7.

1 So luoc ve be tbong
He thong ieu khien ong c diesel bang ien t trong mot thi gian dai cham phat
trien so vi ong c xang. S d nh vay la v ban than ong c diesel thai ra t chat oc
hn nen ap lc ve van e moi trng len cac nha san xuat o to khong ln. Hn na, do
o em du khong cao nen diesel t c s dung tren xe du lch. Trong thi gian au,
cac hang chu yeu s dung he thong ieu khien bm cao ap bang ien trong cac he
thong EDC (electronic diesel control). He thong EDC van s dung bm cao ap kieu cu
nhng co them mot so cam bien va c cau chap hanh, chu yeu e chong o nhiem va
ieu toc bang ien t. Trong nhng nam gan ay, he thong ieu khien mi he thong
common rail vi viec ieu khien kim phun bang ien a c phat trien va ng dung
rong rai.
7.1.1 LInb vuc ap dung
The he bm cao ap thang hang au tien c gii thieu vao nam 1927 a anh
dau s khi au cua he thong nhien lieu diesel cua hang Bosch. Lnh vc ap dung
chnh cua cac loai bm thang hang la: trong cac loai xe thng mai s dung dau
diesel, may tnh tai, xe la, va tau thuy. Ap suat phun at en khoang 1350 bar va
co the sinh ra cong suat khoang 160 kW moi xylanh.
Qua nhieu nam, vi cac yeu cau khac nhau, chang han nh viec lap at ong c
phun nhien lieu trc tiep trong cac xe tai nho va xe du lch a dan en s phat
trien cua cac he thong nhien lieu diesel khac nhau e ap ng cac oi hoi ng
dung ac biet. ieu quan trong nhat cua nhng s phat trien nay khong ch la viec
tang cong suat ma con la nhu cau giam tieu thu nhien lieu, giam tieng on va kh
thai. So vi he thong cu dan ong bang cam, he thong common rail kha linh hoat
trong viec ap ng thch nghi e ieu khien phun nhien lieu cho ong c diesel,
nh:
- Pham vi ng dung rong rai (cho xe du lch va xe tai nho co cong suat at en
30 kW/xylanh, cung nh xe tai nang, xe la, va tau thuy co cong suat at
en 200 kW/xylanh.
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

282
- Ap suat phun at en khoang 1400 bar.
- Co the thay oi thi iem phun nhien lieu.
- Co the phun lam 3 giai oan: phun s khi (pilot injection), phun chnh (main
injection), phun ket thuc (post injection).
- Thay oi ap suat phun tuy theo che o hoat ong cua ong c.
7.1.2. Hoat dong va cac cbuc nang
Viec tao ra ap suat va viec phun nhien lieu hoan toan tach biet vi nhau trong
he thong common rail. Ap suat phun c tao ra oc lap vi toc o ong c va
lng nhien lieu phun ra. Nhien lieu c tr vi ap suat cao trong bo tch ap ap
suat cao (high-pressure accumulator) va san sang e phun. Lng nhien lieu
phun ra c quyet nh bi tai xe, va thi iem phun cung nh ap lc phun
c tnh toan bang ECU da tren cac bieu o a lu trong bo nh cua no. Sau
o, ECU se ieu khien cac kim phun tai moi xylanh ong c e phun nhien lieu.
Mot he thong common rail (CR) bao gom:
- ECU
- Kim phun (injector)
- Cam bien toc o truc khuyu (crankshaft speed sensor)
- Cam bien toc o truc cam (camshaft speed sensor)
- Cam bien ban ap ga (accelerator pedal sensor)
- Cam bien ap suat tang ap (boost pressure sensor)
- Cam bien ap suat nhien lieu trong ong (rail pressure sensor)
- Cam bien nhiet o nc lam mat (coolant sensor)
- Cam bien o gio (air mass sensor)

ong c diesel 4 xylanh vi he thong nhien lieu Common Rail c trnh bay
tren hnh 7.1 vi cac chc nang sau:
a. Chc nang chnh
Chc nang chnh la ieu khien viec phun nhien lieu ung thi iem, ung
lng, ung ap suat, am bao ong c diesel khong ch hoat ong em du ma
con tiet kiem.
b. Chc nang phu
Chc nang phu cua he thong la ieu khien vong kn va vong h, khong
nhng nham giam o oc hai cua kh thai va lng nhien lieu tieu thu ma
con lam tang tnh an toan, s thoai mai va tien nghi. V du nh he thong luan
hoi kh thai (EGR - exhaust gas recirculation), ieu khien turbo tang ap, ieu
khien ga t ong va thiet b chong trom.




He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

283
















1. Cam bien o gio, 2. ECU, 3. Bm cao ap, 4. Ong tr nhien lieu ap suat cao,
5. Kim phun, 6. Cam bien toc o truc khuyu, 7. Cam bien nhiet o nc lam mat,
8. Bo loc nhien lieu - 9. Cam bien ban ap ga.
Hnh 7.1: Cau tao he thong nhien lieu Common Rail

7.2 ac tInb pbun
7.2.1 ac tInb pbun cua be tbong pbun dau kIeu cu
Vi he thong phun kieu cu dung bm phan phoi hay bm thang hang (distributor
or in-line injection pumps), viec phun nhien lieu ch co mot giai oan goi la giai
oan phun chnh (main injection phase), khong co khi phun va phun ket thuc.


Hnh 7.2: ac tnh phun dau thng

Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

284
Da vao y tng cua bm phan phoi s dung kim phun ien, cac cai tien a c
thc hien theo hng a vao giai oan phun ket thuc. Trong he thong cu, viec
tao ra ap suat va cung cap lng nhien lieu dien ra song song vi nhau bi cam va
piston bm cao ap. ieu nay tao ra cac tac ong xau en ng ac tnh phun nh
sau:
- Ap suat phun tang ong thi vi toc o va lng nhien lieu c phun.
- Suot qua trnh phun, ap suat phun tang len va lai giam xuong theo ap lc
ong cua ty kim cuoi qua trnh phun.
Hau qua la:
- Khi phun vi lng dau t th ap suat phun cung nho va ngc lai.
- Ap suat nh cao gap oi ap suat phun trung bnh.
e qua trnh chay hieu qua, ng cong mc o phun nhien lieu thc te co dang
tam giac.
Ap suat nh quyet nh tai trong at len cac thanh phan cua bm va cac thiet b
dan ong. he thong nhien lieu cu, no con anh hng en t le hon hp A/F
trong buong chay.

7.2.2 ac tInb pbun cua be tbong common raIl
So vi ac iem cua he thong nhien lieu cu th cac yeu cau sau a c thc hien
da vao ng ac tnh phun ly tng:
- Lng nhien lieu va ap suat nhien lieu phun oc lap vi nhau trong tng
ieu kien hoat ong cua ong c (cho phep de at c t le hon hp A/F ly
tng).
- Luc bat au phun, lng nhien lieu phun ra ch can mot lng nho.
Cac yeu cau tren a c thoa man bi he thong common rail, vi ac iem phun
2 lan: phun s khi va phun chnh.

Hnh 7.3: ng ac tnh phun cua he thong Common Rail.
He thong common rail la mot he thong thiet ke theo module, co cac thanh phan:
- Kim phun ieu khien bang van solenoid c gan vao nap may
- Bo tch tr nhien lieu (ong phan phoi ap lc cao)
- Bm cao ap (bm tao ap lc cao)
Cac thiet b sau cung can cho s hoat ong ieu khien cua he thong:
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

285
- ECU
- Cam bien toc o truc khuyu
- Cam bien toc o truc cam
oi vi xe du lch, bm co piston hng tam (radial-piston pump) c s dung
nh la bm cao ap e tao ra ap suat. Ap suat c tao ra oc lap vi qua trnh
phun. Toc o cua bm cao ap phu thuoc toc o ong c va ta khong the thay oi t
so truyen. So vi he thong phun cu, viec phan phoi nhien lieu tren thc te xay ra
ong bo, co ngha la khong nhng bm cao ap trong he thong common rail nho
hn ma con he thong truyen ong cung chu tai trong t hn.
Ve c ban, kim phun c noi vi ong tch ap nhien lieu (rail) bang mot ng
ong ngan, ket hp vi au phun va solenoid c cung cap ien qua ECU. Khi
van solenoid khong c cap ien th kim ngng phun. Nh ap suat phun khong
oi, lng nhien lieu phun ra se ty le vi o dai cua xung ieu khien solenoid.
Yeu cau m nhanh van solenoid c ap ng bang viec s dung ien ap cao va
dong ln. Thi iem phun c ieu khien bang he thong ieu khien goc phun
sm. He thong nay dung mot cam bien tren truc khuyu e nhan biet toc o ong
c, va cam bien tren truc cam e nhan biet ky hoat ong.
a. Phun s khi (pilot INJECTION)
Phun s khi co the dien ra sm en 90
o
trc t iem thng (BTDC). Neu
thi iem khi phun xuat hien nho hn 40
o
BTDC, nhien lieu co the bam vao
be mat cua piston va thanh xylanh va lam loang dau boi trn.
Trong giai oan phun s khi, mot lng nho nhien lieu (1 - 4 mm
3
) c phun
vao xylanh e moi. Ket qua la qua trnh chay c cai thien va at c
mot so hieu qua sau:
Ap suat cuoi qua trnh nen tang mot t nh vao giai oan phun s khi va
nhien lieu chay mot phan. ieu nay giup giam thi gian tre chay, s tang ot
ngot cua ap suat kh chay va ap suat cc ai (qua trnh chay em du hn).
Ket qua la giam tieng on cua ong c, giam tieu hao nhien lieu va trong nhieu
trng hp giam c o oc hai cua kh thai. Qua trnh phun s khi ong vai
tro gian tiep trong viec lam tang cong suat cua ong c.
b. Giai oan phun chnh (main INJECTION)
Cong suat au ra cua ong c xuat phat t giai oan phun chnh tiep theo giai
oan phun s khi. ieu nay co ngha la giai oan phun chnh giup tang lc
keo cua ong c. Vi he thong common rail, ap suat phun van gi khong oi
trong suot qua trnh phun.
c. Giai oan phun th cap (secondary INJECTION)
Theo quan iem x ly kh thai, phun th cap co the c ap dung e ot chay
NO
x
. No dien ra ngay sau giai oan phun chnh va c nh e xay ra trong
qua trnh gian n hay ky thai khoang 200
o
sau t iem thng (ATDC).
Ngc lai vi qua trnh phun s khi va phun chnh, nhien lieu c phun vao
khong c ot chay ma e boc hi nh vao sc nong cua kh thai ong po.
Trong suot ky thai, hon hp kh thai va nhien lieu c ay ra ngoai he thong
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

286
thoat kh thai thong qua supap thai. Tuy nhien mot phan cua nhien lieu c
a lai vao buong ot thong qua he thong luan hoi kh thai EGR va co tac
dung tng t nh chnh giai oan phun s khi. Khi bo hoa kh c lap e
lam giam lng NO
x
, chung tan dung nhien lieu trong kh thai nh la mot
nhan to hoa hoc e lam giam nong o NO
x
trong kh thai.

7.S Cbuc nang cbong o nbIem
7.S.1 Tbanb pban bon bop va tac dong den gua trInb cbay
So vi ong c xang, ong c diesel ot nhien lieu kho bay hi hn (nhiet o soi
cao), nen viec hoa tron hon hp hoa kh khong ch dien ra trong giai oan phun va
bat au chay, ma con trong suot qua trnh chay. Ket qua la hon hp kem ong
nhat. ong c diesel luon luon hoat ong che o ngheo. Mc tieu hao nhien
lieu, muoi than, CO va HC se tang neu khong ot chay che o ngheo hp ly.
T le hoa kh c quyet nh da vao cac thong so:
- Ap suat phun;
- Thi gian phun;
- Ket cau lo tia;
- Thi iem phun;
- Van toc dong kh nap;
- Khoi lng khong kh nap.
Tat ca cac ai lng tren eu anh hng en mc o tieu hao nhien lieu va nong
o kh thai. Nhiet o qua trnh chay qua cao va lng oxy nhieu se lam tang
lng NO
x
. Muoi than sinh ra khi hon hp qua ngheo.
7.S.2 He tbong nap laI kbI tbaI (EGR)
Khi khong co EGR, kh NO
x
sinh ra vt mc quy nh ve kh thai, ngc lai th
muoi than sinh ra se nam trong gii han. EGR la mot phng phap e giam lng
NO
x
sinh ra ma khong lam tang nhanh lng khoi en. ieu nay co the thc hien
rat hieu qua vi he thong Common Rail vi t le hoa kh mong muon at c nh
vao ap suat phun cao. Vi EGR, mot phan cua kh thai c a vao ng ong
nap che o tai nho cua ong c. ieu nay khong ch lam giam lng oxy ma
con lam giam qua trnh chay va nhiet o cc ai, ket qua la lam giam lng NO
x
.
Neu co qua nhieu kh thai c nap lai (qua 40% the tch kh nap), th khoi en,
CO, va HC se sinh ra nhieu cung nh tieu hao nhien lieu se tang v thieu oxy.
7.S.S Anb buong cua vIec pbun nbIen lIeu
Thi iem phun, ng ac tnh phun, s tan nhuyen cua nhien lieu cung anh
hng en tieu hao nhien lieu va nong o kh thai.
a. Thi iem phun
Nh vao nhiet o qua trnh thap hn, phun nhien lieu tre lam giam lng NO
x
.
Nhng neu phun qua tre th lng HC se tang va tieu hao nhien lieu nhieu
hn, va khoi en sinh ra ca che o tai ln. Neu thi iem phun lech i ch 1
o

He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

287
khoi gia tr ly tng th lng NO
x
co the tang len 5%. Ngc lai thi iem
phun sm lech sm hn 2
o
th co the lam cho ap suat nh tang len 10 bar, tre
i 2
o
co the lam tang nhiet o kh thai them 20
o
C. Vi cac yeu to cc ky nhay
cam neu tren, ECU can phai ieu chnh thi iem phun chnh xac toi a.
b. ng ac tnh phun
ng ac tnh phun quy nh s thay oi lng nhien lieu c phun vao
trong suot mot chu ky phun (t luc bat au phun en luc dt phun). ng ac
tnh phun quyet nh lng nhien lieu phun ra trong suot giai oan chay tre
(gia thi iem bat au phun va bat au chay). Hn na, no cung anh hng
en s phan phoi cua nhien lieu trong buong ot va co tac dung tan dung hieu
qua cua dong kh nap. ng ac tnh phun phai co o doc tang t t e nhien
lieu phun ra trong qua trnh chay tre c gi mc thap nhat. Nhien lieu
diesel boc chay tc th, ngay khi qua trnh chay bat au gay ra tieng on va s
tao thanh NO
x
. ng ac tnh phun phai co nh khong qua nhon e ngan
nga hien tng nhien lieu khong c tan nhuyen yeu to dan en lng
HC cao, khoi en, va tang tieu hao nhien lieu suot giai oan chay cuoi cung
cua qua trnh chay.
c. S tan nhuyen nhien lieu
Nhien lieu c tan nhuyen tot thuc ay hieu qua hoa tron gia khong kh va
nhien lieu. No ong gop vao viec giam lng HC va khoi en trong kh thai.
Vi ap suat phun cao va hnh dang hnh hoc toi u cua lo tia kim phun giup
cho s tan nhuyen nhien lieu tot hn. e ngan nga muoi than, lng nhien
lieu phun ra phai c tnh da vao lng kh nap vao. ieu nay oi hoi lng
kh phai nhieu hn t nhat t 10 40 % ( =1.1 1.4).

7.4 Cau tao va nguyen ly lam vIec cua cac cbI tIet tren be
tbong common raIl
7.4.1 Tong guat ve be tbong nbIen lIeu
He thong nhien lieu trong mot he thong common rail (hnh 7.4) bao gom 2 vung:
vung nhien lieu ap suat thap va vung nhien lieu ap suat cao.
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

288
















Hnh 7.4 : He thong nhien lieu common rail

7.4.2 Vung ap suat tbap
Vung ap suat thap bao gom cac bo phan:
Bnh cha nhien lieu
Bnh cha nhien lieu phai lam t vat lieu chong an mon va phai gi cho khong b
ro r ap suat gap oi ap suat hoat ong bnh thng. Van an toan phai c lap
e ap suat qua cao co the t thoat ra ngoai. Nhien lieu cung khong c ro r co
noi vi bnh loc nhien lieu hay thiet b bu ap suat khi xe b rung xoc nho, cung
nh khi xe vao cua hoac dng hay chay tren ng doc. Bnh nhien lieu va ong
c phai nam cach xa nhau e trong trng hp tai nan xay ra se khong co nguy c
b chay.
ng nhien lieu ap suat thap
ng ong nhien lieu mem c boc thep thay the cho ng ong bang thep va
c dung trong ong ap suat thap. Tat ca cac bo phan mang nhien lieu phai c
bao ve mot lan na khoi tac ong cua nhiet o. oi vi xe buyt, ng ong nhien
lieu khong c at trong khong gian cua hanh khach hay trong cabin xe cung nh
khong the phan phoi bang trong lc.
Bm tiep van (presupply pump)
Bm tiep van bao gom mot bm bang ien vi loc nhien lieu, hay mot bm banh
rang. Bm hut nhien lieu t bnh cha va tiep tuc a u lng nhien lieu en
bm cao ap.

1. Thung cha nhien lieu
2. Loc tho
3. Bm tiep van.
4. Loc tynh
5. ng nhien lieu ap suat
thap
6. Bm cao ap
7. ng nhien lieu ap suat
cao
8. Ong tr nhien lieu ap
suat cao
9. Kim phun.
10. ng dau ve
11. ECU

He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

289

Loc nhien lieu
Mot bo loc nhien lieu khong thch hp co the dan en h hong cho cac thanh phan
cua bm, van phan phoi va kim phun. Bo loc nhien lieu lam sach nhien lieu trc
khi a en bm cao ap, va do o ngan nga s mai mon nhanh cua cac chi tiet
cua bm.

1. Nap bau loc
2. ng dau vao
3. Phan giay loc
4. Bong cha dau sau khi loc
5. Phan cha nc co lan
trong dau
6. Thiet b bao mc nc
trong bau loc khi vt mc
cho phep
7. ng dau ra
Hnh 7.5 Loc nhien lieu
Nc lot vao he thong nhien lieu co the lam h hong he thong dang an mon.
Tng t vi cac he thong nhien lieu khac, he thong common rail cung can mot
bo loc nhien lieu co bnh cha nc, t o nc se c xa. Mot so xe du lch lap
ong c diesel thng co thiet b canh bao bang en khi lng nc trong bnh loc
vt qua mc.

7.4.S Vung ap suat cao
Vung ap suat cao cua he thong common rail bao gom:
- bm cao ap vi van ieu khien ap suat
- ng ong nhien lieu ap suat cao tc ong phan phoi ong vai tro cua bo tch
ap suat cao cung vi cam bien ap suat nhien lieu, van gii han ap suat, bo
gii han dong chay, kim phun va ng ong dau ve.




Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

290




1. Bm cao ap; 2. Van cat nhien lieu; 3. Van ieu khien ap suat;4. ng nhien lieu ap
suat cao; 5. Ong tr nhien lieu ap sua t cao; 6. Cam bien ap suat tren ong;
7. Van gii han ap suat; 8. Lo tyet lu; 9. Kim phun; 10. ECU

Hnh 7.6: Vung ap suat cao
a. Bm cao ap
Bm cao ap tao ap lc cho nhien lieu en mot ap suat len en 1350 bar.
Nhien lieu c tang ap nay sau o di chuyen en ng ong ap suat cao va
c a vao bo tch nhien lieu ap suat cao co hnh ong.
Bm cao ap c lap at tot nhat ngay tren ong c nh he thong nhien lieu
cua bm phan phoi loai cu. No c dan ong bang ong c (toc o quay bang
toc o ong c, nhng toi a la 3000 vong/phut) thong qua khp noi
(coupling), banh rang xch, xch hay day ai co rang va c boi trn bang
chnh nhien lieu no bm.
Tuy thuoc vao khong gian san co, van ieu khien ap suat c lap trc tiep
tren bm hay lap xa bm.
Ben trong bm cao ap (hnh 7.7), nhien lieu c nen bang 3 piston bm c
bo tr hng knh va cac piston cach nhau 120
o
. Do 3 piston bm hoat ong
luan phien trong 1 vong quay nen ch lam tang nhe lc can cua bm. Do o,
ng suat tren he thong dan ong van gi ong bo. ieu nay co ngha la he
thong Common Rail at t tai trong len he thong truyen ong hn so vi he
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

291
thong cu. Cong suat yeu cau e dan ong bm rat nho va t le vi ap suat
trong ong phan phoi va toc o bm. oi vi ong c the tch 2 lt ang quay
toc o cao, th ap suat trong ong phan phoi at khoang 1350 bar, bm cao ap
tieu thu 3.8kW.






Hnh 7.7. Bm cao ap
1. Truc dan ong
2. a cam lech tam
3. Thanh phan bm vi piston
bm
4. Buong cha cua thanh phan
bm
5. Van hut
6. Van ngat
7. Van xa
8. Tam nem
9. Nhien lieu ap suat cao en
ong tr
10. Van ieu khien ap suat cao
11. Van bi
12. ng dau ve 13.ng
nhien lieu t bm tiep van
14. Van an toan
15. ng nhien lieu ap suat
thap a en bm


1. Truc dan ong
2. a cam lech tam
3. Piston bm
4. Van hut
5. Van thoat
Ca vao


Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

292


Thong qua mot bo loc co c cau tach nc, bm tiep van cung cap nhien lieu
t bnh cha en ng dau vao cua bm cao ap va van an toan. No ay nhien
lieu qua lo khoan cua van an toan vao mach dau boi trn va lam mat bm cao
ap. Truc cua bm cao ap co cac cam lech tam lam di chuyen 3 piston bm len
xuong tuy theo hnh dang cac mau cam.
Ngay khi ap suat phan phoi vt qua mc th van an toan se xa bt ap suat
(0.5-1,5 bar), bm tiep van ay nhien lieu en bm cao ap thong qua van hut
vao buong bm, ni ma piston chuyen ong hng xuong. Van nap ong lai
khi piston i ngang qua t iem ha va t o no cho phep nhien lieu trong
buong bm thoat ra ngoai vi ap suat phan phoi. Ap suat tang len cao se m
van thoat khi ap suat tren ong phan phoi u ln. Nhien lieu c nen i vao
mach dau ap suat cao.
Piston bm tiep tuc phan phoi nhien lieu cho en khi no en t iem thng,
sau o, do ap suat b giam xuong nen van thoat ong lai. Nhien lieu con lai
nam trong buong bm va ch en khi piston i xuong lan na.
Khi ap suat trong buong bm cua thanh phan bm giam xuong th van nap m
ra va qua trnh lap lai lan na.
Do bm cao ap c thiet ke e co the phan phoi lng nhien lieu ln nen
lng nhien lieu co ap suat cao se tha trong giai oan chay cam chng va tai
trung bnh. Lng nhien lieu tha nay c a tr ve thung cha thong qua
van ieu khien ap suat. Nhien lieu b nen se nam trong thung va gay ra ton
that nang lng. Hn na lng nhiet tang len cua nhien lieu cung lam giam
i hieu qua chung. mc o nao o th ton that nay co the c bu bang cach
ngat bt mot hoac hai xylanh bm.
Khi mot trong 3 xylanh bm b loai ra se dan en viec giam lng nhien lieu
bm en ong phan phoi. Viec ngat bo c thc hien bang cach gi cho van
hut trang thai m lien tuc.
Khi van solenoid dung e ngat thanh phan bm c kch hoat, mot chot gan
vi phan ng se gi van hut se m ra. Ket qua la nhien lieu hut vao xylanh
nay cua bm khong the b nen c nen no b ay tr lai mach ap suat thap.
Vi mot xylanh bm b loai bo khi khong can cong suat cao th bm cao ap
khong con cung cap nhien lieu lien tuc ma cung cap gian oan.
Bm cao ap phan phoi lng nhien lieu t le vi toc o quay cua no. Va do o,
no la mot ham cua toc o ong c. Trong suot qua trnh phun, ty so truyen
c tnh sao cho mot mat th lng nhien lieu ma no cung cap khong qua ln,
mat khac, cac yeu cau ve nhien lieu van con ap ng trong suot che o hoat
ong. Tuy theo toc o truc khuyu ma t so truyen hp ly la 1:2 hoac 1:3.
b. Van ieu khien ap suat (pressure control valve)
Van ieu khien ap suat gi cho nhien lieu trong ong phan phoi co ap suat
thch hp tuy theo tai cua ong c, va duy tr mc nay.
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

293
- Neu ap suat trong ong qua cao th van ieu khien ap suat se m ra va mot
phan nhien lieu se tr ve bnh cha thong qua ng ong dau ve.
- Neu ap suat trong ong qua thap th van ieu khien ap suat se ong lai va
ngan khu vc ap suat cao (high pressure stage) vi khu vc ap suat thap (low
pressure stage).












Van ieu khien ap suat c ga len bm cao ap hay ong phan phoi. e ngan
cach khu vc ap suat cao vi khu vc ap suat thap, mot loi thep ay van bi
vao v tr ong kn. Co 2 lc tac dung len loi thep: lc ay xuong di bi lo
xo va lc ien t. Nham boi trn va giai nhiet, loi thep c nhien lieu bao
quanh.
Van ieu khien ap suat c ieu khien theo 2 vong:
- Vong ieu khien ap ng cham bang ien dung e ieu chnh ap suat
trung bnh trong ong.
- Vong ieu khien ap ng nhanh bang c dung e bu cho s dao ong ln
cua ap suat.
Khi van ieu khien ap suat cha c cung cap ien, ap suat cao ong hay tai
au ra cua bm cao ap c at len van ieu khien ap suat mot ap suat cao.
Khi cha co lc ien t, lc cua nhien lieu ap suat cao tac dung len lo xo lam
cho van m va duy tr o m tuy thuoc vao lng nhien lieu phan phoi. Lo xo
c thiet ke e co the chu c ap suat khoang 100 bar.
Khi van ieu khien ap suat c cap ien: Neu ap suat trong mach ap suat cao
tang len, lc ien t se c tao ra e cong them vao lc cua lo xo. Khi o
van se ong lai va c gi trang thai ong cho en khi lc do ap suat dau
mot pha can bang vi lc cua lo xo va lc ien t pha con lai. Sau o, van
se trang thai m va duy tr mot ap suat khong oi. Khi bm thay oi lng
nhien lieu phan phoi hay nhien lieu b mat i trong mach ap suat cao th c
bu lai bang cach ieu chnh van en mot o m khac. Lc ien t ty le vi
dong ien cung cap trung bnh c ieu chnh bang cach thay oi o rong
1. Van bi.
2. Loi.
3. Nam cham ien.
4. Lo xo.
5. Mach ien.

Hnh 7.8: Cau tao van
ieu ap
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

294
xung (pulse-width-modulation pulse). Tan so xung ien khoang 1 kHz se u e
ngan chuyen ong ngoai y muon cua loi thep va s thay oi ap suat trong ong.
c. Ong tr nhien lieu ap suat cao (ong phan phoi)
Ngay ca khi kim phun lay nhien lieu t ong phan phoi e phun th ap suat
nhien lieu trong ong van phai khong oi. ieu nay thc hien c nh vao s
co gian cua nhien lieu. Ap suat nhien lieu c o bi cam bien ap suat tren
ong phan phoi va c duy tr bi van ieu khien ap suat nham gii han ap
suat toi a la 1500 bar.


1. Ong tr; 2. ng dau vao t bm cao ap; 3. Cam bien ap suat tren ong tr;
4. Van gii han ap suat; 5. ng dau ve; 6. Lo tuyet lu; 7. ng dau en kim.

Hnh 7.9: Cau tao ong tch tr nhien lieu ap suat cao

Ong tch tr nhien lieu ap suat cao (ong phan phoi) tren hnh 7.9 dung e cha
nhien lieu co ap suat cao. ong thi, s dao ong cua ap suat do bm cao ap
tao ra se c giam chan (damped) bi the tch cua ong.
Ong tch tr nhien lieu ap suat cao nay dung chung cho tat ca cac xylanh. Do
o, ten no la ng ong chung (common rail). Ngay ca khi mot lng
nhien lieu b mat i khi phun, ong van duy tr ap suat thc te ben trong khong
oi. ieu nay bao am cho ap suat phun cua kim khong oi ngay t khi kim
m.
e thch hp vi cac ieu kien lap at khac nhau tren ong c, ong phai c
thiet ke vi nhieu kieu e phu hp vi bo han che dong chay va d phong cho
e gan cac cam bien, van ieu khien ap suat, van han che ap suat.
The tch ben trong cua ong thng xuyen c ien ay bang nhien lieu co ap
suat. Kha nang nen cua nhien lieu di ap suat cao c tan dung e tao hieu
qua tch tr. Khi nhien lieu ri khoi ong e phun ra th ap suat thc te trong bo
tch tr nhien lieu ap suat cao van c duy tr khong oi. S thay oi ap suat
la do bm cao ap thay oi lng nhien lieu cung cap e bu vao phan nhien
lieu va phun.
d. Kim phun (injectors)
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

295
Thi iem phun va lng nhien lieu phun c ieu chnh bang cach cho dong
ien qua cac kim phun. Cac kim phun nay thay the kim phun c kh. Tng t
nh kim phun c kh trong cac ong c diesel phun nhien lieu trc tiep, cac bo
kep thng c s dung e lap kim vao nap may.
Kim phun co the chia lam cac phan theo chc nang nh sau:
Lo kim phun;
He thong dan dau phu;
Van ien.
Theo hnh 7.10, nhien lieu t ng dau en kim va theo ng ong dan se i
en buong ieu khien 8 thong qua lonap 7. Buong ieu khien c noi vi
ng dau ve thong qua lo xa 6 c m bi van solenoid.
Khi lo ong, ap lc cua dau at len piston 9 cao hn ap lc dau tai than ty kim
11. Ket qua la kim b ay xuong di va lam kn lo phun vi buong ot.
Khi van solenoid co dong ien, lo xa 6 c m ra. ieu nay lam cho ap suat
buong ieu khien giam xuong, ket qua la ap lc tac dung len piston cung
giam theo. Khi ap lc dau tren piston giam xuong thap hn ap lc tac dung len
ty kim, th ty kim m ra va nhien lieu c phun vao buong ot qua cac lo
phun. Kieu ieu khien ty kim gian tiep nay dung mot he thong khuyech ai
thuy lc v lc can thiet e m kim that nhanh khong the c trc tiep tao ra
nh van solenoid. Thi iem phun va lng nhien lieu phun c ieu chnh
thong qua dong qua cac kim phun.
Tng t nh cac kim phun kieu cu trong cac ong c phun nhien lieu trc
tiep, cac bo kep c u tien s dung e lap kim vao nap may.
Kim phun co the chia lam cac phan theo chc nang nh sau:
Lo kim phun;
He thong tr lc dau (the hydraulic servo-system);
Van ien.
Hoat ong cua kim phun co the chia lam 4 giai oan chnh khi ong c lam
viec va bm cao ap tao ra ap suat cao:
Kim phun ong (khi co ap lc dau tac dung);
Kim phun m (bat au phun);
Kim phun m hoan toan;
Kim phun ong (ket thuc phun).
Cac giai oan hoat ong la ket qua cua s phan phoi lc tac dung len cac
thanh phan cua kim phun. Khi ong c dng lai va khong co ap suat trong ong
phan phoi, lo xo kim ong kim phun.
Kim phun ong ( trang thai ngh)
trang thai ngh, van solenoid cha c cung cap ien va do o kim
phun ong.
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

296
Khi lo xa ong, lo xo ay van bi ong lai. Ap suat cao cua ong tang len trong
buong ieu khien va trong buong the tch cua ty kim cung co mot ap suat
tng t. Ap suat cua ong at vao phan nh cua piston, cung vi lc cua lo
xo ngc chieu vi lc m kim se gi c ty kim v tr ong.
* Kim phun m (bat au phun)
Van solenoid c cung cap ien vi dong kch ln e bao am no m
nhanh. Lc tac dung bi van solenoid ln hn lc lo xo lo xa va lam m lo
xa ra. Gan nh tc thi, dong ien cao c giam xuong thanh dong nho
hn ch u e tao ra lc ien t e gi ty. ieu nay thc hien c la nh
khe h mach t bay gi a nho hn. Khi lo xa m ra, nhien lieu co the
chay vao buong ieu khien van vao khoang ben tren no va t o tr ve
bnh cha thong qua ng dau ve. Lo xa lam mat can bang ap suat nen
ap suat trong buong ieu khien van giam xuong. ieu nay dan en ap suat
trong buong ieu khien van thap hn ap suat trong buong cha cua ty kim
(van con bang vi ap suat cua ong). Ap suat giam i trong buong ieu
khien van lam giam lc tac dung len piston ieu khien nen ty kim m ra
va nhien lieu bat au phun.
a. Khi kim ong
b. Khi kim nhac
1. ng dau ve
2. Mach ien
3. Van ien
4. ng dau vao
(dau co ap suat
cao) t ong tr
5. Van bi
6. Van xa
7. Ong cap dau
8. Van ieu khien
buong
9. Van ieu khien
piston
10. Lo cap dau cho
au kim
11. au kim

Hnh 7.10: Cau tao kim phun
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

297

Toc o m ty kim c quyet nh bi s khac biet toc o dong chay gia
lo nap va lo xa. Piston ieu khien tien en v tr dng pha tren ni ma no
van con chu tac dung cua em dau c tao ra bi dong chay cua nhien
lieu gia lo nap va lo xa. Kim phun gi ay a m hoan toan, va nhien
lieu c phun vao buong ot ap suat gan bang vi ap suat trong ong.
Lc phan phoi trong kim th tng t vi giai oan m kim.
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

298
* Kim phun ong (ket thuc phun)
Khi dong qua van solenoid b ngat, lo xo ay van bi xuong va van bi ong
lo xa lai. Lo xa ong a lam cho ap suat trong buong ieu khien van tang
len thong qua lo nap. Ap suat nay tng ng vi ap suat trong ong va
lam tang lc tac dung len nh piston ieu khien. Lc nay cung vi lc cua
lo xo bay gi cao hn lc tac dung cua buong cha va ty kim ong lai. Toc
o ong cua ty kim phu thuoc vao dong chay cua nhien lieu qua lo nap.
* au kim phun
Ty kim m khi van solenoid c kch hoat e nhien lieu chay qua. Chung
phun nhien lieu trc tiep vao buong chay.
Lng nhien lieu d can e m ty kim se c a tr lai bnh cha thong
qua ng ong dau ve. Nhien lieu hoi ve t van ieu ap va t vung ap suat
thap cung c dan theo ng dau ve cung vi nhien lieu c dung nh
e boi trn cho bm cao ap.
Thiet ke cua au phun c quyet nh bi:
Viec kiem soat nhien lieu phun ra (thi iem va lng nhien lieu phun
theo goc o truc cam);
Viec ieu khien nhien lieu (so lo tia, hnh dang nhien lieu phun ra va
s tan nhuyen nhien lieu, s phan phoi nhien lieu trong buong chay,
mc o lam kn buong chay).
au phun loai P co ng knh 4 mm c dung trong ong c phun nhien
lieu trc tiep common rail.
Nhng au phun nay gom 2 loai: au phun lo tia h va au phun lo tia kn.
Lo tia phun c nh v da vao hnh non phun. So lng lo tia va ng
knh cua chung da vao:
Lng nhien lieu phun ra;
Hnh dang buong chay;
S xoay loc trong buong chay.
oi vi ca hai loai lo tia h va lo tia kn th phan canh cua lo tia co the
c gia cong bang phng phap an mon hydro nham muc ch ngan nga
s mai mon sm cua canh lo tia gay ra bi cac phan t mai mon va giam
sai lech dung lng phun.
e lam giam lng hydrocacbon thai ra, the tch nhien lieu ien ay au
cua ty kim can thiet phai gi mc nho nhat. Viec nay c thc hien tot
nhat vi loai au phun lo tia kn.
Lo tia cua loai nay c sap xep quanh mot lo bao. Trong trng hp nh
cua au phun hnh tron, hay tuy thuoc vao thiet ke, lo tia c khoan bang
c kh hoac bang may phong ien (EDM - electrical-discharge machinin).
Lo tia vi nh cua au phun hnh non th luon c khoan bang phng
phap EDM.
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

299
au phun lo tia h co the c dung vi cac loai lo bao vi kch thc
khac nhau nh lo bao hnh tru va lo bao hnh non.
* au phun lo tia h vi lo bao hnh tru va au tron
Vi hnh dang lo bao nay bao gom mot hnh ong va mot phan hnh ban cau
cho phep de dang thiet ke vi cac ieu kien:
So lng lo;
Chieu dai lo tia;
Goc phun.
nh cua au phun la hnh ban cau va ket hp vi hnh dang cua lo bao
giup cac lo tia co chieu dai giong nhau.
* au phun lo tia h vi lo bao hnh tru va nh cua au phun hnh non
Loai nay c dung rieng biet vi lo tia co chieu dai 0.6 mm. nh cua
au phun co hnh non cho phep tang o day thanh cua au phun. Ket qua
la tang c o cng cua nh kim phun.

1. au ghim ap suat
2. Be mat chu ap luc
3. ng dau vao
4. Mat con
5. Tn dung kim
6. au kim
7. Than kim
8. e kim
9. Buong ap suat
10. Truc nh hng
11. Vanh kim
12. Lo nh v
13. Dau tren be mat
14. Be mat cong tac ap suat
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

300

Hnh 7.11: Cau tao au kim lo tia h
* au phun lo tia h vi lo bao hnh non va nh hnh non
Trong loai nay, do co hnh non nen co the tch lo bao nho hn au phun co
lo bao hnh tru. Loai nay la trung gian gia au phun lo tia kn va au phun
lo tia h co lo bao hnh tru. e co c be day ong nhat cua nh kim th
no phai co hnh non phu hp vi hnh dang cua lo bao.
* au phun lo tia kn
e lam giam the tch co hai cua lo bao va do o e lam giam lng HC
thai ra, lo tia nam ngay tren phan con va vi lo phun kn, th no c bao
quanh bi ty kim. ieu nay co ngha la khong co s ket noi trc tiep gia
lo bao va buong chay. The tch co hai ay nho hn nhieu so vi loai au
phun lo tia h. So vi au phun lo tia h, loai nay co gii han tai trong
thap hn nhieu va do o ch san xuat loai P vi lo tia dai 1 mm.
e at o cng cao, nh cua kim co hnh non. Lo tia luon c tao bi
phng phap gia cong bang may phong ien EDM.
e. ng ong dan nhien lieu ap suat cao
Nhng ng ong nhien lieu nay mang nhien lieu ap suat cao. Do o, chung
phai thng xuyen chu ap suat ap suat cc ai cua he thong va trong suot qua
trnh ngng phun. V vay, chung c che tao t thep ong. Thong thng,
chung co ng knh ngoai khoang 6 mm va ng knh trong khoang 2.4 mm.
Cac ng ong nam gia ong phan phoi va kim phun phai co chieu dai nh
nhau. S khac biet chieu dai gia ong phan phoi va cac kim phun c bu
bang cach uon cong cac ng ong noi. Tuy nhien, ng ong noi nay nen
c gi cang ngan cang tot.
f. Cam bien ap suat ong (rail-pressure sensor)
Cam bien ap suat ong o ap suat tc thi trong ong phan phoi va bao ve ECU
vi o chnh xac thch hp va toc o u nhanh.

He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

301
1. Mach ien
2. Mang so
3. Mang cua phan t cam bien
4. Ong dan ap suat
5. Ren lap ghep


Hnh 7.12: Cam bien ap suat tren ong phan phoi

Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

302
Nhien lieu chay vao cam bien ap suat ong thong qua mot au m va phan
cuoi c bt kn bi mot mang cam bien. Thanh phan chnh cua cam bien la
mot thiet b ban dan c gan tren mang cam bien, dung e chuyen ap suat
thanh tn hieu ien. Tn hieu do cam bien tao ra c a vao mot mach
khuyech ai tn hieu va a en ECU.
Cam bien hoat ong theo nguyen tac:
Khi mang bien dang th lp ien tr at tren mang se thay oi gia tr. S
bien dang (khoang 1mm 1500 bar) la do ap suat tang len trong he thong,
s thay oi ien tr gay ra s thay oi ien the cua mach cau ien tr.
ien ap thay oi trong khoang 0-70mV (tuy thuoc ap suat tac ong) va
c khuyech ai bi mach khuyech ai en 0.5V-4.5 V.
Viec kiem soat mot cach chnh xac ap suat cua ong la ieu bat buoc e he
thong hoat ong ung. ay cung la nguyen nhan tai sao cam bien ap sua ong
phai co sai so nho trong qua trnh o. Trong dai hoat ong cua ong c, o
chnh xac khi o at khoang 2%. Neu cam bien ap suat ong b h th van ieu
khien ap suat se c ieu khien theo gia tr nh san ECU.
g. Van gii han ap suat (pressure limiter valve)
Van gii han ap suat co chc nang nh mot van an toan. Trong trng hp ap
suat vt qua cao, th van gii han ap suat se han che ap suat trong ong bang
cach m ca thoat. Van gii han ap suat cho phep ap suat tc thi toi a trong
ong khoang 1500 bar.

1. Mach cao ap
2. Van
3. Lo dau
4. Piston
5. Lo xo
6. e
7. Than van
8. ng dau ve
Hnh 7.13: Van gii han ap suat

Van gii han ap suat la mot thiet b c kh bao gom cac thanh phan sau:
Phan co co ren ngoai e lap vao ong;
Mot cho noi vi ng dau ve;
Mot piston di chuyen;
Mot lo xo;
Tai phan cuoi cho noi vi ong co mot buong vi mot ng dan dau co phan
uoi hnh con ma khi piston i xuong se lam kn ben trong buong. ap suat
hoat ong bnh thng (toi a 1350 bar), lo xo ay piston xuong lam kn ong.
Khi ap suat cua he thong vt qua mc, piston b ay len tren do ap suat cua
He thong ien va ien t tren oto hien ai he thong ien ong c

303
dau trong ong thang lc cang lo xo. Nhien lieu co ap suat cao c thoat ra
thong qua van va i vao ng dau ve tr lai bnh cha. Khi van m, nhien
lieu ri khoi ong v vay, ap suat trong ong giam xuong.
h. Van han che dong chay (flow limiter)
Nhiem vu cua bo han che dong chay la ngan cho kim khong phun lien tuc v
du trong trng hp kim khong ong lai c. e thc hien ieu nay, khi
lng nhien lieu ri khoi ong vt qua mc a c nh san th van gii han
dong chay se ong ng dau noi vi kim lai.

1. Mach dau en ong
2. Vong em
3. Piston
4. Lo xo
5. Than
6. Mach dau en kim
7. Mat con
8. Van tiet lu

Hnh 7.14: Van gii han dong chay
Van gii han dong chay bao gom mot buong bang kim loai vi ren pha trong
e bat vi ong (co ap suat cao) va ren ngoai e bat vi ng dau en kim
phun. Van co mot ng dan dau tai moi au e noi vi ong va vi ng dau
en kim.
Co mot piston ben trong van han che dong chay va c ay bang mot lo xo
theo hng bo tch tr nhien lieu. Piston nay lam kn vi thanh cua buong van
va ng dau theo chieu doc thong qua lo dau gia than piston dan dau t
pha ben trong ra pha ben ngoai piston.
Lo dau theo chieu doc co ng knh giam dan phan cuoi va ong vai tro
cua mot van tiet lu.









G/ phun
G/ ngh
Ro r
Goc quay truc khyu
Chng 7: ieu khien ong c diesel he thong CDI (common rail injection)

304
Hnh 7.15: Van gii han dong chay che o hoat ong bnh thng
vi lng nhien lieu ro r nho
che o hoat ong bnh thng
trang thai ngh, piston nam v tr gan cho noi vi ong. Khi nhien lieu
c phun ra, ap suat phun giam xuong tai phan cuoi kim phun va lam cho
piston dch chuyen theo hng cua kim phun. Van gii han dong chay bu lai
lng nhien lieu b kim phun lay i t ong bang cach thay the the tch nhien
lieu nay bang lng the tch dch chuyen cua piston va khong phai bi lo
khoan ngang neu lng nhien lieu nay qua nho. cuoi qua trnh phun,
piston nhac len mot chut ma khong ong ng dau ra hoan toan. Lo xo se
ay piston len va nam trang thai ngh va nhien lieu co the chay qua lo
khoan ngang.
Lo xo va lo khoan ngang c nh kch thc sao cho ngay ca vi lng
nhien lieu phun toi a (cong vi mot lng d phong an toan) th piston van
co the di chuyen tr ve trang thai ngh cho en lan phun ke.
che o hoat ong bat thng vi lng nhien lieu b ro r ln
Nh vao lng nhien lieu ri khoi ong, piston cua van gii han dong chay b
ay khoi v tr trang thai ngh va lam kn ng dau ra. Piston gi v tr
nay va ngan nhien lieu en kim phun.
che o hoat ong bat thng vi lng nhien lieu b ro r nho
Nh vao lng nhien lieu b ro r, piston cua van gii han dong chay khong
the tr lai v tr cua trang thai ngh. Sau mot so lan phun th piston di chuyen
ti v tr lam kn ngo dau ra.
Piston gi trang thai nay cho en khi ong c tat i va ong ngo dau vao
cua kim phun.