A. M U.

Php lut tha k l mt phn quan trng trong b lut dn s. Trong bt k

ch x hi c giai cp no, vn tha k cng c v tr quan trng trong cc
ch nh php lut, l hnh thc php l ch yu bo v cc quyn ca cng dn.
Chnh v vy, tha k tr thnh mt nhu cu khng th thiu c i vi i
sng ca mi c nhn, gia nh, cng ng x hi. Mi nh nc d c cc xu th
chnh tr khc nhau, nhng u coi tha k l mt quyn c bn ca cng dn v
c ghi nhn trong Hin php.
Nhng quy nh v php lut tha k trong b lut dn s gp cng sc
khng nh trong vic n nh v pht trin i sng x hi trong nhiu nm qua.
Cng vi s pht trin ca nn kinh t th trng, s pht trin ngy cng a dng
ca cc quan h x hi, cc vn tranh chp v tha k ngy cng gia tng v s
lng v phc tp v ni dung, bi v gi tr ca di sn tha k khng ch n
thun l l ti sn thng thng phc v sinh hot tiu dng m l quyn s dng
t, quyn s hu tr tu, vn u t, c phn, c phiu...Ni n tha k chc hn
ai cng ngh ti ngi tha k theo php lut hay ngi tha k theo di chc. Tuy
nhin c mt loi th ba, va khng phi l ngi tha k theo php lut cng
khng phi ngi theo di chc l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung
ca di chc (iu 669). y l mt vn quan trng nhng kh phc tp ca ch
nh tha k. Chnh v vy, lm sng t thm v vn ny em xin chn ti
ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc Mt s vn l lun
v thc tin.

B. NI DUNG.
I. C s l lun v tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc.
1. Khi nim tha k, quyn tha k.
Sinh, lo, bnh, t l quy lut ca t nhin, con ngi sinh ra ri mt
ngy no cng phi cht i khng ging nh ti sn c th tn ti vnh vin hay
chuyn t trng thi ny sang trng thi khc. Bi vy, s dch chuyn ti sn ca
ngi cht cho ngi cn sng tn ti nh mt yu cu khch quan ca x hi
v c hiu l vic tha k ti sn.
Khi nh nc ra i th php lut cng c hu hiu gip nh nc qun l
mi mt trong i sng x hi. L mt quan h ra i v tn ti t rt lu trong i
sng xa hi, tha k c iu chnh kh hiu qu bi quy phm php lut dn s,
mt ngnh lut iu chnh mi quan h v ti sn mang tnh cht ngang gi v gia
cc ch th bnh ng vi nhau v a v php l. T mt phm tr kinh t mang
tnh khch quan, khi c iu chnh bi php lut quyn tha k tr thnh
mt phm tr php l mang tnh ch quan v b nh hng bi nhng iu kin
kinh t, chnh tr, vn ha, x hi ca mi quc gia.
Nh vy, xut pht t nhng quan h x hi i thng v c iu chnh
bi cc quy phm php lut, quyn tha k c hiu theo nhiu cch nh sau:
- Theo ngha rng, quyn tha k c hiu l mt ch nh php lut bao
gm tng hp cc quy phm php lut iu chnh mi quan h vic dch chuyn ti
sn t ngi cht cho nhng ngi cn sng khc theo ch ca h c th hin
trong di chc hoc theo ch ca Nh nc c th hin trong cc quy phm
php lut.
- Theo ngha hp: quyn tha k c hiu l mt quyn nng dn s ch
quan ca ch th c quyn li di sn tha k hoc c quyn hng di sn tha
k ca ngi cht li theo ch ca ngi hoc theo quy nh ca php lut.
- Ngoi ra, di gc php l th quyn tha k cn c hiu l mt quan
h php lut dn s. Quan h ny bao gm ch th, khch th v ni dung. y l
mt loi quan h ti sn do lut dn s iu chnh v c mi quan h mt thit vi
quan h s hu.
2. Khi nim di chc.
Vic chuyn dch ti sn ca ngi cht cho ngi cn sng c th c
thc hin theo ch ca ngi li di sn (tha k theo di chc) nhng cng c
th c th hin thng qua ch ca nh nc (tha k theo php lut). Xt v s
s hnh thnh th tha k theo di chc xut hin sau tha k theo php lut. Vy di
chc v tha k theo di chc l g?
Theo iu 646 BLDS nm 2005 th Di chc l s th hin ch ca c nhn
nhm chuyn ti sn ca mnh cho ngi khc sau khi cht. Nh vy, di chc l
s by t ch ca mt ngi nh ot ti sn ca mnh cho ai, tng cho ai sau
khi cht, y l ch mang tnh n phng ca ngi lp di chc. S by t c
2

th hin bng vn bn c gi l di chc vit tay hay cn gi l chc th hoc

bng ming thng l li trng tri trc khi cht. Tuy nhin, theo quy nh ca
php lut th v chng c quyn lp di chc chung nh ot ti sn chung
(iu 663 BLDS nm 2005). Trng hp ny xut hin ch ca c hai v chng
(2 ngi) nhng vn l s th hin tnh n phng ca di chc v v chng l hai
ch th ng v mt pha trong vic lp di chc nh ot ti sn cho nhng
ngi tha k. Ni dung ca di chc khng n thun ch l s phn nh ti sn
mt cch trc tip m cn cha nhng ni dung mang ngha khi tin hnh vic
phn chia ti sn. V d: ng A c ba ngi con, ng A c th lp di chc cho mi
ngi 1/3 di sn ca mnh hoc ng A cng c th trut quyn tha k ca con trai
mnh, di sn s c chia u cho cc con cn li. Di chc ch c hiu lc khi n
tha mn cc iu kin ca di chc nh lp di chc trong trng thi tinh thn minh
mn v ngi lp di chc cht. Trong di chc ngi lp di chc c ton quyn
trong vic nh ot ti sn cng nh a ra cc iu kin cho ngi tha k.
3. V ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc.
3.1 C s quy nh ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di
chc
T trc cho n nay, php lut ca Vit Nam lun tn trng, bo v ngi
c ti sn di chc li cho ngi tha k ca mnh. Ngi lp di chc c th la
chn bt c ch th no cho hng di sn theo di chc: c th l c nhn, c
quan, t chc. Tuy nhin, xt di gc o l v di gc php l th c
nhn phi c nhng ngha v nht nh i vi mt s i tng theo xc nh
ca php lut, bi v cng c nhng trng hp ngi lp di chc khng cho
nhng ngi m mnh c ngha v i vi h c hng di sn. Php lut ch
can thip khi khi no ngi c ti sn qu lm dng quyn chuyn giao ti sn ca
mnh m lm dng ti quyn li ng nhin ca ngi thn nht ca mnh. Chnh
v vy, iu 669 BLDS nm 2005 hn ch mt phn quyn ca c nhn trong
vic lp di chc. l ngi li di sn bt buc dnh li mt phn di sn ca
mnh cho nhng ngi thn thuc gn gi:
Nhng ngi sau y vn c hng phn di sn bng hai phn ba sut
ca mt ngi tha k theo php lut, nu di sn dc chia theo php lut, trong
trng hp h khng c ngi lp di chc cho hng di sn hoc cho hng
phn di sn t hn hai phn ba sut , tr khi h l nhng ngi t chi nhn di
sn theo quy nh ti iu 642 hoc h l nhng ngi khng c quyn hng di
sn theo quy nh ti khon 1 iu 643 b lut ny:
1. Con cha thnh nin, cha, m, v, chng.
2. Con thnh nin m khng c kh nng lao ng.
3.2. iu kin l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc.
iu 669 quy nh ngi c tha k khng ph thuc vo ni dung di chc
l nhng ngi tha k thuc hng tha k th nht ca ngi li di sn. Tuy
nhin, khng phi tt c nhng ngi hng tha k th nht ca ngi li di
3

sn u l ngi c hng tha k khng ph thuc vo ni dung di chc;

c nhn phn di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc nhng ngi
ny cn phi tha mn cc iu kin:
- Ngi lp di chc khng cho h hng di sn hoc ch cho hng phn di
sn t hn hai phn ba sut ca mt ngi tha k theo php lut (2/3 mt sut theo
lut c xc nh bng cch gi nh ton b di sn chia theo php lut)
- Khng thuc trng hp nhng ngi t chi nhn di sn theo quy nh ti
iu 642 BLDS
- Khng thuc trng hp nhng ngi khng c quyn hng di sn theo
quy nh ti Khon 1 iu 643 BLDS
Khi p ng y cc iu kin ni trn, th nhng ngi ny s c
hng mt phn di sn ti thiu bng 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php
lut mc d h khng c ngi lp di chc cho hng di sn.
3.3. Ngha v ca ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di
chc.
Nhn phn di sn c hng khng ph thuc vo ni dung ca di chc,
ngi th hng c ngha v thanh ton n di sn nh tt c nhng ngi tha k
khc, h tip nhn khng ch 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut m h
cn c 2/3 sut trong tp hp cc khon n.
3.4 Nhng lu ca quy nh ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung ca di chc
Th nht: Ch xc nh ngi hng di sn khng ph thuc vo ni dung ca
di chc cho h hng di sn nu ngi ny khng c ngi li di sn cho
hng di sn (ngi li di sn trut quyn tha k ca ngi tha k thuc i
tng c hng khng ph thuc vo ni dung ca di chc) hoc cho hng
nhng gi tr phn di sn c hng l qu t (cha bng 2/3 sut ca mt ngi
tha k theo php lut, nu di sn c chia theo php lut).
Th hai: i tng c hng di sn khng ph thuc vo ni dung ca di
chc bao gm v hoc chng ca ngi cht, con cha thnh nin (con trai, con
gi, con nui, con , con trong gi th, con ngoi gi th, di 18 tui); cha, m
, cha, m nui; con thnh nin (t 18 tui tr ln) khng c kh nng lao
ng.
Th ba: S khng cho ngi tha k c hng di sn khng phu thuc vo
ni dung ca di chc nu ngi tha k t chi hng di sn (iu 642 BLUS nm
2005) hoc khng c quyn hng di sn ( khon 1 iu 643 BLDS nm 2005).
Th t: i vi cch tnh 2/3 ca mt sut tha k theo php lut cho
ngi c hng di sn khng ph thuc vo ni dung ca di chc c hng:
hin nay c rt nhiu quan im khc nhau lin quan n vic xc nh di sn
chia, c nhn sut chia. C quan im cho rng mt sut tha k c khng
ph thuc vo ngi tha k no c b trut quyn hay khng. Tuy nhin nu
theo quy nh ti iu 669 BLDS 2005 th c th hiu: nu chia theo php lut th
4

ai s c hng hay ni cch khc l s chia cho nhng ai. Do s khng bao
gm ngi tha k b trut quyn, t chi quyn hoc khng c quyn hng di
sn. Ngi tha k theo iu 669 c c hng di sn khi ngi li di chc
trut quyn hng di sn hay khng? Trc ht cn phi hiu rng ngi tha k
khng c ngi li di chc cho hng di sn bao gm: ngi khng c
ngi lp di chc phn nh cho mt phn di sn no v ngi b ngi lp di chc
trut quyn hng di sn. T , c th hiu ngi khng c ngi li di
chc cho hng di sn c th khng phi l ngi b trut quyn nhng ngc li
th ng.
Th nm: Gi thit c ngi tha k l i tng c hng di sn khng
ph thuc vo ni dung ca di chc nhng h li vi phm khon 1 iu 643 BLDS
quy nh v nhng ngi khng c quyn hng di sn:
a) Ngi b kt n v hnh vi c xm phm tnh mng, sc khe hoc v
hnh vi ngc i nghim trng, hnh h ngi li di sn, xm phm nghim
trng danh d, nhn phm ca ngi ;
b) Ngi vi phm nghim trng ngha v nui dng ngi li di sn;
c) Ngi b kt n v hnh vi c xm phm tnh mng ngi tha k khc
nhm hng mt phn hoc ton b phn di sn m ngi tha k c quyn
hng;
d) Ngi c hnh vi la di, cng p hoc ngn cn ngi li di sn
trong vic lp di chc; gi mo di chc, sa cha di chc, hy di chc nhm
hng mt phn hoc ton b di sn tri vi ch ca ngi li di sn.
Tuy nhin ngi lp di chc vn th hin ch (thng qua di chc) cho ngi
ny hng di sn (khon 2 iu 643) nhng phn di sn h c hng li nh
hn 2/3 ca mt sut tha k th h c c hng 2/3 sut hay khng? y
chng ta thy rng nu ngi lp di chc cho ngi tha k hng di sn th h
khng c quyn hng di sn th ngui ny lun lun khng c hng. Do
nu ngi lp di chc cho h bao nhiu th h cng ch c hng by nhiu, k
c t hn 2/3 ca mi sut tha k theo php lut.
Th su: Khi di sn dng lm cn c cho vic tnh 2/3 sut ca mt ngi
tha k theo php lut c bao gm di sn th cng v di tng hay khng?
iu 669 BLDS quy nh: ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di
chc s c hng 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut c xc nh
bng cch gi nh ton b di sn chia theo php lut. xc nh 2/3 sut ca
mt ngi tha k theo php lut ta phi gi nh rng: nu khng c di chc th
khi di sn ny s c chia nh th no? Bi vy, phi ly ton b di sn tha k
(bao gm c phn di tng v phn di sn dng vo vic th cng) chia cho tt c
nhng ngi tha k theo php lut xc nh hai phn ba sut ca mt ngi
tha k theo php lut. C nh vy mi bo m c quyn li ca nhng ngi
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc.

Th by: Vic ct gim phn di sn chia tha k, di tng v di sn dng vo

vic th cng m bo quyn li ca ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc s c thc hin theo th t nh th no?
Trc ht, chng ta cn phi khng nh: di sn tha k khng ph thuc vo
ni dung di chc khng phi l mt khon n ca ngi li di sn. V nu coi
y l mt khon n (l ngha v ti sn) ca ngi li di sn th n phi c
thanh ton theo th t u tin c quy nh ti iu 683 ca BLDS nm 2005.
Do y khng phi l ngha v ti sn ca ngi cht li, nn phn di sn chia
tha k s khng phi em ra thanh ton cho phn di sn ny trc tin. m
bo quyn li ca ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc, trong
trng hp ngi lp di chc khng cho hoc cho hng t hn 2/3 sut ca mt
ngi tha k theo php lut th c di sn chia tha k, di tng v di sn dng vo
vic th cng s b ct gim ng thi v theo t l.
3.5. ngha ca vic quy nh nhng ngi tha k khng ph thuc vo
ni dung ca di chc.
Thc cht, vic quy nh ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di
chc l bo v li ch ca nhng ngi tha k theo php lut hng th nht,
c quan h huyt thng trc h v quan h hn nhn vi ngi lp di chc, ph
hp vi phong tc, truyn thng tt p ca dn tc ta, c nhn (ch s ha ti sn
vi t cch l mt thnh vin ca gia nh khng th b qua li ch ca nhng
ngi thn thit nht. H c quyn c hng 2/3 mt nh sut ca ngi tha
k theo php lut trong trng hp di sn c chia theo di chc m ngi lp di
chc khng cho h hng tha k theo di chc hoc cho hng phn di sn t hn
2/3 mt nh sut ca ngi tha k theo php lut. C th ni y chnh l s giao
thoa gia tha k theo di chc v theo php lut. Ngi c tha k theo iu
669 BLDS khng c tn trong di chc v h khng c ngi lp di chc cho
hng di sn nhng vn gi s di sn c chia theo php lut xc nh sut
tha k m h c hng. V d: A v B l hai v chng h c m con l C. A
chng may cht v li di chc cho con C ton b di sn l cn nh tr gi 60
lng vng, tuy nhin cn c quy nh trn, khi anh A qua i th con ch ch c
hng 40 lng, chng ch c hng 20 lng. Bi v nu chia theo php lut
(tha k hng th nht ch c 2 ngi) th mi ngi c hng 60:2= 30 lng,
mc hng tha k khng ph thuc di chc ca chng l 2/3 ca 1 sut, tc 2/3 x
30 = 20 lng, vy ngi con ch cn 60 20 = 40 lng. Hay trong trng hp
hai v chng ly nhau c 10 nm v c hai con ( 9 tui v 3 tui). Ngi chng
mt v li di chc l li ton b cn nh tr gi 570 triu ngi chng xy
trc khi kt hn cho em ca ngi chng. B m chng cng mt t lu,
ngi v khng di lm ch nh chm sc hai con nn hin gi rt kh khn. Gii
quyt trng hp ny chng ta thy: V b m chng mt, ngi v v hai con
thuc hng tha k th nht, c hai con u cha thnh nin nn cn c vo khon
1 iu 669 th v v hai con l nhng ngi tha k khng ph thuc vo ni dung
6

di chc. V ngi v vit di chc li ton b cn nh cho ngi em trai, nn

ngi v v hai con mi ngi c hng 2/3 sut ca mt ngi tha k theo
php lut m khng ph thuc vo ni dung ca di chc m anh chng li l
570 : 3 x 2/3 = 380/3. Ngi em trai ca ngi chng s c hng phn di sn l
570- 380/3 x 3= 190 triu ng.
3. Vn xc nh hai phn ba sut ca mt ngi tha k theo php
lut.
Chia nh th no xc nh mt nh sut tha k theo php lut ?. V
nguyn tc, mt sut tha k theo lut l kt qu ca mt php chia, trong s b
chia l tng gi tr di sn tha k m nh xc nh th di sn tha k l ton b
di sn ca ngi cht li sau khi tr i cc ngha v v ti sn cu ngi cht
li v cc khon chi ph c lin quan, s chia l tng nhng ngi tha k theo
php lut (nhng nhn sut). Trong thc t, vic xc nh c mt sut tha k
t xc nh 2/3 ca n khng n gin nh ch n thun nh mt php chia s
hc. Vic xc nh xem ai l nhn sut cn c nhiu quan im khc nhau. Cn lu
nhng ngi sau y c phi l mt nhn sut hay khng: ngi khng c quyn
hng di sn theo iu 643, ngi tha k theo iu 669 b ngi li di chc
trut quyn hng di sn, ngi t chi nhn di sn. Vic ngi t chi nhn di sn
th h s khng c nhn di sn na k c chia theo php lut. Tuy nhin cn phi
xem xt trong nhng tnh hung c th sau :
- Nhng ngi khng c quyn hng di sn theo iu 643 BLDS: Nhng
ngi khng c quyn hng di sn bao gm c nhng ngi tha k theo php
lut v nhng ngi tha k theo di chc. Nhng c coi l mt nhn sut
tnh mt sut theo lut th ta ch xem xt nu h l ngi tha k theo php lut ca
ngi lp di chc. y l nhng ngi ng l c hng di sn nhng do c
nhng hnh vi tri php lut, tri o c nn php lut khng cho h hng di
sn. Theo iu 643, nhng ngi ny bao gm: a) Ngi b kt n v hnh vi c
xm phm tnh mng, sc khe hoc v hnh vi ngc i nghim trng, hnh
h ngi li di sn, xm phm nghim trng danh d, nhn phm ca ngi
; b) Ngi vi phm nghim trng ngha v nui dng ngi li di sn; c)
Ngi b kt n v hnh vi c xm phm tnh mng ngi tha k khc nhm
hng mt phn hoc ton b phn di sn m ngi tha k c quyn hng;
d) Ngi c hnh vi la di, cng p hoc ngn cn ngi li di sn trong
vic lp di chc; gi mo di chc, sa cha di chc, hy di chc nhm hng mt
phn hoc ton b di sn tri vi ch ca ngi li di sn.
Nhng ngi ny c c coi l nhn sut khi xc nh mt sut theo lut hay
khng, hin nay cn tn ti hai quan im. Quan im th nht cho rng, y l
nhng ngi ng l c hng di sn nhng do c nhng hnh vi tri o c,
tri php lut nn h b php lut tc i quyn hng di sn. Do , h khng cn
l ngi tha k theo php lut ca ngi li di sn. V vy khng c tnh h
vo nhn sut xc nh mt sut theo lut. Quan im th hai cho rng, cho d
7

b tc quyn hng di sn nhng nhng ngi ny vn phi c coi l nhn sut

tnh mt sut theo lut v nu khng nh vy d dn n trng hp k phn
bt buc c th t hn bng hay thm ch ln hn mt sut ca mt ngi tha k
theo php lut trong trng hp bnh thng.
Theo em, quan im th nht hp l hn, bi l, cch tnh 2/3 sut ca mt
ngi tha k theo php lut l gi nh di sn c chia theo php lut. Nu di
sn c chia theo php lut th ng nhin s khng th chia cho nhng ngi b
tc quyn hng di sn. V vy, nhng ngi ny khng c coi l mt nhn
sut tnh 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut.
- Nhng ngi b ngi li di chc trut quyn hng di sn: y l nhng
ngi tha k theo php lut ca ngi li di sn. Nu khng c di chc hoc di
chc v hiu, di sn c chia theo php lut th ng nhin h s c hng di
sn. S d h khng c hng di sn bi v ngi lp di chc trut quyn
hng di sn ca h. V vn l ngi tha k theo php lut ca ngi li di
sn, nu di sn c chia theo php lut h vn c hng di sn tha k, do ,
h phi c coi l nhn sut khi tnh mt sut theo lut.
- Nhng ngi t chi quyn hng di sn: y c th l nhng ngi tha
k theo php lut cng c th l nhng ngi tha k theo di chc. H c quyn
hng di sn theo php lut cng nh theo di chc (nu ngi lp di chc cho h
hng). V vn ngi t chi hng di sn c c coi l nhn sut xc nh
2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut hay khng theo chng ti phi chia
lm hai trng hp:
+ Nu ngi t chi ch l ngi tha k theo di chc (khng thuc din v
hng tha k, khng c quan h hn nhn, huyt thng nui dng vi ngi li
di sn) th ng nhin h khng phi l nhn sut khi xc nh mt sut tha k
theo lut (bi l nu di sn c chia theo php lut th khng chia cho nhng
ngi ny).
+ Nu ngi t chi nhn di sn l ngi tha k theo di chc ng thi l
ngi tha k theo lut ca ngi li di sn th cn phi xc nh: nu h ch t
chi vic nhn di sn theo di chc th h vn l ngi tha k theo lut, do vy, h
l nhn sut xc nh mt sut tha k theo lut; nu h t chi vic nhn di sn
theo php lut th h khng phi l ngi tha k theo lut na. Do vy h khng
phi l mt nhn sut khi xc nh mt sut tha k. T vic phn tch trn cho
chng ta nhn thy hin ang cn nhiu quan im khc nhau trong vic xc nh
2/3 ca mt sut tha k theo php lut. Qua chng ta cn xc nh nh sau:
Ly tng gi tr di sn tha k chia cho tng nhn sut (tr ngi b tc, b
trut, ngi t chi theo lut t chi ton b). V vy 2/3 ca mt nh sut
c tnh theo cng thc: tng gi tr di sn tha k chia cho tng nhn sut tha
k ri nhn vi 2/3. Sau khi p dng cng thc trn th tnh c 2/3 ca mt sut
tha k theo lut c th l bao nhiu th vic trch t phn di sn no cho ngi
tha k c.
8

V vn ny, BLDS Cng ha Php c quy nh rt r rng: Ngi tha k

khc t di sn c coi nh cha bao gi l ngi tha k (iu 785). Nu theo
quan im ny th ngi t chi hng di sn s khng c coi l mt nhn sut
khi xc nh mt sut tha k theo lut.
- Ngi tha k cht trc hoc cht cng thi im vi ngi li di sn:
Trng hp khi c ngi tha k theo php lut cht trc hoc cht cng thi
im vi ngi li di sn nhng ngi ny c con hoc chu c tha k th
v theo iu 677 th theo chng ti, ngi ny vn c coi l nhn sut khi xc
nh sut ca mt ngi tha k theo php lut.
- Cn nu ngi tha k cht trc hoc cht cng thi im vi ngi li
di sn nhng ngi ny khng c con hoc chu c tha k th v, trong trng
hp ny, nu di sn c chia theo php lut, php lut cng khng chia di sn cho
nhng ngi ny, bi vy h s khng c coi l nhn sut khi xc nh sut ca
mt ngi tha k theo php lut.
- Xc nh ti iu 669 hng theo phn di sn c tnh cng cn c
nhiu quan im khc nhau. C quan im cho rng nu di sn cha chia th trc
khi chia di sn, trch t di sn tha k cho mi ngi c hng theo iu 669
mt phn di sn bng phn di sn d c xc nh t cng thc trn nu h khng
c ngi li di sn cho hng hoc cho hng nhng khng bng phn di sn
. Nu di sn c chia th mi ngi tha k c nhn di sn phi trch li
mt phn sao cho so vi k phn m ngi tha k theo iu 669 c hng,
trong phn phi trch li t mi ngi tha k tng ng vi phn di sn m h
nhn. Quan im ny c nhiu bt cp v khng ph hp vi nguyn tc quyn
nh ot ca ngi lp di chc, khng m bo c quyn hng di sn cu
nhng ngi tha k theo lut khc. Quan im khc cho rng phn di sn m
ngi tha k theo iu 669 c hng ch trch t phn di sn m ngi tha k
c hng theo di chc v tng ng vi phn vt tri so vi sut tha k theo
lut m h c hng. V d ng N li mt khi di sn c gi tr 90.000.000
ng c ba ngi tha k theo php lut l v ng b B cng hai con K v H .
ng cht c li di chc cho K hng 2/3 di sn. Theo quan im trn th chia
nh sau: Theo di chc th K c hng 90.000.000 ng x 2/3 = 60.000.000 ng
ng. Phn di sn cn li c chia cho B v H , mi ngi c hng
(90.000.000 ng 60.000.000 ng) : 2 = 15.000.000 ng. 2/3 ca mt sut tha
k theo php lut l 90.000.000 ng : 3 x 2/3= 20.000.000ng. Nh vy B mi
c hng 15.000.000 ng so vi phn m iu 669 nh th cn thiu
5.000.000 ng. Nu khng c A cho hng theo di chc v di sn c chia
theo lut th K ch c 30.000.000 ng nhng theo di chc th K c
60.000.000 ng. V vy 5.000.000 ng cn thiu trong k phn lut nh ca b
B ch trch t phn di sn m K c hng (H khng phi trch v phn ny cha
bng 1 sut tha k theo lut). Quan im ny hp l hn v th hin c vic
php lut ch hn ch quyn t nh ot ca ngi lp di chc nu s nh ot
9

vt qu gii hn cho php v nh hng ti li ch chnh ng ca nhng ngi

tha k m php lut bo h.
iu 669 BLDS quy nh r rng v cc i tng c hng k phn
bt buc. Nhng iu lut ny li khng quy nh r cc trng hp c th xc
nh hai phn ba ca mt ngi tha k theo php lut dn n vic hiu lut
khng thng nht. Vic p dng k phn bt buc s chnh xc v chnh xc khi
nhng ngi tha k theo lut khng b trut quyn hng di sn; khng t chi
nhn di sn; khng b tc quyn hng di sn; v khng cht trc ngi li di
sn khi ngi cht trc ngi li di sn c con hoc chu hng tha k th v
(iu 677 BLDS)
Nhng vic xc nh di sn tha k khi c nhng ngi tha k khng ph
thuc vo ni dung ca di chc theo iu 669 BLDS b trut quyn hng di sn;
ngi t chi quyn hng di sn... cn nhiu lng tng, vng mc bi cn nhiu
cch hiu khc nhau trong vic xem xt nhng ai c tnh vo "nhn sut" xc
nh sut ca mt ngi tha k theo php lut. Mi cch hiu u c nhng l do
ring cn phi c nghin cu. Xt hai cch hiu sau:
+ Cch hiu th nht: Ngi tha k t chi quyn hng di sn th khng
c coi l nhn sut xc nh xut ca mt ngi tha k theo php lut. Ch
c ngi tha k theo iu 669 BLDS b ngi li di chc trut quyn hng di
sn c tnh l nhn sut khi xc nh sut ca mt ngi tha k theo php lut.
Nhng ngi hiu theo cch ny cho rng cc i tng nu trn khng c coi
l ngi tha k theo php lut, khng c coi l nhn sut.
+ Cch hiu th hai: Nhng i tng k trn mc d b trut, b tc, t chi
quyn hng di sn nhng vn l mt nhn sut khi xc nh sut ca mt ngi
tha k theo php lut. Theo ti cch hiu th hai hp l hn, bi nhng l do sau:
- Th nht: Quy nh ti iu 669 BLDS l hn ch quyn nh ot di sn
ca ngi li di sn khi h khng lm trn "bn phn" ca mnh i vi nhng
ngi thn thch, ch khng phi tc b hoc ph nhn hon ton quyn nh
ot ca ngi li di sn.
- Th hai: Nn hiu di sn cho ngi tha k khng ph thuoocjvafo ni dung
ca di chc lun t hn sut ca mt ngi tha k theo php lut m khng th
bng hoc ln hn mi ng vi tinh thn ca iu lut: "..vn c hng phn di
sn...
- Th ba: Nh lm lut d liu: "...nu chia theo php lut..." Vy cn hiu
quy nh ny ca iu lut l a ra gi thit nu chia theo php lut trong trng
hp bnh thng th mt sut l bao nhiu t xc nh 2/3 sut ca mt ngi
tha k theo php lut cho ngi no hng theo.
- Th t: Nu khng ly ton b di sn chia cho tt c nhng ngi tha k
theo lut xc nh 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut th s dn n
phn di sn c th t hn, bng hay thm ch ln hn mt sut ca ngi tha k
theo php lut trong trng hp bnh thng.
10

- Th nm: Nhng ngi b trut, b tc, t chi nhn di sn (ngi tha k

theo php lut) c coi l nhn sut xc nh sut ca mt ngi tha k theo
php lut mi m bo tnh hp l v thng nht trong mi cch chia khi ly ton
b di sn chia.
Theo iu 669 BLDS trng hp phi xc nh di sn tha k khi c ngi
tha k theo lut cht trc ngi li di sn nhng ngi ny c con hng th
v theo iu 677 BLDS th c coi l nhn sut xc nh sut ca mt ngi
tha k theo php lut. V khi chia di sn tha k theo php lut, mc d ngi
tha k ko cn sng vo thi im m tha k nhng bo v quyn li cho
ngi hng th v th php lut quy nh phi chia cho h (nh cn sng) con
h c hng th v.
4. Mi lin h gia ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di
chc v ngi tha k theo di chc.
Phn di sn dnh cho ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc l
mt phn di sn nm trong khi ti sn ca ngi cht li. V vy, cng ging
nh di sn tha k theo di chc ta ch c th xc nh phn di sn dnh cho ngi
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc sau khi thanh ton cc ngha v
v ti sn v cc khon chi ph lin quan n tha k theo th t u tin thanh ton
c quy nh ti iu 683 BLDS gm: chi ph hp l theo tp qun cho vic mai
tng; tin cp dng cn thiu; tin tr cp cho ngi sng nng nh; tin cng
lao ng; tin bi thng thit hi; thu v cc khon n khc i vi Nh nc;
tin pht; cc khon n khc i vi c nhn, php nhn hoc ch th khc; chi ph
cho vic bo qun di sn; cc chi ph khc
Nu ngha v ti sn v cc khon chi ph lin quan n tha k ln hn hoc
bng tng gi tr di sn tha k ca ngi cht li th s khng cn di sn
chia tha k cng nh di sn dnh cho ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc.
Nu ngha v ti sn v cc khon chi ph lin quan n tha k nh hn so
vi tng gi tr di sn chia tha k, chng ta xem xt cc trng hp sau:
Th nht: Gi nh khng c di chc hoc di chc khng c hiu lc
- Nu khng c di chc hoc di chc khng c hiu lc ton b, ton b di sn
c chia theo php lut, khng cn di sn tha k theo di chc, do vn tha
k khng ph thuc vo ni dung di chc cng khng c t ra. Nhng ngi
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc s c nhn phn di sn ca mnh
vi t cch l ngi tha k theo php lut.
- Nu di chc khng c hiu lc mt phn, di sn tha k theo di chc s b
gim do phn di sn khng c hiu lc s b chia theo php lut. Phn di sn tha
k theo di chc c th tip tc b gim nu ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc vn cha nhn phn ca mnh (bng 2/3 sut ca mt ngi tha
k theo php lut).

11

V d: ng X c 3 ngi tha k theo php lut l b A - v ng X v hai

ngi con thnh nin v c kh nng lao ng l B v C. Trc khi cht, ng X
lp di chc nh ot khi di sn tr gi 180.000.000 ng ca mnh; trong ng
cho b A c hng 10.000.000 ng, B v C mi ngi c hng 55.000.000
ng, cn 60.000.000 ng ng cho E hng vi iu kin E phi gy thng tch
nng cho F (l mt ngi m ng X rt ght khi cn sng). xc nh phn di
sn tha k theo di chc c b ct gim hay khng, trc ht phi xc nh phn
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc m b A c hng. ng X c 3
ngi tha k theo php lut, do mt sut tha k theo php lut l:
180.000.000 ng: 3 = 60.000.000 ng. B A c hng 2/3 sut ca mt ngi
tha k theo php lut: 60.000.000 x 2/3 = 40.000.000 ng. Vic ng X nh ot
60.000.000 ng cho E hng l bt hp php. V vy, phn di chc lin quan n
phn 60.000.000 ng l khng c hiu lc v s b chia theo php lut cho b
A, v hai con l B v C, mi ngi c hng: 60.000.000 ng : 3 = 20.000.000
ng. Tng s phn di sn m b A c hng theo di chc v theo php lut l:
10.000.000 ng + 20.000.000 ng = 30.000.000 ng. Cn thiu 10.000.000
ng na mi 40.000.000 ng (2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut).
Phn 10.000.000 ng ny s phi c ly t phn di sn tha k theo di chc ca
B v C. Di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc: 40.000.000 ng.
Di sn tha k theo di chc bng: 180.000.000 ng 60.000.000 ng (phn di
sn lin quan n phn di chc khng c hiu lc) 40.000.000 ng (phn di sn
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc) = 80.000.000 ng. T v d trn,
chng ta c th thy s chuyn ha t di sn tha k theo di chc v di sn tha k
theo php lut thnh di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc
(10.000.000 ng tha k theo di chc ca b A v 10.000.000 ng tha k theo
di chc b ct gim ca B v C v phn 20.000.000 ng chia theo php lut). Ni
cch khc, phn di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc ca b A
c cu thnh t phn di sn tha k theo di chc v di sn tha k theo php
lut, nhng b A nhn phn di sn ny khng phi vi t cch ngi tha k theo
di chc hay ngi tha k theo php lut m li l ngi tha k khng ph thuc
vo ni dung di chc. y l im rt khc bit ca di sn tha k khng ph thuc
vo ni dung di chc vi di sn tha k theo di chc v di sn tha k theo php
lut. i vi di sn tha k theo di chc v di sn tha k theo php lut, vic nhn
mt trong hai phn di sn ny khng lm trit tiu quyn ca ngi tha k trong
vic nhn phn di sn kia. Ni cch khc, mt ngi tha k c th mang cng mt
lc hai t cch va c th l ngi tha k theo di chc, va c th l ngi tha
k theo php lut. Nhng s khng th xy ra trng hp mt ngi va l ngi
tha k theo di chc va l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc
hoc va l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc va l ngi tha
k theo php lut tr khi cng mt lc h c nhn di sn tha k t nhiu ch

12

th c lp m i vi ch th ny h l ngi tha k theo di chc, i vi ch

th kia h li l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc.
Th hai: gi nh di chc c lp hon ton hp php v c hiu lc ton
b
Trng hp 1: ngi lp di chc nh ot ton b di sn trong di chc
- Nu ngi lp di chc cho nhng ngi thuc din tha k khng ph thuc
vo ni dung di chc hng mt phn di sn ln hn hoc bng 2/3 sut ca mt
ngi tha k theo php lut. Lc ny, quyn li ti thiu ca nhng ngi thuc
din c hng tha k khng ph thuc vo ni dung di chc c bo m.
Do , khng pht sinh vn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc.
Phn di sn tha k theo di chc c gi nguyn theo ng s nh ot ca
ngi lp di chc.
- Nu ngi lp di chc khng cho ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc hng di sn, hoc tuy c cho nhng cho hng t hn 2/3 sut ca
mt ngi tha k theo php lut. Trong trng hp ny, ngi tha k khng ph
thuc vo ni dung di chc s vn c hng 2/3 sut ca mt ngi tha k theo
php lut (c tnh bng cch gi nh ton b di sn c chia theo php lut).
Di sn tha k theo di chc l phn di sn cn li sau khi ly tng gi tr di sn
tha k tr i tng s di sn m nhng ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc c hng.
Trng hp 2: Ngi lp di chc ch nh ot mt phn di sn trong di chc.
Lc ny, di sn tha k c chia thnh hai phn: mt phn di chuyn theo di
chc v phn cn li theo php lut. xc nh c hay khng phn di sn khng
ph thuc vo ni dung di chc ta phi tin hnh cng phn di sn m nhng ngi
thuc din tha k khng ph thuc vo ni dung di chc c hng theo di chc
vi phn di sn c hng theo php lut. Nu kt qu bng hoc ln hn 2/3
sut ca mt ngi tha k theo php lut, di sn tha k theo di chc c gi
nguyn theo ng s nh ot ca ngi lp di chc; nu kt qu y nh hn 2/3
sut ca mt ngi tha k theo php lut th di sn tha k theo di chc l phn di
sn cn li sau khi tr i phn cn thiu trong phn di sn m ngi tha k
khng ph thuc vo ni dung di chc c hng.
T nhng iu va trnh by trn y, cho php chng ra rt ra nhn xt: trong
mi lin h vi di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di chc, di sn chia
tha k c th s l mt thnh phn cu to nn phn di sn tha k khng ph
thuc vo ni dung di chc. Nu ngi lp di chc cng hn ch phn di sn c
hng ca ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc trong di chc th
phn di sn tha k theo di chc b ct gim cho 2/3 sut ca mt ngi tha k
theo php lut s cng ln. Mt ngi s khng th ng thi va nhn phn di sn
tha k khng ph thuc vo ni dung di chc va nhn phn di sn tha k theo
di chc. H ch c th l mt trong hai: hoc l ngi tha k theo di chc hoc l

13

ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc nu nh phn di sn h

nhn c cha 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut.
II. Nhng c s thc tin ca quy nh ngi tha k khng ph thuc
vo ni dung ca di chc.
1. Thc trng v din bin tnh hnh gii quyt cc tranh chp v tha k
trong nhng nm gn y.
B lut Dn s 2005 c xem l kt qu cao ca qu trnh php in ho
nhng quy nh ca php lut v tha k. N k tha v pht trin nhng quy nh
ph hp vi thc tin, khng ngng hon thin bo v quyn li ca ngi tha
k mt cch c hiu qu nht.
Tuy nhin v thc tin, do s pht trin mnh m tng ngy, tng gi ca i
sng kinh t - x hi ca t nc, nn php lut v tha k hin hnh vn cha th
tr liu ht nhng trng hp, tnh hung xy ra trn thc t. Cn mt s quy nh
php lut v tha k chung chung, mang tnh cht khung, cha chi tit, cha r rng,
li cha c vn bn hng dn thi hnh cho tng vn c th. V vy, cn nhiu
quan im tri ngc nhau, nn khi p dng vo thc t s xy ra tnh trng khng
nht qun trong cch hiu cng nh cch gii quyt. iu xm phm quyn
tha k ca cng dn, i khi cn gy bt n trong i sng sinh hot ca mi gia
nh, cng ng v x hi.
Trong bi cnh hi nhp, vi thc trng nn kinh t th trng v xy dng
nh nc php quyn th vn ti sn thuc s hu c nhn ngy cng phong
ph, tha k di sn cng ny sinh nhiu dng tranh chp phc tp. Hng nm To
n nhn dn cc cp th l v gii quyt hng ngn v n tha k. Nhiu v
tranh chp tha k phi xt x nhiu ln m tnh thuyt phc khng cao. C nhng
bn n quyt nh ca to n vn b coi l cha "thu tnh t l"... S d cn tn
ti nhng bt cp l do nhiu nguyn nhn trong phi k n l do cc quy
nh ca PLVTK cha ng b, c th... Chnh v iu , nn trong thi gian gn
y nhiu vn kin ca ng nh Ngh quyt 48 v chin lc xy dng v hon
thin h thng php lut n nm 2010, Ngh quyt s 08 ca B Chnh tr v mt
s nhim v trng tm ca cng tc t php trong thi gian ti... xc nh r
nhim v, mc tiu, s cn thit phi hon thin h thng php lut trong thi k
i mi, trong c php lut v tha k.
2. Nguyn nhn ca tnh trng ny.
Tha k l ch nh quan trng trong h thng php lut dn s Vit Nam. Khi
x hi cng pht trin, cc mi quan h knh t v x hi cng pht trin a dng,
nhiu vn tha k nu nh trc y c iu chnh bi cc quy phm o
c, phong tc tp qun th nay chu s iu chnh trc tip ca cc quy phm
php lut v tha k.
Theo thng k ca ngnh ta n trong nhng nm gn y s v vic tranh
chp v tha k lun c s lng ln v phc tp trong cc tranh chp v dn s,
14

iu ny l hon ton bnh thng trong giai on qu chuyn giao gia hai thi
k c v mi nh Vit Nam. Tuy nhin, theo chng ti xt trn kha cnh php l
v x hi, vic pht sinh nhiu v phc tp cc tranh chp v tha k trong nhng
nm gn y xut pht t mt s nguyn nhn ch yu sau:
Th nht: Do nhn thc ca ngi dn v php lut tha k cn hn ch.
Vic tuyn truyn , ph bin gio dc c nhiu c gng v c ch nhng
cn nhiu s hn hp. V long tham m ng s tm mi cch gim bt quyn
li ca nhng ngi tha k khc, ch quan tm ti li ch ca bn thn mnh. D
n nhiu bn n c hiu lc php lut nhng cc ng s vn tip tc tranh
ginh v tip tc ko di lm cho cc v n c ko di, phc tp. Cng nh nhn
thc v php lut ni chung ca ngi Vit Nam, nhn thc php lut v tha k
ca ngi Vit cn nhiu hn ch, c bit l cc vng nng thn, vng su,
vng xa cn nhiu kh khn. Xut pht t nhn thc php lut hn ch nn ngi
dn khng nhn thy c vai tr ca php lut l mt nguyn nhn quan trng
ca vic pht sinh nhng tranh chp v tha k. V d: Ngi dn thng khng
quan tm n vic lp di chc nh ot ti sn ca mnh sau khi qua i hoc
khng k khai, t chi nhn di sn..
Th hai: Do iu kin kinh t, x hi Vit Nam c nhiu c th.
Do s tc ng ca nn kinh t th trng, s bin i v gi tr ti sn dn
n phm vi v gi tr ti sn ca cng dn tng ln. Ngoi ra di tnh hnh pht
trin kinh t khng u, c d chnh lch ln gia cc khu vc. Cng vi l qu
trnh th ha, x hi mi cc khu kinh t, khu du lch v cc cng trnh h tng
c s ngy cng nhiu s dng phn ln din tch t. Do chnh sch ca nh
nc v nh , t sai cng lm thay i ch s hu, ngi dung. Vic tha nhn
ai l ch s hu t xc nh di sn tha k
Cc quan h truyn thng v cc quan h x hi mi lun lun an xen tn ti
lm tng tnh phc tp ca cc tranh chp v tha k. Bn cnh cn phi k n
nn kinh t th trng pht trin vi tc cao ph v nhiu mi quan h kinh
t v x hi truyn thng ca ngi Vit, tc th ha v cng nghp ha
nhanh lm cho cc quan h kinh t x hi pht trin v thay i nhanh chng. V
d: Vic thu hi t cho mt d n no ngi dn s c c mt s tin n b
ln, vic ny c th s dn n tranh chp v tha k nu phn t b thu hi do
ngi cht li cha c k khai tha k;
Th ba: Do cc quy nh ca php lut tha k cn cha y , thiu ng
b.
Tuy cc o lut c sa i nhng vn c nhng quy nh mang tnh
cht khung nn vic p dng cu cc c quan nh nc gp nhiu kh khn. Thc
t vn phi c nhiu quy inh cn s hng dn c th ca cc c quan nh nc
c thm quyn mi c th thc hin c. y khng phi l l do quan trng
15

nht, cc quy nh v tha k tuy cn nhiu im phi hon thin nhng c nh

gi l mt trong nhng ch nh hon thin nht ca b lut dn s. Tuy nhin
cng nh vic hon thin h thng php lut Vit Nam, cc quy nh v tha k
cng phi c hon thin khng mt quan h tha k no nm ngoi s iu
chnh ca php lut.
Th t ; Cng tc xt x ca ta n.
Thc t cho thy trnh chuyn mn ca mt s thm phn cn non yu,
tng qu trnh xt x cn nhiu thiu xt, xt x nhiu ln khng m bo quyn
li ca ng s. C v ngi li di sn, khi vit di chc khng dnh li
phn di sn bng 2/3 sut ca mt tha k theo php lut cho cc i tng ni
trn, song Ta n vn cng nhn ton b di chc ca h hp php l khng ng;
khi gii quyt cn gp vng mc v lng tng dn n sai st.
3. Nhng tnh hung thc t c th lin quan ti ngi tha k khng
theo ni dung ca di chc.
Tnh hung 1:
V chng ng A v b B kt hn nm 1960 c ba ngi con chung l anh C,
anh D v ch E. lc sinh thi ng A khng c tnh cm thm thit vi b B nhng
ng vn c ngha v ci cc con, ng qua i vo thng 4/2006 c li di chc
trut quyn ca b B v li cho mi con 1/3 di sn ca mnh. Khi ng A qua i
b B mai tng cho ng ht 6.000.000 ng t ti sn chung hp nht ca ng b.
Qua s kin trn b B kin ln ta n qun M xin c chia di sn tha k ca ng
A. Ta n xc nh c
- Ti sn chung hp nht ca ng A v b B cn li l 330.000.000 ng
- Ti sn ring ca ng A do c tha k ca cha m l 20.000.000 ng,
Gii quyt tnh hung:
Theo tnh hung trn b B mai tang cho ng A ht 6.000.000 ng t ti sn
chung hp nht ca 2 v chng ng A v b B. Do s ti sn chung hp nht
ca hai ng b trong thi chung sng l 6.000.000 ng + 330.000.000 ng =
336.000.000 ng.
Theo quy nh ca php lut di sn ca ng A c xc nh trong khi ti sn
chung hp nht ca 2 v chng. Vy di sn ca ng A l 336.000.000 ng : 3 =
168.000.000 ng
Theo quy inh ti iu 683 BLDS th mai tng ph c tr vo di sn ca
ngi cht, vy di sn ca ng A c xc nh t ti sn chung cn li sau khi
tr i mai tng 168.000.000 ng 6 = 162.000.000 ng
Tng di sn ca ng A gm phn xc nh t ti sn chung vi b B v ti sn
ring ca ng A do c tha k. Vy di sn ca ng A c 162.000.000 ng +
20.000.000 ng = 182.000.000 ng

16

ng A qua i c li di chc l trut quyn tha k ca b B nhng theo

quy nh ti iu 669 v ngi tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc
th b B c hng phn di sn bng 2/3 sut ca mt ngi tha k theo php
lut B = 182.000.000 ng: 4 x 2/3 = 30.333.000 ng.
Sau khi xc nh phn di sn tha k khng ph thuc vo ni dung ca di
chc cho b B th, Phn di sn cn li ca ng A c chia theo di chc cho ba
ngi con, mi ngi mt sut bng nhau theo nh ng A nh ot trong di
chc. Di sn cn li ca ng A c chia theo di chc l 182.000.000 ng
-30.333.000 ng= 151.667.000 ng
Theo . C = D = E = 151.667.000 ng : 3 = 50.555.666 ng.
Nhn xt :
Theo s kin trn, ng A tuy li di chc trut quyn tha k ca b B
nhng b B l v hp php ca ng A nn vn c hng di sn khng ph thuc
vo ni dung ca di chc theo quy nh ti iu 669 BLDS v sut ca b B c
hng bng 2/3 sut ca ngi tha k theo php lut. Theo cch tnh trn b B
c hng 30.333,000 ng. Phn di sn ca ng A c chia theo di chc cho
mi ngi c 1/3 tc l 50.555.667 ng. t gi thuyt nu ng A th nhng
ngi tha k theo php lut phn di sn ca ng A l 4 ngi B, C. D. E v mi
ngi c di sn tc 182.000.000 ng : 4 = 45.500.000 ng. Qua cch gii
quyt tnh hung ny nhn thy quyn nh ot ti sn ca ng A b hn ch
theo quy nh ti iu 669 BLDS.
Tnh hung 2:
V chng ng A v b B kt hn nm 1959, c bn ngi con chung l C, D,
E, F. Do tnh cch ca hai v chng khng hp nhau ng A v b B thng xuyn
to ting vi nhau v b B nhiu ln b ng A hnh h v th xc. Do b bnh him
ngho b B qua i vo vo thng 4/2007 c li di chc trut quyn ca ng
A v cho anh C hng di sn chia u cho ch D, F, E . Sau khi b B qua i ng
A kin n ta n i chia di sn ca b B, Ta n xc nh c ti sn chung
hp nht ca 2 v chng ng A v b B l 1.200.000.000 ng.
Gii quyt tnh hung:
Theo tnh hung trn ng A v b B c bn ngi con chung 1 trai v 3 gi.
Khi sinh thi b B nhiu ln b ng A hnh h nhng cha c bn n nh vy theo
quy nh ti khon 1 iu 643 th ng A vn c quyn hng di sn ca b B
cho d b B c trut quyn hng di sn ca ng A. Theo quy nh ti iu 669,
ng A tuy b b B trut quyn tha k nhng ng l chng ca b B cho n thi
im m tha k ca b cho nn ng A vn c hng phn di sn ti thiu l
2/3 sut tha k c chia theo php lut
Theo tnh hung th ti sn chung hp nht ca ng A v b B xc nh c
c l 1.200.000.000 ng. Vy di sn ca b B c xc nh l 1.200.000.000
ng: 3 = 600.000.000 ng. Theo tnh hung th khng c ngha v ti sn i vi
ai khi cn sng do vy ton b ti sn s l di sn chia tha k.
17

ng A c hng (600.000.000 ng : 5) x 2/3 = 80.000.000 ng.

Phn di sn cn li l 520.000.000 ng c chia theo di chc. Anh C c
di sn ca b B l 260.000.000 ng v D, F, E mi ngi c 1/3 ca
260.000.000 ng.
Nhn xt:
Lc sinh thi ng A thng hnh h th xc b B nn b B lp di chc trut
quyn tha k ca ng A. Tuy nhin ng A li khng b kt n v hnh vi nn
ng vn c quyn hng di sn ca v khi b B qua i tuy rng b B trut
quyn tha k ca ng A nhng theo quy nh ti iu 669 th ng A vn c
quyn hng di sn. Ngc li nu ng A b kt n v bn n c hiu lc php lut
th c trong trng hp b B khng lp di chc cho ai hng v cng khng trut
quyn hng di sn ca ng A th ng A cng khng c quyn hng di sn ca b
B theo php lut (im a khon iu 643 BLDS nm 2005). Trong trng hp ny
nu b B trut quyn tha k ca ng A th ng cng khng c quyn hng di
sn tha k ca b B theo quy nh ti iu 669 vi t cch ca ngi c hng
tha k khng ph thuc vo ni dung ca di chc. V ng A va b kt n va b
trut quyn. Nu ng A tuy b kt n v b B c bit hnh vi ng A hnh h
mnh m vn cho ng A hng di chc th ng A c tha k di sn ca b B theo
di chc. Trng hp ny khng phi l him trong cuc sng m l do tnh sm v
chng v lng v tha ca ngi v hoc ngi chng. Ngha v tnh chng l yu
t ha gii mnh m nhng mu thun gia v chng khi cn sng v l k nim
m m m p ng vin con ngi sng khi v hoc chng mt. y l nt vn
ha ca con ngi Vit Nam c php lut bo h bng c ch iu chnh ca
php lut c bit l trong quan h tha k di sn
4. Phng hng hon thin quy nh v ngi tha k khng theo ni
dung ca di chc.
Chng ta bit rng, da vo hnh thc dch chuyn ti sn t ngi cht sang
cho ngi cn sng, php lut tha k chia di sn thnh hai loi: di sn tha k
theo di chc v di sn tha k theo php lut.
Nu vic dch chuyn ti sn theo ch ca ngi li di sn c th hin
trong mt bn di chc c hiu lc php lut, phn di sn c dch chuyn c
gi l di sn tha k theo di chc. Phn di sn tha k theo di chc s c phn
cho nhng ngi tha k theo di chc theo ch ca ngi lp di chc. i chiu
vi c im ny, di sn khng ph thuc vo ni dung di chc khng th l di sn
tha k theo di chc bi l, phn di sn ny hon ton nm ngoi ch ca ngi
lp di chc. Ngi lp di chc khng ch nh cho nhng ngi ny c hng
di sn trong di chc ca mnh. iu ny th hin ngay ti tn gi ca iu lut
ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc.
Nu ngi cht khng lp di chc hoc tuy c lp nhng di chc nhng di
chc khng ph hp vi yu cu ca php lut th di sn ca h c phn chia
theo php lut, phn di sn c gi l di sn tha k theo php lut. Tuy nhin,
18

ti iu 675 BLDS quy nh nhng trng hp tha k theo php lut khng c
khon no cp n vic di chuyn phn di sn c hng khng ph thuc vo
ni dung di chc cho nhng ngi tha k c lit k ti iu 669 l tha k theo
php lut.
Nh vy, c th khng nh di sn dnh cho ngi tha k khng ph thuc
vo ni dung di chc cng khng phi l di sn tha k theo php lut. iu ny
cn c th hin trong vic dch chuyn phn di sn ny cho nhng ngi tha k
khng ph thuc vo ni dung di chc. Nu xc nh y l di sn tha k theo
php lut th theo nguyn tc n s phi c chia u cho tt c nhng ngi tha
k ca ngi li di sn, mi ngi s c hng mt sut, nhng theo quy
nh ti iu 669 th phn di sn ny ch c chia cho mt s nhng ngi thuc
hng tha k th nht ca ngi li di sn (con thnh nin ch c nhn
phn di sn ny khi tha mn iu kin khng kh nng lao ng) v mi
ngi ch c hng2/3 sut ca mt ngi tha k theo php lut.
Vn t ra l h hng di sn tha k khng ph thuc vo ni dung di
chc vi t cch l g? C phi vi t cch l ngi tha k hay khng?
Php lut gi nhng y l nhng ngi tha k khng ph thuc vo ni
dung di chc c ngha l php lut coi y l nhng ngi tha k ca ngi li
di sn. Tuy nhin, nu coi y l ngi tha k th v nguyn tc h phi thuc
mt trong hai loi: hoc l ngi tha k theo di chc hoc l ngi tha k theo
php lut. Nhng y, ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc
khng th l ngi tha k theo di chc bi l, nh trn phn tch vic h
nhn di sn nm ngoi ch ca ngi lp di chc. H cng khng th l ngi
tha k theo php lut, bi l phn di sn h c nhn khng phi l di sn tha
k theo php lut.
Chnh v vy, nhng ngi ny nn c gi l nhng ngi c hng di
sn khng ph thuc vo ni dung di chc ging nh cch gi trong Php lnh
Tha k th hp l hn l ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di
chc. V vy, tn gi ca iu 669 nn c sa li l: Ngi hng di sn
khng ph thuc vo ni dung ca di chc thay v Ngi tha k khng ph
thuc vo ni dung ca di chc nh cch gi ca BLDS hin nay.
V c rt nhiu quan im khc nhau v cch xc nh nhn sut, v cch tnh
2/3 mt sut tha k theo php lut nn chng ta phi qun trit cch ng nht,
m bo cho vic p dng php lut v nhng ngi c hng di sn khng ph
thuc vo ni dung di chc c ng b v thng nht.
Bn cnh , cn phi nng cao trnh chuyn mn, kin thc php lut cho
cc thm phn gii quyt cc v n nhanh gn v chnh xc; ng thi cng
phi gio dc, nng cao s hiu bit cho ngi dn, trnh tnh trng ko nhau ra ta
i chia ti sn khng cn thit.

19

C. KT THC

Tm li, iu 669 BLDS nm 2005 quy nh v ngi tha k khng ph

thuc vo ni dung ca di chc c nhng mt u im nhng vn tn ti nhng
mt hn ch. Chnh v th cn phi bit pht huy nhng im mnh, khc phc
nhng im yu. Trch nhim khng ch t ra i vi cc c nhn, c quan,
t chc c thm quyn m cn c i vi mi cng dn Vit Nam. Lm c nh
th th nhng quy nh ca php lut tha k ni chung v quy nh ngi hng
di sn khng ph thuc vo ni dung ca di chc ni ring mi tht s em li
quyn li chnh ng ca mi c nhn cng nh tnh hiu qu trong cng tc xt
x ca Ta n.

20