WWW.PHARMACY.BG.AC.

RS/BOTANIKA


5 CARSTAVA ORGANIZAMA NA PLANETI ZEMLJI
1. Carstvo Monera (jednoelijski, prokariotski organizmi
bakterije i modrozelene alge)
Eukariotski organi!i
". Carstvo Protista (jednoelijski organizmi)
#. Carstvo Plantae
$. Carstvo Animalia
5. Carstvo Fungi
%ku&an 'ro( organski) vrsta na &*an+ti Z+!*(i, o- nastanka .ivota -o
-anas, (+ o- 5 -o /0 !i*iona vrsta. 1o -anas (+ o&isa!o sa!o oko 1.5
!i*ion vrsta, o- toga oko 1 !i*ion .ivotin(ski) i oko 0.5 !i*iona 'i*(ni).

Celokupno znanje o biljkama se naziva 2OTANI3A ili nauka o
biljkama i ona obuhvata sledee discipline
Morfologija
- citologija
- histologija
- anatomija
- organografija
Fiziologija biljaka (fitofiziologija)
Sistematika biljaka
Geobotanika
- ekologija biljaka (fitoekologija)
- floristika geobotanika
- istorijska geobotanika (istorijska geografija biljaka)

CITOLOGIJA je nauka o eliji, odnosno o njenoj grai, razviu i !ivotnim aktivnostima

2ILJNA 4ELIJA

1
"
"
#
$
$
5 5
1,",# s+kun-arni
5+*i(ski i-
$ &ri!arni 5+*i(ski
i-
5 sr+-i6n(a *a!+*a
5
5
#
"
4+*i(ski i- i!a
!+)ani7ku, a6titnu i
trans&ortnu 8unk9i(u
Gra:a 4ELIJS3OG ZI1A
4+*i(ski i- i!a
v+o!a s*o.+nu
strukturu o-
9+*u*o+,
)+!i9+*u*o+,
&+ktina
;&ri!arni i-<,
*ignina,
su'+rina...
;s+kun-arni i-<

Gra:a s+kun-arnog 5+*i(skog
i-a ;sv+t*osni !ikrosko&<
Gra:a &ri!arnog 5+*i(skog i-a sa
-+'+*i! s*o(+! kutiku*+ na &ovr6ini
;SEM<

APOPLAST
SIMPLAST
# vi$eelijskom organizmu zidovi svih elija ine jedinstvenu,
celinu koja se zove a&o&*ast.

A&o&*ast (+ s*o'o-no &ro&ust*(iv a vo-u i rastvor+n+ su&stan9+.
# vi$eelijskom organizmu protoplasti, velikog broja elija u jednom tkivu,
su povezani &*a!o-+!a!a, odnosno citoplazmatinim nitima, tako da
ine jedinstvenu celinu koja se zove si!&*ast

PLASTI1I = organ+*+ &risutn+ sa!o u 'i*(ni! 5+*i(a!a
P*asti-i nasta(u o- &ro&*asti-a i i!a(u so&stv+nu 1N3 i ri'oo!+
1. >*oro&*asti, fotosintetiki aktivni plastidi, sadr!e od pigmenata%
!o-ro+*+ni )*ori8i* A & .uto+*+ni )*oro8i* B, i njihov odnos kod vi$ih
biljaka je '%", i karot+noi-+ - narand!astocrvene & !ute pigmente(
)od algi postoji * vrste )*oro8i*a A, B, C, D
". >ro!o&*asti, fotosintetiki neaktivni plastidi, sadr!e crvene pigmente
karot+n+ & veinom !ukaste ksanto8i*+
#. L+uko&*asti, fotosintetiki neaktivni plastidi, bezbojni(
A!i*o&*asti, leukoplasti sa skrobom+ E(a*o&*asti, leukoplasti sa masnim
uljima i Prot+ino&*asti, leukoplasti sa rezervnim proteinima(

;stato*iti<
;&ro&*asti-i<
RAZLI?ITI TIPOVI PLASTI1A
;+tio&*asti<

GRA@A >LOROPLASTA
STROMA
;MATRI3S<
1VOJNA
MEM2RANA
TILA3OI1I
;SPLJOATENE
VRE4ASTE
STR%3T%RE<
GRANA
;ST%2ICI
TILA3OI1A<


BOTOSINTEZA, konv+ri(a sv+t*osn+ +n+rgi(+
i igra-n(a organski) (+-in(+n(a
>LOROPLASTI
>LOROPLAST
O"
>"O i
kor+na
CO"
stro!a
A+5+r
Grana
ti*akoi-a
C>"O D CCO
"
EEEEEEEEEEEEEEEEE C
C
>
1"
O
C
D CO
"

Casi!um annum = &a&rika, +*+n+ o- &risustva )*oro&*asta,
9rv+n+ o- &risustva )ro!o&*asta

Dau!us !arota " 6argar+&a, )ro!o&*asti u &ar+n)i!ski! 5+*i(a!a kor+na

A!i*o&*asti, *+uko&*asti sa
skro'o!

VA3%OLE E organ+*+ &risutn+
sa!o u 'i*(ni! 5+*i(a!a
Vakuo*+ imaju jednoslojnu membranu =
tono&*ast
4+*i(ski sok vakuo*+ sadr!i u najveoj
koliini vodu i razliite organske i
neorganske materije, sadr!i brojne
hidrolitike enzime pa ,ako ima ulogu
lizozomalnog sistema biljke
-eni sadr!aj vakuole, kao i rezervni
produkti metabolizma koji se u njoj
nakupljaju, $eeri, aminokiseline i
drugo, doprinose odr!avanju
visokog sadr!aja osmotskog
potencijala, odnosno odr!avanju
visokog turgora u eliji(

4+*i(+ u &*a!o*iirano! stan(u 4+*i(+ u turg+s9+ntno! stan(u
Ra*iku(+!o tri ra*i7ita st+&+na &ro&ust*(ivosti u
okviru .iv+ 5+*i(+F
1. Pot&una &ro&ust*(ivost 5+*i(skog i-a
". S+*+ktivna &ro&ust*(ivost &*a!a*+!+ koja
omoguuje prolazak nekih materija u citoplazmu
#. S+*+ktivna &ro&ust*(ivost tono&*asta koja omoguuje
nekim materijama koje su u$le u citoplazmu da uu i u
vakuolu

3RISTALI 3ALCIJ%M O3SALATA

3or+n u&i(a >"O
i !in+ra*+
Listovi ui!a(u CO" a
Os*o'a:a(u O"
% *istovi!a s+
stvara(u 6+5+ri
B*o+! &rovo-i
6+5+r+ o- *istova
3si*+! &rovo-i
vo-u sa !in+ra*i!a
i kor+na
Trans&ira9i(a
&r+ko *istova
3or+n ui!a O" a
os*o'a:a CO"
1O2RO 1RVO GIVOTA

2i*(ni !+ta'o*iti znaaj za farmaciju
2i*(k+ sa-r.+ ranovrsn+ organsk+ su&stan9+ kao &roivo-+
&ri!arnog i s+kun-arnog !+ta'o*i!a.
Pro-ukti &ri!arnog !+ta'o*i!a ;ug*(+ni )i-rati, &rot+ini i
*i&i-i< uk*(u7+ni su u rast i ravi5+ svakog 'i*(nog organi!a.
Trans8or!a9i(o! &ri!arni) !+ta'o*ita
nasta(u s+kun-arni !+ta'o*iti,
)+!i(ski v+o!a ranovrsna (+-in(+n(a ko(a
i!a(u u*ogu u 8nk9ionisan(u
'i*(nog organi!a, a*i &o(+-ini i!a(u
i 8ar!ako*o6ko -+(stvo.
S+kun-arni !+ta'o*itiF
A*ka*oi-i, Sa&onoi-i, Tanini, T+r&+noi-i....

#gljeni hidrati
.
/onosaharidi (pentoze,
heksoze)
.
0isaharidi (saharoza)
.
1olisaharidi
2krob (amiloza i
amilopektin)
Celuloza
3emiceluloza
.
3eteropolisaharidi
1ektini
4ume
2luzi


5ipidi
.
/asti i ulja
.
6osak, kutin i
i suberin
.
7osfolipidi
.
2teroidi



8minokiseline i
proteini
.
9sencijalne
aminokiseline
.
2trukturni proteini
.
9nzimi
.
-oksini (lektini)
:ukleinske kiseline
.
0:8
.
;:8

-erpenoidi
.
9tarska ulja
.
2mole
.
1oliterpeni (kauuk, gutaperka)
.
<stali terpeni (saponini,
karotenoidi)

7enolna jedinjenja
.
5ignin
.
-anini
.
7lavonoidi
.
1igmenti

3eterozidi
8lkaloidi

#is!um album, sv+.a i*i osu6+na )+r'a s+ u o'*iku ra*i7iti)
&r+&arata koristi u t+ra&i(i )i&+rt+ni(+ i u &r+v+n9i(i at+rosk+ro+

Potentilla s&., sr7+n(ak, rio! ivor tanina

Berberis $ulgaris, 6i!6irika, kora sta'*a ivor a*ka*oi-a


Aga$e s&&., agav+,
*istovi ivor sa&onoi-a