yangısına ise ALVEOLİTİS denir. Pnömoni Pnömon i Tip 1 alveol epitel hücreleri akciğer zedelenmelerine karşı en duyarlı hücrelerdendir.
Zedelenmeye karşı bilinen yanıt,Tip 1
epitel hücrelerini dökülmesi ve nekrozdur,bunlar yangının akut eksudatif devresi boyunca görülür Olayın şiddeti Tip 2 epitel hücrelerinde ve alveoler septumun diğer bileşenlerinde nekroz oluşturmaya yeterli değilse Tip 2 epitel hücreleri 24 saat içinde çoğalmaya başlar ve sonuçta dökülmüş olan alveolar duvarı tamamen örter Alveollerin tamamen tip 2 epitel hücreleriyle örtülmesine EPİTELİZASYON denir. Kronik pnömoni Alveolar septumların kronik yangısı kronik intersitisyal pnömonilerin ana bulgusudur. Hem akut hemde kronik zedelenmelere karşı akciğer epitel hücrelerinin gösterdiği en önemli genel özelliklerinden biri, bir hücre tipinin diğer bir hücre tipine TRANSDİFERENSİYASYON‘udur. (meteplazi) Bu durum hava yolları ve alveollerde görülür. Pnömoni Pnömoni Pnömoni Pnömoni PNÖMONİ FORMLARI Pnömoniler akut, subakut yada kronik olarak sınıflandırılabileceği gibi etiyolojilerine göre de gruplandırılabilir. Yangı tipine göre ; 1)Eksudatif pnömoniler : Alveolleri dolduran eksudatın özelliklerine göre; kataral,fibrinli,irinli,hemorajik (nekrotik) 2) Proliferatif pnömoniler : bunda ise alveol Tip 2 hücreleri ,fibroblast ,ve makrofajların artışı söz konusudur. Değişik sınıflandırmalar arasında bağlantı söz konusudur. Örneğin ; akut pnömoniler çoğunlukla enfeksiyöz etkenler tarafından oluşturulur,eksudatif yapıdadır ve bronkopnömonik özelliktedir. Kronik pnömoniler oldukça değişik nedenlerle oluşur,proliferatif yapıdadır ve çoğunlukla intersitisyel özelliktedir Pnömoniler lezyonun yayılış özelliklerine ve başlangıç bölgelerine göre : 1 ) Bronkopnöumoni 2 ) Lober pnömoni 3 ) İntersitisyel pnömoni Olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır. Bu sınıflandırmanın önemi ise patogenezis ve olası nedenler hakkında bir fikir vermesidir. . BRONKOPNÖMONİ Yangı bronşiol-alveol bölgesinden başlar ve lezyonlara özellikle akciğerin kranioventral bölgelerinde rastlanır. Makroskobik olarak yama tarzında,et renk ve kıvamında alanlar şeklinde görülürler. Düzensiz yayılım gösterdiğinden eskiden lobuler pnömoni olarak adlandırılırdı. Klinik olarak bronkopnömanilerin başlıca nedenleri bakterilerdir.
Çoğunlukla virus enfeksiyonları,şiddetli
stres,ve diğer predispoze faktörler akciğer savunma mekanizmalarını zayıflattıktan sonra bronkopnömoni şekillenir.
Kedilerde diğer hayvanlara oranla daha
az görülür. Makroskobik görünüm ; Bronkopnömonilerin tipik makroskobik görünümü kraniventral bölgedeki düzensiz KONSOLİDASYON ’dur. (hepatizasyon) Konsolide akciğer bölümleri olayın yapısı ve yaşına göre koyu kırmızıdan gri-pembe yada gri renge kadar değişen renktedir. Karaciğer kıvamı pnömonilerin tek ve önemli makroskobik kriteridir. Daha uniform ve hızlı yayılan pnömoniler daha homojen olup şiddetli konsolidasyon alanlarına sahiptir. Bronkopnömoni tüm lobu tuttuğunda multiple , küçük , eşit aralıklı gri-beyaz renkli,dar koyu kırmızı bölgelerle ayrılan kabarık odakların varlığı dikkati çeker ; bunlar dikkatli makroskobik incelemeyle saptanabilir. Bu kabarık solgun odaklar bronşiollerde odaklanan eksudatif bölgelerdir ; daha derinlerdeki kırmızı alanlar ise perifer asinus bölgelerindeki konjesyonlu ,ödemli ve atelektazik alveoler parankimi gösterir. Bu makroskobik görünüm rudimenter septumlara sahip kedi ve köpeklerdeki bronkopnömoniler ile domuz ve gevişgetirenlerin enzootik pnömonilerinde her zaman görülür. Hafiften şiddetliye değişen akciğer yangılarında plöra genellikle düzgün ve parlaktır. Yangı şiddetlendiğinde plöra da kırmızımsı bir renk ve prüzlü bir görünüm dikkati çeker, yüzeyde ise sarı-gri renkli fibrinli yada fibrinli- prulent bir eksudat toplanır. Buda Plöritis’i gösterir. Şiddetli irinli yangılarda apselere rastlanabilir. Fibrinli yangının kesit yüzü diğer yangıların aksine donuk ve ve kuru görünümlüdür. Mikroskobik görünüm ; Histolojik olarak bronkopnömonideki yangının çekirdeği bronşiol-alveol bölgesindedir. Bronkopnömoninin başlangıç devresinde bronşioller ve hemen çevresindeki alveoller nötrofillerle doludur ve bazen değişen miktarda hücre artıkları, mukus, fibrin,ve makrofaj bulunur. Bronşiol epiteli etkenin patojenitesi ve yapısına bağlı olarak nekrotikten hiperplastiğe değişir. Klinik materyallerde inklüzyon cisimcikleri genellikle adenovirus infeksiyonları sonucu görülür. Yangısal lezyonların bulunduğu bronşiol ve alveollerin çevresindeki alanlar kısmen atelektaziktir. Değişen miktarlarda ödem yada seröz- fibrinli eksudat,eritrosit,makrofaj ve serpilmiş lökositleri içerir. Akut devrenin başlangıcında damarlar dolgundur ve makroskobik olarak akciğerin kırmızı renkte görülmesinden sorumludur. (yangısal hiperemi ) Fibrinli, hemorajik ve nekrotik pnömoniler P.heamolytica ve A.pleuropneumonia gibi yüksek toksijenik etkiye sahip bakteriler tarafında oluşturulur. Şiddetli bronkopnömoniler genellikle hipoksemi ve toksemi kombinasyonuyla ölüme neden olur. Atelektazi bronkopnömonilerin ilk ve kalıcı lezyonudur. Atelektazi ; kalıcı obstrüktif bronşiolitisi ve bronşiolitisli parenkimal yangının rezolüsyonunu izler. Kronik bronkopnömoniler çoğunlukla sığırda daha az olarakta koyun ve domuzlarda gözlenir. Kronik bronkopnömoninin lezyonları fibrozisli kronik supurasyondur. Akciğer parenkiminin şiddetli supurasyon ve apseleşmesine piyojenik m.org.neden olabilir. Köpeklerde Bordotella bronchiseptica ’nın neden olduğu pnömonilerde irinleşmeye sık rastlanır Taylarda ise irinleşme Rhodococcus equi ’ye karşı gelişen pyogranülamatöz yangını bir parçasıdır. Her iki durumda da eksudat grimsi-sarı renkli olup yağlı görünümdedir. Atlarda bronkopnömoni daha çok piyojenik Streptokoklar tarafından oluşturulur. Actinomyces pyogenes koyun,sığır,ve domuzda akciğer apselerine neden olur. Bronkopnömoni Bronkopnömoni LOBER PNÖMONİ
Lober pnömoni akciğer loplarının büyük bir
kısmının diffuz ve uniform olarak konsolidasyonu ile karekterize bir pnömoni şeklidir. Patogenetik olarak hızla gelişen öldürücü bronkopnömonilerdir. Makroskobik olarak ; bronşioler yayılıma ilişkin bulgular vardır,ancak yayılım yoktur. Geniş uniform konsolide alanlar gözlenir. Mikroskobik olarak ise ; bronşioller çevresinde yangı saptanır. Hayvanlarda prototip olarak sığırlarda P.haemolytica tarafından oluşturulan lober pnömoni görülebilir. Pnömonik pasteurelozis sığır ve diğer hayvanlarda lober pnömonilerin nedenidir. Pasteurellozisin dışında lober pnömoni bazen gevişgetirenlerde Haemophilus somnus ile domuzlarda ise Haemophilus spp. ve Actinobacillus pleuropnömoniae tarafından oluşturulur. Bütün türlerdeki diğer bir neden de yabancı sıvıların ve mide içeriğinin aspirasyonudur. Enfeksiyöz lober pnömoniler diffuz olarak akciğerin kranioventral kısımlarının büyük bölümlerini etkiler. Aspirasyona bağlı olarak gelişen lezyonlar akciğerin en alt kısımlarını etkiler. Perakut yada akut yapıdaki lober pnömoniler hemorajik, fibrinli, fibrinli-purulent yada nekrotik ve bazende gangrenli olabilir. Makroskobik görünümü ; Lezyonun eskiliğine bağlı olarak kırmızımsı- siyahtan koyu kırmızıya, kırmızımsı – kahveye yada gri renge değişir. Özellikle perakut hemorajik olaylarda plöra düzgünlüğünü kaybeder ve fibrinle kaplanır. Gevişgetirenlerde ve domuzlarda daha az olarak da atlarda iki ek bulgu gözlenir ; 1) Seröz fibrinli eksudatla interlobüler septumların belirgin genişlemesi 2) Şişkin soluk kenarlı düzensiz belirgin nekroz alanlarının gelişmesidir. Olayların başlangıcında akciğerin kesit yüzünden kanlı sıvı akar.
Daha sonra fibrinli lober pnömonilerde,
kesit yüzü grimsi-kahve renkte, ince granüllü, kuru görünüşlü ve gevrek kıvamdadır. Mikroskobik olarak ; Kırmızı konsolidasyonun başlangıç devresi alveol kapillarlarının hiperemisi seröz fibrinli eksudatla alveollerinin dolması ve bu eksudatta değişen miktarda kanamanın az sayıda alveol makrofajlarının ve nötrofillerin bulunması ile karekterizedir. Pasteurella spp.gibi bakterilerin toksinlerinin etkisinde alveollerde iğ şekilli (yulaf benzeri şekilli) lökositler toplanır. Birçok lober pnömonide belirgin özellik, hematoksilen eozin boyamalarında bile saptanabilen yoğun bakteri artışıdır. Bunlar özellikle nekrotik odaklara ve lökosit infiltrasyonlarının çevresinde oldukça yoğundur. Lober pnömonilerin komplikasyonları çok görülür ve daha az şiddetteki pnömonilerden daha ciddi sonuçlar doğurur. Ölüm plöritis ve bazen perikarditisle komplike olarak şekillenir. Şayet hayvan yaşarsa lezyon hafif nedbeleşmeyle iyileşir. Granülasyon dokusunun yoğun organizasyonu kronik apseleşmede olduğu gibi et kıvamında fibröz dokunun şekillenmesine (karnifikasyon) neden olur. Parankim organlarının toksemik dejenerasyonu, endokarditis, fibrinli poliartritis, meningitis ve hemolitik ikterus diğer komplikasyonlardır. Lober pnömoni İNTERSİTİSYEL PNÖMONİ Alveol duvarlarında belirgin eksudatif ve proliferatif yanıtların bulunduğu yangısal durumlardır. İntersitisyel pnömoniler çeşitli akciğer zedelenmelerine bağlı olarak şekillenebilir. Patogenetik olarak ; Alveol septumlarının diffuz yada yer yer yıkımıyla sonuçlanır. Küçük hava yolları ve çevrelerinde belirgin lezyonların yokluğu bronkopnömonilerden ayırt edilmesini sağlar. Makroskobik olarak ; Lezyonlara akciğerde dorsokaudal bölgede daha sık rastlanır. Bu durum lober ve bronkopnömonilerdeki kranioventral yerleşime tamamıyla zıttır. Alveoler septal yıkım birçok durumda hematojen olarak şekillenir. Bu durum etkilenmiş asinuslardaki lezyonların yaygın yada yer yer oluşuyla karekterizedir. Generalizasyonda dikkati çeken iki olağan dışı durum vardır. Derin kısımlara kadar penetre olan akciğer irritanları başlıca sentriasiner yıkıma neden olur. Kanla gelen irritanlar ise diffuz yada yer yer yıkım oluşturur. Histolojik olarak intersitisyel pnömoniler ikiye ayrılır. 1 ) Akut int. pnömoni 2 ) Kronik int. pnömoni Akut intersitisyel pnömoni Nedenleri ; Enfeksiyonlar (virus, bakteri, parazit) örn; köpek gençlik hastalığı,FIP,toksoplazmozis. Solunan kimyasal maddeler (oksijen > %50 yoğunlukta, duman) Sindirilen toksin yada prokürsöleri Zıt ilaç reaksiyonları Akut aşırı duyarlılık pnömonitisi Endojen metabolik ve toksik durumlar (şok, disemine damar içi pıhtılaşma, üremi pankreatitis) Kronik intersitisyel pnömoni Çoğunluğu makrofajların oluşturduğu mononüklear hücrelerin alveolar içinde toplanması , alveol tip 2 hücrelerin çoğalması ve kalıcığı ile intersitisyel dokunun fibröz doku ve lenfoid hücrelerle kalınlaşması,kronik int. pnömonilerin bir özelliğidir. Alveollerin kübik hücrelerle döşenmesi subakut ve kronik pnömonilerde görülür. Nedenleri ; Çeşitli enfeksiyonlar (virus, bakteri, mantar yada parazit) Solunan inorganik tuzlar (pnömokoniozis) örn:At silikozisi Aşırı duyarlılık (sığır ve at aşırı duyarlılık pnömonitisi ) Sindirilen toksin ve prokürsörleri Radyasyon Kollogen damar bozuklukları Bronkointersitisyel pnömoni
Çoğunlukla aerojen virus enfeksiyonları
tarafında oluşturulur. Akciğer apseleri ve Embolik pnömoni
Akciğer apseleri genellikle irinli lober ve irinli
bronkopnömonilerden yada akciğere damarlarındaki septik emboluslardan gelişir. Embolik pnömoni ise ; dolaşımdaki bakteri ve parazitlerin akciğerlerde oluşturduğu yangılarda, ayrıca intersitisyel pnömonlerdeki hematojen enfeksiyöz etkenlerin neden olduğu pnömonilere denir. A N AY L R N ZI A A H AR : B A R K İ ÇİN NİZ R… İĞ İ R LE L E D KK Ü N Dİ TEŞE