Professional Documents
Culture Documents
ΧΑΡΗΣ ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ
ΧΑΡΗΣ ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ
anastop@physics.upatras.gr
,
, .
. ( , )
. , ,
1950,
.
, ,
. ,
.
.
,
. : ( 3 ),
( 4 )
.
2013-14. . (. 1-3) ( ) (. 4-9) .
40% .
, 2014
X. A
0.
ii
1
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2 Poisson . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3 Liouville . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4 . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.2 . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.3 . . . . . . . . . . . . .
1.4.4
1.4.5 . . . . . . . . .
1.4.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5 . . . . . .
2 A
2.1 K . . . . . . . .
2.2 . . . . . . . . . .
2.3 . . . . . . .
2.4 ; . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3 B
3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2 . . . . . . . . . . . . . .
3.2.1 . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.2 . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.3 . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.4 . . . . . .
3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1
3.3.2 . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.3 . . . . . . . . . . .
3.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
iii
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
1
3
3
4
5
5
6
6
8
11
13
15
17
18
.
.
.
.
21
21
24
26
29
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
37
37
39
39
40
43
46
47
47
48
51
52
4
4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.1
4.1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
57
57
57
58
59
59
61
61
62
67
67
68
69
70
71
72
73
5
5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.2 . . . . . . .
5.1.3 . . . . . . . . . . . . . .
5.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.1 . . . . . . . . . . . . .
5.2.2 . . . . . . . . . . .
5.2.3 . . . . . . . . . . . .
5.2.4 . . . . . . . . . . . .
5.2.5 . . . . . . . . . . . . . .
5.3 . . . . . . . . . . . . . . .
5.4 . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5 . . . . . . . . . . . . . .
5.5.1
5.5.2 . . . . .
5.5.3 . . . . . . .
5.5.4 . . . . . . . . . . . . .
5.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.7 . . . . . . . . . . . . .
5.8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.8.1 qubit . . . . . . . . . . . . . .
5.8.2 . . . . . . . . . . .
5.8.3 . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
77
77
77
78
79
80
80
80
81
82
83
84
85
86
87
89
91
95
96
98
100
100
103
106
.
.
.
.
111
111
111
112
112
6
6.1 . . .
6.1.1 . . . .
6.1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2
iv
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6.3
6.4
6.2.1 . . . . . . . . . . . . . .
6.2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.3 . . . . . . . .
6.2.4 . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.1 qubit . . . . . . . . . . . . . .
6.3.2 Wigner . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.3 . . . . . . . . . . . . . . .
6.4.1 Wigner . . . . . . . . . . . . . . .
6.4.2 Kennard-Robertson. . . . . .
6.4.3 . . . . . . . . .
7
7.1 . . . . . . . . . . . . . . .
7.2 . . . . . . . . . . .
7.3 . . . . . . . .
7.4 . . . . . . . . . . .
7.5 . . . . . .
7.5.1 qubit . . . . . . . .
7.5.2 . . . . . . . . .
7.5.3 . . . . . . . . . . .
7.6
7.6.1 . . . .
7.6.2 . . . . . . . . . . . . .
7.7 . . . .
7.7.1 . . . . . .
7.7.2 . . . . . . . . . . . .
7.7.3 . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
8.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.2.1 . . . . . . . . . . . . .
8.2.2 . . . . . . . . . . . . . . .
8.2.3
8.2.4 . . . . . . . . . .
8.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.1 . . . . . . .
8.3.2 . . . . . . . . . . . . . .
8.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4.1 qubit . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4.2 . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4.3 . . . . . . . . . . . .
v
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
112
114
117
121
123
123
124
127
129
129
130
132
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
137
137
139
140
142
143
143
144
144
145
145
146
148
148
149
150
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
153
153
154
154
155
156
157
159
159
161
163
163
164
165
. ,
9
9.1 . . . . . . . . . . . . .
9.2 K . . . . . .
9.2.1 . . . . . . . . . .
9.2.2 . . . . . . . . . . .
9.2.3 . . . . . .
9.3 . . . . . . . . . . . . . . .
9.3.1 qubit . . . . . . . . . . . . . .
9.3.2 . . .
9.4 . . . . . . . . . . .
9.5 . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.5.1 - . . .
9.5.2 - . .
9.5.3 . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.1 Hermite . . . . . . . . . . . . . . . . .
.2 . . . . . . . . . . . . . . . . .
.2.1 H .
.2.2 Laplace . . . .
.3 Laguerre . . . . . . . . . .
vi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
169
169
172
172
172
173
175
175
177
177
181
182
183
184
.
.
.
.
.
189
189
190
190
190
192
1
,
, .
.
, ,
.
, .
. ,
,
. ,
.
1.1
,
1687, 20
. .
1. .
t R
( )
x = (x1 , x2 , x3 ) R3 ,
.
2. , ( ). N t N ri , i = 1, 2, . . . , N .
, ,
N ri (t).
3. . , ri (t) 2o
mi
d2 ri
= Fi
dt2
1
(1.1)
. ,
1.1:
mi i,
,
Fi i.
4. ,
Fi (rj ),
Fi =
(1.2)
j=i
Fi (rj ) j i.
o
Fi (rj ) = Fj (ri ).
(1.3)
N 3N .
, ri (0) r i (0)
ri (t) t R.
()
. t0
t (
).
1.1. Laplace
. , ,
,
,
1.
.
.
P.S. de Laplace, (1801).
1.2
1.2.1
.
(, ) ,
,
.
, . ,
, .
N . 3 qa , a = 1, 2, . . . , 3N . q a
Q . qa
, Q = R3N .
i pi = mi r i . N
3 , pa . a
, pa
qa .
3N 3N
,
, .
,
= (q1 , p1 , . . . , q3N , p3N ).
= R6N
N ( ).
H :
R,
3N
p2a
+ V (q1 , q2 , . . . , q3N ),
H(qa , pa ) =
2m
a
a=1
(1.4)
V : Q R .
E .
.
,
. .
. ,
qa =
H
pa
pa =
H
qa
(1.5)
qa =
V
,
qa
(1.6)
(1.1), Fa =
V /qa .
E . (1.5)
H.
, (1.4),
.
1.2.2
Poisson
N
, F : R,
F (qa , pa ).
)
) (
( F
F
F H
F H
F =
qa +
pa =
= {F, H},
(1.7)
qa
pa
qa qa pa qa
a
a
Poisson F G
,
)
( F G
F G
{F, G} :=
.
(1.8)
qa qa pa qa
a
Poisson
{qa , qb } = 0
{pa , pb } = 0
{qa , pb } = ab ,
ab Kronecker
{
1 a = b
ab =
.
0 a = b
(1.9)
(1.10)
(1.11)
(1.12)
Poisson
1. {G, F } = {F, G} ()
2. {F, GH} = {F, G}H + {F, H}G ( Leibniz)
3. {{F, G}, H} + {{H, F }, G} + {{G, H}, F } = 0 ( Jacobi),
F, G H .
Poisson
.
4
1.
1.2.3
Liouville
Liouville .
U , U . ,
,
.
[U ] U
[U ] :=
d3N qd3N p.
(1.13)
U
.
U t qa pa , t + t
qa = qa + tH/pa pa = pa tH/qa .
(qa , pa )
= 1.
(qa , pa )
(1.14)
o U t + t
(qa , pa ) 3N 3N
3N 3N
[U ]t+t =
d qd p =
d qd p
U
U (qa , pa )
=
d3N qd3N p = [U ]t .
(1.15)
,
. Liouville.
Liouville
. , .
,
.
1.3
. 19 ,
. Faraday Maxwell
, ,
.
, E B.
q F ( Lorentz)
F = q(E + v B),
v .
5
(1.16)
. ,
Maxwell
E =
B = 0
1 B
c t
(
)
1 E
B =
+j ,
c t
E =
(1.17)
(1.18)
(1.19)
(1.20)
, j c .
, = j = 0 Maxwell
2 E =
1 2E
.
c2 t2
(1.21)
E(x, t) = E0 eikxit ,
(1.22)
E0 , k . . (1.21)
= c|k|.
(1.23)
(1.22) . (1.17) = 0 k E0 = 0.
,
. E .
1.4
,
. .
o
, ,
.
1.4.1
. , . ,
o Lorentz- Heavyside,
: 0 = 0 = 1.
e = 0, 54 1013 m3/2 kg 1/2 /s.
1.
, .
. , 1, 2, 3, 4, 5 6.
A = B = 5 6. {1}, {2}, {3}, {4}, {5},
{6}, A {1, 3, 5} B {5, 6}.
{1, 2, 3, 4, 5, 6}.
.
. . (
). .
.
A A = A,
A A A = A A = .
A B , A B = .
.
.
1.1 . 36 1 6.
= {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (1, 6), (2, 1), (2, 2), (2, 3), (2, 4), (2, 5), (2, 6),
(3, 1), (3, 2), (3, 3), (3, 4), (3, 5), (3, 6), (4, 1), (4, 2), (4, 3), (4, 4), (4, 5), (4, 6),
(5, 1), (5, 2), (5, 3), (5, 4), (5, 5), (5, 6), (6, 1), (6, 2), (6, 3), (6, 4), (6, 5), (6, 6)}.
,
1. A = = {(6, 6)} (1 ).
2. B = = {(1, 2), (2, 1)} (2 )
3. C = = {(1, 5), (5, 1), (2, 4), (4, 2), (3, 3)} (5 )
4. D = = {(1, 6), (6, 1), (2, 5), (5, 2), (3, 4), (4, 3)} (6 )
5. ( ) ( )
(ne-grained) (coarse-grained).
.
. ,
,
32 . ,
, =
{1, 2, X}.
. ,
1.2: .
1.4.2
, ( )
. Prob
A Prob(A) [0, 1]. Prob(A)
A.
.
Kolmogorov
1. A, B , A B = ,
Prob(A B) = Prob(A) + Prob(B).
2. Prob() = 0.
3. Prob() = 1.
= 1 Prob(A),
Prob(A)
(1.24)
A .
B A. B A B B (A B) = A.
Kolmogorov
Prob(A B) = Prob(A) Prob(B)
(1.25)
B A.
,
Prob(A B) = Prob(A) + Prob(B) Prob(A B).
8
(1.26)
1.
. A = A (A (A B), B = A (A (A B), C = A B
A B C = A B. 1 Kolmogorov, Prob(A B) =
Prob(A (A B)) + Prob(B (A B)) + Prob(A B), (1.26) (1.25).
pi = 1.
(1.27)
i=1
n pi
w = (p , p , . . . , p ).
1
(1.28)
Kolmogorov . ,
Prob({x1 , x3 }) = Prob({x1 }) + Prob({x3 }) = p1 + p3 .
f : R
= {x1 , x2 , . . . , xn }.
pi ,
,
f : f := ni=1 pi f (xi ).
n- f : f n := ni=1 pi f (xi )n .
f f : (f )2 := f 2 f 2 .
1 2 , 1 = {x1 , x2 , . . . , xn }
2 = {y1 , y2 , . . . , ym }. ( 1.1, , 1 = 2 = {1, 2, 3, 4, 5, 6}.)
(xi , ya ), i = 1, . . . , n a = 1, . . . m. O
pia := Prob[{(xi , ya )}].
p1i p2a
m
1
(1.29)
pi =
pia = Prob({xi } 2 )
a=1
p2a =
(1.30)
i=1
1 p2a
2 .
1 2 ,
1 2 .
p1i
. ,
.
.
.
A, B , A B, Prob(A|B),
Prob(A|B) =
Prob(A B)
.
Prob(B)
(1.31)
1.3. 1.1
1.2. D = E =
Prob(D|E).
,
E = {(3, 3), (3, 4), (3, 5), (3, 6), (4, 3), (4, 4), (4, 5), (4, 6),
(5, 3), (5, 4), (5, 5), (5, 6), (6, 3), (6, 4), (6, 5), (6, 6)}.
E 16 . (3,4) (4,3).
Prob(D|E) = 2/16 = 1/8. ,
D E = {(3, 4), (4, 3)},
Prob(DE) = 2/36 = 1/18. Prob(E) = 16/36 = 4/9. Prob(DE)/Prob(E) =
(1/18)/(4/9) = 1/8, .
P(A|B) = P(A), : B A.
P(A B) = Prob(A)Prob(B).
1.4. ( )
7. ,
;
. Ai 7 i , i = 1, 2, 3. 1.2,
7 16 , p(Ai ) = 1 61 = 56 . L
7, L = A1 A2 A3 .
125
.
, Prob(L) = Prob(A1 A2 A3 ) = Prob(A1 )Prob(A2 )Prob(A3 ) = (5/6)3 = 216
W L, Prob(W ) = 1 Prob(L) =
91
1 125
216 = 216 0, 42.
1.5. , 1 p
0 q = 1 p. .
N . Prob(n)
1 n ( 0 N n )
Prob(n) = pn q N n
10
N!
.
(N n)!n!
(1.32)
1.
1.6. 1.4,
1 : p << 1 N . , N , = N p
.
n
Prob(n) =
n!
N!
(N n)!N n
)(
1
N
)n (
)
N
1
.
N
(1.33)
N , . (1.33) 1, 1 e .
Poisson,
Prob(n) =
n e
n!
(1.34)
Poisson , .
1.4.3
.
. , .
Kolmogorov .
= R,
x (.. ).
R.
Prob(A) =
dxp(x),
(1.35)
A
p(x) p : R+ , :
dxp(x) = 1. p(x) .
R
A : : {0, 1},
{
1 xA
A (x) =
(1.36)
0 x
/A
U R. . (1.35)
Prob(A) =
dxp(x)A (x).
f : R,
f : f := R dxp(x)f (x).
n- f : f n := R dxp(x)f (x)n .
f f : (f )2 := f 2 f 2 .
11
(1.37)
. ,
p(x, y) =
R2 , x y.
Prob(An ).
n=1
, .
R,
U
[a, b]
.
. f : R R,
.
, , .
. , . 5 .
, Kolmogorov,
.
1.7. R
.
(xx0 )2
1
pGauss (x) =
e 22 ,
2 2
(1.39)
, x0 .
1 3 . . . (2n 1)
2n ax2
dxx e
=
(1.40)
a
(2a)n
2
dxx2n+1 eax = 0,
(1.41)
n a > 0.
12
1.
1.3: () = .
.
(1.40, 1.41)
x = x0 ,
x = .
(1.42)
pLorentz (x) =
1
,
2
+ (x x0 )2
(1.43)
x0 .
x = x0 . x (x =
x2 = ).
1.4.4
1.4.2. .
,
, , , .
,
, .
1.
.
. 3
1,
1/(3 + 1) = 1/4. :
13
. ,
.
.
2.
, .
(
) . :
, .
,
. .
3.
.
,
.
.
.
, : .
.
1.
. , N
. , nA . A
nA /N . , N , nA /N Prob(A). (
.)
.
,
.
2. ,
.
Prob(A|B),
.
A B
Prob(A|B) = 1. B A.
B,
14
1.
( ) A.
B A , Prob(A|B) = 1 ,
0 < << 1.
. ,
. ,
, ,
,
.
. ,
.
.
.
,
. , .
,
,
. .
(.. )
( )
.
1.4.5
(
) .
, .
,
.
,
.
N N .
. 1.2, = R6N .
N . , ( )
. ,
,
,
. .
15
. ,
,
,
. ,
. ,
,
. (
): , , 5m/s
10m/s.
=
=
=
: R+ ,
(q1 , p1 , q2 , p2 . . . , q3N , p3N )d3N qd3N p
(1.44)
d3N qd3N p.
, ,
= {H, },
t
(1.46)
H .
. (1.45) t,
d/dt = 0,
(
)
+
qa +
pa = 0.
(1.47)
t
qa
pa
a
qa , pa (1.5) . (1.8) . (1.46).
Gibbs ,
,
T ,
can () = Z 1 e
16
H()
BT
(1.48)
1.
kB Boltzmann, Z . (1.45),
H()
Z = de kB T .
(1.49)
dH()eH()
log Z
E =
=
,
H()
de
(1.50)
= 1/(kB T ).
1.4.6
,
() .
.
.
. , 6 .
{1, 2, 3, 4, 5, 6}.
.
, .
C
.
1. C C = , = ( )
2. C = ( ).
. .
( ) . F : R,
F () =
C (),
x ,
(1.51)
C C .
, F : R, C ,
C = { |F () = }.
(1.52)
:
F .
17
. ,
1.4: C
.
1.5
, .
1. . .
, ( ).
2. . F .
(1.52), F
.
3. . .
U ,
18
1.
1.
.
.
.
.
.
.
2. , 14 ,
. . ;
3. , , . , .
. ( .)
( ) ;
4.
( )
( ). 5% 5
95%.
5 0,05. ; (
.)
5. X.
() 95% X 300 400 GeV .
() X 30% 70% .
() 2016 .
.
1.
( ). (1,2) (2,1)
.
, .
19
. ,
2. :
( ). (1,2) (2,1)
,
(2,2) .
, .
3. ;
1 2.
4. 6 50%,
.
(i) , (ii) , (iii) ;
5. .
p << 1
. t = 0 .
t, t >> ;
p(t), [t, t + t].
6. ( Brown).
. . t
t (x),
1 2 t
t
= D 2,
t
2 x
(1.53)
D .
() . (1.53)
]
[
1
(x x0 )2
t (x) =
0 (x0 ),
dx0 exp
2Dt
2Dt
0 t = 0.
(1.54)
() t = 0 x0 = 0,
x(t) x(t).
, . H. Goldstein,
(, 1980).
, . C.
Anastopoulos, Par cle or Wave: The Evolu on of the Concept of Ma er in Modern Physics (Princeton
University Press, 2008), . 1.-3. , . R. Dugas,
A History of Mechanics (Dover, 2011).
, . M. R. Spiegel, (,
).
, I. Hacking, An Introduc on
to Probability and Induc ve Logic (Cambridge University Press, 2001).
, . C. J. Isham,
Lectures on Quantum Theory (Allied Publishers, 2001), . 4.
20
2
A
, . ,
,
. - ,
.
2.1
, ,
, .
.
C. N. Yang, Par cle Physics (Princeton University Press, 1961).
:
.
, . , .
.
.
.
. . ,
, ,
.
.
,
. . .
, .
, . : .
21
. ,
.
.
.
,
E . V
[, +] g(V, ),
g(V, ) . 1
g(V, ) =
8V 2
.
2 c3
(2.1)
() V [, + ]
(2.2)
() = g(V, )E.
E
m
H=
p2
1
+ m 2 q 2 .
2m 2
Z =
(2.3)
2
,
. (1.50)
E = 1
(2.4)
() =
8V 2 kB T
.
2 c3
(2.5)
(2.5)
d()
d 2
0
. , . () . 2.1.
. .
.
(Max Planck)
1900. -
(), . .
.
:
, . , , ,
22
2. A
2.1: ( )
. ,
.
h
n
h, n = 0, 1, 2, . . .. h
,
h
= 1.0545 1034 m2 kg/s.
,
. , pn
n
h (n )
pn =
enh
,
Z
(2.6)
Z=
=
enh
n=0
1 eh
(2.7)
(2.6) .
E =
h)enh
n=0 (n
Z
log Z =
.
e 1
(2.8)
()
() =
8V h
3
,
1)
2 c3 (eh
(2.9)
. . (2.9)
1 + h . (2.9)
. 2.2 . h
<< kB T , eh
(2.5).
, : ;
.
23
. ,
2.2: . (2.9) .
a b c.
2.2
(Albert Einstein), (1905)
.
...[ ]
. ,
,
, ,
, .
. , ; (
103 104 .) ,
.
, ,
E=h
.
(2.10)
. k
,
p=h
k.
(2.11)
, .
( 1925) .
.
,
A. Einstein, Ann. Physik 17, 132 (1905).
24
2. A
. ,
19 .
,
, 20 .
Maxwell.
Compton, (1923).
,
. . (2.10) .
(2.11), ( , . 3)
=
2h
(1 cos ),
me c
(2.12)
, ,
( ) me
. . (2.12) ,
, .
Compton, .
,
. 2.1.
2.1.
2.3.
M (down converter).
.
(1012 1010 )
,
. (
) .
(beam spli er).
: 50% 50% 90o .
D0 , D1 , D2 , .
,
D0 ,
D1 D2 .
,
D1 D2 ,
D1 D2 . D0 D1 D0 D2 , D1 D2 . D1 D2
25
. ,
2.3: (. 2.1 ).
.
2.3
. 1895 Rntgen , 1896 J. J. Thomson H. Bequerel , 1900 . Rutherford F. Soddy
().
, , ,
.
(Rutherford) . H. Geiger .
Marsden, . 2.4. ,
90o .
.
, ( ) .
.
, ,
Coulomb,
.
K . Coulomb,
. ,
. (.
4) 1011 s .
.
(Niels Bohr),
.
26
2. A
2.4: . .
, ,
.
,
.
.
.
( ).
,
. ,
, .
.
, ,
. ,
h
,
L = n
h, n = 1, 2, . . .
(2.13)
n (2.13) .
(2.13)
. 2 Coulomb me v 2 /r =
e2 /(4r2 ), r
v 2 = e2 /(4me r).
(2.14)
me vr = n
h, (2.14) r
rn =
4
h2 2
n.
me e 2
(2.15)
E = 12 mv 2 e2 /(4r) (2.14) E =
e2 /(8r). r . (2.15)
27
. ,
En =
E1
,
n2
(2.16)
E1 = e4 me /(32 2 h
2 ) 13, 6eV (n = 1). , (2.15) r1 = 0 ,
4
h2
0 =
0, 5 1010 m
2
me e
(2.17)
.
(3.40) .
, .
Em En , n m n < m.
(
)
1
1
h
m,m = Em En = E1
,
(2.18)
n 2 m2
Rydberg 1888.
, ,
.
.
, , ...
.
. ,
.
.
.
.
,
.
. , .
, .
, . , :
(20.3.1913). N. Bohr, Essays 1958-1962 on Atomic Physics and Human
Knowledge (Vintage Books, New York, 1963).
28
2. A
n
.
( , ) n . En = En+1
En .
En
0, n ,
En
(2.19)
2.4
, ,
.
1924 ,
(Louis de Broglie).
.
.
E = h
, . , .
.
[
] ,
-.
, .
:
( )
.
. , ,
[..] ,
.
,
.
k (. 2.2)
vg =
.
k
(2.20)
, m
v=
E
p
=
,
m
p
29
(2.21)
. ,
2
p
E = 2m
. -
, vg = v. E = h
,
(2.20) (2.21)
p=h
k.
(2.22)
(2.22) = 2/|k|
= 2 .
(2.23)
|p|
.
2.2. .
vg
. A(x, t)
A(x, t) = dkA(k)eikxi(k)t ,
(2.24)
k. , A(k) -
k k0 . Taylor,
k = 0 + vg (k k0 ),
(2.25)
dkA(k)eikxivg t ,
(2.26)
|A(x, t)| = |A(x vg t, 0)|.
(2.27)
|A(x, t)|2 ,
(2.27) vg .
d (). ,
, ()
(. 2.3).
2.3. .
, d
. C. Davisson
L. Germer 1927 ( !)
(). -
30
2. A
d (d 1010 m.)
, 1929 I. Estermann O. Stern
NaCl,
(). 1940, E. O. Wollan
C. Shull .
,
( o )
. 60
, Young
.
().
(), (),
() ().
C48 H26 F24 N8 O8
114 1.298 ().
( 5pm)
( 1nm)!
. ,
.
mP = h
c/G 2 108 kg (G ).
,
!
C. J. Davisson, Bell System Tech. J. 7 , 90 (1928)
I. Estermann and O. Stern, Z. Phys. 61, 95 (1930); I. Estermann, R. Frisch, and O. Stern, Z.
Phys. 73, 348 (1931).
C. Jnsson, Z. Phys. 161, 454474 (1961).
A. Zeilinger, R. Ghler, C. G. Shull, W. Treimer, and W. Mampe, Rev. Mod. Phys. 60, 1067
(1988).
D. W. Keith, M. L. Scha enburg, H. I. Smith, and D. E. Pritchard, Phys. Rev. Le . 61, 1580
(1988); O. Carnal and J. Mlynek, Phys. Rev. Le . 66, 2689(1991).
M. Arndt, et al., Nature 401, 680 (1999)
T. Jumann et al, Nature Nanotechnology 7, 297 (2012)
(. . 2.5),
19 (. 6).
.
, . ,
( ). , .
. ,
. , . ,
. .
31
. ,
2.5: . .
.
. .).
. ,
. .
10.000 ,
50.000 (. . 2.6). ,
.
.
, .
;
( ).
, . , :
,
, . ,
.
.
,
. .
.
.
[A Tonomura et al, American Journal of Physics
57, 117 (1989)] 1 103 s 1, 5 108 m/s.
150km 1, 5m. ,
.
32
2. A
2.6:
Tonomura.
: ) 8 , ) 270 , ) 2000 , ) 60000
.
(
), , .
,
. .
1. , 19 . ;
2. .
. , . ;
3. . ;
1. L
( ) (/L)3
.
g(V, ) =
33
8V 2
,
2 c3
(2.28)
. ,
V = L3 .
2. (2.9) /T = b
b.
3. . (2.12) .
- E = c p2 + m2e c2 .
4. q a E
Larmor
dE
2q 2 a2
.
=
dt
3c3
(2.29)
r.
E = e2 /(8r). . (2.29)
dr
e4
=
.
3
dt
3c m2e r2
(2.30)
r(0) = r0
(r = 0)
=
m2e c3 r03
.
e4
(2.31)
r0 1010 m,
.
5. (2.21)
E = c p2 + m2 c2 p = mv/ 1 v2 /c2 ).
6. Young (. 2.7).
A1 (t, x) A2 (t, x).
d L -.
()
kd sin , k .
() A, I(y) = |A1 + A2 |2
(
2
kd sin
2
)
,
(2.32)
y.
()
sin y/L.
34
2. A
2.7: .
, . H. Kragh, (,
2004). . , (, ), .
1 .
Max
Jammer, The Conceptual Development of Quantum Mechanics, (2nd ed: New York: American Ins tute
of Physics, 1989).
B. L. van der
Waerden, Sources of Quantum Mechanics (Dover, 2007).
, www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/
laureates/1922/Bohr-lecture.html
, www.nobelprize.org/nobel_prizes/
physics/laureates/1929/broglie-lecture.html
- ,
P. Rodger, Physics World, September 2002 (. 15).
M. Arndt and A. Zeilinger, Physics World, March 2005.
Hitachi :
www.youtube.com/watch?v=PanqoHa_B6c
.
www.youtube.com/watch?v=vCiOMQIRU7I.
35
. ,
36
3
B
,
, . , ,
.
.
, :
.
,
.
3.1
-. , .
. , . ,
.
W. Bragg, 1922.
. Bragg ,
.
(Werner Heisenberg).
nm = [E(n) E(m)]/
h
(3.1)
n m E(n) (
).
n. x(n, t).
The Robert Boyle Lecture 1921, Scien c Monthly 14, 158 (1922).
W. Heisenberg, Zeit. Phys. 33, 879, 1925.
37
. ,
, x(n, t) Fourier
x(n, t) =
xm (n, t)eim(n)t ,
(3.2)
m=
(n) n T (n)
n: (n) = 2/T (n).
x(n, t) ,
n,m = m(n) m n, . (3.2).
Maxwell,
.
, (3.1). x(n, t)
.
. , (3.1).
.
1.
, Anm
m n.
Anm Anm einm t ,
(3.3)
nm (3.1).
2. Anm ,
. 1 . a Anm , a2
Anl Alm ,
Bnm =
(3.4)
l
(3.3). (3.4) . . (
). , Anm
. .
3. Xnm x ,
Pnm p,
X P
XP P X = ih1.
38
(3.6)
3. B
.
, .
, .
. , ( )
,
. .
, .
,
. , (Max Born)
Pascuale Jordan
(Paul Dirac) .
3.2
3.2.1
, , .
(Erwin Schrdinger),
.
, (t, x) = eikxit .
E =h
p = h
k E p
k ,
ih t
(t, x) (t, x)
E.
ih x
(t, x)
p.
2
p
E = 2m
(-) m,
(t, x)
ih
h
2 2 (x, t)
(x, t)
=
.
t
2m x2
(3.7)
(3.7) .
; O .
H=
p2
+ V (x)
2m
39
. ,
V (x) ,
2 2 (3.7) ( p2 )
h
2m x2
h
2 2
2m
x2
2m
+ V (x) .
( )
[
]
(x, t)
h
2 2
i
h
=
(3.8)
+ V (x) (x, t).
t
2m x2
.
,
[
]
(r, t)
h
2 2
=
+ V (r) (r, t).
(3.9)
i
h
t
2m
E = h
.
(r, t) = E (r)eiEt/h
(3.10)
. (3.9)
[
]
h
2 2
(3.11)
3.2.2
m , . (3.12)
V (x) = 12 m 2 x2 ,
]
[
h
2 2
1
2 2
+ m x E (x) = EE (x).
(3.13)
2m x2 2
, ,
.
, . (3.13)
(3.14)
lim (x) = 0.
(3.13)
m, h
,
h
. x = x/x , .
: x =
0
(3.13)
E + (2 2 )E = 0,
40
(3.15)
3. B
,
=
>>
E
.
h
(3.16)
, . (3.15)
E 2 E = 0.
(3.17)
s = 12 2 , . (3.17) d2 E /ds2 + E = 0,
2
es es . . (3.17) e /2 ,
2
e /2 (3.14).
2
E . (3.15) () = e /2 uE (). . (3.15)
uE 2uE + (2 1)uE = 0.
(3.18)
1
=n+ ,
2
n = 0, 1, 2, . . . .
(3.19)
Cn . Cn n (x)
: dx|
phin (x)|2 = 1. Hermite (
) |Cn |2 2n n! x0 ,
1 ( m )1/4
.
Cn =
h
2n n!
(3.21)
n (x) 3.1.
( )
1
En = (n + )h.
2
(3.22)
. 12 h
.
41
. ,
3.1: (3.20)
n =
0, 1, 2, . . . , 7.
2
dx|n (x)|
= 1.
3.1. Hermite.
uE () = 0
uE () =
ak k ,
(3.23)
k=0
ak .
uE
uE () =
ak+1 (k + 1) k ,
uE () =
k=0
ak+2 (k + 1)(k + 2) k .
(3.24)
k=0
(3.18) ak
ak+2 =
2(k + 12 )
ak .
(k + 1)(k + 2)
(3.25)
, . (3.25) 2, a0 a1
ak . a0
2l
2l+1
a
.
1
l=0 2l
l=0 a2l+1
1
2 = n, n = 0, 1, 2, . . ., an+2 = 0 (3.23)
n . a0 = 1 a1 = 2
2
Hermite Hn (). E () = e /2 uE ()
(3.14).
, (3.23) .
k
2
, ak+2 /ak 2/k. , e l=0 a2l 2l
a2l = 1/l!. a2l+2 /a2l 1l , ak+2 /ak 2/k,
42
3. B
2
(3.23). uE () e E ()
2
e /2 . (3.14) .
(3.14) 12 = n (3.22).
3.2.3
(3.11)
, V (r),
r = |r|.
(r, , ), r [0, ), [0, ]
[0, 2]. Laplace
(
)
(
)
1
1
f
1
2f
2
2 f
f= 2
r
+ 2
sin
+ 2 2
(3.26)
,
r r
r
r sin
r sin 2
f (r, , ).
E (r, , ) = R(r)Yml (, ),
(3.27)
Yml (, ) . R(r)
. l m l = 0, 1, 2, . . . m =
l, l + 1, . . . , l 1, l.
(
)
1
Yml (, )
1 2 Yml (, )
2 2 l
r Ym (, ) =
sin
+ 2
sin
2
sin
(3.28)
= l(l + 1)Yml (, ).
. (3.27) . (3.11) R(r)
(
) [ 2
]
h
2 d
h
l(l + 1)
2 dR(r)
(3.29)
r
+
+ V (r) R(r) = ER(r)
2mr2 dr
dr
2mr2
. (3.29) u(r) = rR(r) R(r).
[ 2
]
h2 d2 u(r)
h
l(l + 1)
+
+ V (r) u(r) = Eu(r)
(3.30)
2m dr2
2mr2
. (3.29)
V (r).
, . (3.12),
V (r) = V (r) +
h
2 l(l + 1)
.
2mr2
(3.31)
(3.30) u(r)
l , m.
(
) E (r) 0 . , E r = 0. , . (3.30)
u(0) = 0
lim u(r) = 0
43
(3.32)
. ,
Coulomb ,
Z .
, .
Ze2
V (r) =
,
(3.33)
4r
Z . m
me . ( , , . 2.)
. (3.30 (3.33) h
, me e,
, . . (2.17),
4
h2
(3.34)
me e2
= Zr/0 r, . (3.30)
)
(
2 l(l + 1)
u + +
u = 0.
(3.35)
2
0 =
2me E02
(3.36)
.
h
2Z 2
(3.32). 0, .
(3.35) 2 u = l(l+1), u = l+1 u = l .
(3.32),
.
||
, . (3.35) u + u = 0, u = e
, < 0.
u()
. (3.35)
f + 2(l + 1
(3.38)
44
3. B
3.2. (3.38)
f () = 0
f () =
ak k ,
(3.41)
k=0
ak .
f () =
k=0
ak+1 (k + 1)k k , f () =
ak k k , f () =
k=0
ak+1 (k + 1) k .
k=0
(3.38) ak
2[ ||(l + 1 + k) 1]
ak+1 =
ak .
(3.42)
(k + 1)(k + 2l + 2)
= 1, a = 0
k = k 1 ||(l+1+ k)
k+1
(3.41) k . n = l+k+1
>
l,
|| = n2 ,
(3.43)
n l 1.
(3.43), (3.42)
k ak+1 /ak = 2 ||/k.
f ()
exp[2 ||]. u()
l+1 e || (3.32)
. (3.32) (3.43)
(3.40).
45
. ,
Laguerre L
n , fnl () = L2l+1
(/n)
nl1
(
a0 =
L2l+1
nl1 (0)
n+l
nl1
)
(3.44)
fn,l ():
f1,0 () =
2
2
f3,0 () = 3(1 + 2 )
3
27
f2,1 () =
f3,2 () = .
(3.45)
,
nlm r2 sin drdd|nlm |2 = 1.
(
)3
Zr
2
(n l 1)! n
0
nlm (r, , ) =
e
n0
2n(n + l)!
(
)l
(
)
2r
2Zr
2l+1
Lnl1
(3.46)
Ylm (, ).
n0
n0
3.2.4
.
,
, .
, N
[ N
]
h
2 2
i (r1 , . . . , rN ) =
(3.47)
i + V (r1 , . . . , rN ) (r1 , . . . , rN ),
t
2m
i
i=1
mi V (r1 , . . . , rN ) .
.
.
.
. ,
.
. :
.
3. .
. .
1. i.
(x, t), .
.
46
3. B
2. N , N .
Q = R3N N . , R3 .
3. . (r, t)
(3.9), (r, t) .
, .
3.3.
io 1926 .
,
. ,
, .
.
.
... .
:
, . :
, . ,
,
, ,
.
3.3
3.3.1
, , . : N t = 0, t N (t) = N0 et , .
- .
47
. ,
,
. .
.
n (x)
P i En . X
(x)
P (x) = i (x).
(3.48)
x
, , (3.6) . E
Pmn =
dxm
(x, t)(i/x)n (x, t).
(3.50)
X(x)
= x(x),
. X P
(3.10), n (x, t) = n (x)eiEn t/h
mn
mn
,
Xmn (t) = Xmn (0)ei(Em En )t/h
,
Pmn (t) = Pmn (0)ei(Em En )t/h
(3.51)
(3.3).
, , ,
.
.
3.3.2
.
. . , .
,
. ,
x w,
(3.52)
w .
. .
, p = 2
h/.
,
h
p 2 .
(3.53)
w 0, 47/N A N A
. 2
1,45. w = 0, 3
. (3.54) xp > 2h
.
48
3. B
3.3:
.
. , .
. .
(3.52) (3.53)
xp (2w)h h
.
(3.54)
(3.54) .
. x p
.
(3.54) ,
.
.
.
t. ,
t.
E = E
p = vp, v .
p
t x = vt, . (3.54)
Et > h
(3.55)
.
,
, (3.54) : x p
, x p .
x p
.
49
. ,
,
, . , .
, , . ,
.
,
.
.
, .
,
, , 3.4.
3.4.
(3.55).
. T .
, .
, m1 m2
(1) (2) E = (m1 m2 )c2 .
, E .
t . Et
.
. L. Rosenfeld
:
... .
, ,
. .
.
, , ,
....
.
,
, ,
. ,
. E
m : E = mc2 .
F = mg , m = F /g. pz
( ) F = p/T , T .
E = pz c2 /(T g).
,
W. Heisenberg, Physics and Philosophy (Prometheus Books, New York, 1999).
50
3. B
.
, z z + z, T T + t ,
t/T = gz/c2 T . z , t
.
Et
pz c2 gzT
= pz z > h
,
Tg
c2
(3.56)
- . ().
Albert Einstein: Philosopher-Scien st, P.A.
Schilp editor (Evanston 1949). Quantum theory and Measurement,
edited by J. A. Wheeler and W. H. Zurek. , . A. C. de la
Torre et al, Eur. J. Phys. 21, 253 (2000).
3.3.3
. , .
,
.
:
(x, t) (x, t) = |(x, t)|2
x t. , U R3
, Prob(U, t) U
t
Prob(U, t) =
d3 x|(x, t)|2 .
(3.57)
U
|(r, t)|2
.
d3 x|(x, t)|2 = 1.
(3.58)
(5.2) (3.9).
,
(
)
i
h
2 2
=
+
=
+V
t
t
t
h
2m
(
)
i
h
2 2
i
h 2
+
+V =
( 2 ),
(3.59)
h
2m
2m
. (3.9).
(3.59)
+ JS = 0,
t
(3.60)
ih
( ) .
2m
(3.61)
JS
JS =
51
. ,
U
I
Prob(U, t) =
d2 JS ,
t
U
(3.62)
U U . U = R3 U ,
( ).
(3.63)
d3 x|(x, t)|2 = 0,
t
(5.2) .
,
( ) .
|(x, t)|2
, t. .
Prob(U, t) . . ,
t , |(x, t)|2 .
.
3.4
. (
) 5 Solvay , 1927,
.
,
: . .
. , ,
, 1927. M ,
. ,
.
Solvay
.
.
.
. .
, . ,
.
.
52
3. B
3.4: .
W. Heisenberg, The Physical Principles of the Quantum Theory (Dover, New York, 1949).
:
.
. ,
.
.
. . .
.
, , .
. (J. von
Neumann),
. ,
,
(Hilbert) .
. , ,
, .
,
.
P. Dirac, The Principles of Quantum Mechanics (Oxford University Press, 1930). J. von Neumann, Mathema sche
Grundlagen der Quantenmechanik (Berlin: Julius Springer, 1932).
53
. ,
6 . . 1.5. 3.1.
6 .
,
. ,
.
,
.
.
3.1:
H
H
1.
.
2.
.
3. x p .
4. - , .
5.
JS ;
1.
m V (r) = 12 m 2 r2 .
2. .
(3.47) m M r1 r2 .
V (r1 r2 ) .
rc m + M
54
3. B
x = r1 r2
V (x),
=
Mm
.
m+M
(3.64)
.
3. m .
[ m
]
(x, t) = C(t) exp
(3.65)
[x q(t)]2 + ip(t)x/h
.
2h
(3.65)
q(t) p(t) .
4. ( )
2
ear a > 0; ,
( ) 1/ cosh(bx), b > 0;
. . 2.
,
. . , , . 5-6.
, . . ,
(, 1978).
J.
A. Wheeler and W. H. Zurek, Quantum Theory and Measurement (Princeton University Press, 1984).
, http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/
laureates/1932/heisenberg-lecture.html
, http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/
laureates/1933/schrodinger-lecture.html
, http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/
laureates/1954/born-lecture.html
55
. ,
56
4
.
.
. , . .
h
= c = 1.
4.1
4.1.1
.
1. . : 1 (r, t) 2 (r, t) c1 1 (r, t) + c2 2 (r, t)
, c1 c2 . . i
.
2. , .
3. (3.50)
dx (x)(x) (x)
(x).
|(x)|2 .
.
,
. .
57
. ,
4.1.2
,
.
1. V C V
: , V + V ,
: C V
V ,
.
1. , , V ( + ) + = + ( + ).
2. , V + = + .
3. 0 V + 0 = , V .
4. V , V , + () = 0.
5. 1 , 2 C, 1 (2 ) = (1 2 ).
6. V , 1 = .
7. C , V ( + ) = + .
8. 1 , 2 C (1 + 2 ) = 1 + 2 .
2. V V
.
,
.
3. V .
4. V
, H (, )
.
C , , H, ( + , ) = (, ) + (, ). (
).
, H, (, ) = (, ) . ()
H, (, ) 0. (, ) = 0 = 0. ()
, .
1. : (, +
) = (, ) + (, ).
5. V : |||| = (, )
6. D(, ) , V : D(, ) = .
(0) V .
58
4.
4.1.3
V . V ,
. V
Cn n.
Cn
1
2
=
...
n
(4.1)
, , Cn
(, ) =
i i .
(4.2)
i=0
, . 2, ,
(x).
.
7. V , .
, . 4.1. , V n V ,
V .
.
.
4.1.4
1. l2 = {
i , i = 1, 2, . . .}
, (, ) =
i=1 i i .
i=1
|i |2 <
2. L2 (R, dx)
(x) R (
dx|(x)|2 < )
(4.3)
(, ) =
dx(x) (x).
, L2 (R, dx) .
3. L2 (Rn , dn x) n . L2 (R3 , d3 x) .
59
. ,
4. L2 (U, d(x)) U Rn d(x).
(x)
d(x)|(x)|2 <
U
(, ) =
d(x)(x) (x).
(4.4)
5. , .
L2 (R), L2 (Rn ), .
6.
. , L2D ([0, a]) (x) [0, a]
Dirichlet : (0) = (a) = 0. (4.4) U = [0, a]
d = dx.
7. Q : L2 (Q).
8. V
, . : R V
60
4.
10. V ,
{n V |n = 1, 2, . . .} Cauchy,
V .
,
,
.
11. {n |n = 1, 2, . . .} V
V . V > 0,
)| < .
N n > N |(n , ) (,
. .
, n (x) = sin(nx) L2 ([0, 2])
[0, 2]
(, ) =
dx(x) (x).
(4.6)
n n . (x) limn (n , ) = 0.
{n } 0
w-limn n = 0.
4.2
(4.7)
. .
1.
,
.
. ,
.
.
. 6 1
, .
4.2.1
1, .
, ;
. ,
. ,
, , .
. , ,
.
.
61
. ,
, (J.
W. Gibbs). , ()
,
.
.
, .
.
: .
. .
1 2 .
, 1 , 2 (
). .
: .
.
. , ,
.
.
, . .
.
4.2.2
. H. , H ,
+ ( C) . , ,
.
,
+ . ,
62
4.
4.1: Mach-Zehnder
( ). + .
, ,
, .
:
.
+
.
E1
E2 , +
E1 E2 . +
E1 E2 .
Mach-Zehnder
. ,
,
.
Mach-Zehnder, 4.1.
Mach-Zehnder
(beam spli er).
( 50%) . , .
. ( )
. .
() (). (
45o ) 90o ( Snell).
i .
63
. ,
i ,
i .
(4.8)
, (4.8).
1
1
(i + ), ( + i ),
(4.9)
2
2
( , ) = ( , ) = 1 ( , ) = 0. 1/ 2
.
U . ( U
.) , 4.1
, 1
,
( + ) i2 ( ).
2
U :
Mach-Zehnder
.
. , .
, .
.
. ,
. , .
5e = 5 7e = 7 .
.
5e +7e ,
5e 7e.
,
.
. , .
:
. . 7
.
.
E. Schrdinger, Proceedings of the American Philosophical Society, 124, 323 (1935). Quantum
Theory and Measurement, J.A. Wheeler and W.H. Zurek, eds. (Princeton University Press, New Jersey 1983).
64
4.
(
): ,
12 ,
. ,
, .
, .
(
) .
, ....
. (.. ) ,
.
.
.
.
, , .
, Schrdinger .
(. . 4.2), ,
.
, . .
.
, , .
,
.
. . 8,
, , . ()
,
.
. ,
N . , (1015 Kg)
1012 amu .
65
. ,
4.2:
, . () , . . ()
. , , . ()
. ,
, ....(;)
.
. : .
4.2.
4.2. .
.
1. 1996, S. Haroche cole Normale Suprieure (),
= c1 + c2 , . 5-10
.
2. 1996, D. J. Wineland Na onal Ins tute of Standards and
Technology ()
, 4.2.
66
4.
7nm,
( 0, 1nm).
.
3. 2000 2002 , Del () Stony
Brooke (), . A
. 1010 ,
103 ().
M. Brune et al, Phys. Rev. Le . 77, 4887 (1996).
C. Monroe et al, Science 272, 1131 (1996).
C. H. van der Wal et al, Science 290, 773 (2000)
J. R. Friedman et al, Nature 406, 43 (2002).
J. I. Korsbakken et al, EPL 89, 30003 (2010).
,
. : ( ) ,
, .
6, .
4.3
, : , , .
4.3.1
, H.
2. ( ) (, ) = 0,
+ 2 = 2 + 2 .
(4.10)
. + 2 = ( + , + ) = (, ) + (, ) + (, ) + (, ) = 2 + 2 .
3. ( Schwarz) |(, ) , = ,
C.
. = 0, . = 0 =
(,)
, . (, ) = (, ) (, )(, )/(, ) = 0,
2
2
(, ) 2
2
+ 2 = |(, )| + 2 |(, )| .
=
(, )
2
2
2 2 |(, )|2 Schwarz.
h = 0, = = (, )/(, ) C.
Schwarz 1
.
67
(,)
1,
. ,
12. (, ) ,
cos (, ) =
|(, )|
.
(4.11)
4. ( ) | | + + .
2
2
2
. (
+ )2) + 2 =( 2 +
(
) + 2 (, ) (, ) =
Re
(,)
|(,)|
2 1 2 1 0,
Schwarz. + + .
.
5. ( )
(, ) =
)
1(
+ 2 2 + i + i2 i i2 .
4
(4.12)
. .
4.3.2
n
. i i=1 i=1 .
.
68
4.
6. ( ) {ei } H, and
= i ci ei , ci C. ci = (, ei ).
. =
ej . , (, ej ) = i ci (ei , ej ) = i ci ij = cj .
i ci ei
7. (
Parseval) {ei } H
H, 2 = i |(ei , )|2 .
. =
i ci ei ,
2 = (, ) =
|ci |2 =
ci cj (ei , ej ) =
ci cj ij
|(ei , )|2 ,
6.
6
=
(, ei )ei .
(4.13)
H {ei } . . (4.13)
.
{ei } {da } H.
Uia = (ei , da ).
(4.14)
.
1. ei =
2.
4.3.3
Uia da ,
Uia Uja
= ij ,
da =
Uia
ei .
H1 H2 .
16. F : H1 H2
1. -- .
2. : F ( + ) = F () + F ().
3. : F () = H1 .
, ,
:
(F (), F ())H2 = (, )H1 .
69
(4.15)
. ,
17. .
.
H n {e1 ,
. . . , en } . n
H =
i=1 ci ei
H Cn , F () = (c1 , . . . , cn ). Parseval
.
n Cn .
H,
{e1 , e2 , . . .}
F : H l2 ,
F () = {c1 , c2 , c3 , . . .}
(4.16)
=
i=1 ci ei . Parseval .
l2 , .
.
. () .
,
.
( ) . , , ,
.
4.3.4
.
H1 H2 ,
c1
d1
d2
c2
H1
=
=
(4.17)
. . . H2 .
...
dm
cn
H1 H2
c1
...
cn
=
(4.18)
d
1
...
dm
. K .
70
4.
8. Cn Cm = Cn+m .
9. 0 + 0 = H1 H2 .
H1 H2 .
10. ( .) {ei } H1
{oj } H2 , {ei 0, 0 oj }
H1 H2 .
, .
18. H1 H2 H1 H2 ,
H1 H2 , (1 1 ) + (2 2 ) =
(1 + 2 ) (1 + 2 ) (1 1 , 2 2 ) = (1 , 2 ) + (1 , 2 ).
4.3.5
19. V H H
. , V
C, + V .
. V , n V , V . V
.
V .
. . , .
20. Span(S) S H H
a ca a ( ), ca C
a S.
21. V V H
H (, ) = 0
V .
21 V = V . ,
V V = 0.
11. ( ) V H.
H = V + V , V V V V .
V V .
. {ei } V .
H
{wk }
= i (, ei )ei + k (, wk )wk . V = =
V .
(,
e
)e
i i
V
k (, wk )wk , = V + V .
i
V V = V + V .
V V = V V . V V , V V =
V V = 0.
10 11 H = V V .
71
. ,
4.3.6
. H
1
2
=
(4.19)
. . . H,
n
(4.2).
O H H
= (1 , 2 , . . . , n ) .
(4.20)
(, )H =
i i .
(4.21)
1. H
: H C,
H, (f ) = i i i H. H
H.
2. H . (4.19)
= (1 , 2 , . . . , n ) H .
(4.22)
( , )H = (, )H ,
, H.
H H
. , , H = H .
Riesz.
. . 4.3,
.
4.3.
22. H H H,
: H C,
( + ) = () + (),
(4.23)
, H C. H (1 +2 )() =
1 ()+2 () 1 , 2 H , H C.
|()|
= sup
.
(, )
H
72
(4.24)
4.
, H
( 5).
12. ( Riesz) H,
H () = (, ) H.
. {ei } H. i = (ei ) i,
= i i ei . H, (, ) = i i (, ei ) = i (ei )(, ei ) =
( i (, ei )ei ) = (). .
() = (, )
H, (, ) = 0, H. = ,
= 0, , = .
4.4
Riesz ,
.
,
H ket |. ket
, .. , , . ,
| 4
ket. ket
1
1
|, + |/
2
2
4.2.
H bra |. Riesz,
bra ket.
| H ket |.
Riesz
H braket: |.
ketbra . (||) | = ||.
.
ket = = n 1.
bra = = 1 n.
braket = ( 1 n) ( n 1) = 1 1 = .
ketbra = ( n 1) ( 1 n) = n n = .
{en } |n, n = 1, 2, . . .
, ket. , (3.39) Schrdinger
|n, l, m.
73
. ,
| |n | =
n |nn|f .
1=
|nn|.
(4.25)
n
, o bra ket. , |H H |.
!! To (, ) | , .
, 5.6 . , .
5.6 .
1. ;
2. 1 . 100 .
. ,
1 1023 . ;
3.
. ;
4. : ,
,
. ;
x2 /x, (ii) 1/ x2 + 1,
5.
R;
(i)
e
1. 0
2. ( ei )
;
[
]
2. qp (x) = C exp (x q)2 /(2 2 ) + ipx L2 (R), C .
() C, qp .
74
4.
() (qp , q p ).
1
75
. ,
76
5
, .
: ,
, . , .
.
5.1
5.1.1
.
23. A H A : H H,
H, A(
+ A,
H A
+ ) = A
, H C.
. .
H
:= A
+ B,
H.
1. . (A + B)
= A,
C H.
2. . (A)
:= A(
B),
3. . (AB)
H.
.
1. H ,
1.
B
C,
(AB)
C = A(
B
C).
()
2. A,
B
C C, A(
B
+ C)
= AB
+ AC
3. A,
+ C)
A = B
A + C A.
().
(B
4. 1 1 = H, 1A = A1 = A
().
A.
77
. ,
5. 0 0 = 0 H, 0A = A0 = 0
A
A + 0 = A,
.
B,
AB
=B
A = 1,
A.
1
B A A .
, (AB)
1 =
13. ( .) A B
1
1
A .
B
.
24. A A,
(A, ) = (, A ), , H.
= cA + B
, A B
(cA + B)
c C.
=B
A .
14. ( ). (AB)
) = (B,
A ) = (, B
A ). (AB,
) = (, (AB)
),
. (AB,
) = (, B
A ) , H.
(, (AB)
{en } H
A
n , em ). =
Amn = (Ae
n cn en .
=
n=
n , em )em =
A
cn Ae
cn (Ae
(
Amn cn )em ,
(5.1)
n
n,m
. A
cm cm n Amn cn {en }. cn ,
Amn
.
Amn = m|A|n.
ket, bra
B
C)
(C B
A,
)
ket. , (A,
A|.
braket |C B
5.1.2
A H.
25. ( ). H
= a, a C, A A.
A ,
c1 + c2 , c1 , c2 H A .
a
Va . a.
A a , . , Va
. Va a.
78
5.
26. (kernel) A
a = 0. ker(A).
= 0,
A . ( Af
= 0, f = 0). ker(A)
= {0}.
A1 Af
=
15. ( ). A A
a, An An = an , n = 1, 2, 3, . . ..
= a2 . n.
. n = 2, A2 = A(a)
= aA
5.1.3
A
27. A
A
.
H
= sup
A
(5.2)
(supremum) . (5.2) .
, ( )
. .
. .
I
H .
A B
= 0, A = 0.
1. A
= ||A,
C.
2. A
A
, H.
3. A
A
+ B.
4. A + B
B)
. H (A+
= A+
B
A+
B
(A+
B).
(5.2) .
A
B.
5. ( Cauchy-Schwartz.) AB
B,
. AB
A
A
H. (5.2)
.
1. (H = Cn ), n n. . Aij ,
i, j = 1, 2, . . . , n .
2. - . , x(x) = x(x) L2 (R) -.
2
0 (x) = ex /2 L2 (R).
L (x) = 0 (x L) L.
xL /X = X 2 +
2
79
. ,
, L. x
.
- .
. ,
2
2
x L (R) 1/ x + 1
x/ x2 + 1, .
3. DA - A H A . A .
A
), , H. ,
(A,
(x)
=
1/
x2 + 1, 0
x2
2
= e
/ x + 1, > 0.
(
x0 , ) lim0 (
x , ).
4. -
.
5. H B(H).
5.2
5.2.1
AA =
28. (normal) A,
A A.
16. ( ). A , A A
.
2 = ((A
= a. (A a 1)
a 1),
. A
(A a 1)) = ((A a1)(A
a 1), ) = ((A a 1)(A a1), ) = 0, (A a1) = 0.
A = a .
= supi |ai | ai
17. ( ) A , A
A.
2 = (A A,
). A A A (
. A
). 16, A A |ai |2
.
ai A.
O . , .
5.2.2
29. A A = A .
80
5.
18. ( ) .
= a (A,
) = a(, ) (, A)
= a (, ). (, A)
=
. A
), a = a .
(A,
= a, A
= a ,
19. ( ) A , A
a = a , (, ) = 0.
) = a(, ) (A,
) = a (, ).
. (A,
= a (, ) a , (a a )(, ) = 0.
(, A)
a = a , .
19 ,
{en } .
- .
, Va .
. , .
. Cn , A det(A a1) = 0, a. n
, n . n .
Cn .
5.2.3
30. (unitary) U U = U 1 .
20. () U || = 1.
= = 1. 1 = U
. U
. o U
, U
U
1
2
. = || = 1.
17, U = 1 P .
=
U
(, ei )ei .
, ,
U
U
, ) = (U
, U
) =
(U
(, ei )(, ej ) (ei , ej ) =
(, ei )(ej , ) = (, )
i,j
U
= 1. U
U
= 1
U
22. ( )
.
1 U
2 (U
1 U
2 ) = U
1 U
2 U
U
. U
2 1 = U1 U1 = 1.
H
, H
U (H). U n = U (Cn ) U = U (l2 ).
81
. ,
5.2.4
31. P P 2 = P .
23. 0 1.
. 15 , P = , 2 = ,
= 0 = 1.
17, P = 1 P .
H ( = 1),
P P = (, ) H .
P = ||. P
.
n n S = {e1 , . . . , en }.. PS
PS = i=1 (, ei )ei H. PS
. PS = ni=1 |ii| .
. .
24. ( ) ( ) V
H PV , o. ,
V PV
PV = V , V H V
11. V
PV = 1 PV .
P V1 1 P .
5.1.
5.1.
, , ( ) .
,
/ . ,
(, , ) .
A . . (1.36) . ,
1. A. A = 1 A .
2. A B. AB = A B .
3. A, B , A B = .
A B = 0.
4. A AB. AB = A +B
A B .
5. A B, A B = A .
A, B
A, B .
,
82
5.
.
A .
, (
) .
(),
(, , ).
, .
.
.
:
( C) = (A ) ( C).
. .
.
.
( )
/, .
1. V , V . PV =
1 PV .
2. VA
VB , A VA
VB . PVA PVA = PVB PVA = PVA .
3. A A .
VA VB . , VA VB
0 .
4.
VA VB
: PVA PVB = PVB PVA .
PV1 PV2
PV1 + PV2 PV1 PV2 .
,
.
G. Birkho and J. von Neumann,
Annals of Mathema cs, 37, 823 (1936).
5.2.5
) 0
32. A (A,
H. A , A 0.
25. ( ) -.
) =
. A a < 0, (A,
a(, ) < 0. .
83
. ,
0, A + B
0.
26. () > 0 A 0, B
. .
A B,
33. ( ) A B,
A B 0.
A A 0.
27. A,
) = (A,
A)
= A
2 0.
. , (A A,
5.3
A,
An = AA . . . A,
n .
(5.3)
hn (x) = nk=0 ck xk , n , ck ,
hn (A).
. , . ,
.
, x
f (x) = e hn (x) = nk=1 xk /k!, n .
f (A)
f : R R.
. , fn (x) = (1 + tanh(nx))/2 n 0
{
0 x<0
.
(x) =
(5.4)
1 x>0
,
gn (x) =
1
(fn (x a) + fn (b x))
2
(5.5)
: eA =
1 n
n=1 n! A .
: U (A)
U R.
n A.
A:
84
5.
A A 0. 27,
A,
:= A A.
|A|
=
15 hn (x), hn (A)
= a.
hn (a), A
.
28. ( ) A = a, f (A)
f
A
= f (a).
f (A)
(5.6)
A . R f (x) = g(x)h(x),
= g(A)h(
A).
f (A)
(5.7)
, .
eix eix = 1 (eiA ) = eiA A , eiA
.
, A .
2U = U , U (A)
, f (x) = g(x) , = g(A).
: f (A)
1. (1 x)1 = 1 + x + x2 + x3 + . . . |x| < 1,
||A||
< 1,
A,
1 = 1 + A + A2 + A3 + . . . .
(1 A)
+i
2. eix = lim0
+i
iA
dei
x
A,
+i
= lim
(5.8)
+i
1 .
dei ( A)
(5.9)
1 . (5.9) (resolvent) ( A)
A.
5.4
[A,
B]
:= AB
B
A.
34. A B
,
29. ( ) A B
B]
.
C = i[A,
B
A)
= i(B
A AB)
= i[B,
A]
= C.
. C = i(AB
85
. ,
30. ( )
.
1] = 0.
1. [A,
B]
= [B,
A].
2. [A,
B
+ C]
= [A,
B]
+ [A,
C].
3. [A,
B
C]
= [A,
B]
C + B[
A,
C].
4. [A,
[B,
C]]
+ [C,
[A,
B]]
+ [B,
[C,
A]]
= 0. ( Jacobi)
5. [A,
31. ( BakerCampbellHausdor.)
(
)
1
1
1
B
32. ( )
A
+ [A,
B]
+ 1 [A,
[A,
B]]
+ 1 [A,
[A,
[A,
B]]]
+ ....
eA Be
=B
2!
3!
sA
. esA Be
Taylor s = 0.
s = 1. Taylor B.
[A, ]. .
x p P ] = i. ,
(3.6), [X,
o L2 (R, dx x(x) = x(x) p = i(x)/x, L2 (R, dx).
n1 .
[
xn , p] = inX
(5.10)
f (x) Taylor
[f (
x), P ] = if (
x).
(5.11)
[
x, f (
p)] = if (
p).
5.5
. , . .
86
5.
,
().
.
,
, .
5.5.1
. .
A CN . an , n = 1, 2, . . . , N .
|n, |n ei |n.
N
N N |n C ,
1 = n=1 |nn|. ,
A =
an |nn|.
(5.12)
n=1
Aij = i|A|j,
|n
(un )i = i|n, (5.12)
Aij =
an (un )i (un )j ,
(5.13)
n=1
.
A CN
. K , K < N .
5.1.2, an , n = 1, 2, . . . , K Vn ,
an . Dn Vn
K
- , n=1 Dn = K.
Pn Vn
A.
33. ( .)
Pn A,
K
1.
n=1 Pn = 1 ( )
2. Pn Pm = Pn nm ( ).
. n, Dn |n, in , in = 1, 2, . . . , Dn
Vn , n, in |n, jn = in jn . Vn
|n, in n, in | = Pn .
(5.14)
in
19, n, in |m, jm = 0 n = m. Pn Pn = 0 n = m,
.
87
. ,
|n, in
CN : K
n=1 Dn = N .
Dn
K
|n, in n, in | = 1,
(5.15)
n=1 in =1
. (5.14) .
(. . 1.4.6),
. 5.7. (
)
.
, (5.13)
A =
K
Dn
an |n, in n, in | =
n=1 in =1
an Pn .
(5.16)
n=1
28 f ,
=
f (A)
f (an )Pn .
(5.17)
n=1
.
34. ( ) A an Pn ,
1. O .
2. . (5.16).
3. f : R R . (5.17).
1. C3 , . . 5.8.1.
2. C3 /
2 0
0
1 3i .
A = 0
0 3i 1
det(A 1) = 0,
( + 2)(2 2 8) = 0,
= 2 = 4.
= 4
0
1
|4 = i
2
1
88
5.
= 2
c1
c2 ,
ic2
c1 , c2 C, V2 .
V2
1
0
1
| 2, a = 0
| 2, b = 1 .
2
0
i
= 4
0 (
0
0
0
) 1
1
P4 = |44| = i 0 i 1 = 0 1 i .
2
2
1
0 i 1
= 2
P2 = | 2, a2, a| + | 2, b2, b|
1 (
0 (
) 1
)
= 0 1 0 0 + 1 0 1 i
2
0
i
1 0 0
= 0 21 2i .
1
0 2i
2
A
1 0
A = (2) 0 12
0 2i
0
i
2
1
2
0 0 0
+ (4) 1 0 1 i .
2
0 i 1
eiAx . (5.17)
1 0 0
0 0 0
1
5.5.2
. ,
, .
p = i/x L2 (R, dx).
k (x) = eikx pk = kk , , . . ,
. ket |k p|k = k|k,
.
89
. ,
ket |k. , , ket |k
.
1. , (A)
(A)
A ( )
A.
( ). ket
|k , .
5.2.
2. ,
ket . 5.3.
, , , p = i/x L2 (R, dx)
.
5.2.
A H
35. (A)
A 1 .
.
, A 1
1. A (A).
, .
2. x
L2 (R, dx). x
1 (x).
(x) (x )1 . ,
x = . , = R + iI ,
|(x)|2
1
1
2
(
x ) = dx
dx|(x)|2
(5.18)
(x R )2 + 2I
|I |2
(x)
x = R . ||(
x )1 || = |I |1 ,
1
(
x ) I = 0. (
x) = R.
= x2 L2 (R, dx). (k) Fourier
3. H
1)1 (x) =
(x). H(x)
= dkeikx k 2 (k), (H
ikx 2
1
dke
(k ) (k). 0 k
1)1 - 0,
. , (H
+
(H) = R .
(A),
1. A p (A)
(A
(point spectrum) . p (A),
1)1 V , V o
A.
A
2. (absolutely con nuous spectrum) c (A)
(A) (A
90
5.
. c (A)
1)
(A
1)1 .
V H
(A
1)1 V .
.
2 , (x )1 (x) R
() = 0.
, (x) (x)
() = 0 (x) = (x) (x)
[ /2, + /2] .
2 = dx|(x)|2 < c2 , c |(x)|.
2 < ,
(x )1 (x) .
(x )1 (x) . x
.
3. (singular spectrum) s (A)
. , .
= p (A)
c (A)
s (A).
4. (A)
. , A
H, Hp Hc
Hs Ap , Ac As ,
.
5.5.3
.
p = ix H = L2 (R, dx).
1
1
2
fk, (x) = eikx 2 x ,
2
(5.19)
> 0. , ket
|k, . ket |k
1
dx
2
k| = lim k, | = lim eikx 2 x (x)
(5.20)
0
0
2
| H. ,
braket k|
1
ikx
(5.21)
p|k = k|k.
(5.22)
. (5.22)
, . (5.21).
91
. ,
, k, |k , = (k k ),
1 2
e 4 .
() =
4
(5.23)
()
1. () = () 0.
2. lim0 () = 0 = 0. lim0 (0) = .
3. d () = 1. lim0 d n () = 0, n.
4. f (),
lim df () () = f (0).
0
(5.24)
To () 0, ()
. i , ,
.
36. (x),
(5.25)
f 0.
(5.25) .
(5.23). (5.23) ,
. ,
.
lim
0 ( 2
= (x).
+ x2 )
(5.26)
, (5.24)
35. ( .)
1. (x) = (x).
2. (g(x)) =
(xxi )
i |g (xi )| ,
xi g(xi ) = 0.
. U1 dx[g(x)]f (x) U1 x1
y = g(x) 1-1 . y,
dy = g (x)dx = g (g 1 (y))dx.
f (g 1 (y))
f (g 1 (0))
f (x1 )
1
dy(y) 1
= 1
=
=
dx(x x1 )f (x).
|g (g (y))|
|g (g (0))|
|g (x1 )|
|g (x1 )| U
U1
92
5.
x = xi
dx[g(x)]f (x) =
|g (xi )|1 dx(x xi )f (x)
i
f , .
3. (ax) =
1
(x).
|a|
. 2 f (x) = ax.
4.
dkeikx = 2(x).
1
k2
2
. dkeikx 2 k = e 4 = 2 (x), . (5.23). 0.
, o k, |k ,
0,
k|k = (k k ).
(5.27)
5.3.
. 4.3.6 H H C. Riesz 1-1
.
,
. .
4.1.3 1-1 . .
H H ,
H .
Riesz H = H
H .
(5.28)
|k
. , H = L2 (R)
, |x|a
a > 0. (x) ,
.
36. ( .) |, | L2 (R),
dkk n |kk| = |
pn |,
93
(5.30)
. ,
n = 0, 1, 2, . . ., |k (5.20).
n
I =
dkk |kk| = dkdxdx k n (x )eik(x x) (x)
dk
=
dxdx k n eik(x x) (x )(x).
2
35.4,
dk n ikx
dk ikx
n
k e = (ix )
e = (ix )n (x).
2
2
= dx (x)(ix )n (x) = |
pn |.
(5.30) |, | L2 (R),
dkk n |kk| = pn , n = 0, 1, 2, . . . .
(5.31)
(5.31)
dk|kk| = 1.
2. n = 1 p: dkk|kk| = p.
4.
f
dkf (k)|kk| = f (
p)
34, .
|pp| ,
36.
f U U R,
PU = U (
p) =
dk|kk|,
(5.32)
U
( ) U .
PU
1. PU1 PU2 = PU1 U2 .
2. U1 U2 = 0, PU1 + PU2 = PU1 U2 .
3. PR = 1.
PU U R (Projector-Valued-Measure, PVM).
94
5.
5.5.4
.
A . : H Hc Hd , Hc Hd
.
A
36
.
, . ,
.
R, A.
c (A)
U c (A) PU = U (A),
.
1. PU1 PU2 = PU1 U2 .
2. U1 U2 = 0, PU1 + PU2 = PU1 U2 .
3. PR = 1.
PU
. (5.32).
P , ,
P = P[,+]
(5.33)
0. P , |kk|
, .
1 =
A =
=
f (A)
dP
(5.34)
P d
(5.35)
f ()P d.
(5.36)
1. x
L2 (R, dx)
x
= dxx|xx|,
(5.37)
ket |x
x|x = (x x ).
(5.38)
x ket |
x x = (x x
).
(x)
(x) = x|.
95
(5.39)
. ,
|k
1
x|k = eikx .
2
(5.40)
p| = dkkk||k,
(5.41)
p (k) : p(k) = k(k).
. .
,
.
= p2 L2 (R, dx) h
= dP ,
3. h
0
1
P = (|kk| + | kk|) ,
2
k =
(5.42)
|k ket .
(5.43)
x
i =
d3 xxi |x1 , x2 , x3 x1 , x2 , x3 |.
Px1 x1
(5.44)
(5.45)
Px2 Px3 .
o . - r
, r|r = r|r, r|r = 3 (r r ).
5.6
37. A H
T rA =
n|A|n,
n
n H.
96
(5.46)
5.
37. .
. |n T r .
n |A|n
n |nn|A|mm|n
T r A =
n
n m,n
=
m|nn|A|m
=
n|A|n
= T rA.
m,n
38.
= T rA + B,
C.
1. T r(A + B)
. .
= T r(B
A).
2. T r(AB)
.
=
T r(AB)
n|AB|n
=
n|A|mm|
B|n
A|m
A).
m|B
= T r(B
3. T r(||) = |.
. T r(||) =
n n||n
= |1| = |.
4. P N - T rP = N .
. P N
i=1 |ii|, |i
N
. T rP = i=1 i|i = N .
5. A = n an Pn , T rA = n an Dn , Dn =
T rPn .
. .
. . , PU = U dk|kk|. ,
T rPU =
dkk|k =
dk(0) = .
U
5.4. Hilbert-Schmidt
HHS H. ,
.
B
38. ( Hilbert-Schmidt) A,
B
= T r(AB
).
A,
97
(5.47)
(5.48)
. ,
Schwarz Hilbert-Schmidt
)|2 T r(A A)T
r(B
B).
|T r(AB
(5.49)
Hilbert-Schmidt,
A B
.
A A =
n an Pn ,
HS =
A
Dn |an |2 ,
(5.50)
n
Dn = T rPn .
17 Hilbert-Schmidt
HS A.
(. 21) A
, ,
tr = T r|A|,
(5.51)
A.
A
tr
|A|
.
A,
tr =
A
Dn |an |.
(5.52)
5.7
(5.53)
, , . 1.4.6.
C , .
:= C C
(5.54)
= 1.
f : R,
(5.55)
f (x) =
(x). x .
(5.54) (5.55)
.
1. A H f : R.
2. A f .
98
5.
3. A C .
4. H .
.
2. A H . , o
A,
A.
, (ne-grained). ,
. (coarse-grained).
A1 . ,
A2 , A3 , ([Aa , Ab ] =
0, a, b = 0, 1, 2, . . . , N ), |n
Aa |n = a,n |n.
(5.56)
Pn =
(5.58)
dx|xx|
n
Pn =
dx|xx| =
n
dx|xx| = 1,
dx|xx| =
n n
(5.59)
Pn Pm = mn Pn .
99
(5.60)
. ,
2
. . ,
,
.
,
,
.
A A = n an Pn , Pn
. ,
Q,
|q. Pn
Pn ] = 0
|q + |q q = q . [Q,
A]
= 0. Q
[Q,
.
.
;
; , . , :
.
.
.
. , , , .
. , , .
5.8
5.8.1
qubit
o C2
- . C2
.
,
.
.
1. |0 |1.
|0, |1 .
100
5.
2. C2 (
).
3.
. ,
R L.
|L, |R
, .
qubit, ,
.
qubit .
Pauli
C2
A = a0 1 +
ai
i,
(5.61)
i Pauli,
(
1 =
0 1
1 0
(
,
2 =
0 i
i 0
(
,
3 =
1 0
0 1
)
.
(5.62)
Pauli
1. (
i )2 = 1.
2.
1
2 = i3 ,
2
1 = i3 .
3.
2
3 = i1 ,
3
2 = i1 .
4.
3
1 = i2 ,
1
3 = i2 .
i
j = 1ij + i
ijk
k ,
(5.63)
k=1
ijk
ijk
(i, j, k) = (1, 2, 3)
1
1 (i, j, k) = (1, 2, 3)
=
0 i, j, k .
(5.64)
101
. ,
A = a0 1 + i ai
i a+ = a0 + |a| a = a0 |a|,
|a| = a a.
|a+ =
a1 ia2
|a| a3
,
2|a|(|a| a3 )
(
)
1
|a| + a3
.
|a =
a1 ia2
2|a|(|a| a3 )
(5.65)
1
P = |a a | =
2
ai
1
i
|a|
i
)
.
(5.66)
B qubit
n=
a
.
|a|
(5.67)
R3 , S 2 . a0 , |a| .
n qubit i=1 ni
i , n
Pauli
= (
1 ,
2 ,
3 ), (5.61)
A = a0 1 + a ,
(5.68)
1
P = (1 n ) .
2
(5.69)
(5.66)
, (5.63)
(a )(b ) = a b + i(a b) ,
(5.70)
ab=
a i bi
(5.71)
i=1
(a b)k =
3
3
ijk ai bj
i=1 i=1
= (a2 b3 a3 b2 , a3 b1 a1 b3 , a1 b2 a2 b1 ).
102
(5.72)
5.
qubit,
( )
( )
0
1
,
,
1
0
(5.73)
( ).
|0 |1 , | |+. 0 1
(0 1 ) bit,
1/2. 0 1.
+
,
(
)
(
)
1
0 1
0 0
+ = (
1 + i
2 ) =
(5.74)
= (
+ ) =
.
0 0
1 0
2
|0 |1
+ |0 = |1
+ |1 = 0
|0 = 0
|1 = |0.
(5.75)
(5.76)
+ 0 1
1 0.
.
1. (
)2 = 0.
2.
+
+
+ = 1.
3. [
+ ,
] =
3 .
4. [
3 ,
] = 2
.
5.8.2
. 3.2.2
Schrdinger , () = 0.
.
L2 (R, dx) ( ) x
[
x, p] = i.
p = i x
= 1 p2 + 1 m 2 x2 .
H
2m
2
(5.77)
|n En =
H
1
(n + 2 ), n = 0, 1, 2, . . ..
(5.77)
.
103
. ,
a
=
m
i
x +
p,
2
2m
(5.78)
a
.
.
(5.78)
[
a, a
] = 1
1
= (
H
a a
+ ).
2
(5.79)
(5.80)
(5.79) a
a
. 5.80
N
=a
H
a
, .
] = a
[
a, N
] =
[
a , N
a .
(5.81)
|n = n |n N
. (5.81)
N
|n
a
N
|n = (n 1)
a|n
a
N
|n = (n + 1)
a |n.
(5.82)
(5.83)
a
|n a
|n N
1 |n.
a
a
.
, |,
N
| =
|N
a|2 0.
(5.82) n ,
.
a
N
|n n = 0 n = 0. |0
N
|n = n|n, n = 0, 1, 2, . . .,
a
|0 = 0. , N
n = n.
|n a
|0.
|n = (n + 1).
. n|
aa
|n = n|[
a, a
] + a
a
|n = n|1 + N
a
|n = n + 1|n + 1,
(5.84)
(
a )2
(
a )n
a
|n 2 = . . . = |0.
|n = |n 1 =
n
n!
n(n 1)
n|
a a
|n = n
a
|n = n|n 1.
104
(5.85)
(5.86)
5.
a
a
.
1. a
.
. a
0. |, a
| = 0, n|
a | = 0,
n 1| = 0, n = 1, 2, . . .. |
, .
a
|w = w|w |w, w = 0. 0|
a = 0, 0 =
0|
a w = w0|w, 0|w = 0.
1|
a = 0|, 1|w = w1 0|w = 0. ( 2|
a 1|,
2|w = 0 n|w = 0. |w,
|w = 0.
2. a
|z = z|z, z C
|z = e
|z|2
2
n n
|z|2 z (
zn
a)
2
|n = e
|0.
n!
n!
n=0
n=0
(5.87)
. |z
=
|z =
z|z .
n=0 cn |n. a
n
(5.86) cn+1 = cn z/ n + 1, cn = c0 z / n!. c0
1 = z|z =
c20
|z|2n
z m z n
2
m|n = c0
= c20 exp(|z|2 ),
n!
n!m!
n=0
m=0 n=0
(5.88)
c0 = exp( 21 |z|2 ).
|z . (5.87) .
1. z|
am a
n |z = (z )m z n m, n = 0, 1, 2, . . ..
. a
.
1
2
2. n|z = e 2 |z| z n / n!.
. , n| = 0|
an / n!.
3. z|z = e 2 |z|
1
2 1 |z |2 +z z
2
4.
d2 z
|zz|
m=0 z
n=0
n
n!m! = exp( 12 |z|2 21 |z |2 )
n=0 (z z ) /
m z n m|n/
= 1, d2 z = dxdy z = x + iy, x, y R.
.
2
d z
d2 z
2
Imn :=
n|zz|m =
z n z m e|z| .
n!m!
z = rei r 0 [0, 2],
2
i(mn)
Imn =
de
0
(5.89)
rdr
2
rm+n er .
n!m!
m = n 2. , Inn =
ds n s
= 1, s = r2 . Imn = mn .
0 n! s e
105
. ,
4 . z.
2
2
dz
dz
| =
|zz| =
(z)|z,
(5.90)
(z) = z|.
, A
,
2
dz
A|
=
(5.91)
(z)A|z.
,
z (x) = x|z
|z, z = m/2
q + i/ 2m p, q
p
.
a
|z = z|z
dz
= m(x q) + i
p,
dx
(5.92)
z (x) =
( m )1/4
m(x
q )2
+i
px
2
(5.93)
. (3.20) q eipx .
5.8.3
. 3.2.3
2
= 1 2 Ze r1
H
2m
4
(5.94)
n1
l
(5.95)
l=0 m=l
|n, l, m .
, En ,
T rPn =
n1
l
l=0 m=l
1=
n1
(2l + 1) = n(n 1) + n = n2 .
l=0
106
(5.96)
5.
En H,
. , . (3.35)
u() .
, . (3.35) u + u = 0,
. (3.35). u() = ei .
p,l,m (r, , ), r
p,l,m
eipr
Ylm (, ),
r
(5.97)
2
p
p (, ) E = 2m
.
p E .
p p,l,m
eipr /r p,l,m eipr /r.
(5.97) |p, l, m
p, l, m|p , l , m = (p p )ll mm .
(5.98)
(5.94)
=
H
E1
n=1
P +
2 n
l=0 m=l
dp
p2
|p, l, mp, l, m|.
2m
(5.99)
1.
() , .
() .
() .
() .
() .
2. . ;
3. ; (i) (cosh x), (ii) (3x2 + 1), (x4 1);
4. ; (i) (
2 )1927 , (ii) (1 2 3 )2004 .
. 5. A B
+B
A,
(iii) B
AB,
(iv) B
AB
A.
1.
+
qubit.
2. eiA A = i ai
i C2 .
107
. ,
2 0
0
4. A = 0 1 1 C3 , > 0.
0 1 1
() .
U = [0, 2].
() eiAt U (A)
1 0
0 0
= 0 1 1 0 , > 0.
5. H
0 1 1 0
0 0
0 1
() .
U = [0, ].
() eiHt U (H)
(a, b) = eiax+bp .
6. x
p L2 (R, dx) U
(a1 , b1 )U
(a2 , b2 ) U
(a, b) U
(x).
7. H = L2D ([0, a], dx) (x)
[0, a] (0) = (L) = 0.
() (x) Fourier.
H, p2 .
() p = i x
() x
.
108
5.
, . . ,
(, 2008), . 5-6. , . , (, ,
2008), .2.
, N. I. Akhiezer and I. M. Glazman, Theory of Linear
Operators in Hilbert Space (Dover, 1993). , N. Young, An Introduc on to Hilbert Space (Cambridge
University Press, 1988) . 7-8.
109
. ,
110
6
. , . ,
. ,
.
6.1
6.1.1
. 3
. ,
(x) ( )
|(x)|2 x.
.
.
(x) L2 (R, dx)
. , Prob(U )
U R
(
|x|| = |
Prob(U ) =
U
)
dx|xx| | = |PU |,
(6.1)
PU U .
, .
3. |
Prob(U )
A.
U R
Prob(U ) = |PU |.
111
(6.2)
. ,
6.1.2
1. (6.2) | ei |.
(ei ) .
. | + | | + ei |.
2. A - |n, n = 1, 2, . . ..
, , , |n.
pn |n
pn = |n||2 .
(6.3)
A :
3. A
= |A|.
(6.4)
. A = n an Pn |A|
= n an |Pn | = n an pn = A.
4. A A =
d||,
p() = |||2
(6.5)
5. A A
2.
(A)2 = A2 A
6.2
(6.6)
. 5.2
. H
.
.
6.2.1
.
A,
n . pi , i
= 1, 2, . . . , n i
. ni=1 pi = 1.
w A = (p1 , p2 , . . . , pn ).
qi
w B = (q1 , q2 , . . . , qn ).
112
6.
,
, 1
. ,
pi + (1 )qi ,
w =
w A + 91 )
wB
(6.7)
(6.7) 0 1 .
, . n
e i,
e 1 = (1, 0, . . . , 0),
e 2 = (0, 1, . . . , 0), . . . ,
e n = (0, 0, . . . , 1).
(6.8)
e i , . , .
w = (p1 , p2 , . . . , pn )
w =
pi
e i,
(6.9)
i=1
.
(.. ) n
pi .
.
n .
pi i = 1, . . . , n,
w = (p1 , p2 , . . . , pn ).
: i pi .
. k ,
(6.10)
k r = 1, 2, . . . , k. r ,
r=1 r = 1,
w mix =
w r.
r
(6.11)
r=1
, r Nr
,
k
N =
r=1 Nr .
r = Nr /N ( Nr ).
113
. ,
, . (6.8).
.
w
. (6.9) .
.
6.2.2
. ,
.
.
H. .
. .
|a wa .
A
. Prob(U )
a |PU |a
U (A)
, wa
(
)
Prob(U ) =
wa a |PU |a = T r PU ,
(6.12)
a
wa |a a | T r = 1.
39. ( ) H
T r = 1.
.
.
, .
39. ( ) . =
n wn Pn , 0 wn 1 Pn .
. , T r . .
, wn 38,
wn 1.
, .
114
6.
40. ( ) n 0 = i = 1
n
=
1 n i . ,
i=1 i
=
(6.13)
i i .
i=1
.
. 26. ,
T r =
i T ri =
i = 1.
i=1
i=1
40. = ||
|.
41. .
41. ( ) 2 . .
. wn
. 0 wn
Pn
2
1, wn wn 0, n (wn wn2 )Pn 0, 2 0.
wn = wn2 n, wn = 0 wn = 1. D 1 = n wn T rPn ,
wn , , 1
. = || | .
42. ( ) CN N 2 1 .
(2N 2) .
. N N . 2 = + (2 )/2 - .
, N 2 1 . CN , N 1
, 2(N 1) .
42. ( ) C
= N 1 1.
(6.14)
Shannon
Shannon.
N
w = (p1 , p2 , . . . , pN ) . Shannon
115
. ,
I[
w] =
pi log pi .
(6.15)
i=1
1.
e i , . (6.8), I[
e i ] = 0.
2. Shannon I[ w ] = log N
, pi = N 1 , i = 1, . . . , N .
3. Shannon :
k w r ,
r = 1, 2, . . . k 0 r 1 r=1 r = 1. ,
I[
r
w r]
r=1
r I[
w r ].
(6.16)
r=1
Shannon .
von Neumann
,
von Neumnn S[
],
S[
] = T r(
log ).
(6.17)
von Neumann ,
wn
S[
] =
wn log wn .
(6.18)
n
Dn Dn
.
1. , , S[
] = 0.
2. CN , von Neumann
= N 1 1, .
log N .
, S[U
U
] = S[
3. U
].
4. von Neumann :
r ,
k
r = 1, 2, . . . k 0 r 1 r=1 r = 1.
S[
1 k]
r=0
k S[
k ],
r=0
von Neumann .
116
(6.19)
6.
von Neumann
. , ,
.
SL [
] = 1 T r2 .
(6.20)
( 2 = ), = N 1
1 CN , SL [
] = 1 1/N .
6.2.3
, 1 3.
1. H
.
.
N1 1 , N2
2 , .
i = Ni /N , N =
i Ni .
=
i i .
(6.21)
i
3.
A.
Prob(U ) U (A)
(
)
Prob(U ) = T r PU .
(6.22)
1.
|n ( ),
nn = n|
|n.
(6.23)
2. |n |m
.
Schwarz |n |n.
-
|n|
|m|2 n|
|nn|
|n,
(6.24)
|mn |
nn mm .
117
(6.25)
. ,
3. ,
x L2 (R),
p(x) = x|
|x.
(6.26)
(6.25) . ,
|x|
|y| x|
|xy|
|y.
(6.27)
4. A = n an Pn
=
A
Prob(n)an = r
an T r(
Pn )
n
= T r
)
an Pn
= T r(
A).
(6.28)
5. , . |
| H. ,
, .. | = 12 (| + |). :
= ||.
(6.29)
| | ,
=
1
(|| + ||) .
2
(6.30)
.
. ,
x,
1
1
p1 (x) = |x||2 + |x||2 + Re (|xx|)
2
2
(6.31)
1
1
p2 (x) = |x||2 + |x||2
2
2
(6.32)
. (6.31),
. 6.1. .
6. ( ).
.
. ,
118
6.
.
. . 6.2.1
, .
, .
,
. , . , . , qubit,
C2 . 6. , ,
.
;
,
| . , .
.
, .
,
. ,
;
, . , Gleason. 6.2.
Gleason, .
, . .
Gleason,
. . || | .
A.
A,
6.2. Gleason
Gleason
H
H.
119
. ,
(P ) =
(Pi ).
(6.33)
i
.
, Gleason ().
120
6.
43. ( Gleason) 2,
,
(
)
(P ) = T r P ,
(6.34)
P H.
Gleason
() .
. ,
( ),
.
A. M. Gleason, 1957, J. Math. Mech. 6, 885 (1957).
R. Cooke, M. Keane and W. Moran,
Math. Proc. Camb. Phil. Soc. 98, 117 (1985)
6.2.4
. 4,
. .
, ,
, ,
. (6.22).
. , ,
, .
.
. ;
. ; ,
. , (.. )
, .
,
. , .
,
.
. ,
.
. (
) ( ).
.
121
. ,
6.3
.
, . ,
.
6.3.
. ( )
. ,
, . ...
122
6.
.
6.3
6.3.1
qubit
T r
i = 0, o C2
T r = 1
1
= (1 + r ),
(6.35)
2
(r1 , r2 , r3 ).
ri Pauli .
1
1
i = T r(
i ) =
rj T r(
j
i ) =
rj ij T r1 = ri ,
(6.36)
2 j
2 j
. (5.63).
. 5.8.1, (6.35) 12 (1|r|),
|r| 1. C2
i
cos 2 ei
| = sin |0 + cos e |1 =
,
(6.37)
sin 2
2
2
, [0, ] [0, 2]. (6.36)
r
r = || = (sin cos , sin sin , cos ).
(6.38)
| |.
| Bloch: ( = 0),
r = (0, 0, 1). | (6.37),
1
1
= (1 + cos ) = (1 + r r ).
(6.39)
2
2
2
||| = 0 r r = 1, Bloch. 6,2.
Bloch.
A = a0 1 + a C2 .
, P , (5.66). (6.35), p
a
1
(6.40)
p = (1 r m) ,
2
m = a/|a| A.
|||2 = cos2
123
. ,
6.2: Bloch. ,
.
.
6.3.2
Wigner
. 1.4.5, .
H. ,
.
Wigner, - , ()
, () ( ).
Wigner, , :
. , , ,
.
, Wigner . L2 (R)
= R2 x p .
x p L2 (R) |x, |k
.
44. Wigner W (x, p)
124
6.
1
W (x, p) =
2
y
y
dyx |
|x + eipy .
2
2
(6.41)
Wigner Weyl-Wigner,
A FA (x, p)
1
y
y
FA (x, p) =
dyx |A|x
+ eipy .
(6.42)
2
2
2
44. Weyl-Wigner
= dpF ( x + x , p)eip(xx ) .
x|A|x
A
2
(6.43)
. . (6.43) . (6.42) .
45. Wigner
.
1. dpW (x, p) = x|
|x.
. ,
2.
dpeipy = 2(y).
dxW (x, p) = p|
|p.
dkdk ikxik x
x|
|x = dkdk x|kk|
|k k |x =
e
k|
|k
2
ket |k.
(
)
iy(p k+k
)
2
W (x, p) =
dkdk
dye
ei(kk )x k|
|k
2
(2)
1
k + k i(kk )x
=
dkdk (p
)e
k|
|k .
2
2
K =
k+k
2
(6.44)
= k k, . (6.44)
1
W (x, p) =
dKd(p K)eix K /2|
|K + /2
2
1
=
dp /2|
|p + /2eix .
(6.45)
2
x, dxeix = 2(), .
=
46. T r(
A)
. . (6.41) (6.42).
46 Wigner
.
125
. ,
Wigner
2 1/4
q,p (x) = (2 )
[
]
(x q)2
exp
+ i
px ,
4 2
(6.46)
q p .
(1.40)
W (x, p) =
1 (xq2)2 22 (pp)2
e 2
.
(6.47)
Wigner (6.47) .
Wigner
]
1 [
(x) = q,p (x) + q ,p (x) ,
2
(6.48)
. p = p = 0 q = L/2 =
q ,
L.
[
( )]
2
L 2
2
(x L
2)
1 22 p2 (x+ 22 )
pL
x2
2
2
2
2
W (x, p) = e
e
+e
+ 2e
cos
.
(6.49)
126
6.
6.3.3
.
.
( ) .
qubit. . 6.3.1, qubit r R3 |r| 1. ri
Pauli
i .
i .
, .
Pauli : qubit.
. ( )
.
. :
( ) .
( r qubit)
. . 6.4.
.
(.. )
.
127
. ,
6.5: Wigner
|0+|n, |n .
Wigner,
.
. Wigner. [M. Ho einz et al,
Nature 459, 546 (2009)]
.
Wigner . 6.4.
Wigner 6.5.
, . ,
.
, ,
. ,
.
, .
, .
6.4.
A
x
p ,
A = x
cos + p sin ,
(6.50)
. , x
p ,
.
|a, A , fa, (x).
128
6.
A
i sin
dfa,
+ cos xfa, = afa, .
dx
(6.51)
fa, (x) =
i cot 2
a
2 x +i sin x
,
(6.52)
2| sin |
a, |a , = dxfa,
(x)fa , (x) = (a a ).
A
p (a) = a, |
|a, = dxdx fa, (x)x|
|x fa, (x )
(6.53)
X = (x + x )/2 y = x x
a
1
p (a) =
dXdX /2|
|X + /2ei( sin X cot )y
2| sin |
1
a
=
dXW (X,
X cot ),
| sin |
sin
. (6.41).
Wigner Fourier
1
1
iaz
p (a) =
dzp (z)e
,
W (x, p) =
dudveiux+ivp W (u, v).
2
2
(6.54)
(6.55)
W (u, v) = p tan1 (v/u)
)
u2 + v 2 .
(6.56)
p (a)
Wigner (6.56).
. ().
Wigner ().
K. Vogel and H. Risken,Phys. Rev. 40, 2847 (1989).
D. T. Smithey,M. Beck,M. G. Raymer, and A. Faridani, Phys. Rev. Le . 70, 1244 (1993).
6.4
6.4.1
Wigner
Wigner
, : ,
Wigner , .
. ,
x|
|x , , p|
|p. Wigner
, :
x|
|x p|
|p. Wigner
, .
, ;
129
. ,
. ,
, .
Wigner.
. A = n an Pn B
=
m bm Qn .
,
p(an , bm )
. , an bn ,
m)
p(an , bm ) = T r(
Q
p(an , bm ) = T r(
Pn )
(6.57)
p(an , bm )
.
p(an , bm ) = T r(
Anm )
Anm .
consistent ,
m
Anm = Q
Anm = Pn .
n
(6.58)
(6.59)
qubit, ,
C2 qubit . n m , 1 2.
(6.59) A11 + A12 = P1 . A1m
6.4.2
Kennard-Robertson.
, ,
.
130
6.
47. ( Kennard-Robertson) A B
. A B ,
1 ( )
(A)(B) T r [A, B]
2
(6.60)
= B
= 0. ,
. A
A, B B . (5.49)
A =
A B,
2
(
)
(
)
2 T r(
.
(A)2 (B)2 = T r A2 T r B
AB)
(6.61)
, A B
, (6.61) .
(6.61),
= T r(
B})
+ T r(
B])
2T r(
AB)
{A,
[A,
(6.62)
. ,
2
2
1
2
= CAB
B])
.
AB)
+ T r(
[A,
T r(
4
(6.63)
B}
A
B
A B.
CAB = 12 {A,
(6.61)
2
(A)2 (B)2 CAB
2
1
B])
,
[A,
T r(
4
(6.64)
(6.60).
x p, . (6.60)
1
xp .
2
(6.65)
m
p = i
(
aa
).
2
131
(6.66)
. ,
,
1
z|
x|z =
(z + z )
2m
m
z|
p|z = i
(z z )
2
1
z|
x2 |z =
z|
a2 + a
2 + 2
a a
+ 1|z
2m
1
=
(z 2 + z 2 + 2|z|2 + 1)
2m
m
2
z|
p |z =
z|
a2 + a
2 2
a a
1|z
2
m 2
=
(z + z 2 2|z|2 1).
2
(x)2 =
6.4.3
1
2m
(p)2 =
m
,
2
(6.67)
(6.68)
(6.69)
(6.70)
xp = 12 .
.
, .
Mach-Zehnder 4.3., |1 |2
.
D1 1 D2 0.
4.3.
, .
|1 ,
|, .
| |1 |0
: 1| = 2| = 0.
,
1. D1 |D1 = 21 (|1 |),
2. D2 |D2 = 2i (|1 + |).
|1,
D1 |1|D1 |2 = 41 .
D2 |2|D2 |2 = 41 .
a 12 .
()
.
Elitzur Vaidman [A. Elitzur and L. Vaidman, Vist. Astr. 37,
253 (1993)], P. G. Kwiat, H. Weinfurter, T. Herzog,
A. Zeilinger, and M. A. Kasevich, Phys. Rev. Le . 74, 4763 (1995).
132
6.
6.6: () . D2 . ()
, (
). ,
D2 .
133
. ,
N
, . , . A
B ,
A B .
Mach - Zehnder .
. 4.3.. , 4.3..
( 12 ).
1. D1 12 1 + 12
.
2. 21 0 +
.
1
2
1
2
1
4
1
4
5
8
3. D2 12 0+ 12 14 = 18 .
, .
.
,
() ,
.
. 25% .
1 ,
. 18 N .
, 23
31 . 18 + 13
1
= 16 , 13 .
8
( )
. .
.
D2 , .
.
1.
.
2. qubit
| = cos |0 + sin |1 = cos2 |00| + sin2 |11|;
3. .
.
4. Kennard-Robertson (. . 3.3.2).
134
6.
5. .
t
w(x) .
t
w(p)
.
t;
6. qubit.
A
3 50%
1 50% -1.
1
50% 1 50% -1.
; , , , .
7. , , , . ; ,
;
1 0 i
1. = 14 0 1 1
i 1 2
1 0 0
A = 0 3 0 , > 0.
0 0 1
;
2. C3 (
1).
0 1 0
0 i 0
1 0 0
1
1
J1 = 1 0 1 J2 = i 0 i J3 = 0 0 0 .
2
2
0 1 0
0 i
0
0 0 1
J1 = J2 = 0. J3 = .
() a = 1 .
() .
() a = 0 a = 21 .
3.
x|
|y = C exp(ax2 by 2 + 2cxy).
() C.
() a, b, c .
;
()
x2 ,
p2 Cxp . (6.64);
() ;
4. d(
1 , 2 ) 1 2 , ||
1 2 ||HS .
135
. ,
() d(
1 , 2 ) 1 1 2 = 0.
() d(
1 , 2 ) .
() d(
1 , 2 ) C2 .
136
7
.
,
. T,
Lindblad,
.
7.1
3, , .
, Anm .
Amn (t) = ei(Em En )t Amn (t),
(7.1)
En () .
, (x1 , . . . , xN )
N ,
1
2i + V (x1 , . . . xN ).
i
=
(7.2)
t
2m
i
i=1
. 3.3.2 . .
1
=
2i + V (x1 , . . . xN )
H
(7.3)
2m
i
i=1
L2 (R3N , d3N x) N
H|n
. o H
= En |n.
H i t | = H|
|(t) = Ut |(0),
137
(7.4)
. ,
Ut = eiHt
(7.5)
, . A .
= Ut A(0)
Ut .
A(t)
(7.6)
Amn = m|A|n,
|m |n H
.
,
(7.5).
, .
1. .
| Ut | , .
,
=
wi |i i |,
(7.7)
i
|i . |i |i Ut |i ,
Ut Ut .
(t) = Ut (0)Ut .
(7.8)
2. . Ut , .
= Ut A(0)
A(t)
sv .
0
t = 0. A =
n an Pn
t. an
Prob(an , t) = T r(Ut 0 Ut Pn ).
(7.9)
(7.9) tr(
t Pn ) t = Ut (0)Ut t . T r[
0 P (t)],
P (t) = Ut Pn Ut Pn . ,
,
.
. ,
4. ,
eiHt |(t) =
, (
eiHt |(0), t o H
) .
= an Pn (t)
A(t)
n
.
138
7.
1. . (7.5)
= iU t U 1 = iU 1 U t .
H
t
t
(7.10)
2. (7.8) ,
i
(t)
(t)],
= [H,
t
(7.11)
von Neumann.
, von Neumann
A ( )
i
A(t)
A(t)],
= [H,
t
(7.12)
. (7.6) t.
3. Ut
() Ut+t = Ut Ut
() Ut = Ut
() U0 = 1.
.
, Stone,
, t = 0, eiHt ,
H.
7.2
H
,
. , . , () .
, .
.
139
. ,
, 1. H
. ,
,
,
. .
2. , , .
, .
, . ,
,
, .
3. . .
.
.
.
,
. , ,
, .
.
. .
. 7.1.
7.3
, t
. .
,
.
. 3 .
( ),
: . ,
T,
(7.13)
2
p
, H = 2m
er
, r . ,
. 3, ,
.
140
7.
.
7.1: H
() ( ). ()
.
-, ( ) ( ) ()
( ) . . () (.. ). ()
.
.
141
. ,
. (7.13) T ,
.
48. ( Pauli) T . (7.13), .
H
= i1. T
. t . (7.13) 0, [T, H]
iaH = H
a1, a R. |E (
. (5.10) eiaT He
E,
) H
iaT |E = (H
a1)|E = (E a)|E,
He
E a. a eiaT |E H
, E E a .
, ,
. T .
7.4
. , F
,
{F, H} = 0,
(7.14)
H . (1.7)
F = 0.
.
. , H
,
Q
H]
= 0,
[Q,
(7.15)
(7.14).
H]
= 0.
, [H,
.
,
c1 |E1 + c2 |E2 , |c1 |2 + |c2 |2 = 1, |c1 |2
E1 |c2 |2 E2 .
Y ,
.
Q]
= 0, Q(t)
[H,
.
.
Q
. ,
.
.
Q
142
7.
,
Q
= q Pq , Pq ,
Q.
q
q.
.. 4.2. .
,
. , N
N N = N . (
.)
7.5
7.5.1
qubit
= a .
qubit H
a
). Ut = eiHt
P = 21 (1 |a|
1
a
1
a
Ut = ei|a|t (1 +
) + ei|a|t (1
)
2
|a|
2
|a|
a
= cos (|a|t) 1 i sin (|a|t)
.
|a|
|0 = |0. t,
(
)
a3
a1 ia2
(7.16)
(7.17)
t
3 .
a21 + a22 2
sin (|a|t)
|a|2
a2
Prob(1, t) = |0|Ut |0|2 = cos2 (|a|t) + 32 sin2 (|a|t) .
|a|
Prob(+1, t) = |1|Ut |0|2 =
(7.18)
(7.19)
.
, ,
.
, .
,
.
,
( ).
.
,
.
143
. ,
7.5.2
=
H
a a
,
a
a
.
a
. (5.10),
a
(t) = eiHt a
eiHt = a
(1 it +
(it)2
+ . . .) = eit a
.
2
(7.20)
. (7.20) |z
eiHt a
eiHt |z = zeit |z.
(7.21)
| = eiHt |z, a
| = zeit |, | a
zeit . | |zeit .
eiHt |z = |zeit .
(7.22)
. 5.8.2,
.
7.5.3
m .
O L2 (R, dx).
= 1 p2 , p = i .
H
2m
x
|0
|t = eiHt |0 .
iHt
=
dx x|e
|x x |0 = dx Gt (x, x )0 (x ),
(7.23)
Gt (x, x ) = x|eiHt |x ,
k2
iHt
e
= dkei 2m t |kk|,
|k .
k2
dk i k2 t+ik(xx )
i 2m
t
e 2m
Gt (x, x ) = dke
x|kk|x =
2
144
(7.24)
(7.25)
(7.26)
7.
. (7.26) k k . , t (t i) > 0,
0.
[
]
1
m(x x )2
Gti (x, x ) = (
(7.27)
) exp i 2(t i) ,
t
2 + i 2m
m i m(xx )2
Gt (x, x ) =
e 2t .
2it
7.6
7.6.1
(7.28)
. ,
Schrdinger
| = H(t)|,
t
(7.29)
(7.30)
U (t0 , t0 ) = 1.
(7.30)
U (t, t0 ) = 1 +
(i)n
n=1
dt1
t0
t1
tn1
dt2 . . .
t0
1 )H(t
2 ) . . . H(t
n ),
dtn H(t
(7.31)
t0
t: n-
(7.31) (n 1)-
iH(t).
i t dsH(s)
U (t, t0 ) T e t0
, T
, . (7.31),
( me-ordered) .
=H
0 + V . O(t)
= eiH 0 t eiHt
H
,
i
t,
Ot = V (t)O
t
145
(7.32)
. ,
iH
0t
V (t) = eiH0 t H
.
0e
(7.30), V (t)
. O(t)
= T ei
O(t)
t
0
dsV (s)
(7.33)
V ,
(7.31) .
7.6.2
Qubit
qubit . ,
= (1 +
H
3 ) + gf (t)
+ + gf (t)
,
(7.34)
2
> 0 g .
(7.34) , , (|0) (|1)
f (t).
U (t, t0 ) (7.34)
. (7.30)
,
. ,
.
5 . 5.1. 0 + V ,
(7.34) H
(
)
1
0
0 =
H
(1 +
3 ) =
0 1
2
(
)
0
f
(t)
.
V = gf (t)
+ + gf (t)
= g
(7.35)
f (t) 0
U (t, t0 ) U (t). ( t0 = 0.)
= eiH 0 t U (t)
O(t)
i
O(t) = V (t)O(t),
dt
(7.36)
+ + f (t)eit
].
V (t) = eiH0 t V eiH0 t == g[f (t)eit
(7.37)
0,
(7.37) . (5.10), [H
] =
.
|g| << ,
(7.31),
t
O(t)
1 i
dsV (s) = 1 ig[u(t)
+ + u (t)
]
0
(
)
1
igu(t)
(7.38)
=
,
igu (t)
1
146
7.
t
u(t) = 0 dsf (s)eis .
(
0t
iH
U (t) = e
(
=
O(t)
eit 0
0
1
)(
eit
igu(t)eit
igu (t)
1
1
igu(t)
igu (t)
1
(7.39)
. ,
t =
H
a a
+ f (t)
a + f (t)
a .
(7.40)
a
:
a
(t) = U (t)
aU (t),
(7.41)
U (t) 7.31.
. (7.12)
ia(t)
=
a(t) + f (t)1
(7.42)
. (7.42) -
a
eit -. ,
a
(t) = b(t)eit , . (7.42)
b(t)
= ieit f (t)1,
(7.43)
b(t) = K(t)1,
dseis f (s).
K(t) := i
(7.44)
a
U (t)
aU (t) = eit (
a + K(t)1),
(7.45)
. (7.45) |z
U (t)
aU (t)|z = eit (z + K(t))|z,
(7.46)
U (t)|z a
eit (z +
K(t)), |eit (z + K(t)).
U (t)|z = |eit (z + K(t))
147
(7.47)
. ,
7.7
4,
.
. .
, . ,
.
7.7.1
, . .
.
a . a H
,
. a .
: (i)
, (ii) wa 0
a . wa
: a wa = 1.
, wa
Ua = eiH .
t t,
t t+ =
wa U a Ua .
(7.48)
wa
wb = 1.
wa wb |Ua Ub |
(7.49)
T r2t+ =
a
a,b
Cauchy-Schwartz Ub | and Ua |. Ub | = ei Ua |
a b. | Ua .
| Ua , Ua = Ub
a b. T r2t+ = 1 , . , (7.48)
.
,
.
(, , ),
.
148
7.
7.7.2
(7.48)
a . H
a = H
0 + Va ,
a H
0 H
,
Va
,
.
a wa Va = 0,
.
.
0 H
= H
0 + wa Va V = Va wa Va ,
, H
0
a
a
a
V , wa V = 0.
H
0
a
a
a
a 1 H
a2 2 .
Ua 1 iH
2
2 , (7.48)
0 , t ] + 2 2
t+ = t i[H
wa (Va a Va Va2 Va2 )
a
2 2
2 ).
(H0 + H
(7.50)
0
2
,
0. , , ,
wa . . , (
)
. 0 ,
- .
H 0 := 2
. . (7.50)
0 , ] +
= i[H
ga (Va a Va Va2 Va2 ),
(7.51)
t
a
ga = wa > 0.
(7.51) Lindblad. .
1. 0 , t (7.51)
t 0.
2. (7.51) 0 = Mt [
0 ], Mt
. Mt Ms = Mt+s ,
t, s 0.
149
. ,
7.7.3
Lindblad ,
.
M
M [
],
1. M [
1 + (1 )
2 ] = M [
1 ] + (1 )M [
2 ] 0 1. ( )
2. T r(M [
]) = T r = 1. ( )
3. 0 M [
] 0. ( )
.
, M .
.
.
49. ( Choi) M
H. Aa H, a Aa A = 1,
M [
] =
Aa Aa
(7.52)
(7.52) Kraus M Aa
Kraus. , Krauss
. Aa
Kraus M
Ba :=
Oab Ab
(7.48) Kraus Aa = wa Ua .
=
1. qubit H
3 , > 0, 0
(t = 0). t A = 1 ,
; 0 .
2. C3 .
|1, |2, |3, E1 = 0, E2 = , E3 = 3, > 0.
(t = 0)
2
1
0 = |+ + | + | |,
3
3
(7.53)
150
7.
0 3. C3 . H
|0, |1, |2, E0 = 0, E2 = E3 , > 0.
|0. t = 0
,
V = X
= |01| + |10| + |02| + |21|
X
(7.54)
t, ,
. ;
=
4. m , H
p2
2m .
()
[
]
x2
2 1/4
0 (x) = (2 )
exp 2 + ipx ,
4
> 0 p . t (x) t.
() t.
t << 1/(m 2 ) t ;
5. , -
E = v|p|, v .
0 = 1
6. qubit . H
2 3 ,
, + ,
V =
1 w = 12 .
() Lindblad.
() Lindblad t 0 .
() ;
7. , V =
3 .
;
8. Lindblad
T r2 0.
t
9. Lindblad .
A .
10. , U
.
U
151
. ,
152
8
, . ,
. , . , .
8.1
. ,
.
( ) ( ).
.
.
p(x).
, F
G. C
F , (F (x) = ) D
G (G(x) = ).
F
Prob() =
p(x) = dxC (x)p(x)
(8.1)
C
.
G, Prob(, ) C D ,
Prob(, ) =
p(x) = dxC D (x)
C D
(8.2)
= D (x) [C (x)p(x)] .
153
. ,
Prob(|)
C (x)p(x)
Prob(, )
Prob(|) =
= D (x)
.
(8.3)
Prob()
Prob()
Prob(|)
C (x)p(x)/Prob(). , .
.
p(x), F ,
(8.4)
C (x)p(x)/Prob().
8.2
8.2.1
5.7.
A =
.
n an Pn B =
m bm Qm , an bm Pn Qm . |. .
5. |,
A an
|; an =
Pn |
(8.5)
|Pn |
.
Pn = |nn|, |n,
| |, an = |n.
(8.6)
bm an
m |; an = |Pn Qm Pn | .
Prob(bm |an ) = ; an |Q
|Pn |
(8.7)
an bm
m Pn |.
Prob(an , bm ) = Prob(bm |an ) Prob(an ) = Pn Q
154
(8.8)
8.
:
m ] = 0 n m, [A,
B]
= 0.
Prob(an , bm ) = Prob(bm , an ) [Pn , Q
(8.2),
.
.
8.2.2
5
.
wi |i i |
=
(8.9)
i
5 |i . .
5. , A an
(an ) =
Pn Pn
.
T r(
Pn )
Prob(an |bm ) bm
an
Prob(bm |an ) =
m Pn Pn )
T r(Q
,
T r(
Pn )
(8.10)
Prob(an , bm )
m Pn Pn ) = T r(Pn Q
m Pn )
Prob(an , bm ) = T r(Q
(8.11)
(8.11) .
Ut = eiHt
H
.
t1 t2
m Ut2 t1 Pn Ut1 Ut Pn )
Prob(an , t1 ; bm , t2 ) = T r(Ut2 t1 Q
1
(8.12)
5
,
. . . 6.2.4, .
.
5.
A an ,
(an ) =
Pn Pn
.
T r(
Pn )
155
(8.13)
. ,
8.2.3
. . .
N p(x).
N Prob() Prob(),
p (x) = C (x)p(x)/Prob().
(8.14)
( N ) (8.14) Prob(),
p (x) =
Prob()p (x) =
C (x)p(x) = 1 p(x) = p(x).
(8.15)
,
.
,
. an
N Prob(an ) , Prob(an ),
(an ) = Pn Pn /Prob(an ).
=
Prob(an )
(an ) =
Pn Pn ,
n
(8.16)
(8.17)
.
, .
.
.
. :
,
.
, ; .
: = U U
U .
50. (
)
U U = n Pn Pn .
. .
= n Pn Pn = ||. T r((
)2 = 1.
156
8.
T r(
)2 = n ||Pn ||2 . 1
n = k |Pk | = 1 |Pn | = 0, | Pn .. |, T r((
)2 = 1
.
8.2.4
, .
;
, ,
. , .
. 2.3, ,
, .
, .
,
. .
, , .
( ), . ,
.
.
:
, , .
.
.
, ,
.
, .
, , :
157
. ,
. Lorentz.
,
.
, . , (8.11),
. .
.
,
- .
, . ,
: - .
1980
.
8.1.
[...] ,
. : .
. .
,
. . . .
158
8.
8.1: Paul .
. r0 z0 .
,
21 .
8.3
8.3.1
, . ,
. Paul, .
8.1 . (
Paul, . 8.2).
8.2. Paul
Paul 8.1.
U V (t) = V0 cos(t). ,
=
[U + V0 cos(t)](r2 2z 2 + z02 )
,
r02 + 2z02
(8.18)
r0 z0 8.1.
m
mr = e.
159
(8.19)
. ,
(8.18)
d2 x
+ [a1 2b1 cos(2 )]x = 0,
d 2
d2 y
+ [a1 2b1 cos(2 )]y = 0,
d 2
2
d z
+ [a2 2b2 cos(2 )]z = 0
d 2
(8.20)
(8.21)
(8.22)
= 12 t
a1 = a2 =
8eU
2 (r02 + 2z02 )
b1 = b2 =
4eV0
.
2 (r02 + 2z02 )
(8.23)
, .
x, y , z ,
. .
u
+ [a 2b cos(2 )]u = 0,
Ma hieu.
|a| < |b| << 1. , Ma hieu
u( ) = f ( ) + v( ),
(8.24)
u( ) = f ( ) + v( ),
f ,
v(t)
f ( )
d2 f
2b cos(2 )v = 0
d 2
(8.25)
Ma hieu, f = 12 bv cos(2 ).
f u = f + v, Mathieu
[
]
d2 v
ab
2
2
+
a
cos(2
)
+
b
cos
(2
)
v = 0,
(8.26)
d 2
2
v( ) .
2
2
[a ab
2 cos(2 ) + b cos (2 )]
cos(2 ).
d2 v
b2
+ (a + )v = 0,
2
d
2
(8.27)
( ) a+b2 /2 > 0.
. (8.23) x y
( a1 > 0), z
eV0
> 1.
U 2 (r02 + 2z02 )
(8.28)
(8.28), .
. 8.2.
160
8.
8.2: .
8.3: Ba+ .
,
|1. |1 .
.
( 8.3).
8.3.2
|1 |2, 8.4.
o |1 |2 .
|2 |0 |1 |0. |2
( ).
161
. ,
8.4:
|1 |2.
, = E2 E0
= E1 E2 .
|1 |0. |1 |2, . |2
.
|2 |0, . ,
|1 |2 |2 |0, .
8.5.
|1 |2 |2
. ,
.
,
8.5. ,
( ) .
,
.
, , -
.
. .
,
.
162
8.
8.5: 8.5.
|1 ,
|1 |2.
. Ba+ 493nm
650nm.
8.4
8.4.1
qubit
qubit, = m , n m
A = n B
A
. . (5.66), P Q
B
1
P = (1 n )
2
= 1 (1 m ).
Q
2
(8.29)
P
. (8.11), P Q
. (8.11). ,
2 2 .
P Q
P+ P+ Q
P+ .
P
P+ P+ . P Q
P+ Q
P . ,
P+ = P+
P+ Q
P = P ,
P Q
163
(8.30)
(8.31)
. ,
o .
. (8.30) T rP+ = 1,
P+ ) = T r(P 2 Q
= T r(P+ Q
+ ) = T r(P+ Q )
] 1
1 [
= T r (1 + n )(1 m ) = (1 n m),
4
2
(8.32)
(5.70) T r
i = 0.
,
1
= (1 n m).
2
(8.33)
= 12 (1 + r ).
, (8.11),
(
) 1
(8.34)
Prob(a = +1, b = 1) = T r P+ = (1 n m)(1 + r n)
4
(
) 1
Prob(a = 1, b = 1) = T r P = (1 n m)(1 r n)
(8.35)
4
. (8.34) (8.35)
: , m n.
Prob2 (b = +1) +
.
Prob2 (b = +1) = Prob(a = +1, b = +1) + Prob(a = 1, b = +1)
1
=
[1 + (n m)(r n)].
2
(8.36)
, b = +1
+ ) = 1 (1 + r m)
T r(
Q
2
(8.37)
, . 8.4.2, .
8.4.2
,
.
, A = n an Pn
= bm Q
m , an bm
B
m
m .
Pn Q
, b1 . , Prob(an |b1 ) b1
164
8.
. (8.10), b1
.
1 Pn )
Prob(an , b1 )
T r(
Pn Q
Prob(an |b1 ) =
.
=
1 Pn )
Pn Q
n Prob(an , b1 )
n T r(
(8.38)
. (8.38) b1
.
1 Q
1 = ||
Q
, = ||, (8.38)
||Pn ||2
Prob(an |b1 ) =
.
2
n ||Pn ||
8.4.3
(8.39)
H.
P ,
P .
|, P | = |.
P
t.
P . (8.12), Prob(P , N ) N
SN,t |,
Prob(P , N ) = |P Ut P Ut . . . Ut P Ut P | = |SN,t
(8.40)
SN,t = (P Ut P )N , t = N t. N
t , . eiHt 1 iHt/N
,
P t/N )N .
St := lim (P iP H
N
(8.41)
P St . ,
P t/N )N = eiP H P t .
St = lim (1 iP H
N
(8.42)
St . |
P | = |, St St | = |.
(8.40),
Prob(P , t) = lim Prob(P , N )
N
(8.43)
P
t
Prob(P , t) = |St St | = | = 1.
165
(8.44)
. ,
, P . ,
P .
. .
1. .
2. |E H
E. t . ()
;
1. Qubit |0
1 ,
2
3 . +1 ;
=
2. qubit H
1 . t = 0
| H
A =
3 . A t.
() .
()
A +1. .
3. 1, C3 . J1
J3 ,
0 1 0
1 0 0
1
J1 = 1 0 1 J3 = 0 0 0 .
(8.45)
2
0 1 0
0 0 1
J3 +1.
()
( ).
() .
() 0 J3 .
= m, m
4. qubit H
. qubit |+
3
|+ .
M. Fischer, B. Gu rrez-Medina, and M. Raizen, Physical Review Le ers 87, 040402 (2001).
166
8.
t P )N
() St = limN (P U
.
() |+
, .
() t
;
167
. ,
168
.
.
Bell, ,
. , : -, -
.
9.1
. .
1
1
2
2
m
Cn
=
(9.1)
...
... C
n
m
nm
( )ij = i j , i = 1, 2, . . . , n j = 1, 2, . . . , m.
1 1 2 1 . . . n 1
1 2 2 2 . . . n 2
(9.2)
=
...
... ... ...
1 m 2 m . . . n m
Cn Cm
r
(k) (k) ,
k=1
169
(9.3)
. ,
r- (k) Cn (k) Cm , k = 1, 2, . . . , r r
. , k r , ,
. (9.1). Cn Cm
( , )Cn Cm = (, )Cn (, )Cn
(9.4)
(9.3) . ,
((1) (1) + (2) (2) , ) = ((1) , )( (1) , )
+ ((2) , )( (2) , ).
(9.5)
(9.3) n m,
Cn Cm Cnm n m ,
Cn Cm = Cnm .
(9.6)
H1 H2 ,
H1 H2 . , 9.1.
,
. H1 H2 rk=1 |k |k ,
|k H1 |k H2 , ,
)
)( r
( r
r
r
l |k l |k .
|k |k =
l | l |
(9.7)
l=1
k=1 l=1
k=1
| | H1 H2 . | | |,
.
|n H1 |i
H2 , |n,
i = |n |i H1 H2 .
| H1 H2 | = n,i an,i |n, i,
an,i = n, i|
H1 H2
1 =
|n, mn, m|.
n,m
9.1.
F (S) S.
F (S) ,
|s 11 s
S. Dirac
, S ket.
, S n , F (S) = Cn .
H1 H2 |1 |2 . -
170
(9.8)
(9.9)
9.
H1 H2 (|, |).
F (H1 H2 )
=
(9.10)
i=1
ci C.
F (H1 H2 )
ci (|i , |i )2 =
r
r
ci cj j |i j |i .
(9.11)
i=1 j=1
i=1
(9.11) ,
F (H1 H2 ), = 0.
F (H1 H2 ) = 0.
, []
F (V1 V2 ) = 0.
| | + ,
(9.12)
= , []
. [] [],
[], F (H1 H2 ),
H1 H2 []
.
[(|, |)] | |
H1 H2 .
H2 .
A H1 B
H1 H2 |i |i
A B
i
i B|
i .
A|
(A B)
|i |i =
(9.13)
i
C D)
= AC B
D.
(A B)(
(9.14)
: ,
. .
B
H1 H2 A
.
H1 H2
X
X =
i Ai Bi , Ai H1 Bi
H2 .
|n |i H1 H2 |n, i =
|n |i H1 H2 . ,
=
i
T r(A B)
n, i|A B|n,
n,i
n|A|n
171
= T r(A)T
r(B)
i|B|i
(9.15)
. ,
9.2
9.2.1
, .
1 2 . ,
1 (q1 , p1 ) .
2 .
(q1 , p1 ) (q2 , p2 )
. o
(q1 , q2 , p1 , p2 ), 1 2 .
1 2 . . . n i
.
,
1
H1 H2 H
1
2
H2 . En |n1 H1 En |n2
2 . ,
H
H H,
1
2
En + En n n .
.
=H
1 1 + 1 H
2 , |n, n = |n |n ,
H = H1 H2 H
n = H
1 1|n, n + 1 H
2 |n, n H
1 |n 1|n + 1|n H
2 |n
H|n,
= En1 |n, n + En2 |n, n = (En1 + En2 )|n, n .
(9.16)
|n, n , H1 H2 .
.
6. H
H1 H2 . . . Hn Hi .
9.2.2
1. . Cn .
() 2(n 1). ,
4(n 1). 2
Cn Cn = Cn
2n2 2, 2n2 2 4(n 1) = 2(n 1)2
.
2. 1 (x), (x R C)
2 (y) R (y
172
9.
R C), (x, y), (x, y) R2 C.
L2 (R, dx) L2 (R, dy) = L2 (R2 , dxdy). ,
L2 (Rn , dn x) L2 (Rm , dm y) = L2 (Rn+m , dn xdn y).
(9.17)
3. .
1
H1 H
H2 H2 . H1 H2 . ,
,
Leibnitz
Ut = eitH1 eitH2 A.
i
1 eitH 1 eitH 2 + eitH 1 H
2 eitH 2
Ut = H
t
1 1 + 1 H
2 )Ut .
= (H
(9.18)
Ut , Ut i t
Ut = H
=H
1 1 + 1 H
2.
H
9.2.3
H = H1 H2 | |, | H1
| H2 .
. , .
.
H1 H2 . |i H1
|n H2 . |i, n = |i |n
H1 H2 .
1 H1
2 H2 ,
i1 , n|
|i2 , n
i1 |
1 |i2 =
n
n1 |
2 |n2 =
i, n1 |
|i, n2 .
(9.19)
1 = T rH2 2 = T rH1 . 1 2
1 2 . = ||,
| , | |,
: 1 = || 2 = ||.
,
. 6.1.
9.2,
.
173
. ,
9.2.
| H1 H2 ,
, .
(. 9.2.3) | H1 H2 , 1 2 , . (9.19), .
| ,
|. von
Neumann 1 , . 6.1. ( von Neumann 2 .) Sent |.
Schmidt. | H1 H2
N
| =
ai |i |i ,
(9.20)
i=1
ai > 0 , |i ,i = 1, 2, . . . , N
H1 |i ,i = 1, 2, . . . , N
H2 . N
H1 H2 Schmidt |. , N = 1
| N > 1, | .
Schmidt, 1 2 |,
1 =
|ai |2 |i i |
(9.21)
|ai |2 |i i |.
(9.22)
i=1
2 =
i=1
Sent [|] = S[
1 ] = S[
2 ] =
a2i log(a2i ).
(9.23)
i=1
1 U
2 U
| U1 U2 |. ,
.
| Schmidt, . (9.20),
1 1 U
.
1 = U
1
(9.24)
von Neumann 1 U
,
S[U
1 U
2 |] = Sent [|].
Sent [U
(9.25)
174
9.
9.3
9.3.1
qubit
qubit. H =
C C2 .
2
H.
1
| = (|1, 0 |0, 1)
2
1
| = (|1, 1 |0, 0) .
2
(9.26)
(9.27)
.
(9.19) qubit
1|
1 |1 = 1 0|
1 |0 = 1, 1||1, 1 + 1, 0||1, 0
1|
1 |0 = 1, 1||0, 1 + 1, 0||0, 0,
(9.28)
2 .
(9.28) | |
1
2
1
1|
2 |1 = 0|
2 |0 =
2
1|
1 |1 = 0|
1 |0 =
+|
1 | = 0.
(9.29)
+|
2 | = 0.
(9.30)
1 = 2 = 21 1.
4 | | qubit (
Bloch).
1 2
, | |
.
A = m
= n qubit, m n
qubit B
. A B.
1
A P = 2 (1 m ) B
= 1 (1 n ). A B
oi Pa Q
b , a = 1
Q
2
b = 1.
, Prob(a, b) a qubit b
b ).
Prob(a, b) = T r(
Pa Q
175
(9.31)
. ,
b ,
, Pa 1 1 Q
qubit .
Prob(a, b) = | | . (9.26).
1(
b |0 + 0|Pa |01|Q
b |1
1|Pa |10|Q
Prob(a, b) = |Pa Qb | =
2
)
b |1 0|Pa |11|Q
b |0 .
1|Pa |00|Q
(9.32)
1
1
1
0|P |0 = (1 m3 ) 1|P |1 = (1 m3 ) 0|P |1 = (m1 + im2 )
2
2
2
1
1
|0 = (1 n3 ) 1|Q
|1 = (1 n3 ) 0|Q
|1 = 1 (n1 + in2 ),
0|Q
2
2
2
. (9.32)
1
Prob(+, +) = Prob(, ) = (1 m n)
4
1
Prob(+, ) = Prob(, +) = (1 + m n)
4
(9.33)
(9.34)
Cor(m, n) qubit
A = m qubit
= n
B
Cor(m, n) = T r(
A B).
(9.35)
= | |
. (9.26).
Cor(m, n) =
1(
+ 0|A|01|
1|A|10|B|0
B|1
2
)
0|A|11|
1|A|00|
B|1
B|0
(9.36)
Cor(m, n) = m n.
(9.37)
B
. (9.37) . A
= P+ Q
+ + P Q
P+ Q
P Q
+,
A B
(9.38)
Cor(m, n) = Prob(+, +) + Prob(, )
Prob(+, ) Prob(, +),
(9.34) (9.37)
176
(9.39)
9.
9.3.2
R, L2 (R). r
H = L2 (R) L2 (R) . . . L2 (R) = L2 (Rr ).
a
i a
i H, i = 1, 2, . . . , r,
a
i = 1 1 . . . a
. . . 1
a
i = 1 1 . . . a
. . . 1
(9.40)
(9.41)
a
i a
j
[
ai , a
j ] = ij 1,
(9.42)
i = a
N
i a
i
i.
|n1 , n2 , . . . , nr H.
r
a
i
|n1 , n2 , . . . , nr =
|,
ni
i=1
(9.43)
| = |0, 0, . . . , 0 , .
=
H
r a
i a
i ,
(9.44)
i=1
i .
( r
)
1 , n2 , . . . , nr =
H|n
ni i |n1 , n2 , . . . , nr .
(9.45)
i=1
(9.45) i /j , i = j
. , .
, r ,
r
N , N =
i=1 ni . N
N r 0
N . N
n ,
(N + r 1)!
.
(N 1)!r!
9.4
(9.46)
(J. Bell)
. ,
.
177
. ,
.
qubit
m qubit, m .
. qubit , . . A = m
f [m](), , m ( )
+1 1 ( A).
qubit,
1 qubit 2 qubit,
f1,2 [m] : 1,2 {+1, 1}, qubit.
qubit qubit . qubit 1 m1 qubit
2 m2 . N qubit, k- ak {1, 1}
qubit bk {1, 1} qubit.
Cor(m1 , m2 ) =
N
1
ak bk
N k=1
(9.47)
Cor(m1 , m2 ) qubit,
m1 m2 . (9.47)
N , .
qubit 1 2 ,
(1 , 2 ) (1 , 2 ) 1 2 .
N , (9.47)
9.
3. n1 m2
Cor(n1 , m2 ).
4. n1 n2
Cor(n1 , n2 ).
= Cor(m1 , m2 ) + Cor(m1 , n2 ) + Cor(n1 , m2 ) Cor(n1 , n2 ).
(9.49)
4 (
(1 , 2 ),
= d1 d2 (1 , 2 )(1 , 2 ),
(9.50)
= f1 [m1 ]f2 [m2 ] + f1 [m1 ]f2 [n2 ] + f1 [n1 ]f2 [m2 ] f1 [n1 ]f2 [n2 ].
(9.51)
= f1 [m1 ](f2 [m2 ] + f2 [n2 ]) + f1 [n1 ](f2 [m2 ] f2 [n2 ]).
(9.52)
|| |f1 [m1 ]||f2 [m2 ] + f2 [n2 ]| + |f1 [m1 ]||f2 [m2 ] f2 [n2 ]|
= |f2 [m2 ] + f2 [n2 ]| + |f2 [m2 ] f2 [n2 ]| = 2.
(9.53)
, . (9.49),
,
|| 2,
(9.54)
.
. . .
Cor(m1 , m2 ) . (9.35).
| H,
= |m1 m2 + m1 n2
+ n1 m2 n2 n2 |.
179
(9.55)
. ,
|+ , E. (9.26), , . (9.37),
= m1 m2 m1 n2 n1 m2 + n1 n2 .
(9.56)
.
m1 = (1, 0, 0) m2 = (cos , 0, sin )
n1 = (0, 0, 1) n2 = (cos , 0, sin ),
.
, . (9.56) || = 2| sin + cos |.
||max = 2 2 > 2,
(9.57)
= /4. .
Bell ,
.,
1. qubit .
. (
)
. .
2. . , .
,
. .
3. .
Bell . ( ).
Bell
.
8.3.
,
, .
,
.
. .[....]
, . . -
180
9.
,
, ,
, ,
.
.
.
,
. Lorentz
. .
- .
,
,
.
.
, ,
.
, .
Bell
A. Aspect 80. . 7.1. qubit .
m1 n1 m2 n2
.
.
( ,
)
. ,
,
.
.
9.5
,
.
A. Aspect, P. Grangier, and G. Roger, Phys. Rev. Le . 47, 460 (1981). A. Aspect, J. Dalibard, and G. Roger, Phys. Rev.
Le . 49, 1804 (1982).
181
. ,
9.1: Bell .
: . m, n: ,
. A : .
E: , .
9.5.1
- ,
. ,
.
, () B(). HA
H.
, .
H HB .
=
Si Ti ,
(9.58)
i
. H
Ca C ,
(9.59)
a
Ca H a Ca Ca = 1 Kraus
(. 50).
Ca Kraus
HA .
HA HB , Kraus Ca 1.
182
9.
,
=
(Ca 1)
(Ca 1) =
(Ca 1)(Si T) (Ca 1)
a
Ca Si Ca Ti .
(9.60)
,
.
Y = un Pn HB .
HA HB , B
1 Y = n yn (1 Pn ).
(
)
T r[Ca Si C ] T r(Ti Pn )
Prob(n) = T r[
(1 Pn )] =
a
(
T r Si
)
Ca Ca
T r(Ti Pn ) =
]
[
T r(Si ) T r(Ti Pn ) ,
(9.61)
B Kraus Ca ,
.
, , .
9.5.2
.
. ,
.
.
. | H. |e (
.) U
H H,
U | |e = | |.
(9.62)
| .
|1 |2 , (9.62).
1 |2 = (1 |2 )2 ,
(9.63)
1 |2 = 0 1 |2 = 1. . ( U )
.
, .
183
. ,
9.5.3
.
, () (), qubit |+ , . (9.27). qubit A
HA qubit
H qubit |+ AB .
qubit, qubit C,
HC , |C = |0C + |1C , .
qubit |+ AB |C ,
|+ AB |C =
1
[|+ AC (|0B + |1B )
2
+| AC (|0B |1B )
+ |+ AC (|0B + |1B )
+| AC (|0B |1B )] .
(9.64)
qubit ( C) | AC , | AC . (9.64)
, 14 .
, qubit
|+ AC (|0B + |1B ),
|+ AC (|0B + |1B ),
| AC (|0B |1B ),
| AC (|0B |1B ).
(9.65)
.
1. |+ AC , .
2. | AC ,
U =
3 qubit .
3. |+ AC ,
U =
1 qubit .
4. |+ AC ,
U =
2 qubit .
, ,
qubit qubit A qubit B.
qubit B qubit C .
() C
. .
1. |C ,
.
184
9.
9.2: .
2. .
.
.
3. qubit C B,
. - .
4.
qubit. .
1993
1997 . qubit . 2004
. ,
qubit 143 km 2012 .
C. Benne , G. Brassard, C. Crepeau, R. Jozsa, A. Peres and W. Woo ers, Phys. Rev. Le . 70, 1895 (1993).
D. Boschi, S. Branca, F. De Mar ni, L. Hardy, and S. Popescu, Phys.Rev.Le . 80, 1121 (1998).
D. Barre , et al, Nature 429, 737 (2004); M. Riebe, et al , Nature 429, 734 (2004).
X. S. Ma et al, Nature 489, 269 (2012).
185
. ,
1. , .
.
2. , 32 .
6 ;
3.
;
1. qubit
1 qubit
3 qubit,
|+ , |+ |
2. qubit. ,
1
(|1, 0 + ei |0, 1
2
|p =
p|1, 1 + 1 p|0, 0.
| =
,
A = 2i (
1
2
2
1 ).
3. Cor(m, n) (9.26,9.27).
4.
|p = p|1, 1 + 1 p|0, 0
qubit.
5.
=
1
1 +
2
2 +
3
3
qubit.
6. qubit
1
| = (|1, 0 + ei |0, 1).
2
= 1 1
3 . t1
H
3 1+ 12 2 1
2
1 qubit t2
1 qubit.
.
7. qubit
(
)
=
H
3 1 + 1
3 + g
1
1
2
,
eiHt .
186
9.
8. qubit,
1
| = (|0, 0, 0 + |1, 1, 1)
2
1
2
3 .
187
. ,
188
.1
Hermite
Hermite Hn (x) n
Hn (x) = (1)n ex
dn x2 /2
e
,
dxn
(.1)
n = 0, 1, 2, . . ..
Hermite
H0 (x)
H1 (x)
H2 (x)
H3 (x)
H4 (x)
H5 (x)
H6 (x)
=
=
=
=
=
=
=
1
2x
4x2 2
8x3 12x
16x4 48x2 + 12
32x5 160x3 + 120x
64x6 480x4 + 720x2 120.
(.2)
(.3)
(.4)
(.5)
(.6)
(.7)
(.8)
Hermite .
2
1. : Hm (x)Hn (x)ex dx = mn 2n n! ().
2. : Hn (x) = (1)n Hn (x).
3. : Hn+1 = 2xHn 2nHn1 .
4. : Hn = Hn+1 2xHn
Hermite Hermite
y 2xy + 2ay = 0.
(.9)
. (.9) y = k=0 ak k
ak+2 =
2(k a)
,
(k + 2)(k + 1)
(.10)
a = n n = 0, 1, 2, . . ..
Hermite.
189
. ,
.2
.2.1
(x1 , x2 , x3 )
2 =
2
.
2
x
i
i=1
(.11)
ya (x), a = 1, 2, 3.
ya
=
xi
xi ya
a=1
3
(.12)
(.11)
(
)
3
3
yb f
ya
.
f=
xi ya xi ba
i=1 a,b=1
2
(.13)
o y = (r, , ),
(x1 , x2 , x3 ) = r(sin cos , sin sin , cos ).
Jai = xi /ya
x1 x1 x1
x2
x2
2
= sin sin r cos sin r sin cos
J = x
r
x3
x3
x3
cos
r sin
0
r
r
. (.13)
ya
,
xi
(.14)
(.15)
1
sin
sin cos 1r cos cos r sin
1
cos
= sin sin 1r cos sin r sin
1
cos
r sin
0
J 1
(.16)
. (.13)
(
)
(
)
1
2f
1
f
1
2
2 f
f= 2
,
(.17)
r
+ 2
sin
+ 2 2
r r
r
r sin
r sin 2
.2.2
Laplace
1
= 2
r
2
(
)
)
2 f
r
+ S 2 ,
r
(.18)
(
)
1 2f
sin
+ 2
sin 2
(.19)
S 2
1
=
sin
190
.
S 2 .
Y (, ) S 2 ,
S 2 Y (, ) = aY (, ).
(.20)
Y (, ) = g()h()
(
)
sin
1 2h
g
=
sin
a sin2 .
(.21)
h 2
g
. (.21) ,
, b. h ,
d2 h
b = 0.
(.22)
d2
(.23)
. (.21) g()
(
)
g
sin
sin
+ a sin2 g = m2 g.
(.24)
= cos Legendre
(
)
m2
2
(1 )g 2g + a
g = 0.
(.25)
1 2
Legendre = 1,
a = l(l + 1), l = 0, 1, 2, 3, . . . |m| l.
Legendre Plm ()
(1)m
dl+m 2
2 m
2
(1
)
( 1)l ,
2l l!
d l+m
m 0, m
(l m)! m
Plm () = (1)m
P ().
(l + m)! l
Legendre
Plm () :=
P00 () = 1
P10 () =
P11 () = (1 2 )1/2
1 2
P20 () =
(3 1)
2
P21 () = 3(1 2 )1/2
P22 () = 3(1 2 )
1
P30 () =
(5 2 3)
2
3
P31 () =
(1 5 2 )(1 2 )1/2
2
P32 () = 15(1 2 )
P33 () = 15(1 2 )3/2 .
191
(.26)
(.27)
(.28)
(.29)
(.30)
(.31)
(.32)
(.33)
(.34)
(.35)
(.36)
(.37)
. ,
Legendre
dPlm ()Plm
() =
2(l + m)!
ll .
(2l + 1)(l m)!
(.38)
S 2 l(l + 1)
Ylm (, ) = Cl,m Plm (cos )eim ,
(.39)
m = l, l + 1, . . . , 1, 0, 1, . . . , l 1, l. l
(2l + 1) Ylm (, ).
Ylm (, ) S 2 . Cl,m
. (??)
dYlm (, )Ylm
(, ) = ll mm
sin d
(.40)
Cl,m =
(2l + 1 (l m)!
4 (l + m)!
(.41)
(.18)
r
2
(
)
1
Yml (, )
1 2 Yml (, )
=
sin
+ 2
sin
2
sin
= l(l + 1)Yml (, ),
Yml (, )
(.42)
.3
Laguerre
Laguerre Ln (x)
xy + ( + 1 x)y + ny = 0,
(.43)
n . .
Ln (x)
(
k
(1)
k=0
n+
nk
xk
,
k!
(.44)
192
(n + + 1)
.
n!
(.45)
.
Laguerre
L0 (x) = 1
L1 (x) = x + + 1
( + 2)( + 1)
x2
L2 (x) =
( + 2)x +
2
2
3
2
x
(
+
3)x
(
+
2)( + 3)x
L3 (x) = +
6
2
2
( + 3)( + 2)( + 1)
+
.
6
193