TEHNOLOKE TEHNOLOKE

OPERACIJ E OPERACIJ E
Predavanje Predavanje 44
23.10.2012. 23.10.2012.
MEANJ E MEANJ E
II
ME MEENJ E ENJ E
MEANJ E
Tehnoloka operacija kojom se smanjuje koncentracijski ili
temperaturni gradijent ili oba istovremeno.
Medijum je savreno pomean ako se u beskonano malom
volumenu smee komponente ravnomerno rasporede i imaju
jednake temperature.
Primena meanja:
Prehrambena industrija (za izradu suspenzija, emulzija, rastvora, itd.)
Farmaceutska industrija
Tenost kod meanja moe strujati laminarno i turbulentno
To zavisi od:
Brzine strujanja tenost
Geometrijske dimenzije suda tj. od
vrednosti Re-broja
Kod laminarnog strujanja beznaajan je
uinak meanja
Kod turbulentnog strujanja nastaju vrtlozi
(jedan sloj prelazi u drugi - zavisno od
stepena turbulencije) pri emu nastaje
meanje
NASTRUJ AVANJ E TENOSTI NA LOPATICE (Re < 50)
Sa hidrodinamikog gledita, meanje je opticanje oko lopatice
mealice
Sa porastombrzine obrtaja lopatice, sile inercijerastu i poprimaju
vrlo velike vrednosti
Granini sloj tenosti se otkida sa povrine lopatice i iza lopatice
nastaju vrtlozi
NASTAJ ANJ E VRTLOGA (Re > 50)
Najvea brzina strujanja tenosti je na rubovima lopatica
Po Bernoulli-ju, pritisak na rubovima je manji nego u tenosti koja se
nalazi ispred lopatice
Razlika pritiska na strani nastrujavanja tenosti na lopaticu i pritisak
na suprotnoj strani lopatice savladava se snagom koja se dovodi na
vratilo mealice
Snaga P za meanje odreuje se za poznate dimenzije i broj obrtaja
n mealice, kao i za poznata fizika svojstva fluida
esto se na podruju tehnike meanja uzima kao kriterijum
slinosti Re-broj
U Re-broj, osim poznatih fizikih parametara ulazi d
m
- (prenik
mealice, lopatice, propelera, turbine) i w- obimna brzina

=
m
d w
'
Re
n d w
m
=

=
n d
m
2
Re

=
n d
m
2
Re
se izostavlja zbog pojednostavljenja
White je eksperimentalno ustanovio da je kod Re < 50 strujanje
tenosti kod meanja laminarno, a kod Re > 50 turbulentno
Snaga za meanje:
5
3
'
m
d n K P =
( ) Re ' f =
K - konstanta
- koeficijent trenja
J ednaina kriterijuma snage za meanje:
( ) Re
3
5
f K
n d
P
m
=

Na snagu utiu sledei parametri:
Prenik suda d
a
Visina tenosti z
t
Visina lopatice, propelera ili turbine z
Tako jednaina za snagu meanja moe imati sledei oblik:
( ) =
3
5
2
n d K K P
m
( ) W
2
K K - konstantna veliina za odreeni tip mealice
White je ogledima dokazao da pri meanju lopatastim mealicama
koje su ugraene u sud bez odbojne pregrade, moe se grafiki
prikazati zavisnost od Re-broja
Zavisnost od Re-broja
1 10 10
2
10
3
10
4
10
5
10
6
Re
0,1
1
10
100
'
Pri turbulentnomkretanju i velikomRe-broju (Re > 10
4
) koeficijent
trenja je:
14 , 0
'
Re
3 , 2
=
Pri turbulentnomkretanju koje se ree susree (Re < 10
4
) koeficijent
trenja je :
22 , 0
'
Re
4 , 4
=
Pri laminarnomstrujanju (Re < 50)
Re
70
'
=
Optimalni broj obrtaja mealice zavisi od:
Svrhe meanja
Tipa mealice
Linearnih dimenzija mealice
Optimalni broj obrtaja se postie onda kada je radijalna komponenta
brzine estica jednaka ili vea od brzine taloenja
Optimalan broj obrtaja za pripravljanje suspenzija:
n
0
- optimalan broj obrtaja
d

- prenik estica
K
4
- konstanta koja zavisi od izrade mealice (iz tablice)
Ar - Arhimedov broj
b
m
a
m
m
d
d
d
d
Ar K
d n

=

=
5 , 0
4
2
0
Re

Arhimedov broj:
d
a
- prenik aparature
- razlika gustina vrste i tene faze

s
,
s
- gustina i kinematski viskozitet dispergovanog sredstva
s
s a
d g
Ar

=
2 3
Optimalan broj okretaja za pripremu emulzija:
We - Weber-ov broj
d - vrednosti u odgovarajuimtablicama
d
m
a m
d
d
We
Ar K
d n

=

=
185 , 0
315 , 0
4
2
0
Re
Re

MEANJ E TENOSTI I GASA
Kod fermentacije se esto u kominu ubacuje vazduh
Najee se vazduh uvodi u kominu kroz mealicu usled stvaranja
podpritiska iza lopatica, izazvanog obrtanjemmealice
Snaga koja se troi za meanje tenosti i gasa skoro je jednaka snazi
koja se troi za meanje same tenosti
Srednji prenih mehuria d koji nastaje kod meanja zavisi od:
broja obrtaja mealice n
linearnih dimenzija mealice
dinamikog viskoziteta tenosti i gasa
gustine
povrinskog napona tenosti
Ureaj za rasprivanje gasa
Meanje tenosti se moe vriti i ubacivanjemsitnih mehuria gasa
(vazduha) ili pare
Takvo se meanje zove barbotiranje, a ureaji barboteri
Aeracija
TANGENCIONALNO STRUJ ANJ E TENOSTI
RADIJ ALNO STRUJ ANJ E TENOSTI U SUDU
(TURBINSKA MEALICA)
AKSIJ ALNO STRUJ ANJ E TENOSTI
(PROPELERNA MEALICA)
TIPOVI MEALICA
Po obliku mealice delimo na:
Lopataste
Propelerne
Turbinske
Prema brojuobrtaja:
Sporohodne
Brzohodne
LOPATASTE MEALICE
Najjednostavnije su one sa ravnimlopaticama
Meaju mali deo tenosti u neposrednoj blizini lopatica
Koriste se u sudu manje zapremine
Imaju mali usisni uinak i neznatno aksijalno strujanje tenosti
- Koriste se za tenosti =do 1 Pas
- Mogu biti postavljenje pod uglom(suspenzije sa talogom)
Za suspenzije koje kod grejanja ili hlaenja ostavljaju talog koriste se
okvirne mealice
Planetarne mealice obru oko svoje ose, ali i zbog zupastog
prenosa i oko ose aparata, a koriste se za sudove velike zapremine
Trakaste mealice koriste se za viskozne tenosti. Lopatice taru o zid
autoklava i uklanjaju talog
PROPELERSKE MEALICE
Deo su geometrijskog vijka, a povrina
lopatica je deo vijane povrine, pri emu
propeler obino ima 3 lopatice
Broj propelera zavisi od visine tenosti
Obino se postavljalju pod odredenim
uglom u odnosu na osu ureaja (radi
poboljanja meanja)
Vijci mogu imati stalan ili promenjiv korak
Za potpunije meanje koristi se stalan vijak,
a promenjivi za intenzivno meanje
TURBINSKE MEALICE
Sastoje se od jednog ili vie rotora (turbina) postavljenih na
vertikalnom vratilu
Rotor obino ima 6-12 lopatica
Za tenosti manjeg viskoziteta koriste se rotori sa ravnim lopaticama,
a za ostale tenosti koriste se turbinske mealice koje pored rotora
imaju i usmeriva
Ovde se tenost usisava u rotor po osi kroz sredinji otvor, a velikom
brzinom izlaze iz rotora po obodu, dok se centrifugalnom silom
potiskuje u kanal rotora
Smer strujanja se moe podeavati od vertikalnog do radijalnog
Koriste se za:
Tenosti veeg viskoziteta
Pri maloj visini tenosti u sudu
Za meanje suspenzija sa vrstim esticama veih dimenzija
Za intenzivno meanje velike zapremine tenosti
MEANJ E SIPKIHMATERIJ ALA
vrste estice se takoe podvrgavaju meanju (mlinarstvo, konditorska
ind., ind. deje hrane, supa, drugih suenih prehrambenih proizvoda,
pri proizvodnji stone hrane, itd.)
Imamo diskontinuirane i kontinuirane ureaje
PUNA MEALICA
Cilindrino konusna
posuda u kojoj se nalazi
punica i dve cevi
Punica podie sipku
materiju prema gore i vri
meanje
LOPATASTA MEALICA
Radi kontinuirano
Sastoji se od bubnja
koji miruje
Unutar bubnja rotira
opet poseban bubanj
sa aksijalnim i vratilo
sa radijalnim
lopaticama sa
razliitim brojem
obrtaja
KUPASTA MEALICA
Za meanje malih koliina
prakastih materijala u
veliku koliinu prakastih
materijala (vitaminizacija
brana)
Sastoji se od kupastog suda
u kome se obre punica
oko svoje ose i istovremeno
oko ose kupastog suda.
Radi diskontinualno
VALJ KASTA MEALICA
Sastoji se od valjka koji rotira oko horizontalne ose
Koristi se za prakaste materijale
MEENJ E
Meenje je tehnoloka operacija kojom se plastini (testasti)
materijali homogeniziraju tj. dovode u odreeno fiziko stanje
Primena u: prehrambenoj i fermentativnoj industriji (ind. hleba,
testa, konditorskoj ind., ind. mesa, ind. konzerviranja prehrambenih
proizvoda)
Lopatice mesilice pri savijanju u testastoj tenosti (testu) istiskuju
testo i dovode ga u savijanje izvesnom brzinom
EMA RAZDELNE POVRINE MEU SLOJ EVIMA KOJ I SE
KREU RAZLIITOM BRZINOM
OBLICI RADNIH ORGANA MESILICE
Pri tome lopatice mesilice savladavaju:
silu potiskivanja testa
silu trenja testa o bone povrine lopatice i suda u kome se mesi
silu trenja istiskivanog volumena testa o nepokretni deo testa i
silu razaranja testa
Zapremina testa koja se meanjem dovodi u kretanje, a takoe snaga
koju treba dovesti na vratilo mesilice, zavisi od stanja testa
Radni element moe biti:
U obliku njihajue poluge (vertikalnog ili horizontalnog vratila sa
lopaticama razliitog oblika)
Dve lopatice u obliku slova Z koje obru jedna u odnosu na drugu
U obliku punice
Vertikalno vratilo sa lopaticom koja se savija planetarno
Brzohodne
Sporohodne
UREAJ I ZA MEENJ E
Kontinuirane
Diskontinuirane
POLUNA MESILICA
Koristi se u pekarama
Radni element je u obliku
poluge koja se sloeno kree
Rade na principu udaranja u
testo radnimelementom
ime se testo i zagreva pa je
potrebno hladiti plat
mesilice
FLUIDIZACIJ A FLUIDIZACIJ A
Razlikuju se tri osnovna hidromehanika stanja fluid-vrste estice:
Fluidizacija
Taloenje
Transport fluidom
Fluidizacijasipkavih materijala
hidromehaniko stanje fluid-vste estice koje se ostvaruje za vreme
strujanja fluida kroz prostor izmeu estica materijala koji miruje
Taloenje
predstavlja kretanje materijala kroz sredinu koja miruje
Transport fluidom
kretanje sistema fluid-vrste estice
Odreivanje pada pritiska za vreme fluidizacije
H
0
- visina nepokretnog sloja

0
- poroznost nepokretnog sloja
- prenik kuglica
- dinamiki viskozitet fluida
w- brzina fluida koju bi imao kada bi proticao kroz praznu kolonu,
prenika D, istim protokom :
Strujanje je laminarno kada je < 5
( )
2 3
0
2
0
0
1
180
p
d
w
H
p

Carman-Kozeny-eva jednaina
za laminarno strujanje fluida kroz nepokretan porozan sloj

p
d w

0 0
1
1
1
Re
p
d

2
4
D
V
w
Burke-Plummer-ova jednaina
za turbulentno strujanje fluida kroz nepokretan porozan sloj
Strujanje je turbulentno kada je > 2000
p
d
w
H
p
2
3
0
0
0
1
75 , 1

0
1
Re

Ergun-ova jednaina
za preobraajni reimstrujanja fluida kroz nepokretan porozan sloj
Preobraajni reim je za 5 < < 2000
( )
p p
d
w
d
w
H
p
2
3
0
0
2 3
0
2
0
0
1
75 , 1
1
150

0
1
Re

Odreivanje minimalne brzine fluidizacije,
u trenutku dostizanja minimalne brzine fluidizacije pad pritiska se moe
odrediti iz jednaine:
U zavisnosti od reima strujanja leva strana jednakosti e imati
drugaiji oblik, s tim to e u njima umesto w, figurirati
Za izraunavanje pada pritiska kroz pokretan (fluidizovan) sloj koristi se
jednaina:
- poroznost, odnosno visina pokretnog sloja
mf
w
( ) ( )
0 0
1 H g p
p
=
mf
w
( ) ( ) H g p
p
= 1
H ,
Poroznost pokretnog sloja:
( )
0
0
1 1 =
H
H