TRUNG TM LUYN THI LAM SN

Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
CHUYN NG TRN

A- MC TIU:
-Hc sinh cn nm vng cc kin thc c bn v ng trn.
-Vn dng mt cch thnh thc cc n,tnh cht gii cc dng bi tp .
-Rn k nng v t duy hnh hc.Sng to v linh hot trong gii ton hnh hc.
B - NI DUNG :
I/ Nhng kin thc c bn :
1) S xc nh v cc tnh cht c bn ca ng trn :
- Tp hp cc im cch u im O cho trc mt khong khng i R gi l ng
trn tm O bn knh R , k hiu l (O,R) .
- Mt ng trn hon ton xc nh bi mt bi mt iu kin ca n . Nu AB l on
cho trc th ng trn ng knh AB l tp hp nhng im M sao cho gc AMB =
90
0
. Khi tm O s l trung im ca AB cn bn knh th bng
2
AB
R = .
- Qua 3 im A,B ,C khng thng hng lun v c 1 ng trn v ch mt m thi .
ng trn c gi l ng trn ngoi tip tam gic ABC .
- Trong mt ng trn , ng knh vung gc vi mt dy th i qua trung im dy
. Ngc li ng knh i qua trung im ca mt dy khng i qua tm th vung gc
vi dy .
- Trong ng trn hai dy cung bng nhau khi v ch khi chng cch u tm .
- Trong mt ng trn , hai dy cung khng bng nhau , dy ln hn khi v ch khi dy
gn tm hn .
2) Tip tuyn ca ng trn :
- nh ngha : ng thng c gi l tip tuyn ca ng trn nu n c mt im
chung vi ng trn . im c gi l tip im .
- Tnh cht : Tip tuyn ca ng trn vung gc vi bn knh ti tip im . Ngc li ,
ng thng vung gc vi bn knh ti giao im ca bn knh vi ng trn c
gi l tip tuyn .
- Hai tip tuyn ca mt ng trn ct nhau ti mt im th im cch n hai tip
im ; tia k t im i qua tm l tia phn gic ca gc to bi hai tip tuyn ; tia k
t tm i qua im l tia phn gic ca gc to bi hai bn knh i qua cc tip im .
- ng trn tip xc vi 3 cnh ca mt tam gic gi l ng trn ni tip ca tam gic
. Tm ca ng trn ni tip tam gic l giao ca 3 ng phn gic ca tam gic .
- ng trn bng tip ca tam gic l ng trn tip xc vi mt cnh v phn ko di
ca hai cnh kia .
3) V tr tng i ca hai ng trn :
- Gi s hai ng trn ( O;R) v (O;r) c R r v d =OO l khong cch gia hai tm
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
. Khi mi v tr tng i gia hai ng trn ng vi mt h thc gia R , r v d
theo bng sau :
V tr tng i S im chung H thc
Hai ng trn ct nhau 2 R r <d <R +r
Hai ng trn tip xc 1 d =R +r ( d =R r )
Hai ng trn khng giao nhau 0 d >R +r ( d <R r )

- Hai ng trn tip xc nhau khi v ch khi tip im nm trn ng ni tm .
- Nu hai ng trn ct nhau th ng ni tm vung gc vi dy cung chung v chia
dy cung ra hai phn bng nhau .
4) Cc loi gc :
a. Gc tm :
- nh ngha : L gc c nh tm ng trn .
- Tnh cht : S o ca gc tm bng s o ca cung b chn .
b. Gc ni tip :
- nh ngha : L gc c nh nm trn ng trn v hai cnh ca gc cha hai dy ca
ng trn .
- Tnh cht : S o ca gc ni tip bng na s o ca cung b chn .
c. Gc to bi mt tia tip tuyn v mt dy i qua tip im :
- Tnh cht : S o ca gc to bi mt tia tip tuyn v mt dy bng mt na s o ca
cung b chn .
d. Gc c nh nm bn trong ng trn :
- Tnh cht : S o ca gc c nh nm bn trong ng trn bng na tng s o ca
hai cung b chn gia hai cnh ca gc v cc tia i ca hai cnh y .
e. Gc c nh nm bn ngoi ng trn :
- Tnh cht : S o ca gc c nh nm bn ngoi ng trn bng na hiu s o ca
hai cung b chn gia hai cnh ca gc .
5) Qu tch cung cha gc :
- Qu tch nhng im M nhn on thng AB c nh di mt gc khng i l hai
cung trn i xng nhau qua AB gi l cung cha gc dng trn on thng AB . c
bit l cung cha gc 90
0
l ng trn ng knh AB .
- Dng tm O ca cung cha gc trn on AB :
o Dng ng trung trc d ca AB .
o Dng tia Ax to vi AB mt gc , sau dng Ax vung gc vi Ax .
o O l giao ca Ax v d .
6) T gic ni tip ng trn :
- inh ngha : T gic c 4 nh nm trn ng trn .
- Tnh cht : Trong mt t gic ni tip , tng s o hai gc i din bng 2 gc vung .
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Ngc li , trong mt t gic c tng 2 gc i din bng 2 gc vung th t gic ni
tip mt ng trn .
7) Chu vi ng trn , cung trn , din tch hnh trn , qut trn :
- Chu vi hnh trn : C =2tR
- Din tch hnh trn : S =tR
2

- di cung trn : l =
180
Rn t

- Din tch hnh qut trn : S =
180
n R
2
t

8) Tnh bn knh ng trn ni tip , ngoi tp , bng tip a gic
a. Bn knh ng trn ni tip a gic u n cnh :
R =
n
180
Sin 2
a
0
r =
n
180
tg 2
a
0

b. Bn knh ng trn ngoi tip a gic u n cnh
r =
n
180
tg 2
a
0

c. Bn knh ng trn ni tip tam gic (R) :
R =
SinC 2
c
SinB 2
b
SinA 2
a
= =
R =

S 4
abc

Vi tam gic vung ti A : R =
2
a

Vi tam gic u cnh a : R =
3
a

d. Bn knh ng trn ngoi tip tam gic (r) :
r =
p
S
A
vi ( 2p =a+b+c )
Vi tam gic vung ti A : r =
2
a b c +

Vi tam gic u cnh a : r =
6
3 a

e. Bn knh ng trn bng tip g c A tam gic (r
a
) :
a p
S
r
a

= ( r
a
l bn knh ng trn bng tip gc A )
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Vi tam gic vung ti A : r
a
=
2
c b a + +

Vi tam gic u cnh a : r
a
=
2
3 a

II/ Bi tp vn dng
1) Bi tp dng v tnh cht ca ng trn :
a. ng dng tnh cht ca ng trn :
S dng tnh cht ca ng trn v quan h ng knh v dy cung ; dy cung v
khong cch n tm chng minh hai ng thng vung gc , so snh hai on
thng .
S dng ng knh l dy cung ln nht ca ng trn xc nh v tr ca mt
ng thng , mt im c hnh c bit hoc l p dng gii cc bi ton v cc
tr .
b. Cc v d :
Bi 1 : Trong ng trn (O) k hai bn knh OA v OB ty v mt dy MN vung gc vi
phn gic Ox ca gc AOB ct OA F v OB G . Chng t rng MF =NG v FA =GB .
Hng dn chng minh :
S dng tnh cht ng knh dy cung chng minh : HM =
HN
Chng minh tam gic OFG cn : HF =HG ; OF =OG
T hai iu trn suy ra iu phi chng minh .



Bi 2 : Cho hai ng trn ng tm nh hnh v . So snh cc di :
a) OH v OK
b) ME v MF
c) CM v MK
Nu bit
AB >CD
AB =CD
AB <CD



Bi 3 : Cho (O) v im I nm bn trong ng trn . Chng minh rng dy AB vung gc vi
OI ti I ngn hn mi dy khc i qua I .


B A E
F
D
C
M
O
H
K

M
N
O
H
F
G
x 1
2
A
B
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Hng dn chng minh :
K dy CD bt k i qua I khng trng vi AB .
Nh mi lin h gia dy v khong cch t tm n dy , ta k OK vung gc vi CD .
OI >OK nn AB <CD .


* T bi tp trn chng ta thy nu bn knh ng trn bng R v
OI =d chng ta c th hi :
- Tnh di dy ngn nht i qua I ?
- Tnh dy di nht i qua I ?
Bi 4 : Cho (O;R) v im M nm ngoi ng trn . Hy dng ct tuyn MPQ vi ng trn
sao cho MP =MQ .
Hng dn :
Phn tch : Gi s dng c hnh tha mn bi .
K OI vung gc vi PQ .
Ta c : PQ
2
1
= IP MI
3
1
= IP MI
3
2
= MP
K PN vung gc MQ ta thy MO
3
2
= MN v P l giao
ca ng trn ng knh MN v (O)
Cch dng : Dng im N ri dng im P
2) Bi tp v tip tuyn ca ng trn :
a. ng dng ca tip tuyn :
- T cc tnh cht ca tip tuyn , ca hai tip tuyn ct nhau ta ch ra c cc ng
thng vung gc , cc cp on thng v cc cp gc bng nhau ; cng t ta xy dng
c cc h thc v cnh , v gc .
- T tnh cht ca tip tuyn chng ta c th vn dng vo tam gic tm ra cng thc tnh
din tch ca ng trn ni tip , ng trn ngoi tip v ng trn bng tip tam
gic , cng nh bn knh .
- Lu : Chng minh Ax l tip tuyn ca (O;R) chng ta lm
theo mt trong cc cch sau :
A e (O;R) v gc OAx =90
0
.
Khong cch t O n Ax bng R .
Nu X nm trn phn ko di ca EF v XA
2
=XE.XF
( xem hnh ) .
Gc EAX =gc AEF .
b. Cc v d :

A B
O
I
K
D
C


M
N O
Q
P
I

X
E
F
A
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Bi 1 : Cho tam gic ABC vung ti A . Gi O l tm ng trn ngoi tip tam gic ABC ; d
l tip tuyn ca ng trn ti A . Cc tip tuyn ca ng trn ti B v C ct d theo th t
D v E .
a) Tnh gc DOE .
b) Chng minh : DE = BD + CE .
c) Chng minh : BD.CE =R
2
( R l bn knh ng trn tm O )
d) Chng minh BC l tip tuyn ca ng trn c ng knh DE .
Hng dn chng minh :
a) S dng tnh cht tip tuyn ta chng minh c :
0
90 = ) A O

C + A O

B (
2
1
= A O

E + A O

D = E O

D
b) S dng tnh cht tip tuyn ta chng minh c :
DE =DA +EA =BD +EC
c) S dng tnh cht tip tuyn ta c : BD.CE =DA.EA .
p dng h thc lng trong tam gic vung cho tam gic DOE
DA.EA =OA
2
=R
2
d) Trung im I ca DE l tm ng trn ngoi tip tam gic vung DOE . Ta thy OI
l ng trung bnh ca hnh thang vung BDEC nn OI // BD // CE hay OI BC hay
BC l tip tuyn ng trn ng knh DE .
Bi 2 : Cho hai ng trn ( O) v (O) tip xc ngoi ti A . K cc ng knh AOB ; AOC
. Gi DE l tip tuyn chung ca 2 ng trn ; D e ( O ) ; E e ( O) . Gi M l giao im ca
BD v CE .
a) Tnh s o gc DAE .
b) T gic ADME l hnh g ?
c) Chng minh rng MA l tip tuyn chung ca hai ng trn .
Hng dn chng minh :
a) K tip tuyn chung ca hai ng trn i qua
A ct tip tuyn chung DE F . Da vo tnh cht
tip tuyn ta c FA = FD = FE . Vy tam gic
DAE l tam gic vung ti A hay gc DAE = 90
0
.
b) T gic ADME c
0
90 = E

= A

= D

nn n l
hnh ch nht .
c) T cu b) AM i qua trung im ca DE hay
AM trng vi AF nn AM l tip tuyn chung ca
hai ng trn .
Li bnh :
- Vi nhng bi tp cho trc hai ng trn tip xc nhau , ta nn lu n tip tuyn
chung ca chng . N thng c mt vai tr rt quan trng trong cc li gii .

A
E
C
O
B
D


A
B C
D
E
F
O O
M
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
- Vi bi tp trn chng ta c th hi :
CMR : gc OFO l gc vung .
DE l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic OFO .
Cc tia AD v AE ct (O) v (O) H ; K . Chng minh : S
AHK
=S
ADE
.
Bi 3 : Gi a , b, c l s o 3 cnh ca tam gic ABC , r l bn knh ng trn ni tip tam
gic . Tnh din tch tam gic theo p v r , trong p l na chu vi tam gic .
Hng dn :
Gi D , E , F l cc tip im .
Theo tnh cht tip tuyn : ID =IF =IE =r .
Nn : S
ABC
=S
ABI
+S
BCI
+S
ACI
=
2
1
( a +b +c).r =pr
S =pr .

T bi tp trn hy tnh :
- Bn knh r ca ng trn ni tip tam gic vung , tam gic u theo cc cnh ca tam
gic .
- Cc on tip tuyn AE , BF , CD theo cc cnh a , b, c ca tam gic .
3) Bi tp v cc loi gc trong ng trn
Bi 1 : Cho A l mt im c nh trn ng trn (O) v M l mt im di ng trn ng
trn . N l giao ca AM vi ng knh c nh BC . Chng minh giao im ca ng trn
(O) vi ng trn ngoi tip tam gic OMN l c nh .
Hng dn chng minh :
K DA // BC . K ng knh DP .
Ta d thy : P

= N

( cng bng gc A ) .
Nn ng trn ngoi tip tam gic OMN i qua P e (O) c nh.
Nhn xt :
Trong bi ny P cn l gc ni tip ca hai ng trn nn n
ng vai tr i lng trung gian chng minh nhng gc bng
nhau . K nng ny cn c gp li kh thng xuyn .
Bi 2 : Cho tham gic ABC c 3 gc nhn . ng trn (O) c ng knh BC ct AB , AC
theo th t D , E . Gi I l giao im ca BE v CD .
a) Chng minh : AI BC
b) Chng minh : E A

I = E D

I
c) Cho gc BAC =60
0
. Chng minh tam gic
DOE l tam gic u .
Hng dn chng minh :

I
A
B
C
E
F
D

C
B
O
A
D
P
M
N

E
B
C
D
A
I
O
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
a) Da vo tnh cht gc chn na ng trn , ta chng minh c I l trc tm ca
tam gic ABC nn AI BC .
b) Gc IAE =EBC gc c cnh tng ng vung gc .
Gc EBC =EDC cng chn cung EC .
T hai iu trn suy ra iu chng minh .
c) Gc BAC =60
0
Gc DBE =30
0
chn cung DE
S o cung DE =60
0

Gc DOE =60
0
m tam gic DOE cn nh O nn DOE l tam gic u .
Bi 3 : Cho ng trn (O) ng knh AB . K tip tuyn Ax vi ng trn . im C thuc
na ng trn cng na mt phng vi Ax vi b l AB. Phn gic gc ACx ct ng trn
ti E , ct BC D .Chng minh :
a) Tam gic ABD cn .
b) H l giao im ca BC v DE . Chng minh DH AB .
c) BE ct Ax ti K . Chng minh t gic AKDH l hnh
thoi .
Hng dn gii :
a) AD l phn gic hai cung AE v CE bng nhau .
Da vo gc ni tip ta d dng chng minh c BE va l phn
gic va l ng cao ca tam gic ABD , nn AABD cn nh B.
b) Da vo gc chn na ng trn .Ta thy H l trc tm ca
AABD nn DH AB.
c) Ta thy KE =HE (v AAKH cn nh A) v AE =DE (A ABD cn nh B) v
ADKH , nn t gic AKDH l hnh thoi .
* T bi tp trn c th ra cc cu hi khc :
- Chng minh OE AC .
- Tm v tr ca C trn cung AB AABD u
Bi 4 : Cho tam gic ABC ni tip (O;R) .Chng minh rng :
a) R =
SinC 2
c
SinB 2
b
SinA 2
a
= =
b) R =

S 4
abc

Hng dn gii
a) K ng knh AAlc AACA vung ti C .
Da vo h thc lng trong tam gic vung v gc ni tip
chn cng mt cung ta c : 2R.SinB = C ' A

A'.SinA A = b

A B
C
D
K
E
H
O

A
B
C
A
H
O
a
b
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Hay
SinB 2
b
= R
Chng minh tng t .
b) Ta thy hai tam gic vung AHB v ACA ng dng nn
AA'
AC
=
AB
AH

hay
R 2
b
=
c
h
a
m
a
S 2
= h
a
suy ra
R 2
b
=
ac
S 2
hay
R 4
abc
= S
T bi tp trn hy tnh bn knh ng trn ngoi tip tam gic vung , tam gic
u .
4) Bi tp v t gic ni tip mt ng trn
Chng minh t gic ni tip mt ng trn theo mt trong cc cch sau y :
- Chng minh tng hai gc i din trong mt t gic bng 180
0
.
- Chng minh hai im nhn hai im cn li di cng mt gc .
- T gic ABCD c AC ct BD ti M m MA.MC =MB.MD th t gic ABCD ni tip .
- T gic c hai cnh bn AB v CD giao nhau ti M m MA.MB =MC.MD th t gic
ABCD ni tip .
Cc v d :
Bi 1 : Cho tam gic ABC c 3 gc nhn vi cc ng cao BD , CE .
a) Chng minh BEDC l t gic ni tip .
b) Chng minh : AD.AC =AE.AB .
c) K tip tuyn Ax ca ng trn ngoi tip tam gic ABC .
Chng minh rng : Ax // ED .
Hng dn chng minh :
a) D, E cng nhn BC di mt gc 90
0
nn t gic BEDC ni tip .
b) Hai tam gic vung ABD v ACE ng dng . Suy ra AD.AC =
AE.AB .
c) B C

A = B A

x v cng chn cung AB.

B C

A = D E

A v cng ph vi gc BED .
Nn D E

A = B A

x . Suy ra Ax // ED .
Nhn xt :
Vi gi thit ca bi ton trn chng ta c th khai thc bi ton theo nhiu hng v ra
c nhiu cu hi :
- Ko di cc ng cao BD , CE , AF ct ng trn ngoi tip tam gic ABC D , E ,
F . Chng minh :
- H l tm ng trn ni tip tam gic DEF .
- H i xng vi D,E,F qua AC , AB , BC .

x
A
B C
D
E
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
- ED // ED.
- OA ED.
- Cc ng trn tam gic : HAB , HBC, HCA c bn knh bng nhau .
- S
ABC
=
R 4
abc
.
- V hnh bnh hnh BHCK , I l trung im ca BC . Chng minh :
- T gic ABKC ni tip vi K nm trn ng trn (O) .
- C A

O = H A

B .
- H , I , K thng hng .
- AH // OI ; AH =2.OI . Nu B , C c nh A di ng th bn knh ng
trn ngoi tip tam gic ADE khng i .
- ng thng qua K song song vi BC ct AH ti M th A,B,C,K,M cng
nm trn mt ng trn .
Bi 2 : Cho t gic ABCD ni tip (O) ; E l im chnh gia ca cung AB , hai dy EC , ED
ct AB ti P v Q . Cc dy AD v EC ko di ct nhau ti I , cc dy BC v ED ko di ct
nhau ti K . Chng minh rng :
a) T gic CDIK ni tip .
b) T gic CDQP nt tip .
c) IK // AB .
d) ng trn ngoi tip tam gic AQD tip xc vi
EA .
Hng dn :
a) D v C cng nhn IK di hai gc bng nhau ( gc ni tip
chn hai cung bng nhau ) . Suy ra t gic DIKC ni tip .
b) s (QDC +QPC) =s (BE +CB) + s (ADC +BE)
= s( BE +CB +ADC +BE )
=180
0

Nn t gic CDQP ni tip .
c) s API = s( CB +AE ) = s ( CB +BE ) =s CDK =s CIK = s CK
T suy ra IK // AB .
d) EAQ =ADQ ( gc ni tip chn 2 cung bng nhau ) . Suy ra AE l tip tuyn
Bi 3 : Cho t gic ni tip ng trn (O) . Chng minh rng tch hai ng cho bng tng
ca tch cc cp cnh i din .
Hng dn :
Gi s ACD >ACB .
Ly E trn BD sao cho ACB =DCE .

A
B
D
C
Q
P
E
I
K

A
B
C
D
E
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Hai tam gic ABC v DEC ng dng : AB.DC =AC.DE .
Hai tam gic ADC v BEC ng dng : AD.BC = AC.BE .
Cng tng v hai ng thc trn suy ra iu chng minh .

II . Bi tp tng hp :
Trong phn I , chng ta lm quen dn vi cc dng ton tng ng vi nhng kin
thc c bn ca ng trn .
Trong phn II ny , chng ta s nng cao k nng gi ton trn nhng bi tp tng hp
ca nhng dng ton trn .
1) Cc cu hi thng gp trong cc bi ton hnh :
1. Chng minh : Nhiu im cng nm trn mt ng trn (c bit l 4 im cng
nm trn mt ng trn hay chng minh t gic ni tip ) .
2. Chng minh hai ng thng song song , vung gc vi nhau .
3. Chng minh ng thc hnh hc .
4. Nhn bit hnh l hnh g ? ( c th l tam gic cn , hnh bnh hnh , hnh thoi ,
hnh ch nht , hnh thang cn ) . Lu : Khi chng minh t gic l hnh thang
cn khng c chng minh l hnh thang c hai cnh bn bng nhau .
5. Chng minh 3 ng thng ng quy ; 3 hay nhiu im thng hng .
6. Chng minh ng thng l tip tuyn ca 1 ng trn , tip tuyn chung ca
hai ng trn .
7. Xc nh v tr c bit c hnh c bit .
8. Ton cc tr hnh hc .
9. Ton cc i lng hnh hc : on thng , cung ,gc , chu vi , din tch
Trong cc cu hi trn ty theo tng bi m ra cc cu hi sao cho c s logic gia cc
cu th nht , th hai v cc cu sau .
Thng thng kt qu ca cc cu trn bao gi cng l gi thit chng minh cu
di, i khi cn v thm hnh th bi ton tr ln n gin hn .
2) Bi tp vn dng
Bi 1 : Cho na ng trn (O) ng knh AB . T A v B k tip tuyn Ax v By . Qua
im M thuc na ng trn k tip tuyn th 3 ct cc tip tuyn Ax v By ln lt ti E v
F .
1. Chng minh AEMO l t gic ni tip .
2. AM ct OE ti P , BM ct OF ti Q . T gic MPOQ l hnh g ? Ti sao ?
3. K MH AB ( H e AB) . Gi K l giao
ca MH v EB . So snh MK v KH.
Hng dn :
1) EAO =EMO =90
0
. Nn AEMO l t gic ni tip .

A
B
F
E
M
O
P
Q
K
H
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
2) Da vo tnh cht hai tip tuyn ct nhau c
MPO =MQO =90
0
v PMQ =90
0
nn PMQO l hnh ch nht .
3) AEMK A EFB (g.g)
FB
EF
=
MK
EM
m MF =FB

MF
EF
=
MK
EM

AEAB A KHB (g.g)
HB
AB
=
KH
EK
m
HB
AB
=
MF
EF
( Ta let)
KH
EA
=
MK
EM

V EM =EA MK =KH .
Bi 2 : Cho (O) ct (O) ti A v B . K ct tuyn chung CBD AB ( C trn (O) v D trn
(O).)
1. Chng minh A , O , C v A ,O, D thng
hng .
2. Ko di CA v DA ct (O) v (O) theo th
t ti I v K . Chng minh t gic CKID ni
tip .
3. Chng minh BA , CK v DI ng quy .
Hng dn :
1. CBA =DBA =90
0
nn AC v DA l ng knh hay A,O, C thng hng D ,O,A thng
hng .
2. T cu 1) v da vo gc ni tip chn na ng trn ta thy K , I cng nhn CD di mt
gc vung nn t gic CDIK ni tip .
3. A l trc tm ca tam gic ADG c AB l ng cao hay BA i qua G .
Bi 3 : Cho hai ng trn (O) v (O) ct nhau ti hai im A,B . Cc ng AO v AOct
ng trn (O) ln lt ti C v D , ct ng trn (O) ln lt ti E , F .
a) Chng minh B , F , C thng hng .
b) Chng minh t gic CDEF ni tip .
c) Chng minh A l tm ng trn ni tip tam
gic BDE .
d) Tm iu kin DE l tip tuyn chung ca
(O) v (O)
Hng dn :

a) CBA +FBA =180
0
nn A , B , F thng hng .
b) D, E cng nhn CF di mt gc vung nn CDEF ni tip .
c) T gic CDEF ni tip nn EDF =ECF ; ACB =ADB t suy ra EDF =ADB .
Hay DE l phn gic gc D ca ABDE . Tng t EC l phn gic gc E ca ABDE .
Hai phn gic ct nhau ti A nn A l tm ng trn ni tip ABDE .


C
D
B
G
K
I
O
O
A


E
D
C
B
F
O
A
O
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
d) Gi s DE l tip tuyn chung ca hai ng trn ta c OO // CE cng vung gc
vi AB : AOO =ACB m ACB =FDE ( DCFE ni tip ) suy ra : AOO =ODE
hay t gic ODEO ni tip (1)
DE l tip tuyn th DE vung gc vi OD v OE (2)
Vy ODEO l hnh ch nht : Hay OD =OE ( Hai ng trn c bn knh bng
nhau )
Bi 4 : Cho (O,R) ng knh AB , ng knh CD di ng . Gi
ng thng d l tip tuyn ca ng trn ti B . ng thng d
ct cc ng thng AC , AD theo th t ti P v Q .
1) Chng minh t gic CPQD ni tip mt ng trn .
2) Chng minh AD. AQ =AC.AP .
3) T gic ADBC l hnh g ? Ti sao ?
4) Xc nh v tr ca CD S
CPQD
=3.S
ACD

Hng dn :
1. CPB =CDA ( cng bng CBA) nn CPB +CDQ =180
0
.
2. AADC AAPQ (g.g) suy ra AD.AQ =AC.AP .
3. T gic ADBC l hnh ch nht v c 4 gc vung.
4. S
CPQD
=3.S
ACD
S
ADC
= S
APQ
tc l t s ng dng ca
hai tam gic ny l .
Suy ra AD = AP hay BC = AP m tam gic ABC vung ti B nn C l trung im
ca CP
CB =CA hay AACB cn CD AB .

Bi 5 : T mt im S nm ngoi ng trn (O) v hai tip tuyn SA , SB v ct tuyn SCD
ca ng trn .
1) Gi E l trung im ca dy CD . Chng minh 5 im S ,A , E , O , B cng nm trn
mt ng trn .
2) Nu SA =OA th SAOB l hnh g ? Ti sao ?
3) Chng minh AC . BD =BC.DA = AB.CD
Hng dn chng minh
1) S dng tnh cht tip tuyn , ta c A , B cng nhn SO
di mt gc vung , nn t gic SADO ni tip ng
trn ng knh SO .
Da vo tnh cht ng knh vung gc vi dy
cung , ta c SEO =90
0
. Nn E thuc ng trn ng
knh SO .
2) Nu SA =OA th SA =AB =OA =OB v gc A vung nn t gic SAOB l hnh
vung .

A
B
Q
D
C
O
P
d

S O
D
A
C
B
E
K
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
3) Ta thy ASAC ASDA
SA
SC
=
DA
AC

ASCB ASBD
SB
SC
=
BD
BC

M SA =SB
BD
BC
=
AD
AC
AC.BD =AD.BC (1)
Trn SD ly K sao cho CAK =BAD lc
ACAK ABAD (g.g) AC.DB =AB.CK
ABAC ADAK (g.g) BC.AD =DK.AB
Cng tng v ta c AC.BD +BC.AD =AB( CK+DK )=AB.CD (2)
T (1) v (2) suy ra : AC.BD +AC.BD =AB.CD hay AC.BD = AB.CD
Vy AC.BD =AD.BC = AB.CD .
Bi 6 : Cho tam gic ABC vung A . ng trn ng knh AB ct BC ti D . Trn cung
AD ly mt im E . Ni BE v ko di ct AC ti F .
1) Chng minh CDEF ni tip .
2) Ko di DE ct AC K . Tia phn gic ca gc CKD ct EF v CD ti M v N . Tia
phn gic ca gc CBF ct DE v CF ti P v Q . T gic MNPQ l hnh g ? Ti sao ?
3) Gi r
1
, r
2
, r
3
theo th t l ng trn ni tip cc tam gic ABC , ADB , ADC . Chng
minh : r =r
1
2
+r
2
2
.
Hng dn :
1) Da vo s o cung ta thy
C =DEB C +DEF =180
0

Nn t gic CDEF ni tip .
2) ABED ABCQ ( g.g) BPE =BQC
KPQ =KQP hay AKPQ cn .
ACNK AMK EMK =CNK
BMN =BNM hay ABMN cn . MN PQ v MN ct PQ l trung im ca mi
ng . Nn MNPQ l hnh thoi.
3) AABC ADAB ADAC
AC
r
=
AB
r
=
BC
r
2 1

2
2
2
2
2
1
2
2
AC
r
=
AB
r
=
BC
r


2
2
2
2
1
2 2
2
2
2
1
2
2
BC
r + r
=
AC + AB
r + r
=
BC
r

r
2
=r
1
2
+r
2
2
.
Bi 7 : Cho tam gic ABC c 3 gc nhn ni tip (O;R) . H cc ng cao AD , BE ca tam
gic . Cc tia AD , BE ln lt ct (O) ti cc im th hai M , N . Chng minh rng :
a) Bn im A , E , D , B nm trn mt ng trn . Tm tm I ca ng trn
.

A
B
K
F
Q
C
N D
E
P
M
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
b) MN // DE .
c) Cho (O) v dy AB c nh , im C di chuyn trn cung ln AB . Chng
minh rng di bn knh ng trn ngoi tip tam gic CED khng i .
Hng dn gii :
a) E,D cng nhn AB di mt gc vung nn t gic
AEDB ni tip trong mt ng trn ng knh AB
c I ( trung im ca AB ) l tm
b) Ta thy : ABE =ADE ( chn cung AE )
m ABE =AMN ( chn cung AN )
nn ADE =AMN hay DE // MN .
c) K thm hnh nh hnh v . Da vo gc ni tip
ca t gic AEBD suy ra c CN =CM nn OC
MM OC DE
T gic HDCE ni tip ng trn tm K ( trung
im ca HC) y cng l ng trn ngoi tip tam
gic CDE KD =KE v ID =IE nn IK DE hay IK // OC v OI // CK nn OIKC l
hnh bnh hnh KC =OI khng i .
Bi 8 : Cho tam gic u ni tip ng trn (O,R)
1) Tnh theo chiu R di cnh v chiu cao ca AABC .
2) Gi M l im di ng trn cung nh BC ( M = B,C ) Trn tia i ca MB ly MD =
MC . Chng t AMCD u .
3) CMR : M di ng trn cung nh BC th D di chuyn trn mt ng trn c nh ,
xc nh tm v cc v tr gii hn .
4) Xc nh v tr im M sao cho tng S =MA +MB +MC l ln nht. Tnh gi tr ln
nht ca S theo R .
Hng dn :
1)
2
3 AB
= AH v AB =AC =BC =R 3
2) C MC =MD ( gt)
s BMC = s BAC = ( 360
0
: 3).2 =120
0
.
CMD =60
0
. Vy ACMD u
3) AIMC =AIMD ( c.g.c) IC =ID .
Khi M di ng trn cung nh BC th D chy trn
ng trn ( I ; IC )
Khi M C D C ; M I D E .
4) AACM =ABCD ( g.c.g ) AM =BD S =MA +MB +MC =2.AM s 2.AI
S s 4R . S
Max
= 4R khi AM l ng knh .

A
N
C
I
B
M
D
E
O
K
H


B
A
C
I
E
O
M
D
H
TRUNG TM LUYN THI LAM SN
Nguyn nh Hng
Phone: 091 362 2866 Mail: lamson.education@yahoo.com
Bi 9 : Cho AABC ngoi tip (O) . Trn BC ly M , trn BA ly N , trn CA ly P sao cho
BM=BN v CM =CP . Chng minh rng :
a) O l tm ng trn ngoi tip AMNP .
b) T gic ANOP ni tip ng trn .
c) Tm v tr M , N , P sao cho di NP nh nht .
Hng dn :
a) T tnh cht 2 tip tuyn ct nhau v gi thit suy ra :
DN =EM =FP AODA =AOEM =AOFP ( c.g.c )
ON =OM =OP hay O l tm ng trn ngoi tip AMNP
b) T cu a) suy ra OND =OPF nn t gic ANOP ni tip .
c) K OH NP .
C NP =2 .NH =2. NO .cosHNO =2.NO.Cos(A/2)
=2.OE .Cos (A/2) .
Vy NP
Min
=2r.cos(A/2) .
Khi M , N , P trng vi cc tip im .
Bi 10 : Cho hnh vung ABCD c cnh bng 3a . Ly AE = a trn cnh AD v DF =a trn
cnh DC . Ni AF v BE ct nhau H .
a) Chng minh : AF BE .
b) Tnh cnh ca t gic ABFE v ng cho ca n theo a .
c) Tnh theo a on HE , HB .
d) Chng minh : EDFH ni tip ng trn . ng trn y ct BF K . Tnh theo a
on BK . Nhn xt g v 3 im E , K ,C .
Hng dn :
a) AADF =ABAE DAF =EBA BE AF .
b) Pitago : BE =AF =a 10 ; EF =a 5; BF =a 13
c) Dng h thc lng : EH =
10
10 a
; HB =
10
10 a 9

d) Da vo tng 2 gc i bng 180
0
nn EDFH ni tip.
ABEK ABFH
13
13 a 9
=
BF
BH . BE
= BK
e) Da vo vung gc : E , K , C thng hng .
C : KT LUN .
Trn y l mt s nh hng nhm gii quyt mt s vn v ng trn .

A
B
C
D
P
F
E M
N
O


A B
C
D
F
E
H
K