WEB 2.

0
SEMINARSKI RAD
www.BesplatniSeminarskiRadovi.com
0
S A D R A J
1. UVOD 2
2. POJAM WEB 2.0 3
3. HISTORIJA: OD WEB 1.0 DO WEB 2.0 3
4. KARAKTERISTIKE WEB 2.0 6
5. PODJELA WEB 2.0 7
5.1. Blog 7
5.2. Podcast 8
5.3. iki !
5.". #r$%tveni &ookmarking 10
5.5. #r$%tveno $mre'avan(e 11
5.5.1. )*Space 12
5.5.2. +lickr 12
5.5.3. +ace&ook 13
5.5.". ,o$-$&e 1"
6. KRITIKA 1"
7. MARKETIN U SO!IJALNIM MEDIJIMA 15
7.1. +ace&ook marketing 17
7.2. -witter marketing 17
7.3. ,o$-$&e marketing 18
7.". Blogovi i marketing 18
7.5. Podcasti i marketing 1!
7.6. .ta (e /initi marketerima0 1!
". #AKLJU$AK 20
LITERATURA 21


1
1. UVOD
1e$ta'iva potre&a l($di 2a manip$liran(em in3ormaci(ama ima kori(ene $ daleko( pro%losti4
kada (e /ov(ek po/eo da kodira glasove klinastim pismom (o% $ 5avilon$4 a kasni(e i na
papir$s$ $ Starom 6gipt$. -o s$ mo'da i prvi kori(eni in3ormacioni7 te7nologi(a. Ra2vo(
in3ormacioni7 i kom$nikaci(ski7 te7nologi(a toliko (e napredovao4 da (e danas gotovo
nemog$8e 2amisliti 'ivot &e2 komp($tera4 9nterneta4 kako $ svakodnevnom 'ivot$4 tako i $
&$siness$.
:d po(ave 9nterneta i orld ide e&a ;< 1!!0. godine4 pa sve do 200". godine kada
se koncept e& 2.0 prvi p$t po(avio4 veliki &ro( korisnika ni(e &io $ mog$8nosti da aktivno
s$d(el$(e $ kreiran($ i organi2aci(i sadr'a(a ko(i se po(avl(ivao na we&$. -$ /in(enic$ $
kori(en$ mi(en(a4 po(ava paradigme na2vane e& 2.0. =ednom re/enicom de3inirati %ta sve
o&$7va8a e& 2.04 gotovo (e nemog$8e. 1aime4 radi se o novi(o( ver2i(i we&a4 ko(a se ne
odnosi na $napre>en(e te7ni/ki7 speci3ikaci(a4 ve8 o prom(eni na/ina na ko(i se we& kao
plat3orma koristi.
?asopis -ime $ svom i2dan($ od 18. decem&ra 2006. godine na svo(o( naslovno( stani i2a&rao
(e @te&eA4 odnosno svakog od nas ko(i koristimo ili stvaramo sadr'a(e na we&$4 2a oso&$
godine. 1aslovnica /asopisa sasto(ala se od &i(ele tastat$re s ogledalom na m(est$ monitora $
ko(em (e svaki /itatel( mogao vid(eti svo( vlastiti odra2. -a naslovnica odra'avala (e da (e
2006. godina4 godina we&a i to nove4 po&ol(%ane4 korisni/ki generirane dr$ge ver2i(e we&a.
1
)edi(sko pra8en(e e& 2.0 se koncentrira na 2a(edni/kim aplikaci(ama kao %to s$ &logovi4
dr$%tvene mre'e4 podcasting.
B ovom seminarskom rad$ nasto(imC poka2ati da (e e& 2.0 p$no vi%e od samo sk$pa novi7
@coolA aplikaci(a i $sl$gaD dati odgovore na pitan(a po /em$ se to e& 2.0 $sl$ge
3$ndamentalno ra2lik$($ od pret7odni7 we& sadr'a(a4 te osvrn$ti se na nove trendove i
dr$%tveni aspekt e& 2.0 prist$pa.
:va( rad da(e prika2 koncepta e& 2.0 sa n(egovim na(2na/a(ni(im aplikaci(ama. B dr$gom
poglavl($ da(em kratki 7istori(ski osvrt na to kako (e sve po/elo. B tre8em poglavl($ opis$(em
glavne karakteristike ko(e ga ra2lik$($ od pret7odnika e& 1.0. B /etvrtom poglavl($ opisane
s$ kl($/ne e& 2.0 aplikaci(e i $sl$ge4 te opis na(pop$larni(i7 dr$%tveni7 mre'a. B 2adn(em
poglavl($ opis$(em kako se po(ava e& 2.0 odra2ila na marketing.
1
92vorC Slavo( Ei'ek4 : nasil($4 1aklada F(evak4 2008.god4 p. 33
2
2. POJAM WEB 2.0
1eki ga kritik$($4 neki ga di'$ $ 2vi(e2de4 neki s$ opre2ni... Po(am ko(i (e samo nakon godine
i po od svog po(avl(ivan(a 200" G te imao vi%e od !45 miliona navoda na Hoogle$. Po(am ko(i
(e donio prom(ene $ na/in$ na ko(i koristimo we&. Postavl(a se pitan(e4 %ta 2apravo 2na/i ta(
e& 2.00 #a li se radi o &esmisleno( marketin%ko( po%tapalici ili prirodno( evol$ci(i
dosada%n(eg we&a0 Prema &ro($ $ samom na2iv$ da se 2akl($/iti da se radi o neko( novo(4
@dr$go( ver2i(iA we&a nadogra>enog 3$nkcionalno%8$ ko($ pri(e ni(e imao.
1a(ispravni(a &i &ila de3inici(a prema :IReill*$C @ e& 2.0 (e di(el(en(e i otvorenost dostign$ta
kro2 korisni/ki generiran sadr'a( kao %to s$ soci(alne mre'e4 &logovi i wiki.A 9li @e& 2.0 (e
poslovna revol$ci(a $ komp($tersko( ind$stri(i $2rokovana tretiran(em mre'e kao plat3orme i
nasto(an(e da se s7vate pravila $sp(e7a na to( plat3ormiA
2
Prema ikipedi(iC Ae& 2.0 (e trend $ orld ide e& te7nologi(i &a2iran na
soci(ali2aci(sko( noti ko(a korisnicima omog$8ava s$d(elovan(e $ kreiran($ sadr'a(a we&a.A
Bkratko re/eno4 radi se o we&$ sl(ede8e generaci(e gd(e se we& tretira kao plat3orma ko(a
korisnicima omog$8$(e interakci($4 (ednostavno pra8en(e4 ali i 2a(edni/ko $/estvovan(e $
kreiran($ sadr'a(a. #akle4 ne radi se o novinama $ samo( internet te7nologi(i4 pri(e &i se moglo
re8i da e& 2.0 mi(en(a na/in na ko(i l($di do'ivl(ava($ i koriste 9nternet. Pos(etioci nis$ vi%e
pasivna p$&lika4 ko(a samo prima in3ormaci(e4 ve8 $/estv$($ $ stvaran($4 dop$n(avan($ i
di(el(en($ sadr'a(a.
?itava 3ilo2o3i(a e& 2.0 mo'e stati $ dvi(e na((ednostvni(e re/enice ko(e opis$($ e& 2.0C
@e& 2.0 (e napravl(en od l($di.A
@e& 1.0 (e vodio l($de do in3ormaci(a4 dok e& 2.0 vodi in3ormaci(e do l($di.A
Sama de3inici(a e& 2.0 2a sve korisnike 2apravo (e ne&itna. :no %to (e va'no (e n(egova
3$nkcionalnost4 odnosno %ta korisnik do&i(a sa n(ime4 a do&itaka (e 2aista mnogo. e& 2.0 8e
svakako ostati 2apam8en kao 3enomen ko(i (e $veliko promi(enio na/in na ko(i primamo4 ali i
serviramo in3ormaci(e.
3. HISTORIJA: OD WEB 1.0 DO WEB 2.0
#a li 2aista e& 2.0 2na/i revol$ci($ $ na/in$ na ko(i koristimo we&0 Ja i2$mitel(a we&Ga4 Sir
-im BernersGFeeGa4 svakoko ne. 1a pitan(e da li se e& 2.0 ra2lik$(e od onoga %to &i se moglo
na2vati e& 1.04 n(egov odgovor (e &ioC
@Kpsol$tno ne. S$%tina e&Ga 1.0 (e $ pove2ivan($ l($di. -o (e interaktivni prostor i mislim da
(e e& 2.0 dio 'argona4 niko ni ne 2na %ta to 2apravo 2na/i. Japravo4 2nate4 ova( e& 2.04 to
2na/i kori%ten(e standarda ko(i s$ proi2vedeni od strane svi7 ti7 l($di ko(i rade na e& 1.0.A
3
2
#ost$pno na 7ttpCLLoreill*.comLwe&2Larc7iveLw7atGisGwe&G20.7tml
3
#ost$pno na podcast$ 7ttpCLLwwwG128.i&m.comLdeveloperworksLpodcastLdwiLcmint082206.
tMt
3
-ako2vani e& 1.0 (e nedvosmisleno postao (edan od na(2na/a(ni(i7 po(mova po/eka 21.
vi(eka4 2a7val($($8i ko(em danas ve8ina medi(a4 $kl($/$($8i novine4 -54 radio4 m$2ik$ ili
kom$nikaci(ska sredstva pop$t maila4 c7ata ili tele3ona /ine (edno tkivo.
e& (e prvo&itno 2ami%l(en kao internetski servis na ko(em 8e na$/nici mo8i o&(avl(ivati svo(e
materi(ale i ko(i 8e &iti dost$pni 2a pretra'ivan(e i pregledavan(e svim 2ainteresiranim
korisnicima. orld ide e& 2apo/in(e sa svo(im po/ecima (o% 1!80 godine4 $ %vicarskom
N6R1G$4 organi2aci(i 2a n$klearna ista'ivan(a4 gd(e (e -im BernersGFee 2apo/eo sa radom na
svo(o( ide(i tada na2vano( 61OB9R6. B april$ 1!!3. godine N6R1 (e o&(avio da 8e orld
ide e& &iti slo&odan sistem 2a svakog &e2 naknada 2a kori%ten(e. orld ide e& (e
sistem stranica ko(e s$ me>$so&no pove2ane ve2ama na2vanim 7*perlinkovi4 te sl$'i 2a prika2
dok$menata $ 7*perteMt 3ormat$ na ekran$ komp($tera $2 distri&$ci($ p$tem 9nterneta.
e& 1.0 i2 dana%n(e perspektive (e &io stati/an medi(4 sli/an %tampi samo $ digitalnom o&lik$ i
n(egova (edina prednost (e &ila $ &r2ini pretra'ivan(a. 9nterakci(a ni(e &ila va'na $ to vri(eme4
&itno (e &ilo prika2ati in3ormaci($ i predo/iti (e /itatel($. 5lasnik stranice (e &io ta( ko(i kreira
sadr'a( i $ odgovara($8o( 3ormi (e postavl(a na we& site4 a pos(etioci s$ ti ko(i site pos(e8$($
iskl($/ivo $ in3ormativne svr7e. =edini na/in kom$nikaci(e sa vlasnicima siteGa4 sa cil(em
ostavl(an(a $tisaka i pri(edloga4 o&avl(ao se p$tem kontakt strane4 a vlasnik &i odl$/ivao o
dal(im akci(ama povodom isti7. S o&2irom na to da s$ stranice n$dile samo in3ormaci(e sli/no
kn(igama ili novinama4 mogli &i e& 1.0 na2vati in3ormaci(skim silosima.
+ormali2aci(a termina i koncepta e& 2.0 ve2$(e se 2a ime -ima :IRa(li(a ;-im :IReill*<.
Stvaran(e koncepta re2$ltiralo (e odr'avan(em tri e& 2.0 kon3erenci(e $ San +rancisk$ $
okto&r$ 200". i 2005.godine4 dok (e tre8a kon3erenci(a &ila odr'ana po/etkom novem&ra
2006.godine. 1a kon3erenci(ama se govorilo o tome da se aktivnosti korisnika oko generiran(a
sadr'a(a4 $ o&lik$ ide(a4 teksta4 videa ili slike4 mog$ @$pregn$tiA $ stvaran(e vri(ednosti.
9denti3icirali s$ odre>ene sm(ernice ko(e se mog$ karakterisati kao dr$%tvena te7nologi(a
pop$t s$d(elovan(a4 korisnik kao saradnik4 kori%ten(e snage mno%tva4 &ogata korisni/ka
isk$stva itd. -re&a naglasiti da ove sm(ernice same po se&i ne predstavl(a($ we& ;r<evol$ci($.
Pao %to (e -im BernersGFee naglasio4 sposo&nost 2a proved&$ se temel(i na tako2vanim e&
1.0 standardima. :d tog vremena4 po(am e& 2.0 (e prona%ao svo(e m(esto $ leksikon$4 200!.
Hlo&al Fang$age )onitor ga (e proglasio milionitom engleskom ri(e/($.
Sam tvorac koncepta e& 2.04 -im :IReill*4 ni(e ni pok$%ao de3inirati ova( po(am4 ve8 ga (e
pok$%ao o&(asniti pomo8$ ta&ele ko(a prika2$(e evol$ci($ e&a i2 1.0 $ 2.0.
"
W%& 1.0 W%& 2.0
5
#o$&leNlick Q provider oglasa ko(e vlasnik
we&a sam &ira
Hoogle KdSense Q oglasi se a$tomatski
&ira($ na osnov$ sadr'a(a stranice
:3oto Q po7rana i ispis 3otogra3i(a +lickr Q ra2m(ena 3otogra3i(a
Kkamai Q we& cac7e Bit-orrent protokoli
mp3.com Q )P3 p(esme 1apster Q PeerGtoGPeer gla2&eni servis
Britannica Q online enciklopedi(a ikipedia Q otvorena enciklopedi(a
:so&ne we& stranice Blogovi
evite.com Q Preiran(e po2ivnica Bpcoming.org Q (avni kalendar
)anip$laci(a domenama :ptimi2aci(a stranica 2a tra'ilice
Bro(a/ pos(eta Nost Per Nlick ;NPN< ogla%avan(e
Screen Scraping e& servisi ;R)F<
P$&lis7ing ;p$&liciran(e< Participation ;s$d(elovan(e<
N)S Q $pravl(an(e sadr'a(em iki Q 2a(edni/ko $re>ivan(e
e& direktori(i ;taksonomi(a< Pategori2aci(a sadr'a(a ;tagging<
Stickiness ;privla/en(e pos(eta< S*ndication Q RSS
T'&(% 1: P)%('* +' W%&' 1.0 ,' W%& 2.0 -'-. /' 0%12,2)' T23 O4R%2((5
e& 2.0 donio (e ne%to novo Q s$d(elovan(e korisnika $ 2a(edni/ko( i2radi stranice. #ok (e
e& 1.0 i2rada stranica &ila komplikovana i $kl($/ivala p$no 2nan(a o S-)F kod$4 2.0
3ilo2o3i(a to $ potp$nosti eliminira i donosi ve8 gotova r(e%en(a $ o&lik$ so3tvera sa ko(im se
svaki po(edinac 'el(an stvaran(a sadr'a(a mo'e $kl($/iti i &r2o ga po/eti pisati.
Same 2.0 stranice ne ra2lik$($ se pret(erano od e& 1.0 stranica po i2gled$ i di2a(n$. .tavi%e4
$ e& 1.0 di2a(n (e (edan od 3aktora privla/en(a pos(etilaca4 dok $ e& 2.0 svi(et$ samo
privla/en(e ni(e toliko va'no koliko n(i7ova mog$8nost s$d(elovan(a $ kreiran($ sadr'a(a.
:snovna ide(a i2rade 2.0 stanica (e (ednostavnost4 dr$gim ri(e/ima @man(e (e &ol(eA. Bpravo (e
interaktivnost na(ve8a prom(ena i prednost ko($ e& 2.0 donosi $ odnos$ na klasi/ni we&.
Pos(etioci vi%e nis$ p$&lika4 p$ki i pasivni primatel(i in3ormaci(a4 ve8 s$d(el$($ $ n(i7ovom
stvaran($4 dop$n(avan($4 modi3iciran($ i preno%en($.
Ja pravilno pore>en(e ni(e dovol(no $2eti $ o&2ir samo te7ni/ke ra2like i2me>$ e& 2.0 i
n(egovog pret7odnika e& 1.04 ve8 i ostaleC
6
T'&(% 2: R'*(2-% 2*3%67 W%& 1.0 2 W%& 2.0
4. KARAKTERISTIKE WEB 2.0
:snovne karakteristike e& 2.0 modela s$C stvaran(e sadr'a(a od strane velikog &ro(a
korisnika4 n(i7ovo pove2ivan(e $ interesne gr$pe4 inten2ivna kom$nikaci(a4 saradn(a i
ra2m(ena in3ormaci(a $n$tar gr$pa.
#al(e4 ono %to &e2 dvo(&i karakteri2ira e& 2.0 (e sl(ede8eC
Pori%ten(e we&a kao plat3orme Q %to korisnicima omog$8$(e rad s aplikaci(ama
pomo8$ we& preglednika neovisno o m(est$ ili komp($ter$ ko(e koriste
S$d(elovan(e korisnika4 interaktivnost i kom$nikaci(a
Sama s$%tina e& 2.0 (e da korisnike potakne da da($ svo( doprinos nekom we&
sadr'a($4 o2na/avan(em4 oc(en(ivan(em ili di(el(en(em
Kspekti dr$%tvenog $mer'avan(a ko(e 2a cil( ima pove2ivan(e odre>ene sk$pine l($di te
$pre2an(e kolektivne inteligenci(e $ svr7$ stican(a kolektivnog 2nan(a
Bogat gra3i/ki inter3e(s reali2iran pomo8$ te7nologi(a pop$t K(aMa ko(i omog$8$(e
&r'e $/itavan(e we& stranica
:d mno%tva karakteristika i prednosti ko(e (e sa so&om doni(ela e& 2.0 te7nologi(a
i2dva(amo i mog$8nost pretrage stranica po kl($/nim ri(e/ima4 linkovi ko(i vode do ve2ani7
po(mova4 gr$pno kreiran(e i odr'avan(e sadr'a(a4 kategori2aci(a po(mova radi lak%eg
snala'en(a4 dinami/an sadr'a(4 metapodaci. )o'da na(&itni(a karakteristika e& 2.0 (este
prela2 sa stati/ki7 we& stranica na korisni/ke we& stranice4 odnosno stranice ko(e mog$
$re>ivati i kra(n(i korisnici.
7
5. PODJELA WEB 2.0
Bilo &i do&ro mo8i odgovoriti na pitan(e tipaD :d /ega se e& 2.0 2apravo sasto(i0 Kli gotovo
(e nemog$8e dati (edinstven odgovor. )nogo (e we& aplikaci(a ko(e o&(edin($($ karakteristike
e& 2.0. Radi se o $sl$gama nastalim kom&inaci(om internetski7 te7nologi(a i standarda4 a ne
o samim te7nologi(ama kao takvima. =edan dio aplikaci(a se ve8 koristi godinama4 no doda($
se nove mog$8nosti ko(e /esto pove2$($ posto(e8e $sl$ge. B nastavk$ (e naveden popis
osnovni7 tipova e& 2.0 aplikaci(a ko(e 8e &iti detal(ni(e opisane $ nastavk$.
Blog
Podcast
iki
#r$%tveni &ookmarking
#r$%tveno $mre'avan(e
5.1. B(./
=edna od na(2na/a(ni(i7 karakteristika e& 2.0 ere (e i velika pop$lari2aci(a &logova.
Blog (e termin ko(i se odnosi na li/ni dnevnik pisan na we&$ sa o&rn$toG7ronolo%ki poredanim
sadr'a(em.
"
Sam na2iv toliko (e &r2o postao pop$laran da (e danas ri(e/ &log asoci(aci(a 2a
online dnevnik i koristi se kao (e2i/na imenica. Po(am we&Gdnevnik ili &log4 skovao (e =orn
Barger 1!!7. Bloging pr$'a %ans$ svima da o&(ave svo(e misli ci(elom svi(et$ i da postan$
vidl(ivi.
5e8ina &logova (e tekst$alna4 ali posto(e i dr$ga/i(e vari(ante kao %to (e p7oto&log ;3otogra3ski
&log<4 vlog ;video &log<4 m$2i/ki ili podcasting &logovi. Blog se sasto(i od e& 2.0 aplikaci(a
ko(e sadr'e kli(entski i serverski dio. Serverski dio se &rine 2a &a2$ podataka i $nos dnevni7
2apisa $ &a2$4 te 2a n(i7ov prika2 /itaocima. Pli(entski dio kom$nicira sa serverom i
omog$8$(e $nos 2apisa p$tem inter3e(sa &loga. :no %to (e karakteristi/no 2a sve &logove s$
komentari /itaoca i sl$/a(ni7 pos(etioca.
Blogovi mog$ &iti $ o&lik$ /asopisa4 li/ni4 tematski ili ve2ani $2 domen$ stranice na ko(o( se
nala2e. -ako>er mog$ &iti individ$alni ili kola&orativni. Bglavnom &logove smatra($ samo
online dnevnicima4 iako s$ oni p$no vi%e od toga4 (er se mog$ koristiti i kao sredstvo
in3ormisan(a4 naro/ito $ poslovnim sredinamaD danas se $ svi(et$ vrlo $sp(e%no poka2alo
vo>en(e propagandne aktivnosti kao vo>en(e politi/ke kampan(e p$tem &loga i sli/no.
:snovne karakteristike &logova s$ sl(ede8eC
=ednostavna i2rada Q 2a stvaran(e i o&(avl(ivan(e sadr'a(a nis$ potre&na nikakva 2nan(a
o we& programiran($
=ednostavan prist$p Q 2a prist$p sadr'a(ima dovol(an (e samo we& preglednik
Preglednost Q 7ronolo%ki poredan sadr'a( i dodatne in3ormaci(e pop$t komentara.
"
kako ga de3inira wikipedia
8
1o s dr$ge strane4 neke od glavni7 kritika &loga s$C da in3ormaci(e na(/e%8e nis$ prov(erene4
niti s$ re2$ltat nekog od istra'ivan(a4 pa i7 tre&a $2eti sa odre>enom do2om opre2a.
Svi &logovi na 9nternet$ /ine &logos3er$4 %to opet predstavl(a (edan o&lik soci(ane mre'e. B2
po(am &loga4 ve'emo i po(am &logroll4 ko(i se odnosi na list$ prepor$/eni7 t$>i7 &logova4
i2dvo(eni7 $ 2ase&an okvir na &log$. :sim linkova na t$>e &logove4 mog$ se $&aciti i linkovi
dr$gi7 omil(eni7 we& stranica4 ko(e 2&og odre>enog sadr'a(a 'elimo prepor$/iti svima ko(i
/ita($ na% &log.
Prakti/na $potre&a &logaC
Predstavl(an(e Q o&(ava li/ni74 osnovni7 podataka
Pisan(e i o&(avl(ivan(e periodi/ni7 opa'an(a
Pom$nikaci(a sa dr$gim l($dima
Ri(e/ &log (e 200". godine progla%ena 2a ri(e/ godine.
1a(po2nati(i so3twere 2a &logan(e (e ordpress4 a na(po2nati(i servis Blogger.com4 ko(i (e sada
$ vlasni%tv$ kompani(e Hoogle.
5.2. P.08'+9
Podcast (e a$dio datoteka $ digitalnom 3ormat$ o&(avl(ena na 9nternet$4 distri&$irana p$tem
RSS kanala4 ko($ korisnici mog$ pre$2eti i sl$%ati na vlastitom komp($ter$ ili mo&ilnim
digitalnim $re>a(ima pop$t mp3 pla*era4 mo&ilni7 tele3ona ili dlanovnika.
1a2iv podcasting (e nastao kao slo'enica ri(e/i iPod ;mp3 pla*er kompani(e Kpple< i
&roadcasting ;emitiran(e<4 no osim na iPod$4 podcastovi se mog$ sl$%ati pomo8$ dr$gi7 a$dio
$re>a(a.
Ra2m(ena podcast datoteka 3$nkcioni%e na istom princip$ kao i &logovi. 5lasnici podcasta
postavl(a($ sadr'a( na posl$'itel(4 te na ta( na/in on posta(e (avan 2a pre$2iman(e4 kao %to (e
post na &log$ (avan 2a /itan(e. 1akon %to i7 pre$2memo4 podcaste mo'emo presl$%avati kada i
koliko p$ta 'elimo.
Pao $sl$ga podcasting se prvo po/eo ra2vi(ati $ podr$/($ radio emitiran(a. -radicionalno4
radi(ski sl$%aoci s$ morali $ ta/no odre>eno vri(eme &iti kra( svo(i7 radio pri(emnika4 kako &i
posl$%ali nek$ radio emisi($ i to samo (ednom. #ana%n(i tempo 'ivota neri(etko onemog$8ava
redovno pra8en(e 'el(eni7 emisi(a4 a /esto se (avl(a potre&a i 2a ponovnim presl$%avan(em
neke emisi(e. S po(avom podcastinga i mog$8nosti (ednostavnog pre$2iman(a a$dio datoteka4
2apo/ela (e distri&$ci(a radio emisi(a $ tom o&lik$. Prvim podcastom smatra se @-7e 6nd :3
#a*sT pokren$t 31.10.2003.godine.
#atoteke ko(e se distri&$ira($ p$tem podcastinga s$ ra2nolike. B po/etk$4 kao %to smo rekli4
$glavnom se radilo o radio emisi(ama4 ali s vremenom se p$tem podcastinga po/elo slati
na(ra2li/iti(e datoteke pop$t a$dio %kole4 ed$kaci(a4 2a&avnog programa4 vi(esti4 m$2ike4
2dravl(a itd.

:sim a$dio podcastova4 t$ (e i video podcast 2a ko(i se ponekad koristi skra8enica vidcast ili
vodcast. Radi se o video is(e/cima dost$pnim na 2a7t(ev.
!
1eke od prednosti podcastinga s$C
)og$8nost sl$%an(a sadr'a(a $ &ilo ko(e vri(eme i na &ilo ko(em m(est$
)og$8nost &r2og i (ednostavnog ponavl(an(a odre>eni7 sadr'a(a
:tvorenost 2a sve korisnike 9nterneta
)og$8i na/ini $potre&e podcastinga s$C m$2i/ke emisi(e4 interv($i4 pri/an(e pri/a4 sportske
emisi(e4 ra2ni t$tori(ali4 ra2ni k$rsevi4 naro/ito (e2i/ni4 o&(av$ nastavni7 materi(ala $ 2v$/nom
ili video 3ormat$4 administrativna podr%ka korisnicima itd.
1eki o programa 2a podcasting s$C
Podcast.com
i-$nes Q Kppleov portal 2a o&(av$ podcastova
odeo Q distri&$ci(a i presl$%avan(e velikog &ro(a 2v$/ni7 podcastova
5.3. W2-2
iki (e sistem we& stranica ko(e omog$8$($ kola&orativno $re>ivan(e tekst$alnog sadr'a(a4
na(/e%8e nakon registraci(e. Porisnici mog$ pregledati4 kreirati i $re>ivati sadr'a( koriste8i se
(ednostavnim (e2ikom 2a 3ormatiran(e. Sva pravila 2a i2m(en$4 stvaran(e i $re>ivan(e sadr'a(a
$n$tar wiki(a s$ $niver2alna.
:snovna ide(a (e da se %to ve8em &ro($ l($di ko(i /ita($ sadr'a( dop$sti n(egovo event$alno
$re>ivan(e4 pro%irivan(e4 te $klan(an(e mog$8i7 pogre%aka.
iki (e nastao 1!!5. godine kao ikiikie&. 1a po/etk$ s$ ga opisivali kao
na((ednostavni($ online &a2$ podataka. Sam na2iv iki poti/e od 7ava(ske ri(e/i wikiwiki %to
2na/i @&r2oT. #akle4 radi se o &a2i ili siteG$ ko(i (e &r2 i (ednostavan 2a kori%ten(e. Sadr'a(
wiki(a (e (edinstven4 (er nema d$pliran(a sadr'a(a4 %to (e posl(edica postavl(an(a pove2nica na
posto(e8i ili neposto(e8i sadr'a(. iki se sve vi%e koristi $ poslovnom svi(et$ 2a planiran(e
pro(ekata4 kao r(e%en(e 2a ra2m(en$ 2nan(a4 potom (e na%ao svo($ prim(en$ i $ o&ra2ovan($4 2a
%to (e pose&no prikladan 2&og niski7 tro%kova. Jagovornici wiki(a kao n(egove osnovne
prednosti navodeC
=ednostavnost kori%ten(a
1iski tro%kovi odr'avan(a
5elik$ 3leksi&ilnost
:tvorenost prist$pa
-$ s$ nedvo(&eno i pro&lemi na ko(e naila2imo4 ko(i omog$8$($ takav nivo otvorenosti4 pop$t
pro&lema 2lonam(ernog $re>ivan(a4 2lo$potre&e i vandali2ma. -i pro&lemi s$ $ po/etk$ i
doveli $ pitan(e kvalitet$ sadr'a(a4 no sistem 3$nkcionira 2apan($($8e do&ro. )o'da $pravo i2
ra2loga %to (e 2lo$potre&a pre(ednostavna i ne predstavl(a i2a2ov. Klternativno4 mog$8e (e i
ograni/avan(e prist$pa samo registriranim korisnicima4 ko(e se /esto koristi 2a pro3esionaln$4
radn$ sk$pin$.
10
Posto(i velika lista stranica ko(e koriste wiki model4 a samo neke od n(i7 s$ navedene $
nastavk$C
ikipedia Q online enciklopedi(a
iki&ooks
ikiversit* ;podr'ava &esplatne materi(ale4 seminare4 pro(ekte<
iki7ow Q da(e instr$kci(e kako ne%to $raditi
ikianswers Q da(e odgovore na postavl(ena pitan(a
ikimapia Q pomo8$ ikimapie mog$8e (e opisati ci(eli svi(et i svako m(esto na
Jeml(i. Predstavl(a online map$ i satelitski res$rs.
1a(po2nati(a we& stranica temel(ena na principima wiki(a (e ikipedia. ikipedia (e online
enciklopedi(a 2asnovana na nev(erovatno( ide(i da svaki po(am mo'e &iti dodan ili o&(a%n(en
od strane &ilo kog korisnika4 kao i da o&(a%n(en(e tog po(ma mo'e &iti editovano od strane &ilo
kog dr$gog korisnika. Predstavl(a radikalan eksperiment pov(eren(a4 2&og sl$/a(a sl$/a(nog ili
nam(ernog o&(avl(ivan(a pogre%ni7 in3ormaci(a i podataka. 9B) Q ovo istra'ivan(e (e poka2alo
da (e vandali2am nastao na ikipedi(i ispravl(en $ pros(ek$ 2a 5 min$ta4 /ime se &a% ne mog$
po7valiti dr$ge online enciklopedi(e 2atvorenog tipa.
W2-2 B(./ D2+-7+2:+-2 1.)732
a$tori saradni/ko a$torstvo (edan a$tor vi%e a$tora
organi2aci(a
sadr'a(a
dinami/na stati/na stati/na
prika2
nelinearno4 na vi%e
pove2ani7 stranica
linearno linearno ili disk$si(ske niti
T'&(% 3: U+;.)%0&' W2-2 +2+9%3' +' .+9'(23 W%& 2.0 '('923'
5.4. D)7<9=%,2 &..-3')-2,/
#r$%tveni &ookmarking ;eng. social &ookmarking< predstavl(a post$pak stvaran(a i
po7ran(ivan(a popisa o2na/eni7 adresa we& stranica i korisni7 9nternet res$rsa na (avne we&
stranice. -o s$ $stvari siteovi ili dr$%evene mre'e gd(e l($di $&ac$($ svo(e omil(ene siteove.
#ost$pnost takvi7 lista mog$8e (e limitirati speci3i/no( mre'i korisnika sa sli/nim interesima.
Pove2nice ;linkovi< s$ o&i/no gr$pisane prema temi4 kategori(i4 o2nakama ili nekim dr$gim
pose&nostima. :vakvi servisi omog$8$($ pregledan(e sadr'a(a po kategori(ama i da($
mog$8nost glasan(a 2a neki sadr'a(. .to vi%e glasova ta( sadr'a( ima4 to 8e sve vi%e po/eti da
se pen(e ka vr7$ i posta(a8e vidl(ivi(i ostalim korisnicima servisa. #r$%tveni &ookmarking
servisi s$ napravl(eni $pravo 2&og toga da sadr'a( ko(i vam se $/ini 2animl(ivim podi(elite sa
dr$gima.
#ana%n(i we& (e neograni/en i2vor in3ormaci(a. 5eliki pro&lem 2a korisnike (e pronala'en(e
tra'eni7 in3ormaci(a $ to( masi. Bpravo 2&og toga (e i nastala potre&a 2a stvaran(em servisa
&ookmarkinga4 kako &i se olak%alo naknadno pretra'ivan(e4 ne samo a$torima4 ve8 i ostalim
korisnicima. :sim ra2m(ene pove2nica na we& stranicama4 posto(e servisi 2a ra2m(en(ivan(e
speci3i/ni7 in3ormaci(a pop$t kn(iga4 3ilmova4 m$2ike4 trgova/ki7 artikala itd.
11
#r$%tveni &ookmarkting ima prednost nad 9nternet pretra'iva/ima4 (er sama klasi3ikaci(a
temel(ena na o2nakama o&avl(a se od l($di ko(i ra2$mi($ sadr'a( res$rsa4 a rangiran(e res$rsa
provodi se na temel($ korisnika ko(i s$ o2na/ili po(edini res$rs.
)e>$ na(po2nati(e &ookmark serivise spada del.icio.$s4 Reddit4 #igg.com4 t7$m&licio.$s.
1eke od prednosti ko(e donosi servis &ookmarkinga s$C
Pove8ana vidl(ivost na mre'i
Br'e generisan(e sao&ra8a(a na site$ i ve8a pos(e8enost
Br'e indeksiran(e od strane kompani(e Hoogle
:mog$8$(e se &ol(a organi2aci(a podataka4 te po(ednostavl($(e ra2m(ena pove2nica
1avest 8emo i neke od nedostataka dr$%tvenog &ookmarkingaC
1eposto(an(e standarda 2a kl($/ne ri(e/i i o2nake4 %to dovodi do ne(asno8a i gre%aka
prilikom n(i7ovog stvaran(a
1emog$8nost de3iniran(a 7i(erar7i(ski7 relaci(a me>$ o2nakama
1ak$pl(an(e kl($/ni7 ri(e/i sli/nog sadr'a(a
Servisi 2a dr$%tveni &ookmarking /esta s$ meta 2lo$potre&e
5.5. D)7<9=%,. 73)%>'=',:%
#r$%tveno $mre'avan(e ;eng. soci(al networking< odnosi se na gra>en(e online 2a(ednica ko(e
di(ele interese i aktivnosti ili se 2anima($ 2a interese i aktivnosti dr$gi7 po(edinaca ili
2a(ednica. )re'na 2a(ednica (e po(am ko(i (e vrlo /esta karakteristika ra2ni7 e& 2.0 siteova4
pa (e postao gotovo sinonim 2a e& 2.0. #r$%tvena mre'a o2na/ava aktivno s$d(elovan(e $
virt$alnim 2a(ednicama odnosno sk$pinama korisnika 2a(edni/ki7 interesa ok$pl(ena oko
nekog internetskog servisa. Bkratko re/eno4 primarna nam(ena dr$%tveni7 mre'a (eC
Bmre'avan(e korisni/ki7 pro3ila
Soci(ali2aci(a korisnika kro2 kom$nikaci($4 igran(e igara4 ra2m(en$ mi%l(en(a
=ednostavan i &r2 na/in ra2m(ene in3ormaci(a
Ra2m(ena m$ltimedi(ski7 sadr'a(a4 2nan(a4 isk$stava itd.
Pod aplikaci(a 2a dr$%tveno $mre'avan(e4 pred$slov 2e pove2ivan(e (e i2rada vlastitog pro3ila
ko(i mog$ sadr'avati li/ne podatke4 o&ra2ovan(e4 interese4 sklonosti i dr$ge in3ormaci(e. -ada
p$tem ra2ni7 dr$gi7 te7nologi(a ko(e se nala2e na takvom we& site$ mo'e se st$piti $ kontakt
sa dr$gim korisnicima i sa n(ima podi(eliti interese ili ide(e.
B na(ve8em &ro($ sl$/a(eva4 servisi 2a dr$%tveno $mre'avan(e omog$8$($ korisnicima da sami
stvara($ svo(e korisni/ke pro3ile. Porisnici se mog$ me>$so&no pove2ivati tako da4 na(/e%8e
o&a korisnika potvrde me>$so&n$ pove2anost.
#r$%tvene mre'e pove2$($ l($de s na(ra2li/iti(im interesima4 a tren$tno (e $ porast$ i $potre&a
dr$%tveni7 mre'a $ poslovnom okr$'en($. Pompani(e i7 mog$ koristiti kao sredstva 2a
pove2ivan(e 2aposlenika4 lak%e pronala'en(e potre&ni7 str$/n(aka4 2atim vrlo s$ interesantne i
marketin%kim ekspertima4 (er korisnici otkriva($ neke li/ne podatke ko(i se mog$ koristiti
prilikom stvaran(a proi2voda i $sl$ga nami(en(eni7 cil(ano( gr$pi korisnika4 reklamirati svo(e
12
proi2vode i $sl$ge. Ja7val($($8i marketin%ko( komponenti4 ovi servisi s$ $ pravil$ &esplatni
kra(n(im korisnicima4 (er se na/e%8e 3inansira($ proda(om oglasnog prostora.
1eke od prednosti dr$%teni7 mre'a s$C
Besplatan prist$p
1eograni/ena mog$8nost pove2ivan(a s dr$gima4 %to (e korisno 2a po/etnike ili male
kompani(e
Preira($8i pro3il korisnici sti/$ pri(atel(e4 osna'$($ dr$%tvene ve2e s l($dima s ko(im se
$ stvarom svi(et$ ne sti'$ sresti
1eki od nedostataka dr$%tveni7 mre'a s$C
:pasnosti od 2lo$potre&e
Pra>e identiteta
Sman(ena mog$8nost 2a%tite privatnosti
Jlo$potre&a podataka i2neseni7 na mre'i
Pregled i kratak opis na(pop$larni(i7 dr$%tveni7 mre'a da(em $ nastavk$C
)*Space
+lickr
+ace&ook
,o$-$&e
5.5.1. M5S;'8%
)*Space ;@mo( prostorA< (e vi%e(e2i/na dr$%tvena we& stranica nami(en(ena $mre'avan($
/lanova. )*Space korisnici me>$so&no kom$nicira($ na na(ra2li/iti(e na/ineC dost$pne s$ im
$sl$ge pisan(a &logova4 internog sistema priman(a i slan(a por$ka4 napredne pretrage4
po2ivan(e pri(atel(a4 o&(avl(ivan(e 3otogra3i(a i video clipova4 pregled i o&(ava doga>an(a4
raspravl(an(e na 3or$m$.
Stranica (e postala internetski 3enomen4 svaki dan (e pos(eti oko 2304000 korisnika4 po /em$ (e
$ vr7$ dr$%tveni7 e& 2.0 stranica. Svo($ pop$larnost d$g$(e pri(e svega ra2nolikim
3$nkci(ama. 1ekada (e na(vi%e napredovao radi pove2ivan(a m$2i/ki7 gr$pa. #anas4 osim
m$2i/ki74 akt$elne s$ i 3ilmske 2a(ednice na ko(ima na(vi%e d(el$($ neovisni4 nea3irmirani
re'iseri4 ra2ne gr$pe komi/ara i sli/no. +inansiran(e stranice omog$8$($ oglasi. )*Space ima
mnogo ve8$ 2arad$ od ogla%avan(a $ odnos$ na vode8i +ace&ook.
5.5.2. ?(28-)
+lickr (e dr$%tvena mre'a i servis 2a ra2m(en$ i r$kovo>en(e 3otogra3i(ama. :mog$8$(e
korisnicima da sprema($4 organi2$($4 pretra'$($ i ra2m(en($($ 3otogra3i(e4 doda($ komentare i
ostavl(a($ &il(e%ke $2 3otogra3i(e. Smatra se (ednim od prvi7 pravi7 prim(era e& 2.0
koncepci(e.
13
Pao i kod ve8ine ostali7 dr$%tveni7 mre'a4 +lickr (e re2$ltat pro(ekta male kompani(e
F$dicorp i2 Panade. :&(avl(ena (e $ 3e&r$ar$ 200". godine4 a od marta 2005. godine (e $
vlasni%tv$ kompani(e ,a7ooU 9nc.
1eki od kl($/ni7 elemenata ko(e (e +lickr $veo &ili s$ tagovi4 o2na/avan(e 3otogra3i(a4
2a(edni/ko gr$piran(e i rangiran(e po 2animl(ivosti. +lickr od svo(i7 korisnika tra'i da svo(e
3otogra3i(e gr$pi%$ koriste8i se tagovima4 po odre>enim temama4 %to omog$8$(e lak%e
pretra'ivan(e 3otogra3i(a po kategori(ama. Same 3otogra3i(e ponekad ima($ a$torska prava4 a
ponekad s$ &esplatne Q ovisno od samog a$tora. Po svom koncept$4 vrlo (e sli/an ,o$-$&e$4
ali samo 2a 3otogra3i(e.
5.5.3. ?'8%&..-
+ace&ook (e dr$%tvena mre'a 2a ra2m(en$ kontakata4 di(el(en(e 3otogra3i(a. 1astao (e 200".
godine od strane )arc J$cker&erga4 i prvo&itna n(egova nam(ena &ila (e pove2ivan(e st$denata
Sarvarda. 1o4 $&r2o (e stekao velik$ pop$larnost i me>$ svim ameri/kim $niver2itetima4
sredn(im %kolama4 a danas d(el$(e kao glo&alna dr$%tvena mre'a sa oko 500 miliona aktivni7
korisnika. K$tori +ace&ooka ka'$ da (e n(i7ova misi(a $/initi svi(et otvoreni(im i pove2ani(im.
+ace&ook (e &esplatan 2a sve korisnike4 a ostvar$(e pri7ode od spon2ora i ogla%avan(a p$tem
reklama ko(e se po(avl($($ $2 svaki pro3il. :sim %to m$ (e prvo&itna nam(ena soci(ali2aci(a
l($di4 koristi se i $ promoci(i politi/ara4 m$2i/ara4 starleta4 $ poslovnom svi(et$4 marketing$
itd.
Prednosti +ace&ooka s$C
Besplatan prist$p i neograni/ene mog$8nosti pove2ivan(a sa dr$gima
Preira($8i pro3il korisnici ne samo da sti/$ nove pri(atel(e4 nego se pove2$($ i sa onima
s ko(ima s$ i2g$&ili kontakt
Ra2m(ena in3ormaci(a4 ide(a i mog$8nosti $ privatnom i pro3esionalnom svi(et$
1edostaci +ace&ooka ogleda($ se $ sl(ede8emC
:pasnosti od 2lo$potre&e4 kra>e identiteta
Sman(ena mog$8nost 2a%tite privatnosti4 (er kompani(a +ace&ook 2adr'ava na%e li/ne
podatke4 te i7 mo'e prosli(e>ivati agenci(ama i organi2aci(ama ko(e 2a n(i7 mog$ &iti
2ainteresirane
5
)o'emo 2akl($/iti4 da s$ prednosti ove vrste kom$nikaci(e ve8e nego nedostaci4 (er +ace&ook
ni(e ni do&ar ni lo% sam po se&iC do&rim ili lo%im ga /ine sami korisnici. Servis +ace&ook (e
2a&ran(en $ sl(ede8im 2eml(amaC Siri(i4 9ran$4 Pini.
5.5.4. @.7T7&%
5
92vorC Finda Hoin4 e&li3e 2.04 #)R 2one 2010. godine
1"
,o$-$&e (e ne samo na(pop$larni(i e& 2.0 site4 ve8 (e i na(pop$larni(i site $op8e. -o (e
internetski servis 2a ra2m(en$ video sadr'a(a gd(e korisnici mog$ postavl(ati4 pregledavati i
oc(en(ivati video is(e/ke. Ja postavl(an(e sadr'a(a potre&na (e registraci(a4 dok 2a
pregledavan(e ni(e4 i2$2ev sadr'a(a ko(i ni(e prim(eren 2a oso&e mla>e od 18 godina. Siteom se
mo'e s$r3ati p$tem tagova4 vr%iti pretra'ivan(e4 pregledavati po kanalima. Prema pravilima
kori%ten(a4 2a&ran(eno (e postavl(an(e pornogra3skog sadr'a(a4 nasil(a4 sadr'a(a ko(i podr'ava
kriminalne radn(e4 sadr'a(a s cil(em osramo8en(a i klevete.
:smislili s$ ga (e i pokren$li po/etkom 2005. godine N7ad S$rle*4 Steve N7en i =awed Parim4
&iv%i 2aposlenici kompani(e Pa*Pal4 a ve8 kra(em 2006. godine k$pio ga (e Hoogle 2a visoki7
1465 mili(ardi dolara.
S vremenom s$ nastali i &ro(ni dr$gi servisi ko(i koncepci(om kopira($ ,o$-$&e4 ali niti (edan
od n(i7 nikad ni(e postao &arem i2&li2a toliko pop$laran.
)o8 ,o$-$&ea prepo2nali s$ i politi/ari. -ako s$ Barack :&ama i Sillar* Nlinton koristili
,o$-$&e kao medi( 2a preds(edni/k$ kampan($.
6. KRITIKA
Poncept e& 2.0 i2lo'en (e ra2li/itim kritikama. 1eki od kriti/ara tvrde4 da sam po(am e&
2.0 ne predstavl(a nov$ ver2i($ we&a $op%te4 ve8 se samo nastavl(a koristiti te7nologi(ama i
konceptima ve8 sadr'anim $ t2v. e& 1.0. 1a2iva($ ga @samo (o% (ednim pok$%a(em da se
napravi novi poslovni lanacAD da se (edan proi2vod t(. e& 1.0 pre2entira na &e2&ro( ra2li/iti7
na/ina. S dr$%tvenog aspekta gledano4 kriti/ari pop$t Kndrew Peena tvrde da (e e& 2.0
stvorio k$lt digitalnog amateri2ma i narci2ma4 ko(i potkopava ide($ str$/nosti4 dop$%ta($8i da
&ilo ko4 &ilo gd(e4 da(e svo(a mi%l(en(a o &ilo ko(o( temi4 &e2 o&2ira na n(i7ov$ str$/nost4
talenat4 2nan(a... :n $ svo(o( kn(i2i P$lt amatera 2a e& 2.0 ka'eCA -o )*Space s$sre8e
,o$-$&e s$sre8e ikipedi($ s$sre8e Hoogle Q -o ne2nan(e s$sre8e egoi2am s$sre8e lo% $k$s
s$sre8e vladavin$ r$l(e. 1a steroidima.A
6
Revol$ci(a e& 2.0 o&e8avala (e dono%en(e vi%e
istina4 o ve8em &ro($ l($di4 vi%e glo&alne perspektive4 a ono %to (e stvarno doni(ela s$ $stvari
povr%ne opservaci(e o svi(et$ oko nas4 man(e po$2dani7 vi(esti4 digitaln$ %$m$ &eskorisni7
in3ormaci(a4 samoo&o'avan(e i sli/no. F($di koriste e& 2.0 da &i &ili vi(est4 in3ormaci(a4 a ne
2a pra8en(e in3ormaci(a. Peen4 dal(e $ svo(o( kn(i2i4 na sarkasti/an na/in opis$(e i dr$%tvene
mre'eCA -a &eskra(na /e'n(a 2a privla/en(em po2ornosti na se&e pokre8e na(vr$8i dio
internetske ekonomi(e Q dr$%tvene mre'e kao %to s$ )*Space4 +ace&ook4 -witter. :ne posto(e
da &ismo mogli reklamirati sami se&eC sve4 od svo(i7 omil(eni7 kn(iga4 3ilmova4 pa do
3otogra3i(a s l(etni7 pra2nika4 sv(edo/anstava $ ko(ima se 7valimo svo(im l($pkim oso&inama
ili rekapit$liramo svo(a na(novi(a pi(anstva.A
7
)nogi kriti/ari 2a ikipedi($ navode da (e p$na gre%aka4 p$l$istina4 dok (e ,o$-$&e p$n
ispra2ni7 i aps$rdni7 sadr'a(a.
7. MARKETIN U SO!IJALNIM MEDIJIMA
6
Kndrew Peen4 P$lt amatera4 +rakt$ra 2010. godina4 p.17
7
Kndrew Peen4 P$lt amatera4 +rakt$ra 2010. godina4 p.22
15
Po(ava novi7 we& koncepata i te7nologi(a dovela (e do prom(ene trendova kako na privatnom4
tako i na poslovnom plan$. Pri(e s$ nov$ te7nologi($ na(pri(e $sva(ala pred$2e8a4 a tek potom
kra(n(i korisnici4 dok (e e& 2.0 paradigma okren$la ta( proces. e& 2.0 te7nologi(e s$ sila
ko(a mi(en(a na/in na ko(i s$ por$ke o proi2vodima i &rendovima servirane i priml(ene. Po(ava
e& 2.0 alata $ marketing$4 predstavl(a dramati/n$ prom(en$4 &a% kao %to (e nekad po(ava
%tampari(e &ila 2a kom$nikaci(e. 1o4 iako s$ prednosti velikim di(elom neistra'ene4
marketin%ki str$/n(aci ne &i sm(eli prop$stiti ta( veliki val na2van e& 2.04 (er ono %to (e &it
samog marketinga (e &iti pris$tan $ tim kanalima gd(e se nala2e k$pci.
-ermin Social )edia )arketing ;S))< i marketing 2.0 odnose se na marketin%ke aktivnosti
pomo8$ e& 2.0 alata kako &i se do%lo do novi7 k$paca4 2a pove8an(e svi(esti o proi2vod$ i
tr'i%no( vri(ednosti &renda. )arketerima (e olak%ano da do&i($ povratne in3ormaci(e o svo(im
post$pcima4 da &ol(e $po2na($ svo(e k$pce. )arketing p$tem soci(alni7 medi(a (e mo8an
metod da se poslovan(e $/ini pro3ita&ilni(im 2a kra8e vri(eme nego %to &i to &io sl$/a( da se
koriste neke dr$ge promotivne metode. 1e posto(i (e3tini(i promocioni metod.
Prema nedavnom i2v(e%ta($ i2 +orrester Researc7Ga4 predvi>a se da 8e potro%n(a na soci(alG
medi(ski marketing rasti po godi%n(o( stopi od 3"V. Bprkos tome4 ve8ina marketera spada $
gr$p$ @novi7A $ soci(anim medi(ima4 dok (e velika ve8ina i dal(e pri stav$ da (e isplativost
$lagan(a $ ta( vid medi(a prili/no ri2i/na. -rogodi%n(a )cPinse*
8
anketa4 provedena me>$
1700 menad'era i2 ci(elog svi(eta4 (e ispitivala kako i ko(e se e& 2.0 te7nologi(e koriste $
poslovan($. Re2$ltati poka2$($ da (e oko 6!V ispitanika kori%ten(em e& 2.0 te7nologi(a ili
alatki do&ilo m(erl(ive re2$ltate $sp(e7a $ poslovan($4 $kl($/$($8i e3ektivni(i marketing4 man(e
tro%kove poslovan(a4 &ol(i i lak%i prist$p 2nan($ i na kra($ ve8e pri7ode.
Ja prido&i(an(e novi7 k$paca4 $&(edl(ivo na(vi%e se koriste soci(alne mre'e "3V i
&logovi "0V
Ja kom$nikaci($ sa k$pcima na(vi%e se koriste soci(alne mre'e 53V
Ja ra2vo( proi2voda i $sl$ga na(vi%e se koristiC wiki 35V4 &log 3"V i soci(alne mre'e
sa 32V
Ra2lo2i 2a kori%ten(e marketinga 2.0 s$C
1. Pri(e svega 2ato %to (e to prirodan na/in reklamiran(a. Svaki dan milioni po(edinaca
$/estv$($ $ ra2govorima i 2a marketera ovo predstavl(a odli/n$ prilik$ 2a
@osl$%kivan(eA onoga %to potro%a/i $stvari 'ele od pri2voda i %ta misle o konk$rentima
i sli/no
2. 1iska ci(ena Q $ odnos$ na tradicionalne metode ogla%avan(a ;$ novinama4 na radi($4
televi2i(i i sli/no< ci(ena ogla%avan(a p$tem soci(ani7 medi(a mo'e &iti veoma niska ili
ravna 0. -ro%kovi s$ ograni/eni (edino vremenom ili mo'da tro%kovima 2apo%l(avan(a
programeraGdi2a(nera. 1a na%im prostorima m(ese/ni 2ak$p &anera na nekom od
pos(e8eni(i7 siteova mo'e i2nositi nekoliko stotina P). Po to( ci(eni4 na% &aner oglas
mo'e vid(eti i do 2004000 l($di dnevno tokom (ednog m(eseca. B pore>en($ sa -5Gom
ili radiom4 2a isti novac se mo'e do&iti na(vi%e par sek$ndi reklamnog prostora $
$darnom termin$.
3. )og$8nost plasiran(a reklame samo cil(anom tr'i%t$ Q reklamiran(e p$tem soci(alni7
medi(a mo'e omog$8iti malo( 3irmi da do>e do k$paca %irom svi(eta. )og$8e (e
8
#ost$pno na 7ttpCLLresponse.&aL&logLsadr2a(Lwe&W20W&i2nisWre2$ltatiWtrogodisn(eWmckinse*WanketeL
16
plasirati reklame prema pol$4 starosti4 lokaci(i4 interesovan(ima i sl. :ve mog$8nosti
pove8ava($ $sp(e%nost svake reklame.
". )(erl(ivost $sp(e%nosti reklamiran(a Q 2a7val($($8i posto(an($ neki7 /ak &esplatni7
statisti/ki7 alata kao %to (e npr. Hoogle anal*tics4 mo'emo $ svakom moment$ 2nati
koliko (e l($di imalo mog$8nost da vidi reklam$4 koliko n(i7 (e pos(etilo site i na kra($
koliko n(i7 (e k$pilo proi2vod. Sve ove in3ormaci(e nam poma'$ da reklam$ %to vi%e
prilagodimo cil(ano( p$&lici kako &i (e $/inili %to isplativi(om.
5. Po2itivno $ti/e na i2gradn($ &renda
6. )o'emo ga koristiti 2a istra'ivan(e tr'i%ta
7. Pr$'a mog$8nost direktnog kontakta sa kra(n(im k$pcima
J&og (ednostavnosti $potre&e i prili/no (e3tine prirode e& 2.0 marketinga4 pred$2e8a /esto
$vode e& 2.0 alate $ svo( marketing miM4 ali &e2 (asno de3inisanog plana ili cil(a. 9ako (e
pri(ava 2a ve8in$ e& 2.0 aplikaci(a &esplatna4 pra8en(e 2a7ti(eva vri(eme i res$rse. Kko e&
2.0 strategi(e ne da($ 'el(ene re2$ltate4 &r2o i (ednostavno (e to mog$8e ispraviti.
6ksperimentira($8i4 marketer &r2o $/i ko(i s$ to na(pogodni(i alati 2a n(egove marketin%ke
napore. )e>$tim4 kako &i se do&io %to &ol(i povrat na $lo'eni napor4 sami marketeri mora($
$/initi vi%e od eksperimenta. :ni &i tre&ali napraviti e& 2.0 marketing plan s (asno
$tvr>enim cil(evima4 ko(i &i se tre&ao $klopiti $ ci(eli marketing miM i dr$ge marketin%ke
taktike.
Bnato/ 7a(ci ko(a prati e& 2.0 $ posl(edn(e vri(eme4 (o% $vi(ek posto(i odre>ena do2a
skeptici2ma. ?itatel(i4 pos(etioci4 k$pci mog$ na%tetiti marketin%kim naporima4 nani(eti %tet$
$gled$ kompani(e4 (er im $pravo to e& 2.0 omog$8$(e4 (er mog$ slo&odno ra2govarati i
di(eliti svo(a4 /esto negativana mi%l(en(a i isk$stva o odre>enim proi2vodima ili $sl$gama.
#akle4 marketeri ne mog$ kontrolisati sve %to se pi%e o imid'$ n(i7ove marke4 $pravo 2&og
tako aktivne $loge k$paca4 ali mog$ pok$%ati $ticati svo(im $/e%8em $ raspravama. Kktivnim
sl$%an(em i $/estvovan(em $ online ra2govorima4 marketer mo'e po&ol(%ati i /ak preokren$ti
negativan tok ra2govora o &rend$4 istovremeno sa2nati %ta k$pci 2aista 'ele i do /ega im (e
stalo.
Posto(e mnogi pro&lemi s ko(im se 3irme mog$ s$o/iti prilikom proved&e e& 2.0 alata 2a
marketing. Prema )cPinse* O$arterl* ;2007<
!
neki od pro&lema s$C
1edostatak podr%ke od strane top menad'menta kompani(a
1eposto(an(e validne metrike 2a m(eren(e $/inkovitosti e& 2.0 marketinga
-e7ni/ki i2a2ovi4 nepo2navan(e na/ina na ko(i se koriste e& 2.0 alati
Samo odr'avan(e e& 2.0 alata 2a7ti(eva p$n$ predanost i $2ima p$no vremena
)o'emo re8i da po(ava e& 2.0 aplikaci(a 2a marketing4 predstavl(a do&r$ vi(est 2a marketere
mali7 i sredn(i7 ped$2e8a4 (er im (e sa alatima pop$t &logova4 wiki(a4 dr$%tveni7 2a(ednica4
omog$8eno da se stave $ ist$ ravan sa velikim kompani(ama4 &$d$8i da s$ ovi alati daleko
vi%e prist$pa/ni $ odnos$ na tradicionalne metode ogla%avan(a. 9pak4 s o&2irom na %irok$
!
#ost$pno na 7ttpCLL7erk$les.o$l$.3iLis&n!78!51"2!1203Lis&n!78!51"2!1203.pd3
17
lepe2$ mog$8nosti4 2&$n(enost vlada kada (e ri(e/ o oda&ir$ e& 2.0 alata 2a marketing.
Pregled $ nastavk$ da(e neke od pop$larni7 online marketing metoda4 te kako se one mog$
iskoristiti.
7.1. ?'8%&..- 3')-%92,/
)arketin%ke akci(e tre&a $vi(ek $sm(eravati tamo gd(e s$ k$pci4 prema tome +ace&ook sa
svo(i7 50040004000 /lanova (e idealan alat 2a to. #oka2 ovoga (e da svi vode8i sv(etski
&rendovi4 kompani(e4 po2nate li/nosti ima($ +ace&ook 3an stranice. )arketing preko
+ace&ooka po/eo (e $ gr$pama4 nastavio se sa pro3ilima i kona/no stranicama 2a &rendove.
1eka pred$2e8a s$ odma7 $vid(ela potenci(al ko(i pr$'a +ace&ook4 pop$t 7rvatskog Pra%a ko(i
(e sa svo(om aplikaci(om Eivotin(sko carstvo prvi poveo +ace&ook marketing $ regi(i (o% 2008.
godine. Preko svo(e +ace&ook stranice pred$2e8a $ svo(im nasto(an(ima da prido&i($ %to ve8i
&ro( 3anova ili sl(ed&enika4 potenci(alni7 korisnika4 mog$ imati ra2li/ite taktike4 nagradne igre4
igrice4 sav(ete 2a korisnike4 ne3ormalne ra2govore i sli/no. Ja ko(i god se i2&or &rendovi
odl$/ili4 va'no (e napomen$ti da (e +ace&ook takav interaktivni medi( ko(i 2a7ti(eva anga'man
od 2" sata $ sedmici4 te interaktivn$ saradn($ na i2gradn(i d$goro/nog odnosa sa korisnicima.
)arketing na +ace&ook stranicama poma'e kompani(ama da do>$ do mla>e4 vi%e nestalne
p$&like ko(a sve vi%e ignori%e tradicionalno ogla%avan(e. :no %to mo'emo navesti kao
negativn$ stran$4 (e da svako danas mo'e napraviti +ace&ook stranic$ i pro3il4 tako da (e
konk$renci(a velika.
7.2. TA299%) 3')-%92,/
Pao i svaki dr$gi soci(alni medi(4 -witter mo'e &iti idealno m(esto 2a $spostavl(an(e
kontakata4 poslovni7 i privatni74 2a di(el(en(e in3ormaci(a o interesovan(ima i cil(evima4 %to
mo'e re2$ltirati $sp(e%nim poslovnim ve2ama i parterstvima.
Servis -witter (e pose&no do%ao do i2ra'a(a $ 2adn(e vri(eme4 2&og ekonomske kri2e4 $sl(ed
ko(e s$ &$d'eti4 pose&no oni 2a marketing sman(eni ili ne posto(e. -$ nast$pa prednost i mo8
-wittera preko ko(eg se &esplatno i e3ikasno mo'e kom$nicirati sa tr'i%tem i kli(entima.
-witter (e $ svi(et$ postao pri2nat kao marketin%ki i kom$nikacioni kanal. Poriste ga mnoge
velike kompani(e po$t #ellGa4 -o*ote4 N11Ga4 BBNGa. -witter se mo'e korisiti i kao call
centar 2a davan(e odgovora potro%a/ima4 2a o&av(e%tavan(e o novim proi2vodima4 doga>a(ima
i kom$niciran(e sa potro%a/ima.
Kvio kompani(a =etBl$e koristi -witter kako &i dnevno davala in3ormaci(e potro%a/ima o
2aka%n(en(ima i prom(enama $ letovima. 9li mo'emo navesti i 2animl(iv prim(er (edne
londonske pekare4 ko(a koristi -witter da &i o&avi(estila k$pce kada 8e odre>eni proi2vodi
i2a8i i2 pe8i kako &i k$pci stigli na vri(eme. Jadovol(stvo k$paca4 a samim tim i proda(a se
$mnogome $ve8ala.
7.3. @.7T7&% 3')-%92,/
18
Sa gledi%ta marketinga4 ,o$-$&e se mo'e iskoristiti kao veoma mo8an alat4 /i(a (e $potre&a
%iroko rasprostran(ena. 1a ,o$-$&$ posto(e 7il(ade i 7il(ade videa ra2li/iti7 vrsta4 pa (e stoga i
konk$renci(a ogromna4 te da &i gledalac i2dvo(io svo(e vri(eme na na% video $redak4 potre&no
m$ (e pon$diti kvalitetan sadr'a(. Kko (e video 2animl(iv4 korisnici 8e ga di(eliti sa svo(im
pri(atel(ima4 %to /ini t2v. viralni marketing ;na(/e%8e po2nat kao 2ara2ni marketing4 to (e online
ekvivalent $smeno( preda(i4 i Q &esplatan (e<.
10
9sk$sni marketeri kreira($ 2animl(ive video
sadr'a(e preko ko(i7 na s$ptilan na/in promovi%$ svo( &rend i vrlo /esto &ivamo $pecani4 a da
toga nismo ni sv(esni.
7.4. B(./.=2 2 3')-%92,/
Blogovi omog$8$($ kompani(ama da kom$nicira($ ne3ormalno sa kli(entima i (avno%8$4
nas$prot klasi/nim prospektima4 &ro%$rama i i2v(e%ta(ima 2a %tamp$. 1a ovakav na/in (avnost
i kli(enti do&i(a($ os(e8a( da kom$nicira($ sa 'ivim &i8em4 a ne sa kompani(om ko(a i7 vidi
iskl($/ivo kao k$pce i potro%a/e. Blogovi isti/$ 7$manost kompani(e. Blogovi s$ posv$da po
we&$. )arketeri i7 koriste 2a s$ptilno promoviran(e svo(i7 proi2voda ili ra2vi(an(a imid'a
&renda. 1a prim(er4 veliki Heneral )otors pokre8e &log ko(i govori o temama $ raspon$ od
a$to $trka do di2a(na a$tomo&ila.
Pad (e &log $sp(e%no implementiran $ $potre&$4 on mo'e pomo8i da o(a/a odnose sa
korisnicima4 da $napri(edi $sl$g$ korisnicima4 da pove8a $gled kompani(e. Prepor$/l(ivo (e 2a
marketere ko(e koriste &log da se koncentri%$ na stvaran(e di(aloga sa /itatel(ima4 kako &i
ra2govarali o temama ko(e s$ interesantne /itatel(ima. Bsp(e7 &logova mo'e se m(eriti &ro(em
pretplatnika i &ro(em n(i7ovi7 komentara. )e>$tim4 &ro( pretplanika ne8e re8i ci(el$ istin$.
Preko &loga kompani(e mog$ testitati nove ide(e 2a svo(e proi2vode i vid(eti kako 8e /itatel(i
reagirati. Blogovi s$ o&i/no vrlo prist$pa/ni i (e3tini4 i2rada i di2a(niran(e &loga ko%ta i2me>$
24000 do 54000X.
1eke od negativni7 stana ve2ani7 2a &log s$ sl(ede8eC
1esig$rnost4 $ ve2i kome &log tre&a &iti nami(en(en. #a li s$ to posto(e8i kli(enti4
potenci(alni kli(enti4 investitori0
#a &i &ili $sp(e%ni4 marketeri mora($ provesti dosta vremena redovito a'$rira($8i
&logove4 %to i7 /ini prili/no 2a7t(evnim
Pako do8i do 2animl(ivi7 i relevantni7 sadr'a(a
Sta7 od %iren(a pov(el(ivi7 in3ormaci(a
Proc(en($(e se da posto(i preko 35 miliona &logova ko(i 2ag$%$($ we&4 pa se 2a na(&ol(i
$sp(e7 prepor$/$(e da se ogla%avan(e preko &logova kom&in$(e sa ostalima kanalima
9pak mo'emo re8i da (e kori%ten(e &loga $ marketin%ke svr7e4 &arem $ Bosni i Sercegovini (o%
$vi(ek ne$o&i/a(eno.
7.5. P.08'+92 2 3')-%92,/
10
6 Q marketing4 =$d* Stra$ss4 Kdel 6lGKnsar*4 Ra*mond +rost4 p. 35"
1!
Podcasti se mog$ koristiti 2a o&avi(est k$paca o novim proi2vodima ili akt$alnim de%avan(ima
$ ve2i na%i7 proi2voda. )arketer mo'e4 na prim(er napraviti podcast interv($ s nekom
2animl(ivom li/no%8$ o temi ve2ano( 2a na% poro2vod ili $sl$g$ ili $kl($/iti k$pce kako &i
raspravl(ali i dali svo(e mi%l(en(e o nekim akt$alnim temama ili proi2vodima. Podcasti tada
mog$ &iti o&(avl(eni na we& stranicama kompani(e i svima s$ takore8i na do7vat r$ke.
7irlpool4 (e tako na prim(er4 i2radio podcast seri(al pod na2ivom Kmeri/ka porodica od 20G
ak min$ta4 ko(i s$ pokrivali teme kao %to (e i2rada kostima 2a no8 v(e%tica ili kako ri(e%iti
pro&leme ovisnosti o kockan($. 1a ta( na/in4 iako ne proda(e direktno svo(e proi2vode4
7irlpool (e podcastom dao potro%a/ima (o% (edan ra2log da 2na($ i vole 7irlpool &rend4 i
pri(e nego %to kren$ $ k$povin$ aparata 2a k$8anstvo.
1egativna strana (e to4 %to marketeri mog$ samo m(eriti &ro( podcast downloada4 pa (e
nemog$8e 2nati da li i7 l($di stvarno sl$%a($.
7.6. B9' :% C2,292 3')-%9%)23'D
Sa tako mnogo opci(a na raspolagan($4 a ve8ina i7 (e po prist$pa/no( ci(eni ko(a predstavl(a
mali postotak ci(ene ogla%avan(a preko televi2i(e4 novina4 radia4 str$/n(aci sav(et$($
eksperimentiran(e kako &i se $tvrdilo ko(a metoda ili ko(a kom&inaci(a metoda odgovara
na%im k$pcima i na%o( kompani(i. S pravim prist$pom4 kompani(a mo'e iskoristiti e& 2.0
potenci(al ko(i pr$'a posve nov na/in pove2ivan(a sa k$pcima4 kli(entima4 investitorima i
sli/no. 1i(e &itno samo 2aposliti e& 2.0 alate nas$mi/no4 tako2vani sa/marica prist$p. Jaista
tre&a promisliti pri(e gd(e le'e dodatne vri(ednosti 2a nas.
=edna e& 2.0 strategi(a ne odgovara svima4 potre&no (e ponekad ispro&ati4 eksperimentisati
sa ra2li/itim prist$pima4 pa tako sa2nati %ta (e na(&ol(e 2a na%$ kompani($. Blogovi4 wiki4
stranice dr$%tvenog $mre'avan(a4 spada($ $ alate ko(i se na(/e%8e koriste $ marketin%ke svr7e4
ali ima i dr$gi7 na/ina kako do8i do k$paca.
". #AKLJU$AK:
20
)a kako interpretirali e& 2.04 sli(edili stav $temel(itel(a we&a -im Berners FeeGa4 $
n(egovim tvrdn(ama da (e e& 2.0 samo dio 'argona ili s dr$ge strane 2ast$pali mi%l(en(e da se
radi o prirodno( evol$ci(i we&a4 (edno (e ne$pitno4 e& 2.0 ide ne2a$stavl(ivo napri(ed $ svom
ra2vo($. e& 2.0 ili novi 9nternet (e po(am ko(i (e omog$8io ra2vo( virt$alni7 2a(ednica4 donio
sa so&om 3enomen dr$%tveni7 mre'a sa velikim gr$pama l($di4 ko(i (e potakao korisnike na
s$d(elovan(e $ stvaran($ sadr'a(a4 omog$8io &r'i protok in3ormaci(a. -o (e sistem ko(i da(e sve
ve8$ demokrati($ i slo&od$ oda&ira4 od prvo&itne ra2m(ene in3ormaci(a do%lo se do ra2m(ene
ide(a4 stavova4 emoci(a. F($di vi%e ne dola2e na net da tra'e in3ormaci(e4 ve8 da se $kl($/e $
ra2govor. 1ave8a prom(ena $ odnos$ na prv$ generaci($ we&a4 ogleda se $ tome %to (e $ prvo(
kom$nikaci(a &ila (ednosm(erna4 dok (e $ dr$go( dvosm(erna. Sadr'a( 2a we& sada
2a7val($($8i e& 2.0 kreira($ o&i/ni l($di ko(i s$ nekad &ili po2nati kao p$&lika. e& 2.0
do&i(a snag$ i2 pove2ivan(a l($di4 n(i7ovi7 ide(a4 in3ormaci(a i virt$alnog posto(an(a ko(e sam
omog$8$(e. Hlavna karakteristika koncepta e& 2.0 (e +70:%(.=',:% -.)2+,2-' 7 +9=')',:7E
.&./'F2=',:7 2 )'*=.:7 +'0)>':'.
e& 2.0 (e promi(enio i klasi/ne koncepte marketinga. Ra2li/iti e& 2.0 alati s$ doni(eli i
ra2li/ite mog$8nosti marketin%ke kom$nikaci(e sa k$pcima. :sim toga4 alati n$de nove na/ine
2a &rand &$ilding4 $pravl(an(e odnosima s k$pcima i $napri(e>en(e ra2vo(a proi2voda.
)arketing mora da 2a&oravi na svo(e proi2vode4 svo(e $sl$ge4 svo(e slogane i posveti se
l($dima na mre'i i onome %to (e n(ima &itno.
1a kra($ ipak ne 2a&oravimo (edn$ veoma va'n$ /in(enic$4 e& 2.0 (e ipak samo alat ko(i
poma'e l($dima4 ali l($di s$ ono %to pokre8e i kreira 2a(ednice.
LITERATURA
21
1. P$lt amatera4 Kndrew Peen4 +rakt$ra 2010.god.
2. e&li3e 2.04 Finda +oin4 #)R 2one 200!. god.
3. 6 Q marketing4 =$d* Stra$ss4 Kdel 6lGKnsar*4 Ra*mond +rost4 .a7impa%i8 2006. god
". : nasil($4 Slavo( Ei'ek4 1aklada F(evak 2008.god.
5. 7at is e& 2.00 #esign Patterns and B$siness )odels 3or t7e neMt Heneration o3
So3tware4 ;-im :IReill*< 7ttpCLLoreill*.comLwe&2Larc7iveLw7atGisGwe&G20.7tml
6. 7ttpCLLen.wikipedia.orgLwikiLe&W2.0YRic7W9nternetWapplications
7. 7ttpCLLwww.elacd.carnet.7r.indeM.&7p
8. 7ttpCLL7erk$les.o$l$.3iLis&n!78!51"2!1203Lis&n!78!51"2!1203.pd3
!. 7ttpCLLwww.(isc.ac.$kLmediaLdoc$mentsLtec7watc7Ltsw0701&.pd3
10. 7ttpCLL&i&.ir&.7rLdatotekaL"73!5!.)ari(a)atesicWJRW2008.pd3
11. 7ttpCLLwww.($tarn(i.7rLk$lt$raWiW2ivotL7iGtec7LclanakLartG
2007411454we&Winternet4!6808.(l
12. 7ttpCLLwww.carnet.7rLtematskiLdr$stveniso3tverLpo(movnik
13. 7ttpCLLwww.considero.7rL1ewsletterLta&idL1!!2Larticle-*peLKrticle5iewLarticle9dL15!6
LtoG(eGe&G20.aspM
1". 7ttpCLLwww.2naor.comLwe&W2.p7p
15. 7ttpCLLresponse.&aL&logLsadr2a(Lwe&W20W&i2nisWre2$ltatiWtrogodisn(eWmckinse*Wankete
L
16. 7ttpCLLen.wikipedia.org
17. 7ttpCLLonline.ws(.comLarticleLSB12288"6772050!1!1!.7tml
18. 7ttpCLLwww.microso3t.comLmidsi2e&$sinessLwe&Gv2GmarketingG3orG&$sinesses.mspM
www.BesplatniSeminarskiRadovi.com
22