1.

0 PENGENALAN
Konsep kewujudan dua peringkat struktur ayat iaitu struktur permukaan dan struktur
dalaman ini pertama kalinya diperkenalkan oleh seorang ahli bahasa Amerika iaitu
Noam Chomsky. Beliau bertindak mengemukakan konsep Tatabahasa Transformasi-
Generatif iaitu menukar dan menerbitkan ayat yang menyebabkan berlakunya proses
penerbitan ayat. Beliau merupakan seorang profesor linguistik yang telah
menyumbangkan buah fikirannya berkaitan transformasi-generatif di Massachusetts
Institute of Technology. Transformasi-generatif yang dikemukakan oleh Chomsky telah
diperkenalkan pada tahun !"#$ melalui penerbitan sebuah tesisnya yang bertajuk
Syntactic Structure. Kemudiannya teori transformasi-generatif ini telah diperbaiki dan
diperluas oleh Chomsky dalam bukunya Aspect of the Theory of Syntax yang memberi
tumpuan pada makna dan ayat. %enurut teori ini pemusatan kajian bahasa terletak
pada pengetahuan penutur asli yang memungkinkannya membentuk serta mamahami
ayat-ayat. &engetahuan ini dikenali sebagai ke'ekapan berbahasa yang ada pada
setiap penutur asli sesuatu bahasa itu sendiri. (al ini bermaksud penutur asli
berkemampuan membentuk serta memahami berbagai-bagai ayat dalam bahasanya.
Tambahan lagi teori ini menjelaskan bahawa setiap ayat yang dihasilkan
mengandungi dua peringkat iaitu struktur dalaman dan struktur permukaan. )truktur
dalaman ialah struktur yang mengandungi ayat dasar atau ayat inti manakala struktur
permukaan pula ialah struktur yang telah mengalami perubahan daripada struktur
dalaman dan juga merupakan bentuk ayat yang dituturkan oleh seseorang penutur.
%engikut hukum transformasi-generatif struktur dalaman dan struktur permukaan
diterbitkan oleh dua rumus tatabahasa. &ertama jenis *umus )truktur +rasa yang
menerbitkan ayat-ayat pada peringkat dalaman dan jenis yang kedua pula ialah *umus
Transformasi yang berfungsi menukarkan pola atau struktur ayat hingga membawa
kepada peringkat struktur permukaan. Ayat-ayat yang terhasil daripada kedua-dua
bentuk tersebut biasanya tidak mempunyai persamaan. Ayat yang terhasil daripada
struktur dalaman akan menjadi input kepada penerbitan ayat pada peringkat
permukaan. Teori ini juga mengandaikan bahawa kedua-dua jenis rumus tatabahasa ini
menjadi sebahagian daripada unsur ke'ekapan berbahasa seseorang indi,idu.
1
2.0 PROSES PENERBITAN AYAT
Kita semua telah faham mengenai teori tatabahasa yang berasaskan konsep
transformasi-generatif maka tidak dapat kita nafikan bahawa penerbitan sesuatu ayat
sebagai struktur permukaan berpun'a daripada suatu ayat yang lain ke'uali menyerupai
ayat dasar. -ujud pada peringkat struktur dalaman dan wujud dalam bentuk yang
serupa. %enurut Nik )afiah Karim et al. ./0012#314 penerbitan sesuatu ayat
dimaksudkan sebagai hasil daripada terlaksananya suatu proses gramatis iaitu
melibatkan pelaksanaan rumus transformasi yang berfungsi mengubah aturan atau
struktur ayat serta memperluas sesuatu unsur dalam ayat atau frasa. 5alam bahasa
%elayu proses penerbitan ayat melibatkan proses pengguguran proses penyusunan
semula dan proses peluasan. &roses transformasi akan mengubah susunan atau
struktur ayat menggugurkan unsur tertentu dan memperluas suatu unsur dalam ayat.
2.1 Proses Pengguguran
&roses pengguguran adalah satu proses transformasi yang berlaku pada struktur
ayat yang mengakibatkan pengguguran unsur-unsur atau konstituen tertentu seperti
pengguguran subjek predikat dan sebagainya daripada binaan ayat asalnya. &roses
pengguguran dalam bahasa %elayu ini mempunyai beberapa istilah lain yang digunakan
oleh tokoh-tokoh bahasa. &ada mulanya hanya terdapat dua proses penguguran dalam
Bahasa %elayu iaitu melibatkan pengguguran frasa nama sebagai subjek dan
pengguguran frasa predikat. -alau bagaimanapun Nik )afiah karim et al. ./0012#314
berpendapat bahawa ada dua lagi jenis pengguguran utama iaitu pengguguran frasa
nama yang mendahului frasa relatif dan pengguguran kata nama yang berfungsi
sebagai inti dalam frasa nama.
Pengguguran Frasa Nama sebagai Subje
%enurut beberapa tokoh terkemuka proses pengguguran frasa nama sebagai
subjek boleh berlaku dalam ayat perintah yang melibatkan pengguguran subjek kata
ganti nama diri orang kedua. -alau bagaimanapun terdapat lagi penambahan proses
pengguguran frasa nama sebagai subjek ini. Tambahan lagi proses pengguguran juga
boleh berlaku melalui pengguguran subjek kata ganti nama orang ketiga dan
2
pengguguran frasa nama. namun subjek yang serupa dalam ayat majmuk boleh juga
kita gugurkan. 5apatlah disimpulkan di sini bahawa pengguguran frasa nama sebagai
subjek terbahagi kepada empat jenis iaitu pengguguran subjek kata ganti nama diri
orang kedua dalam ayat perintah pengguguran subjek kata ganti nama diri orang
ketiga pengguguran frasa nama dan pengguguran subjek frasa nama yang serupa
dalam ayat majmuk.
i. Pengguguran subjek kata ganti nama diri orang kedua dalam ayat perintah
5alam ayat perintah jenis suruhan pengguran sering digunakan. Biasanya
proses ini dipraktikkan dalam kehidupan harian. )ebagai 'ontoh
!amu semua jangan bising.
!amu" ber#en$i%
Ber#en$i%
5alam kehidupan harian kita sering melihat notis-notis yang bertulis jangan
bising. )ebenarnya ayat tersebut telah pun melalui proses pengguguran subjek kata
ganti nama diri orang kedua. Ayat di atas adalah ayat asal perkataan tersebut. Namun
melalui proses ini perkataan kamu semua tekah digugurkan supaya ayat tersebut lebih
senang untuk dilafa6kan. 7ebih penting lagi pengguguran subjek tersebut tidak
menjejaskan maksud asal ayat tersebut. 5isamping itu ayat perintah atau dikenali
sebagai ayat suruhan merupakan ayat yang digunakan untuk memberi perintah atau
arahan. 5alam ayat perintah kata ganti nama diri orang kedua seperti engkau, awak,
kamu dan sebagainya menjadi unsur pengisi dalam konstituen subjek. Kita boleh lihat
'ontoh yang diberikan di atas.
5alam 'ontoh ayat perintah di atas subjek kata ganti nama diri orang kedua
kamu telah digugurkan. 7a6imnya kata ganti nama diri orang kedua kamu berada di
hadapan ayat perintah dan pengguguran konstituen subjek yang terdiri daripada kata
ganti nama diri orang kedua tidak akan menimbulkan kekaburan kepada siapa ayat
tersebut ditujukan.
Contoh yang lain ialah.
1. A&a e'uar (((((( Keluar 8
2. A&a semua )ergi *ari sini. (((((( &ergi dari sini 8
+. An*a bo'e# masu searang. (((((( Boleh masuk sekarang.
3
,. Engau maan'a# *a#u'u. (((((( %akanlah dahulu.
-. !amu si'a bangun. (((((( )ila bangun
Namun apa yang penting ialah ayat ini mestilah mempunyai subjek yang serupa. &roses
transformasi penguguran frasa name sebagai subjek yang terdiri daripada kata ganti
nama diri yang kedua boleh diterangkan se'ara kasar seperti yang berikut 2
Subje . )re*ie$ / 0 . )re*ie$
1a$a gan$i nama orang e*ua2
4
ii. Pengguguran subjek yang serupa dalam ayat majmuk
9ika terdapat dua subjek yang serupa dalam dua ayat subjek pada ayat yang
kedua boleh digugurkan agar ayat tersebut boleh digabungkan menjadi ayat majmuk
jenis gabungan. Contohnya2
3ia sanga$ )an*ai erana *ia rajin be'ajar 4 *ia sanga$ )an*ai erana rajin
be'ajar.
5alam hal ini dia dalam ayat di atas digugurkan oleh sebab dia dalam kedua-dua ayat
merujuk orang yang sama. Kita boleh lihat pada rajah yang akan diberikan di bawah.
Contoh lain yang kita semua boleh ambil ialah 2
!. Pegawai itu datang ke pejabat. Pegawai itu sakit.
: pegawai itu datang ke pejabat walaupun pegawai itu sakit.
: pegawai itu datang ke pejabat walaupun sakit.
/. Adik saya 'erdik. Adik saya pemalu.
:adik saya 'erdik tetapi adik saya pemalu.
:adik saya 'erdik tetapi pemalu.
5
Pengguguran Frasa Pre*ia$
&engguguran frasa predikat dalam bahasa %elayu melibatkan dua jenis iaitu
pengguguran seluruh frasa predikat dan pengguguran bahagian-bahagian tertentu
dalam frasa predikat sahaja.
i. Pengguguran seluruh frasa predikat
&engguguran frasa predikat yang serupa tersebut terdiri daripada frasa nama
frasa kerja frasa adjektif atau frasa sendi nama. Kesemua frasa predikat yang serupa ini
ke'uali yang terakhir boleh digugurkan.
.a4 Pengguguran seluruh predikat bagi frasa kera yang serupa!
&engguguran frasa kerja yang serupa dalam ayat majmuk perlu dilakukan untuk
mengelakkan pengulangan frasa kerja yang serupa dalam ayat. Contohnya ialah.
5i*a6a# tidak pernah bergaduh *an S#au$#a tidak pernah
bergaduh.
5i*a6a# *an S#au$#a tidak pernah bergaduh.

6
.b4 Pengguguran seluruh predikat bagi frasa nama yang serupa dalam ayat mamuk!
&engguguran frasa nama yang serupa dalam predikat berlaku apabila terdapat
penggunaan frasa predikat yang sama dalam ayat majmuk gabungan. (al ini dapat
dijelaskan lagi berdasarkan 'ontoh di bawah2
S#u#a*a pegawai pertanian *an 5asina pegawai pertanian.
S#u#a*a *an 5asina pegawai pertanian.
Ayat majmuk gabungan .;a4 mengandungi penggunaan frasa nama pegawai
pertanian yang serupa dan kesemua frasa predikat pegawai pertanian tersebut boleh
digugurkan ke'uali yang terakhir. 5alam ayat .;b4 pegawai pertanian daripada ayat
pertama telah digugurkan untuk mengelakkan pengulangan frasa nama yang serupa
sebagai unsur pengisi predikat dalam ayat majmuk. Contoh lain ialah <
a2 7ana# )emain #oi. Far#ana )emain #oi.
87ana# *an Far#ana )emain #oi.
.'4 Pengguguran seluruh predikat bagi frasa adektif yang serupa dalam ayat
mamuk!
.$a4 5urian sangat manis dan manggis sangat manis.
7
.$b4 5urian dan manggis sangat manis.
Ayat .$a4 mengandungi frasa predikat iaitu frasa adjektif sangat manis yang
serupa dalam ayat majmuk gabungan. =leh itu frasa adjektif sangat manis dalam
klausa yang pertama telah digugurkan seperti dalam ayat .$b4.
.d4 Pengguguran seluruh predikat bagi frasa sendi nama yang serupa dalam ayat
mamuk!
.1a4 >bu di dapur dan nenek di dapur.
.1b4 >bu dan nenek di dapur.
5alam 'ontoh ayat .1b4 predikat frasa sendi nama di dapur dalam klausa
pertama telah digugurkan kerana mengandungi frasa predikat yang sama dalam ayat
majmuk .1a4 iaitu frasa sendi nama di dapur.
ii. Pengguguran bahagian-bahagian frasa predikat
&roses pengguguran boleh juga dialami oleh beberapa bahagian daripada frasa
predikat. Antaranya ialah oleh ? +N dalam ayat pasif kata bantu yang serupa dalam
ayat +N sebagai objek yang serupa dalam ayat dan +N sebagai objek selepas kata
kerja yang membawa makna adjektif dalam ayat. Contohnya dalam ayat-ayat berikut2
."4 &erompak itu telah ditembak oleh polis.
@ &erompak itu telah ditembak.
.!04 Nenek tua itu masih hidup dan masih sihat.
@ Nenek tua itu masih hidup dan sihat.
.!!4 "ia memanggil kami dan melambai kami.
@ "ia memanggil dan melambai kami.
.!/4 +ilem itu amat menyeramkan kami.
@ +ilem itu amat menyeramkan.
5alam ayat ."4 oleh polis yang mengisi predikat dalam ayat pasif tersebut telah
digugurkan. Kata bantu masih yang kedua dalam ayat .!04 telah digugurkan sehingga
tinggal satu sahaja. Ayat .!!4 pula mengandungi dua objek yang diisi oleh frasa nama
kami yang sama. =leh itu objek kami yang hadir selepas kata kerja transitif memanggil
telah digugurkan. 5alam ayat .!/4 objek yang diisi oleh frasa nama kami selepas kata
kerja transitif menyeramkan yang membawa makna adjektif telah digugurkan.
Pengguguran Frasa Nama 6ang 9en*a#u'ui Frasa Re'a$i:
8
Apabila dua ayat digabungkan dengan satu ayat dipan'angkan ke dalam ayat
yang satu lagi sebagai fasa relatif frasa nama yang serupa yang mendahului frasa
relatif boleh digugurkan. Contohnya2
Le'ai i$u ba)a sau*ara sa6a. Le'ai i$u meman*u ere$a.
; Le'ai 6ang meman*u ere$a i$u ba)a sau*ara sa6a.
; Yang meman*u ere$a i$u ba)a sau*ara sa6a.
Abang membe'i <in<in )er$unangan i$u. =in<in )er$unangan i$u
<an$i.
; Abang membe'i <in<in )er$unangan 6ang <an$i i$u.
; Abang membe'i 6ang <an$i i$u.
9erea memban$u um)u'an i$u. !um)u'an i$u 'ema#.
; merea memban$u um)u'an 6ang 'ema# i$u.
; merean memban$u 6ang 'ema# i$u.

9
Pengguguran !a$a Nama 6ang Ber:ungsi sebagai In$i *a'am Frasa Nama
Kata nama yang terkandung dalam binaan frasa nama #$inti % penerang boleh
digugurkan sehingga yang tertinggal dalam frasa nama itu hanya bahagian
penerangnya yang mungkin bukan daripada kelas kata nama. Contohnya dapat dilihat
dalam ayat berikut2
Kegiatan bersenam bo'e# men6i#a$an ba*an.
8 Bersenam bo'e# men6i#a$an ba*an.
Contoh lain yang boleh diambil kira ialah 2
Peerjaan bersa&a# <ara 'ama $i*a men*a$angan eun$ungan 6ang
besar.
8 bersa&a# <ara 'ama $i*a men*a$angan eun$ungan 6ang besar.
Tabia$ meroo memba#a6aan esi#a$an.
8 meroo memba#a6aan esi#a$an
2.2 Proses Pen6usunan Semu'a
10
&roses penyusunan semula adalah satu proses di mana ayat tersebut
diolah semula membentuk sesuatu ayat yang lebih gramatis yang baharu.
&roses ini akan menyebabkan berlakunya sedikit pengguguran penggantian dan
penambahan pada ayat yang baharu. &roses penyusunan ini dapat dikelaskan
kepada tiga kumpulan.
Pen6usunan Semu'a Frasa Nama sebagai Subje
&enyusunan semula frasa nama sebagai subjek boleh berlaku melalui proses
transformasi pasif. Contohnya dalam ayat-ayat berikut2
1a2 A6a# meman*u kereta besar itu.
1b2 Kereta besar itu *i)an*u o'e# a6a#.
1a2 S#a#non A#ma* $e'a# men6ia)an novel terbaharu.
1b2 Novel terbaharu $e'a# *isia)an o'e# S#a#non A#ma*.
#ereta besar itu dalam ayat .b4 dan no&el terbaharu dalam ayat .b4 merupakan objek
yang telah disusun semula menjadi judul ayat melalui proses transformasi pasif daripada
ayat aktif .a4 dan .a4 sementara subjek asal ayah dalam .a4 dan Shahnon Ahmad dalam
.a4 pula berpindah kepada kedudukan selepas kata kerja dipandu .b4 dan telah
disiapkan .b4.
Contoh lain yang kita boleh ambil ialah2
/ Peerja i$u menge<a$ ere$a.
/ !ere$a *i<a$ 1o'e#2 )eerja i$u.
/ Is$erin6a meman*u 'ori
/ Lori *i)an*u 1o'e#2 is$erin6a.
/ Sa6a menemba burung.
/ Burung sa6a $emba.
/ !amu memba6ar bi' ini eso.
/ Bi' ini amu ba6ar eso.
Ayat yang mengalami transformasi pasif boleh disusun semula melalui proses
penyongsangan. Contoh2
11
A Bngkau petik buah setiap malam
A )etiap malam engkau petik buah
Ayat di atas berasal daripada ayat pasif Buah engkau petik setiap malam. 5an ayat pasif
ini berasal daripada ayat aktif Bngkau memetik buah setiap malam.
Catatan2
A Ayat aktif bersifat ayat dasar yang mengandung kata kerja wajib berimbuhan meN.
A Ayat yang mengandung kata kerja yang tidak berimbuhan meN ialah ragam ayat pasif.
A Ayat aktif atau ayat pasif boleh disongsangkan.
Pen6usunan Semu'a Frasa Nama sebagai Obje
&enyusunan semula frasa nama sebagai objek boleh terjadi pada ayat-ayat yang
mengandungi dua jenis objek iaitu objek tepat dan obejk sipi seperti yang terdapat
dalam ayat berikut 2
' Suami menghadiahi isteri kain.
( Suami menghadiahkan kain kepada isterinya.
' Mahasiswi memberi mahasiswa bunga.
( Mahasiswi memberikan bunga kepada mahasiswa.
' )rang itu mengurniai isterinya anak.
()rang itu mengurniakan anak kepada isterinya.
' Ismail mengirimi anaknya durian.
(Ismail mengirimkan durian kepada anaknya.
&enyusunan semula melalui proses transformasi ini dapat juga dijelaskan dengan
menggunakan rajah pohon seperti yang berikut 2
12
Pen6usunan Semu'a 9e'a'ui A6a$ Songsang
&enyusunan semula ayat songsang berlaku pada ayat-ayat songsang yang
mengandungi keterangan tempat masa syarat musabab dan seumpamanya. &roses
ini berlaku dengan unsur keterangan diletakkan ke hadapan ayat agar unsur keterangan
itu dapat menjadi fokus. &erhatikan ayat yang berikut 2
* Kami meletakkan hadiah itu di sana.
Di sana kami meletakkan hadiah itu.
* Dia akan berpindah ke hutan.
Ke hutan dia akan berpindah
kan berpindah ke hutan dia.
* !ikus itu bergerak di dalam kain.
Di dalam kain tikus itu bergerak.
"ergerak di dalam kain tikus itu.
2.+ Proses Pe'uasan A6a$
Kita semua telah lihat 'ara sesuatu ayat baharu diterbikan daripada satu struktur
ayat yang lain melalui proses penguguran dan penyusunan semula unsur-unsur dalam
sesuatu ayat. )atu lagi proses penerbitan ayat ialah jenis yang menambahkan unsur-
unsur dalam ayat yang baharu dan proses ini biasanya disebut sebagai peluasan ayat.
Pe'uasan Frasa Nama sebagai Subje
+rasa nama sebagai subjek boleh diluaskan melalui proses relati,isasi iaitu
mema'angkan frasa relatif pada klausa induk. +rasa relatif ini terbina dengan
13
menggunakan kata relatif yang. Asmah (aji =mar .!""323;14 menyebut proses ini
sebagai pelapisan terbatas. Contohnya2
1a2 "aju baharu adik itu *i'e)asan.
1b2 "aju baharu adik itu masi# era$ *i)egangn6a.
1<2 Baju ba#aru a*i 6ang masi# era$ *i)egangn6a i$u *i'e)asan.
Ayat .b4 dipan'angkan pada klausa induk .a4 melalui proses relati,iasi. Ayat .b4 telah
dipan'angkan pada ayat .a4 dan menghasilkan satu ayat baharu .'4. 5alam ayat .'4
subjek bau baharu adik telah diluaskan dengan meman'angkan frasa relatif yang masih
erat dipegangnya pada ayat .a4.
Contoh lain yang boleh kita ambil ialah2
A %ahasiswi itu buah hatiku.
> 9a#asis&i i$u $ersen6um.
8 9a#asis&i 6ang $ersen6um i$u bua# #a$iu.
> Orang i$u suamin6a.
8 Orang i$u memaai o)ia#
8 Orang 6ang memaai o)ia# i$u suamin6a.
)yarat relati,isasi ialah 2
)ubjek +N sama. 9ika subjek tidak sama relati,isasi tidak terjadi. Contoh2 A
*angunan itu besar. ' )rang itu mengait buah. (*angunan yang mengait buah
itu besar.
+N identiti sama dan berfungsi sebagai subjek. 9ika tidak relati,isasi tidak terjadi.
Contoh2 A Mahasiswi membaling mea. ' Mahasiswa membaling mahasiswi.
(Mahasiswi yang mahasiswa membaling mea.
Ayat / boleh direlati,isasikan dengan syarat ayat itu diubah dalam bentuk pasif.
Contoh2 AMahasiswi membaling mea.
' Mahasiswa membaling mahasiswi. ' Mahasiswi dibaling +oleh, mahasiswa
+pasif,. ( Mahasiswi yang dibaling +oleh, mahasiswa itu membaling mea +relati&isasi,
Pe'uasan Frasa Pre*ia$
14
+rasa nama yang berfungsi sebagai predikat juga boleh diperluas dengan syarat
frasa nama dalam ayat pertama mestilah menjadi subjek dalam ayat yang ingin
dipan'angkan. Contohnya dalam ayat berikut2
1a2 9ama menjua' kerongsang itu.
1b2 Kerongsang itu <an$i.
1<2 9ama menjua' erongsang 6ang <an$i i$u.
5alam ayat .a4 kerongsang itu berfungsi sebagai predikat dan boleh diluaskan dengan
meman'angkan ayat .b4 pada ayat .a4 melalui proses relati,isasi untuk membentuk ayat
baharu. +rasa relatif yang cantik telah dipan'angkan pada predikat menual kerongsang
itu dalam ayat .a4 dan membentuk ayat .'4 yang baharu.
Contoh lain ialah2
&eluasan frasa predikat boleh terjadi jika +N menjadi subjek dalam ayat yang
dipan'angkan.
Contoh !
Ayat !2 A'i ? mengusi bu*a i$u.
Ayat /2 Bu*a i$u ? <an$i.
&B*7CA)AN ADAT2 A'i ? mengusi bu*a 6ang <an$i i$u.
Contoh /
Ayat ! 2 3a$u S#a# Rus# !#an men<ari *iarin6a.
Ayat / 2 3iarin6a ber&arna #i$am eemasan.
&B*7CA)AN ADAT 2 3a$u S#a# Rus# !#an men<ari *iarin6a 6ang ber&arna #i$am
eemasan.
Pe'uasan *engan !a$a 5ubung
&roses peluasan ini berlaku apabila ayat yang mempunyai konstituen yang
sama digabungkan menggunakan kata hubung seperti dan" tetapi" kerana ika, dan
sebagainya. )etiap kata hubung ini boleh digunakan untuk menggabungkan dua ayat
atau lebih bagi menghasilkan ayat terbitan yang bersifat peluasan. &eluasan dengan
15
kata hubung ini juga dikenali sebagai penggabungan. &roses peluasan jenis ini dapat
dilihat dalam 'ontoh berikut2
1a2 Abangn6a )an*ai bermain bo'a se)a.
1b2 A*in6a $i*a )an*ai bermain bo'a se)a.
1<2 Abangn6a )an*ai bermain bo'a se)a tetapi a*in6a $i*a )an*ai.
Ayat .'4 di atas telah diluaskan dengan menggabungkan ayat .a4 dan .b4 dengan
menggunakan kata hubung tetapi bagi membentuk ayat terbitan yang baharu.
Contoh lain ialah 2
> 9a#asis&a ini ba#agia. > 9a#asis&i i$u e<e&a.
89a#asis&a ini ba#agia $e$a)i ma#asis&i ini e<e&a.
> Ema )ergi e )asar. > A6a# )ergi e )asar.
8 Ema *an a6a# )ergi e )asar.
> A ma#u )ergi e bu'an. > B $i*a ma#u )ergi e bu'an.
8A ma#u )ergi e bu'an &a'au)un B $i*a ma#u )ergi.
Pe'uasan 9e'a'ui Proses !om)'emen$asi
&eluasan melalui proses komplementasi ini bermaksud proses mengubah
sesuatu ayat menjadi frasa nama dan meman'angkannya pada suatu ayat lain
sehingga menghasilkan peluasan dalam ayat tersebut. Contoh ayat2
1a2 A@ri memberi$a#u sesua$u.
1b2 Sa'ina $e'a# bera#&ain.
1<2 A@ri memberi$a#u bahawa Sa'ina $e'a# bera#&in.
Ayat .'4 telah diperluas melalui proses komplementasi. Ayat Salina telah berkahwin
dalam .b4 berubah fungsinya menjadi frasa nama dan dipan'angkan pada binaan A-ri
memberitahu sesuatu dalam .a4. Kata hubung komplemen bahawa dalam ayat .'4
menandakan berlakunya proses komplementasi.
Contoh lain yang kita boleh faham ialah 2
16
&roses yang merubah ayat menjadi satu +N dan meman'angkannya pada ayat yang
lain. Contoh2
> Aani$a i$u me'a)oran sesua$u suamin6a a#&in 'agi.
8 Aani$a i$u me'a)oran ba#a&a suamin6a a#&in 'agi.
)truktur luaran ayat di atas adalah seperti yang berikut2
> Aani$a i$u me'a)oran suamin6a a#&in 'agi.
Komplementasi jenis ini terjadi dengan syarat +N subjek dalam ayat induk dan ayat ke'il
adalah sama.
17
+.0 =A3ANGAN
5alam mempelajari tajuk proses penerbitan ayat ini kita semua perlu terlebih dahulu
faham konsep sebenar sintaksis itu sendiri. )elain itu kita harus menjaga ayat yang kita
semua akan gunakan dan bina. &iahak 5ewan Bahasa dan &ustaka harus terus
menjalankan kajian bagi menambahkan lagi kemajuan dalam memberi kefahaman
tentang sintaksis ini sendiri. &ihak 5B& juga harus menegur dan memperbaiki
kesalahan yang terdapat dalam Kamus Tatabahasa 5ewan.
)elain itu kesalahan penggunaan bahasa ini haruslah diatasi semasa peringkat
awal lagi. Kita perlu tekankan kepada guru-guru yang mengajar murid-murid tahun satu
lagi untuk mengajarkan bahasa yang betul kepada kanak-kanak. =leh itu guru sendiri
haruslah melengkapkan diri dengan ilmu tatabahasa dan sintaksis yang men'ukupi dan
terkini kerana bahasa %elayu bahasa yang dinamik. Kesungguhan ini juga perlu ada
pada guru yang tidak mempunyai pengkhususan bahasa %elayu tetapi mengajar
bahasa %elayu di sekolah. Guru juga haruslah mempunyai inisiatif untuk mendapatkan
maklumat berkaitan tatabahasa daripada pihak yang berwibawa khususnya majalah
terbitan 5ewan Bahasa dan &ustaka yang sememangnya diamanahkan untuk
memartabatkan bahasa %elayu se'ara langsung. %ajalah seperti 5ewan Bahasa &elita
Bahasa 5ewan &elajar amat sesuai diba'a untuk meningkatkan penguasaan
tatabahasa dalam diri masing-masing. &elbagai seminar kursus dan bengkel
tatabahasa juga harus kerap diadakan oleh 9abatan &elajaran Negeri supaya guru-guru
sekolah rendah dan menengah mempunyai peluang yang banyak untuk mendapatkan
18
,.0 RB9BSAN
&roses penerbitan ayat ini jika kita semua kuasai sudah pasti kita akan faham mengenai
ayat. Namun sebelum menguasai sepenuhnya bab ini kita haruslah terlebih dahulu
faham mengenai sintaksis. )intaksis adalah se'ara etimologis bererti menempatkan
bersama-sama kata-kata menjadi kelompok kata dan kelompok kata menjadi ayat.
%enurut istilah sintaksis dapat didefinisikan sebagai bahagian dari ilmu bahasa yang
membi'arakan selok belok ayat klausa dan frasa. )intaksis terkandung dengan E frasa
iaitu frasa nama frasa adjektif frasa sendi nama dan frasa kerja. 5alam setiap frasa
pula mengandungi beberapa sifat dan binaan ayat. %anakala frasa ialah satu unit
tatabahasa berdasarkan kata susunan yang mengandungi satu atau dua perkataan
yang berpotensi untuk diluaskan menjadi dua perkataan atau lebih. 5aripada definisi-
definisi yang telah dikemukakan dapat disimpulkan bahawa sintaksis adalah bahagian
daripada tatabahasa yang membi'arakan kaedah kombinasi kata menjadi satuan
gramatik yang lebih besar yang berupa frasa klausa dan ayat serta penempatan
morfem-morfem suprasegmental .intonasi4 sesuai dengan struktur semantik yang
diinginkan oleh pembi'ara sebagai dasarnya.
Namun perkara yang paling penting mengenai proses proses penerbitan ayat ialah akan
terbentuk apabila beberapa unsur sama ada unsur perkataan atau unsur frasa
mengalami penambahan pada frasa subjek atau frasa predikat sesuatu ayat dasar4.
Terdapat tiga proses penerbitan ayat dalam bahasa %elayu iaitu proses pengguguran
proses peluasan dan proses penyusunan semula. Banyak pendapat yang kita semua
perlu tahu mengenai ketiga-tiga proses dalam penerbitan ayat ini.
Berdasarkan pendapat Abdullah (assan et al. ./00;4 dan Nik )afiah karim et al.
./0014 berkaitan dengan proses pengguguran ayat dapatlah disimpulkan bahawa
19
proses peluasan yang utama dalam bahasa %elayu terbahagi kepada empat iaitu
pengguguran frasa nama sebagai subjek pengguguran frasa predikat pengguguran
frasa nama yang mendahului frasa relatif dan pengguguran kata nama yang berfungsi
sebagai inti dalam frasa nama. disamping itu dalam proses penyusunan semula pula
ianya dapat dibahagikan kepada 3 jenis iaitu penyusunan semula frasa nama sebagai
subjek penyusunan semula frasa nama sebagai objek dan penyusunan semula melalui
ayat songsang. -alau bagaimanapun terdapat tokoh yang menambah satu lagi proses
penyusunan semula iaitu transformasi relatif. )elain itu ada juga pendapat yang
mengatakan bahawa proses peluasan ayat dalam bahasa %elayu boleh berlaku melalui
peluasan frasa nama sebagai subjek peluasan frasa predikat peluasan dengan kata
hubung dan peluasan melalui proses komplementasi. Kita semua harus faham
mengenai proses penerbitan ayat ini kerana hal ini sangat rumit untuk kita semua
faham. Apa yang penting ialah kita mesti tahu makna dan konsep yang digunakan dalam
proses penerbitan ayat ini.
20
REFLE!SI
Alhamdulillah bersyukur ke hadrat >llahi kerana saya dapat menyiapkan tugasan ini
pada tarikh yang sepatutnya. )epanjang proses melaksanakan folio ini banyak
maklumat yang saya telah peroleh mengenai apa itu sintaksis dan yang paling penting
saya faham mengenai proses penerbitan ayat. Kalau sebelum ini saya hanya ber'akap
membuat ayat tanpa mengetahui sebenarnya ada pola ayat dasar dalam Bahasa
%elayu namun pada masa kini dan seterusnya saya yakin yang saya akan aplikasikan
apa yang saya dapat dapat ini dalam kehidupan seharian saya. Tugasan yang saya
perolehi ini haruslah dilaksanakan se'ara berkumpulan dan indi,idu. )aya dan ahli
kumpulan saya iaitu Fulkhairie dan +aiG yakin dengan hasil kerja yang kami lakukan ini.
5iharapkan agar apa yang kami siapkan ini dinilai dengan sebaiknya. Cntuk
pengetahuan semua kami dikehendaki menjalankan satu pemerhatian mengenai
kesalahan pengguanan ayat pada papan-papan tanda di sekitar bandar Kuala 7ipis ini
sendiri. )elain itu tugasan indi,idu yang perlu disiapkan ialah menulis karangan fakta
dengan tajuk yang diberikan serta menghasilkan portfolio mengenai proses penerbitan
ayat.
)etelah menyiapkan soalan tugasan yang pertama saya sangat faham
mengenai sintaksis yang bermaksud satu bidang ilmu bahasa yang mengkaji proses
pembinaan ayat. 9adi tidak hairanlah kami dikehendaki mengkaji ayat yang terdapat
pada papan-papan tanda di bandar ini. )elain itu sintaksis turut mengkaji hukum atau
rumus tatabahasa yang mendasari kaedah penggabungan dan penyusunan perkataan
atau kelompok perkataan untuk membentuk ayat dasar dalam sesuatu bahasa. Antara
aspek yang harus dikaji dalam bidang ini ialah pola ayat dasar binaan frasa bahasa
%elayu hukum 5-% jenis ayat ragam ayat dan proses penerbitan ayat.
21
Apa yang saya perolehi dalam menghasilkan tugasan ini ialah saya dapat belajar
membuat ayat dengan betul. Banyak jenis ayat yang saya dapat tahu melalui kerja
kursus ini. )aya juga faham mengenai proses penerbitan ayat yang merangkumi banyak
aspek. )elama ini saya hanya faham buat ayat bisa sahaja namun pada masa sekarang
ini saya telah faham mengenai 'ara membuat ayat dengan betul. )aya telah lebih
memahami dan fasih tentang )intaksis yang merupakan keperluan sebagai bakal guru
bagi mengelakkan saya membuat kesilapan semasa menghasilkan bahan penulisan dan
juga semasa proses pengajaran dan pembelajaran selepas melaksanakan tugasan ini.
)aya juga berasa keperluan ini amat penting kerana seorang guru yang mempunyai
ilmu tentang proses penerbitan ayat maka murid-murid berupaya mengenalpasti dan
menggunakan perkataan yang sesuai berdasarkan ilmu yang diajar oleh seorang guru
kerana berjaya atau gagalnya sesuatu proses pembelajaran dalam kalangan murid-
murid bergantung kepada kemampuan seorang guru untuk mendedahkan murid kepada
pentingnya pembelajaran )intaksis yang merangkumi proses penerbitan ayat ini.
Tugasan indi,idu yang perlu saya siapkan ialah menulis sebuah karangan fakta
mengenai krisis air yang berlaku. 5alam menghasilkan karangan ini saya dapati saya
kurang keyakinan kerana telah lama tidak mengarang. Namun hasil titik perahan otak
yang masih ligat dan adanya idea bernas saya dapat juga menyiapkan sebuah karangan
yang mungkin menarik hati siapa yang memba'a.
5i samping itu semasa melaksanakan tugasan ini terdapat sedikit kesukaran yang
saya hadapi ketika dalam proses menyiakan tugasan ini. Namun alah bisa tegal biasa.
)aya tempuhi masalah yang dihadapi dengan jayanya. %asalah pertama yang saya
hadapi ialah dari aspek kesukaran untuk men'ari bahan rujukan di &usat )umber >&G
masalahnya adalah kerana sumbernya adalah terhad. %anakala dalam mengakses
internet banyak laman web yang tidak dapat dibuka kerana disekat oleh pihak institut.
(al ini telah menyebabkan saya terpaksa meminjam internet jalur lebar daripada rakan
untuk men'ari bahan. -alaupun rasa malu tetapi saya menerimanya sebagai satu ujian
daripada Allah ).-.T. )e'ara keseluruhannya saya berasa amat gembira kerana
berjaya menyiapkan tugasan ini walaupun ketika itu terdapat banyak tugasan yang perlu
diselesaikan dengan segera.
22
Tambahan lagi tugasan ini se'ara tidak langsung membantu saya untuk
mengulang kaji sukatan pelajaran yang saya pelajari terutamanya dalam mata pelajaran
sintaksis itu sendiri. Kita semua tahu yang tugasan ini turut membantu mengeratkan
hubungan persaudaraan antara pelajar dan pensyarah melalui sesi kolaborasi yang
dijalankan sepanjang proses mendapatkan maklumat dan menyiapkan tugasan ini.
)e'ara tidak langsung saya telah belajar untuk menerima kritikan dan komen yang
membina daripada rakan-rakan mahupun pensyarah. )aya juga berasa bahawa kritikan
dan komen yang membina ini yang dapat memberikan saya peluang untuk memperbaiki
kesilapan yang dilakukan terutamanya semasa melaksanakan tugasan dan seterusnya
memajukan diri pada masa yang akan datang. %elalui interaksi antara rakan-rakan
sekelas saya dapat mengenali antara satu sama lain dengan lebih dalam lagi
terutamanya dari segi komunikasi interpersonal dan komunikasi intrapersonal walaupun
terdapat perbe6aan antara satu sama lain.
Apa yang dapat saya lihat sepanjang melaksanakan tugasan ini saya mendapati
bahawa semangat kerjasama amatlah penting dalam sesebuah kumpulan. Berdasarkan
pengalaman saya melakukan tugasan kumpulan saya mendapati proses menyiapkan
tugasan menjadi 'epat dan mudah sekiranya setiap ahli kumpulan bekerjasama antara
satu sama lain. )aya dan rakan sekumpulan berjaya menyiapkan tugasan kumpulan
dalam masa yang ringkas melalui pembahagian tugasan memandangkan masa yang
ditetapkan untuk menghasilkan tugasan ini dalam tempoh yang singkat. -alaupun
kadang-kadang saya dan rakan sekumpulan ber'anggah pendapat antara satu sama
lain tetapi kami berjaya mengatasi masalah tersebut. %alahan saya merasakan
melalui per'anggahan pendapat tersebut kami dapat mengetahui kelemahan masing-
masing dan menjadi lebih matang dalam melakukan sesuatu dan seterusnya dapat
memperbaiki lagi kelemahan yang sedia ada dan mutu tugasan yang dihasilkan.
Kesimpulannya tugasan ini telah memberi banyak kebaikan kepada diri
saya.Bukan sahaja dapat menambah pengetahuan tetapi juga dapat menguji
ke'ekapandan kesabaran saya.
23
BIBLIOGRAFI
Buu I'mia#
Abdullah (assan )eri 7anang 9aya *ohani *a6ali Ayob dan Fulkifli =sman
./00;4.
Sintaksis Siri Pengaaran dan Pembelaaran *ahasa Melayu. Kuala 7umpur2
Arbak =thman .!"104. &engantar Teori )intaksis2 )atu &engenalan Konsep
TatabahasaTransformasi./eneratif . Kuala 7umpur2 )arjana Bnterprise.
Asmah (j. =mar .!""34. $ahu Melayu Mutakhir 0disi #eempat. Kuala 7umpur2
5ewan Bahasa dan &ustaka.
Nik )afiah Karim +arid %. =nn (ashim (aji %usa H Abdul (amid %ahmood
./0!!4.
Tatabahasa "ewan 0disi #etiga. Kuala 7umpur2 5ewan Bahasa dan &ustaka
In$erne$
http2IIwww.s'ribd.'omIdo'I/0#!130/I&roses-&enerbitan-Ayat -
.diakses pada 1 %a' /0!34
24
http2II'ikgudins.blogspot.'omI/0!!I0!Ikesalahan-ayat.html - .diakses pada
1%a' /0!34
http2IIbm/tatabahasa.blogspot.'omI - .diakses pada !0 %a' /0!34
Lam)iran
25
26
27
28
29