BAB I

PENDAHULUAN

A. Kasang Tukang
Dina mangsa kiwari seni drama mangrupa seni pertunjukan nu geus kasohor di
sakabh lapisan masyarakat. Di Indonesia sorangan drama nu mindeng di pintonkeun
jaman kiwari th nya ta drama modern nu meunang pangaruh ti drama barat. Conto
drama modern ra pisan sumebar di masarakat, ti mimiti film nepi ka sandiwara radio.
Drama modern di Indonesia teu sagemblengna nurutan drama barat sabab aya
sababaraha unsur tradisional nu diasupkeun kana drama modern Indonesia. Ku sabab ta
drama modern Indonesia leuwih beunghar sarta leuwih kompleks. Lian ti ta drama
modern di Indonsia geus ngalaman rupa-rupa parobahan ti mimiti jaman teater
tradisional nepi ka mangsa kiwari.

B. Rumusan Masalah
1. Naon nu disebut drama jeung teater th?
2. Kumaha sajarah drama jeung teater barat?
3. Kumaha kamekaran teater di Indonesia?
4. Kumaha kaayaan drama modern di sunda?
5. Saha wa inohong-inohong drama modern?

C. Udagan
1. Maham wangenan drama jeung teater
2. Mikanyaho sajarah drama jeung teater barat
3. Mikanyaho kamekaran teater di Indonesia
4. Maham kaayaan drama modern di sunda
5. Mikanyaho inohong-inohong drama modern




BAB II
EUSI

A. Wangenan Drama jeung Teater
Kecap drama asalna ti basa Yunani draomai nu miboga harti milampah atawa
milaku. Numutkeun Abrams dina A Glossary of Literary Terms ntlakeun drama is the
literary form designed for the theater, where actors take the roles of the characters,
perform the indicated action, and utter the written dialogue
Wijanto (2002: 3) og ntelakeun drama dina harti nu lega nya ta sakabh pintonan
nu dipintonkeun di hareupeun balara. Sedengkeun dina harti nu heureut drama boga
harti minangka pintonan kahirupan masarakat nu diproyeksi kana panggung, make dialog,
gerak dumasar naskah, tata panggung, tata lampu, tata musik, tata rias sarta tata busana.
Lian ti istilah drama, masarakat og mikawanoh istilah teater. Numutkeun
Soemanto dina Jagat teater, ntelakeun yn istilah the theatre asalana tina basa Yunani
theatron nu leuwih nekenkeun kana tempat aktor mintonkeun hiji drama. Istilah theatron
jaman Yunani klasik mindeng dipak pikeun ngagambarkeun bangku-bangku tempat nu
nonton nu ditata satengah lingkaran sarta nanjak kaluhur (amphiteater).
Harymawan masingkeun teater dina dua harti, nya ta dina harti heureut sarta dina
harti nu lega. Dina harti heureut teater nya ta drama, kahirupan manusa nu dipintonkeun,
ditingali ku balara sarta make dialog. Sedengkeun teater dina harti nu lega nya ta
sakabh pintonan nu dipintonkeun di hareupeun balara. Contona wayang, lenong, sulap
jeung lian sajabana.
Jadi, bisa disimpulkeun, sanajan drama jeung teater mindeng disebut boga harti nu
sarua, tapi teater jeung drama sabenerna bda. Teater ngawengku sakabh seni nu
dipintonkeun kalayan make atawa teu make naskah. Sedengkeun drama nya ta seni nu
dipintonkeun kalayan make rarancangan (naskah).

B. Sajarah Drama jeung Teater Barat
Sakabh drama nu hirup di dunya pasti dipangaruhan ku drama nu asalna ti barat.
Sanajan aya sababaraha pakar sajarah nu ntlakeun yn drama Abydos Passion Play ti
Mesir nu aya sakitar taun 4000 SM minangka naskah drama pangkolotna, tapi nepi ka
kiwari ngan aya tilu teori ngeunaan asal muasal teater nu geus disapukan ku para ahli,
nya ta:
1. Drama asalna tina prosesi upacara agama primitif
2. Drama asalana tina hymne nu dihaleuangkeun di kuburan pahlawan pikeun mr
panghormatan.
3. Drama asalna tina karesep jalma ngadengekeun carita nu satuluyna ta carita th
diteaterkeun.
Di dunya sorangan, teater jeung drama bisa dipasing-pasing jadi sababaraha periode
diantarana:
1. Drama jeung teater Yunani kuno
Taun 600 SM drama dipak pikeun ritual keur pamujaan Dewa Dyonisius
minangka dewa anggur jeung dewa kasuburan. Panulisan naskah dramana sorangan
ilaharna disayembarakeun sarta sakabh pintonan ieu dibiayaan ku pemerintah jeung
sumbangan ti jalma beunghar.
Drama nu dipentaskeun nya ta drama tragedi nu dipintonkeun bulan april sarta
drama komedi nu dipintonkeun bulan februari. Drama tragedi nu dipintonkeun
ilaharna ngeunaan perjoangan manusa ngalawan nasib sedengkeun nu dipintonkeun
dina drama komedi nya ta ngeunaan olok-olok kana kasusah. Drama nu dipintonkeun
th boga udagan pikeun mawa nu nonton kana rasa haru nu satuluyna bisa nyucikeun
jiwana. Maksudna salian ti sarana hiburan, drama ieu og kudu bisa jadi pangeling
manusa sangkan leuwih memener diri jeung hirupna.
Inohong nu kasohor dina mangsa Yunani nya ta Thespis minangka inohong nu
nyieun pola dialog jeung karakter drama Yunani. Drama Oidipus Sang Raja karya
Sophocles og jadi drama nu pangkasohorna dina mangsa ieu.
2. Drama jeung teater Romawi
Sanggeus Yunani dikawasa ku Romawi dina abad ka 200 SM, sakabh peradaban
barat jadi muser di Roma. Bangsa Romawi ngarobah teater Yunani nu mimitina
pikeun upacara agama hungkul jadi pikeun show-business.
Lamun ditingali dina segi kualitas, drama Romawi jauh dihandapeun drama
Yunani. Tapi drama Romawi kalintang penting dina sajarah drama jeung teater dunya
sabab dijadikeun pusat studi sarta sumber inspirasi keur inohong mangsa
Renaissance. Lian ti ta, dina mangsa romawi, gedung pertunjukanna geus maju sarta
ilaharna pintonan drama nu dipintonkeun th diseselan ku sulap.
3. Drama jeung teater abad pertengahan
Asmara ngapasing-pasing drama dina abad pertengahan jadi tilu rupa, nya ta:
a. Drama-drama perjanjian lama nu nyaritakeun kejatuhan manusa
b. Drama-drama perjanjian baru nu nyaritakeun ngeunaan Yesus Kristus
c. Drama-drama ngeunaan kebangkitan manusa
Sacara umum, drama dina abad pertengahan nyaritakeun ngeunaan kahirupan
agama sarta kahirupan Yesus. Dina mangsa ieu, drama dipintonkeun dina kareta
minangka panggung nu bisa dibongkar pasang sarta nu mintonkeunna biasana
ngumbara ti hiji tempat ka tempat nu lian.
4. Drama jeung teater renaissance
Dina mangsa Renaissance, drama ngalaman kamajuan nu ditandaan ku
dipintonkeunna drama di istana sarta ayana akademi-akademi minangka puseur
kagiatan drama jeung teater. Aya tilu wanda drama nu kasohor di ieu mangsa, nya ta
drama tragedi, komedi sarta drama pastoral (nyaritakeun dewa-dewa, malaikat atawa
penyebar agama).
Inohong nu kawentar dina mangsa renaissance nya ta Ben Johnson. Karya-
karyana boga ciri ngahijikeun gaya abad pertengahan jeung abad Renaissance.
Manhna og mekarkeun teori psikologi humor nu pakuat pakait jeung watak
manusa. Karya-karya Ben diantarana volpone jeung Sang Rubah.
5. Drama jeung teater Elizabethan
Drama Elizabeth dina ahir abad ka-16 geus jadi wanda drama panghadna sapanjang
sajarah. Drama dina mangsa ieu boga ciri tina naskahna nu puitis sarta mangrupa
campuran drama seerius jeung humor. Mangsa Elizabeth og medalkeun inohong-
inohong drama nu kawentar, diantarana:
a. Thomas Kyd, karyana nya ta tragedy Spanyol, Solymon, Perseda jeung
Cornellia.
b. Christhoper Marlowe, karyana nu kawentar nya ta Tragedi Dokter Faustus.
c. John Lyly
d. Robert Greene
e. William Shakespeare, ilaharna ngahasilkeun karya nu melankolis, diantarana
Romeo dan Juliet, Julius Caesar, Hamlet Pangeran Denmark, Othello, Machbeth,
Raja Lear sarta Anthony dan Cleopatra.

C. Kamekaran Teater di Indonesia
Drama di Indonesia ngalaman transformasi ti teater tradisional nepi ka teater
modern. ta transformasi utamana dina pamakan naskah. Di Indonesia sorangan naskah
th mimiti dipak dina teater tradisional nu satuluyna kadieunakeun lain saukur naskahna
nu diadaptasi tapi sakabh lakon diadaptasi ti teater Barat.
Teater Indonesia ngawengku sababaraha mangsa, diantarana:
1. Teater Tionghoa
Sastra Tionghoa mimiti aya kira-kira dina taun 1910. Baheulana sastra
Tionghoa dianggap sastra pinggiran sabab dina nyaritakeun lakon-lakonna mak basa
Malayu rendah. Ieu sastra mimitina diapilainkeun, tapi lila-lila loba nu mikaresep
sabab dianggap kasenian alternative dina mangsa penjajahan Walanda. Mimitina teater
Tionghoa th nyaritakeun ngeunaan carita-caita klasik Cina nu satuluyna robah jadi
nyaritakeun kahirupan masarakat Tionghoa lengkep jeung kritik paripolah masarakat
nu dianggap kurang hade. Dina tks nu digunakeunana ngandung ajn edukasi atawa
pangaweruh pikeun pedoman masarakat Tionghoa ta sorangan.
2.Teater jaman Jepang jeung prakemerdekaan
Nalika loba golongan aktif dina gerakan nasional dina abad ka-20, lakon-lakon
teater amatir lolobana ditulis pikeun pagelaran hiji organisasi atawa lembaga nu
ngomongkeun ngeunaan nasionalisme jeung ideologi politik. Inohong-inohong anu
kawntar di jaman Jepang diantarana Mas Marco Kartodikromo jeung Rustam Effendi.
Kagiatan teater jaman Jepang kabagi jadi tilu, nya ta nu kahiji teater
professional nu salaku penerus dina teater rahayat kota dina mangsa Dardanella.
Anapon teater professional mekar dina basa wewengkon atawa basa darah, misalna
Wargo di Semarang (Jawa) jeung Miss Tjitjih di Jawa Barat (Sunda). Nu kadua, teater
amatir, di jaman Jepang. Ieu kelompok teater geus jadi kelompok studi teater nu
ngayakeun pagelaran sacara periodik. Udaganna pikeun ngamajukeun seni teater
Indonesia jeung teks lakon nu had pikeun dipintonkeun sarta ngawangun tradisi
modern. Nu katilu, ttatr propaganda, pikeun kapentingan perang Jepang. Udaganna
pikeun ngawasa pamikiran rahayat sangkan bisa dikadalikeun ku Jepang ngaliwatan
media audio-visual mangrupa tatr jeung film. Ku kituna, dina mangsa Jepang dijieun
Badan Sensor pikeun milih jeung milah naskah drama nu rk dipintonkeun boh dina
skala amatir boh dina skala profsional. Hal ieu alatan ayana usaha Jepang pikeun
ngaminimalisir pemberontakan bangsa Indonesia.
3.Teater mangsa taun 45
Dina mangsa taun 45 drama ngalaman kamkaran di kota-kota ged. Harita
mah lakon nu ditulis jeung dipintonkeun th ngeunaan aspirasi kabangsaan sarta
kamekaran bangsa Indonesia nu geus ditulis dina basa Indonesia.
Ciri-ciri jeung wangun teater modern Indonesia (Sumardjo, 2004: 99), nya ta:
1. Pintonan dilakukeun di tempat nu husus (proscenium)
2. Ayana tikt keur nu nongton
3. Miboga fungsi hiburan
4. Carita nu dipintonkeun ilaharna ngawakilan sumanget jamanna
5. Make idiom-idiom modern, diantarana sutradara, penata artistik, penata musik,
jeung sajabana
6. Mak basa lingua franca nu aya di lingkunganna
7. Ayana naskah
Nepi ka kiwari can aya katerangn nu jelas ngeunaan naskah drama naon nu
munggaran dijieun di Indonesia. Tapi, loba panulis nu nyimpulkeun yn drama
Bebasari karya Roestam Effendi dina taun 1926 minangka naskah drama munggaran
di Indonesia.

D. Drama Modern di Sunda
Sabenerna drama modern di sunda kamekaranna teu bda jauh jeung drama
modern Indonesia sabab dipangaruhan og ku drama barat. Drama modern Sunda og
dimimitian ku nulis naskah pikeun drama tradisional nu aya di Sunda. Hal ieu
dibuktikeun ku dijieunna naskah gending karesmen Sarkam-Sarkim karya Rd. Machjar
Anggakoesoemadin dina taun 1925 nu mangrupa naskah drama munggaran di sunda nu
satuluyna disusul ku R. Mmd Sastrahadiprawira nu nyieun naskah Sempalan Babd
Tjikundul taun 1927.
Kadieunakeun, drama modern Sunda lain ngan saukur ngalarapkeun pamakan
naskah tapi og mimiti nyadur drama Barat sarta nyieun pintonan nu nyaritakeun
ngeunaan kahirupan jalma sapopo.

E. Inohong Drama Modern Indonesia jeung Sunda
1. Utuy Tatang Sontani
Gumelar di Cianjur, 1 Mei 1920 sarta tilar dunya di Moskwa 17 September 1979.
Karyana nu munggaran nya ta Tambera taun 1937. Suling dan Bunga Rumah Makan
mangrupa naskah lakon munggaran Utuy Tatang Sontani dina taun 1948. Lakon-
lakon lianna nu kasohor nya ta Awal dan Mira (1952), Sajang Ada Orang Lain
(1954), Dilangit Ada Bintang (1955), Selamat Djalan Anak Kufur (1956), Si Kabajan
(1959), jeung Tak Pernah Mendjadi Tua (1963).
2. Sri Murtono
Sri Murtono minagka Bapa Teater Indonesia nu kungsi hirup dina opat jaman
(jaman Walanda, Jepang, Revolusi, Orde Lama, jeung Orde Baru) nyieun ASDRFI
(Akademi Seni Drama dan Film Indonesia) taun 1951. Dina taun 1956 ASDRFI
mintonkeun Genderang Bhatarayudha di alun-alun Yogyakarta. ASDRFI
ngalahirkeun sababaraha inohong drama Indonesia diantarana Putu Wijaya, Maruli
Sitompul, Mein Brojo, Abdul Kadir jeung sajabana.
4. W.S. Rendra
W.S. Rendra kungsi kuliah di Jurusan Sastra Barat UGM nu satulyna neuleuman
drama jeung teater di American Academy Of Dramatical Arts. Drama-drama Rendra
miboga cicirn ngangkat tema sosial jeung politik Indonesia taun 1970 nepi ka
1980an. W.S. Rendra og mangrupa pendiri Bengkel Teater nu boga udagan
ngabebener paman-paman teater sangkan jadi aktor nu had.
5. Suyatna Anirun
Suyatna Amrun gumelar di Bandung, 20 Juli 1936. Manhna mangrupa sutradara
sarta pamaen drama nu had. Dina taun 1958 Suyatna Amrun, Jim Adilimas, Sutardjo
Wiramihardja, Tien Sri Kartini, Soeharmono Tjitrosoewono, Gigo BS jeung Adrin
Kahar nyieun Studi Klub Teater Bandung (STB) nu produktif pisan dina mintonkeun
drama. Lian ti jadi sutradara, Suyatna og mindeng narjamahkeun jeung nyadur
naskah drama barat, diantarana Musa dan Firaun (Chrisoper Fry, 1967), Burung
Camar (Anton Chekov), Prabu Randumulus (Durren mat), jeung sajabana.
6. Hidayat Suryalaga
Gumelar di Ciamis, 16 Januari 1941. Hidayat Suryalaga nu mangrupa lulusan
Fakultas Sastra UNPAD, salian ti ngajar salaku dosen tapi og aktif nyieun naskah
drama Sunda sarta ngadegkeun teater Sunda kiwari dina taun 1970an. Sajaba ti
naskah drama manhna og nulis naskah Gending Karesmn, Guguritan jeung Sajak.
Naskah drama karya HIdayat Suryalaga, diantarana: nu jadi korban, badawang,
kokok-kokok, jeung sajabana.




















BAB III
PANUTUP
A. Simpulan
Nu disebut drama modern di Indonesia nya ta drama nu ngadaptasi drama Barat.
Hampir di sakabh wilayah Indonesia kamekaran drama modern dipangaruhan ku drama
Barat boh dina sistem boh dina caritana.
B. Saran
Mahasiswa kudu leuwih maham ngeunaan papasingan teater jeung drama sangkan
aya kasepakatan intelektual.






















DAFTAR PUSTAKA

Dewojati, Cahyaningrum. 2010. Drama: Sejarah, teori dan penerapannya. Yogyakarta: Gadjah
Mada
University Press.

su.wikipedia.org/../Hidayat_Suryalaga. Digunakan pada tanggal 16 Desember 20013.

http://ppss.or.id/klipping/geliat-naskah-drama-sunda/. Digunakan pada tanggal 15 Desember
2013

makalahmajanaii.blogspot.com/2012/10/makalah-tentang-drama.html?m=1. Digunakan pada
tanggal 15 Desember 2013























DRAMA MODERN
diajengkeun pikeun nyumponan salah sahiji pancn Mata Kuliah Apresiasi Prosa dan Drama
diampu ku:
Drs. Ruswendi Permana, M.Hum.
Dian Hendrayana, M.Pd




Kelompok 3
Astri Mustika Maulida (1206271)
Irma Subantari (1202956)
Nindia Lestari (1202964)
Tanti Kusmiati (1202958)





JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH
FAKULTAS PENDIDIKAN INDONESIA
UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA
2013