Fitohormoni.

Fitohormoni su interni hemijski sekreti u biljkama koji slue kao regulatori njihovog
rasta, zrenja i sazrijevanja. Njihove molekule u maloj koncentraciji proizvode signale na
specificifinoj lokaciji, uzrokujui odreene ciljane procese u stanicama biljke. Postoji pet klasa
biljnih hormona: auksini, citokinini, etilen, giberelini i abscisicnska kiselina (ABA). U ovu grupu
spojeva mogu se dodati jo: brasinosteroidi (BA), jasmionati (JA) i salicilati (SA).
Giberelini su grupa biljnih hormona koji su naeni osim u biljkama i u gljivama. Prvi otkriveni giberelin nije
pripadao biljnim hormonima ve je izolovan iz gljive Giberelle fujikuroi koja parazitira na pirinu i po kojoj je
itava ova grupa hormona nosi naziv. Utiu na rastenje stabla koje je posebno izraeno kod patuljastih biljaka.
Sadraj
[sakrij]
1 Otkrie giberelina
2 Hemijski sastav
3 Metabolizam
4 Fizioloko delovanje
5 Literatura:
Otkrie giberelina
Otkriveni su 1926. g. u Japanu radom fiziologa Kurosave (Kurosawa) na gljivi Giberelle fujikuroi koja parazitira
na pirinu. Kod biljaka pirina koje su zaraene ovim parazitom stablo se jako izduuje zbog ega biljke
polegnu i ne donose plod. Otkriveno je da uzrok tome parazitska gljiva koja u tkivo domaina
izluuje hormon koji je po njoj dobio naziv giberelin.
Desetak godina kasnije, tanije 1938. godine, opet japanski fiziolozi Jabuta i Sumiki(Yabuta i Sumiki) uspevaju
da izoluju giberelin u vidu kristalne materije.
Kasnije, 1956, su ovi hormoni otkiveni i kod biljaka, a danas je poznato preko 100 njihovih razliitih vrsta i to 20
u kukuruzu, 14 u pirinu, preko 8 vrsta u semenima pasulja itd.


GA3
Hemijski sastav
Giberelini pripadaju grupiditerpenoida (19 ili 20 C-atoma) koji imaju gibanski prsten u molekulu, a mogu se
odrediti kao giberelinske kiseline. Giberelinske kiseline se, prema meunarodnom dogovoru, obeleavaju kao
GA
n
, gde npredstavlja redni broj odreenog giberelina. Podela ovih hormona izvrena je prema hemijskoj
strukturi, a ne prema njihovom fiziolokom delovanju.
Metabolizam
Giberelini nastaju u hloroplastima i njihovim prekursorima u mladim listovima vrnih pupoljaka, meristemskim
tkivima stabla i korena, semenima. Poetno jedinjenje u biosintezi je mevalonska kiselina koja nastaje od acetil
koenzimaA. Od nje proces tee kroz jo dve faze koje se odvijaju u endoplazmatinom retikulumu u citosolu.
Prvo nastaje GA
12
aldehid, osnovno jedinjenje od koga nastaju svi giberelini. Od mesta sinteze hormoni se
transportuju provodnim tkivom, floemom, u neaktivnom obliku do mesta gde e delovati.
Fizioloko delovanje
Najvaniji fizioloki efekti giberelina su:
izduivanje internodija stabla biljaka to je posebno izraeno kod patuljastih biljaka i biljaka sa
lisnom rozetom
pospeivanje klijanja semena i omoguavanje klijanja semena kada nisu zadovoljeni uslovi spoljanje
sredine, tako se stratifikacija semena moe zameniti delovanjem giberelina pa e semenke klijati iako nisu
stratifikovane
podsticanje partenokarpije, to je posebno izraeno kod krastavca i paradajza
imaju pozitivni uticaj na razvoj boljeg i krupnijeg ploda
ubrzavaju cvetanje, utiu na smanjenje broja cvetova ime se dobijaju krupniji plodovi
Giberelini su otkriveni u Japanu gotovo
istovremeno kada i auksini, tridesetih
godina naeg vijeka. Mnogo ranije
odgajivai pirina zapazili su da se neke
biljke razlikuju od ostalih po jako
izduenom stablu. Ove biljke su rijetko
cvjetale i sazrijevale jer stabla, usljed
naglog rastenja, nisu imala vrstinu i bila su
sklona polijeganju.
Japanski botaniar Kurosava zapazio je da su ove biljke
inficirane gljivom Gibberella fujikuroi. Zdrave biljke
inficirane sporama ove gljive pokazivale su simptome iste
bolesti, a takoe i biljke na koje je nakapana tenost u kojoj
je gajena gljiva u laboratorijskim uslovima. Hemiari su
izolovali iz gljive vie organskih ciklinih jedinjenja i
nazvali ih giberekini. Kasnije su giberelini otkriveni kod
viih biljaka. Do danas je poznato oko 80 ovih jedinjenja,
vrlo sline grae, obino po nekoliko giberelina kod jedne
biljne vrste.
Giberelini su biljni hormoni, ija
je glavna funkcija izduivanje
stabla. Taj efekat je najizraeniji
kod nekih patuljastih sorti pasulja
i kukuruza kada se prskaju
rastvorom giberelina. Ove
patuljaste sorte (npr.pasulj
uavac)nemaju sposobnost
sinteze giberelina i kao posljedica
toga javlja se kratko stablo.
Giberelin kod njih izaziva izduivanje internodija stabla i
biljka moe dostii rast biljaka sa visokim stablom.

Giberelini se stvaraju u:
vrhovima stabla i korijena,
mladim listovima
nezrelim sjemenima.

Oni djeluju na klijanje sjemena nekih ita (koja sadre kao
rezervne materije skrob) tako to utiu na sintezu
hidrolitinog enzima -amilaze, koji rezlae skrob do
glukoze.
Kod nekih dvogodinjih biljaka giberelin moe izazvati
rastenje stabla tako da biljka cvjeta u prvoj godini.
Giberelini se koriste u praksi, na primjer kod konoplje, gdje
hormon izaziva izduivanje stabla.

Takve biljke se
koriste za
dobijanje
dugakih
celuliznih
vlakana
pogodnih za
industrijsku
preradu.
Giberelini se
primjenjuju u
vinogradarstvu.
Neke sorte
groa pod
dejstvom
giberelina
sazrijevaju
ranije i daju
krupnije
plodove. Kod
nekih sorti
prskanjem
giberelinom
dobijaju se
partenokarpni
plodovi koji ne
sadre sjeme.