MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN.

, PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
LUKISAN TEKNIK
Walaupun akal dan tangan anda sendiri yang mengawal lukisan terakhir, namun
penggunaan alat dan bahan yang bermutu juga boleh melukis/mendraf dan itu adalah
satu pengalaman yang menyeronokkan. Juga pencapaian kerja-kerja yang bermutu
tinggi melalui proses pembelajaran iaitu melukis/mendraf sendiri dengan tidak jemu-
jemu menjadi lebih mudah akhirnya dengan pengetahuan bahawa semenjak awal-awal
lagi bahawa kita sedang menggunakan alat dan bahan yang baik yang boleh membawa
kejayaan yang diharapkan. Namun harus diingat juga bahawa penggunaan alat dan
bahan yang bermutu tidak semestinya menjamin pencapaian mutu kerja yang tinggi.
Latihan yang secukup-cukupnya menjadi satu kemestian.
uat maka kini terdapat alat kelengkapan lukisan yang canggih seperti pen teknikal,
!esin Lukisan "#rafting !achine$ dan komputer, pelajar harus mengetahui dan
menguasai penggunaan alat lukisan asas seperti sesiku tee " % s&uare$, sesiku set "set
s&uare$, pembaris skala "scale$ dan lain-lain peralatan lukisan. 'lat kelengkapan lukisan
yang asas dan la(im di gunakan adalah seperti berikut.
a) Papan Lukis (Drafthing Board)
)apan lukis tradisi di buat daripada kayu jenis lembut supaya kertas lukisan boleh di
lekatkan dengan pita pelekat "masking tape$. )in tekan tidak boleh di gunakan pada
papan lukis kerana bekas pin tekan itu akan merosakkan permukaan papan lukis.
#i bahagian tepi kiri papan lukis dinamakan tepian kerja "Working edge$. %epian kerja
biasanya di perbuat daripada jalur keras yang lurus supaya tepian "working edge$ sesiku
%ee boleh mengelangsar dengan bebas se panjang tepian kerja.
)apan lukis moden di lengkapkan dengan kaki yang boleh di ubah suai ketinggiannya.
)apan lukis ini boleh di condongkan mengikut kehendak pengguna. )apan lukis yang
cangih pula mempunyai permukaan yang lengkap dengan kepingan bermagnet yang
sama ukuran dengan papan lukis itu supaya jalur logam boleh memegang kuat kertas
lukisan .
1
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
Saiz dan nama papan lukis.
i$ *alf +mperial ,-cm . /- cm
ii$ +nperial 0-cm . ,- cm
iii$ #oouble 1lephan 2-3cm . 43 cm
i5$ 'nti&uarian 2/-cm . 03cm
b). Ssiku T (T s!uar)
6esiku %ee di buat daripada kayu keras atau pelastik dan di gunakan untuk melukis
garisan mendatar sahaja "*ori(ontal$. 6esiku tee mempunyai bilah yang lurus dan
dipasang bersudut tepat dengan setok. )inggir bilah biasanya di buat daripada bahan
keras seperti pelastik tebal yang lutsinar supaya sesiku tee tidak mengotorkan kertas
lukisan dan nampak apabila melukis garisan.
6esuku %ee mestilah mempunyai ciri-ciri seperti berikut7-
i$ %epian yang lurus "Working edge$
ii$ ilah panjang dan rata "blade$
iii$ 6ambungan stok bersudut tepat "6tock/head$

Kegunaan sesiku tee.
i$ 8ntuk melurusan kertas di atas papan lukis.
ii$ 8ntuk melukis garisan mendatar "*ori(ontal$
iii$ %apak untuk sesiku set semasa melukis garisan
") Ssiku St. ( St S!uar)
6esiku set berbentuk segitiga daripada plastik keras lut sunar. %erdapat 9 jenis sesiku set
iaitu yang biasa "tidak boleh laras$ bersudut /3, :- , ,- darjah .
"
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
#Ssiku st bo$h $aras. ( Ad%ustab$ St S!uar)
6esiku boleh laras lebih popular buat masa ini kerana ia boleh di selaraskan kepad sudut
yang di kehendaki.+a juga di perbuat dari pelastik lutsinar.
d) &angka sudut (Prot"tor)
Jangka sudut adalah alat untuk mengukur sudut dan menanda sudut. Jangka sudut di
perbuat daripada plastik berbentuk separuh bulatan dan ada yang berbentuk bulatan
penuh .
) 'sin Lukis (Drafthing (a"hin)
!esin lukis adalah sebuah alat yang boleg menggantikan penggunaan sesiku tee dan
sesiku set. Jangka sudut pembarisnya boleh di tetapkan epada 23, :-, /3, ,-, 4- dan
;- darjah. #engan menggunakan mesin lukis, kerja melukis dapat di lakukan dengan
cepat dan tepat.
4
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
f) Ska$a (S"a$)
6kala ialah satu alat yang di gunakan untuk menyukat ukuran sesuatu komponen dalam
lukisan. <etepatan sesuatu lukisan bergantung kepada kemahiran menggunakan skala .
'lat skala yang berbentuk pembaris dibuat daripada kayu, buluh atau plastik. la
digunakan untuk mengubah kadar satu-satu objek. 6ifat sifatnya yang harus
diutamakan adalah7
2 . )embahagian ukurannya tepat.
9. )embahagian ukurannya dipahat.
:. la tahan lentur.
'lat skala tidak boleh digunakan sebagai tepi memotong kertas atau sebagai pembaris.
Terdapat beberapa bentuk skala yang biasa di gunakan,
i$ 6egitiga "%ringular$
ii$ )ipih "=lat$
Jenis skala yang biasa di gunakan seperti
i$ skala arkitek "arcitec scale$,
ii$ skala enginneer "engineer scale$,
iii$ skala desimal "decimal scale$,
5i$ skala pecahan "fraction scale$
5$ skala metrik " metric scale$
g) St Pra$atan Lukisan ( Instru(nt st)
)eralatan lukisan la(imnya di jual dalam satu set. <omponnen utamanya terdiri daripada
Jangka lukis, Jangka pembahagi dan lain-lain.

MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK

PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
i) Jangka lukis (Compass)
Jangka lukis dii gunakan untuk melukis bulatan dan garis lengkok. %erdapat beberapa
jenis dan bentuk jangka lukis mengikut keperluan yanng berlainan.
ii) Jangka lukis boleh laras ( Adjustable compass)
#igunakan seperti jangka lukis biasa tetapi ia boleh dii selaraskan mengikut keperluan
tanpa berubah.
iii) Jangka lukis besar (beam Compass)
#igunakan untuk melukis bulatan dan garis lengkuk yang besar yang tidak boleh di lukis
dengan jangka lukis biasa
iv) Jangka lukis kecil (Drop spring Bow Compass)
#igunakan untuk melukis bulatan dan garis lengkok yang lebih kecil.

5
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
v) Jangka bahagi (Divider)
#igunakan unntuk membahagi jarak kepada beberapa bahagian yanng sama dan untuk
memindahkan jarak denngan tepat.
vi) Jangka bahagi boleh laras ( adjustable divider)
kegunaannya sama separti janngka bahagi biasa tetapi ia boleh dilaraskan mengikut
keperluan.
h) Pns$ Lukis

'da berbagai-bagai jenis pensel dalam pasaran dewasa ini, tetapi yang biasa digunakan
oleh arkitek dan ahli teknik ada tiga jenis.
1. enselka!u
la boleh didapati dalam berbagai-bagai gred mengikut kekerasan matanya. <ekerasan
mata pensel dinyatakan dengan huruf dan nombor yang terdapat pada batang pensel
itu. )ensel perlu diasah dengan pisau atau penajam mekanik untuk menajamkan
matanya, agi pensel yang terialu pendek ia boleh disambungkan dengan pemegang
pensel.
#
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
). ensel mekanik
la menggunakan mata grafit berdiameter -.: mm hingga --4 mm. la tidak perlu
ditajamkan dan mata grafitnya boleh diganti. )ensel mekanik yang sering digunakan
oleh arkitek berdiameter>-3 mm kerana ia senang dikuasai dan menghasilkan garisyang
tajam serta halus.
*. ensel cekam
entuknya seakan-akan sama dengan pensel mekanik tetapi diameter mata grafitnya
lebih besar. )ensel ini boleh menghasilkan berbagai-bagai sifat garls. !ata pensel ini
perlu ditajamkan dengan pisau atau pengasah mekanik yang sedia dibekalkan pada
pangkal pensel itu. )ensel ini sangat baik untuk lakaran bebas. <etiga-tiga jenis pensel
ini boleh menghasilkan kerja yang bermutu tetapi seseorang itu harus pandai menguasai
pensel tersebut.
#alam lukisan teknik, hanya pensel yang bermutu tinggi sahaja yang sesuai di gunakan,
)ensel teknikal juga boleh digunan kerana ia tidak perlu di asah dan mempunya gred
mata yang di perlukan tetapi pencil jenis ini tidak boleh di beri tekanan "pressure$.
"emilih gred mata pensel.
)lumbum pensel lukis di buat daripada grafit yang di campur dengan polimer atau tanah
liat sebagai pengikat. Nisbah campuran berbe(a dapat menghasiilan beberapa gred
pennsel. 6etiap gred yang hanya sesuai di gunakan untuk kerja-kerja tertentu sahaja.


)ensel terbahagi kepada 20 gred, daripada 4 "paling lembut$ sehingga ;* "paling
keras$. !ata pensel dibuat daripada bahan mentah grafit dan tanah liat. <ekerasan
mata pensel bergantung kepada nisbah kandungan grafit dan tanah liat.
+B hingga )B
)aling lembut. 8ntuk garis keratan, garis profil dan huruf-huruf tajuk. !emeriukan
kawalan. 6enang dipadamkan dan mudah kotor. 6esuai untuk lukisan lakaran.
!
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
*, hingga B
6ederhana lembut. 8ntuk garis tampak, garis keratan
dan huruf-huruf tajuk. !emerlukan kawalan. 6enang dipadam. !enghasilkan cetakan
yang memuaskan. 6esuai juga untuk lukisan lakaran dan lukisan teknik.
-, hingga .,
)aling keras. <urang sesuai untuk lukisan teknik, patut dielakkan penggunaannya kerana
garis kurang nyata dan sukar dipadam. %idak menghasilkan cetakan yang memuaskan.
"utu garis bergantung kepada
2. ?red mata pensel yang digunakan.
22. Jenis kertas yang digunakan.
222. %ekanan yang dibuat kepada kertas.
+@. )ermukaan tempat melukis.
PENA LUKIS DAN DAK/AT
#alam pasaran terdapat berbagai-bagai jenis pena lukis, tetapi sistemnya agak sama. la
menggunakan dawai pengawal dakwat. #akwat mengalir di dalam tiub dan tiub ini
menentukan diameter mata pena itu.
1. #et pena lukis
la mempunyai diameter dari -.2 mm "paling halus$ hingga 9-- mm "paling tebal$.
Namun bagi kerja-kerja lukisan binaan atau lukisan persembahan memadai dengan pena
--2, --9, --/, --0 dan 2-9 mm sahaja. )ena lukis paling sesuai untuk lukisan teknik di
atas kertas surih tetapi ia boleh juga digunakan untuk lakaran bebas di atas kertas
kartrij. 'pabila membeli pena lukis, seseorang harus menentukan mata pena itu cukup
panjang supaya tidak tersangkut pada sesiku atau sesiku %. 6eseorang harus
menentukan mata pena diskru ketat dan pena ditutup semula setelah digunakan. )ena
sebaik-baiknya disimpan dengan matanya menghala ke atas.
$. Dakwat
#akwat yang sesuai untuk pena lukis adalah dakwat hitam kedap air. Namun kini
terdapat berbagai-bagai warna dakwat dalam pasaran tetapi bagi cetakan blueprint yang
baik, dakwat hitam paling sesuai.

i) Lngkung Pran"is (0rn"h 1ur2)
Lengkung perancis adalah alat yang digunakan untuk melukis garis lengkung. 'lat ini di
buat daripada pelastik lutsinar dan bentukknya seperti dalam gambarajah.
6
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
%) Prisai P(ada( (Erashing Shi$d)
)erisai pemadam di gunakan untuk melindungi bahagian garisan yang tidak perlu di
padam sewaktu kerja memadam di lakukan di sesebuah lukisan.

k) P(ada( (Erasr)
#i gunakan untuk memadam tanda pensil ataua dakwaat. )emadam yang berkkualiti
digunakan untuk menghasilkan kemasan pada lukisan
.
$)Brus Lukisan (Drafthing Brush)
erus ini digunakan untuk membuang habuk lebihan pemadam dan kekotoran lain yang
terdapat di atas permukaan kertas lukisan.)engunaan tangan dan meniup kekotoran
tidak di galakkan kerana akan mengotorkan kertas lukisan.
() Krtas Lukisan (Dra3ing Papr)
%ertas lukisan
erwarna putih, ada yang licin dan ada yang berira. <ertas ini sesuai untuk lakaran
bebas dan lukisan teknik dengan menggunakan pensel, pena, warna air, dan sebagainya.

%ertas surih
erwarna putih atau biru, lutsinar dan agak licin. <ertas ini boleh didapati di dalam
berbagaibagai ukuran dan ketebalan. 6elalunya kertas ini bergulung atau berkeping.
<ertas ini dilukis dengan menggunakan pensel, pena lukis, pena felt dan sebagainya.

9
MOHD SHUKRI BIN HJ. MOHD REJAB. PPN., PJK
PENTAKSIR KEBANGSAAN (PBS-KHB/KT)
GURU CEMERLANG SMK BALING, KEDAH ( H/P : 019-!9"#") $%&'(: )*+,-'-$.&/01&*22.32%.%1
%ertas butcher
erwarna putih atau kuning,lutsinar dan licin. <ertas ini boleh didapati dalam berbagai-
bagai ukuran selalunya bergulung atau helaian kertas ini sesuai untuk lakaran awal
dengan menggunakan pensel, pena lukis dan sebagainya.

%ertas pastel
<ertas ini boleh didapati dalam berbagai-bagai warna, berira dan paling sesuai dengan
pastel.

&"ounting board' liustration board&
oleh didapati dalam berbagai-bagai warna dan licin. )apan ini paling sesuai untuk kerja
akhir dengan menggunakan pensel, pena lukis, warna air, warna poster, pena marker air
brush dan sebagainya.

#i antara jenis kertas yang digunakan ialah kertas surih "tracing$ dan <atrij"Aartridge$.
<ertas katrij digunakan oleh pelajar pada peringkat awal pembelajaran mereka sebagai
pelukis. +a juga bertujuan unntuk memahirkaan penggunaan pencil yang berbagai gred
pada kertas katrij.
<ertas surih di gunakan selepas pelajar mahir menggunakan pencil dan )en teknikal pula
di gunakan untuk melukis di atas kertas surih.
i) Saiz kertas ISO Standard
- '- B 0/2 mm . 220; mm
- '2 B 3;/mm . 0/2mm
- '9 B /9-mm . 3;/mm
- ': B 9;4mm . /9-mm
- '/ B 92-mm . 9;4mm
ii) Saiz America (ANSI)
- '- B :/.- in . //.- in
- '2 B 99.- in . :/.- in
- '9 B 24.- in . 99.- in
- ': B 22.- in . 24.- in
- '/ B 0.3 in . 22.- in
Ta(at
CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC
Buku Rujukan:-
1. Technical Drawing Edisi 10 & 11.
- P$78&-&78:.9.E. G'$)$3,$, A.M':3*$((, H.C S;$73$-, I.L. H'((, J.T D18<27 <&7 N2=&,
2. Lukisan Geometri
- M2*< S*+,-' B'7 M2*< R$.&/. PPN., PJK.
CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC
Draf 4 )5.6*.)66.
10