Politeknik Dergisi Journal oI Polytechnic

Cilt:13 Sayi: 1 s. 33-42, 2010 Vol: 13 No: 1 pp. 33-42 2010

33
Makale 11.02.2010 tarihinde gelmi16.04.2010 tarihinde yayinlanmak
:ere kabul edilmitir.
M. Z. YILMAZOGLU, Gazi niversitesi Mhendislik Fakltesi
Makina Mh. Bl. Maltepe Ankara
e-posta . :ekiyilma:ogluga:i.edu.tr
Digital Obfect Identifier 10.2339/2010.13.1, 33-42.
Isi Enerjisi Depolama Yntemleri ve Binalarda
Uygulanmasi
MustaIa Zeki YILMAZOGLU
ZET
Binalarda enerji tketiminin byk bir kismi iklimlendirme uygulamalarinda tketilmektedir. Binalarda enerji
tketiminin azaltilmasi, enerjinin verimli kullanilmasi ile mmkndr. Bina yalitimi, verimi yksek ev aletlerinin kullanimi,
yenilenebilir enerji kaynaklarinin binalarda uygulanmasi gibi bir ok verimlilik arttirici nlemin yanisira, isi enerjisinin
depolanarak kullanilmasi da bina enerji tketimini azaltacaktir. Bu amala, bu alismada isi enerjisi depolama yntemlerinden;
sivilarda depolama, katilarda depolama, mevsimsel depolama, kimyasal depolama ve Iaz degisimli maddelerde depolama
hakkinda bilgi verilmistir. Bu yntemlerin seiminde dikkat edilmesi gereken noktalar belirtilmistir.
Anahtar Kelimeler: Isi depolama, gnes enerjisi, mevsimsel depolama, Iaz degisimli maddelerde depolama
Thermal Energy Storage Methods and Application in
Buildings
ABSTRACT
In buildings most oI energy consumption is consumed by climatization applications. It is possible to decrease energy
consumption in buildings by using the energy eIIiciently. Building insulation, using energy eIIicient home appliances, renewable
energy applications in buildings are some oI the many eIIiciency increasing precautions as well as using heat energy by storage
that also decreases building energy comsumption. To this end, in this study, heat energy storage methods; storage in Iluids,
storage in solids, seasonal storage, chemical storage and energy storage in phase change materials and the points to receive
attention in the choice oI these methods are stated.
Keywords: Heat storage, solar energy, seasonal storage, storage in phase change materials
1. GR$
Enerji tketimi ynnde yapilan projeksiyon
alismalari, 2030 yilinda, kurulu gcmzn yaklasik
iki kat artacagini ngrmektedir. Enerji retimi, genel
olarak Iosil yakitlarla karsilanmaktadir ve Iosil
yakitlarin yanmasi sonucu olusan CO
2
kresel isinmanin
nedeni olarak gsterilmektedir. AtmosIerdeki CO
2
orani, Mart 2009 verilerine gre hacimsel olarak 387
ppm olarak belirlenmistir. NIustaki hizli artis ve enerji
talebindeki buna bagli artisin bu hizda seyretmesi
sonucu atmosIere salinan CO
2
miktari da ayni oranda
artacaktir. Uluslararasi kuruluslar bu konuda birok
alisma gereklestirmislerdir. lkemizinde dahil oldugu
Kyoto Protokol de bu alismalardan bir tanesi olup
sera gazi emisyonlarinin azaltilmasi en nemli hedeI
olarak ortaya konulmustur. Bu emisyonlarin
azaltilmasinda, yenilenebilir enerji kaynaklarinin
kullaniminin arttirilmasi ve enerji verimliligi alismalari
yer almaktadir.
Binalarda enerji tketim proIili incelenecek
olursa, iklimlendirme uygulamalarinda harcanan enerji,
genel tketim iinde yaklasik 80`lik bir paya sahiptir.
Yalitim uygulamalari, verimi yksek ev aletlerinin ve
aydinlatma sistemlerinin kullanimi ve yenilenebilir
enerji kaynakalarinin binalara entegrasyonu ile bu pay
azaltilmaya alisilmaktadir. Bu uygulamalarin yanisira
isi enerjisinin depolanmasi ve binalarda kullanilmasi da
binalar iin enerji tketimini azaltacaktir.
Bu alismada, isi enerjisinin depolama
yntemleri olan sivilarda depolama, katilarda depolama,
mevsimsel depolama, kimyasal depolama ve Iaz
degisimli maddelerde depolama yntemleri
incelenmistir. Bu yntemlerin seiminde dikkat edilmesi
gereken noktalar belirtilmistir.
2. ISI ENER1S VE ISI ENER1SNN
DEPOLAMASI
Isi enerjisi bir maddeyi olusturan atom veya
molekllerin, kinetik ve potansiyel enerjilerinin
toplamidir ve atomik veya molekler titresimler sonucu
olusur. Isi enerjisi, maddenin i enerjisindeki degisme
ile duyulur isi, gizli isi, tepkime isisi ya da tm bunlarin
birlesimi olarak depolanir. Duyulur isi depolama
metodunda, depolama maddesinin sicakligindaki
degisim sonucunda ortaya ikan duyulur isidan
yararlanilir. Gizli isi depolamasinda, Iaz degisimi
gsteren maddeler kullanilir. Depolamaya uygun
sicaklik araliginda depolama maddesinin Iaz
degistirmesiyle ortaya ikan gizli isi belirlenir. Bu
amala belirli sicakliklarda ergime, buharlasma veya
MustaIa Zeki YILMAZOGLU / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
34
diger Iaz degisimlerine ugrayan maddelerden
yararlanilir. Termokimyasal depolama metodunda ise
isi enerjisi bir bilesigin bag enerjisi olarak depolanabilir
ve ayni enerji tersinir kimyasal tepkimelerle serbest
birakilabilir.
Isi enerjisi depolamasi kullanim sresine gre
ikiye ayrilir. Bunlar kisa sreli depolama (gece-gndz)
ve uzun sreli depolama mevsimlik (yaz-kis)`dir.
Kullanim amacina ve sicakligina gre sicak depolama,
soguk depolama veya her iki ama iin sicak ve soguk
depolama yapilabilir. Uzun dnem depolama ile
hedeIlenen, yazin sicagini depolayip kisin kullanmak,
veya kisin sogugunu depolayip yazin kullanmaktir. Isi
enerjisinin depolamasi, enerjinin elde edilmesiyle
kullanimi arasindaki yer ve zaman Iarkini kapatarak,
hem isitma hem de sogutma iin alternatiI zmler
verir. Konut, sanayi, tarim ve ulasim sektrlerinde
uygulanan depolama, elektrik enerjisi ve kmr, dogal
gaz, petrol gibi Iosil yakitlardan tasarruI saglayarak
enerji verimliligini artirmaktadir.
Isi depolama, enerji verimliligi ve enerjinin
srdrlebilirligi aisindan ok nemlidir. Gnmzde
bu konu ile ilgili alismalar hizla devam etmektedir ve
uygulama aisindan kullanilmakta olan baslica
depolama yntemleri asagida belirtilmistir.
a. Katilarda depolama
b. Sivilarda depolama
c. Mevsimsel depolama
d. Kimyasal depolama
e. Faz degisimli maddelerle depolama
Depolamanin yapilabilmesi iin bir isi kaynagina
ihtiya vardir. Bu isi kaynagi bir santralin atik isisi
olabilecegi gibi gnes enerjisi, jeotermal enerji vb. isi
kaynakli sistemler olabilir. Gnes enerjisi zamana bagli
olarak degisim gsteren ve kesikli yapiya sahip bir
enerji trdr. Bu zelligi nedeni ile gnes enerjisine
bagli olarak alisan sistemlerin yk Iaktr kesiksiz
yapiya sahip enerji trlerine gre daha dsktr. Gnes
enerjisinden elde edilen isi enerjisinin depolanmasi ile
yk Iaktr artmakta, bunun sonucunda da sistemlerin
geri deme sreleri kisalmakta ve sistemler ekonomik
hale gelmektedir.
Gnes enerjisinin depolanabilmesi iin genel
sistem yapisinda gnes kollektr, depolama nitesi,
iklimlendirme cihazlari, ek enerji kaynaklari ve kontrol
sistemleri bulunmalidir. Bu sistemler ile elde
edilebilecek is akiskani sicakligi ise gnes isinimina
baglilik gstermektedir. Sekil 1`de gnlk ortalama
gnes isiniminin yke bagli degisimi gsterilmistir.
Gelen isinim gnesten gelen enerjiyi, Iaydali isinim ise
optik ve isil kayiplar neticesinde Iaydalanilabilen enerji
miktarini gstermektedir. Kullanim degiskenlik
gstermekle birlikte Sekil 1`de gn boyunca sabit olarak
gsterilmistir. Kullanim dogrusunun zerinde kalan
Iaydali isinim blgesinin depolanmasi ile gnes
isiniminin olmadigi saat dilimlerinde de bu enerji
kaynagindan Iaydalanilabilir.
Sekil 1. Gnlk ortalama gnes isiniminin yke bagli degisimi
Bu depolama isleminin gereklestirilmesinde
birok parametre etkin olmaktadir. Depolama islemi
iin seilecek ortam, yapilacak islem tr ile dogrudan
ilgilidir. rnegin, su isitma sisteminde duyulur isi yolu
ile depolama, hava isitma sisteminde ise akil tasi
yataklari daha etkindir. Bir binanin pasiI olarak
isitilmasi isleminde isi enerjisinin bina duvarlarinda
depolanmasi gerekir.
Bir depolama sisteminin seiminde en nemli
parametreler asagida belirtilmistir.
a. Birim hacimdeki depolama kapasitesi
b.alisma sicakligi
c. Depolama nitesi iinde sicaklik
katmanlasmasi
d.Isinin depolama ya da ekilmesi sirasindaki
g tketimi
e. Depolama hacminin dis malzemesinin seimi
I. Depolama hacminde isil kayiplarin nlenmesi
g.Maliyet
Buna gre, depolama ortami seiminde birim
hacimde depolama kapasitesi yksek olan malzemelerin
seimi ile ayni hacimde daha ok isi depolanabilir.
Depolama hacmine giren ve ikan akiskan sicakligi,
depolama hacmi malzemesinin yapisini bozmayacak
sicaklik araliginda olmalidir. Isinin depolama sistemine
verilmesi sirasindaki g tketimi, minimum dzeyde
olmalidir. Depolama hacminin dis malzemesi, dis ortam
sartlarina uygun olarak seilmeli ve depolama
hacmindeki malzemeden etkilenmemelidir. Depolama
hacminden olabilecek isi kayiplari sistemin
perIormansini dsrecegi iin uygun yalitim malzemesi
ile isi kayiplarinin azaltilmasi gerekmektedir. Sistem
iin yapilacak harcamalar, yatirimi en kisa srede geri
deyebilmelidir.
3. SIVILARDA ENER1 DEPOLAMA
Isil enerjinin en yaygin olarak depolandigi ortam
sudur. lkemizde de sicak iklim blgelerinde kullanim
sicak suyu iin gnes kolektrleri ve depolama tanklari
kullanilmaktadir. Gnes enerjisinden elde edilen isinin
depolanmasi sirasinda, kollektr ikis sicakligi ile
kullanim ncesi sicaklik arasinda depolama hacminde
ve tasinim sirasinda isi kaybina bagli olarak sicaklik
dsm gzlenir. Bu kayiplar Sekil 2`de belirtilmistir.
ISI ENERJISI DEPOLAMA YNTEMLERI VE BINALARDA UYGULAN. / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
35
Tablo 1. Bir depo iin gnlk sicaklik degisimi
Saat Qg|MJ| Q |MJ| Td1 |C| Td2 |C| Saat Qg|MJ| Q |MJ| Td1 |C| Td2|C|
1 0 12 60.0 57.8 13 67 15 51.7 59.8
2 0 12 57.8 55.7 14 64 18 59.8 66.9
3 0 11 55.7 53.7 15 51 16 66.9 72.2
4 0 13 53.7 51.4 16 41 19 72.2 75.3
5 0 11 51.4 49.5 17 32 15 75.3 77.7
6 0 14 49.5 47.1 18 18.5 16 77.7 77.7
7 0 18 47.1 44.0 19 11 19 77.7 76.1
8 0 21 44.0 40.5 20 0 21 76.1 72.4
9 21 20 40.5 40.6 21 0 23 72.4 68.4
10 26 18 40.6 41.7 22 0 20 68.4 64.9
11 41 14 41.7 45.9 23 0 14 64.9 62.4
12 51 13 45.9 51.7 24 0 13 62.4 60.0
Sekil 2. Bir depolama sisteminde isi kaybi sonucunda
meydana gelen sicaklik dsmleri
Gnes enejisi sistemlerinde en yaygin olarak
kullanilan is akiskani sudur. Sistemdeki su bir kontrol
hacmi olarak gz nne alinirsa suyun dolasimi ile
depolama hacmi de dolasacagi iin kollektrden
depolama hacmine olan tasima kayiplari ortadan
kalkacaktir. Su dolasimi, dogal ya da zorlanmis olarak
saglanabilir. Dogal dolasimda yogunluk Iarki etken
kuvvet iken zorlanmis tasinimda bir sirklasyon
pompasi ile dolasim saglanir.
Herhangi bir sivinin, sabit sicaklikta ve sonlu bir
sicaklik Iarkinda enerji depolama kapasitesi,
= ( ) . A (1)
olarak belirtilebilir. Q
d
toplam isi kapasitesini, m
ktleyi, C
p
sabit basinta zgl isiyi ve AT ise sicaklik
Iarkini belirtmektedir. Isi sigasi, m. C
p
olarak bilinir ve
Es. 1`de de belirtildigi gibi direkt olarak depolama
hacmi malzemesi seiminde en nemli etkendir.
Bir depolama hacmi iin enerji denkligi iIadesi,
( ) = -

- ( ) ( -

) (2)
seklinde belirtilebilir. Es.2`nin sag taraIindaki Q
g
ve Q

sirasi ile kollektrden gelen enerjiyi ve yk

nedeni ile depodan ekilen enerjiyi gstermektedir. Son
terim ise depodan evreye olan isi kaybini
gstermektedir. Belirli bir zaman araligi iin Es.2
integre edilirse,

= +
A
( )
-

- ( ) ( -

) (3)
olarak bulunur. Es. 3`te

deponun belli bir zaman
sonundaki sicakligini, ise deponun belirli zaman
araligindaki baslangi sicakligini gstermektedir |1|.
Tablo 1`de bir depo iin gnlk sicaklik degisimleri
belirtilmistir. Deponun ilk sicakligi 60C olup yk
karsilamak iin isi, 09:00`a kadar depodan
ekilmektedir. 19:00`a kadar depoya isi girisi
olmaktadir ve gn sonunda depo sicakligi yine 60C
olarak bulunmustur. Deponun en yksek sicakligi
77.7C olarak bulunmustur. Sekil 3`te sicaklik dagilimi
graIik olarak gsterilmistir.
Sekil 3. Deponun gnlk sicaklik dagilimi
Sekil 3`te belirtildigi gibi isi, 09:00`a kadar
depodan ekilmektedir. Gnes enerjisinin tekrar devreye
girmesi ile gn iinde depo sicakligi artmistir ve gn
MustaIa Zeki YILMAZOGLU / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
36
batimindan sonra depo sicakligi tekrar azalmaya
baslamistir.
4. KATILARDA ENER1 DEPOLAMA
Kati ortamlarda enerji depolama sistemlerinde
genellikle akil taslari kullanilir ve hava bu sistemler
iin en ideal is akiskanidir. Enerji tasiyicisi olan hava,
depolama hacminin iinden geerken enerjisini taslara
verir ya da alir. Katilarda enerji depolanmasinda
depolama ortami; zehirli olma, alev alma ya da patlama
riski tasimamalidir. Katilarda enerji depolama diger
sistemlere gre daha ekonomiktir. Byk isi transIeri
yzey alani nedeni ile hava ile taslar arasindaki isi
transIeri yksektir. Taslarin birbirine temas eden yzey
alanlarinin kk olmasi, iletim ile isi kaybini da
azaltmaktadir. Sekil 4`te katilarda enerji depolama
sisteminin genel yapisi gsterilmistir.
Sekil 4. Katilarda enerji depolama ortami
Sekil 4`ten de grldg gibi depolama hacmi
iinde akil taslari bulunmaktadir. Hava bu taslar
arasindan geirilerek isi transIeri gereklestirilir. Sivi
depolama sistemlerinin tersine kati depolama
sistemlerinde es zamanli isi girisi ve ekisi yapilamaz.
Bu tip sistemlerin en byk avantaji isil
katmanlasmanin byk olmasidir. Sabit sicaklikta hava
girisi ile girise yakin blgelerdeki taslar giris sicakligina
ulasirken ikistaki sicaklik, yatak ilk sicakligi
dolaylarinda kalir. Yataklarda kullanilan tas api 1-5
mm arasinda degismektedir.
Bu tr sistemlerin tasariminda en nemli
Iaktrlerden birisi yatagin gzenekliligidir.
Gzeneklilige bagli hacim iIadesi Es. 4`te verilmistir.
=
( )A
(4)
akil tasi yataklarindaki isi transIeri zellikleri
iin bir ok alisma gereklestirilmistir. Schumann
modeline gre yatak ve akiskan iin diIeransiyel
denklemler asagida verilmistir |1|.
( ) = -
( )
+ b ( - ) (5)
( ) (1 - ) = b ( - ) (6)
Es. 5 ve 6`da belirtilen h
v
, yatakla akiskan
arasinda hacimsel isi transIeri katsayisini
gstermektedir. Bu iki denklemin es zamanli zm
olduka zordur ve Hughes boyutsuz zaman iIadesine
bagli olarak bu iki denklemi tek bir diIeransiyel
denklem olarak belirtmistir.
= - +
( )
( )
( - ) (7)
Es. 7`de 0 boyutsuz zamani, T
a
ise evre
sicakligini gstermektedir. Depo hacminden evreye
olan isi kaybi da bu denklemde hesaba katilmis
olmaktadir. NTU modeli olarak ta bilinen Es. 7,
hesaplanacak NTU degerine bagli olarak kullanilabilir.
Bu sistemler iin NTU Iorml Est. 8`de verilmistir.
=
( )
(8)
Hesaplanacak NTU degeri 10`dan bykse NTU
modeli kullanilabilir. Buna karsin NTU 10`dan kkse
Schumann modeli kullanilmalidir |1|.
4.1. Duvarlarda Enerji Depolama
Binalarda enerji verimliligi kapsaminda
yapilmasi gereken uygulamalarin basinda mimari pasiI
isitma ve sogutma tasarimlari gelmektedir. Binanin
aydinlatma, isitma ve sogutma yknn en dsk
dzeyde olacak biimde tasarimlanmasi enerjinin
verimli kullanilmasi adina yapilmasi gereken ilk
adimdir. Enerji tketimini minimum dzeyde tutacak
tasarimlarla binalarin enerji yogunlugu azaltilmalidir.
PasiI isitma sistemlerinde kullanilan en yaygin
uygulamalarda birisi Trombe duvardir. Trombe duvar
uygulamasinin sematik gsterimi Sekil 5`te ve elektrik
analojisi ile diren ve kapasitr gsterimi ise Sekil 6`da
gsterilmistir. Sekil 5`ten de grlecegi gibi soguk oda
havasi alt aikliktan cam ile duvar arasindaki bosluga
girer. Gnes isinimi ise camdan geerek bosluga giren
havayi sera etkisi ile isitir. Isitilmis hava duvarin st
kismindan tekrar odaya dner. Ayni zamanda duvarda
meydana gelen isinma nedeni ile odaya isinim ve
tasinim yollari ile isi transIeri gereklesir.
Sekil 5. Trombe duvar uygulamasinin sematik gsterimi
ISI ENERJISI DEPOLAMA YNTEMLERI VE BINALARDA UYGULAN. / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
37
Sekil 6. Trombe duvar uygulamasinin elektrik analojisi ile
gsterimi
Sekil 6`da her bir nokta iin enerji dengesi
iIadesi yazilirsa,
= ( -2 + ) (9)
iIadesi elde edilir. Es. 9`un her bir nokta iin es zamanli
olarak zlmesi ile oda sicakligina bagli olarak
duvarda depolanan enerji bulunur. Hava dogal ya da
zorlanmis tasinim ile bosluktan geerken isi transIeri
zellikleri havanin hizina baglidir. Bosluktan geen
havanin hizi iin Bernoulli denkleminin uygulanmasi ile
= (10)
ortalama hava hizi bulunur. Burada +
terimi bosluktaki basin dsmn iIade eder. C
1
ve C
2
sabitler olup Utzinger taraIindan degerleri sirasiyla 8 ve
2 olarak belirtilmistir. Duvar yksekligi h ve bosluktaki
ortalama hava sicakligi T
m
ile gsterilmistir |1|.
Camin altinda ve stnde bulunan havalandirma
deliklerinin aik olmasi durumunda;
trblansli akis iin,
= u.u1S8
.
(11)
laminer akis iin,
= 4.9 +
.
.
.
.
.
(12)
esitlikleri ile Nusselt sayilari bulunabilir.
PV (Iotovoltaik) sistemlerle isi depolamali bir
Trombe duvarin kombinasyonu sonucunda Jie ve
arkadaslari |2|, 10.4 lk bir elektrik verimi ve oda
sicakliginda 7.7C`lik bir artis elde etmislerdir.
Matematiksel model ve deneysel alisma sonulari
Tibet blgesinde bu tip bir uygulamanin iyi sonular
verdigini gstermislerdir.
Athienitis ve arkadaslari |3| alismalarinda, gizli
isi depolamali bir duvarin, pasiI gnes enerjisi destekli
bir test odasina uygulanmasinin isil testlerini
gereklestirmislerdir. Deneysel kisimda ali levhaya Iaz
degisimli bir isi depolama maddesi emdirilmis ve test
odasinin duvarina yerlestirilmistir. Sonulara gre
gneslenme zamaninda oda sicakliginda 4C`lik azalma
meydana gelmistir. Gece ise Iaz degisimli madde ektigi
isiyi tekrar vererek oda sicakligini konIor sartlarinda
tutmustur.
5. MEVSMSEL DEPOLAMA
5.1.Yeraltnda Termal Enerji Depolamas
Isi enerjisi yer altinda jeolojik yapilarda
depolanabilir. Yer altinda 10-20 m derinlikten sonra
sicaklik, mevsimler boyunca iklimsel sicaklik
degisimlerinden etkilenmeyip, zamanla degismeyen
kararli bir hal almaktadir |4|. Sekil 7`de yeraltinin
derinlikle degisen sicaklik proIili verilmistir. Yeraltinda
10-20 m`den asagi kisim 'Ntr-Kararli Blge olarak
tanimlanir. Daha derinlerde jeotermal isi akisina gre
sicaklik her 100 m de ortalama 3C artar. Jeotermal isi
akisi blgesel olarak Iarkli zellikler ierir. Depolama
ortami toprak veya kaya oldugunda; toprak veya kaya
iinde dsey yeralti kanalinda isi enerji depolamasi
yapilir. Yeraltina sondajla ailan dsey yer alti kanalina,
yerlestirilen uygun boru sisteminde isi tasiyici akiskan
dolastirilarak depolama yapilir. Yeralti depolama
teknikleri uygulanabilirliginde yeralti jeolojik yapisi
nemlidir. Dsey kanallarda depolama, dogrudan veya
isi pompasina entegre edilerek kullanimi saglanabilir.
Sekil 7. Yeraltinin derinlikle sicaklik degisimi proIili |4|
Dsey kanallarda depolamada isi transIeri
akiskani ile depolama ortami (toprak, su) arasinda isi
degistiricisi kabulleri geerlidir. Bu sistemin
matematiksel modeli, dsey borudan gzenekli ortama
dogal konveksiyonla isi transIeri olarak belirlenebilir
|5|. Isi transIeri isi tasiyici akiskandan depolama
ortamina (toprak, su) veya depolama ortamindan
akiskana gereklestirilir. Dsey yeralti kanalinda isi
depolama isitma, sogutma veya her iki amali
uygulanabilir. Hem isitma hem sogutma amali
kullanilan sistemlerinde isitma ve sogutma yklerinin
esit olmasi istenir. Aksi takdirde birka yil sonra yer
alti sicakligi artacak veya azalacaktir. Bu durumu
dengelemek iin disaridan yeterli miktarda tekrar isi
enerjisi depolamasi yapilmasi gerekecektir |4-5|. Isitma
veya sogutma amacina gre yeraltindaki jeolojik yapi
isitilip/sogutularak, dsey yeralti kanalinin etraIini
evreleyen jeolojik yapida sicak veya soguk depo hacmi
olusturulur. Yeralti jeolojik yapisinda, isitma sogutma
ykne gre Iarkli sayida dsey kanallar ailir.
Kanallarin aplari genelde 0,09m-0,20 m derinlikleri ise
MustaIa Zeki YILMAZOGLU / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
38
50-200 m arasinda degisir. Kanal api yapilan sondaj
tipi ve ekipmani ile ilgilidir. Kanallar arasindaki uzaklik
genellikle sabit ve yaklasik 4 m`dir |4|.
Yeralti kanallarinda isi depolama aik veya
kapali dngl sistem olarak uygulanabilir. Aik
dngl sistemlerde, isi tasiyici akiskan kanalla
dogrudan temas halindedir. Akiskan ve kayacin
dogrudan temasindan dolayi su kimyasi nemlidir. Isi
degistiricilerinde, kelmelerden kaynakli kabuklasma
veya korozyon problemleri olabilir. Aik sistemin
avantaji ise, yeralti jeolojik yapisi ve isi tasiyici akiskan
arasinda iyi bir isi transIeri gereklesmesidir. Aik
dngl sistemde yeralti suyu seviyesi yer yzeyine
yakin mesaIede olmalidir. Kanalin aktiI kismi ise yeralti
su seviyesinin altindadir. Kanalin iine es merkezli
olacak sekilde, silindirik bir boru kanal tabanina yakin
bir mesaIede yerlestirilir (Sekil 8). Uygulamada kanalin
iindeki borudan tabana dogru gnderilen isi tasiyici
akiskan kayala temas ederek basinla borunun
etraIindan yukari dogru hareket eder. Birden Iazla kanal
olmasi durumunda, akiskanin kanaldan iktigi noktada
diger kanalla hidrolik baglantisi vardir. U seklinde bir
kanal ailabilirse boru sistemine hi gerek olmadan
depolama yapilabilir. Bu durumda akiskan/su kanalin
bir ucundan pompalanir tabanina gnderilir ve diger
ucundan alinir. Fakat bu tipte kanal amak ok zordur.
Kanal ailirken kaya yapisinda kirilmalar olabilir.
Sekil 8`de aik dngl depolama sistemini kanalinin
stten grnm verilmistir.
Sekil 8. Aik dngl dsey yeralti kanalinda depolama
uygulamasi ve silindirik kanalin stten grnm
Kapali dng sistemlerin, uygulamalari aik
sistemlere gre daha yaygindir. Genellikle kanala bir
veya birden Iazla U boru yerlestirilir (Sekil 9).
Uygulama amacina ynelik sicaklik araligindaki
isi tasiyici akiskan, boru sisteminde pompa vasitasiyla
kapali dngde dolastirilir. Bylece akiskan yeraltini
isitirken (soguturken) kendisi soguyarak (isinarak)
kanaldan disari ikar. Tekrar isitilmak (sogutulmak)
zere bir isi degistiricisinden geirilir. Isinan ya da
soguyan akiskan tekrar yeraltina yollanir. Bu evrime
kullanilan enerji kaynaginin sicakligi uygun oldugu
srece devam edilir. Isi tasiyici akiskan seimi, alisma
sicaklik araligina bagli olarak yapilir. Genellikle su,
veya Iarkli yzdelerde alkol-su karisimlari kullanilabilir.
Akiskan kanalin duvarlariyla dogrudan temas halinde
degildir. Bylece kimyasal problemler olmaz; Iakat aik
sisteme gre daha az isi transIeri gereklesir. Yer alti
jeolojik yapisina gre kanal duvari ve U boru arasin-
Sekil 9. Kapali dng dsey yeralti kanalinda depolama
sistemi
daki bosluga dolgu malzemesi yerlestirilebilir. U boru
ierisindeki trblansla isi sirasiyla, akiskandan boruya,
dolgu malzemesine ve kanal duvarina aktarilir.
Dsey yer alti kanallarinda Iakli geometrilerde
borular kullanilabilir. Kullanilan borular genellikle
yksek yogunluklu ve basinca dayanikliligi iyi olan
polietilen borulardir. En yaygin uygulamasi tek U boru
tipidir. iIt U boru veya koaksiyel borular da
kullanilabilir. Sekil 10`da Iarkli geometrilerdeki boru
kesitleri verilmistir |4|.
Sekil10. Farkli geometrilerdeki boru kesitleri (a)Tek U Boru
(b) iIt U Boru (c) Basit Koaksiyel (d) Kompleks
Koaksiyel |4|
Depolama sisteminde dolgu malzemesi kullanimi
depolama ortaminin zelliklerine baglidir. Depolama
iin seilen blgede kanal sisteminin isil perIormansinin
arttirilmasi ve depolama ortamina destek olmasi amaci
ile dolgu malzemesi kullanilabilir. Bununla birlikte,
dolgu malzemesi kullanimiyla yer alti suyundan
kaynaklanabilecek Iiziksel ve ekolojik kirlilik
engellenir. Dolgu malzemesinin cinsi, isil zellikleri,
ISI ENERJISI DEPOLAMA YNTEMLERI VE BINALARDA UYGULAN. / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
39
partikl byklkleri, jeolojik yapi ve kullanilan
malzemelerle kimyasal reaksiyon vermemesi, dsk
geirimlilige sahip olmasi, kolay karistirilabilmesi ve
pompalanabilir viskozitede olmasi depolama sisteminde
kullaniminda ve kanal boyutunun belirlenebilmesinde
nemlidir |4|. Kanal dolgu malzemesi olarak kullanilan
materyallere rnek olarak bentonit, kum, inceltilmis
kum, su ile Iarkli yzdelerde hazirlanmis bentonit
karisimlari, bentonitle kire tasi, baryumslIat ve kil
sayilabilir. Bentonitin yksek derecede kolloidal ( 10
9
ila 10
6
m aplari arasinda degisen) zellikler
gstermesi, suya karsi ilgili olup sisme yapmasi, Iakat
bzlmemesi, ok kk taneciklerinin orijinal
hacminin 10 20 katina ikabilmesi dolgu malzemesi
olarak seilmesindeki baslica nedenlerdir |6-7|.
Depolama sistemi tasariminda perIormans ve
maliyet kriterlerinin optimum oldugu sistem tasarimi
seilmelidir. Burada ilk yapilmasi gereken bina
isitma/sogutma yknn belirlenmesidir. Kanal isil
iletkenligi, isil direnci ve kanallar arasi mesaIenin
belirlenmesi kanal sayisi ve kanal derinligine baglidir.
Isi transIeri akiskanini tasiyacak olan boru zellikleri de
kanal perIormansini etkiler. Bu nedenle asagida
belirtilen tasarim parametreleri dikkate alinarak yer alti
depolama sisteminin optimum tasarimi
gereklestirilmedir.
Isil enerji depolama iin kullanilacak enerji
kaynaginin sogutma/isitma potansiyeli
Depolama alani yer alti jeolojisi
Depolama alani yer alti hidrojeolojisi (Yer alti
suyu seviyesi akis kosullari vb.)
Uygulama yapilacak yer ve binanin byklg
Toplam yillik enerji ihtiyaci
Isitma ve sogutma ykleri
Maksimum isitma ve sogutma ykleri
Maksimum ve minimum sogutma-isitma
sicakliklari
AntiIriz gerekliligi
Dolgu malzemesi seimi ve isil zellikleri
Kullanilan tm malzemelerin isil zellikleri
Kanal geometrisi
Borularin yerlesimi
Yer alti isil iletkenligi, k ve kanalin isil direnci
R |6-7-8|.
Kanal iletkenligi ve isil direncinin belirlenmesi
optimum kanal sayisi tasarimi iin nemlidir. Bu
nedenle depolama ortaminin isil duyarliliginin
belirlenmesi gereklidir. Depolama ortaminin isil
iletkenligi, k |W/mK| ve kanal sisteminin isil direnci R
|K/(W/m)| birimleri ile iIade edilir. Depolama
ortaminin zellikleri Isil Duyarlilik Testi ile belirlenir
|9-10|. Sekil 11`de depolama sistemi ve yer alti
kanalinin isil direnci olusumu gsterilmistir. Boru
merkezinden disari dogru sicaklik proIilinin degisimi
Sekil 11`de gsterilmistir. Sekil 11`deki sicaklik proIili
sicak depolama iin geerlidir.
Sekil 11. Depolama sistemi ve yer alti kanalinin isil direnci
olusumu (R
b
(K/(W/m)).
Depolama sistemlerinde enerji kaybi olmamasi
gerekir. Bununla birlikte komsu kanallarla isil etkilesim
olmasi sistemin verimini arttirir |9-10|. Kullanilan tm
isi transIer modellerinde, bazi ortak kabuller yapilir.
IDT hesaplamalarinda yeraltindaki isi transIerinin genel
olarak sadece iletim ile oldugu kabul edilir. Isi
transIerinde kanal etraIinda radyal simetri oldugu
varsayilir. Kanal ekseni boyunca, yani dsey ynde olan
isi transIeri ihmal edilir. Isi transIer hizi ise sabit kabul
edilir |11|.
Sekil 12`de kapali dng sistemli dsey yer alti
depolama sisteminin bir binaya uygulanmasinda akis
semasini gsterilmistir. Sekil 12`den de grlecegi
zere isil depolama islemi bir sondaj kuyusu iinde
gereklestirilmektedir. ngrlen deger olarak 60-70
metrelik bir derinlikte bir sondaj islemi ile depolamaya
uygun hacim yaratilmasi sz konusudur. Sondaj islemi
sonrasinda polietilen bir U boru, sondaj kuyusuna
yerlestirilecek ve etraIi termal iletkenligi arttirilmis
beton ile kapatilacaktir.
Kis aylarinda soguk hava bir konvektrden
geirilerek U boru iinde sirkle edilen akiskanin
sicakligi dsrlecektir. Sekil 12`de K harIi ile
isaretlenmis olan vanalar kisin aik, Y harIi ile
isaretlenmis olan vanalar ise yazin aik konumda
olacaktir. Kis aylari iinde (depolama aylari) araci
akiskan konvektr ve U boru arasinda sirkle
edilecektir. Sicakligi dsrlms olan akiskan, sondaj
kuyusuna gnderilerek isisini birakmasi saglanacaktir.
Yaz aylarinda ise Y vanalari aik konumda olacagi iin
araci akiskan topraktan sogugu ekerek, bina iinde
bulunan Iancoile iletecektir.
Mevsimsel depolamanin nemi, her geen gn
artmakla birlikte, uygulanabilirliginin arastirilmasi
gerekmektedir. zellikle isi enerjisinin, depolanmasi ve
binalarda kullanilmasi, srdrlebilirlik aisindan ok
nemlidir. Sogutma iin elektrik enerjisinin yaygin
olarak kullanildigi gnmzde, alternatiI bir sogutma
yntemi olusturabilecektir. Yaz aylarinda artan elektrik
tketiminin nedeni sogutma sistemleridir. Sogutma
sistemlerinin binalarda bu sekilde srdrlebilir hale
getirilmesi ile yeni bir bakis aisi kazandirilmasi
gerekmektedir.
MustaIa Zeki YILMAZOGLU / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
40
Sekil 12. Dsey yeralti kanalinda isi depolama ile bir rnek
binanin kisin depolanan eneji ile yazin
sogutulmasina ait akim ve baglanti semasi
6. FAZ DEG$ML ENER1 DEPOLAMA
Uygun sicaklik araliginda Iaz degistiren
maddeler enerji depolama iin uygundur. Bununla
birlikte Iaz degistiren maddelerin yksek gizli isi
depolama yetenegi olmasi gerekmektedir ve isi
depolandiktan sonra tersinir bir islemle bozunmaya
ugramadan geri alinabilmelidir. Faz degisimli bir enerji
depolama sisteminin maliyeti de ok nem tasimaktadir.
Yksek maliyetli ve zor bulunan bir madde bu sistemin
uygulanabilirligini ortadan kaldirabilir. Bu zellikleri
karsilayan uygun Iaz degisimli depolama malzemeleri
ile daha dsk sicaklik araliklarinda alisilabilir, daha
dsk hacimde depolama yapilabilir ve yksek isi
kapasitesi nedeni ile daha ok isinin depolanmasina
imkan verir. Genel olarak zetlemek gerekirse,
- yanici olmayan, zehirli olmayan koroziI
olmayan ve karali bir kimyasal yapisi olan
- gizli isi depolama zelligi yksek olan, yksek
isil iletkenlige sahip olan, Iaz degisimi
sirasinda hacimsel genislemesi dsk olan
- maliyeti dsk olan
maddeler Iaz degisimli enerji depolama yntemi iin
uygundur. Bu zelliklere sahip bir ok organik ve
inorganik madde vardir.
Inorganik maddeler,
- Yksek gizli isi depolama zelligine sahip
- Yksek isil iletkenlige sahip
- Yanici olmayan
- Ucuz
maddelerdir. Buna karsin inorganik maddelerin
dezavantajlari,
- Birok metale karsi koroziI
- Faz bozunmasi ve hidratlarin kaybi
olarak belirtilebilir. Inorganik Iaz degisimli enerji
depolama maddelerine rnek olarak CaCl
2
.6H
2
O
(kalsiyumklorit hekzahidrat), Na
2
SO
4
.10H
2
O
(sodyumslIat dekahidrat), Na
2
CO
3
.10 H
2
O
(sodyumkarbonat dekahidrat) verilebilir.
Organik maddeler,
- Yksek gizli isi depolama kapasitesine
- Kimyasal olarak kararli bir yapiya
- KoroziI ve zehirli olmayan
bir yapiya sahiptir. Buna karsin organik maddelerin
dezavantajlari,
- Dsk isil iletkenlik
- Faz degisimi sirasinda byk hacim degisikligi
- Yanicilik
olarak belirtilebilir. Organik Iaz degisimli enerji
depolama maddelerine rnek olarak paraIin mumu,
polietilen glikol, yksek yogunluklu polietilen, stearik
asit (C
18
H
36
O
2
) ve palmitik asit (C
16
H
32
O
2
) verilebilir
|12|.
Faz degistiren maddelerin birim hacimdeki enerji
depolama zelikleri Sekil 13`te verilmistir.
Sekil 13. Faz degistiren maddelerin birim hacimdeki enerji
depolama zelikleri |12|
Sekil 13`ten de grlecegi gibi dsk
sicakliklarda inorganik maddelerin birim hacimde enerji
depolama zelikleri diger maddelere gre daha
yksektir. Bu zellikleri nedeni ile bina uygulama-
larinda yalitim malzemesi olarak kullanilmasi uygundur.
Glauber tuzu olarak bilinen Na
2
SO
4
.10H
2
O
yaklasik olarak 32C`de bozunmaya baslar |12|.
Na
2
SO
4
.10H
2
O enerji (Na
2
SO
4
)
k
(10H
2
O)
s
(14)
Faz degistiren bir madde ile enerji
depolanmasinda T
1
sicakligindan T
2
sicakligina isitilan
madde T
*
sicakliginda Iaz degistiriyorsa (T
1
T
*
T
2
)
depolanan enerji miktari,
= | (
-
- ) + + ( -
-
)] (15)
olarak belirtilebilir |12|. Bu esitlikte m maddenin
ktlesini, C
k
kati Iazin isil kapasitesini, C
s
sivi Iazin isil
kapasitesini ve ise Iaz degisimi sirasinda depolanan
gizli isiyi iIade etmektedir. Isi kaynaginin yapisina ve
depolama maddesinin termoIiziksel ve kimyasal
zelliklerine bagli olarak gnes enerjisi
uygulamalarinda Iaz degistiren maddelerle depolama
kullanim alanlari bulmaya baslamistir. Nano ya da
makro lekli bu uygulama alanlarinin artmasi ve
depolama maddelerindeki Iiziksel ve kimyasal
zelliklerin iyilestirilmesi ile Iaz degisimli depolama
elemanlarinin uygulama alanlari da artacaktir.
ISI ENERJISI DEPOLAMA YNTEMLERI VE BINALARDA UYGULAN. / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
41
Zhang ve arkadaslari |13|, alismalarinda Iaz
degistiren maddelerle gizli isi depolama yntemlerinin
binalarda uygulanabilirligini incelemislerdir. Faz
degisimli maddelerin binanin degisik kisimlarinda
kullanilmasi ile elde edilebilecek isil analizleri
yapmislardir. Faz degisimli maddelerin kullanilmasinda
bir diger nemli parametrede yangin aninda
tutusabilirlik oldugunu ve bu konunun da isil
perIormans yaninda gelistirilmesi gerektigini
belirtmislerdir.
Gnes enerjisi destekli bir isitma sisteminde isi
depolama isleminin su ve Glauber tuzu ile yapilmasi
durumunu inceleyelim. Isi Glauber tuzunda depolanirsa,
tuz 32C`de Iaz degistirecektir. Glauber tuzu iin kati,
sivi zgl isilari ve gizli isi degerleri sirasiyla, 1.95
kJ/kgK, 3.55 kJ/kgK ve 250 kJ/kgK olarak alinir |12|.
Isi depolama islemi 25 C ve 50 C arasinda yapilacaksa
depolanan enerji miktari 328 kJ/kg olarak bulunur. 1000
kg tuz iin depolanan toplam enerji miktari ise, 328,000
kJ`dr. Ayni miktar su ile 25 C ve 50 C arasinda
yapilacak duyulur isi depolama isleminde ise 104,500 kJ
isi depolanabilir. Depo hacmi ise, Glauber tuzu iin
0.685 m
3
(p 1460 kg/m
3
) ve su iin 1 m
3
(p 1000
kg/m
3
) olacaktir. (zgl isilarin ve yogunlugun
sicaklikla degisimi ihmal edilmistir.)
Sonu olarak yaklasik 30 daha kk depo
hacmi kullanilarak yaklasik 3 kat daha Iazla enerji
depolanabilmektedir. Baska bir deyisle ayni miktar isiyi
depolamak iin 3 m
3
`lk bir hacim gereklidir. Bu ise
yerlesim sorunu olan ya da m
2
Iiyatinin ok degerli
oldugu alisveris merkezleri gibi binalarda byk
miktarda yer tasarruIu saglayacaktir.
7. KMYASAL ENER1 DEPOLAMA
Termokimyasal bir reaksiyon ile enerji
depolanmasi isteniyorsa bu reaksiyon rnleri kolayca
ayrilabilir ve baska zincir reaksiyonlara girmemelidir.
Genel bir iIade ile reaksiyon,
AB isi A B
seklinde olmalidir. Buna karsin dsk sicaklik
uygulamalarinda bu tip enerji depolama rnekleri ok
azdir. Kato ve arkadaslari |14|, gnes enerjisi ve iten
yanmali motorlarin atik isisindan Iaydalanmak zere
orta sicaklik uygulamalarinda (200-300C) metal hidrit
karisimlarinin isi depolama perIormans testlerini
gereklestirmislerdir. alismada kullanilan karisimin,
Mg
0.5
Ni
0.5
(OH)
2
, isi depolama kapasitesini 165 kJ/kg
olarak belirtmislerdir.
Weber ve Dorer |15|, alismalarinda, NaOH`in
sulu zeltilerinin mevsimsel isi depolama yetenegini
incelemislerdir. Isi kaybinin digerlerine gre ok az
oldugu bu sistemlerde gereklestirdikleri deneysel
alismalar sonucunda, Zrih iklim sartlarinda 120
m
2
`lik bir evin iklimlendirmesini gereklestirmislerdir.
8. SONULAR VE DEGERLENDRMELER
Bu alismada, isi enerjisi depolama yntemleri
ele alinmistir. Isi enerjisi sivilarda ortamlarda, kati
ortamlarda, mevsimsel, kimyasal ve Iaz degisimli
ortamlarda depolanabilmektedir. Binalarda enerji
tketiminin byk blmn olusturan isi enerjisinin,
depolama yntemleri ile azaltilmasi zorunlu hale
gelmistir. Isi enerjisinin sivilarda depolanmasi ile dsk
sicaklikli radyant isitma sistemlerinin kombinasyonu,
enerji ekonomisi bakimindan olumlu sonular
verecektir. Is akiskani olarak havanin kullanilmasi
durumunda katilarda enerji depolama yntemi
kullanilmalidir. Katilarda enerji depolama sistemlerinde
depo sicakligi yaklasik 5 saat sabit kalmaktadir. Kesikli
alisan bu sistemler bina uygulamalarinin disinda daha
zel kullanim alanlari iin uygundur. Isi enerji
mevsimsel olarak depolandiginda toprak zellikleri ya
da yer alti su rejimi nem kazanmaktadir. Detayli bir n
ett yapilarak mevsimsel depolamanin yapilacagi
blgede toprak zellikleri (isil iletkenlik)
belirlenmelidir. Yeralti deposunun bina isi pompasi
sistemine kombine edilmesi ile daha verimli
kullanilabilir. Faz degisimli maddelerde isi enerji
depolanmasinda organik ve inorganik maddeler kullanir.
Kullanim amaci gre seilecek olan depolama
maddesinin Iiziksel ve kimyasal zelliklerinin iyi
bilinmesi gerekmektedir. Kristalizasyon, asiri soguma
v.b. istenmeyen etkilerin sistem tasariminda ve
isletmesinde etkisi byktr ve mr analizi yapilarak
karar verilmelidir. Ayrica yangin aninda bu maddelerin
alevlenme zelligi de arastirilarak binalara
uygulanmalidir.
Yukarida belirtilen yntemler ile binalarda isi
enerjisinin depolanmasiyla binalarda enerji tketimi
azalacaktir. zellikle hastane, alisveris merkezi gibi
byk binalarda isi enerjisinin depolanmasi ile enerji
verimliligi saglanmis olacaktir. Ortak kullanim sahasi
olan bu tip byk binalarda enerjinin verimli
kullanilmasi byk miktarda ekonomik ve evresel
Iaydalar olusturacaktir.
9. KAYNAKLAR
1. DuIIie J., Beckman W., Solar Engineering oI Thermal
Processes, Wiley Interscience Publication 1991.
2. Jie J., Hua Y., Gang P., Jianping L., Study oI PV Trombe
Wall Installed in a Fenestrated Room with Heat Storge,
Applied Thermal Engineering, 27, 1507-1515, 2007.
3. Athienitis A.K., Liu C, Hawes D., Banu D., Feldman D.,
Investigation oI the Thermal PerIormance oI a Passive
Solar Test Room with Wall Latent Heat Storage, Building
and Environment, 32, 405-410, 1997.
4. Dikici D., Dogal Soguk Kaynaklardan Yararlanan Yer Alti
Kanallarinda Termal Enerji Depolanmasi, ukurova
niversitesi Fen Bilimleri Enstits Kimya Anabilim
Dali, Doktora Tezi, 2004.
5. El Sharqawy M.H., Modelling oI Heat TransIer in a
Vertical Ground Heat Exchanger, King Fahd University oI
Petroleum and Minerals, Doktora Tezi, 2008.
6. Cruickshanks F.B., Anderson O., Bardsley J., Borehole
sealing in a coaxial heat exchanger by bentonite treatment,
Report Prepared Ior Environment Canada, Climate
Change Division (Atlantic Region), HaliIax, 2007.
7. Andersson O., Coaxial BHE Experiment in HaliIax
Canada (Borehole Sealing by Bentonite Treatment),
Report Prepared Ior Environment Canada, Climate
MustaIa Zeki YILMAZOGLU / POLITEKNIK DERGISI, CILT 13, SAYI 1, 2010
42
Change Division (Atlantic Region), HaliIax, October
2004.
8. Dikici D., Paksoy H., Kandirmaz S. and Konuklu S.,
Availability oI Cold Ior Injection with Borehole Thermal
Energy Storage in Turkey, 9th International ConIerence on
Thermal Energy Storage, Warsaw, Poland, September 1-4,
Vol.1 367-373,2003.
9. Gehlin S.E.A., Hellstrom G., InIluence on Thermal
Responce Test by Ground Water Flow in Veritcal
Fractures in Hard Rock, Renewable Energy (28), 2221-
2238, 2003.
10. Hellstrm, G, and Kjellsson, E. (2000). Laboratory
measurements oI heat transIer properties oI diIIerent types
oI borehole heat exchangers. Proc. oI Terrastock 2000,
Stuttgart, Germany, August 28 September 1, 2000.
11. Sanner B, Reuss M, Mands E. Thermal response test
experiences in Germany. Proceedings Terrastock 2000,
8th International ConIerence on Thermal Energy Storage,
Stuttgart, Germany, August 281 September 2000. Vol. I,
pp. 177182.
12. Sharma A., Tyagi V.V., Chen C.R., Buddhi D., Review
on thermal energy storage with phase change materials
and applications, Renewable and Sustainable Energy
Reviews, 13,318-345,(2009).
13. Zhang Y., Zhou G., Lin K., Zhang Q., Di H., Application
oI Latent Thermal Energy Storage in Buildings State oI
the art and Outlook, Building and Environment, 42, 2197-
2209, 2007.
14. Kato Y., Takanashi R., Sekiguchi T., Ryu J., Study on
Medium Temperature Chemical Heat Storage Using
Mixed Hyroxides, International Journal oI ReIrigeration,
32,661-666,2009.
15. Weber R., Dorer V., Long-term Heat Storage with NaOH,
Vacuum, 82, 708-716, 2008.