19. 02. 2011.

Subota

Archaeology of the Middle East
Ex Oriente Lux

- Fertile crescent
~ first domestification of plants and animals
~ first metalurgy
~ first states: Mesopotamia, Palestine (Canaan), Egypt

Gobekli Tepe (on the border between Turkey and Syria)
Strange great city, with walls and infrastructures, buried

Narmer Palette:
- 3100 3050 BC
- 63 cm high
- Slightly over 1 cm tick

Archaeology of Egypt, Pre and Early-Dynastic Period

Nile Delta:
- On the east is Arabian desert
- On the west is Lybian desert
- Oasis: Qarga, Dakhla, Farafra, Bahriya, Siwa, Faiyum
- To the first cataract

Naqada:



Natural Settings:
- Central location
- Tube effect
- Inorganic energy sources
- Natural fertilization
- Abundant food resources
- Gold mines

Social Settings:
- Exploitive Foreign Policy
- Economic power concentration
- Sacred power

22. 02. 2011. Utorak

Terminal Paleolithic;
Qarunian (Faiyum B) Models of Neolithization;
Faiyum A

Faiyum:
- Lake Birket Qarun (ar. birket - lake), or Lake Moeris

Excavations:
- Gertrude Caton-Thompson

Faiyum depression:
- Ca. 65km south-west of Cairo
- Ta-She (Land of the Lake); Pa-Yom (Coptic); Faiyum (modern)

Several distinct lake stages of pre-neolithic lake:
- Paleo-Moeris
- Pre-Moeris
- Proto-Moeris

Cathon-Thompson divided the phases into:
- Neolithic Faiyum A
- Epipaleolithic Faiyum B Qarunian

Faiyum B (Epipaleolithic):
- The stone industry is characterised by small tools (microliths); Arrowheads,
knives, scrapers;
- There is no pottery;
- Not much survived from the settlement (located about 5m above the lake
level) But there is a hearth of ashes;

Only one known burial from this period:
- 3km of the north-east coast of the lake
- Woman, 40 years old, 160 cm high
- She lays on her left side in a fetal position
- Her head is toward the east and the face toward the south
- 6. Millennium BC
- 18 m from the site known as E29G1

Faiyum A (Neolithic):
- Concave arrowheads
- Sickle blades
- Limestone maceheads
- Limestone axes
- White limestone palletes
- Bone pins
- Linen fragments
- Wooden sickles
- Baskets
- Cooking pots/bowls

Plants:
- Barley
- Emmer-Wheat
- Flax

Animals:
- Cattle
- Sheeps
- Goats
- Pigs
- Dogs

Hunting and Fishing:
- Elephants
- Hippopotamuses
- Crocodiles
- Turtles
- Waterfowl
- Snails
- Fish
- Freshwater mussels

Early Dynasty Period
II Dynasty (2890 2686 BC)
I Dynasty (3100 2890 BC)


Naqada 3
Pre-Dynastic Period
0 Dynasty (3300 3100 BC) Semainian
Lower Egypt Upper Egypt
Buto
Maadi (3850 3500 BC) Halcolithic
Nakada II (3600 3300 BC)
Gerzean
Hiatus (4100 3850 BC) Nakada I (3900 3600 BC)
Amratian
El Omari (4400 4100 BC) Badarian (4400 3900 BC) Halcolithic
Merimde Beri Salame (4800 4400
BC)
Tazian (4500 4400 BC) Neolithic
Hiatus (5000 4800 BC) Hiatus
Faiyum A (5300 5000 BC) Neolithic Tarifian
Faiyum B (Qarunian) Epipaleolithic Elqabian Epipaleolithic


*Hiatus time fissure

01. 03. 2011. Utorak

Merimde Beni Salame
Lokacija, istorijat iskopavanja, stratigrafija, arhitektura, industrija, ekonomija



- Western edge of the Delta, ca. 50 km northwest of Cairo
- Merimde Beni Salame = Pepeliste kod sela Salame (Merimde = Place of the
Ashes)
- 5.000/4.800 4.400/4.250 BC
- Excavations: Hermann Junker, German archaeologist, 1933 1939

Phase I:
- Postholes and remains of wooden posts suggest oval huts
- Shallow pits and hearths
- Red decorated pottery without temper
- Earliest layer was sandy

Phase II:
- Much denser settlement of oval huts, made of wood-frame and wicker-work;
Horse-shoe shelter;
- Dwelling also featured mortars and buckets of rush or wheat
- Polished black pottery; High footed and chalice-shaped vessels;

Phase III - V:
- Semi-subterrainian structures; 1.6 3.0 m diameter, with mud walls above
ground;
- Hippopotamus tibia (longest bone, leg bone) used as steps
- Granaries

Up to 2.2m of cultural debris.
About 5.000 occupants at one time.
Totally sedentary society.

Figurines made of hippopotamus ivory.
Toeris (Taoret), female hippo, representation of a good goddess who helps on child
birth. (Figurine made of ivory)
Male hippo, representation of evil god Seth. Ritual of killing the chaos by killing a
male hippo. This was perfomed by later pharaohs.

Cultivation:
- Wheat
- Barley
- Vatch (type of grass used only to feed cattle)

Breeding:
- Pigs
- Cattle
- Sheeps
- Goats

Fishing:
- Fish
- Shellfish

Hunt/Collecting:
- Snails
- Hippopotamus
- Gazelle
- Turtles
- Crocodiles

Other objects:
- Pear-shaped maceheads
- Hand-mills, grinding stones, palettes (calcite, granite and dark basaltic
stone)
- Few very small recipients made of basalt and diorite
- Small egg-shaped limestone objects interpreted as weights
- Serrated sickle blades

Pottery:
- Simple, tick walls, herringbone decoration
- Pots, bowls, cups
- Carinated bowls
- Ladles

Merimde terra-cotta head, earliest known sculpture from ancient Egypt.

A number of pottery figurines of bovines in all layers seems to support their
importance other than just economically.

Death were buried within the settlement in shallow pits. Gifts are rare. Somethimes
buried with few seeds of wheat.

125 graves, most of them of women and children. Children were thrown in trash
pits.


Burials: foetal position, lied on the right side.

08. 03. 2011. Utorak

El-Omari
Finalni neolit, lokacija, istorijat istrazivanja, stratigrafija, arhitektura, industrija,
ekonomija, sahranivanje;



- A complex of archaeological sites ca 3km north of Helwan (The southern
suburb (ca 23km) of Cairo, opposite the ruins of Memphis)
- 1924 discovered by the Egyptian mineralogist Amin el-Omari
- French priest and archaeologist Paul Bovier-Lapierre excavated 1925
- Fernando Debono
- Today the site is covered by the Helwan-Heliopolis highway

El-Omari, ca 4.600 4.400 BC, northern Egyptian Neolithic, is a series of sites, at
a significant distance from the Nile, dispersed over Wadi Hof area.

Another contemporary site is located on Gebel (ar. uzvisenje, brdo) Hof, the hill
just at the mouth of Wadi Hof. Partially excavated by the Egyptian Antiquities
Organization.

A location enabled el-Omari people to effectively utilize resources of two
contrasting and yet simultaneously interfacing settings of the Nile river and the
desert wadis.

Trough time the living area shifted horizontally.

Settlement pattern:
- The only evidence of domestic structures are pits and post-holes
- Shelters were made of wettle (lep) and daub (pleter)
- Over 100 circular/round and oval pits 0.5-2.5m in diameter, and 0.5-1.1m in
depth
- Floor/sides od the pits were not levelled
- The small pits and the larger one probably formed a kind of residential unit
- Some pits were lined with clay or lime/clay plaster and mats

- Remnants of baskets closed with lids
- Coarse ceramic basins
- Few hearths
- Freestanding stone walls, separating pairs of pits
- Permanent farming settlement

El-Omari was based on agriculture and fishing.

Burials:
- Sahrane u napustenim delovima naselja
- 43 sahrane u ovalnim rupama
- Individualna sahrana u ovalnim jamama
- Zgrcenac; pokojnik lezi na levoj strani, glava okrenuta ka jugu a lice ka
zapadu; ruke ispred lica ili na grudima
- Neki pokojnici umotani u asure ili zivotinjsku kozu
- Prilozi skromni; posuda sa zutim peskom izmesanim sa sljunkom ili
cumurom
- Pokojnik A35 imao drveni stap od 35cm, mozda vrsta skiptra; stap se
nalazio ispred pokojnikovih ruku; skiptar lici na falus; mozda ukazuje na
statusni simbol a mozda i na to da je pokojnik bio saman; oko rupe u kojoj je
pokojnik, nalaze se rupe od kolja, sto mozda znaci da je bila izgradjena
koliba iznad groba;
- U jednom grobu pronadjen buket cveca na grudima pokojnika

Keramika:
- Rucno radjena, lose pecena, obogacena seckanom slamom ili papirusom
- Koriscena lokalna, pustinjska glina; retka upotreba gline iz Nila
- Nema dekoracije
- Crne, braon i crvene posude
- Mali broj keramike uglacan
- Male i vece posude, ravne ili konkavne osnove, polu-loptase zdele

Ostali predmeti:
- Kamena seciva, sekire, kopljista za strele, kopljista sa jezickom
- Posude od kamena (kalcit, bazalt)
- Palete
- Avani i tucci
- Tegovi za mreze
- Ispravljaci za strele
- Cekici
- Kostane alatke: sila, igle sa okcem, udice

- Galena (ruda) koriscena za sminku
- Oker
- Prisutno tkanje; prsljenci za vretena; parcici lanene tkanine (fine i grube)
- Obrada drveta
- Secenje trske

Domace zivotinje:
- Svinje
- Stoka
- Ovce
- Koze
- Magarci

Biljke:
- Zito
- Jecam
- Mahunarke
- Smokve
- Urme
- Lan
- Secerna trska

Pronadjen ostatak hleba od zita i hleba od jecma. Zitarice za hleb su drobljene a ne
mlevene.

- Dubinski ribolov
- Lov na kornjace, hipopotamuse i krokodile

Trgovina sa Sinajem i Levantom

Gebel Hof, observation post.

15. 03. 2011. Utorak

Maadi-Buto kultura
Halkolit donjeg Egipta, lokaliteti, istorijat iskopavanja, arhitektura, keramika,
kamena i kostana industrija, ekonomija, nekropole, nestanak donjoegipatske
tradicije


- 3.300/3.400 BC
- Maadi, the southern suburbs (ca 8km) of Cairo
- Buto Tel el-Farain

Maadi:
- 1918 Paul Bovier Lapierre
- Mustafa Amer (1930 - 1956)
- Oswald Menghin
- Maadi was founded on a E-W oriented pleistocene Nile terrace, 2km east of
the Nile
- Maadi necropolis, ca 180m south of the settlement
- Wadi Digla, ca 1km south of the settlement
- Naselje se pomeralo ka zapadu
- Maadi-Buto (comprised of 12 sites): Maadi (including Wadi Digla),
Heliopolis, Buto, Tura Station, Guiza, Merimde Beni Salame, Es-Saff,
Sedment, Ezbet el-Qerdahi, Harageh
- The settlement has been destroyed

4 tipa gradjevina:
- Naselje prekriveno rupama od koceva
- 4x2,5m ovalne kolibe, drveni stubici, pleter
- Lake gradjevine napravljene od trske; imale rov u kome su uglavljene asure
- Zakloni od vetra, oblika konjske potkovice; otvor okrenut suprotno od vetra
- Zemunice (potpuno pod zemljom) za stanovanje ili skladiste za robu;
ognjista, posude ukopane u pod

Ostaci:
- Ulomci keramike, velike posude ukopane u tlo, rucno radjena keramika,
minijaturne posude u obliku ptica i modela barki (igracke? za ritualne
svrhe?)

5 grupa keramike:
1. 80% sve keramike; crne i crveno-braon posude, lokalno oslikane; lokalne
posude crnog oboda
2. Crvene priglacane posude
3. Zuti premaz
4. Uvezene, black-topped posude iz gornjeg Egipta
5. Palestinske posude (3%)

Ostali predmeti:
- Seciva, postruske, boreri, graverice (ili urezivaci = burin)
- Bodezi, kanaanska seciva, plocasti strugaci
- Posude od kamena (bazalt)
- Prsljenci, diskoidne glave buzdovana (import iz gornjeg Egipta)
- Terra-cotta head 9cm (Ghassulian nose!)
- Perle i privesci od razlicitog kamena i kristala

Metalurgija:
- Prisustvo bakra na lokalitetu; Ingoti (polu-fabrikat)
- Dva kesera, igle, spatule, udice, komadici bakarnog lima i zice
- Ognjista od 2m na otvorenom u obliku potkovice (peci za pretapanje?)

Sahranjivanje:
- 76 gobova u nekropoli I
- Wadi Digla (Heliopolis), nekropola sa 471 grobom; nedonoscad i mrtva
rodjencad sahranjivani u posudama
- Ovalni grobovi, zgrcenci, ruke ispred lica, glava na jugu, pogled na istok
- U ranoj fazi pokojnici polagani na desnu ili levu stranu i nije sigurna
orijentacija
- U kasnijoj fazi, pokojnici polagani na desnu stranu, sa glavom na jugu i
pogledom ka zapadu
- Poneki pokojnik sahranjen sa jednom ili dve posude
- Zivotni vek je bio oko 30 godina
- Vise muskih sahrana
- Prilog (izuzeci): paleta od kamena, cesalj od slonovace, mala seciva, perle
od skoljki, kamene posude
- Prisustvo zivotinjskih sahrana; Maadi, pas; Wadi Digla,13 koza, od kojih je
pored jedne bio postavljen bakarni predmet
- Heliopolis 45 ljudskih sahrana i 11 zivotinjskih

Maadi:
- Potpuno sedentarna zajednica
- Gajili su stoku, ovce, koze, svinje
- Retko su pecali a lov je potuno marginalna aktivnost
- Magarac koriscen kao tovarna zivotinja
- Zitarice: jecam (zrno krupnije, sa vise skroba, nego zrno iz istog doba iz
Evrope)
- Dinje, tikve
- Zrvnjevi
- Jame za cuvanje hrane
- Akacija, tamarisk, kedar, borovi
- Trgovina (neformalna, individualna)

Buto (Per-Wadjet, Tel el-Farain) (per = kuca)

22. 03. 2011. Utorak

Elkabijan, Tarifijan, Tazijan, Badarska kultura

Gornji Egipat, epipaleolit, tragovi neolita i pocetak halkolita, istorijat iskopavanja,
arhitektura, keramicke grupe, kamena industrija, nalazi od kosti i drveta, figurine,
ekonomija, sahranjivanje

Elkabijan:
- Kultura nazvana po lokalitetu El-Qab
- Serija od 8 manjih naselja

Tarifijan:
- Kultura nazvana po lokalitetu El-Tarif, koji se nalazi izmedju Tebe i
Armanta
- Iskopavali su ga Cesi
- Prva polovina V milenijuma BC
- Neolitski elementi (mikroliti, bifacijalno okresane alatke, fragmenti
keramike)
- Sileksno orudje (strugaci, seciva)
- Nema tragova sedentarnih drustava
- Ekonomija: lov i sakljupljanje
- Nema tragova zemljoradnje i stocarstva
- Kultura je na nivou prelaza iz epipaleolita u neolit

Tazijan:
- Iskopavanja vrsio engleski arheolog Guy Brunton
- Kultura nazvana po lokalitetu Deir Tasa
- Ova kultura predstavlja uvod u badarsku kulturu (njena rana faza?)
- Sedentarni poljoprivrednici
- Uzgajani jecam i psenica
- Prisutno stocarstvo
- Nema prisustva metala
- Badarska kultura je koristila bakar i prema tome pripada halkolitu, a
tazijanska, obzirom da nije koristila metal, pripada neolitu
- Mala razlika izmedju tazijanske i badarske keramike
- U grobnicama Wadi Atulla (istocna pustinja, istocno od Naqada-e) i Gebel
Ramlah (u zapadnoj pustinji, zapadno od Aswan-a) pronadjena tazijanska
keramika

Predmeti:
- Crni keramicki pehari sa urezanim motivima
- Kamene palete
- Perle od alabastera
- Polirane sekire
- Kasike od kosti

Sahranjivanje:
- Blagi zgrcenac
- Ovalna jama dubine 1m
- Posude kao prilog
- 45 grobova, 16 naselja
- Prilog sileksno orudje, kamene perle, posude, skoljke, narukvice od
belokosti
- Tazijan 4.500 4.400 BC (tada se pojavljuju prve black-topped keramike)

Badarian:
- 4.400 3.800 BC
- Brunton, Caton-Thompson
- Lokalitet se nalazi na istocnoj obali Nila
- Hierakonpolis, Armant, Hammamat pronadjeni artefakti iz Badariana
- Badarian kulturu najvise cine nekropole; samo nekoliko naselja je
pronadjeno
- Naselja i nekropole su smestene na niskoj pustinji
- Hammamiah (iskopavala Caton-Thompson) vertikalna stratigrafija po kojoj
moze da se uporedjuje odnos badarske i Nakada kulture
- Naselje u kontinuitetu bilo naseljeno do kasne Nakada II faze
- Nije pronadjeno mnogo gradjevina
- Pronadjene duboke jame
- Uzgajali zito, jecam, mahunarke
- Uzgajali koze, ovce i stoku
- Ribolov od velikog znacaja
- Lovili gazele (marginalna aktivnost)
- Badarska keramika povrsina tretirana kanelurama (povrsina izbrazdana pa
uglacana)
- Uzgajan lan od koga su se pravile fine tkanine
- Mining
- Trade/foreign relations: copper from Sinai (Feinan?), turquoise from Sinai,
shells/coral from Red Sea shore, basalt vessels and four-handled pots of hard
pink ware from Palestine

Sahranjivanje:
- Nekropole pripadale okolnim selima
- Od priloga po jedna posuda u grobu, ogrlice od morskih skoljki, kamene
perle, ponekad paleta, sileksne alatke, predmeti od belokosti
- Grobovi ovalni
- Blagi zgrcenci, polozeni na levu stranu sa glavom prema jugu i pogledom na
zapadu
- Neki pokojnici umotani u trscanu asuru ili zivotinjsku kozu a zatim polozeni
na drugu trscanu asuru
- Prisutne zivotinjske sahrane (stoka, ovce, psi, sakali)
- Socijalna stratifikacija; bogati grobovi su u izdvojenom delu groblja

Keramika:
- BB black topped polished brown (very fine, the earliest pottery, mostly
bowls, one with Maltese cross inside)
- BR black-topped polished red (some with herring-bone pattern or linear
motif inside)
- PR polished red pots (only few examples found)
- AB all black (only few examples found)
- SB smooth brown
- RB rough brown (latest pottery)
- MS miscellaneous

Ostali predmeti:
- Small ivory vessels
- Figurines
- Ivory bangles
- Bone amulets
- Badarian ivory spoons
- Hippopotamus-shaped vessel made of ivory
- Basalt vessels
- Bone comb for pottery
- Copper pin
- Badarijanci su koristili metal i proizvodili su predmete sa glazurom
- Figurina zene (slika dole) od belokosti hipopotama, visoka 14.4cm,
pronadjena u grobnici u kojoj nije bilo skeletnih ostataka


- Figurina od nepecene gline, predstava zene sa izrazenim gluteusima, visoka
11,7cm, pronadjena u grobu deteta; figurina je bila u posudi, a ta posuda je
bila smestena u drugu posudu

Kamena industrija:
- Odbici
- Seciva
- Vrhovi strela
- Postruske
- Perforatori
- Bifacijalna seciva srpova

Palete:
- Koriscene da se na njima mrvi malahit (ruda bakra)
- Palete pronadjene zajedno sa malim kamencicima kojima se mrvio malahit
- Malahit u prahu se mesao sa nekom masnocom i tom smesom su se mazale
oci (i muskarci i zene)

29. 03. 2011. Utorak

Naqada I

Pocetak nakadskog kulturnog kompleksa, Amratijen, apsolutna hronologija,
lokaliteti Nakade I, podela keramike, sistem redoslednih datuma


- Naqada I = Amratian po Al-Amirah u blizini Abydosa
- Naqada or Nubt (Eg. City of Gold)
- Gold and other mineral deposits from the eastern desert were the foundations
of Naqadas success

Iskopavanja:
- Sir William Metthew Flinders Petrie (1853-1942 ) iskopavao Nakadu 1894-
1895
- Uveo stratigrafiju, tipologiju i serijaciju arheologiju
- James Quibell iskopavao Balas (nekropole)
- Naselja i nekropole podizani na niskoj pustnji
- Jaques Jean Marie de Morgan (1857-1924) prvi pripisao Nakadu
praistorijskom Egiptu
- Pitri pretpostavio da je u pitanju nova rasa
- U juznom gradu fortifikacija od cerpica (otkrio Pitri)
- Tel es-Sakan, nakadska tvrdjava u Palestini

Sahranjivanje:
- Ovalne jame, zgrcenac polozen na levi bok, glava prema jugu a pogled
prema zapadu
- Ispod tela postavljena pletena asura
- Grobni prilog: palete, perle od sileksa, cesljevi od kosti, igle, prstenje i
narukvice od belokosti, posude, diskoidne glave buzdovana
- Nakada: 14.000 grobova
- Sequence Date (SD), redosledni datumi
- Serijacija: metod relativnog datovanja
- Od 4.000 grobova Pitri je izdvojio 900 u kojima se nalazilo pet ili vise
posuda

Keramika:
- Wavy-handle pottery se razvijala od globularnih do cilindricnih posuda
- Talasasta drska je u pocetku bila na sredini a kasnije skoro da je ni nema ili
je samo malo izrazena oko oboda otvora posude
- Naqada IIc prvi put se pojavljuju kanaanske posude
- 9 klasa keramike:
Nakada I:
~ C (white cross-lined), polirana sa dodatkom belih motiva
Nakada I i II:
~ B (Black-topped red)
~ P (Polished red)
~ R (Rough-faced)
~ N (Black incised/Nubian)
~ F (Fancy forms)
Nakada II:
~ D (Decorated)
~ W (Wavy-handled)
~ L (Late)

12. 03. 2011. Utorak

Naqada II

Gerzean, organizacioni obrazac naselja

- Nakada II Gerzean
- Nazvano po malom groblju u blizini Al-Girza-e, Gerzeh, na zapadnoj obali
Nila, ca. 8km west of Faiyum depression, 60 km south of Cairo
- Nakada, ekspanzionisticka kultura
- Nakada II, (3.600 3.300 BC)
- Excavated 1910/1911 by Flinders Petrie

Faze:
- Petrie: Amratian, Gerzean, Semainian
- Kajzer: Naqada I, Naqada II, Naqada III

Faze:
1. Pre-nomes: autonomous local villages (Nakada A)
2. Proto-nomes: agregacija prethodnih lokalnih sela (Nakada B)
3. Nome pre-states: federacije sela blizu praga stvaranja drzave (Nakada C, 2B)
4. Proto-state: upper Egyptian Commonwealth, drzava u ranoj fazi sa vise
elemenata poglavarstva (Nakada II)
5. All Egyptian early state: obuhvacen gornji i donji Egipat, centralizacija,
jedan vladar (Nakada III)
6. Established state: uspostavljena drzava, pocetak Egipatskog carstva, Hor-
Aha, obuhvata sve vecu i vecu povrsinu (Rano-dinasticki period)

Nome:
- Gr. Nomos oblast, opstina, provincija
- Ukupno je bilo 42 nome od kojih se 22 nalazilo u gornjem Egiptu i 20 u
donjem
- Broje se od juga ka severu i od zapada ka istoku
- Hieroglif za nomu se sastoji od simbola za navodnjavanje koji se takodje
nalazi i na C klasi keramike; izgleda kao pravugaonik izbrazdan pravim
vertikalnim i horizontalnim linijama

Hierakonpolis:
- Finalna borba izmedju Abydosa i Hierakonpolisa
- Hierakonpolis pobedio i postao prva prestonica
- Nakon ovoga sledi ekspanzija ka severu i jugu
- Uspostavljeno zajednicko verovanje
- Trgovina Nilom
- Vojna i politicka unija pod jednim vladarom

Keramika:
- L: koriscena glina iz okolnih vadija, ruzicasta spoljasnjost
- B: unutrasnjost crna, spolja crvena, aluvijalna glina
- R: grube posude
- P: polirane posude
- N: black incised/Nubian, lici na pletene korpe od pruca, siroke posude
- F: fancy forms, na primer posuda koja lici na pticu
- D: dekorisana keramika, najcesce pronalazena u grobovima; U D keramiku
spadaju i importi iz Palestine koji se prvi put pojavljuju u Nakadi III

Motivi na D keramici:
- Naqada biljka
- Barka sa 2 kabine
- Standarda sa leopardovim repovima
- Jedro
- Hijeroglif N25 pescana brdasca
- Barka
- Noj
- Standarda boga Mina <+>
- Hijeroglif N35 voda

Figurine:
- Zenska figurina od terra cotte, oslikana, visina 29.2m, nalazi se u
Bruklinskom muzeju


Sahranjivanje:
- Formalizovano zagrobno verovanje sirom Egipta
- Pravougaone ili ovalne jame
- Zgrcenac polozen na levu stranu sa glavom prema jugu i pogledom prema
zapadu
- Posebna pregrada za grobne priloge
- Glineni modeli belog luka, 6 komada
- Sileksno orudje
- Bronzani harpun
- Gvozdena perla
- Bakarne palete za drobljenje galene ili malahita; u obliku ptice i kornjace
- Diskoidne glave buzdovana (iz Nakade I), kruskaste glave buzdovana
(tipicno za Nakadu II)
- Nozevi

Hierakonpolis:
- Velegrad, 5-10.000 ljudi
- Stratifikovano drustvo
- Specijalizacija zanatlija
- Kuce postale vece i sa ogradjenim dvoristem

16. 04. 2011. Subota

Nakada III

Semainijen, nulta dinastija, evolucija nakadskog kulturnog kompleksa, politicka
nasuprot kulturnoj hronologiji, sahranjivanje, protodinasticka provincija u
jugozapadnom Kanaanu

- Hu-Abadiyeh-Semaineh region, a strip that runs E-W along the Nile for
about 16 km
- Seshesh/Diospolis Parva/Hu capital
- Phase 5: all Egyptian early state, Upper and Lower Egypt, ruled by a king,
Narmer was the last, with a centralised government
- Highly stratified social order
- Monopolistic state economy
- Hieroglyphic writing system
- Official style of art
- Regular uses of serekhs (gevernment seal)
- Ritual, votive palettes with iconographic narratives
- Monumental architecture
- The first truly royal cemeteries
- More elaborate graves and extremely wealthy burials
- Cylindric jars

Serekh state power and authority



Catfish NR
Chisel MR
NARMER last ruler of the 0 dynasty

Naqada III (3.300 3.100 BC), Protodynastic rulers:
- Pe-Hor
- Scorpion I
- Double Falcon
- Nj-Hr (Nyhor)
- H3.t.Hr (Hathor)
- Irj-Hor (Iry-Hor, Ro)
- Horus Ka
- Horus Crocodile
- Horus Scorpion
- Horus Narmer

Umm el-Qaab (Ar. Mother of Pots) u Abydos-u:
- Nekropola grada This-a (danasnje selo Gis)
- Cela oblast prekrivena komadima keramike koja je prinosena bogu Ozirisu
- Djer, faraon iz prve dinastije; Verovalo se da je Oziris sahranjen u Djerovoj
grobnici
- Grobnica Hor-Aha, pored nje su pratece grobnice
- Hor-Aha, Narmerov sin
- Cemetery U 0. Dinastija
- Cemetery B 1. Dinastija
- Umm el-Qaab in Abydos, kraljevska nekropola od 0-2 dinastije
- Tomb U-j, Scorpion I, Naqada IIIa2, (3.200 BC)

Burial Chamber Below


- Found 700 wine jars, 6-7 liters each = 4.500 liters = 4.5t of wine; Canaan
type jar, contained wine, along with grape pipes, sliced figs or a tree resins
- Umm el-Qaab: more than 160 bone, ivory or wooden inventory tags/labels
attached to various vessels and commodities; Sophisticated writing system
used to identify the good
- Tags: slon koji gazi po trouglastim brdascima; Soko koji stoji na standardi;
Roda, krug i dve linije; Zmija sa dva trouglasta brda; 50 razlicitih znakova
- Ivory heqa sceptre (tomb U-j), forma stocarskog stapa; Elementi za
identifikaciju vlasnika prikazuju skorpiona
- Grobnica model kraljevske palate
- Drska noza od slonovace
- Delovi namestaja
- Kutije od kedra sa tekstilom
- Najraniji heqa skiptar pronadjen je u grobnici U-547 u Abydos-u (kasna
Nakada II)
- Ukupno 85 nekropola Nakada kulture
- Iskopano 20.000 grobova
- Ginger from Gebelein (below), ca. 3.400 BC, naturally preserved in a dry
hot sand; 75% of total human weight


- Poceci mumifikacije HK-43 (Hierakonpolis), grobovi 16, 71 i 85, (3.600
BC, Naqada II)
- Glava, vrat, donji deo ruku i organi umotani u krpe natopljene smolom
- Grobovi pravougaoni i oblozeni cerpicem
- Neki od grobova imaju zasebna odeljenja
- Zgrcenac umotan u asuru, polozen na levu stranu, sa glavom prema jugu i
pogledom prema zapadu

Hierakonpolis (Gr. City of the Hawk)
- Eg. Nekhen, Ar. Kom el-Ahmar
- Centar Horusa iz Nekhena
- Nekhen prva prestonica protodinastickog Egipta
- Najvece protodinasticko naselje
- Horusov hram sa glavnim depozitom (Main Deposit)
- Main Deposit: votive gifts, ivory carvings, Narmer palette, Narmer and
Scorpion maceheads, exotic animals and items extending from Afghanistan
to Ethiopia
- During Naqada III Egypt formalized its elite
- A large beer industrial zone HK24A, 1360 liters a day
- Beer composed of wheat with dates added
- Nekhen: human and animal burials; HK6 elite cemetery; T100
decorated/painted tomb
- Prisutna endogamija (sklapanje brakova nekoliko porodica iz iste klase)
- 3 ceramic face-masks, Naqada IIa
- Animal burials (dogs, baboons, hippos, elephants, a bull, cow and calf,
wildcats, a hartebeest, aurochs)
- HK29A ceremonijalni centar Naqada II c-d
- Dvoriste premazano blatnim malterom
- Kapija sa jarbolima
- Ostatak velikog jarbola
- Per-Wer (Grat House), shrine of Upper Egypt
- Kalupi za hleb

Prisustvo Egipcana van Egipta:
- Tel es-Sakan, ogromna fortifikacija; 90% egipatskih artefakata
- Jugozapadni Kanaan egipatska provincija
- Eksploatacija: maslinovo ulje, aromaticna ulja, bakar
- Dosta keramike i nalaza sa serekhom
- Early Bronze I, north Atlit Bay, 12km south of Haifa, 700m of the coast,
depth of 11-12m, pronadjena posuda puna nilskih skoljki (aspartaria rubens),
kao dokaz pomorske aktivnosti Egipcana u ovoj oblasti

Egyptian interests in the southern Sinai:
- Resources, products: copper, olive oil, wine, (taxes, tribute, trade)
- Manpower- slaves, both male and female
- Strategic location
- Land expansion

Elephantine:
- Ostrvo na Nilu blizu Asuana
- Naselje iz predinastickog perioda (3.300 BC)
- Hram boginje Satet (3.200 BC)

Bozanstva:
- Horus (Nekhen)
- Set (Naqada)
- Min (Coptos)
- Nekhebet (Nekheb)
- Bat, early cow goddess

19. 04. 2004. Utorak

Interpretacije najznacajnijih predstava Nakada kulture

Petroglifi, palete, drske nozeva, glave buzdovana, etikete, predstave na keramici,
ikonografija i ideologija

- Lower Egypt a set of communities in the Delta, that were not organised in
the same way as in Upper Egypt, with no visible emphasis on individual
power and elitism
- Upper Egyptian regional cultural coherence (not extant in the Nile delta
before Naqada IIC)
- Egypt formalised its elite: iconographic narratives are preoccupied with the
ruler, gods, conflict, power and ideology, establishing of the universal order
- Egipat politicki centralizovan tokom 0. Dinastije, sto se ogleda i u
umetnickoj produkciji
- The product of a ruling group, magical function of the images
- Institucija bozanskog vladara
- Egipcani su mrzeli druge narode
- Obrezivali su se

Necropolis, Lower Egypt:
- Buto
- Maadi
- Tell el-Farkha
- Minshat Abu-Omar
- Tell es-Sakan (Palestine)

Palettes (cosmetic, ceremonial, votive, commemorative, ritual):
- Narmer
- Hunters
- Towns
- Batllefield
- Two Dogs
- Four Dogs
- Bull
- Min
- Ostrich (or Manchester)
- Hathor (Bat)

Maceheads:
- Scorpion
- Narmer
- Royal
- Sayala (mace handle)

Knife Handles:
- Gebel el-Arak
- Gebel el-Tarif
- Brooklyn
- Carnarvon
- Pitt Rivers
- Abydos tomb U-127,
- Hierakonpolis (Ashmolean, Oxford)
- MMA

Petroglyphs:
- Scorpion tableau (Gebel Tjauty)
- Gebel Sheikh Suleiman (Nubia)

Painted, mud-plastered walls:
- Tomb 100, Naqada IIC
- Gebelein cloth (Painted linen) Naqada IICD

Cylinder seals:
- Ivory cylinder seal of Narmer

Ostalo:
- Royal names (Serekh)
- Burial inventory labels
- Clay sea impressions
- Hierakonpolis ivories
- Davis comb

Narmer Palette:
- 3.100 3.050 BC
- Soft greenish greywacke (skriljac, krojacka kreda)
- 63.5 x 42 x 1.27cm
- Discovered in 1898 in Hierakonpolis, tomb U-j, main deposit
- Ceremonial, kept in temple
- Shield shaped
- Narmer stands larger than either his servants or his enemies
- Bat, an early cow goddess
- Triumphal procession
- Narmer and Wash
- Standards: royal placenta, canine shaped god, 2 horus
- Figures: head profile, but eye frontally; torso frontally, but legs profile
- Hierarchic scale figures
- Mutilation of fallen enemies
- Animal power/potency of kingship



Crowns:
- Hedjet white crown (Eg. Hedj - white)
- Deshret red crown; throne of Neith and bees proboscis
- Pschent double crown
- Red crown represented in relief on a large B-ware fragment from Naqada
grave 1610, late Naqada I/IIA
- Colour red is associated with god Seth, the local god of Naqada

Palettes:
- Scorpion
- H=34.2 cm kuljena od antikvara iz NIIc ne zna se odakle je

Ostrich mancesterska h=41cm ne zna se odalke je

Min grobnica b62 visina 29 cm Nakada IID


- Hathor (Gerzeh) h=16.5 cm iz gerzeha grobnica 59


- Hunters h=66.8cm NIII

- Towns tehen, thin 18.5cm


- Battlefield nepoznato poreklo iz NIII je 32.8cm


- Two dogs h=42.5 cm iz Hierakonpolisa je u glavnom depou ashmolean
muzeja sada


- Four dogs u luvru su sad 32 cm visina


10. 05. 2011. Utorak

Davis Comb: h=7.5 cm
- Prikaz sletanja ptice
- Slonovi koji gaze zmiju



Platno iz Gebeleina:
- Nakada IIa
- Procesija barki
- Lov na hipopotama


Glava buzdovana faraona Skorpiona:
- Limestone, pear-shaped
- King standing by a canal holding a hoe, facing a man holding a basket
(ceremonija otvaranja prvog kanala?)
- Standarda boga mina i drugi stegovi
- Prikazi neprijatelja Egipta
- Pronadjena u glavnoj ostavi u Hierakonpolisu, cuva se u Ashmolean muzeju



Narmer macehead:
- 19.8cm, limestone
- Found inside the main deposit in Hierakonpolis, cuva se u Ashmolean
muzeju
- Nosaci stegova
- Svetiliste
- Narmer
- Nosac sandala
- Granice Egipta
- Narmerov sledbenik
- Zena u nosiljci
- Heb-Sed ritual
- Narmer sa krunom donjeg Egipta
- Spisak ratnog plena



Tri monumentalne statue:
- Iz hrama boga Mina u Koptosu
- Bog plodnosti, drzi falus u ruci


Gebel el Arak knife: visok h=25.5
- Drska od izrezbarene hipopotamove kljove
- Secivo obradjeno tehnologijom ripple flake
- Gospodar zivotinja flankiran lavovima
- Dva psa
- Zivotinje kako se penju ka gore
- Dugmetasta izbocina
- Druga strana: Borba kratkokosih ljudi sa dugokosim; Kratkokosi nose palice
i buzdovane a dugogosi nenaoruzani
- Brodovi sa visokom krmom i pramcem; Drugi su srpoliki




Brooklyn knife: h=23.2
- Brooklyn museum
- Ritual knife
- Abu Zaidan, burial 32, Naqada III
- Flint, elephant ivory, ripple flaking (only one side)
- Rows of many animals
- Izbocina na drsci
- Slon koji gazi dve upletene zmije
- 227 animals of 19 species






Gebel el-Tarif knife:NIICD
- Ivory handle, embossed gold leaf, 22cm
- Grifoni, rozete, dve isprepletene zmije






Pitt Rivers knife handle

Tomb 100 (T100), Hierakonpolis: NIIC
- Oslikana grobnica
- Zivotinje, barke, ljudi koji se bore
- Nakada IIc
- 4,5 x 2 x 1.5m deep
- Procesija barki (slican detalj: Narmer koji vodi zarobljenike?)



Scorpion Tableau (Petroglif):
- Gebel Tjauti, western desert, izmedju Abydosa i Hierakonpolisa
- Roda koja jede zmiju
- Visoka figura koja ima buzdovan i vodi drugu koja je vezana
- Horus
- Skorpion
- Ikonografija moci


Gebel Sheikh Suleiman, prikaz:
- Zarobljenik, barke, mrtvi neprijatelji, osvajanje Egipta u Nubiji















Drska buzdovana od zlatne folije:
- Zivotinje koje se redjaju u nizu
- Found at Sayala cemetery



Ikonografija moci (hronologija):
- Abydos, Nakada I, Tomb U239
- Tomb 100, Nakada IIc
- Narmer palette, Nakada III
- Faraon koji stoji sa buzdovanom nad pobedjenim neprijateljem

I Dinastija (3.100 2.686 BC)

Archaic period, Thinite period, Early Dynastic

- Ineb-Hedj (beli zidovi), Memfis
- Thinite period; naziv potice od grada This-a (koji nikada nije pronadjen)
- Prestonica se iz Hierakonpolisa preselila u This a potom u Memphis
- Abydos (Abdju), nekropola grada Tisa
- Saqqara nekropola Memfisa
- Memfis, moderni Mit Ramina, 20km S,SW of Cairo
- Maneton, egipatski svestenik (305 285 BC, za vreme Ptolemeja II),
napisao delo Aegiptiaca; Egipatska istorija napisana na grckom, od 3.100
343 BC; Podelio istoriju Egipta na 30 dinastija
- Tri cvetanja egipatske civilizacije: staro, srednje i novo kraljevstvo

Spisak vladara postoji na zidovima hramova:
- Abydos King List, Temple of Seti I
- Karnak King List, Saqqara Tablet
- Palermo Stone, slab of diorite
- Egyptians counted time from a pharaohs accession day as year one
- Inscription record info such as the height of the Nile flood, military
victories, construction of temples, festivals

Pet titulatura:
1. Horus name, oldest attested name title of Egyptian kings
2. Two ladies (Nebty) name
3. Golden Horus name
4. Throne name (Nesu-Bit)
5. Birth name (Sa-Ra = son of ra)

Otisci pecata iz Abydosa

0. Dynasty: Narmer was the last ruler

1
st
Dynasty, 3.100 2.890 BC:
1. Hor-Aha
2. Djer
3. Djet (Wadji)
4. Regency of Merneith
5. Den (Udimu)
6. Anedjib
7. Semerkhet
8. Qaa

Umm el-Qaab (ar. majka keramike), nekropola, Abydos

Cemetery B Narmer, Hor-Aha


- Pocetkom I dinastije spoljni uticaji (mesopotamski) iscezavaju
- Clear religious aspect to the king; Religious = Political
- For the top nobility there were now two places to be buried; Abydos and
Saqqara
- Hor-Aha (Aha borac) prvi vladar I dinastije, sin Narmera i Neith-Hotep
- Complex, hierarchical, bureaucratic state ruled by a divine king
- Najranije mastabe u Sakari

Grobnica Neith-Hotep u Nakadi, mastaba:
- Pecatni otisci
- Panelovana fasada
- Vise malih prostorija
- Nije ukopana


- Funerary enclosure ogradjeni prostor u kome se vrse rituali
- Jedna prostorija
- U funerary enclosure od Hor-Aha-e, poredjane barke; Imao ukupno 3
funerary enclosures

Djer, drugi vladar I dinastije:
- Mumificirana ruka sa nakitom
- Prateca sahrana sa celim haremom
- Noz (u obliku Khopesh-a)

Djet (Wadji, Wadjet), treci vladar I dinastije
- Prvi prikaz duple krune (pschent)
- Ivory comb
- Mastaba iz Djetovog doba; U zidove sa spoljne strane su bile uzidane glave
bikova sa pravim rogovima

Den, peti vladar I dinastije
- Prikaz vladara nad pobedjenim neprijateljem
- Prikaz Heb-Sed rituala
- Pojava ulaznog stepenista koje vodi u unutrasnjost grobnice


Semerkhetova funerarna stela

14. 05. 2011. Subota

II Dinastija (2.890 2.686 BC)

Vladari, najznacajniji spomenici

- Prvi vladari sahranjeni u Saqqara-i
- Dizlociranje iz Abydosa u Saqqaru ukazuje da se centar moci iz This-a
prebacio u Memphis
- Dizajn grobnica drugaciji od Abydosa
- Poslednja dva vladara II dinastije su sahranjena u Abudosu pored vladara I
dinastije
- Obe dinastije su bile tinitske (iz Thisa)
- Kolaps centralnog autoriteta na kraju vladavine treceg vladara II dinastije

II dinastija:
1. Hotepsekhemwy
2. Raneb
3. Ninetjer
4. Weneg
5. Senedj
6. Nubnefer
7. Seth Peribsen
8. Sekhemib Perenmaat (?)
9. Khasekhem (wy)

Nije jasna razlika izmedju dve vladarske kuce (dinastije, I i II)

- Od Qaa (poslednji vladar I dinastije) do Netjerikhet (Djoser) najmanje
znamo o vladarima
- Kamen iz Palerma, nilometar u muzeju u Palermu
- Mozda je u to vreme Egipat bio podeljen na regije bez centralne vlasti (sever
i jug)
- Pojava boga Seth-a u kraljevskoj titulaturi

Grobnice:
- Promena izgleda kraljevske grobnice
- Obicaj pratecih sahrana je napusten
- Grobnica se sastoji od dugih koridora izmedju ostava a na kraju koridora je
grobna soba (podzemno), na to je nadogradjena struktura od cerpica
- Kovceg koji izgleda kao kraljevska palata ali i mastaba
- Hotepsekhemwy (pleasing in powers) preselio kraljevsku grobnicu u
Saqqaru i napustio tradiciju u Abydosu
- Hotepsekhemwy-jeva grobnica ispod Unasove piramide
- Neke grobnice imale i toalet
- Raneb (Ra is my lord) ili Nebra? (Lord of the sun); Sin ili mozda brat
Hotepsekhemwy-ja
- Tomb A, posude sa vinom i zivotinjskim kostima

- Ulazi zazidani cerpicem
- Stela od ruzicastog granita u Memfisu sa imenom Raneb


Ninetjer (the one of the god):
- Vladao barem 35 godina
- Nepravilan raspored prostorija grobnice

Ostali nalazi:
- Granitna statueta ruzicasto-cilibarske boje, pronadjena u Memfisu; Svestenik
Redjit (cuva se u muzeju u Kairu)
- Na ramenu ima urezana imena tri vladara iz II dinastije
- Mozda je bio zaduzen za posmrtne ceremonije vladara

Vlast:
- Nakon pada centralnog autoriteta krajem Ninetjer-ove vladavine, nekoliko
manjih vladara vladalo do kraja II dinastije
- Weneg
- Senedj
- Nubnefer
- Sekhemib-Perenmaat (= Peribsen?)
- Peribsen; Uvodjenje Seth-a u titulaturu i odluka o povratku na Umm el-
Qaab u Abydosu (nekropola)

- Seth Peribsen, granitna stela iz Abydosa
- Prikaz Seta na steli je izbrisan u kasnijem periodu (damnatio memoriae
uklanjanje iz secanja)


- Peribsen sahranjen u grobnici P (21x18m), na Umm el-Qaab
- Peribsen jedini vladar u istoriji Egipta sa Set imenom (Set, povijena njuska,
kockaste usi, racvast rep, kaninski izgled)
- Lom tradicije, sto mozda ukazuje na podelu Egipta

Funerary Enclosures (posmrtni zabrani):
- Severno od Umm el-Qaab
- Nekoliko zabrana jedan do drugog
- Grobnica sa barkama
- U Peribsenovom zabranu ostaci priloga
- Moguce da su zabrani ubrzo nakon sahrane namerno ruseni
- Zabrani preteca ograda oko kasnijih piramida

Khasekhemwy (the two lords are at peace with him):
- Na sereku prikaz Seta i Horusa; Mozda je uspeo da pomiri dve zaracene
strane (jedan jedini prikaz ovakvog tipa u istoriji Egipta)

- Dovratak iz Hijerakonpolisa; Dva zabrana (Hierakonpolis i Abydos),
Grobnica u Abydosu
- Mozda je Khasekhemwy-jeva zena Djoserova majka
- Najjuznija grobnica u Abydosu pripada Khasekhemwy-ju; Grobnica V
- Posude od dolomita (sivo-mermerna boja) i karnelijana (crvena-bordo boja)
sa zlatnim poklopcem i lancicem

- Khasekhemwy-jev zabran u Abydosu; Panelovana fasada, unutra humka od
peska
- 122 x 65 x 11m, zidovi zabrana Khasekhemwy-ja; 5.5m debljina zidova; Na
arapskom se naziva Shunet el-Zebib


- Khasekhemwy-jev zabran u Hierakonpolisu; Fort
- Ulaz sa kapijom; 67x57m; debljina zidova 5m


- Barke u Abydosu (14 komada), posebno ogradjene cerpicem
- Barke (2) su smestene izmedju Khasekhemwy-jevog zabrana (1) i zapadne
mastabe (3)


- Barke; 18-27m duzine, potpuno funkcionalne; Pramci usmereni ka Nilu



Statua Khasekhemwy-ja iz Hierakonpolisa (cuva se u Ashmolean muzeju na
Oxfordu):
- Krecnjak
- Bela kruna
- Obucen u Heb-Sed odecu za ceremoniju; Heb-Sed festival, ciklicno se
ponavljao, prikaz vladareve moci, agilnosti i sposobnosti da vlada
- Sedeci polozaj na tronu
- Natpis na kome pise da je Khasekhemwy ubio 47.209 neprijatelja


Khasekhemwy-jeva statueta (56cm) iz Hierakonpolisa (cuva se u muzeju u Kairu):
- Prikaz pobijenih neprijatelja
- U ruci drzi flail
- Smiting the northerners


Piramide (humka):
- Prahumka koja se prva podigla iz haosa i na koju su prvo pali suncevi zraci
(interpretacija)
- Piramidion (zlatni vrh piramide)
- Snezno bela oplata ispod piramidiona pa sve do dna piramide