1

NASTAVNI PROGRAM ZA PETI RAZRED

OSNOVNOG OBRAZOVANJA I VASPITANJA

H I S T O R I J A





CILJEVI izuavanja nastavnog predmeta historija je kulturni napredak i humanistiki
razvoj uenika. Cilj nastave historije je da doprinese razumijevanju historijskog prostora i
vremena, historijskih procesa i tokova, kao i razvijanju nacionalnog identiteta i duha
tolerancije kod uenika.


ZADACI nastave historije su da uenici, uoavajui uzrono-posljedine veze,
razumiju historijske procese i tokove, ulogu istaknutih linosti u razvoju ljudskog drutva
i da poznaju nacionalnu i optu historiju (politiku, ekonomsku, drutvenu, kulturnu...)
kao i historiju susjednih naroda i drava.


OPERATIVNI ZADACI:

-razumijevanje pojma prolosti;
-upoznavanje naina i znaaja prouavanja prolosti;
-razumijevanje osnovnih odlika prethistorije i starog vijeka;
-razumijevanje osnovnih vremenskih odrednica (decenija, vijek, milenijum)
-osposobljavanje za korienje historijske karte;
-sticanje znanja o dogaajima i linostima koje su obiljeile epohu starog vijeka;
-upoznavanje sa osnovnim odlikama antike kulture















2


SADRAJI PROGRAMA


1. UVOD

PROLOST (pojam prolosti, historijski izvori)
VRIJEME (hronologija raunanje vremena)
HISTORIJA, NAUKA O PROLOSTI (historija kao nauka i kao nastavni predmet;
podjela prolosti; hronoloki i geografski okviri starog vijeka)


2. PRETHISTORIJA

OSNOVNE ODLIKE PRETHISTORIJE (postanak ovjeka, ivot i zanimanja,
pronalasci, prethistorijska nalazita na centralnom Balkanu)

PRETHISTORIJA NA TLU DANANJE SRBIJE I BOSNE I HERCEGOVINE (starije i
mlae kameno doba, metalno doba, prethistorijska nalazita i vjerske predstave)

SANDAKO PODRUJE U DOBA PRETHISTORIJE (kameno i metalno doba,
arheoloka nalazita u Sandaku)


3. STARI VIJEK

OSNOVNA OBILJEJA STAROG ISTOKA (geografski pojam Starog istoka,
najpoznatije drave i struktura drutva)

KULTURA NARODA STAROG ISTOKA (religija, pismo, nauka, svakodnevni ivot)

NAJSTARIJI PERIOD GRKE HISTORIJE (Kritsko, Mikensko i Homersko doba,
kolonizacija, mitovi o Minotauru, Ahilu, Odiseju...)

GRKI POLISI SPARTA I ATINA (pojam polisa, struktura drutva i dravno
ureenje)

GRKO-PERSIJSKI RATOVI I PELOPONESKI RAT (uzroci ratova, bitke na
Maratonu i u Termopilima, pohod na Siciliju i karakter i posljedice ratova)

GRKA KULTURA (religija, olimpijske igre i mitologija)

GRKA KULTURA (umjetnost, nauka i svakodnevni ivot)

3
HELENISTIKA DOBA I NJEGOVA KULTURA (pojam helenizma i njegovi
helenistiki okviri, Aleksandar Veliki, kultura)

POSTANAK RIMA (osnivanje Rima, legenda o Romulu i Remu, struktura drutva,
hronoloki okviri i ureenje Rimske Republike)

RIM SVJETSKA SILA STAROG VIJEKA (vojska, osvajanja i provincije)

RIM U DOBA CARSTVA (principat, Trajanovi ratovi na Dunavu, dominat, centralni
Balkan u antici, antiki ostatci na prostoru centralnog Balkana)

RIMSKA KULTURA (religija, umjetnost, nauka i svakodnevni ivot)

HRIANSTVO (pojava hrianstva, progoni hriana, car Konstantin i Milanski edikt)

PAD ZAPADNOG RIMSKOG CARSTVA (poetak Velike seobe naroda, podjela
carstva i pad Zapadnog rimskog carstva)

ANTIKO DOBA NA TLU DANANJE SRBIJE I BOSNE I HERCEGOVINE (Iliri na
Balkanskom poluostrvu: kulturna batina, religija, drava, rimska osvajanja na Balkanu,
provincije, uprava, privredne i drutvene promjene, proces romanizacije i arheoloka
nalazita)

SANDAKO PODRUJE U ANTIKO DOBA (stanovnitvo, religija, kulturna
batina, rimska osvajanja i arheoloka nalazita u Sandaku)


NAIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

Nastavni sadraji predmeta historija u petom razredu uenika uvode u historiju,
nauku koja se bavi prolou ljudskog drutva, u prethistorijski period ljudske civilizacije
i period starog vijeka. Preporueni sadraji nastavniku ostavljaju mogunost da
korienjem razliitim pedagoko-didaktikih metoda i savremenih nastavnih pomagala i
uila, uenike postepeno uvodi u historiju kao nauku, pratei razvojnu liniju civilizacije
kroz kulturne, privredne i politike djelatnosti ljudi u najstarijim epohama prolosti. Iako
se uenici prvi put susreu sa sistematskim izuavanjem historije, u radu se mogu koristiti
njihova znanja o drutvenim pojavama i odreenim historijskim dogaajima koja su
stekli u prvom ciklusu osnovnog obrazovanja i vaspitanja. Mali fond asova i
psihofizike mogunosti uenika zahtijevaju od nastavnika racionalnost pri izboru bitnih
injenica, bez mnogo hronologije i definicija historijskih pojmova i sociolokih
kategorija. Teite nastave historije u petom razredu trebalo bi da bude na razumjevanju
antikog drutva i kulture.