Sistemi Lubrifikues

Permbajtja

PRMBAJTJA
SISTEMI LUBRIFIKUES HYRJE
1.0 LUBRIFIKIMI I MOTORIT ME SPRKATJE ME VAJ3

2.0 LUBRIFIKIMI I MOTORIT ME SHTYPJE.............................................3

2.1 POMPA E VAJIT....................................................................3

2.2 FTOHSIT E VAJIT............................................................................................................4

2.3 QARKULLIMI I VAJIT NPR
MOTOR......................................................................................................9

3.0 PASTRUESIT (FILTRAT) ..............................................................10

4.0 LUBRIFIKIMI ME SHTIMIN E LUBRIFIKUESIT T LNDS
DJEGSE...................................................................................................10

5.0 LUBRIFIKUESIT PR MOTOR.......... ...17

5.1 PRBRJA KIMIKE E VAJRAVE MINERAL....................................................................................18

5.2 KARAKTERISTIKAT E VAJIT T MOTORIT.........................................................18

5.3 ZGJEDHJA E LUBRIFIKANTIT SIPAS SHKALLS
VISKOZITETIT........................................................19

5.4 VAJRAT ME ORIGJINE BIMORE DHE SHTAZORE......... ...... 26
5.5 VAJRAT E PRZIERA ME YNDYRA (KOMPAUND) .............................................28
5.6 VAJI ME GRAFIT DHE MOLIBDEN - DISULFID..............................................28
5.7 YNDYRAT PR LUBRIFIKIM...................................................28
2.

Sistemi I lubrifikues
Hyrje

Sistemi lubrifikues te motore me djegie t brendshme ka detyra t shumfishte:
1.zvoglon ferkimin ne siperfaqe kontaktuese , sipas kesaj zvogelohet dhe harxhimi energjises ,
konsumimin I siperfaqes , qe automatikisht vie deri te rritja e qendushmeris se e elementeve te
ndjeshem te motorrit
2.t sigurohet hermeciteti n siprfaqet rrshqitse, m s shpeshti me hapsirat
endrmjetme t kufizuara si p.sh rasti i pistonit me unazat, t cilat jan te montuar ncilindrin e motorit
3. ftohja e brendsis se motorit, s pari te pistonave dhe ci lindrave, prmes largimit
direktt nxehtsis nga siprfaqet e nxehta qe i vajos vaji.

T tri grupet prmendura jan me domethnie qensore pr funksionimin t rregullt dheqndrueshmri
t motorit.Lyerja, hermetizimi dhe ftohja me vaj mund te sigurohen ne tri mnyra, sipas konceptit
temotorit:
- s pr k at j a me vaj n vendet k r i t i ke dhe s i pr f aqet ;
-prurja e vajit n kushi neta dhe n vendet e tjera t ndjeshme ne frkim nn shtypje;
-shtimi i vajit n lnde djegse, si p.sh qe apli kohet te motort dy kohsh te shpejt mefuqi
t vogl.

1.0 LUBRIFIKIMI I MOTORIT ME SPERKATJE ME VAJ
Prurja e vajit nn shtypje prej pomps n kushinetat e shtpizs, biell dhe n vendet tjerakritike,
sht realizuar n t gjitha konstruksionet bashkkohore me fuqi specifike t madhe dhenumr te
madh t rrotullimit, sepse kushineta rrshqitse gjenden n kufirin e ngarkesav
maksimale, si n pikpamjet mekanike ashtu dhe at termike. Shtresa e vajit mes kushinets
dhedorezs te boshtit nuk guxon n asnj rast t jet i tejkaluar nn ndikimin e shtypjeve t mdha
tdjegies.
Lshimi i motorit n pun me rastin e temperaturave t larta, por edhe atyre t ulta tmjedisit
mund t vie deri te dukuria e paraqitjes se frkimit gjysm t lagur apo i that n siprfaqete
frkimit, pra deri te dmtimi i kushinetave dhe siprfaqeve rrshqitse t cilindrit dhe
pistonave.Me rastin e temperaturave t larta t mjedisit kushinetat dhe cilindrat e motorit kan
siprfaqet eveta t frkimit rndom t thata me rastin e lshimit n pun, dhe duhet nj koh e
caktuar derisa pompa te kap sjell vajin deri te siprfaqet rrshqitse dhe deri sa n te formohet
pyk vaji merezistenc t mjaftueshme

3.

Me rastin e temperaturave shum t ulta vaji i dendur vshtir kalon prmes shportsthithse,
gypave dhe kushinetave, kshtu q vonesa n prurjen e vajit sht mjaft e madhe, ndrsarrymimi
npr kushineta dhe largimi i nxehtsis nga frkimi i vogl. Presionet e mdha nmanometrin pr
vaj n kt rast nuk garantojn q sistemi i lubrifikimit sht duke punuar normaldhe se motori
mund t ngarkohet. N kt rast nevojitet kujdes, n rast se vaji n shtpizn emotorit nuk ka qen
paraprakisht i ngrohur.

N konstruksionin m t plot t sistemit t lubrifikimit me shtypje ai ka ne prbrje kto pajisje:
1.Rezervari pr vaj, funksionin e te cil it ne shumicn e rasteve e kryen vetm fundi
ishtpizs se motorit (karteri).
2.Pompa per vaj , randome e tipit me dhembezore , e ndertuar si shtypese , dhe sipas nevojes
dhe kthyes .Keto pompa vendosen ne trup te perbashket ne fund te karterit
3.Ftohsi pr vaj, i cili prdoret vetm pr motor me ngarkesa te mdha termike,
me sasime t vogl t vajit n rezervar.
4.Pajisja automatike pr rregulli min e qarkulli mit t vajit npr ftohs (me ndihmn
etermostatit).
5.Instrumentet pr kontrollin e presionit dhe temperaturn e vajit; manometri
dhetermometri ne hyrje t vajit n kushineta dhe ne dalje t vajit n kushineta (n karter)
6. Pas t r ues i os e f i l t r at e v aj i t .
Pr motort konvencional t automobilave do t prdoret vetm pjesrisht pajisja e prmendur.Rndom n
tipet e motorve t shpejt t automobilave dhe stacionues, vaji pr lubrifikim ndodhet n fund t
shtpizs s motorit, pr ka edhe emrtohet e lagt.
N motort yll dhe V t aeroplanve me cilindra t kthyer teposht, si dhe te llojet emotorve sportiv dhe
te veant pr mjete rrugore, karteri sht i that sepse ekziston rreziku ngavajosja i cilindrave t
poshtm, por sht e nevojshme q vaji t lshohet prmes ftohsit. N atoraste rezervari i vajit duhet t
jet jasht motorit, kurse prurja n pomp hapet para se motori tlshohet n pun; pr shkak t siguris
rndom sht e lidhur me pajisjen pr shartime, q do tthot drejtprsdrejti para se t lshohet motori n
pun duhet t hapet kalimi i vajit n pomp.
Sasia e vajit n rezervar n fund t shtpizs
duhet t jet e till q motori mund t punojsigurt 10 or pa shtim t vajit. Niveli i vajit nuk guxon t jet
shum i lart, e as i ult, por gjithmon brenda shenjave min max n shufrn kontrolluese gjegjsisht
instrumentit. Prurja e vajit n pompn shtytse duhet t jet gjithmon e siguruar pa marr parasysh
pjerrtsin e automjetit.Sasia e vajit n fund t karterit, pr motort e automobilave zakonisht sht 2 deri
n 10litra, sipas fuqis, ngarkess termike dhe llojit t motorit. Vlerat m t vogla vin n konsiderat
pr procesin oto, fuqi t vogla dhe ngarkesa termike me t vogla.

2.1 POMPA E VAJIT

N pikpamje konstruktive pompa pr vaj mund t jen ndrtuar me
dhmbzore, rotative,me

krah dhe me piston
. Kto do t trajtohen lloji i pompave qe prdoren me shpesh i atyre medhmbzore dhe atyre te ndrtuara
me rrall i atyre rotative me krah.Shtypja e vajit n hyrje t kushinetave rrshqitse ka vlern rreth 0.2
deri 0.8 MPa, kursetemperatura stacionuese e prshtatshme n mes 40 deri 80 C. Te temperaturat e
ulta t rrethinsduhet t parashikohet para nxehje e vajit, respektivisht motorit, veanrisht atyre q jan
tndjeshm me fuqi specifike t larta me ngarkesa termike. Para nxehja e vajit, respektivisht motoritkur
gjendet n ambient t hapur pr temperaturn nn -10 C, sigurohet ngasje te leht te pomps se

4.

vajit, prurje e shpejt e lyersit n kushineta dhe n t gjitha vendet e tjera kritike. N kt mnyrevitohet
dmtimi dhe arrihet qndrueshmria e elementeve t ndjeshme .

N fig 1. sht dhn pamja me skem e nj mundsie t prurjes s vajit, n motorin katr cilindrash n
vij, me pomp me shtypje t vajit, deri te kushinetat kryesore te karterit dhe pastaj tekushinetat e biells,
prmes boshtit punues me prerje unazore. Shenja M i prgjigjet vendit pr kyje t manometrit. N
rast nevoje prcjellja e vajit bhet prmes gypave nn shtypje deri tekushinetat e boshtit gungor dhe
vendeve tjera t ndjeshme, respektivisht siprfaqeve.
Pompa me dhmbzor pr vaj
sht dhn me skem n fig. 2. Ajo siguron prurjen e vajitme shtypje nga 0.2 deri ne 1.0 MPa, por
patjetr duhet te ndrtohet n fund t karterit pr shkak seaftsia e thithjes e saj sht e vogl. Thithja
bhet prmes sits s vrazhd n hyrje t gypit thiths.Prmes filtrave t veant vaji filtrohet
mir. Ngasja e njrit nga iftet e dhmbzoreve te pomps s vajit sigurohet nga boshti i
motorit;dhmbzori i dyt n aksin e vet sht i lir pr lvizje.Shtypja e vajit e cila shtyt n kushineta
rregullohet me bulonin
K
prmes ventilit rrjedhs
P
i cili me rast t shtypjes s lart te vajit e kthen vajin nga shtytsi mbrapa n gypin thiths.
Karakteristikat dhe kapaciteti i pomps me dhmbzore me vaj:

t- hapi I dhembezorit ,
z-numri I dhembeve te dhembezorit
Numri I dhembeve :z -= 10 deri 25
Lartesia e dhembeve :v-= 2mm
Gjeresia e dhembeve 1-= 10 deri 50mm
5.


Shkalla e shfrytzimit t pomps

0.85 deri 0.90D
D-Diametri i rrethit ndars t dhmbzoritn - Numri i rrotullimeve t dhmbzorit (min-1)
n- Numri i rrotullimeve t dhmbzorit (min-1)

Hapsira e ndrmjetme n mes majs dhe ans ansore s dhmbit dhe te shtpizs (h p)
,duhet t jet sa m e vogl q shkalla vllimore e veprimit () t jet sa m e madhe:




Sasia e qarkullimit (kapaciteti) i pomps (V) del nga shprehja:



( Ku: D, v dhe l n dm)
Pompa rotative me krah
(fig. 3) prbhet prej shtpizs cilindrike (A) ne t ciln rrotullohetcilindri i prer i vendosur ne mnyr
ekscentrike (B) me dy krah C1 dhe C2, e cila shtyt sustat nedrejtim te mureve te brendshm te shtpizs
cilindrike (A). Gjat rotacionit t cilindrit B krahtthithin dhe pastaj drgojn vajin e thithur n vrimn
dalse (2)






Sasia qarkulluese e pomps rotative me krah
del nga shprehja