IKAAPAT NA TAON

EKONOMIKS
Mga Pangkalahatan at Tiyak na Kakayahan
Pagkatapos ng isang taong pag-aaral sa antas na ito sa mataas na paaralan, ang bawat
mag-aaral ay inaasahang makapagpapamalas ng sumusunod na kakayahan;
I. Mga Saligan ng Pag-aaral ng Ekonomiya
1. Napahahalagahan na ang pag-unawa sa mga batayang kaisipan at pamamaraan sa
ekonomiks ay may kaugnayan sa pang-araw-araw na pamumuhay ng tao
A. Ang Ekonomiks Bilang Isang Agham
1.1 Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya at lipunan
1.2 Nasusuri ang ekonomiks bilang isang agham panlipunan
1. Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya at ng lipunan
B. Pinagkukunang-Yaman
1.! Nauuri ang pinagkukunang-yaman ng Pilipinas
1." Nasusuri ang mga datos tungkol sa mga yamang likas ng Pilipinas tungo
sa matalinong paggamit nito
1.# Natatalakay ang bumubuo sa yamang-tao ng Pilipinas
1.#.1 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng balangkas
ng populasyon ng Pilipinas sa ekonomiya ng
bansa
1.#.1.1 nasusuri ang katangian ng balangkas ng
populasyon ng Pilipinas ayon sa kasarian, edad,
bilang ng may trabaho$walang trabaho,
edukasyon, relihiyon
1.#.1.2 naiisa-isa ang pangangailangan ng populasyon sa
Pilipinas
1.#.1. nahihinuha ang implikasyon ng iba%t ibang
katangian ng balangkas ng populasyon
1.#.2 Natataya ang uri, dami, kalidad at kahalagahan ng lakas-
paggawa &labor 'or(e) sa pagkakaroon ng produktibo at
mataas na kalidad na antas ng produksyon
1.#. Nagkakaroon ng pagnanais na mapaunlad ang sarili bilang
paghahanda sa pagiging produktibo
Edward DJ Garcia BSE 070604 31
1.* Naitatangi ang mga wastong pagpapahalaga sa paggamit ng
pinagkukunang yaman sa pamamagitan ng pagsunod sa mga batas sa
konserbasyon, kapaligiran at likas-kayang paggamit &sustainable use)
C. KAKAPUSAN
1.+ Nakikilala ang mga palatandaan ng kakapusan bilang isang
suliraning panlipunan
1., Nasusuri ang kaibahan ng kakapusan sa kakulangan bilang batayan sa
matalinong pagdedesisyon
1.1- Naipamamalas ang responsableng paggamit ng mga limitadong likas na
yaman
D. Alokasyon
1.11 Naisasaalang-alang ang kapakanan ng iba sa pagbabahagi ng mga likas
na yaman sa pamilya at lipunan
1.12 Nasisiyasat nang mapanuri ang mga pamamaraan at mekanismo ng
alokasyon sa ilalim ng iba%t ibang sistemang pang-ekonomiya sa pagtugon
sa mga pangangailangan ng mamamayan
1.1 Naipahahayag ang damdamin tungkol sa mga hakbangin ng pamahalaan
sa pagtugon sa mga pangangailangan ng mamamayang Pilipino
E. Kagusuhan a Pangangailangan
1.1! Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan &wants) sa pangangailangan
&needs) bilang batayan sa pagbuo ng matalinong desisyon
1.1" Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng mga pangangailangan
batay sa mga teorya ng pangangailangan
!. Pagkonsumo
1.1# Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo
1.1* Nasusuri ang mga epekto ng paanunsyo sa pagkonsumo
1.1+ Nasisiyasat nang mapanuri ang mga anunsyo tungo sa matalinong pamimili
1.1, Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan ng paggamit ng
pamantayan sa pamimili
1.2- Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan ang mga tungkulin
bilang isang mamimili
1.21 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagiging mapagmasid at mapanuri ng
mga mamimili laban sa mga tiwaling gawain ng mga nagbibili
Edward DJ Garcia BSE 070604 32
". Pro#uksyon
1.22 Nasusuri ang mga salik &'a(tors) ng produksyon bilang batayan sa
matalinong paggamit ng mga ito
1.2 Naipahahayag ang damdamin ukol sa mahalagang papel ng
.entrepreneurship/ sa ekonomiya at sa produksyon
1.2! Nasusuri ang tungkulin ng iba%t ibang organisasyon ng negosyo sa
ekonomiya at produksyon ayon sa pakikisapi at pananagutan sa
pagkakaroon ng matatag na ekonomiya
II Pagsusuri ng Ekonomiya
2 Napahahalagahan ang kaugnayan ng maykro-ekonomiks at makro-ekonomiks sa buhay
ng bawat isa bilang kasapi ng lipunan
A. Maykro$konomiks
2.1 Nasusuri ang saklaw ng maykro-ekonomiks
2.2 Nailalapat ang kahulugan ng demand sa pang-araw-araw na pamumuhay ng
bawat pamilya
2. Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa demand
2.! Nakapagpapasya nang matalino sa pagtugon sa mga pagbabago ng salik
&'a(tors) na nakaaapekto sa demand
2." Nahihinuha na ang presyo ng bilihin ay may epekto sa demand ng mamimili
2.# Nailalapat ang kahulugan ng suplay batay sa pang-araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya
2.* Nasusuri ang mga salik ng produksyon na nakaaapekto sa suplay
2.+ Nakapagpapasya nang matalino sa pagtugon sa mga pagbabago ng salik
&'a(tors) na nakaaapekto sa suplay
2., Nasusuri ang epekto ng presyo at non-pri(e sa suplay ng kalakal at
paglilingkod
2.1- Nahihinuha na ang presyo ng bilihin ay may epekto sa suplay ng nagbibili
2.11 Nakapagkukuwenta ng elastisidad ng demand at suplay
2.12 Naiuugnay ang elastisidad ng demand at suplay sa presyo ng kalakal at
paglilingkod
2.1 Naipaliliwanag ang interaksyon ng suplay at demand sa kalagayan ng
presyo at ng pamilihan
Edward DJ Garcia BSE 070604 33
2.1! Nasusuri ang ang mga epekto ng kakulangan at kalabisan sa presyo at
dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihan
2.1" Naimumungkahi ang paraan ng pagtugon$kalutasan sa mga suliraning
dulot ng kakulangan at kalabisan
2.1# Nasusuri ang iba%t ibang anyo ng pamilihan na tumutugon sa maraming
pangangailangan ng mga tao
2.1* Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng pamahalaan sa pagtatakda ng
presyo sa isang pampamilihang ekonomiya
2.1+ Napangangatwiranan ang pangangailangang pakikialam at regulasyon ng
pamahalaan sa mga gawaing pangkabuhayan sa iba%t ibang anyo ng
pamilihan
B. Makro$konomiks
2.1, Nasusuri ang mga pangunahing kaisipan sa makroekonomiks
2.1,.1 Nasusuri ang papel na ginagampanan at epekto ng
sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan at panlabas na
sektor sa mga sumusunod0
- implasyon - deplasyon
- pamumuhunan - pag-iimpok
- empleyo &employment, unemployment,
underemployment)
2.2- Nasusuri ang pambansang produkto &1ross National Produ(t-1ross
2omesti( Produ(t) bilang panukat ng kakayahan ng isang ekonomiya
2.2-.1 Nakikilala ang mga pamamaraan sa pagsukat ng
pambansang produkto
2.2-.2 Nasusuri ang kahalagahan ng pagsukat ng pambansang
kita sa ekonomiya
2.21 Nailalahad ang mga salik na nakaaapekto sa pambansang kita at
pambansang produkto &1NP)
C. Im%lasyon
2.22 Nakikilala ang palatandaan ng implasyon gamit ang 3onsumer Pri(e
4nde5 &3P4)
2.2 Natutukoy ang dahilan at epekto ng 4mplasyon
2.2! Nasusuri ang mga paraan sa paglutas ng implasyon
2.2" Nakikilahok nang aktibo sa paglutas ng mga suliranin kaugnay ng
implasyon bilang isang mag-aaral
2.2# Nakapagpapamalas ng wastong pagpapasya bilang isang mamimili at
nagbibili kaugnay ng suliranin sa implasyon
Edward DJ Garcia BSE 070604 34
D. Paakarang Piskal &!is'al Poli'y(
2.2* Naipaliliwanag ang layunin ng patakarang piskal
2.2+ Napahahalagahan ang papel na ginagampanan ng pamahalaan kaugnay
ng mga patakarang piskal na ipinatutupad nito
2.2, Nasusuri ang mga pinagkukunan ng pananalapi ng pamahalaan
2.- Nasusuri ang badyet at ang kalakaran ng paggasta ng pamahalaan
2.1 Nakapaghahayag ng pagsang-ayon o pagtutol sa mga paggasta ng
pamahalaan
2.2 Nakapagsasanay ng tamang pagkompyut ng buwis
2. Nakababalikat ng pananagutan bilang mamamayan sa wastong
pagbabayad ng buwis
2.! Naiuuugnay ang mga epekto ng patakarang piskal sa katatagan ng
pambansang ekonomiya
E. Paakarang Pananala%i &Mon$ary Poli'y(
2." Nauunawaan ang kahulugan ng patakarang &monetary) pananalapi
2.# Naipaliliwanag ang layunin ng patakarang pananalapi
2.#.1 Naipahahayag ang kahalagahan ng pag-iimpok at
pamumuhunan bilang isang salik sa ekonomiya
2.#.2 Nakikilala ang bumubuo ng sektor ng pananalapi
2.#. Napahahalagahan ang papel na ginagampanan ng bawat
sektor sa pananalapi
- mga bangko
- kooperatiba
- pawnshop
2.#.! Nasusuri ang bahaging$tungkuling ginagampanan ng
institusyon ng pananalapi sa ekonomiya
2.#." Naipaliliwanag ang uri at gamit ng salapi
2.#.# Nasusuri ang dahilan at epekto ng pagbabago ng halaga
ng salapi sa buhay ng mga mamamayang Pilipino
2.#.* Nakapagsisiyasat nang mapanuri sa mga paraan at
patakaran ng 6angko 7entral ng Pilipinas &67P) upang
mapatatag ang halaga ng salapi
2.#.+ Naiuugnay ang pandaigdigang pananalapi sa
pambansang sistema ng pananalapi
2.#., Naipahahayag ang pagsang-ayon o pagtutol sa bahaging
ginagampanan ng mga pandaigdig na institusyon ng
Edward DJ Garcia BSE 070604 35
pananalapi tulad ng 4nternational Monetary 8und at 9orld
6ank sa pananalapi ng bansa
III Mga Sektor ng Ekonomiya
2 Naipamamalas ang pagpapahalaga sa bahaging ginagampanan ng iba%t ibang sektor ng
ekonomiya para sa kapakanang panlahat
A. S$kor ng Agrikulura &Agrikulura) Pangingis#a) a Paggugu*a(
.1 Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng agrikultura, pangingisda at
paggugubat sa ekonomiya at sa bansa
.2 Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng suliranin ng sektor ng agrikultura,
pangingisda, at paggugubat sa bawat Pilipino
. Nabibigyang-halaga ang mga institusyon at programa na nakatutulong sa
sektor ng agrikultura &industriya ng agrikultura, pangingisda, at paggugubat)
.! Naitataguyod ang mga programang may kaugnayan sa sektor agrikultura
&repormang pansakahan)
B. Industriya
." Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng sektor ng industriya tulad ng
pagmimina, tungo sa isang masiglang ekonomiya
.# Nakapaghahanda sa mga kasanayang pang-industriya ng Pilipinas
.* Naipahahayag ang opinyon tungkol sa nasyonalisasyon ng ilang korporasyon
at pagsasapribado ng korporasyong pamahalaan
.+ Napagtitimbang ang papel na ginagampanan ng mga korporasyong multi-
nasyonal sa pamumuhay ng mga Pilipino at sa pambansang ekonomiya
., Naimumungkahi ang mabisang pamamaraan sa pagmamay-ari at
pamamahala ng mga korporasyon sa Pilipinas
.1- Natataya ang kahandaan ng bansa sa paggamit ng makabagong
teknolohiya tungo sa pagsulong ng ekonomiya
.11 Nasusuri ang pagkakaugnay ng sektor agrikultural at industriya tungo sa
pag-unlad ng kabuhayan
.12 Nasusuri ang mga institusyon at mga programang nakatutulong sa sektor
ng industriya at ng pangangalakal
.1 Nasusuri ang pagpapatupad ng batas sa nasyonalisasyon ng kalakalang
pagtitingi
.1! Naihahayag ang damdamin ukol sa pagpapanatili ng mataas na
pamantayan ng sektor ng industriya at mga kalakal tungo sa matatag na
ekonomiya
Edward DJ Garcia BSE 070604 36
C. Paglilingko#
.1" Nasusuri ang bahaging ginagampanan ng sektor ng paglilingkod
.1# Nasusuri ang kahandaan at kalidad ng mga manggagawang Pilipino sa
sektor paglilingkod ng bansa
.1* Naibabahagi ang damdamin ukol sa pagpapanatili ng mataas na kalidad
ng manggagawang Pilipino sa sektor ng paglilingkod
.1+ Nasusuri ang mga institusyon at mga programang nakatutulong sa sektor
ng paglilingkod
Im%ormal na S$kor
.1, Nasusuri ang iba%t ibang anyo ng impormal na sektor ng ekonomiya
.2- Nakapaglalahad ng saloobin ukol sa pamumuhay ang mga Pilipinong
kabilang sa impormal na sektor ng ekonomiya
.21 Natataya ang ambag o papel ng impormal na sektor sa kabuuang
ekonomiya
E. Kalakalang Panla*as
.22 Natataya ang kalakaran ng kalakalang panlabas ng bansa
.2 Natitimbang ang epekto ng mga patakaran at programa sa kalakalang
panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino
.2! Napahahalagahan ang kontribusyon sa ekonomiya ng bansa ng mga
padalang pera ng mga manggagawang Pilipino na nasa ibang bansa
.2" Nasusuri ang kaugnayan ng e5(hange rate sa kalakalang panlabas ng
bansa
.2# Nasusuri ang epekto sa kalakalang panlabas at sa ekonomiya ng
pagbabago ng palitan ng piso laban sa mga dayuhang salapi
.2* Nasusuri ang mga kabutihan at di-kabutihan ng kalakalang panlabas
tungo sa isang masigla at maunlad na ekonomiya
.2+ Napahahalagahan ang mga lokal na kalakal at paglilingkod
.2, Natitimbang ang epekto ng globalisasyon sa antas ng pamumuhay ng
mga Pilipino batay sa mga patakarang
-liberalisasyon -deregulasyon
-pagsasapribado ng mga korporasyong pag-aari ng pamahalaan
.- Napahahalagahan ang ugnayan ng mga bansa tulad ng 9orld Trade
:rgani;ation at <sia-Pa(i'i( =(onomi( 3ooperation tungo sa patas na
kapakinabangan ng mga mamamayan ng daigdig
Edward DJ Garcia BSE 070604 37