Bulaklak ng Lahing Kalinis-linisan

Jose Corazon de Jesus at Florentino Collantes (1924)

1 LAKANDIWA: Yamang akoy siyang Haring
inihalal
Binubuksan ko na itong Balagtasan,
Lahat ng makatay inaanyayahang
Sa gaang !agtula ay maki!aglaban"
# Ang makasasaliy batikang makata
At ang bibigkasiy magagan$ang tula,
%agan$ang kumilos, may gata sa $ila
At kung hin$i ay ma!a!ahiya"
& Itong Balagtasay galing kay Balagtas
Na Hari ng mga %anunulang lahat,
Itoy $ating Du!long tinataag'taag
Balagtasan ngayon ang i!inamagat"
( At sa gabing itoy sa hara! ng bayan
Binubuksan ko na itong Balagtasan
Saka ang ibig kong $itoy !ag'usa!an:
B)LAKLAK N* LAHIN* KALINIS'
LINISAN"
+ ,inataagan ko ang mga makata,
Ang lalong kilabot sa gaang !agtula,
Lumita na kayot $itoy !umagitna
At magbalagtasan sa sariling ika"
- .A/).A/0: %agan$ang gabi sa
kanilang lahat
%ga nalilim!ang kaal ni Balagtas
Akoy !aru!arong may itim na !ak!ak
At nagbabalita ng masamang oras"
1 Nananaagan !o, bunying Lakan$ia,
Ang uo$ na $ating ngayoy
nagmakata,
Naging !aru!aro sa gitna ng tula
At isang bulaklak ang !ini!ithaya"
2 Sa ulilang har$ing !inanggagalingan
ko
Laon nang !anahong nagtam!o ang
bango,
Ngunit ayan bagat sa san$aling ito
Ay may kabanguhang binubuhay ako"
3 %ay ilang taon nang nagtam!o sa akin
Ang bango ng mga bulaklak sa har$in,
Luksang .aru!aro kung akoy taagin,
mata koy luhaan, ang !ak!ak koy
itim"
14 Bunying Lakan$ia, $akilang *at!ayo,
Yaring kasaiay !ag!a!yuhan ninyo,
At si Lakan'ila ang gagamitin ko
)!ang matalunton ang naglahong
bango"
11 LAKANDIWA: Sa ka!angyarihan na taglay
ko na rin
Ikinagagalak na kayoy tangga!in,
%agtuloy !o kayo at $ito sa har$in,
,ingnan sa kanila kung sino at alin"
1# .A/).A/0: Sa aking !aglangha! ay laon
nang !atay
Ang bango ng mga bulaklak sa !arang
Ngunit ang !usoy may
na!anagim!ang
Bulaklak ng lahing kalinis'linisan"
1& Ang bulaklak ko !ong !inakaiirog
)bo$ na ng gan$at !uti ang talutot
Bulaklak !o ito ng lu!ang ,agalog,
Ka!atak na luhang !angalay
kam!u!ot"
1( Kung kaya !o naman $i ko masansala
Ang taghoy ng $ib$ib na kanyang
$inaya"
%ata!os na siyay $iligan ng luha
Nang siyay umunla$, nagtago """
naala5
1+ Isang $a!it'ha!ong !alubog ang ara
Sa loob ng har$in, kamiy nagtaguan,
.aru!aro, anya kitay tatalian,
Akoy hana!in mot kung makitay
hagkan"
1- Isang !anyong !uting may $agta ng
lason
Ang sa aking matay itinaki! noon,
At ang bulaklak koy bumaba sa
$ahon,
Nagtago !a man$in at aking hinabol"
11 Hinabol'habol ko ang bango at samyo
Hanggang makarating ako sa malayo,
At nang alisin na ang taki! na !anyo
Wala si Kam!u!ot, ala yaring !uso"
12 Ang taguang biroy naging totohanan
Hanggang tunay na ngang maala sa
tana,
At ang hinag!is ko noong akoy ian,
Bali na mistula sa !agsisintahan"
13 Sa lahat ng sulok at lahat ng !anig
Ay siya ang laging lamang niring isi!,
%atulog man akoy na!a!anagini!,
%istulang nalimbag sa sugatang
$ib$ib"
#4 Sa a!at na sulok ng mun$ong !aya!a
Ang aking aninoy tulang naban$ila,
.aru!aro akong sa matay may luha,
Ang mga !ak!ak koy may !atak na
luksa"
#1 Ang sak$al kung ito, Lakan$iang
mahal,
Ibalik sa akin, !uso kong ninaka,
At kung si kam!u!ot ay aya !o
naman,
Ay ang !uso niya sa akiy ibigay"
## B)B)Y0*: Hin$i mangyayari at ang
!uso niyay
Karugtong ng aking !usong
nag$urusa,
6 .uso ni Bulaklak !ag iyong kinuha
Ang lalagutin moy $alaang hininga"
#& .usong !inagtali ng isang !ag'ibig
.ag !inaghialay ka!anga'!anganib
Dagat mat hatiin ang agos ng tubig,
Sa ngalan ng Diyos ay maghihimagsik"
#( Ang $alaang ibon na magkasintahan,
.a!aglayuin mot ka!a mamamatay,
Kambal na !ag'ibig !ag !inaghialay,
Bangkay ang umalis, !atay ang
nilisan"
#+ .aru!arong saing may !ak!ak na
itim
Waring ang mata moy
nagtataki!silim,
At sa $ahil sa $iang bali na
!aggili
Di man Kam!u!ot moy iyong
inaangkin"
#- Dinaram$am ko rin ang $inaranas mo
At sa kasaiay magkauri tayo
Ako may mayroong naaalang
bango
Ng isang bulaklak kaya na!arito"
#1 Buhat !a kanginang ikay
nangungusa!
Baat salita moy matulis na sibat,
Saka ang hana! mong mabangong
bulaklak,
Luksang !aru!aro, siya ko ring hana!"
#2 I!inahintulot mo, .aru!arong luksa,
Dalitin ko yairng matin$ing $alita"
Itulot mo rin !o, hukom na $akila,
Bubuyog sa saiy maka!agsalita"
#3 .A/).A/0: 6Di ko !inigil ang
!agsasalaysay
Lalot magniningning ang isang
katiran,
Ngunit tantuin mo na sa $aig$igan
Ang baat magan$ay !inag'
aagaan"
&4 LAKANDIWA: %agsaklita kayo at
i!alianag
Ang ubo$ ng lungkot na inyong
$inanas,
.aano at saan ninyo na!agmalas
Na ito ang siya ninyong hinahana!7
&1 B)B)Y0*: Sa isang malungkot at
ulilang har$in
Ang binhi ng isang halamay
sumu!ling,
Sa butas ng bako$ ba tahanan naming
Ay kasabay akong isinisilang $in"
&# Nang iyang halamay lumaki,
umunla$,
Lumaki akot tumibay ang !ak!ak,
At nang sa butas ko akoy makali!a$
Ang unang hinagkay katabing
bulaklak"
&& Sa kanyang talutot unang isinangla
Ang tamis ng aking halik na saria,
At sa aking bulong na matalinghaga
Na!amuka$ka$ ko ang kanyang
sanghaya"
&( Nang mamuka$ka$ na ang aking
kam!u!ot
Sa ara at gabi akoy nagtatano$,
Langgam at tutubing $uma!o sa ubo$
Sa !anibugho koy aking tinata!os"
&+ Ngayon, tan$a ko ngang kayoy
nagtaguan
Habang akoy kanlong sa isang
halaman,
Luksang !aru!aro nang ikay
maliga
Ang aking halakhak ay nakabulaha"
&- Ang inyong taguan, akala koy biro,
Kaya ang taa koy abot sa malayo,
Nganit nang sang sayay tumagos sa
!uso
Sa akin man !ala ay naka!agtago"
&1 Lumubog ang ara hanggang sa
$umilim
*ili kong bulaklak $i $umarating,
Nang kinabukasat muling nangulimlim
Ay hinana! ko na ang naalang gili"
&2 Nili!a$ ko halos ang taas ng langit
At tinalunton ko ang bakas ng ibig,
Ang kaikaan ko sa aking !ag'alis
Kung $i makitay $i na magbabalik"
&3 Sa malaong ara na nili!a$'li!a$
Dito ko natunton ang aking bulaklak,
Bukong sa halik ko kaya namuka$ka$
6Di ko !a!ayagang ma!aibang !ala$"
(4 Luksang .aru!aro, kam!u!ot na iyan
Iyan ang langit ko, !ag'asa at buhay,
Ang unang halik kong katamis'tamisan
Sa talutot niya ay nakalaraan"
(1 .A/).A/0: Hin$i mangyayaring sa isang
bulaklak
Ka!a ma!aloob ang $alaang !ala$"
Kung ika at akoy kanyang
tinatangga!
Nagkasagi sana ang kanitang !ak!ak"
(# Ika ay Bubuyog, sa unang sumilang
Nang makalabas kay saka mo
hinagkan:
Ako ay lumabas sa kanya ring
tangkay,
Sino ang mala!it sa !agliligaan7
(& )na muna akong nag'uo$ sa sanga
Na ballot ng sa!ot ng !agkaulila,
Nang buksan ng Diyos yaring mga
mata
Bulot $ahon naming ay magkasama
na"
(( Sa ugoy ng hangin sa ma$aling'ara
Nag$uruyan kaming $alaa sa
tangkay,
At kung bumabagyot malakas ang
ulan,
Ang kanya ring $ahon ang aking
balabal"
(+ Sa kanyang talutot kung may
$uma$aloy
Na !atak ng hamog, aking iniinom8
Sa $ahon $ing iyon ako nagkakanlong
Sa init ng ara sa buong magha!on"
(- .aano ngang siya ay !agkakamalan
Na kamiy lumaki sa iisang tangkay,
Kaya nga kun g akoy sa kanya
nabuhay
Ibig ko rin naming sa kanya mamatay"
(1 B)B)Y0*: Huag kang matua
sa!agkat kaniig
Niyaring bulaklak na inaaring langit,
.agkat tantuin mo sa ngalang !ag'
ibig
%alayo mat ibig, $aig ang mala!it"
(2 Saka ang sabi mong sa mutyang
kam!u!ot
Nakikiinom ka ng !atak ng hamong,
Kaunting biyaya na bigay ng Diyos,
,a!ang ng hiya mong ika ang
lumagok"
(3 Ikay isang uo$, may bulo kang
taglay8
Sa isang bulaklak lasot kamatayan,
At akong bubuyog ang $ala koy buhay
Bulong ng hiningang katamis'tamisan"
+4 .A/).A/0: Akong mala!it nay
na!i!intasan mo,
Ika na malayo naman kayay !ano7
Dala ka nang $ala, $i mo naiino,
Ay ubos na !ala ang tamis sa bao"
+1 Bubuyog na lagging may ungol at
bulong
Ay nakayayamot saan man !umaroon,
At ang kataan moy mayroong
karayom
.ano kang lala!it, $i na$uro tuloy7
+# Di ka humahalik sa mga bulaklak
,albos ng kamot9 ang siya mong liyag,
Ang mga bintanay iyong binubutas,
Doon ang bahay mo, bubuyog na
sukab"
+& Ika ay bubuyog, akoy !aru!aro,
Iyong mga bulong ay naririnig ko8
Kung $inig ng lahat nag !anambitan
mo
Hiya ni Kam!u!ot, aya na sa iyo"
+( B)B)Y0*: Kun$i iniibig ang nakikiusa!
Lalo na ang tahimik na tata!at'ta!at,
Kung ang magsalitay $i'magtamong'
!ala$
Lalo na ang $ungong $i
maka!angusa!"
++ Lili!a$'li!a$ ka na !ayaot $itto
.asagilang'bingit, at !atana'tao,
.ag liga'matan$a sa !anahong ito
.agtataanan ka ng liligaan mo"
+- Ikay !aru!aro, ako ay bubuyog
Nilang ka sa tangkay, ako ay sa bako$,
Ngunit saang !anig nitong sansinukob
Nakakatuaan ang !aris mong uo$7
+1 Saka, .aru!aro, $a!at mong
malamang
Sa mulat mula !ay 6$i ka minamahal,
Ang !anyong !anali nang ika ay
tak!an
Ika ang may sabing may lason !ang
taglay"
+2 .A/).A/0: *anyan ang hinalang namuga$
sa $ib$ib
.agkat na!aliga ang aking
!angmasi$,
Hin$i !ala lasot $agta ng !ag'ibig
Ang sa aking !anyoy kanyang i$inilig"
+3 B)B)Y0*: Da$ayain ka ngat taksil
kang talaga
At sa mga $ahoy nagtatago ka !a"
-4 .A/).A/0: Kung akoy $inayat ika ang
tataa
Sa taglay kong bulo nilason na kita"
-1 B)B)Y0*: .agkat ikay taksil, akin si
Kam!u!ot
Siyay bulaklak ko sa tabi ng bako$"
-# .A/).A/0: Bulaklak nga siyat akoy kanyang
uo$":
-& LAKANDIWA: ,igil na Bubuyog, tigil
.aru!aro,
Inyo nang akasan iyang !agtatalo8
Yamang $i'malaman ang may'ari nito,
Kam!u!ot na iyay !aghatian ninyo"
-( B)B)Y0*: Ka!ag hahatiin ang aking
bulaklak
Sa kay .aru!aroy ibigay nang lahat8
Ibig ko !ang akoy magtiis ng hira!
Kaya ang talutot niya ang malagas"
-+ .A/).A/0: Kung hahatiin !oy ayoko rin
naman
.agkat !ati akoy kusang
mamamatay8
Kabyak na kam!u!ot, aanhin ko iyan
Buo o ala ngunit akin lamang"
-- LAKANDIWA: %aging si Solomong kilabot
sa $unong
Ditoy masisira sa gaang !aghatol8
Ka!a nagnanasa, ka!a naghahabol,
Ngunit kung hatiiy ka!a tumututol"
-1 i!ahintulot !ong sa mutyang narito
Na siyang kam!u!ot sabihin kung sino
Kung sino ang kanyang binigyan n
goo,
0 kung si Bubuyog, o kung si
.aru!aro"
-2 KA%.).0,: Ang kasintahan koy ang luha
ng langit
Ang ara, ang Buan sa gabing
tahimik,
At si Bbuyog !ot .aru!arong buki$,
Ay ka!a hin$i ko sila iniibig"
-3 .A/).A/0: %atanong nga kita, sinta kong
bulaklak,
Limot mo na baga ang aking !agliyag7
Limot mo na bagang sa buong
mag$amag
.ina!ayungan ka ng $alaang
!ak!ak7
14 KA%.).0,: ,ila nga, tila nga sa akiy
mayroong
Sa hambog ng gabi ay may
nagkakanlong,
Ngunit akala koy $ahon lang ng kahoy
At $i inakala na sinuman yaon"
11 B)B)Y0*: At ako ba, %utya, hin$i mo na
bati$
Ang mga bulong kot $aing ng !ag'ibig
Ang akin bang samo at mga !ahibik
Na bulong sa iyoy $i mob a narinig7
1# KA%.).0,: ,ila nga, tila nga akoy may
na!ansing
Daing at !anaghoy na kung saan
galling,
Ngunit akala koy !as!as lang ng
hangin
At $i inakala na sinumat alin"
1& .A/).A/0: Sa minsang ligayay tali ng
kasuno$
%aka!itong lumbay o hanggang
mata!os"
1( .A/).A/0: Dito na!atunayan yaong
kaikaan
Na ang !agliliyoy nasa kagan$ahan"
1+ B)B)Y0* at .A/).A/0: ang isang sanglang
naian sa akin
Ay $i mananaka mag!ahanggang
libing"
1- LAKANDIWA: Ang hatol koy ito sa
$alaang hibang
Nabali nang hin$i kinababalian8
Yamang ang !anahon ay inyong
sinayang
Kayat narara!at na ma!arusahan"
11 Ika ay tumula ngayon, .aru!aro
Ang iyong tulain ay :.agbabalik; mo,
At ang :.asalubong; sa babaing lilo,
Bubuyog, tulainm, ito ang hatol ko"
<!agkata!os tumula ni .aru!aro=
12 LAKANDIWA: Sang'ayon sa aking
inilag$ang hatol,
Ay ika Bubuyog ang tumula ngayon8
Ang iyong tulain ay ang :.asalubong;
Ng kabuhayan mong tigib ng
linggatong"
<.agkata!os tumula ni Bubuyog=
13 %inahal namit sinisintang bayan,
Sa ngayoy ta!os na itong Balagtasan8
At kung ibig ninyong sila ay hatulan,
Hatulan na ninyo !ag$ating ng bahay"