar tarihin paryalar
diye lanetleme-ye kalkrsanz, onlarn deil sizin hayatnz eksilir.

Onlarn kiilikleri saygdeer deildir belki, ama insanlk onlarn eserleri sayesinde saygdeer
olmutur.

Onlar sizden biri deil.

Sizin bilmediiniz bir karanln ocuklar onlar, sizin bilmediiniz bir acy ektiklerinden
fkeli ve isyankrlar, hayatn eperlerine smayan kanatlaryla ne bu hayat brakp
gidebiliyorlar ne de bu hayatn iinde yaayabiliyorlar; gerek yzleriyle sevilmeyeceklerini
bildiklerinden, alma odalarnda, atlyelerinde, stdyolarnda srekli yeni yzler yaratp
duruyorlar size gstermek iin, ama insafszsnz; yarattklar btn yzleri bir yana itip en
arkadakini, saklanan, gsterilmeyeni grmek istiyorsunuz.

istediiniz, sizden baka trl yaratlm olanlarn zaaflarn bulmak, kanatlarnn arasna
yerletirilmi kamburlar saymak, sonra da sanki kanatlan yokmu gibi onlarn yalnzca
kamburlarn sylemek: "Bak ite kamburlar var."

Var. ok kamburlar var.

Onlarn hepsini sizden nce sayd onlar.

Henry Miller karsn satmt.

Siz karnz satmazsnz, sanmam.

Ama onun gibi de yazamazsnz.

Peki, asla cevap vermeyeceiniz u soruya ne dersiniz:

Onun gibi yazabilmek iin neyi satardnz?

Hibir eyi satmazdnz, onun gibi yazmak umurunuzda bile deil, namuslu, drst olmak
istiyorsunuz, 'pezevenk' olmak istemiyorsunuz.

Olmayn.

Miller de yeteneksiz olmak istemiyordu.

Sanatlarn gerek yzlerini sevmezdiniz, onlar da biliyor bunu, size yeni yzler yapyorlar ite,
onlar sevin diye mzikler, kitaplar, resimler, heykeller yaratyorlar, bir ocuk gibi getirip
gsteriyorlar, biraz alk, biraz sevgi istiyorlar.

Amadeus'ta. Mozart'n dedii gibi:

Ben bayaym, diyorlar, ama yazdklarm yle deildir.

Bugn, kendinize ait olduunu sanarak tekrarladnz birok kelimenin, cmlenin, anlatmn
altnda onlarn imzas; yaral bir canavar, irkin bir ucube gibi saklandklar odalarnda
yarattklar eserlerin esintileri bulunuyor.

O adamlar ldrmek, onlar yok etmek mi istiyorsunuz?

Yok edin isterseniz onlar, ldrn, paralayn.

Ama o zaman dilinizi, szcklerinizi, cmlelerinizi kaybedeceksiniz.

Onlar saygdeer de deillerdi ve hl deiller. Ama

onlarn yaamad, var olmad, gizli odalarnda ac ekmedii bir hayat da saygdeer
olamyor.

Onlar karanlklarn ocuklar.

Ve onlar yok ettiinizde, ne garip, hayatn klar kayboluyor.

Sonsuz mektup

Tutkuyu belki de edebiyat tarihinde en yakc biimde anlatan, okuyucuyu acnn yapayalnz ve
aresiz bir biimde ortaya kt kaynaa gtren ve okuyana da tattrp nasl bir ey olduunu
gsteren o hikyeyi okuduumda, beni de hikyenin kurbanlar arasna katacan, beni insanlarn
gerek dedikleri dnyadan koparp ok daha youn ve etkileyici bir baka gerein iine
kilitleyeceini bile bile, sanki ilk kez okuyormu gibi bir daha okudum.

Scan insann damarlarna zehir gibi akt o temmuz gecesi, Mehul Bir Kadndan Mektup
isimli kitap birden, hi aklmda yokken karma kvermiti.

ehir yorgundu, ben yorgundum, gece yorgundu.

Neredeyse her gece bir baka enliin habercisi olarak gkyzne dalan havai fiekler bile
scaktan yorulmu, neesini kaybetmiti.

'Okuyucularn hayal ettii yazara tam tamna benzeyen, k, zarif, bakml, koyu baklarnda
yumuak bir melankoli bulunan' Stefan Zweig'n, okuyana en kk bir ka yolu bile
brakmadan dokuduu hikyesinin beni bu yorgun gecede esir alacan, iimi karmakark
edeceini biliyordum, ama kaamadm.

O hikyeyle karlatnda, ban evirebilecek olanlardan deildim.

Geceyi ve hayat arkamda brakp hikyenin iine doru yrdm.

Kadnlarn, hi deilse bir ksmnn, bu hikyedeki kadn gibi davranabileceini, korkun bir
kederle sarmalanm bir tutkuyu kendi tenlerinde ve ruhlarnda barndrarak, bir hayat bir
sevdaya adayarak yaayabilecek gc gsterebileceini bir kez daha hissederek sayfa sayfa
ilerledim.

Btn mrn, karlnda hibir ey istemeden bir erkee adam ve lene kadar bu
adanmlktan o erkee bile sz etmemi bir kadnn hikayesiydi bu.

Kadnlarn aclarn ve yalnzlklarn taylarndaki grkemli hzn anlatyordu.

Onlar, bir erkei sevdiklerinde, onu kendi dnyalarnn merkezine yerletirip hayatlarn bu
merkezin evresinde rerken, bu teslimiyeti, acya dayanma glerini zgrle, bir bakaldrya
dntrebiliyorlard.

Bir erkekte zavalllk olarak ortaya kan 'kendinden ve hayatndan vazgeme', kadnlarda
grenleri kanlmaz bir biimde kendine eken parlak bir irade ve kiilik alevi olarak
beliriyordu.

Onlar, erkekler gibi acnn altnda ezilmiyorlard nk.

Onlar, gerekten sevdiklerinde, acy, inesini plak tenlerine sapladklar bir ziynet eyas gibi
tayorlard.

Erkekler, nce 'sevilmeyi' talep ederken, kadnlar nce 'sevmeyi' istiyorlard.

Ve bazen seviyorlard.

Bu sevgiyi yaatmak iin kendilerini feda edebiliyorlard.

Sevdikleri iin kendilerini feda ettiklerinde, bu feda

edite, bir ate kuunun yanndaki strap ve zarafet gzkyordu hep.

Zweig'n hikyesindeki kadnn, sevdii erkek belki bir gn kendisini bir saatliine arrsa, bu
arya hemen koabileyim diye kendisine yaplan btn evlilik tekliflerini reddedip sevdii
adamdan dourduu ocuu bytmek iin kendi vcudunu satmay bile kabul ediini
okuduumuzda, o satrlarda grdmz bir fahie deildi, tam aksine bir ycelmilik, bir
kutsallk gryorduk.

"Belki merak edeceksin ocuumu nasl iyi yetitirdiimi" diye yazyordu kadn, "sakn korkma
sevgilim, ama ben kendimi sattm, zengin dostlarm, zengin sevgililerim oldu. Bilmiyorum hi
fark ettin mi, ben ok gzeldim. Kendimi verdiim her erkek beni sevdi, hepsi bana mteekkir
kald, hepsi bana baland, hepsi bana k oldu; yalnzca sen, sen olmadn sevgilim. Beni
aalyor musun imdi? Biliyorum ki beni aalamyorsun, nk bunu senin iin yaptm, senin
teki 'ben'in iin, senin ocuun iin."

Yapt bu fedakrln karln beklemiyordu kadn.

Ne ocuunu dourduunu, ne onu nasl byttn, ne bana gelen felaketleri haber vermiti
adama.

Btn bunlar erkee anlatmak iin lmn eiine gelmeyi beklemi ve lmeden nce her eyi
anlatan bir mektup yazmt.

"ldmde, bana artk cevap vermek zorunda kalmadnda srrm reneceksin... Eer
yaamaya devam edersem bu mektubu yrtacam ve her zaman olduu gibi susmaya devam
edeceim. Ama bu mektup eline geerse, bir lnn hayatn sana anlattn, aslnda ba-

ndan sonuna kadar senin olan hayatn sana anlattn bileceksin."

Fahieliini anlatrken bile kutsallaabilen kadn, bu kutsal ve fedakrlk dolu satrlar
yazdnda ise sevdii erkee kar belki de ilk kez insafszlayor ve kadnlarn en saf ve fedakr
aknn bile altnda kendine bir yer bulabilen intikamn alyordu.

Bir erkee, kendisi iin ekilen acy, kendisi iin yok edilen bir hayat, o hayat yok olduktan
sonra haber vermek, erkein hayat boyunca duyaca korkun azab hafifletecek hibir imkn
brakmamak, acy incelikle tayan kadnlarn, intikam almak iin korkun bir vaheti de
ilerinde barndrdklarn, o intikamn yakcln hikyeyi okuyan herkese tattrarak
gsteriyordu.

Bir gece bir mektup alyordunuz ve artk lm bir kadnn bir hayat boyu sizi sevdiini, sizin
iin eitli felaketlere gs gerdiini, yapayalnz kaldn reniyordunuz.

Ama yapabileceiniz hibir ey yoktu.

Artk o kadn bulamaz, onunla konuamaz, ona sorular soramaz, sizi lrken yazd bir
mektupla kendisine k eden kadna k olamazdnz.

Kadnn mr boyunca yaad aresizlii ve yalnzl bundan sonra siz, stelik o kadnn kim
olduunu bile bilmeden, hibir mit besleyemeden yaayacaktnz. Kadn btn yaadklarn
yaarken hi olmazsa hep bir midi besleyebilmiti ama size o mit de kalmamt.

O ar ve bunaltc yaz gecesinde, aynen ocukluumda ilk kez okuduumda olduu gibi beni bir
aresizlie ortak eden bu hikyeyi bitirdiimde aslnda hangisi iin daha ok zldm bile
anlayamadm.

Btn mrnce sevdii ve bir defa ufak ocukken, bir defa gen kzken, bir defa da yetikin bir
kadn olarak kez karlat, kk maceralar yaad ve her seferinde belki kendisini hatrlar
diye bekledii erkein kendisini hi hatrlamadn gren bu kadna m, yoksa kendisini seven
kadna ektirdii acy ancak kadnn ld gn renen ve hayatnn geri kalan ksmn hep bu
kadna bir eyler sylemek isteyerek geirecek adama m?

Hangisi hangisinin kurban olmutu?

Kadn kendi akn kendi kararyla yaamt, ama erkek o mektubu aldktan sonra, hi bilmedii,
haberdar olmad bir akn damgasn mr boyunca tamak zorunda kalmt.

Bu hikyeyi okuyan herkes gibi ben de, kadnlarn ak, acy ve intikam, btn snrlar byk
bir gle ve neredeyse onlar dokunulmaz klan bir vakarla yakarak sonsuza doru
geniletebileceklerini bir daha etimde hissettim.

Adn bile aklamayarak, yazd mektubu okuyan erkei bir mehule hapseden kadnn geride
brakt doldurulamaz boluu, mitsizlii ve insafsz hzn yaadm.

Ve hikye bittiinde, yaad srece sevdii yazara doum gnlerinde beyaz gller gnderen
kadnn glleri benim hayatmdan da eksildi.

Mektubu okuduktan sonra 'titreyen elleriyle' yanna brakan yazarn bakt bo vazoda, ben de
kaybolan bir kadnn yzn grdm.

lk dme

Bir kadnn, daha nce hi beraber olmad bir erkein karsnda bluzunun ilk dmesini
zd bir an vardr; iki insann arasndaki ilikinin biim deitirdii, ksa ya da uzun srecek
bir servenin, balad, arkasnda ne tr nazlarn saklandnn bilinmedii mahremiyetin
kanatlarnn ald o an genellikle en hzl geilen, tad en az karlan duraktr.

Birikmi arzularn her trl bendi kerterek hayata doru pskrd o an, duyulan istekle
telalanm bir aceleciliin kurban olunur; gnahkr bir trenin belki de en heyecan dolu, en
grkemli paras, biraz nce yaanm olanlarn yaratt istek ve biraz sonra yaanacak olanlarn
yaratt zlem arasnda, hak etmedii bir zensizlikle atlanr.

stelik, o nn bamszca ortaya kmasna da izin

verilmez.

Btn yasaklar, btn kurallar, kalabalklarn kurduu btn kprleri ykan ilikilerde bile 'ilk
dme'nin ald na varmak iin yine de haritas daha nceden kartlm yollardan,
kurallardan, kprlerden geilir.

Erkekleri daima biraz ocuksu, biraz saf, biraz akn bulan kadnlarn belki de en ocuksu, en
saf ve en akn hallerini ortaya koyan o tuhaf sorunun, bir erkein asla sormayaca, sormay
aklndan bile geilmeyecei, 'Beni benim iin mi, yoksa vcudum iin mi istiyorsun?'

sorusunun cevabnn kadnlarn istedii biimde verilebilmi olmas iin sevimenin sihirli
'dua'snn daha nceden yaplmas, erkein kadna kendini beendirebil-mek amacyla eitli
gsterilerde bulunmas, kadnla ilgili duygularn incelikle dile getirmesi, kadn vcudu iin deil
de onun varl iin istediini birlikte yenen yemeklerle, yaplan konumalarla kantlamas
gerekir.

Kalabalklarn tm kurallarn inemeye hazr bir kadn bile ilk dmenin almasndan nce bu
kurallarn yerine getirilmesini bekler; bunlar yaplmazsa, yaanacak olanlar 'ucuz ve irkin'
olacaktr.

Kendisini 'kendim ve vcudum' diye ikiye blen kadnn, aslnda ok sevdii, aynann karsnda
uzun uza-dya inceledii, beenmedii ksmlarn bin bir giyim hi-lesiyle saklayp beendii
blmlerini ustalkla gzler nne serdii vcudunu, o ilk dme almadan nce hi fark
etmemi gibi yapmas beklenir erkekten. Vcudu sanki kadnn rakibidir. O vcuda elbette
hayran olunmal, o vcuda tapnl-mal ama ilk dme almadan nce asla ondan sz
edilmemeli, ona baklmamal, onunla ilgilenilmemelidir.

Bir kadna gre, 'ilk dme zlmeden' nce onun vcudunu arzulamak, onun vcudunu
istemek, o vcuttan holanmak, onu aalamak, onu o elenceli oyunun eit bir taraf olmaktan
kartp oyunun kendisi yapmak, onunla oynamaktr.

Kadn hep, 'Ben oyunculardan biri miyim, yoksa onun oynad oyunun kendisi miyim?'
sorusunu sorar; erkein hi bilmedii, hi sormad bu soru onun iin nemlidir, o oyunun taraf
olmak ister.

Ve bu tuhaf soru insanolunun hayatndaki belki de

en heyecanl nn o muhteem titreiminin yaanmasn hep engeller.

Her duygunun en saf halini isteyen kadnlarn ehvetin en saf halini aalamalar, ehveti
yaamak iin sevimenin balamasn beklemeleri, ilk dmenin zlmesinden nce mutlaka
baz kurallara uyulmasn istemeleri, en ayrks, en 'ahlaksz' ilikileri bile kurallarn ve kendince
bir 'ahlakn' iine sokar, tertemiz ve snrsz bir heyecan ezberlenmi bir yaknlamann iine
hapsedip onu evcilletirir.

Heyecan ve ehvet, kurallarn dndadr halbuki.

lk dmenin almasnn artlara balanmamasndan-dr.

Kendini, vcudunu, erkei bir oyuna dntrmektir heyecan, kurallar paralamaktr.

Duygulardan hi sz etmeden, belki de hi konumadan, arzuyla dmdz bir ekilde gslerine
bakan bir erkein karsnda, o erkei beenen bir kadnn usulca parmaklarn bluzuna gtrp
ar hareketlerle ilk dmeyi at n dnn.

Hi bilinmeyen, yeni bir oyunun kefidir bu.

Belki de saatlerce srecek bir sevimenin btn ehvetinin tek bir na yklenmesi, minicik bir
hareketle hayatn btn snrlarnn yklmas, zgrle bilinmeyen bir kapdan geilmesi, o
anda hissedilecek duygular herhalde bir fresk gibi bir daha silinmez bir biimde insann
hafzasna ve ruhuna kazr.

O ilk dmenin yle almas btn kurallar yok edecek bir arzuyu eine bir daha ok zor
rastlanacak bir biimde korkusuzca ortaya koyarken arzunun ortaya k biimindeki iddet,
arzunun kendisinden bile daha kuvvetli bir sarsnt yaratr.

Bir insann kendi vcuduna ve arzusuna bylesine tapnmas, o vcuda ve arzuya Tanrsal bir
g ekler.

O n yaayan erkekle kadn gerekten 'zel' bir ilikinin iine sokar.

Bir kadn birok erkekle seviebilir, seviebilecei ok erkek bulabilir; bir erkek de yle, o da
seviebilecei ok kadn bulabilir, ama ka kadnla ka erkek byle bir oyunu oynayabilecei bir
'oyun arkada'na, ilk dmenin byle bir ekilde ald n paylaabilecei ka kiiye
rastlayabilir?

Bir insann kendisine ve arzusuna teslim oluundaki iddeti bir bakasyla paylaabilmesi hayata
ok deiik ve unutulmaz hazlar katar.

Kadnlarn bir yandan kendi vcutlarna bylesine dkn olurken bir yandan da o vcudu
bylesine kmsemeleri, kendi vcutlarn kendilerine rakip grmeleri, heyecan ve ehveti
'duygular' dnyasnn dna atp bu iki duygunun yalnzca yatakta yaanabileceini dnmeleri,
tensel arzunun ilk dme almadan nce ortada grnmesini 'ucuz' bulmalar, ok elenceli bir
oyunun iki tarafndan biri, stelik de ynetimi elinde tutan olduklarna inanamamalar,
sevimenin bir kurallar zincirinin ucuna asldn sanmalar insanlarn hayatndan epeyce bir
eyler eksiltiyor.

Anlar yaayamyor insanlar.

Saatleri, gnleri, haftalar istemeleri anlarn lgn prltsn solduruyor.

Hayat inci dizer gibi anlar birbirine ekleyerek yaamak da var halbuki.

Bir gn insanlar anlarn yakc varln kefedecek.

Yasaklarn, korkularn, kurallarn arkasna saklanlan,

en cesurlar tarafndan bile ancak gnlerden oluan maalarla tutulmaya allan, uzun zamanlar
'soylu' bulunurken hep 'ucuzlukla' sulanan, bana ve sonuna hep bildik bir eyler eklenen, atei
sndrlp iddeti azaltlan anlar; bir vakit gelecek bamszln ilan edecek, btn asilii ile
ortaya kp gizli esaretlerin bildik haritalarn yrtacak.

Kadnlar arzularndan ve vcutlarndan korkmayacak.

Uzun zamanlarn esir ald kadnlar anlarla zgrle-ecek.

Ve onlarn zgrl hayatn zgrl olacak.

Gztepe'nin mahut lodoslar

Babamn o harika yazsn okurken, o kelime, birden, yaznn kendi dip uultusu gibi
uuldayverdi iimde: 'Gztepe'nin mahut lodoslar'.

Kelimeler, malahl kadnlar, redingotlu beyleri, asabi gen kzlar, 'hicranl' ak servenlerini,
kkleri, geni ve sessiz baheleri, fstk amlarn, mehtapl geceleri, siyasi cinayetleri, sk
kurallarla belirlenmi kibarlklar, atl arabalar ve ne olursa olsun bozulmayan skne-tiyle,
gemii, kalabalk bir kervan gibi peine takarak iime akverdi.

ocukluumdan tandm aalar hl bahede duruyor.

Babaannemin ktphanesinden bulup gizlice okuduum kitaplar hl hatrlyorum.

O kitaplardan cmleler var zihnimin kuytu kelerinde.

Gztepe'nin 'mahut lodoslarnda' yaanm hayatlar.

O hayatlarn artk unutulmu ayrntlar.

Bir daha hatrlanmamak zere tmden kaybolmak iin, kendilerini hatrlayan son insanlarn da
kaybolmasn bekleyen, gemi hayatlar.

Ben, iinden geldiim o sessiz karanla dnmek zere dnyadan ayrldmda benimle birlikte
ka kii daha ayrlacak bu dnyadan.

Benim tandm, ama ocuklarmn tanmad, hatr-

lamad, bilmedii ka hayat da kendimle birlikte gtreceim.

'Gztepe'nin mahut lodoslarn' yaam, bilinmez ne maceralardan gemi, aclar ekmi,
sevinler grm nice insan, hi yaamam gibi olacak.

Benimle beraber, lodoslu bir sahnenin gerilerinde bekleen epeyce glge de sahneden ekilecek.

Yeni insanlar, yeni konuma biimleri, yeni maceralar, daha nce o sahneden geenleri hi
merak etmeden, dahas oradan gemi birileri olduunu belki de hi akllarna getirmeden,
sahnedeki yerlerini alp ayn, artk gemi olmu o insanlar gibi, kendilerini o sahnenin sonsuz
sahibi sanacak.

Sonra onlar da gidecek.

Onlar hatrlayan son insanlarla birlikte onlarn da glgeleri kaybolacak.

Ve 'Gztepe'nin mahut lodoslar' esmeye, sahilleri, ular kpkl dalgalarla vurulmaya devam
edecek.

Bir grnp bir kaybolan, neredeyse 'geiciliin' simgesi haline gelen, her eyin abucak
grnp kaybolduunu anlatan tebihlerde kullanlan rzgrlarn, insanlardan daha kalc
olduunu, ka babann yazsn okuyan ka ocuk hatrlayacak, hi bilmiyorum.

O rzgrlarla dalp giden o hayatlarn, vakti zamannda ciddiye ald, tartt, konutuu
dertler, meseleler, aclar, o hayatlarla birlikte silikleip nemsizleecek.

Bizi sahneden karan o insafsz ve ebedi rzgr, bizi yalnzca bir karanln kucana
brakmakla kalmayacak, bizim nemli bulduumuz her eyi de manaszlatrp yaadklarmz
kum taneleri gibi yokluun iine savuracak.

imdi benim gemie baktm gibi, bir zaman sonra

bize bir 'gemi' olarak bakacak olanlar, yaadklarmza nasl omuz silkip acyacak, bizi nasl
zavall bulacak.

Belki de, insann zaman zaman, kendi hayatna, kendi dnemine 'gemi' gibi bakmas, zihnini
bugnden alp bir lahzalna da olsa gelecee tamas, bugn yaananlar ve yaananlarn
manaszln daha ak, daha berrak grmesine yardmc oluyor.

O vakit, nemli olanla nemsiz olan birbirinden ayrt etmek, zamann eleini kendi elinde tutup
manaszlklar hayatndan elemek daha kolay geliyor.

Bir dnsenize, bugn yaadklarnzdan hangisi elli yl sonra nemli gzkecek?

Hatt yaadklarnzdan ka hatrlanacak?

Gelecekten kendinize baktnzda, hayatnz tmden manasz bulabileceiniz gibi, bu
manaszlklardan syrlmak, manal bir eyler yaamak isteini de hissedebilirsiniz.

Gztepe'nin mahut rzgrlar dn esiyordu.

Bugn esiyor.

Yarn da esecek.

Glgeler o rzgrlarla savruluyor.

Geici olan her ey, insanlar yaarken onlar ne kadar ciddiye alrsa alsn, kendi deersizliine
ksa srede eriiyor.

O basit ve sradan hakikate ulayoruz.

Bu sahneden kacaksnz, okuduunuz tirat, bir sonraki sahnenin oyuncular ve seyircileri
tarafndan hatrlanmayacak.

Btn o yalanlar, kurnazlklar, kallelikler, sahtekrlklar, eer bir hatrlayan olursa, o
hatrlayanlar sadece gldrecek.

Gelecein, manasz bulmayaca, alay etmeyecei, hrmetle hatrlayaca bir hayat kamz
yaayabileceiz ki?

Gztepe'nin mahut lodosu esiyor.

Malahlar, yeldirmeler, siyah redingotlar, beyaz keten mendiller uuuyor o rzgrda.

Sahipleri oktan kaybolmu.

O sahipleri hatrlayanlar da kaybolacak.

Ka kii hatrlyor Rdvan Paa'nn Gztepe stasyonu knda oluyla birlikte vurulduunu.

O paann adn tayan sokakta oturanlar bile, o sokaa adn veren insanla, olay merak
etmiyordur.

Onlar vuranlar hatrlyor musunuz?

Ali amil Paa'nn kardeini hatrlayan ka kii?

O cinayet, Gztepe'nin lodosla uuldayan kklerinde nasl da heyecan yaratp gnlerce
konuulmu, binlerce insann hayat o cinayetle deimiti.

nsan yaratldndan beri bir 'hayat' yaanyor.

Hayat hep var.

Gztepe'nin mahut lodosu ise u dehet verici soruyu sorduruyor:

O hayat nasl yaanyor?

Lodos esiyor darda.

Eski kkn pencerelerine vurduu gibi vuruyor benim de pencerelerime.

Ben kaybolduumda, o lodoslar daha nce grm ka kii de benimle kaybolacak.

Geriye kalacak olan, u mahut rzgr...

Vens'le Buluma

Bazen dnrm de, kader bana tuhaf huylu bir arabac gibi gzkr; sanki sizi hangi ehre
gtreceini seyahatin bandan belirlemitir de, ehre vardktan sonra baz dnemelerde dnp
adresi size sorar.

Hangi semtte, hangi sokakta, hangi evde yaayacanz kendiniz belirlersiniz.

O dnemelere geldiinizde kararnz ya da kararszlnz izer yolu.

Kararsz kalrsanz eer, arabac o dnemeci geip devam eder yoluna.

Acaba hayatmzn ka dnemecinde kendimiz karar veririz ne yana sapacamza ve acaba
hayatmzn ka dnemecinde kararszlmz yznden bir dnemeci karrz.

Ve o dnemelerde kararmz ya da kararszlmz belirleyen nedir?

Geleceimizin rotasn kararlarmz m, yoksa kararszlklarmz m izer?

Birok dnemete kaderimize 'buradan sap' diye barmak isterken azmz bile amadan,
sesimizi karmadan, geip gitmiizdir.

O dnemete karar verebilirsek, nereye gidecektik hi bilemeden ve bunu hep merak ederek
baka bir menzile, baka bir gelecee, baka bir hayata doru sessizce yolumuza devam ederiz.

Nedir bizi sessiz brakan peki?

Nedir isteimize ramen karar vermemizi engelleyen?

isteklerimizden daha gl nasl bir duygu var iimizde?

Istvan Szabo'nun, neredeyse sanata dman olan 'sanatlarla' Paris'te Wagner'in bir operasn
sahneye koymaya alan Macar bir orkestra efiyle, onun k olduu Amerikal bir sopranoyu
anlatt harika bir filmi vardr, Vens'le Buluma.

Gen orkestra efi bin trl engelin, entrikann, kaprisin arasnda istedii gibi bir mzik
alabilmek iin kvranrken, dnyann en gzel seslerinden birine sahip olan, zeki, gzel, mark
ve genliini ardnda braktndan kaygl sopranoya k olur. ,

Soprano da bu ocuksu, yetenekli ve aresiz efe tutulur.

Macar ef evlidir.

Gzel soprano ise, artk efsane olmu ok nl bir baka Macar efle bir zamanlar bir ak
yaamtr.

Gen ef, sevdii kadn, kars ve hayran olduu eski efin korkutucu efsanesi arasnda skr,
bir yandan da orkestradaki eitli sorunlarn stesinden gelmeye urar.

Btn bunlara ramen birbirlerine aklarndan sz etmeyi ve birlikte olmay baarrlar, harika
seviirler, kadnlarn sevitikten sonra 'bu bir mucize' dedikleri o olaanst sevimelerden.

Bir seferinde prova yaplrken gene orkestrayla efin arasnda sorun kar, ef provay izleyen
sopranonun yanna gelir, "Bunlar azdramyorum" der, "ne yapacam?"

Azdrrsn, der soprano, beni azdrdna gre onlar da azdrrsn.

Bu bir tek cmle bile efe ihtiyac olan gc vermeye yeter.

Ama hayat her zaman bu kadar gzel deildir ef iin.

Sopranoya k olduunu anlayan kars onu evden kovar, soprano, efin evliliini bozmak
istemediinden telefonlarna cevap vermez.

Btn bu karmaaya ramen yeniden bir araya gelirler.

Soprano efe, "Hi kimseye byle k olmadm" der.

ef de olaanst gzellikte sesi olan bu huysuz kadna ktr.

Ve o dneme gelir.

Bir sevimeden sonra yatan stnde rlplak birbirlerine sarlm vaziyette kucak kucaa
yatarlarken, soprano, "Paris'ten sonra ne yapacamz dnyorum" der glmseyerek.

Gelecekle ilgili bir sz bekler eften.

ef sesini karmadan bakar kadnn yzne.

Tek kelime etmez.

Hayatnn belki de en nemli dnemelerinden birinde, kadere, 'buradan sap' diye barmak
isterken sessizce durur.

Soprano anlar.

ef, kadere 'buradan sap' diyememitir.

Operann ve hayatnn 'Vens'yle buluamayacaktr.

Akna ve isteine ramen karar verecek cesareti gsterememi, hayatn bir baka gelecee
dndrememitir.

Kimbilir, belki karsnn ok zleceini dnmek, belki sopranonun kendisinden bkacandan
ekinmek, belki eski ve nl efin hayali altnda ezileceini sanmak, belki de sopranonun
kaprislerinin kendi geleceini boacandan korkmak.

Nedeni ne olursa olsun ef kararn verememitir.

Henz var olmayan 'gelecekle' ilgili korkular, var olan 'an' ve o andaki o olaanst istei
hayata geirmeye engel olmutur.

Kararsz kalm, kader yoluna devam etmitir.

Peki, gelecek nasl olur da 'an' bylesine nemsiz ve gsz klabilir?

Neden insan elindeki 'an' yaamak yerine, geleceiyle ilgili hesaplara taklp kararsz ve sessiz
kalr bir dnemete?

Gelecek belirsiz ve karanlk olduu iin mi, aydnlk ve belirgin olan 'an' bylesine yenilgiye
uratr?

Bilinmeyenden duyduumuz korku, bilinenin aydnl iinde duran istekten kuvvetli midir?

Belirsiz olan belirli olandan gl mdr hep?

O yzden mi, en nemli dnemelerde bazen byle kararsz ve sessiz kalr da, ok sapmak
istediimiz yollara zlemle bakarak dmdz devam ederiz?

Hayatmzn en nemli zaman paras, henz gelmemi olan ve 'gelecek' denilen zaman paras
mdr?

Byle zamanlarda kaderimizi belirleyen 'dn' ya da 'bugn' deil de 'yarn' mdr?

Yarn, bu korkun gcn, bilinmez olmasna m borludur?

Gelecein belirsiz karanlna saklanan korku, bugnn apak isteini neden bir sessizlie
mahkm eder?

ef, o sessizlik nnda bile, o gzel sopranoyu hayat boyunca seveceini ve zleyeceini bilir, o
kadn olmadan geecek olan hayatnn solgunlaacan keskin bir ekilde hisseder.

Yaad acy sessizliiyle kabullenir.

Gelecekten korktuu iin gelecei istedii gibi yaayamaz.

Karar veremedii iin hayatnn yolunu kararszl izer.

Hayatlarmz kararlarmz m, kararszlklarmz m belirler?

'An'n isteklerini 'gelecein' endielerine kurban edenler mi daha mutlu yaar, yoksa gelecein
aclarn kabul edecek kadar gl bir ekilde 'an'n isteine sarlanlar m?

Ka dnemeten 'Vens'le buluamadan' getik acaba?

Ve acaba kamz gelecek korkusu yznden geleceimizi kaybettik?

Kristal denizalt

Benim de o kristal denizaltya binmiliim var.

St buusu gibi solgun maviliin yayld ssz bir sabah vakti, dnp dnmeyeceini
bilmediin bir yolculua kmak iin rpertilerle binip kapaklarn kapatrsn.

Eer dnersen baka biri olarak dneceksindir yolculuundan.

O denizalt bir yere gitmez.

Giden sensindir.

O denizaltnn iinde tuhaf bir yolculua karsn, o yolculukta grdklerini, duyduklarn,
hissettiklerini hi kimseye anlatamazsn, senin anlattn kimse anlamaz nk.

Onlar da vaktinde o yolculua km olsalar bile, kimse kimsenin yolculuk hikyesini
kavrayamaz.

Kristal denizaltnn evresinden geip de senin ieride yaptklarn grenler aarlar sana,
alacak eyler yaparsn gerekten.

O denizaltya binenler kendilerini bile artacak davranlarda bulunurlar.

Bir orospuya k olmaktr o denizaltya binmek.

Bir serseriye tutulmak.

Bir lgnn peinden gitmek.

Btn hayatn bir bencilin yannda geirmek istemektir.

Geleceini, bir dakikasn bile kendine ayrmadan,

verdiin armaann deerini belki de hi bilmeyecek birine vermeye hazrlanmaktr.

Seni seyredenler hastaln dnrler.

'Hastalkl ilikiler' tanmlamasnn iindesindir artk.

Denizaltnn dndakiler, seni iyiletirmek iin sana barrlar, nasihatler verirler, yardm etmeye
abalarlar.

Seslerini duyar ama yalnzca glmsersin.

Fuzul'nin iiridir artk senin duyduun:

'El ek ilacmdan tabib...'

yilemek istemezsin.

Yalnzca, seni hastalkl insanlarn arasna atan deil hastal da sevdiini kim bilebilir ki seni
seyredenler arasnda.

Sen artk Zelda'ya tutulan Fitzgerald, Wagner'e tutulan Cosima'sndr. Kulana sesler gelir:

Senin sevdiin irkin bir kadn; o adam bencil; gvenilmez biri senin gvendiin, hastalkl
bir iliki bu.

Glmsersin.

Onlara yle demek istersin:

ilikinin hastalkl olmas nemli deil ki, nemli olan iki kiinin hastalnn birbirine, birbiri
iin yaratlm iki para gibi uymas.

Zaten hastalkl bir ilikinin olabilmesi, insann o kristal denizaltya binip bilinmez yolculuklara
kmas iin, birbirine tutulan iki kiinin deil, onlarn hastalklarnn birbirine demesi, o
hastalklarn kvrmlarnn denk gelmesi gerekir.

Seyredenler, hastalklarn uyduunu grmezler.

Onlarn grd birbirine uymayan iki kiidir.

irkin bir erkek ve gzel bir kadn gibi, fedakr bir

kadn ve karc bir erkek gibi, sevecen bir erkek ve sinirli bir kadn gibi iki benzemeyen insann
ayn denizaltnn iinde alaryla ve mutluluklanyla tuhaf bir seyahate kmasna aar insanlar.
Sorarlar kendi kendilerine:

Neden bu iki insan ayn kristal denizaltnn iinde? Cevap ok basittir aslnda:

nk onlarn hastalklar birbirine uyuyor. O kristal denizaltya binmiliim var. Hastalklar
hastalklarmn kvrmlarna uyanlara rastlamlm var.

Fuzul'nin msrasn mrldanmlm var:

'El ek ilacmdan tabib...'

tiraf edeyim ki, ilikiler iinde en ok hastalkl olanlar severim, ateimin ykselmesini,
sayklamalarm, kbuslarmla hayallerimin birbirine karmasn, en dokunulmaz yerlerimde
hissettiim szlar.

Hastalnn btn kvrmlar hastalmn btn kv-rmlaryla pen bir kadnla denizaltma
binip ktm yolculuklar.

Solgun bir sabah vakti insanlarn arasndan ayrlm.

Hibir yere gitmeyen bir denizaltnn iinde, hi kimsenin gitmedii yerlere gitmeyi.

Biroumuz ktk bu yolculua.

Evet, sevdiimiz hasta biri.

Evet, bu iliki hastalkl.

Ama bunun ne nemi var, hastalklarmz birbirini tutuyorsa, pen dudaklar gibi deiyorsa
hastalklarmz birbirine.

Hangi salkl iliki byle ateler iinde yanabilir ki, hangi salkl iliki benim grdm
ryalar grebilir ki, hangi salkl iliki byle sancyabilir ki.

Atelerle yanarak, sanclarla kavrularak, lgn ryalarn iinde kvranarak, kristal denizaltda
hastalkl ilikilerin iinde seyahatlere ktm.

Gezdiim scak sahillerin bycleri bana hep ayn eyi syledi:

nemli olan onun sana uymas deil, nemli olan onun hastalnn senin hastalna uymas.

Dolatm tarih sayfalan, ak blmlerinde hep 'hastalkl' ilikileri anlatyordu, kayda gemeye
deer olarak yalnzca onlar bulmutu.

Brahms, Clara Schumann'a byle tutulmu; Yesenin, Isadora Duncan'a hayatn byle armaan
etmiti.

Onlar birbirlerine uymuyordu.

Uyan, hastalklaryd.

Solgun bir sabah vakti kristal bir denizaltya biner, hayatn derinliklerine gidersiniz.

Dnp dnmeyeceinizi bilmeden.

Dnerseniz baka biri olarak dnersiniz.

Kristal bir denizaltya binmiliim var.

Ateler iinde kvrandm.

Ve sizin ateler iinde kvrandnz.

Hi iyilemek istemediniz.

En iyilemek istediiniz, iyilemek iin yalvardnz zamanlarda bile istemediniz iyilemeyi.

Bir kristal denizaltya binip gittim bir gn.

Garip ryalar grdm.

Ku, Rab, Hayat

Ben zamanla akarm.

Bir kum gibi akarm, bir su gibi ve ben zamanla birlikte, zaman gibi bir bolua akarm.

Zamann eli, abanoz renkli bir oymacnn eli gibi kk keskisiyle dolar stmde, bir ocuk
yapar, bir delikanl yapar, bir ihtiyar yapar; her seferinde biraz daha azalarak ekilden sekile
girerim ve vahi ve kaprisli bir eldeki bir dal paras gibi her ekil deitirdiimde ayaklarmn
dibinde hatra denen, bana hem ok yakn hem ok uzak, hem ok bildik hem ok yabanc, esrarl
ve k-mldak bir toz yn birikir.

Ve hatralar oaldka ben eksilirim.

Durmadan, durulmadan, hi oyalanmadan, oyalana-madan, gemi ve gelecek denen iki cam
krenin 'an' denen ince boumundan geerim; an, oymacnn elinin bedenime dedii yerdir,
keski darbelerinin szyla hissedildii yer, gelecein biteviye gemie dnd, gemiin oalp
gelecein azald yer.

Bir kum saati gibi ben kendi gemiime akarm.

Bazen bir akla, bazen bir ihanetle, bazen vuslat olmayan bir ayrlla, szs daha da artan
anlarla gemie akarken gelecee daha ok balanr, hzla oalp beni tutsak almaya uraan
gemiin hkmediciliinden syrlmaya abalarm.

Afrika'daki o kuu dnrm.

O tuhaf ve kk kuu.

Glgesi mora alan koyu ormanlarn, sivri kayalarla dverek akan kpkl nehirlerin, timsahl
bataklklarn, kayp kabilelerin, iek iek uzun kumalara sarnm sk kalal siyah kadnlarn,
mzrak gibi ince erkeklerin, krmz topraklarn, kaak avclarn, diktatrlerin, gerillalarn ve bin
bir eit hayvanatn ktas Afrika'nn gneyinde, aa kuytularna saklanm bir ku yaar.

mr bir gndr.

Bir sabah gnele doar ve yeryznn en kzl gnbatmnda lr.

O bir tek gnde, benim ve benim gibi insanlarn seksen ylda yaadn hi eksiksiz yaayp
tamamlar.

Sonra, Rabbin kutsal kitabnda tm insanlara sylediini hatrlarm:

"Size bir leden sonralk hayat verdim."

Kua hayat diye benim bir gnm, bana hayat diye bilmediim bir bakasnn leden sonrasn
veren kader, kuu, beni ve kinatn sonsuzluunda sakl bilmediim baka birilerini deiik kum
saatlerinden deiik zamanlara, deiik gemilere, deiik hayatlara aktr; ben, benim mrm
bir gnde yaayan kutan daha farkl neler yapabilir, bilmediim birinin 'leden sonras' olan
mrm bir kk ku aresizliinden nasl kurtarrm?

Benim sorum budur.

Bunu sorarm.

Ben kendi soruma bir cevap ararm.

Her yerde bu cevab ararm.

Kadnlarn gslerinde, orospularn koynunda, romanlarda, kavgalarda, isyanlarda,
mahkemelerde, aklarda, aclarda, dostluklarda, savalarda, barlarda, yazlar-

da, sokaklarda, aalarda, her yerde ararm bu cevab.

Belki de derim, beni, benim mrm bir gnde yaayan kutan ayran, bu cevab aramaktr.

Ve benim hayatmn tmn bir gn yaayan kua, bir bilinmeyenin leden sonrasn da bana
veren Rab-be derim ki: "Ben sana, senin bana verdiinden fazlasn vermeliyim."

Ve sorarm kendime, bana verilenin daha fazlasn verebilmek iin ben ne yapmalym?

Ve sorarm Rabbe: "Yarattn senden daha cmert olmak iin ne yapmal?"

Bedenimde her 'an'n darbesini hissederek gemiime akarken, ne yapmalym ki, daha ok
eskiyeceimi bilerek geleceime daha hzl koaym?

Benim btn hayatm, bedenimi, kaderimi, bana dokunduu her an bende bir iz brakarak
deitiren zaman, ben nasl deitiririm, o bende bir iz brakrken, ben de onda nasl kk bir iz
brakabilirim?

Zamanla nasl deebilirim?

Bana sahip olan zamana ben nasl sahip olurum?

Bilirim, zamann efendileri vardr ve zamann tutsaklar.

Ama gariptir kader; ounlukla zamann tutsaklar hayatn efendileri olur; gemilerine zincirli
olanlar ve gzlerini nn keskin prltsndan ayramayanlar gemilerini ve anlarn iktidarla ve
altnla deitirir, isimlerini 'an'n stne yazarlar ve an deitiinde isimleri de silinir; gelecek,
stnde onlarn ismi yazmayan anlarla doarak gelir.

Zamann efendileri ise, ah ite onlar, onlar saraylarda, kklerde, alyili selamlarda, trenlerde,
karanlk

alverilerde gremezsiniz. Gemi, bir deniz gibi hayatn eteklerinden ekildiinde, gelen
gelecek stnde onlarn ismini tar, bedenleri eskise ve yok olsa da, onlar zamann svarileri gibi
gelecein sarsnda oturur hep.

Zamann tutsa olan, isimleri anlara kazl bugnk hayatn efendileri Afrika'daki kk kuu
bilmez.

Rabbin kendisine bir leden sonralk hayat baladn dnmez.

Yllarla sren hayatlar bir kuun bir gnlk mrnden daha fazla iz brakmaz.

Ssldr elbiseleri; parlak niformalar, pahal kravatlar vardr ve hep, "Bana ne vereceksin?"
diye sorarlar zamana.

"Bana ne vereceksin?"

Her andan bir ey kapmaya urarlar ve her an daima onlardan daha fazlasn kapar.

Ben zamanla akarm.

nce bir kum gibi hep gemie akarm.

Azalr, eksilir, hem tandk hem yabanc bir gemiin iinde hatralarla birikir, zamann elinin
bedenimdeki keskin szsn hep duyarm.

Afrika'daki kuu, bana bir leden sonralk hayat balandn ve bir gn bu kum saatinin
krlacan ve gemiimin bir avu kum gibi bir kum frtnasna kanp gideceini bilirim.

Zamann efendilerini ve zamann tutsaklarn dnrm.

Zamanla akarm ben.

Bir kzl akamst, zaman beni brakp bensiz yoluna devam ettiinde, ben zamansz nasl
akarm diye sorarm.

Ve sorarm Rabbe: "Senin bana verdiinden daha fazlasn ben sana nasl veririm?"

Cevap gelmese de ben onu duyarm:

"Zamann zincirinden kurtularak."

Ben zamanla akarm ve umarm ki bir gn zaman bana akar.

Ses

Yeryznden geen milyarlarca insan arasnda, Tan-r'nn ei bulunmaz muhteem bir ses
armaan ettii birka kiiden biriydi Caruso; sustuu zaman herkese benzeyen bir adamd, ama
azm at zaman onun grtlandan hi kimseninkine benzemeyen, billurdan bir elale gibi
aldayan bir ses kyordu.

Sesi, onu btn dier insanlardan ayryor ve farkl klyordu.

Btn dnyay dolayor, konserler veriyor, an, hret, para ve sahne kapsnda sra sra
bekleyen hayranlar kazanyordu.

Bu kouturma iinde bir gn bir kza rastlayp k oldu.

Kz, zengin bir ailenin ocuuydu ve babas 'sesi' kmsyor, nemli olann para olduuna
inanyordu.

Gergin ve zor gnler yayorlard.

Bir gn uzun sren bir turneden sonra Caruso sevgilisinin yaad kente geldiinde, hemen
koup sevgilisini grmek istedi.

Ama onu durdurdular.

Konsere yetimen gerekiyor, dediler, seyirciler seni bekliyor.

Caruso, belki de hayatnda ilk kez, kendini dier insanlardan ayran o olaanst sesinden
yaknd:

Ben ne zaman bir yerde olmak istesem, sesimin baka bir yerde olmas gerekiyor.

Dardan bakanlara, buzlu camdan bir fanusun iinde uuan kl kelebekler gibi gzken ak
maceralarnn rengrenk, hareketli ve her zaman kendi belirsizli-iyle srlanm dnyasnn en
zel ve en trajik lsn, 'erkek, kadn ve yetenek' lsn ve bu lnn kmazn en iyi
anlatan cmleydi bu.

Napolili yoksul bir ailenin on sekizinci ocuu olan Caruso'yu ekici klan, onun kaba kyl
yz, gizli bir kibirle omuzlarn geriye doru atarak yry, hi yanndan ayrmad ocukluk
arkadalaryla akalamas deil, o olaanst, hem yumuak, hem gl, hem melodisinde
Tanrsal bir tn tayan sesiydi.

New Yorklu zengin kz bu Napolili kylye k eden bu sesti.

Caruso'nun sevdii kadnn yanna komasn engelleyen de ayn sesti ama.

Bu yce ses, birletiren ve ayrand.

Geen yzyln sonuyla bu yzyln bana damgasn vuran, plaa kaydedilen ilk sesin sahibi
olan Caruso, her yetenein, her baarnn, her farklln bir bedeli olduunu, yetenekli bir insann
hayatn yeteneiyle paylamas gerektiini, hatt hayatn yeteneinin emrine verip kendi
isteklerini bastrmas ve hayattan geri ekilmesi gerektiini New Yorklu bir kadna k olunca
reniyordu.

Kendi sesi Caruso'yu esir alyor, bu esiz tenorun hayatn istediince yaamasna izin
vermiyordu.

Sesinden vazgeemiyordu.

nk sesi olmad zaman o hi kimseydi.

Sevdii kadna bile verecek sesinden daha iyi bir eyi yoktu.

Ama o sesi sevdii kadna verebilmesi iin, tam o kadna komak istedii srada, sesinin emrine
girmesi, sesinin bulunmas gereken yere gitmesi gerekiyordu.

Ve bunu sevdii kadna anlatabilmesi mmkn deildi.

Kadn, "Neden hayatmz zgrce yaayamyoruz" diye soruyordu, "ak her eye kadir deil
mi?"

Sevdii erkein, aslnda bir erkek deil, erkek grntsnde bir ses olduunu ve grntnn
sese klelik yaptn kavramakta zorlanyordu; Caruso ise tek bir bedenin hem kendisine hem de
sesine hizmet edemeyeceini, bir tanesinin yaamaktan vazgemesi gerektiini hissediyordu.

'insan hayatn zgrce yaamal, aknn peinden gitmeli' d, Caruso iin geerli
olmuyordu.

Aslnda hayatn hangisi olduunu bile bilmiyordu.

Ak yaamak myd hayat, yoksa ark sylemek mi?

kisi birbiriyle atnca hangisini semeliydi?

Hangisini semek hayatn zgrce yaamak olacakt?

Ses mi nemliydi, yoksa sesi iinde tayan beden mi?

Caruso o gn sesinin olmas gereken yere gitti.

Sevgilisine ancak daha sonra koabildi.

Sevgilisi, belki de hi affetmedi Caruso'nun nce kendisine deil de 'sesinin olmas gereken' yere
gitmesini, belki bunu eksik bir akn iareti olarak grd, belki, "Beni yeterince sevseydi nce
bana gelirdi" dedi.

O kadar byk bir sesi tayan bir bedenin hibir zaman tam anlamyla zgr olamayacan
belki de fark edemedi.

Kendi yeteneiyle sakatlanan Tolstoy gibi, laboratu-aryla laboratuarn dndaki hayat arasna
skan Ma-

dam Curie gibi Caruso da sesiyle bedeni arasndaki dv mr boyunca srdrd; her zaman
'sesinin bulunmas gereken yere1 tad bedenini ve hep pimanlklar ve sululuk duygular
yaad.

Daha sonra, sevdii kadnn ailesinin itirazlarna, 'sesinin' aralarnda daima nc bir kii olarak
bulunmasna aldrmadan sevgilisiyle evlenmeyi baard.

Hep kii yaadlar.

Ses oradayd, aralarndayd hep.

Sesin gitmesi gereken yerler vard.

Caruso karsnn yannda kalmak istediinde bile sesinin peinden, sesine lanet ederek gitti.

Hibir zaman akn yaamas gerektii gibi yaaya-mad.

Btn dnya onu hayranlkla dinlerken, o evini ve sevdii kadn zledi.

Bir gn, turnelerinden birinde, bir konserden nce kan tkrd.

O mthi sesin kt grtlak kansere yakalanmt.

Btn srarlara ramen konserlerine ara vermedi.

Hastal ilerledi, ac ekiyordu.

Sanki o byk ses kendi kabn paralyordu.

Kap paraland sonunda.

Ses ve sahibi ayrldlar.

Sesin sahibi gitmesi gereken yere gitti, ses kalmas gereken yerde kald.

Kelimeler maskelerini karrken

Kelimeler, kaplar kanallara alan grkemli konaklarda verilen eski Venedik balolarna gzalc
giysileriyle uuarak katlan yzleri maskeli aristokrat gen hanmlar gibi varlklarn
grdmz, ama kimliklerini bilmediimiz sesler olarak gezinir hayatmzn iinde; yaamak,
sanrm, o kelimelerin tadklar anlamlar renmek, en acklsnn bile syleniinde bir
hoppalk bulunan dizilerinin ardnda saklanan gerek duygulan tanmaktr.

lm kelimesi siyah bir maskeyle, ac kelimesi kzl bir maskeyle, nee szc leylaki bir
maskeyle bir szckler balosunun iinde, o balonun neesini karmadan, hatt o baloya bir eni
katarak yerini alr cmlelerimizde.

O kelimeleri kullanrken handiyse onlarn ardnda bir duygu yn olduunu, bir gerein
saklandn unuturuz.

Sonra o kelimelerden biri maskesini kartverir.

ok sevdiimiz bir kk kzn kt bir hastala yakalandn duyduumuzda, 'ac' kelimesinin
yzndeki maske iniverir birden; artk o bir kelime deildir, o bir duygudur, szckler balosunu
terk edip maskesinden ve giysilerinden soyunmu, rlplak bize grnmtr.

Bir dahaki sefere ona bir cmlede, cmleye renk katan kzl maskesiyle rastladmzda artk
onun o rlplak halini hatrlarz.

Yaamak budur.

Kelimelerin arkasna dokunmak, o dokunular biriktirmektir.

Her kelimenin bir gn maskesini indireceini, ardnda sakl olann bize dokunacan
tedirginlikle ve mitle beklemektir.

Mutluluk kelimesiyle defalarca dans eder, yazlardan, cmlelerden olumu binlerce baloda
onunla karlar, maskenin ardndakinin ne olduunu merak ederiz.

Maskesini en az indirenlerden biridir o.

Basan kelimesiyle birlikte balonun en kendini beenmii, en kaprislisi, en nazls, en saklsdr.

Birok insann hayat o kelimelerin maskesiz, soyunmu halini grmediinden eksik kalm,
tamamlanmam, bir bilmece gibi tkenmitir.

Kzgnlk maskesini abuk indirir, abuk gsterir kendini, onu tanmayan, onu grmeyen, ona
dokunmayan yok gibidir.

zlem ise maskesini o kadar yava indirir ki, soyunuunun btn safhalarn anbean yaar,
stnden kard her parayla birlikte ona biraz daha fazla balanrz.

Beklenmedik anlarda maskesini indiren kelimelerden biri ise sevintir, birden bir yerden
kverir karmza, ona abuk tutulur, ama genellikle abuk kaybederiz.

Hayat budur bence, kelimelerin soyunmas ve kendilerini bize tantmasdr.

Tecrbe, her maskenin ardnda duran, daha o maske inmeden tanmaktr.

Bazlarnn ise gerek yzn grmeyi kimse istemez, onlar grenler genellikle lanetlilerdir.

Cinnet ve cinayet, yzlerini kime gsterirlerse onu mahvederler.

Ak, maskesi insin diye en ok beklenendir, indire-cekmi gibi yapar, onu grdn, onu
bildiini sananlar oktur, ama o kendisini ok az insana rlplak gsterir ve onun maskesinin
indiini grmek ayn anda birok maskenin de indiini grmektir.

Kskanlk, hiddet, terk edili, vahet, nee, sevin, keder, bunlarn hepsi ak kelimesinin
yanndan ayrlmayan sadk nedimeleri gibi onunla birlikte maskelerini bazen teker teker, bazen
hep birlikte averirler.

ehvet ise bizi ounlukla yalnz yakalar; onun maskesinin rengi hibirine benzemez, ona
dokunduunuz anda siz de deiirsiniz; o maskesinin arkasnda bir byc saklar, soyunduunda
siz de soyunursunuz; birok kelimenin ardnda sakl olan gerek dokunduu atei kle evirirken,
o bir kl atee evirebilir.

Bazen bir kelimenin peine der, bize bir kez yzn gstersin, sakladn bizimle paylasn
diye onu gnlerce, aylarca, yllarca takip ederiz; derler ki, yeteri kadar kararl ve uzun takip
edersen onlarn yzn grebilirsin, ama hayatn, maskesini indiremedii kelimelerin peinde
kederli bir srgne evirenler olduu da sylenir.

Oysa en ok istenen, kelimeler balosundan yalnzca bizim setiklerimizin maskesini indirmesi,
yalnzca bizim istediklerimizin dokunuunu bize hissettirmesidir; ancak hayat, kelimelerin
manas kadar, maskelerin indirilme srasnn yalnzca bizim irademizle belirlenemeyeceini de
renmektir.

Dans edip durur kelimeler evremizde.

Neredeyse hovardaca katarz onlar cmlelerimize,

belki de en rahat, en zgr kullandklarmz henz maskesinin ardnda olan grmediklerimizdir,
bazlarn tandka telaffuz etmek zorlar nk.

Kimi zaman, durup dnrz, ka kelimeyi gerekten tandk, ka tanesini rlplak grdk
diye; bazlarn hi tanmam olmaktan sevinir, bazlarn tanm olmann bedelinin ne kadar
ar olduunu hatrlarz.

Yaamak, kelimelerin soyunmasdr.

Her biri kendince bir biim, kendince bir renk tayan o maskelerin her iniinde hayatmza bir
eyler katlr; bazlarnn katlmas bir eyler eksiltir bizden, bazlarnn katlmas bir eyler ekler.

Elbette en dikkatle ve en ok rkerek izlediimiz, o kara maskesinin ardndaki lmdr.

Bazen, maskesini biraz indirir, bir sevdiimizi, bir tandmz kaybettiimizde onun yzn
grrz; rlplak soyunmaz ama grdmz bile yeter bizi altst etmeye, o maskesini biraz
indirdiinde bile keder, strap, zlem, ayrlk, yalnzlk rlplak soyunurlar.

Sonra gn gelir, vakit tamam olur; bilmediimiz, beklemediimiz, tahmin etmediimiz bir yerde,
btn maske iner, o kara kelime rlplak soyunup bize sarlr.

Onu grrz.

reniriz.

Balonun kraliesi soyunmu, btn kelimeler onunla birlikte maskelerini indirip susmutur.

Artk her kelimeyi biliyoruzdur, renilecek bir kelime kalmam, balo bizim iin bitmitir.

Biz ekiliriz.

Kelimeler danslarna devam ederler.

Sradan bir kadn

Sra d kadnlar hemen fark edersiniz, onlar sradandan ayran zellikleri, zeklar,
gzellikleri, isyankrlklar, bilgileri, yetenekleri derhal dikkatinizi eker ve onlar kendilerini sra
d yapan zellikleriyle hemen genel bir tanmn iine girerler: Zeki kadn, gzel kadn, yetenekli
kadn...

Ve ounlukla sra d kadnlar birbirlerine benzerler.

Gzel kadnlar dier gzel kadnlarla, yetenekli kadnlar dier yetenekli kadnlarla, zeki kadnlar
dier zeki kadnlarla aa yukar ortak zelliklere sahiptir.

Erkeklerin dikkatleri bu sra d kadnlara yneldiinden onlar hakknda ok konuulmu, ok
yazlm, ok dnlmtr.

Onlarla ilgili ok bilgi vardr hafzalarmzda. Tannmas ve anlalmas en zor gzken kadnlar,
ok fazla merak uyandrdklarndan ve ok incelendiklerinden abuk tannr olmulardr,
duygusal radarlarnz onlar hemen saptar, koordinatlarn belirler ve onlar bir yere yerletirir.

Bu yzden de birok filmde ve romanda 'tehlikeli' kadnlar olarak gsterilen kadnlar aslnda
tehlikeli deillerdir.

ok karmak bir bilgisayara benzerler, ama 'prospek-tsleri' ok ayrntl yazldndan
tularnn nerelerde olduunu rahat bulursunuz.

Ama ya sradan kadnlar...

te onlar baka bir cinstir.

Hepsi birbirine benzer grnte; dikkati ekmezler, kimse onlarla fazla ilgilenmemi, kimse
onlar tanmaya uramamtr, haklarndaki bilgi ok azdr. ok kalabalktrlar ve byk bir
kalabaln tannmayan ve bilinmeyen bir paras olmann yaratt karanln arkasnda hepsi
kendine has ayr bir hayat ve kiilik gelitirmitir.

Hayatta aradklar tatmini kendilerinde bulamamlardr.

Kendi gzellikleriyle, kendi yetenekleriyle, kendi zekalaryla tatmin olmamlardr.

Onlar tatmini yaamn iinde ararlar ve sra d kadnlara kyasla ok daha fazla yaam
oburudurlar.

Sradan kadnlarn hepsine ayn anda baktnzda bir slk grrsnz, dikkati ekecek bir
derinlik yoktur.

Ama onlarla tek tek ilgilenirseniz, mucizelerle karlarsnz.

En azgnca sevienler onlarn arasndan kar; en beklenmedik ihanetlerin tadn karanlar, gizli
kalacana emin olduklarnda ehvete kendilerini en rahat brakanlar onlardr; fkelerini cinayete
kadar vardracak gz karalk onlardadr; ruhlarn en zor onlar ele verir. En masum duranndan
anszn en uh kahkahay duyarsnz.

Kukudan en uzak gzkeninin hayatn byte altna aldnzda karanlk boluklara
rastlarsnz.

Erkeklerle gizli gizli en fazla alay edenler onlardr.

Sra d kadnlar erkekleri genellikle bir 'rakip' gibi grdkleri halde onlar erkekleri zavall bir
'av' gibi grrler.

Erkeklerle dvmezler o yzden, kendi tuzaklarn kurup sessizce bekleyerek avlarlar onlar.

Dvecek kadar ciddiye almazlar erkekleri, erkeklerle dven kadnlar da o yzden
kmserler.

Sra d bir kadn bir erkee k olmadan nce onu yzlerce 'sava'tan geirdii, zeksn,
yeteneini, bilgisini eitli 'muharebelerle' snad halde sradan bir kadn yle sessiz ve masum
durur. Sonra birden bir volkan gibi infilak ederek k oluverir.

k olmadan sevitiklerinde ise mutlak ve kesin bir ehvet isterler.

Kocalarnda ehvet eksikliini affetseler de 'klarnda' ehvet eksikliini asla affetmezler.

Sra d kadnlar byk gemiler gibi kendi hayatlarnn aknts iinde zor ve uzun manevralar
yaparken, sradan kadnlar kk gemiler gibi kolay manevralarla ve sratle bulurlar yollarn.

Sanrm, erkekleri de sra d kadnlardan daha iyi tanrlar.

Sra d kadnlarn ou dikkatlerinin en azndan bir blmn kendilerine ve kendi
zelliklerine ayrd halde sradan kadnlar btn dikkatlerini erkeklere yo-unlatrrlar, her
hareketlerini izlerler, usta bir kumarbaz gibi karsndaki erkein davranlarnn ne manaya
geldiini ksa zamanda anlarlar.

Erkeklerin ifrelerini zmekte ok mahirdirler. Ama onlarn ifrelerini zmek o kadar kolay
deildir.

Hayatn ve erkeklerin basks karsnda kendilerini savunacak gl zellikleri olmadndan
neredeyse tmyle bir karanln iine saklanarak kendilerini savunmaya almlardr; iine
saklandklar karanlkta onlar grmek ve tanmak ok zorlar.

Hatt bazen kendileri bile kendilerini ok iyi tanyamaz.

Beklenmedik zamanlarda kendilerini bile artacak eyler yapabilirler.

Ettore Scola'nn unutulmaz filmi zel Bir Gn'de sradan bir kadn anlatlr.

Sophia Loren'in muhteem bir oyunla canlandrd kadn, dank salar, km gzleri,
bakmsz giysileriyle sradan kadnlarn da en sradan, hayattan en vazgemi olandr.
Yaamdan bir tat almaktan umudunu kesmi gibidir.

Bunaltc ev ileriyle mrn tketmektedir.

Artk sradan bir kadn olmaktan, hatt kadn olmaktan bile vazgemitir.

Kendi kk kozasnn iinde 'asabi' bir ekilde yok etmektedir kendini. Almanlarn Roma'ya
girdii, btn kentin Alman birliklerini izlemeye kotuu bir gn, o olup bitene hi aldrmadan
oturduu binann at katna, ykad amarlar asmaya kar. Orada, o akam srgne gidecek
olan yakkl ve hznl bir ecinsele rastlar.

Filmde, o tek gnn iinde, yaamay unutmu asabi bir kadnn hayata bo vermi bir
vazgemilikten imknsz bir aka nasl kaydn izleriz.

Hibir kocann kendisinden kukulanmayaca bir s-radanlk numunesi, olabilecek en sradan
kadn, olaanst ve imknsz bir ilikinin kahramanna dnr.

En sra d kadnn bile yaayamayaca, yaamay aklndan bile geilmeyecei bir ilikidir bu.

Ancak en aresizin, koca bir hayat kk bir kozaya hapsedenin, o kozadaki minicik bir delikten
btn haya-

ti boyu biriktirdiklerini pskrtmesi, bir hayat bir gnde yaamasdr. Bir hayat bir gnde
yaamak yalnzca sradan bir kadnn yapabilecei bir itir zaten.

Sradan kadnlar bu kadar esrarengiz yapan da, onlarn bir hayat boyu biriktirdiklerini nerede, ne
zaman, niye yeryzne fkrtacaklarnn bilinmemesidir.

Bir yeralt suyu gibi akar onlar.

Yukardan baktnzda bir ey gremezsiniz.

Karanlkta geer hayadan.

Ve kimseye haber vermeden aniden kverirler topran stne.

Sonra da bu gizliliin, sradanln, sakl olmann olaanst keyfini kefederler. 'Oynak' olmak
sra d kadnlarn sradan bir fantezisiyken, oynaklk sradan kadnlarn sra d bir gerei
olarak beliriverir.

Sra d bir kadnla bir ak yaarken, byk bir nehirde yzer gibi, sizi eken o altl suyun
iinde yzen aa paralarna, topraa, kile, taa rastlarsnz; o byk nehir sudan baka eyler de
barndrr iinde, ama sradan bir kadn yeryzne ktnda dokunduunuz her ey gerektir,
katkszdr, saftr, ayklanmas gereken bir ey yoktur.

Sradan kadnn ekicilii, suyunun derin olmasnda deil, o suyun ok derinden gelmesi ve
yeryzne arzuyla kmasndandr.

Erkekler, sradan kadnlarn ok sradan olduuna inanr.

Halbuki kadnlk dnyasnn en mehul ve karanlk blgesidir oras.

Eer sradan kadnlarla biraz daha yakndan ilgilenir-

seniz, sonunda kanlmaz olarak u cmleyi mrldanrsnz:

"Hangi sradan kadn sradandr ki..." Ama bu gerei renmek bazen ok pahalya mal olabilir.

Pygmalion

Bernard Shaw o ok nl piyesinin adn Ovidius'tan dn almt.

Ovidius, yapt kusursuz bir kadn heykeline k olan Pygmalion adndaki bir heykeltra
anlatyordu; bir tanra bu zavall heykeltraa acyp fildii heykele hayat vermi ve bir insan
kendi yaratt bir baka insana do-kunabilmiti.

Bir asra yaklaan mrnde hibir kadna dokunmam olan Shaw ise bir bilim adamnn alt
tabakadan bir kadn alp bir hanmefendi yaratmasnn hikyesini yazmt.

Aralarnda yaklak bin sekiz yz yllk bir zaman fark bulunan, yaadklar dnemin yerleik
deerleriyle anlaamayan bir airle bir yazar, insann kendi istedii gibi, kendine gre bir insan
yaratmasyla ilgilenmilerdi.

ki 'uyumsuz' yazar, garip bir igdyle sanki 'uyumu', insan tarafndan yaratlan bir insanda
aramlard.

Kendin iin birisini yaratmak...

Bu, herkesin hayalidir biraz.

Sorunun, 'yaratlm' olanlarn irkinliklerinde, eksikliklerinde, ktlklerinde olduuna
inanmann bizi srkledii oyuncakl bir fantezi, 'ben yaratsam daha iyisini yaratrdm' iddias.

Peki, bu g size balansayd, 'kendin iin birisini yarat' denseydi ne yapardnz, nasl birini
yaratrdnz? Sanrm, hemen kusursuz birini yaratmak iin ie koyulurdunuz.

ok gzel bir kadn ya da ok yakkl bir erkek.

Gerekten bu kadar gzel birini ister miydiniz?

Hem psikolog hem de yazar olan Irvin Yalom'un, bir kitabnda, epeyce galiz bir ifadeyle yle
yazdn hatrlyorum:

"Her gzel kadnn yannda, gzel bir kadn dzmek-ten bunalm bir erkek vardr."

Binlerce kitap okuduktan, yzlerce hastayla konutuktan, insanlarn ruhsal sorunlarn
inceledikten sonra Yalom, gzel bir kadn 'dzmenin' skc ve bunaltc olduu sonucuna varm
ve bunu pek sk rastlanmayan bir ifadeyle dile getirmiti.

Dorusu ben bunu anlatmak iin bu kadar plak kelimeleri tercih etmezdim, ama kusursuz bir
gzelliin bunaltc olabildiine inandm sylerdim; kusursuzluun bir tekdzelie dnmesi
ok kolaydr nk.

Kusurlar bize daima kefedilecek esrarl bir alan salarlar, sarldmz kusurlu bir vcutta
yalnzca bize ait, ekicilii bakalar tarafndan fark edilemeyecek, yalnzca bizim tarafmzdan
sevilebilecek, benimseyip kendimizden bir para haline getirebileceimiz birok ayrnt
bulabiliriz.

Gzel ve kusursuz bir vcut ise, sadece o vcutla vnen sahibinindir ve bize kefedilecek zel
hibir ey brakmaz.

Kusursuz bir gzellik bana kalabalklara ak dzenli bir park anmsatr hep, kusurlarda ise bir
ormann lo bir glgelikle saklanm esrarengiz cazibesinin bulunduunu sanrm. Yarattnza
bir heykelin kusursuz gzelliini verdiniz, peki kiiliini nasl yapardnz, nasl bir karakter
verirdiniz ona?

Herhalde, eksikleri olmasna tahamml edemez, onu her koulda davranmas gerektii gibi
davranan, bilgili, zeki, zarif biri yapardnz.

Bylesine mkemmel olmasnn onun doalln bozabileceini dnmez miydiniz?

Hi alamayan, hi kavga etmeyen, biraz nce sylediinden arsz bir ocuk glmsemesiyle
vazgeip tersini sylemeyen, resmi bir davetten kta sizi bir kuytulua ekip 'psene beni'
demeyen, 'bugn ie gitme, krlara gidelim' diye tutturmayan, kskanlk krizleri geirmeyen bir
kadn ister miydiniz gerekten? Hibir elikisi olmayan, dz, akll, ani cokulara ya da ani
zntlere kaplmayan, sizi birdenbire boynunuzdan pmeyen bir kadnla geirmek ister
miydiniz hayatnz?

Ya da ok akll, ok kibar, her neriyi 'imdi sras deil' diye mantkl bir biimde cevaplayan,
her kaprisinizi hep ayn olgun glmseyile karlayan, fkelenmeyen, siz manasz bir kavga
karmak iin itahla kvranrken size o kavgay balamayan, dzeltebileceiniz,
eletirebileceiniz hibir yan olmayan, hi tembellik etmeyen, asla annesini zlemi bir ocuk
gibi bakmayan bir erkekle olmak ister miydiniz?

Ruhunu nasl yapardnz?

yi biri olmasn isterdiniz herhalde.

Kimse iin ktlk dnmeyen, kskanmayan, vnmeyen, bbrlenmeyen, marklk
etmeyen, iddet belirtisi gstermeyen, bencillik yapmayan, sizi aldatma ihtimali olmayan, sadk,
vefal, yalan sylemeyen, drst, saygl, sevgi dolu, masum, bir su gibi berrak ve temiz birini mi
isterdiniz?

ister miydiniz gerekten?

Sizi gven ve huzur iinde yaatacak birini mi yaratrdnz?

Eer byle birini istediinizi, byle birini yaratacanz sylyorsanz, size, bugne dek k
olduunuz insanlar bir dnmenizi nerebilirim.

k olduklarnzdan ka masumdu, kann aldatmayacandan emindiniz, ka tam anlamyla
drstt, ka bencil deildi, ka bakalarna bakmyordu, kann yannda huzur kadar
huzursuzluk da hissetmediniz?

Belki yanlyorum ama ben, insanlara 'kendin iin birini yarat' dediklerinde, en gzeli, en
kusursuzu, en iyiyi, en mkemmeli yaratmak isteyeceklerinden endieleniyorum; byle bir
kusursuzluk ve mkemmeliyet, gecesi olmayan bir gndz gibi srekli aydnlyla insan bktrr
diye dnyorum.

Ktl olmayan bir iyilik skcdr bence.

yilii olmayan bir ktln skc olmas gibi.

Sanrm, Tanr'y muhteem klan, onun iyilik ve ktlk arasnda tarafsz kalmas, iyilii
yaratt gibi ktl de, kusursuzluu yaratabildii gibi kusuru da yara-tabilmesidir.

Bizim 'kusursuzluk ve iyilik' dknlmz yoktur onda.

Eer Ovidius'un heykeltra Pygmalion'a balad g bana da balansayd, sanrm,
kusursuz biri yerine, sevdiim kusurlara sahip birini yaratmak isterdim.

Baz kusurlar severim nk.

'Birini yarat' dediklerinde bizim hemen en muhteemin peine dmemize karn yaratt
milyarlarca insanda asla en mkemmele ulamayan, hayatn ekiciliinin bu eksiklikte olduunu
bilen Tanr'ya tek sitemim de bu

olabilir zaten, ben onun yaratt kusurlan severken onun kendi yaratt kusurlardan
ikyetiymi gibi durmas.

ok uzun bir yol...

ncecik bir yaz akar usulca. Kelimeler.

Kk, minik, kopuk kelimeler. Sonra birleir, toplanr, kendini srekli tekrarlayan ksa bir
cmle olurlar.

insan arr lm grnce. O ksa cmleye aknlkla bakarsn. Gs hizasnda, yaz gibi,
ince bir szdr nce. Kelimeler gibi kk, minik, kopuk szlar. Birleip toparlanrlar.

Bir sessizlik byr iinde, o sessizliin iine yaylrlar. Ve bir kora plak elinle dokunmu gibi
olursun. 'Yank yank kokar bir karanfil'. 'Bir katre alevdir' o kzl iek; mrne bir yerinden
dokunup orada bir glmseyi ya da bir hznle hatrlanan bir iz brakan birinin senden, senin
mrnden, hatralarndan koparlrken hissedilen bir alev. Yanarsn.

Yank yank kokar hayat.

Almaz bir duvarn nnde durursun; her eyin rengi deimitir, her eyin ad deimitir, her
eyin kokusu deimitir; biri lmtr ve sen deimisindir. Her lmle deiirsin. Her yok
olula biraz da sen yok olursun, insan arr lm grnce.

Hep beklenmedik bir eydir lm.

Gelecei hep bilinen, geleceine hi inanlmayan bir ey.

Bir gl, bir ses, bir msra, bir ark kaybolmutur.

Yazlar der ki: "Biri ld."

ok ok genliinde, lm kadar uzak bir anda duyduun bir arkdr imdi genliin gibi
kaybolan.

Biri kaybolmutur.

Biri gitmitir.

Senin de gidecein bir menzile senden nce ulamtr.

ok sevdikleri yzbalar vurulduunda yazdklar iirle tarihe geen ve herkesin biraz acyarak,
biraz da glerek hatrlad o garip askerler gibi aknlkla dersin ki: "Ama daha dn sad."

Ama bugn deil.

Artk deil.

Ve ne garip, insanlarn ne kadar sevildii hep onlar ldkten sonra fark edilir.

Bir gn sylenecek diye bir kenarda bekletilen, ama hi sylenmeyen bir cmle kalr
kaybedenlerin aklnda.

Hayattan bir gn dn almak istersin.

Sadece bir tek gn.

Bir gn nceye dnmek, sylenmeyen bir eyi sylemek, konuulmayan bir eyi konumak iin
bir tek gn, hatt bir tek saat istersin.

Yoktur.

lmn, zamandan alnacak dn anlarn bitmesi olduunu kavrarsn.

Geri armak iin duyulan o mthi istektir duyduun ac, o istee verilmeyen cevaptr.

Bir byk atonun kenarndaki kuytu bahede, Dvor-jak'n mezarnn yannda yan yana dizili
duran irili ufakl mermer talar, o talardaki yazlar, rutubetli toprak, aalarn glgesi ve defne
yapraklarnn kokusu arasnda dolarken grdn, bir lnn ardndan yazlm bir satr der
aklna.

Uzun bir yolculua kan aranlara cevap veren bir satrdr o:

"Gidecei ok uzun bir yol var, geri armak nafile."

Nafiledir armak.

arma isteine direnmek de nafiledir.

Bir dua m okumal?

Bir ark m sylemeli?

Bir kk ocuk mutlaka sorar babasna:

Baba lm nedir?

Uzun bir yolculuk.

Varlacak yer gkyznde ssz bir bahe belki, belki bir k, belki koyu bir karanlk, belki
bilinmez bir diyarda bir aa glgesi.

Belki tam bir yalnzlk.

Belki ahenkli bir kalabalk.

Bilinmez, ulalacak menzilde ne var.

Bu yolculua klacan hep biliriz.

Ama hep de arr insan yolculua kendinden nce kan grnce.

Ve sevdii biri bir gn lnce, lmden duyduu korku azalr.

Dersin ki, "O ldne gre, belki de kt bir ey deil lm."

Ktlne deil fkemiz, 'veren Allah alr can', bunu biliriz, ama ayrlk, ani kopu yakar
canmz.

Zamandan dn alnamayan o bir gn, o tek saat kederlendirir bizi.

lm artr insan.

ncecik bir yaz geer.

Kesik, kopuk kelimeler.

Haber gelmi, uzun bir yolculua km biri bizden nce.

Varlacak bir yer mi var, nereye bu telal gidi?

Hem niye tek bana?

Gidilecekse hep beraber, dnlecekse hep beraber.

Ne hep beraber gidiliyor, ne hep beraber dnlyor.

O zaman armak isteriz.

Bazen alayarak, bazen dualarla, bazen bir ark syleyerek arrz.

mrmze mr demi birine sesleniriz.

Her gidenle biraz daha eksilerek, varlacak yere oraya bizden nce varan biriyle biraz daha
yaklaarak, gs hizasnda keskin bir sz hissederek, hatralarmzdan kopartlan bir tebessm,
bir sesi, bir arky geri isteriz.

Gelmez.

Gelmeyecek.

Ona ait bir an gelir aklmza glmseriz, ona ait bir an gelir aklmza hznleniriz.

Bir sz daha sylemek isteriz ona.

Syleyemeyiz.

Gs hizasndaki o sz yamur bulutlar gibi kaba-rr.

"Baba" deriz, "baba lm nedir?"

Yamur bulutlar gibi kabaran sz bir lkla boalr:

"Gel, geri gel."

Yapayalnz bir trompet alar.

Sessiz bir ta cevap verir:

"Onun ok uzun bir yolu var gidecek, geri armak nafile."


Birine balanmak

Hamlet'i Ofelya'ya, Romeo'yu Jlyet'e balayan neydi?

Gzellikleri mi?

Yoksa onlarn delilie ve lme dierlerinden daha yakn durmasnn, ilk bakta anlalmayan,
gizli ve hastalkl ekicilii mi?

Otello'yu Desdemona'ya balayan neydi peki?

hanetine o kadar abuk inanabilecei bir kadna niye tutkundu?

Bir insan bir baka insana kuvvetle balayan ba nedir?

briim grnml elik bir yumak gibi insan sarmalayan o ban nedenini ilk bakta grp
anlayabilir miyiz?

Kadnlar ve yazarlar, grnenin altndakileri kurcalayarak bu sorulara cevap ararlar,
igdleriyle de olsa, gerein daha altlarda bir yerlerde sakl olduunu sezerler.

Anna Karenina niye Vronski'ye tutuldu?

Yakkl olduu iin mi, yoksa daha sonra ortaya kacak bencilliinin kokusunu ald iin mi?

Neden edebiyat dnyasnn byk aklarna baktmzda, balanlanlarn delilie, lme,
ihanete, bencillie yakn duranlar olduunu gryoruz?

En deerli pullarn yanl baslm hatal pullar olmas gibi en sevilen insanlar da aslnda hatal
olanlar m?

Gen bir psikiyatri doenti bir keresinde bana yazd bir mektupta, "Ne zaman kalabalk bir
yerde erkeklerin balar ayn anda kapya dnse, ieri bir borderline tipi kadn girdiini
anlarm..." diye yazmt.

'Borderline' dedii, deiken ve huzursuz bir kiilii tanmlayan ruhsal rahatszln adyd.

Meyvelerin bozulmasndan lezzetli ve yakc ikiler elde edilmesi gibi insanlarn bozulmasndan
da ba dndrc bir ekicilik mi douyordu?

Niye Hamlet delirecek olan, Romeo lecek olan, Otello kukulanlacak olan, Anna Karenina
bencil olan seiyordu?

Ve, hangisi ballnn nedeni olarak 'delilii, lm, kukuyu, bencillii' iaret ederdi?

Kuvvetli balarn iplikleri byle zayflklarla dokunuyorsa, bu, balananlarn da zayflklarn,
bozukluklarn gstermez miydi?

Neye balandmz biliyor muyduk?

Bize birisine niye balandmz sorduklarnda, 'nk gzel' diyorduk, 'yakkl, zeki, gl,
yetenekli'; bir insann sevilmesi iin geerli olduunu kabul ettiimiz nedenleri sralyorduk.

Ama belki de gszlklere, zayflklara, arpklklara balanyorduk.

Biz, 'balanmay' hep zirvelere doru bir uu olarak anlatmaya alrken belki de ballk,
lmn, deliliin, kukunun, bencilliin, bozulmann karanlk uurumlarna doru bir kendini
brakt.

Balandklarmzda, her zaman bakalarnn grmedii bir 'acnacak' yan bulmuyor muyduk,
bize en ok ac ektirenlerde bile daima bizde efkat uyandracak bir krlganl grmyor
muyduk?

Balandmz insanlar, bakalarna ne kadar gl, akll, gzel, yetenekli grnrlerse
grnsnler, biz onlarn balarna saflklarndan, ocuksuluklarndan, gszlklerinden dolay
kt bir eyler geleceinden tedirgin olup onlar korumaya almyor muyduk?

Bir insana balanmak bizi ne kadar zayf ve aresiz klarsa klsn, bizim canmz ne kadar
yakarsa yaksn, biz gene de balandmz insanda kendimizinkinden daha zayf ve aresiz bir
yan sezmiyor muyduk?

Genellikle de bu sezdiklerimiz doru deil miydi?

Sanrm kuvvetli balan, balandklarmzdaki byk zayflklar glendiriyor.

Byk aklarn, byk ballklarn iinde daima biraz acma da bulunuyor; bizi zdklerinde,
bize ihanet ettiklerinde bile bu yaptklarnn onlarn zayflndan kaynaklandn dnp iinde
rpndmz derin kedere ramen onlar iin endie ediyoruz.

Kendimize dahi aklamadan, onlarn leceinden, delireceinden, yalnz kalacandan,
hastalanacandan, bizi eken o karanlk zayflklarnn iinde bizsiz yok olacaklarndan
korkuyoruz.

Bakalar, onlarn en parlak yanlarn grrken, biz en karanlk yanlarn gryoruz.

O parltyla, o zifiri karanln birlikte oluturduu tuhaf girdap ekiyor bizi iine; parltlarna
geliyor, karanlklarnda kayboluyoruz.

Hamlet Ofelya'ya, Romeo Jlyet'e niye baland?

kisi de ok gzeldi.

Biri delilie, biri lme yaknd.

lme, delilie, ihanete deen bir gzellie, bir gce, bir baarya kim ilgisiz kalabilir ki?

Kalamaz ve balanrz.

Birine balanmadan nce, 'balandmda ac eker miyim' diye korkarken, balandktan sonra
'acaba o ac ekecek mi' diye korkmaya balarz; kendi aclarmz bize tahamml edilebilir
gzkrken, kendimizi her acya dayanabilecek gibi hissederken, onlarn hibir acy
tayamayacaklarndan, kendi aclarnn altnda ezileceklerinden ekiniriz.

Terk edildiimizde bile, btn kzgnlmzn arasnda 'imdi bensiz ne yapacak' diye sorarz
kendimize.

Bir insan bir insana niye balanr? Niye balandmz kendimiz bilir miyiz? Akll nedenler
buluruz duygularmza, ama asl neden akln szmad kuytuluklarda gizlidir.

O gizli kuytulardaki zayflklar niye eker ki bizi?

Kendi zayflmzdan m?

Yoksa, balanan, kendini balandndan daha salam m grr, kendi ektiklerine baland
insann dayanamayacana m inanr; balanmak bir gszlk gibi grnrken acaba balanan
kendi gcn m hisseder bu ballkta?

Gzel ve gl bir zayflk, karanl kl bir siyahlktan oluan bir uurum gibi eker bizi, bir
kere eilip baktktan sonra gzlerinizi almak kolay deildir.

Karanlklara balanrz, ama parlak ve alevli olanlarna.

Bylesine parlak karanlklar ise ancak lmde, derinlikte, ihanette, yalnzlkta bulunur.

Ve bakalar onlarn parlaklna hayran olurken biz karanlna acr ve esir deriz.

Onun iin balanmak ayrr bizi dier insanlardan.

Dierlerinin meyveleri toplayp yedii bir bahede, o meyvelerin bozulmasndan elde edilmi
lezzetli ve yakc ikileri imenin sarholuuna, o ikiyi kefetmi olmann ve kalabalklardan
ayrlmann hazzyla braknz kendimizi.

"Niye balanrz bir insana?" diye sorulduunda, "ikileri meyvelerden ok sevdiimiz iin"
deriz.

Siz spanyolca bilir misiniz?

Ka ehirde yalnz dolatm ben, kendi ehrim de dahil, ka ehirde yamuru grdm, iekli
parklar, karl aalar yapayalnz ve ka ehirde pen iftlere, el ele tutuanlara, o neeli
gllere, kskanarak deil, hatt imrenerek bile deil, ama kendi yalnzlm biraz daha fazla
iim ezilerek hissedip baktm ve ka ehirde ben ak arklarn kimseyle paylaamadan dinledim.

Yalln stme vuran glgesi beni artk yalnzln yakclndan elinden geldiince saknsa
da ben yalnzl hep bildim ve hep yalnz erkeklerin kadnlara bakan gzlerine yerleen
yakartan kendi gzlerimi kurtarmak iin abaladm.

Kasaba azman, scak ve tozlu bir ehirde aylar sren bir yalnzlk srasnda kendimi ucuz bir
dkkndaki bir tezghtar kzla, bir kadn sesini biraz daha fazla dinleyebilmek iin laf uzatrken
yakaladm anda duyduum utanc hep hatrladm.

Ve kendi yalnzlmda hep yalnz kadnlar dndm.

Onlarn gzlerinde yakar yoktu.

Rastladklar btn erkeklere, onlara hi hissettirmeden, aralarnda, uruna yalnzl terk etmeye
deecek biri var m diye dikkatle bakp inceleseler de, bunu alayc bir aldrmazln ardna
saklamay baaryorlard.

Yalnzlklarnn erkeklerin aklszlndan kaynaklan-

dna inanyorlar, yalnzlklar uzadka, erkekleri daha fazla kmsyorlard.

Yalnz kadnlarn hemen hemen hepsinin gnlnde, bu yalnzl srdrmelerine neden olan bir
erkek glgesi yayordu ve o glgeyi bir geree evirmek iin bu yalnzla katlanyorlard;
yalnzlklar genellikle aresizlikten deil bir umuttan, bir bekleyiten besleniyordu.

Evlerine yalnzlklaryla birlikte dnp, lambalar tek balarna yakp yemeklerini tek balarna
hazrlarken, yamurun sesini tek balarna dinlerken ve bir arkyla, bir anyla alarken ileri
bazen krgnlkla, bazen skntyla, bazen fkeyle yansa da gene yalnzlklar, iinden bekledikleri
erkein kaca bir mcevher kutusu gibi duruyordu kucaklarnda.

O kutuyu tamaktan yorulduklar oluyordu.

Bo bir evin sessizliiyle ilerinin kanad oluyordu.

Souk bir yatan iine girip dizlerini karnlarna ekerek yattklarnda, ellerini uzatp yalnzca
sahipsiz bir yasta dokunmann canlarn yakt oluyordu.

Ama o zaman bile gzlerinde yakar yalnzca, bekledikleri, o derinlerinde hep kendileriyle
gezdirdikleri erkee rastladklarnda grlyordu, bir baka erkee gs-termiyorlard onu.

O yakarta bile bir kzgnlk ve kmseme bulunuyordu.

Bir gn, artk sessiz bir eve, bir baka soluun duyulmad odalara, sabahlan tek bana
uyanmaya dayana-madklarnda, yalnzlklarn terk etmeye, beklediklerini gene de gnllerinde
saklayarak bir bakasyla olmaya karar veriyorlard.

Yalnzl ve bekledikleri erkei terk etmeye hazrlandklannda, hatt onu terk ettiklerinde bile
son bir haber gnderiyorlar, son bir abayla 'gel beni al' diyorlard ve bunu kendi usullerince,
kendi gizli lisanlaryla sylyorlard.

Ve ayn O. Henry'nin hikyesinde olduu gibi oumuz bu son ary fark edemiyorduk.

ok sonralar, iimiz yanarak hatrlyorduk o hikyeyi.

O hikyede, bir araya gelemeyen bir kadnla bir erkek vard ve kadn bir gn erkee soruyordu:

Sen ispanyolca biliyor musun?

Erkek, biroklarmz gibi erkeke bir bbrlenmeye kaplarak yalan sylyor ve "Evet" diyordu,
"evet, ben spanyolca biliyorum."

Aradan bir zaman geiyordu.

Erkek, kadnn bir bakasyla evlenmeye hazrlandn reniyordu.

Dn gn kadndan bir iek geliyordu erkee, yanna konulmu bir kartta iein ispanyolca
ismi yazyordu.

Erkek, o karta bakmyordu bile.

Yllar sonra kadnla erkek yeniden karlayorlard ve erkek kskn davranyordu.

Kadn, "Evlendiim gn sana gnderdiim iei almadn m?" diye soruyordu!

Aldn sylyordu erkek, kadn, "stnde iein ad yazyordu onu okumadn m?" diye
soruyordu.

Ve erkein onu okumadn anlaynca da iein ismini sylyordu:

'Gel beni al'.

Kadn son l atm, ama erkek bo bir vnme yznden anlamamt.

O da baka bir erkee gitmiti. Baka bir erkee gidildii zamanlarda yalnzlk
kalabalklayordu.

Eve bir baka soluk giriyor, lambalar bir bakas yakyor, yemekler iki kiilik hazrlanyor,
dosta sohbetler yaplyor, yatak eskisi kadar souk olmuyordu, ama bu kez kadnn kucanda
gezdirdii mcevher kutusu paralanyor, umutlar yok oluyor ve yalnzlk kadnn iine
yerleiyordu.

Kmsedii erkeklerin says artyordu.

Hem kendisiyle birlikte olan erkei hem de kendisiyle birlikte olamayan erkei kmsyordu.

Yanndaki erkee duyduu kmseme yersiz kzgnlklara, uzakta olan erkee duyduu
kmseme ise zleme elik ediyordu.

Sesine belli belirsiz bir krgnlk ve sinirlilik yerleiyordu.

Umudunu kaybetmek karlnda elde ettii bir baka insan soluuna, bir daha bo duvarlara tek
bana bakmamak iin tahamml etse de bir zaman sonra kanlmaz olarak, iinde bir umut
yaatt yalnzln zlyordu.

Birou, bir umudu yaatabilmek iin o kederli yalnzlna geri dnyordu.

Akamlan yeniden souk ve sessiz evine tek bana gidiyordu.

Birok ehirde ve kendi ehrinde yalnzln, bu yalnzl urunda terk edeceim yeni bir erkek
var mdr, diye evresine bakp, bakt erkekleri aalayarak yan banda gezdiriyordu.

Btn yalnzlar, yalnzln iinde bir umut beslediini biliyorlard.

Ve btn yalnzlar yalnzln soukluunu dokunduklar her eyde hissediyorlard.

Erkeklerin yalnzlnda bir yakar, kadnlarn yalnzlnda kzgnlk yayordu.

'Gel beni al' iekleri gnderiyorlard.

Gidip almak her zaman mmkn olmuyordu.

Yalnzlk bazen tek bana, bazen kalabalkla dolayordu.

Bazen bir kadn sesi 'ieimi aldn m' diye soruyordu, bazen de 'sen kadn yalnzln bilir
misin' diye.

Siz yalnzl bilir misiniz?

Peki siz ispanyolca bilir misiniz?

ok ehirler gezdim, ok yalnzlklar grdm, yamurda tek bama dolatm, karlarn arasnda
tek bama dm, gnete tek bama yandm oldu.

ispanyolca bilmediimi renmek ise yllar srd.

Mutsuz dev

Onun iin 'yeryznde Tanr'dan sonra en ok insan yaratm kudret' derler; gerekten de, onun
romanlarnda yazd insanlar, fedakr, nankr, hrsls, hesapls, , kyls, ehirlisi,
tccar, fahiesi, noteri, kadn, erkei ile canlandrp bir yere toplasanz, adyla anlacak bir
kasabay doldurabilecek kadar insan kar ortaya.

O insanlar, ihtirasla, hatt intihar eder gibi, yazdklar kalabalklatka kendisi eksilerek yaratt,
onlar sevdi; her romann yazarken, gerek dnyadan btnyle kopup kendi romanlarnda
yaad, romanlarnn hayattan daha gerek olduuna inand; bir keresinde odasna giren
yardmcs onun aladn grmt, anlatlanlara gre.

Neden alyorsunuz Msy Balzac, diye sormutu. Balzac, "O ld" diye hkrmt.
Yardmcs bir lme zlerek, kimin ldn sormutu bu kez.

lenin Balzac'n yazd son kahramanlardan biri olduu anlalmt.

Ama onu siz yazdnz Msy Balzac.

Ne fark eder, o ld.

Kahramanlarnn lmne alayan, yeryz tarihinin bu en muhteem insan, bir yapm hatas
saylabilecek kadar byk bir yaratma gcne ve Tanr'nn ackl bir akas saylabilecek kadar
elikiye sahipti.

Zamanla zenginlemi bir kylnn olu olduu iin

hep utanm, bu utanc neredeyse ruhsal bir hastala dnm, kendisini de kendi roman
kahramanlarndan biri gibi yeniden ekillendirebileceine inanarak, kendine bir yalan gemi
yaratm, adna soylularn kulland 'de' ekini eklemi, kylln saklayabilmek iin dnyann
en pahal, en rk elbiselerini giyip altn dmeler taktrm, gm sapl bastonlar kullanm,
en byk arabalan smarlam ve soylu grnmek iin harcad her ackl abayla
meslektalarnn ve soylularn alay konusu olmutu.

iman ve biimsiz bedeni, tombul yzyle bir ky muhtarna benzeyen bu inanlmaz yazann, o
garip bedenin iinde tad olaanst beynin ltlar sayfalarnda parladka, hakknda
duyulan kskanlklar ve onu hedefleyen alaylar artmt.

Yazarlk dnyasnn en ulalmaz zirvelerinden biri olan bu tuhaf adam, ne gariptir ki, btn
genlii boyunca yazarl kmsemiti.

O, zengin olmak, soylu olmak, itibarl olmak istiyordu.

Hayat boyunca n de elde edemedi.

Genliinde, iinden taan yaratma gcn, bugn bile izini kimsenin sremedii ucuz
romanlar takma isimlerle yazarak savurdu.

Yazdklarna nem veriyor, para kazanmak iin urayordu.

Ticaret, onun iin, yazarlktan daha ekici gzkyordu, kazanaca paralarla kendine yeni bir
kimlik alacak, utand gemiten kurtulacakt.

iin tuhaf, o mthi dehas, para kazanlacak sahalar kefetmekte de ortaya kyordu; para
kazanmak iin setii alanlar her zaman doruydu, ama onun para kazanma yetenei yoktu.

Bir matbaa kurdu.

ok dankt, kaytlan tutmaktan sklyordu, ok gemeden denecek epeyce bir borla batt,
ama o dnemde matbaa kurmak fikri doru bir fikirdi, onun matbaasn alan adam zengin oldu.

Daha sonra bir dergi kard. Elbette dergi de batt, ama dergi karma fikri doru bir
seimdi, ondan sonra dergi karanlar ok para kazand.

Bir seferinde ise lgnl iyice ileri gtrd, yolda rastlad bir adamdan satn ald bir gm
madeninin peine dp talya'ya gitti, madencilikle ilgili hibir bilgisi yoktu, o gne kadar
kazand btn paralan o gm madenine gmd, ama o madeni ondan satn alan adam oradan
kendine bir servet edindi.

Otuzlu yalarna doru artk ciddi bir yazar olmaya karar veren bu adamn yaz yazma
alkanlklar hi kimseye benzemiyordu ve o gsterii, rk, hatt irkin yaama ve giyinme
biiminin tam tersiydi.

Btn evi ok pahal ve ssl eyalarla doluyken, yaz odas neredeyse bombotu.

Nereye giderse gitsin yannda tad, uurlu sayd kk bir alma masas, mutlaka ayn
cins olmas gereken ktlar ve yine ktlan gibi hep ayn cins olan kalemleri ve bazen gecede
elli bardak itii sylenen kahvesini piirebilmesi iin bir ocak.

O inanlmaz inatl ile Paris'in ayr mahallesindeki ayr dkkndan ald ayr cins
kahveyi, kendi bildii bir lyle kartrarak kahvesini hazrlar, o karmdan bakasn imez,
kahvesini bakasnn yapmasna da izin vermezdi.

Bir de odann bir kenarnda duran aldan bir Napol-yon heykeli vard.

Napolyon'a hayrand ve, "Napolyon'un klcyla balattn ben kalemimle tamamlayacam"
derdi.

Geceleyin tam on ikide balard yaz yazmaya; kahve piirme molalar dnda masasndan
kalkmaz ve sabahleyin saat sekizde hizmetisi gelene kadar aralksz alrd; saat sekizde hafif
bir kahvalt eder, matbaadan gnderilen sayfalan gzden geirir, gnlk ilerini yapar,
mektuplarn yazar, leyin rehavete kaplmamak iin hafif bir yemek yedikten sonra saat bee
kadar bir nceki gn yazdklarn dzeltirdi; yazdklarn dzeltmek Balzac iin yazmaktan da
sancl bir iti, bazen bir sayfay yirmi kez dzelttii olurdu.

Geceleyin saat sekizde yatar ve on ikide yeniden almak iin kalkard.

Kitabn bitirene kadar aylarca byle hi kimseyle grmeden, pencereden bile bakmadan
alr dururdu.

Kitap bittikten sonra uzun bir sre gnde on sekiz saat uyur, o ar gvdesine yakan ar
yemekleri yer ve kitaplarna ve zeksna hayran kadnlarla seviirdi.

"Ben" derdi, "dier insanlardan daha hzl yaamalym."

Bunu sylemekte haklyd, nk dier insanlardan ok daha vahice ve ok daha fazla
alyordu, aradaki fark kapatmak iin yaarken de dierlerinden daha hzl komak zorundayd.

Ksa hayatnda, bu anlatlmas zor tempoyla, bilinen

yetmi drt roman yazd.

ou edebiyat tarihinin en parlak eserleri arasnda

bulunan yetmi drt cilt.

Byk bir n kazand; zellikle kadn okuyucular tarafndan ok seviliyor, Avrupa'nn her
yanndaki kadn-

lardan mektuplar geliyordu; kitaplar yle tutuluyordu ki, daha Paris'te yaynlandktan bir hafta
sonra Brksel'de korsan kopyalar kyordu.

Oluk oluk para kazanyor, oluk oluk para harcyordu.

Bir gn Polonyal soylu bir kadndan bir mektup ald, kalkp kadn bulmaya gitti; kadnn
soyluluundan ok etkilenmi, daha kadnla bulumadan ona k olmutu bile.

Kadn evliydi, ama Balzac byle eylere aldrmazd.

Baka insanlarn paralarn da karlarn da almakta bir beis grmezdi.

ilikileri epeyce uzaktan uzaa mektupla srdkten sonra, kadnn kocas lnce daha sk birlikte
olmaya baladlar, ama kadn nl Balzac' seviyordu, bu iman, gsterii, rk, kyllkten
kurtulamam adam deil.

nsanlar o kadar iyi tanyan, o kadar iyi anlatan adam, herhalde bunu seziyordu, ama yazarken
bilmek, yaarken bazen ie yaramyordu.

Balzac artk yorulmaya balam, o korkun alma hz, geceleri iilen elli bardak kahve,
vcudunu ve kalbini yormutu, ama sevdii kadn bunlara aldrmad, lmnden iki yl nce onu
uzun seyahatlere srkledi; Balzac'n kadn olmann tadn karmak ve gsteri yapmak
istiyordu.

Balzac gsteri iin btn mrn harcamt, sevdii kadn da gsteri iin onun hayatn
harcyordu.

Bir beden iki gsteri msrifini fazla ekemedi.

Yorgun ve hastayd.

Fransz Akademisi ise dnya edebiyatnn bu benzersiz ustasn kabul etmeye yanamad, onun
ok zledii

itibar ona vermedi, yalnzca Victor Hugo, kendine ok yakan soyluluuyla, Balzac'n yelie
alnmasn savundu.

Hugo, onun deerini biliyordu, dierleri de biliyordu ama onlarda, grdkleri deeri kabul
edecek g yoktu.

Hastal iyice ilerlediinde sevdii kadnla evlendi.

Arlatnda onu ziyarete gelen yine Hugo'ydu.

Tek bir mumun yand odaya girdi. Balzac'n bau-cuna oturup elini tuttu, hibir ey
konumadlar, nk Balzac konuamyordu, yalnz bir kere gzlerini ap Hugo'ya bakt.

ki gn sonra ld.

Elli bir yandayd.

Yetmi drt cilt roman yazmt.

Cenazesinde, 'bir dehay sonsuzlua uurlama' konumasn Hugo yapt.

nsanlk tarihinin en byk beyinlerinden biri, Tan-r'nn tuhaf akalarndan biri sonucu yanl
bir bedende yaratlnca, Balzac, bu akay, ok daha uzun ve ok daha mutlu srebilecek bir
hayat ok daha ksa ve ok daha mutsuz yaayarak dedi.

Hayat boyunca zengin, soylu ve itibarl olmak istemiti.

Hibirini olamad. Byk bir yazar oldu.

Glibriimler ve zamann arafnda

Kaybetmeyeceimiz tek ey gemiimizdir bence.

Kimsenin bizden alamayaca, deitiremeyecei, dokunamayaca tek ey.

Her ey deiirken hi deimeden orada yle durur.

iimizi, admz, paramz, ailemizi, geleceimizi, canmz kaybedebilecekken
kaybetmeyeceimizden emin olduumuz tek varlk olan gemiin tuhaf taraf ise aslnda var
olmamasdr.

Var olmayan bir varlktr, gemi.

Gsteremezsiniz, gremezsiniz, bakamazsnz, dee-mezsiniz, sadece hatrlayabilirsiniz; onu
bylesine dokunulmaz klan da herhalde yokluu, kaybolmularn arasna saklanmasdr.

Biz hatrladka yaayan bir ldr o.

Biz hatrlamadmz zaman da artk bir daha can kazanma imknn kaybedip tmden yok olur.

Hi grlmedii, oktan kaybolduu ve artk var olmad halde btn ruhumuzu ve
geleceimizi etkileyen gemiimizin hangi paralarn iimizde tadmz, o paralarn
karlatmz hangi grntlerle, seslerle, olaylarla birden canlanp kendilerini gstereceklerini
de bilemeyiz.

Geenlerde sabah buusu imenlerin stnden kalkarken bir glibriim aacyla karlatm;
yelpaze biiminde alan ince yeil yapraklarnn stnde iekleri yumuack pembe bir duman
gibi dalgalanyordu.

Ona rastlayan birok insan o aata neler gryor, onun dallarnda nasl sesler duyuyordu
bilemem, ama glibriim benim iin her yapranda neredeyse baka bir grnt ve ses tayordu;
huzurlu yaz sabahlar, gu-gukkular, austosbcekleri, meyve aalar, plaj kapsnda bekleyen
faytonlar, trtl ahap merdivenler, 'sabah erifler hayrolsun efendim' diyen hanmefendiler,
akamstleri bahede gl budayan beyefendiler, keten mendiller, Zevaco'nun romanlar,
bisikletin nne bindirilerek gezdirilen komu kznn belli belirsiz temas eden vcudunun
scakl, bahe sinemalar...

Aac grdm vakit duyduum sevinci birileriyle paylamak istedim.

Sonra bu sevinci paylaacak birini bulmann o kadar kolay olmadm hissettim, bunu
paylaabilmek iin bir ehri, bir ocukluu, kaybolmu bir zaman paylaabilmek gerekiyordu.

Glibriim aacna baktnda, bir aatan daha fazla bir eyler grecek birine ihtiya vard,
'glibriimlere bak' diyebilmek iin.

yle insanlar ok deildi artk.

Kiisel gemilerimiz asla kaybolmuyor, asla deimiyordu ama ok hzl deien bir hayattan
nasibini alm bir ehirde ortak gemiler paralanp zamana dalyordu.

ok olmasalar da, o sakin, huzurlu, uzun gnleri yaam, onlar kendi gemiinin iinde
yaatan, 'glibri-imleri grdm' diyen birine rastladnda sevinecek, tramvaylar hatrlayacak,
hanmlar odaya girdiinde ayaa kalkacak, 'hanmefendi' ve 'beyefendi' szckleri dudaklarna
yakacak, tl keten mendiller tayan birileri var hl.

Gnmzn iinde o seslerle, o kokularla dolayorlar.

Ve o sesleri seslerinde tayarak gelecee yryorlar.

Saylar az olsa da o insanlarn, kendi gemilerinden ortak hayatlarmza aktardklar
alkanlklarn, zlemlerin, davranlarn hepimizin hayatna bir derinlik, bir incelik kattn,
kendi hatralaryla herkesin hatralarn zenginletirdiklerini sanyorum.

Hatrlanmad zaman bir l olan gemii, canl tutuyor onlar.

Ikl bir kasrga gibi yaklaan gelecee uzanan kprnn bir ayann mmkn olduunca
salam kalmasna yardmc oluyorlar.

Gelecek de gemi gibi var olmayan bir varlk.

Gemiimizi hatralarmz canl tuttuu gibi gelecei de hayallerimiz canl tutuyor.

Hatralardan hayallere doru yryoruz.

Gemiin sesini seslerinde tayanlara arada bir rastladm gibi gelecein sesini seslerinde
tayanlara da rastlyorum,

Garip olan u ki, onlarn says da 'glibriimleri paylaanlarn' says kadar az.

Uzay yolculuklarna, internet uygarlna, snrlarla bayraklarn yok olduu devletsiz gnlere,
mutlak bara, huzurun sknette deil, sratte var olaca gnlere hayallerinde yer vererek,
gelecei yaatanlar da ne yazk ki ok deil.

Yaadmz n, gemile gelecek arasnda, iki utan da beslenerek byyen bir zamana
dndrenler, 'an' gemile ve gelecekle sulayarak zenginletirenler henz kalabalklaamadlar.

Gelecek de gemi de, zihinsel bir faaliyet gerektiriyor nk.

Zamana, gvdemizle bal olduumuz tek yer yaadmz an ve ounlukla insanlarn zamana
zihinleriyle deil gvdeleriyle eklenmeyi tercih ettiklerinde ahit oluyoruz.

Ama insan gvdesi, insan zihnine gre ok abuk eskiyip yok oluyor ve gvde hibir zaman
zihin kadar bereketli ve zengin bir hayat salamyor, en azndan bana yle geliyor.

Gemiten ve gelecekten kopuk, zamann ok kk bir parasna gvdesiyle tutunmu olanlarn
yaam biiminde ben biraz hznl bir yan gryorum.

Sanki zamanla olan ilikilerindeki o muazzam eksiklii, 'an' yceltmeye alan bir gsterile
kapatmaya alyorlar gibi geliyor bana; gemie ve gelecee bala-namadan, iki yandan gelen
sesleri duyamadan, 'zamann da arafnda' kalm insanlara bakyorum duygusuna kaplyorum.

Yaadklar na o kadar sk yapanlarn, o anla birlikte kaybolma ihtimalleri ok yksekmi
gibi gzkyor.

Biraz da ackl olan, o atafatla, o gsterile, her eyin en byn, en pahalsn, en dikkat
ekicisini arayan, o 'an' ne kadar iyi yaadklarn kantlayabilmek iin zel hayatlarn
kalabalklara aan insanlarn zamann iinde yollarn kaybedeceklerinden, kendilerini gelecee
tayacak olan kprnn yerini bulamayacaklarndan ekmiyorum.

Belki de yanlyorumdur.

Belki de o insanlarn seslerinde de gemiin ve gelecein yanks vardr da ben
duyamyorumdur.

Ama gene de ben gelecee ve gemie insann zihniyle balanabildiine ve zaman yalnzca
gvdesiyle hissetmenin insan ve hayat eksilttiine inanyorum.

Hatrlamadnz vakit gemiiniz, hayal etmediiniz vakit geleceiniz yok.

An ise ok ksa, oraya hapsolmak btn bir hayat zamann arafnda geirmeye de yol aabilir.

Geen sabah bir glibriim aac grdm.

Yeil yapraklarnn stnde yumuack pembe bir duman gibi iekleri salnyordu ve gemiten
gelecee doru yryordu.


Kadn baheleri

Birbirlerine yaklaan yalnzca iki insan, iki sradan beden deildir; sevgiyle okanm eitli
yzlerin hayalleriyle, birou unutulmak istenen, birou asla unutula-mayan anlarla, srlarla,
hemen aklanamayacak gizli arzularla ykl iki gemi birbirine yaklamaktadr.

Birbirlerine dokunmak zere olduklar, neredeyse btn seslerin sustuu, renklerin kaybolduu,
yutkunmann zorlat, ellerin hafife terledii, bedenin, iinde saklad bir baka kimlii ortaya
karmak zere yrtlmaya hazrland o na, bazen uzun, bazen ksa, ama mutlaka yalnzca
kendilerine ait zel bir yoldan, akalardan, baklardan, imalardan geerek gelmilerdir.

Kadnn ellerinin incelip uzadn, gzlerinin byyp iki ateli a dntn grrsnz.

Ard ardna geip her seferinde biraz daha kendinizden kopup kaybolacanz kaplardan ilki,
gzlerdeki o unutulmaz kla almtr.

O kaplarn nne sizi, bir kadnn kendine zg iaretlerle izdii bir yol getirmitir; siz kendi
yaptnz bir yoldan getiinizi sanrken, o yolun talar sizden nce oradan geen kadn
tarafndan denmitir.

Gnlerden bir gn kadn erkekten holanm, ona dokunmaya karar vermitir.

Neden o erkekten holandn ise kimse tam olarak bilemez.

Bir seferinde erkein ciddiyetinden holanmken, bir baka seferinde baka bir erkein
alayclndan holan-mtr; bir seferinde erkein her trl gc reddeden avareliinden
etkilenmiken bir baka seferinde erkein iktidar onu etkilemitir; bir seferinde sesi, bir seferinde
gl, dalgacl, giyinmesi, kalalar, omuzlar, ahlaksz bir nktesi olabilir kadnn
dokunmaya karar vermesinin nedeni.

Karar verince bunu hemen kendine sylemez kadn.

Srlarnn ounu arkadalaryla paylamakta ok da ekingen davranmazken bazen kendine
kar inanlmaz derecede ketumdur; erkek karar verip gelsin diye bekler.

Bekledii sre dolduunda, kararn kendine aklar, ince belli bir pars gibi yaylanarak isteine
doru ilerler.

Amacn ok da saklamayan, hatt bu amac ortaya koyan bir bahaneyle yeniden yaklar.

O bahaneyi ve sesi duyduunuzda seildiinizi anlarsnz.

Sabrszdr, ama asla telal deildir.

ilk dokunutan nce hi de telalanmaz, onu telalandracak biri deilsinizdir; nasl zlecei
stnde yazan kk bir bulmacasnzdr, gelecek, sizi zecek, sonra sklp bir baka oyun
arayacaktr.

Sabrsz yan, bulmacay abucak zmek ve baka bir bulmacaya gemek ister; heyecan ve ak
arayan yan ise heyecann ve akn zor zlr bulmacalarda sakl olduunu hissettiinden, gizli
gizli bulmacann kolayca zmlenmemesini diler.

Dokunma kararyla birlikte mahrem bir dnyann ipeksi alarn rmeye balar.

Kalabalklarn iindeki grntsnn peelerini yavaa, en stten balayarak kaldrr, atlan her
peenin ve o peenin ardndan kan yeni ve beklenmedik her grntnn sizi etkileyeceini, bir
kadnn mahremine girmekten heyecanlanmayacak bir erkek bulunmadn bilir.

O mahremiyete girmek, atlan peelerle alan yollardan geip kadnn esrarl bahesine alnmak,
kaln duvarlar ardnda sakl bir masal dnyasn, tuhaf iekleri, alayanlar, glgeli
kameriyeleri grmek, o bahenin efsunkr kokusunu koklamak, o bahenin sahibinin ok iyi
bildii gibi sarho edip ban dndrr orada dolaan.

Daha atlacak baka peeler, daha grlecek baka baheler olduunu da sezdirir kadn.

Bir maceraya dahil olduunu hissedersin.

Kadn, yalnzca kendisinin bildii zarif bir ustalkla sana hem bu bahede ilk dolaan sensin
duygusunu verir hem de bu bahede daha nce de dolaanlar olduunu, ama onlarn yaptklar bir
hatadan dolay baheden kartldklarn anlatr.

O esrar, o ttsl iekleri, glgeli kameriyeleri bakalarnn da grm olmasnn senin iini
hafife kanatacan, ama senin tedirgin heyecann daha da artracan bilir.

En derindeki, kimsenin henz grmedii, hzn ve sevinci btn bahelerden daha zengin,
glgesi btn bahelerden daha koyu, iekleri btn bahelerden daha parlak olan en gizli
baheye girmek arzusunu uyandrr; o en derindeki bahenin kapsnn bir mrde bazen bir kere
bile bir erkee almadn, o kapnn al-

mas iin denecek bedelin ok yksek olduunu, o baheyi grebilmek iin,Jtendi bahelerini
aman gerektiini, bazen btn bahelerini ap en saklndakini gs-tersen, hatt oradakilerin
hepsini versen de, o baheyi gremeden geri dneceini bilsen de oray grme isteinden kendini
alamazsn.

Grdklerin seni bylemitir.

Daha dokunmamsnzdr birbirinize.

ilk baheler dokunulmadan gezilir; belki yan yana yrrken birbirinize demisinizdir, belki
arabadan inerken dirseiniz gsne srtnmtr, o yakc temas hissedilmitir, ama aka
dokunulmamtr.

Hl her ey belirsizdir, her an alan peeler yeniden rtlebilir, mahremiyetin kaplar
kapatlabilir, kalabalklarn iinde dolaan saygdeer kadn ortaya kabilir; sizin bu endieyi
yaadnz bilir ve bu endieyi kk dokunularla besler; vazgeeceinden deil, sizi
hareketlendirmek iin, nk o da bir an nce sizin bahelerinizi grmek, orada saklanan srlarn
ne olduunu renmek, sizin bulmacanz zmek ve sizin oyun oynamaya deer olup olmadn
anlamak ister.

Sonra, biraz bekler.

ekingenliinizden ya da kkrtclk oyununda kadnlarla yarmaktan ahlakszca zevk
aldnzdan, o yoldan gemekte oyalanrsanz, usulca, ama kesin bir biimde dokunmanz
syler.

ki beden, iki gemi, iki yakc arzu birbirine deer.

ki beden birbirine demeden var olan birok yap, o iki beden birbirine dokununca paralanr, o
paralann ruhumuzda yaratt byk sarsntdan muhteem bir haz yaylr.

Biraz sonra, gndz gzyle baktnzda, kadnlarn bildiine asla inanamayacanz szckler
fsldanacak, hatt lklarla sylenecektir; o dokunutan nceki grnt byk bir duvar gibi
yklacak, ardndan mahrem bahelerin rayihas en keskin, iekleri en eflatun olan kacaktr
ortaya.

Kadnn kl baklar byyecektir.

Peelerin ou atlacak, yalnzca o baheye giren erkeklere sylenen, onlardan baka kimsenin
bilmedii, bilemeyecei srlar aklanacak, bir kadnn sesinde sakl olabileceine inanlmayacak
sesler duyulacaktr.

"Hayr, biraz daha yukarya" diyen bir ses, dnyann en sradan cmlesi gibi gzken bir
cmleyle size mahrem bahelerin insann iini kamatran, keskin kokulu meyvelerini sunacaktr.

Bir baka bedenin esrarn zmenin benzersiz hazzn balayacaktr size.

Sonra dokunular bitecek, baheler tek tek kapanacak, yeni ve yksek duvarlar ina edilir gibi
giyinilecek ve kalabalklarn grd yzler ve sesler yeniden yerlerine konacaktr.

Aklnzda, arzuyla yaldzlanm parlak bir ten, kocaman olmu kl gzler, kimseye
tekrarlanamayacak sesler ve tarihinize kaydettiiniz gizli bir zevk kalacaktr.

Ve en derindeki bahede ne vard, sorusu.


iekler ve kibir

Hoyrat, hain, hrpalayc, o lde de nemsiz bir hastalk beni birka gnlne terli ve
yorgun, bir yatakta uykusuz gecelerde kavrandrdktan sonra kalktmda, pencereye dayanp
dan baknca, ben yatarken kuru ve l olan aalarn beyaz iekler atn grdm.

ocukluumuzda hayalini kurduumuz ssz bir ada gibi, beni geni denizlerle hayattan ayran
bir aknlk yaadm.

Ateli gecelerin yorduu bir dinamiin aldatcl ve o aldatcla uymaya hazr bir ruh haliyle,
hayatn benden ayrldn, uzaklatn, hayatla aramdaki ilikileri salayan btn duygularn bu
ayrl srasnda kklerinden kopup daldn hissettim; btn duygular yle nedensiz kalakald;
keder, ihtiras, arzu, korku, hepsini tek tek seebiliyor, kokularn alabiliyor, neredeyse hepsine
ayr ayr dokunabiliyordum.

Hayata demeden, bolua doru uzayp giden o duygular, yayldklar bu geni alanda hibir
eye temas etmediklerinden varlklarn hakl klacak, onlar manal gsterecek bir akis
salayamyor; ssz bir adann eteklerine biteviye vuran dalgalar gibi hep ayn yere manaszca
arpp duruyorlard. Her eyin tarifi deiiyordu.

Bir yandan, o srada bana ok uzun gelen o birka dakikann geeceini, duygularn yeniden
hayata temas edip kendilerine bir mana bulacan biliyor, bir yandan

da o birka dakikann hayatmn sonuna kadar yle kalmasn istiyordum.

Bir zgrlk nyd yaadm.

Duygularmn peinden komak, onlarn dokunduu her yere onlarla birlikte varmak, o
duygularla hesaplamak zorunda deildim.

Duygularm hibir yere demiyordu nk. Duygularmdan kurtuluyor, mutlak bir sessizlikle
yalnzla kavuuyordum.

Konumak, anlatmak, aklamak mecburiyeti ortadan kalkyor, herkes gibi bana da kutsal
gzken bir sknette, ilahi bir inzivaya ulayordum.

O olaanst birka dakika, alnmdan btn bedenime yaylan serinlik ve yerli yerine oturan
grntlerle geti, aknlk hayatla aramdan ekildi, yeniden hayata dedim, birbirinden kopup
dalan duygular birbirlerinden zor ayrlr bir biimde i ie geti, hayat her zamanki manas ya
da manaszlyla belirdi.

Birka dakikalna yaanan bir sarholukla, o sarholukta bulunan ve tekrar arzulanan bir
tatminin zlemi kald geriye.

Ve bir de soru tabii.

Neden bir sessizlikten ve yalnzlktan, bir ey anlatma zorunluundan kurtulmaktan, hayattan
koputan bylesine byk bir zevk ve tatmin almtm?

Dahas, hibir ey anlatmama, sesini duyurmama, yazlarn gizleme, ortadan kaybolma, hayattan
ekilme, neredeyse btn sanat dnyasnda, gizli bir kutsalln ve ekiciliin zirvesini
oluturuyordu?

Zaman zaman, anlatmamay anlatmaktan, sessizlii konumaktan daha ekici, hatt daha deerli
bulmamzn nedeni neydi?

Tanr bile, kendi yceliinden inip insanlarla konutuu, anlatt, onlara yazlar ve
peygamberler gnderip kendi kudretinden, arzularndan, kurallarndan ve yorumlarndan sz
ettii halde, neden biz kendi sessizliine kapanmay daha erdemli ve daha nemli buluyorduk?

Neden Kafka, kitaplarn yaynlamaya kar km ve sonsuz bir kayboluun iine dalmay
istemiti?

Niye Rimbaud, iirlerini yaynlamayacan syleyerek, iirin yaynlanmamasn yceltmiti?

Salinger niye ekilmiti insanlarn arasndan, niye onlarla konumay reddetmiti?

Stendhal neden gerek kimliini hep okuyucularndan saklam, bir yanyla anlatmak
istediklerini anlatrken bir yanyla bu anlattklarnn sahiplii ve vncn kendinden uzak
tutmutu?

Gen sanatlarn ou neden bir yanlaryla anlatmann ihtirasna kaplrken bir yanlaryla
anlattklarn gstermeyi kmsyordu?

Ve ben niye, btn duygularmn hayattan zld, beklentilerimin kaybolduu, sessizlikle
sarmalandm birka dakikalk bir koputa inanlmaz bir tatmin ve huzur bulmutum?

Kibirdi bu.

Ayn hayat paylatmz insanlara, bu hayat anlatmann ve bunu herkesten daha iyi bildiinin
ve herkesten daha iyi anladnn kabul edilmesini beklemenin gizli kibrini aabilecek tek kibirdi
bu; insanlara, onlara hibir eye sylemeyecek, ne kadar iyi olduunu kantlamaya bile
almayacak kadar yukardan bakmann kibri.

Kendini beenmiliin alamaz doruu.

Kendi esizliini ve tekliini vurgulamaktan her zaman zevk ald anlalan Tanr'nn bile
ulaamad bir teklik ve esizlik duygusunun yaratt muhteem tatmin.

"Ben iirlerimi yaynlamayacam" deyip yaynlayanlar kmseyen Rimbaud, Verlaine hayatta
en ok neden korktuunu sorduunda yle cevap veriyordu:

nsanlarn beni, benim onlar grdm gibi grmesinden korkarm.

Kibrin en yksek doruu, anlatmak ve kendini gsterme ihtirasn da aan ssz zirve buydu;
insanlarn senin hakknda bir fikre sahip olmasna bile izin vermediin takdirde trmanabildiin
ve kibrin yannda her zaman bulunan korkunun da sonsuza kadar ortadan kalkt noktayd.

stelik nden kama grntsnn etkileyici tevazu-una da kibrinle sahip oluyordun.

Hrpalanm bir beden ve ateli birka gnle yorulmu bir dimala o serin pencereye yaslanp
iekleri grdmde yaadm ve beni ksa bir sre hayattan koparan o aknlk srasnda,
isteyerek ve bilerek olmasa da, o sonsuz kibrin topraklarna girmi, kendini beenmiliin
nihayetsizlie uzanan izgilerinde esiz tatmini, bir baka yoldan oraya vararak yaamtm.

Tanr bile, konuup anlatmaya balad anda kendi gcn sorgulamaya at, kartlarnn ve
inanszlarn dnceleriyle yaralanmay gze ald halde, sarndn sessizliinle, evrende hayal
edilebilecek en byk kudreti bile aan bir dokunulmazla kavumann ne tr bir lezzet
olduunu sezebilmitim. Ama bu ksa srmt.

Zaten uzun srmesi mmkn deildi.

Anlatacak bir eyleri olanlarn bunlar anlatmadan durmas imknszd, Tanr kendine bile
tanmad lks kimseye tanmazd ve tanmyordu.

'Ben konumayacam' diyenler bile konumu, saklananlar bile bu saklanmalarn ancak
konutuktan sonra anlamlandrabildiklerini kavramlard.

Kendi kimliini hep saklayan Stendhal, Balzac'n v-gsyle karlanca kibrini unutup sevin
lklar atm, Kafka birka hikyesini de olsa yaarken yaynlam, Rimbaud iirlerini Aden'de
silah kaaklarna karmadan nce yaynlanacak bir hale getirmi, Salinger ancak daha nce
yazdklarndan daha iyisini yazamad zaman insanlarn arasndan kaybolmutu.

Sonsuz ve el dememi bir kibir hepimizi ekiyordu.

Onu zlyor, ama ona ulaamyorduk, Tanr kendisini gememize izin vermiyordu.

Ateli bir hastalktan karken, birka dakikalna bir sarholuk bizi kibrin doruklarndaki
lezzete ulatryordu, ama o sarholuk ksa sryordu.

iekler am, mevsim deimiti.

iekleri ve armay zlemitim.

Kibrin doruklarn ise hep zleyecektim; onun ne olduunu biliyordum, ona ulaamayacam
da...


Sknetten ka

Sakin bir hayat istediklerini syler insanlar ounlukla, iinde rahata hareket edecekleri geni
zamanlar, her eyin beklenildii gibi gerekletii, hibir eyin srasn armad, iyi cilalanm
bir masa gibi przsz, temiz, telasz gnler.

Scack, aydnlk, dzenli bir ev gibi insan gvenle iine alan bir sknet.

Ilk bir suya kendini brakr gibi kendinizi rahata iine brakabileceiniz, allm elbiseler gibi
sizi saran bir dzen.

Byk sarsntlara, heyecanlara, ihtilal rpnmalara, kalp arpntlarna, ihtirasl beklentilere
yer vermeyen sakin bir yaam.

zlediimiz hep budur.

Byle syleriz.

Sonra bir kadnn yazd ve okuyann unutamayaca iki satrla karlarz:

"Bana yaattn mutsuzluklar iin yreimin derinliklerinden teekkr ediyorum sana; seni
tanmadan nce yaadm sakin gnlerden nefret ediyorum."

Bizim zlediimiz sakin gnlere 'lanet' okuyan bir mektup.

Bu mektubu yazan ve bu mektubuyla Jose Ortega y Gasset'in kitabna giren Portekizli Rahibe
Mariana Alco-forado'nun yaad aclar yaamamamza, onun gibi s-

trapla kvranmamamza ramen biz skneti zlyoruz, ama aclar eken kadn o sknetten
nefret ediyor.

stelik hepimizin neredeyse itiyakla istedii skneti manastrnda hepimizden daha ok
yaam biri, 'sakin gnlerden' nefret eden.

Yazldktan iki yz yl sonra bir kitaba girecek kadar unutulmaz o iki satr yazan kadn bizim
bilmediimiz ne biliyor ki, bizim arzuladmz lanetleyerek aalyor.

Bizim ulamaya altmz limandan neden kap, ruhunu kederle hrpalayan bir kasrgann
ortasnda kalmak ve hayatn orada srdrmek istiyor?

Biz kk dalgalardan bile ikyet edip kamak isterken o neden bylesine korunmasz atyor
kendini en hain dalgalarn arasna?

Neyi isteyeceini bilmeyen bir meczup mu sevdiine o mektubu yazan kadn?

Peki ondan yllarca sonra, k olduu kadn lme kaptran Abdlhak Hamid'in u yazdklarna
ne diyeceiz?

'Yasn nesi varsa kinatn Yeter ki bu skn dinsin'

Biz yanl bir eyi mi zlyoruz, onlar yanl bir eyden mi kayorlar?

Belki de skneti en ok zleyenler, aslnda kayklarn zaten sakin bir suda gezdirenler, minik
dertleri byk sarsntlar gibi yaayp yorulanlar.

Belki de, bir kez ak denizlere alanlar, boralarn, tayfunlarn estii, sularn canavarlar gibi
kabard, insann dayanmak iin srekli dvmek zorunda kald diyarlarda dolaanlar, ancak
oralarda grlebilen, sakin sularda kalanlarn gremeyecei bir eyler gryorlar.

Belki oralarn gklerinde yle renk tayflar, bulutlarnda yle k oynamalar, mavi kuleler gibi
devrilen dalgalarnda yle st beyaz kpkleri, mercan kayalklarnda yle gz alan kzllklar,
yolcular yok olmaya aran 'muse'lerin fltlerinde yle bir melodileri, deniz kzlarnn salnan
kuyruklarnda yle bir altn yaldzlar, koyu gecelerinde yle bir kokular var ki, onlar grp
koklayan bir daha eski sakin sulara dnmek fikrine bile tahamml edemiyor.

Belki de onlar, ancak byle sulardan getikten sonra varlabilecek limanlarda yaanabilecek bir
baka sknetin varln hissettiklerinden, geride braktklar s sularn durgun sknetine
dnmeyi bile dnemiyorlar.

Byle mi acaba?

Bunu, frtnalarn arasna karmadan bilebilmek ne kadar zor.

Biz, skneti zleriz, stelik de sakin bir limann ortasnda yaarken.

Onlar, geride braktklar sknete lanet okurlar, stelik de bir kasrgann ortasnda gemileri
atrdarken.

Mariana Alcoforado, "Bana yaattn mutsuzluklar iin yreimin derinliklerinden teekkr
ederim" diyor; bizim yanna bile yaklamaktan korktuumuz mutsuzlukta nasl bir ekicilik
buluyor ki buna teekkr ediyor ya da daha nce yaad sknet nasl dayanlmaz bir iz brakt
ki hayatnda, mutsuzluklara bile minnettar kalabilecek hale geldi?

Biz sakin bir diyarda heyecansz, kedersiz, zntsz, cokusuz, iyi tlenmi bir gmlek gibi
yaayp daha da sakin bir hayat zlerken acaba hayatn perileri bizi baka bir yerde mi bekliyor?

Bir sknetin gerek ve zlenebilir bir sknet olmas iin, oraya varmadan nce kasrgalarn
arasndan m gemek gerekiyor?

Frtnasz bir sknet, sknet deil de yalnzca sradan bir sknt m acaba?

Alcoforado, bir gn gerek sknete ancak o srada yaad acdan geerek ulaacan sezdii
ya da bir sknetin ancak bir frtnann arasnda gerekten zlenebi-leceini hissettiinden mi
mutsuzluundan bile yaknmyor?

Biz, yanl bir eyi yanl bir yerde mi zlyoruz acaba?

S sulara ekildike aslnda sknete deil de durgunlua m esir oluyoruz?

Gvenli bir limanda sakin bir hayat sryorsanz eer, kendinize bir sorun 'bu limana nereden
geldim' diye; belki de hibir yerden gelmediniz, belki hep oradaydnz ve gerek bir sknete
ancak byk bir altst olutan sonra varlabileceini hi bilmediniz.

Belki de byk maceralar yaamam olanlar sknetin kymetini hi bilmeyecekler.

Skneti zlediklerini en ok onlar sylese de. Elemler iindeki rahibe, "Eski sakin gnlerimden
nefret ediyorum" diyor.

Belki sakin gnlerinizi terk edecek cesareti bir gn bulursanz ya da hayat size skneti
gerekten zleyeceiniz byk bir frtna balarsa siz de onun gibi eski sakin gnlerinizden
nefret edeceksiniz.

Ve o zaman anlayacaksnz, kendisini eski sakin gnlerinden kurtaran aclar iin bir insann
neden teekkr ettiini.

Ak ayakkablar ve ahlakszlk

Bat Afrika sahillerinde geceleyin nefes almaya altmda genzimden aaya rm iek
kokan bir slaklk dolard, hava deil su solurdum sanki. Bir eytan krlyle cehennemden
fleniyormu gibi vcuduma dolanan yapkan scaktan bunalr, herkes gibi srekli tuz haplar
yutarak ayakta kalmaya abalardm.

Bana oralar hatrlatan nemli ve durgun bir leden sonra, imdi burada beni uyuturuyor.

Dncelerim scaktan eriyor.

Biimini kaybeden dncelerin boluunda ahlaksz hayaller lav klleri gibi kaynayor.

Nedense ak kadn ayakkablar dyor aklma.

incecik balaryla, pembe topuklu, bakml kadn ayaklarna sarlm ayakkablar.

Bana yle geliyor ki, kadnlar ak ayakkablarn giydiklerinde kendilerini sanki yar plak
hissediyorlar, yalnzca o kk ayaklar deil de bedenleri de plakm gibi bir duyguya
kaplyorlar.

Kkrtc bir eyler olduunu seziyorlar o plak ayaklarda ve erkeklerden nce kendileri
kaplyorlar bu kkrtcla.

Topuu bacaa balayan, iki yannda derin gamzeler olan ve insanda dilerinin arasna alma
istei uyandran o adale kprs.

Sonra yuvarlaklaarak ykselen bacak.

Ayaklar gibi plak.

Dizkapaklarnn arkasndaki, uuk bir terle buulanm derin ve kuytu izgi.

Hafife kalnlaarak, kasklara, lmcl bir zevke alan esrarl karanla doru trmanan diri
baldrlar.

Ahlakszca bakyorum kadn bacaklarna.

Yakalanmaktan korkmadan, hatt yakalanmay arzu-layp yakalandmda kendi ahlakszlm
paylamaya hazr bir glmsemeyle bakyorum.

nce backl ak ayakkablar, plak ayaklan, yaz gneinin altnda kahverengi kzl
yakamozlarla parlayan bacaklar, onlara bakmay, btn ihtiyarlna ramen aln hi
kaybetmeyen ocuk gzleri, ahlakszl, ahlakszl arszlktan ayran gvenli saldrganl, o
bacaklarn hatrlatt zevkleri, o bacaklarn sahiplerinin yaadklarn hayal etmeyi seviyorum.

Erkekler kadnlarn gecelerden saknmaya alrlar, onlar iin gnahkr olan karanlklardr.

Kadnlarn leden sonralarn pek bilmezler.

Scak leden sonralarda, kadnlarn ak ayakkabla-ryla yryp girdikleri, perdeleri ekilmi
odalar akllarna bile getirmezler.

plak kalalarn stne giyilmi bol eteklikler.

Kolsuz bluzlar karlmadan, daha arabada gidilirken, nce bir asks bir koldan, sonra dier
asks dier koldan kartldktan sonra iki memenin arasndan tutulup ekilerek antaya
atlveren sutyenler.

Kasklardaki ve gslerdeki dantellerden kurtulmu bedenin biraz sonra yaayacaklarnn
heyecann giysilerinin iinde dolaan kk esintilerin dokunularyla hissedip rpermesi.

Heyecandan ve scaktan beliren minik ter damlalar, arada bir salarn altna sokulup onlar
yukar doru kaldrarak biimli ensenin biraz serinleyip ferahlamasna yardmc olmaya alan
ellerdeki belli belirsiz titremeler.

Salar havaya atmak iin kalkan kolun altndan ortaya kan, kolla bedenin bulutuu o glgeli
kuytuluk.

Belki de kadn vcudunun, tanmad erkeklerle sokaklarda aka paylalan tek mahrem
blgesi.

O glgeli oyuun parlak ve kaygan bir hale getirilmesi srasnda kadnn rlplak bir aynann
karsnda durup, bir kolunu havaya kaldrp, bileini bann arka tarafna doru dayayp ban
kaldrd koluna doru evirmesi ve bu yaptnn, kadn kolunu her kaldrdnda erkek
tarafndan, sanki o erkek o kadn bunlar yaparken seyrediyormu gibi hayal edilmesi.

Scak, dncelerin yasaklarn eritip ahlaksz hayallerin kapsn ayor.

Soyunmadan plaklam kadn vcutlar.

Ak ayakkablar.

Derin gamzeli bilekler.

incecik terlemi enseler.

plakl kuman stnden hissedilen istekli yumuaklk.

Pencereleri alp perdeleri kapanm, kendi loluundan bir serinlik yaratmaya alan arka
odalar.

Yaz leden sonralar.

Kadn bedeninin her glgeli izgisinde bir gnah gren azgnlk.

Bluzun, her birinin tadna varlarak teker teker yavaa alan dmeleri.

Ular koyulam ve her defasnda biraz ehla bakan memeler.

Kendi duvarlarna arparak byyen istek.

Ak ayakkablarn balarndan kurtulmu bakml ayaklar.

Bir scan iinde birbirlerine yaklarken birbirlerinin scakln hisseden bedenler.

Kk dokunular.

Esrarengiz denizlere doru gitmek zere hayattan, gereklerden ve scaktan uzaklamaya
balayan bir gemi gibi ar manevralarla dnyadan ayrlan iki kii.

Hzlanmaya balayan hareketler.

Baka bir yerde, baka bir zamanda asla sylenmeyecek szleri, onlarn her birini sylemenin ve
duymann i kamatrc lezzetini tadarak syleyen fsltlar.

Pencereden szlen hafif bir esinti.

iki kiiyi saran azgnlk.

Ve yatan dibinde biri yan dnm duran bir ift ak ayakkab.

Mutluluk yollarnda

Dalarn zirvesi, o geni, grkemli, engebeli yapnn en dar yeri, en kk paras, uzun sre
kalnmas, yerleilmesi en imknsz olan blgesidir. Bir daa byk zorluklardan, ilelerden,
tehlikelerden geerek trmanr, amacnza ulap zirveye vardktan sonra, oraya ulamak iin
harcadnz zamandan ok daha azn orada geirip yeniden inmeye balarsnz.

Btn insanlarn ulamay amalad mutluluk da, sanrm, duygulardan olumu bir dan
zirvesi, en keskin, en sivri yeridir.

Birok insan o zirveye varamadan ayrlr hayattan.

"Hayatmda hi mutlu olmadm" diyen insanlara siz de rastlamsnzdr.

Zirveye daha nce ulama ansn elde etmi olanlar ise yeniden ayn yere bir kere daha
trmanmaya alr, o zirvede yaadklar duyguyu yeniden, bir kere daha tatmay arzularlar.

Daha nce varmam olanlarn hayal ettii, daha nce varm olanlarn zledii mutluluu ise
tam olarak tarif edemeyiz.

Nedir btn insanln tarih boyunca ban kaldrp bakt o zirvede yaanan duygu?

Zirveye ulaann, mutlu olann bana gelen nedir, btn insanl efsunlayan o noktada ne
bekler bizi?

Heyecan m, coku mu, sevin mi...

Sanrm, hepsinin en st noktasnn birbiriyle bulutuu, kesitii, hepsinden bir para tayan,
ama hepsinden farkl bir ey.

etin Altan, "Mutluluk zaman unutmaktr" diyor.

Dnrseniz, mutlu olduunuzda zaman unuttuunuzu hatrlarsnz gerekten.

Mutlu olduunuz anlarda zaman aklnzdan silinir.

Zamanla ilikiniz kesilir.

Peki, ne demektir zaman unutmak, niye insanolunun varabilecei en st noktay 'zaman
unutmak' olarak tanmlayabiliyoruz?

Zaman unutmak, arkasnda baka hangi unutular saklyor?

Sanrm, zaman unutmak, lm, daha dorusu lm korkusunu unutmak anlamna geliyor.

'Ben mutluyum' dediiniz an lme aldrmadnz, lmden korkmadnz, lmden
kamadnz, lm kmsediiniz andr.

nsanolunun, kendisini tehdit eden en byk tehlikenin stesinden geldii, onu yendii na
mutluluk diyoruz, lmle birlikte her trl korkudan ve endieden kurtulduumuz na.

Neenin, sevincin, heyecann, cokunun, istein oluturduu bir dan zirvesi.

Hepimizin zledii o korkun zgrlk n.

lmle akalaabildiimiz zaman paras.

Srekli arln hissettiimiz duygusal bir yerekiminden kurtulup utuumuzu hissetmek.

Bu anlar, kanlmaz olarak ok ksadr.

Dan zirvesidir nk en dar yeri, yaanmas mmkn olmayan bir blge; oraya kar, oradan
btn hayata ve lme yukardan bakabilir ve tekrar ineriz.

Bizi oraya karacak yollar az ok biliriz.

Bir bakasn kendimizden ve hayattan daha fazla sevmek o yollardan birinin badr, onun bizim
iin ayn duygular paylatn duymak ise o zirveye vardmz an.

Ak bizi zirveye tayan, ama trmanrken hep bir uuruma dme ihtimalini de hayatmzn
iinde tutan yollardan biridir.

Benzer bir duyguyu byk bir halk ayaklanmasna, bir devrime katldmzda da hissedebiliriz.

Birok insan lme, lm unuttuu o bylenmi halde, byk deiimde pay olduunu
dnerek yrr.

aresi bulunmam bir hastaln aresini bulduumuz, iyi olduuna inandmz bir eseri
tamamladmz anlar da lm unuttuumuz, lm korkusunu aklmzdan sildiimiz, lm
yendiimiz anlardr.

Byk bir ak yaam olanlar yeniden bir ak yaamak, bir hastala are bulanlar yeni bir
hastaln daha aresini bulmak, bir eser yaratanlar bir tane daha yaratmak ister.

O zirveye ulatktan sonra, dan baka hibir yeri artk onlar tatmin etmez.

Zirveye hi ulamam olanlar ise grmedikleri bir yerin efsanesini dinler, oraya ulamay
dlerler.

lm korkusunu yendiimiz, korkulardan kurtulduumuz o korkun na neden btn insanlar
ulaamaz peki, neden o zirveye giden yollar ok kalabalk deildir, neden o dan patikalarnda
olmas gerekenden daha az insana rastlarz?

Bunca laf edilen mutluluun yollar neden bu kadar tenhadr?

Herkes o yollan az ok bildii halde, neden byk bir akn yaanmaz zirveye doru?

Bir daa trmanmak kolay deildir nk.

Zirve ne kadar byl, ne kadar ekici olursa olsun, oraya giden yollarda insan yiyen canavarlar,
keskin kayalar, derin uurumlar bulunur.

lm korkusunu yenmek iin lm gze almak gerekebilir, birok insan o yollarda kaybolur
da.

O dan eteklerinde ok kurban yatar.

Belki de bu yzden o dan eteklerinde yaayan o byk kalabalk, bir ayaklannn dibinde yatan
kurbanlara, bir de dan gm bir iek gibi parlayan zirvesine bakp olduu yerde kalr.

Hi kmldamadan mutluluk zerine konuurlar, bir gn kendilerinin de yola koyulacandan sz
ederler, kendilerine bir yol arkada, bir rehber ararlar, tehlikesiz bir yol olup olmadn
sorutururlar.

Da trmananlar ise, trmanrken harcadklar zamandan ok daha azn geirebilir zirvede.

lme ve hayata tepeden, aldrmadan, glmseyerek baktklar zaman paras ok ksadr, ama
unutulmazdr.

Birou bir daha yaayamaz o duyguyu.

Ya yeniden yola koyulmaya gleri yetmez ya ok iyi bildiklerini sandklan bir yolda
kaybolurlar.

Ama zirve hep orada durur.

Gm bir iek gibi parlar.

lm korkusunun unutulduu andr o.

Bir dudan bir szc fsldad, bir devrimde kotuunuz, bir hastala are bulduunuz,
unutulmayacak bir konertonun son notasn yazdnz andr.

Muhteemdir.

lm unuttuunuz n hi unutmazsnz. "Ben mutlu olmutum" dersiniz. "Nedir mutluluk?"
derler. "lm unuttuunuz andr" dersiniz.

Sana...

Sen, belki de bu mektubu aslnda sana yazdm hi bilmeden okuyacaksn.

Ben, senin bunu okurken parmanla yanana dokunduunu, gzlerini hafife kstn, salarn
kulann ardna attn grmeyeceim.

Elimin uzanamad yerlere kelimelerimle sokulmaya almamn, krlgan harflerden kurulmu
grnmez bir kprden sana doru yrrken dmekten bylesine korkmamn, sana tek bir
bakla anlatabileceime inandm ve birounun belki bir ismi bile olmayan birok duygunun
her birine isimler bulmaya uramamn beni nasl yaralayp yorduunu bilmeyeceksin.

ilerde bir gn bana ok karmak ve anlalmaz gzkecek olsalar da, u anda bana, kendime
saplamak iin elimde tuttuum elik bir bak gibi sade ve imeye hazrlandm zehirli bir su
gibi berrak gzken duygularmn, keskin ve yakc tadn onlarn stn rten szcklerin
altndan karp karmamakta duyduum kararszl da herhalde sana hi anlatamayacam.

Halbuki btn korkunluu sadeliinde gizli olan duygularm o kadar ak ki.

Ben senin memelerini aklnla birlikte zledim.

Gln, kasklarnn buday yalaz parlaklyla birlikte aklma geliyor.

Yorulduumda, bktmda, yenilginin tam kysnda

durduumu hissettiimde, beni sadece bana dokunarak iyiletirebileceini biliyorum.

Demeden, hatt bazen seni grmeden, hissettiim bedeninin o yumuak scakln istiyorum.

Yalnzm.

Kendimi yalnz hissediyorum ki, bu yalnzlktan da

kt.

Benim yalnzlm ve kendimi yalnz hissetmemin yalnzlktan da kt olduunu anlayacak
senden baka kimsem yok.

Ve sen de yoksun.

Belki de hi olmayacaksn.

Szcklerden oluturmaya uratm bir kprden sana ulamaya alacam.

Ve biliyor musun, sen btn bunlar okurken, ben yazdklarm akac gllerimle
reddedeceim.

Beni bir gn grrsen, grdnn bu satrlar sana yazan adam olduuna inanmayacaksn.

Duyduum ak, zlemi ve bunlar duymaktan duyduum korkuyu gvenli bir duruun ardna
saklayacam.

Yzmde satrlarmdan bir iz aradnda, onlar orada olmayacak.

Sana nasl yalvardm hi iitmeyeceksin, sradan bir 'Naslsn' szc saklayacak o yalvar.

Ama btn bunlar, bu sahte kibir, bu akac gl, bu sradan 'Naslsn' sz, bu gvenli duru,
iimdeki sesi dindirmeyecek.

Btn bunlara hi aldrmadan bana sarlman bekleyeceim, bazen benden babandan korktuun
gibi korktuunu, bazen beni ocuunu okar gibi okadn grmek isteyeceim.

Aralarnda dolatm kalabalklar iinde benim yalnzlm gren ve kendimi yalnz
hissetmemin yalnzlktan da kt olduunu sezen bir tek sen varsn.

O kadar sade ki duygularm.

Memelerini aklnla birlikte zledim.

Gln, kasklarnn buday yalaz parlaklyla birlikte aklmda.

Krlgan bir kprden sana doru yryorum.

Sana ulaamazsam, sesim ve kelimelerim sana de-mezse ve sen bana bir daha dokunmazsan,
ite o zaman, korkarm sonsuz ve sensiz bir bolua yapayalnz deceim.

Beni tut, beni her eye ramen tut.

Ahmet Altan - Kristal Denizaltı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ahmet Altan - Kristal Denizaltı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ABC Amber LIT Converter http://www.processtext.com/abclit.

You might also like