Malzeme htiya Planlama

(MRP)
MRP
MRP sistemi, talep tahmini sonular ve
onaylanm siparilere gre hazrlanan
ana retim izelgesi ile yola kan, bu bilgi
ile birlikte stok bilgilerini, rn ile ilgili temel
bilgileri ve nceki MRP sonularn
kullanarak retim emirleri ve satn alma
siparii planlar hazrlayan bir yazlm
sistemidir.
Baml talep yaps dikkate alnarak
uygulanan sipari verme sistemlerinin
gelime sreci:
Toplu gereksinim planlamas
Malzeme ihtiya planlamas (MRP)
retim kaynaklar planlamas (MRPII)
Kurumsal kaynak planlamas (ERP)
Tedarik zinciri ynetimi
MRP sisteminin amalar
MRP sistemi, belirli retim plann gerekletirmek iin hangi
malzeme ne miktarda tedarik edilmelidir sorusuna cevap arar.

MRP sisteminin ana amalar:
Stoklarn planlanmas ve denetlenmesi
Malzemelerin istenilen zamanda fabrikada olmasn salayarak
sistemde en az stoun bulundurulmas
retim, datm ve satn alma eylemlerinin planlanmas, dier bir
deyile, hangi paralarn ne zaman satn alnacann/retileceinin
belirlenmesi;
Parann bulunabilirlii ve teslim tarihleri hakkndaki en gncel
bilgilere dayanarak, izelgeleme ve kontrol ilevleri iin nceliklerin
saptanmas.
MRP sisteminin ktlar
Satn alma siparii talepleri
emri talepleri
Yeniden izelgeleme emirleri
ptal etme uyarlar
MRP sisteminin girdileri
Planlama dnemi iin hazrlanm ana retim izelgesi
ve/veya rn siparileri
Tm stok birimlerini ieren stok bilgileri dosyas
Her para iin retim sresi veya satn alma
malzemeleri iin tedarik sreleri
rn aac bilgileri dosyas
Planlanm ve/veya alm i emirlerinin/satn alma
siparilerinin miktar ve zamanlar
Yedek para talepleri (dorudan doruya mteri
talebiyle belirlenen eler) iin planlama dneminde
ngrlen talep miktarlar
Belirli operasyonlar iin sz konusu olan olas fire
oranlar
rn aac
rn aac (A), bir rnn retimi iin
gereken malzemelerin listesidir.
Kurutma tamburu
Montaj


D 70524
Boru ve
mil
montaj


T 19862
Dili




S 44381
Mil ( aft )




S 11844
Segman




R 21174
Yatak




B 44718
1 adet 1 adet 3 adet 2 adet 1 adet
Seviye kodlamas
Seviye 0: bitmi rn
Seviye 1: seviye 0 rnnn dorudan
bileeni. Kendi bana satlabilir bir rn
Seviye n: seviye (n 1) parasnn
dorudan bileeni. Kendi bana satlabilir
bir rn
rn aac eitleri
Mhendislik rn aac (MA): rn zerinde yaplan
revizyonlar gsterir. Revize edilen malzemelerin eski ve
yeni ekillerini belirtir.

retim rn aac (A): retim akn gsterir.
Dorudan yaplan retimi yanstr. MA daki revizyonlar
yaama geirilir.

Varyant rn aac (VA): iki rn aac
karlatrldnda aralarndaki tek fark, iki ayr rn
trnn rengini belirten zel paralardr.

Modler rn aalar: benzer rnlerin malzeme
gereksinimlerinin hesaplanmasnda kullanlan aalardr.

rn aacnn blmlere gre kullanm
nedenleri
Blm Kullanm nedeni
retim rnn nasl oluturulduunun, yani malzeme kullanm
miktarlarnn ve rotalarnn gsterilmesi
Satn alma Depo retimde kullanlan stok malzemelerinin belirlenmesi
Planlama rn oluturan malzemelerin tedariinin planlanmas ve
zaman baznda izelgelenmesi
Finans ve muhasebe rnn maliyetinin belirlenmesi ve genel retim giderleri
yklemesi iin gerekli katsaylarn oluturulmas
Kalite gvence Bir rn iin tm malzemeler baznda kalite planlarnn
oluturulmas ve izlenmesi
Sat Sat yaplan rnde kullanlan malzemelerin
incelenmesi
Sat sonras hizmet rn iin gerekli yedek paralarn belirlenmesi
Gvenlik stou
Malzeme ve para gereksinimi, retim programna bal
ve kesin deerler olarak hesaplanr.

Talepteki dalgalanmalar ve tedarikteki gecikmeleri belirli
bir gvenle karlayabilmek iin, malzeme gereksinim
programna gvenlik paylarnn eklenmesini gerektirir.

Gvenlik stou, sadece son rn seviyesinde deil, alt-
para ve malzemeler seviyesinde de sz konusu olabilir.
Tedarik sresi
Satn alnacak paralar iin;
Satn alma sipariinin verilmesi ile, malzemenin teslim
alnmas arasndaki sre

retim yoluyla tedarik edilecek paralar iin;
Bekleme: operasyon grmek/yer deitirmek zere
beklerken geen sre
Hazrlk: operasyona hazrlanrken geen sre
lem: ilenirken geen sre
Tama: bir sonraki operasyona tanrken geen
sre
rnek
Tabloda bir montaj parasna ilikin net
gereksinim program gsterilmektedir.
rnek iin stok ve net gereksinim durumlar
Gereksinim hesaplanmasn karmaklatran etmenler
rn, para ve alt-montaj stok kalemlerinin birden fazla retim
dzeyinden olumas
Net gereksinimlerin, uygun parti byklne getirilerek,
gerektiinde gereksinim dneminden farkl dnemlerde sipari
edilmesi
rn oluturan stok kalemlerinin her birinin, farkl tedarik srelerine
sahip olmalar
Herhangi bir stok kaleminin son rnn bir ka dzeyinde birden
kullanlmasndan kaynaklanan oklu gereksinimler
Herhangi bir stok kaleminin birden fazla rn veya parada
kullanlmasndan kaynaklanan oklu gereksinimler
Stok kalemlerinin bir ksmnn retim sreleri srasnda fire vermesi
Planlama dnemi boyunca son rn gereksinimlerinin
zamanlamasnn yaplmas
MRP sisteminde, malzemenin konumunu
tanmlayan stok durumu eleri
Brt gereksinim miktar
Var olan kullanlabilir stok miktar
Beklenen sipari miktar
Net gereksinim miktar
Planlanan sipari miktar
Tedarik sresi dikkate alnarak planlanan
sipari program (X in tedarik sresi 2 hafta)
Grafik yntem
A
B (2) C ( 3 )
D ( 1 ) E ( 2 ) D ( 2 ) F ( 2 )
DZEY 0
DZEY 1
DZEY 2
B, C, D, E ve F den
elimizde srasyla 112,
157, 50, 75 ve 421 adet
kullanlabilir stok varsa
rnek
Aadaki ekilde rn aalar verilen A ve Q
rnlerinin sipari planlar belirlenmek
istenmektedir. A rnnden 8. gnde 103, Q
rnnden 7. gnde 200 adet retilmi olmas
gerekmektedir. Eldeki stoklar A, Q, B, C ve E
iin srasyla 18, 6, 10, 20 ve 30 adettir. Dnem
sonuna kalacak stoklarn A iin 5, Q iin 6 adet
olmas istenmitir. A rnnden zel bir nedenle
10 adet rezervasyon yaplmtr. D ve E
hammaddeleri srasyla 200 lk ve 500 lk
partiler halinde sipari edilebilmektedir. Bu
durum iin sipari plann hazrlaynz.
Matris Yntem
Malzeme ihtiya planlamasnda
sipari miktarlarnn hesaplanmas
Sipari plan, net gereksinim program
esas alnarak yaplr.
Gereksinim programn gerekletirmek
iin ne zaman ve ne miktarda sipari verilir
Sipariin verilme zaman, parann tedarik
sresiyle tanmlanr.
Sipari miktar belirleme yntemleri
Gereksinim kadar sipari miktar (Lot For Lot) yntemi
Sabit sipari miktar (fixed order quantity FOQ) yntemi
Ekonomik sipari miktar (economic order quantity
EOQ) yntemi
Deitirilmi ekonomik sipari miktar (MEOQ) yntemi
Sabit dnem miktar (FPQ) yntemi
Dnemsel sipari miktar (POQ) yntemi
En dk birim maliyet (LUC) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari miktar 10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 -- 10
Sipari verme maliyeti: C = 300 pb/sipari
Elde bulundurma birim maliyeti: H = 2 pb/(adet*dnem)
Gereksinim kadar sipari miktar (Lot For
Lot) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari miktar 10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari miktar 10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 -- 10
Planlanan stok miktar -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
Sipari maliyeti = 11*300 = 3.300 pb
Elde bulundurma maliyeti = 0*2 = 0 pb
Toplam maliyet = 3.00 + 0 = 3.300 pb
Sabit sipari miktar (fixed order quantity
FOQ) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari miktar 10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari miktar 100 -- -- -- 100 200 200 300 200 -- -- 100
Planlanan stok miktar 90 80 65 45 75 95 45 75 45 5 5 95
Sipari maliyeti = 7*300 = 2100 pb
Elde bulundurma maliyeti = 720*2 = 1440 pb
Toplam maliyet = 2100 + 1440 = 3.540 pb
Ekonomik sipari miktar (economic
order quantity EOQ) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari
miktar
10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari
miktar
166 -- -- -- -- 166 223 270 230 166 -- --
Planlanan stok
miktar
156 146 131 111 41 27 0 0 0 126 126 116
*
(2*( * ) / 2*(300*92, 083) / 2 166 ESM C D H
D* (ortalama dnemsel talep miktar)
= (10+10+15+20+70+180+250+270+230+40+10)/12 = 1105/12 = 92,083 adet
Sipari maliyeti = 6*300 = 1800 pb
Elde bulundurma maliyeti = 980*2 = 1960 pb
Toplam maliyet = 1800 + 1960 = 3.760 pb
Deitirilmi ekonomik sipari miktar
(MEOQ) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari
miktar
10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari
miktar
125 -- -- -- -- 180 250 270 230 50 -- --
Planlanan stok
miktar
115 105 90 70 0 0 0 0 0 0 10 0
Sipari maliyeti = 6*300 = 1800 pb
Elde bulundurma maliyeti = 400*2 = 800 pb
Toplam maliyet = 1800 + 800 = 2.600 pb
Sabit dnem miktar (FPQ) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari
miktar
10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari
miktar
20 -- 35 -- 250 -- 520 -- 270 -- 10 --
Planlanan stok
miktar
10 0 20 0 180 0 270 0 40 0 10 0
Sipari maliyeti = 6*300 = 1800 pb
Elde bulundurma maliyeti = 530*2 = 1060 pb
Toplam maliyet = 1800 + 1060 = 2.860 pb
Dnemsel sipari miktar (POQ) yntemi
Ekonomik dnem says hesaplanr ve her seferinde bu sayya eit dnem
gereksinimini karlayacak ekilde sipari verilir. Yntemin aamalar;
ESM deeri hesaplanr
Toplam PSM deeri, ESM ye blnerek ekonomik sipari says bulunur.
Toplam dnem says, ekonomik sipari saysna blnerek sipari verme
aral bulunur. kan sonu ondalkl ise, talep yaps dikkate alnarak bir
st yada alt tamsay deere yuvarlatlr.

rnek iin,
PSM deerlerinin toplam = 1105 adet
Ekonomik sipari miktar = 166 adet/sipari
Ekonomik sipari says = 1105/166 = 7 sipari (m=D/Q)
Sipari verme aral (sipariler aras sre) =12/7 = 1,714 dnem/sipari
(T=Q/D)
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari
miktar
10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari
miktar
20 -- 35 -- 70 180 250 270 280 -- -- --
Planlanan stok
miktar
10 0 20 2 2 2 2 2 50 10 10 0
Sipari maliyeti = 7*300 = 2100 pb
Elde bulundurma maliyeti = 100*2 = 200 pb
Toplam maliyet = 2100 + 200 = 2.300 pb
En dk birim maliyet (LUC) yntemi
Dnem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Planlanan sipari
miktar
10 10 15 20 70 180 250 270 230 40 0 10
Verilen sipari
miktar
125 -- -- -- -- 180 250 270 230 50 -- --
Planlanan stok
miktar
115 105 90 70 0 0 0 0 0 10 10 0
Sipari maliyeti = 6*300 = 1800 pb
Elde bulundurma maliyeti = 400*2 = 800 pb
Toplam maliyet = 1800 + 800 = 2.600 pb
Sipari miktarlarnn hesaplanmasnda
kullanlan yntemlerin deerlendirilmesi
MRP baml talep yapsna sahip malzemenin sipari planlamasnda uygun
ve etkin bir sistemdir.
retim programn hem onaylanm siparie hem de sat tahminlerine gre
yapmak olanakldr
Tm malzeme sistemine uygulanabilen btnleik bir yapya sahiptir
Stoklar uygun dzeyde veya ok az tutulabilir
Stok yokluu durumlarna kar ok nceden nlem almak olanakldr
Sipari verme ve hazrlk maliyetlerinin dk olduu retimde daha etkilidir
Mutlaka bilgisayar destei ile uygulanmaldr
Talep deiikliine, ana retim izelgesinde yaplacak dzeltmelerle yant
verebilir
Planl ve egdm kolay bir sistem olduu iin kaynak kullanm
verimliliklerini arttrmak olanakldr
Daha salkl teslim tarihi szleri vermek ve mteri ilikilerinin dzeyinin
ykseltilmesi olanakldr
Karmak ve byk sistemlerde eksiklikler olabilir ve uygulama zorluklar
kabilir
Planlanan sipariler ile retim kapasiteleri arasndaki ilikiyi kontrol
etmemektedir
MRP sisteminin zellikleri, yararlar ve
sakncalar