TELEVZYONUN BESLEME KATI

Besleme Katnn Yaps : Dorultulmu (regle edilmi) gerilimler, devrelerde ihtiya vardr.
Zira yk deerlerinin ve ebeke gerilimi deiimine karn sabit DC kn muhafaza etmesi
gerekir. Buna gerilim dorultmas (reglasyonu) denir.
AC giri genlii deitii zaman g kaynann DC knda deime olmas tabiidir. te bu
ktaki alternans deiikliini ancak bir dorultma devresi ile nleyebiliriz. Cihazmz ya da
devremiz iyi bir DC g kayna sayesinde deiken AC sinyaller veya DC alternans
farklarndan etkilenmediinden daha randmanl alr. Btn elektronik cihazlarda besleme
kayna bulunmaktadr. Besleme kaynaklar devrelere hem yeterli akm hem de gerilim
salar. Buna g besleme ad verilir.
Eski tip TV alclarnda klasik besleme devreleri kullanlyordu; ancak gnmz de artk
anahtarlamal ve korumal g kaynaklar kullanlmaktadr.
TV alclarnda, birbirinden bamsz ok sayda besleme gerilimine ihtiya vardr. TV
alclarnda besleme gerilimleri dorultucular, gerilim dntrcler, filtreler, kararllk
(stabilize) devreleri yardmyla ehir ebekesinden elde edilir.
TV alclarnda aada belirtilen deerlerde besleme gerilimlerine ihtiya duyulur.
Yatay saptrma k kat, RGB k ve resim tp odaklama sisteminin beslemesi iin 150
250 Volt arasnda DC gerilime ihtiya vardr.
Ses frekans kat iin 15 40 Volt aras DC gerilime ihtiya vardr.
nemli iaretleri ileyen btn katlar iin 12 Volt civarnda DC gerilime gerek
vardr.
Resim tp flaman iin 6,3 Volt gerilime ihtiya vardr.
Resim tp anodu iin 15 30 KV arasnda yksek bir DC gerilime gerek vardr.
Tm bu ihtiya duyulan gerilimler TV asesi zerinde bulunan besleme devrelerinden
salanr. Bu gerilimlerin tm ehir ebekesinden direkt olarak elde edilmez. Yatay saptrma
k katndaki EHT trafosundan da yararlanlr.
TV alclarnda besleme dzeni hazrlanrken ehir ebekesi gerilimi ile devremizin asesi
birbirinden yaltlm olarak kullanlr. Aksi durumlarda devrelerimizin ase noktalarna ehir
ebekesinin faz hatt gelebilir.
TV alclarnda bugn SMPS ( Switch Mode Power Supply-Anahtarlamal Mod G Kayna)
anahtarlama tarzl g temin eden besleme devreleri kullanlr.
ekil 1.1: rnek TV alcsnn daha ak besleme blok devresi

Bu modlde rnek olarak alnacak TV alcsnn daha ak besleme devresi yukarda
grlmektedir. Burada F01 AC ebeke zerindeki sigortadr. Kpr diyot olarak 4 adet
1N4007 diyot kullanlmtr.
C5 100F/400V filtre kondansatrdr. IC1 SMPS TDA4605 entegresi, osc ve kontrol
ilemlerini yrtr. Q1 Mosfet transistr ise anahtarlamal mod trafosuyla alr.Kumanda
palslerini ise TDA4605 osc entegresinden alr. Anahtarlamal mod trafo kndan eitli AC
gerilimler alnr, dorultularak eitli devrelere uygulanr.
G Kayna Devreleri
Anahtarlamal Mod (SMPS) G Kayna : Yeni tip TV alclarnda kullanlan bir g
kayna eklidir. ebeke geriliminin 160 260 Volt arasndaki gerilim deimelerinde ykn
alma zelliinin bozulmamasn salar. Yk herhangi bir nedenle ar akm ekerse devre
elemanlarn koruyan zel g kaynaklardr. Bu g kaynaklarna ksaca SMPS g
kaynaklar ad verilir.
Resim 1.1: rnek bir TV alcs anahtarlamal mod besleme kat

Aada rnek bir TV alc besleme devresi grlmektedir. 165 265 Volt arasnda herhangi
bir anormallik yapmadan alma zelliine sahiptir. Sistemin i ksm scak asedir. SMPS
trafosu ile asenin dier ksmlar ebekeden izole edilmitir.
ekil 1.2: rnek bir TV alcsna ait anahtarlamal mod besleme devresi

Ana besleme kaynandan alnan gerilimler, anahtarlama tarz ile istenen gce evrilmesi
anlamna gelen anahtarlamal g kaynaklar yeni tip TV alc ve monitrlerde
kullanlmaktadr.
Bu sistem iki ayr ekilde gerekletirilir. Biri transistrl SMPS g kaynaklar; dieri ise
entegreli SMPS g kaynaklardr. Besleme kat 28KHz osilatr frekans ile kontrol edilerek
almaktadr. Ayn asenin besleme katnn ana eleman vardr:
IC1 TDA 4605 anahtarlama entegresi
Q1 STH5N80 SMPS g transistr
TR1 SMPS besleme k trafosu
ebeke gerilimi R1 direnci zerinden geerek D1, D2, D3, D4 diyotlarndan oluan kpr
sisteminde dorultulur ve C5 100F 400 Volt kondansatr ile filtre edilerek SMPS
trafosunun 1 ve 2 nulu ayaklar zerinden Q1 STH5N80 mosfet transistr zerinden aseye
akm aktlm olur.
Q1 mosfet transistrnn anahtarlanma ekli, dorultulmu olan ebeke gerilimi zerinden R2
68K diren zerinden IC1 TDA 4605 entegresinin 6 nulu ayana ilk gerilim verilmi olur.
lk balatma gerilimini alm olan TDA4605 entegresi 5 nulu ayandan 28KHz civarnda
kare dalga retmeye balar. retilen bu kare dalga iareti R8 47 diren zerinden Q1
STH5N80 mosfet transistrnn kap (gate) ucunu tetikleyerek SMPS katnn ilk almas
gereklemi olur.
TR1 SMPS trafosunun 4 nulu ayandan kan gerilim D6 BYD33 diyotu ile dorultulup
C11- 47F -16 Volt kondansatr ile filtre edilerek IC1 TDA 4605 entegresinin yine 6 nolu
ayana verilerek ayn entegrenin daimi alma gerilimi elde edilmi olur.
TDA4605 entegresinin 3 nulu ayan devaml olarak ebeke gerilimi kontrol eder. ebekeden
gelen gerilim 165 Voltun altna veya 265 Voltun stne kt zaman 5 nulu
ayaktan kan kare dalga kesilerek devrenin hasar grmesini nlemi olur.
ekil 1.3: TDA 4605 entegresi ayak gerilimleri

TDA 4605 entegresinin 2 nulu aya ise devaml olarak devreden ekilen akm kontrol eder.
SMPS ierisinde veya SMPS katnn dnda herhangi bir ekilde ar akm ekildii zaman
ar akm korumas yine devreye girerek ayn entegrenin 5 nulu kndan alnan kare
dalgay keser ve SMPS katn ar yke kar korumu olur.
TDA 4605 entegresinin gerilim ve akm korumal olarak retmi olduu 28KHzlik kare
dalga iareti Q1 mosfet transistrnn devreye girmesini salayarak mosfet zerinde yksek
bir AC akm olumasn salar.
Q1 mosfet transistr zerinde meydana gelen yksek AC akmda TR1 SMPS trafosunun
sekonder ksmna aktarlarak besleme k gerilimleri elde edilmi olur.
Resim 1.3: Anahtarlamal mod osilatr sinyalinin osilaskop grnts

Yukarda osilaskopla besleme kat osilatrnn test ilemi yaplmaktadr. Mosfet kndaki;
yani 1 nulu lm noktasnda osilatrn retmi olduu 28KHzlik kare dalga sinyali
kontrol yaplm ve dalga ekli osilaskop ekranna yanstlmtr. Bu sinyali alyorsa besleme
kat osilatr ve ayn zamanda anahtarlamal mod besleme katnz alyor demektir.
Elektronik Sigortal Besleme Devresi
Bu tip besleme devrelerinde ebeke gerilimi bir kpr diyotla dorultulur. Elde edilen DC
gerilim anahtarlama tristrne uygulanr. Anahtarlama tristr yatay saptrma katndan elde
edilen darbeler ile kumanda edilir. Bir arza sonucu tristr kontrol eden darbeler ortadan
kalkarsa, tristr kesime gider ve daha fazla zarar olmamas iin besleme gerilimini
keser. Devredeki D1 ile R2 elemanlar cihazn ilk alnda tristr tetiklemekte kullanlr.
Pals ve Osilatr Devreleri
Pals Devreleri : Girilerine verilen sinyallerden, deiik k sinyalleri (palsleri) alnan
devrelerdir. Genellikle R-C elemanlar kullanlr. Uygulamalarda ok eitli pals devreleri
kullanlr. Pals devlerinin renilmesinde osilaskopdan ve bilgisayardan yararlanmak gerekir.
ntegral Devreler : ntegral devreleri, girilerine verilen sinyalin integralini alr, eer giriine
kare dalga sinyali uygulanrsa, bu sinyali gen dalgaya evirir. Giri sinyali direne
uygulanr. Giri k dalga ekilleri aada grlmektedir.
Krpc Devreleri : Giriine uygulanan sinyalin bir ksmn krpan devrelerdir. En basit krpc
yarm dalga dorultmatr. Giri sinyalinin ynne bal olarak pozitif veya negatif alternans
krplabilir. Diyotun seri veya paralel balanna gre iki tipte yaplr.
TV alcs gze ve kulaa hitap eden bir cihazdr. TVde bulunan drt k devresinden, ses
k devresi hari dierleri yatay saptrma k, dey saptrma k ve RGB klar
grnt ile ilgilidir.
Bu nedenle TV alcsnda meydana gelen birok arza, ekranda grlen deiik ekillere gre
belirlenir. rnein, Raster var dendii zaman, besleme katnn alt, ekrann aydnland,
yatay ve dey taramann normal yapld, resim tp anoduna yksek gerilimin gittii
anlalmaktadr.
TV arzalarnn rastere, resim, renk ve sese gre hangi devreden geldii kolaylkla tayin
edilebilir. Dolaysyla teknik eleman vakit kaybetmeden dorudan arzal olan kata gider ve
gerekli lmeler yaparak arzay tespit edebilir.
Arzann Tehis Edilmesi
TV alcsnn besleme kat almadnda TV alcsnn almas tamamen durur, ekran
kararr, ses kesilir (l alc). Besleme katlar ok sk arza yapan katlardan biridir, %87 gibi
yksek bir orana sahiptir. AC hat zerindeki sigorta atk olabilir, alc tamamen susar.
Demanyetize bobini iin kullanlan PTC arzal olabilir, sigortay attrabilir.
Kpr diyot ksa devre olabilir, sigortay attrr, alcnn susmasna neden olur. Filtre
kondansatr ksa devre veya ak devre olabilir, besleme devresinin almasna engel tekil
eder.
Besleme katnda baz direnlerde olabilecek deer bymeleri katn tamamen susmasna
neden olabilir. Anahtarlamal mod osilatr entegresinin arzalanmas besleme katnn
almamasna neden olur. Genellikle besleme kat transistr mosfet tipindedir. Ska
arzalanan bir elemandr. Deitirirken dikkat etmek gerekir.
Yatay k katnn arzal olmas, arzann durumuna gre eer bu ksmda bir ksa devre
olmas durumunda, zellikle anahtarlama g transistr kollektr emiter aras ksa devre
oluyor ve sadece k kat susmakla kalmyor ise, besleme kat korumaya geer ve tm
katlarn almasn nler. Alcda daha byk hasarn olumas nlenmi olur.
SMPS besleme transformatrnde olabilecek arzalarda ayn yukardaki durum ortaya kar.
Trafo arzalarnda genellikle lme tam netice veremedii iin, trafoyu yenisi ile deitirmek
doru olacaktr.Trafo sekonderindeki elemanlarn arzalanmas besleme katn etkilemektedir.
Besleme katlar cihazlarn g tketimini karlar. Ayn zamanda bir arza annda koruma
yapar. zellikle SMPS osilatr entegresini deitirmeden nce filtre kondansatrn
boaltmak (dearj etmek) gerekir.
Ksaca besleme kat arzalar TV alcs ve monitrlerde en fazla rastlanan arzalardandr.
Besleme arzas alcy l duruma sokabilir. l alcy canlandrmak mmkndr.