ARHAHO

provimet.weebly.com
049 373 681
VII. QARKULLIMI I
PAGESAVE NE VEND
1.Rendesia dhe funksionimi i qaku!!imi" "e #a$esa%e ne
%end
Qaku!!imi i #a$esa%e #aaqi"e" ne disa foma&
a)ne forme te !irimit n"a n#e llo"ari ne t#etren$
b)ne forme te %r&!ere'ave &!e te pa"e'ave$
c)ne forme te ar(etimit te (er(e'ave &!e te '%rro"ateve te para'e 'qeku( !e"a
kedi"oe( qeqe" e udhe"ae%e( e")*.
Qaku!!imi i #a$esa%e #aaqi"e" ne momentin e pagimit ne mes te dy personave fizik
apo juridik, nga te cilat njeri e kryen pagimit ndersa tjetri e pranon ate. Dhe n$a as#ek"i
i !a$esise se udhedhenesi" 'ai qe #a$uan* dhe shf+"e,uesi" 'ai qe #anon #a$esen*(
da!!o)me "i !!o)e "e #a$esa%e&
a))o(ale 'ku a"a $)enden ne "e n)e)"in %end*(
b)*en&ore 'ku a"a $)enden ne "e n)e)"in sh"e"*( dhe
c)+&er(ombetare 'ku a"a $)enden ne sh"e"e "e nd+shme*.
Qaku!!imi i #a$esa%e ka ka!ua ne#e shume e"a#a 'fa,a*( da!!o)me ke"o
- fa,a&
-ne fazen e pare kemi trampen '#a$esa .ehe) me kem.imin e ma!!a%e( dhe k)o esh"e
men+a me e %)e"e dhe me #imi"i"%e e #a$esa%e*(
-ne fazen e 2, pagesat jane kryer me parate mallra(
-ne fazen e 3, pagesat jane kryer me ane te parave metalike(
-ne fazen e 4, pagesat jane kryer me ane te banknotave te emituara nga bankat
emisionare(
/ne fazen e 5, perdoren surrogatet e parase, siq jane& kam.ia!i( qeku( !e"a" kedi"oe(
e").
-ne fazen e 6, pagesat karakterizoen pa perdorimin e parave te gatsme, pra me
bartjen nga nje llogari ne tjetren.
So" #a$esa" mund "e k+ehn ne ke"o men+a&
1),e bart#en e &re#teper&re#te te parave te "at'!me '#e shkak "e sh#en,ime%e "e
medha( k)o men+e #edoe" shume a!!0*(
-),e ane te man&apo'tave po'tare 'k)o men+e #eode" #e #a$esa" #i%a"e ne
shuma "e %o$!a( k)o fome esh"e )o e #esh"a"shme #e #a$esa" afais"e*(
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
3),e ane te .e.eve po'tare 'k)o men+e esh"e e sh#e)"e( e si$u"e( me sh#en,ime "e
u!"a( dhe #eode" shume ne .o"en afais"e*.
4)/erme' enteve monetare$
0)/erme' !irollo"arive ne ban(e$ dhe
6)/erme' '!erbimit perllo"arite'.
Qaku!!imi i #a$esa%e s)e!! do.i "e shum"a( siq )ane&
1)1%r'imi i '!pen2imeve 'se#se shumi1a e #a$esa%e %imane k+hen #a #a$ese*(
-)1%r'imi ne (o!e$
3)1%r'imi ne !%mb#et e (amate'$
4)1%r'imi ne p%ne$
0)3i"%rimi n"a !%mb#a$ &emtimi$ 2#arri$ fal'ifi(imi$ et#$
6)1%r'imi n"a v#eter'imi i ban(notave '#a$imi me suo$a"e" e #aase( e!iminon
hum.)e" #e shkak "e %)e"esimi"( fa!sifikimi"( #ish)es se .ankno"a%e.
7)4vo"limi i .ar(%llimit te ban(notave 'nese #a$esa" k+hen #a #aa "e $a"shme*(
8)Rrit#a e potencialit (re&itore te ban(ave 'qaku!!imi i #a$esa%e me ane "e
%imani" u mundeson .anka%e qe "e kene de#o,i"a "e !ia( "e 1i!a" mund "i shf+"e,o)ne #e
dhenien e kedi%e me afa" "e shku"e*( e").
Me$)i"ha"e qaku!!imi i #a$esa%e #a #aa "e $a"shme i ka edhe do.esi"e e %e"a( se#se
ka "e dhena se n)e men+e e "i!!e e #a$esa%e % #ep m%n&e'i ban(ave .e te #apin (re&i
perte# (%fi#ve normale.
2.Kon1e#"i dhe !!o)e" e qaku!!imi" "e #a$esa%e
Me qaku!!imin e #a$esa%e ku#"o)me te gjitha pagesat qe kryehn me para te gatshme(
#a mae #aas+sh se kush i k+en a"o.
Po1esi i #a$imi" mund "e k+ehen ne a)menyre &ire(te ndem)e"e #a$uesi" dhe
maesi"( a#o b)neperm#et n&erm#ete'%e'it.
a)+e ra'tin e pare kemi "e .e)me me qaku!!imin e #a$esa%e .enda sek"oi" "e
#o#u!!sise( si dhe #a$esa" ne mes "e #esona%e fi,ik e )uidik( )uidik e fi,ik dhe #a$esa"
ne mes "e %e" #esona%e )uidik(
b)+&er'a ne ra'tin e &yte kemi "e .e)me me qaku!!imin e #a$esa%e ndekom.e"ae(
qe k+esish" .ehen me ane "e ndem)e"esues%e( ku si ndem)e"esues mund "e )ene
o$ani,a"a" .ankae( kusimoe"( she.imi i qaku!!imi" "e #a$es%e( e"). 3ek o$ani,imi i
"i!e i #a$esa%e( #a me ane "e ndem)e"esus%e( #aaqi"en 4 su.)ek"e&
%r&!er&!ene'% 5pa"%e'i)( ban(a 5n&erm#ete'%e'i)( '!fryte2%e'i 5ai .e pranon
pa"e'en).
Pa qarkullimi i pagesave brenda vendit perfshine te gjitha pagesat ne para brenda
kufijve te vendit( si #aso)e e madhenie%e ne ekonomi( ne )oekonomi( ne sek"oin e
#o#u!!sise( ne .anka( e").
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
4. Paime"( o$ani,imi dhe .a"esi" e qaku!!imi" "e
#a$esa%e
Paime" k+esoe( ne "e 1i!a" duhe" .a,ua qaku!!imi i #a$esa%e .enda %endi" )ane&
-qarkullimi i pagesave te kryehet sipas principeve te njejta,
-obligimi qe te gjithe personat juridik ti kryejne punet e qarkullimit te pagesave
nepermjet Sherbimit per Qarkullimin e Pagesave (SHQP,
-disponimi i mjeteve ne !h"ll dhe llogari te tjera eshte i pakufi#uar,
-mjetet e pagimit te personave juridik mbahen ne bankat afariste,
-punet e qarkullimit te pagesave mund ti kryejne edhe bankat dhe organi#atat e tjera
financiare, etj"
5. Ins"umen"e" e qaku!!imi" "e #a$esa%e ne %end
She.imi i qaku!!imi" "e #a$esa%e 'S6QK*( ne kuade "e au"oi,ime%e !i$)oe(
or"ani2on &!e (ryen p%net e .ar(%llimit te pa"e'ave ne ven&( perca(ton menyren e
per&orimit te in'tr%menteve te pa"e'ave( menyren e (ryer#e' 'e p%neve te
.ar(%llimit te pa"e'ave ne ven&( dhe proce&%ren.
Ins"umen"e" e qaku!!imi" "e #a$esa%e ne %end mund "e ndahen ne "i $u#e&
$%ntrumentet e pagesave me para te gatshme(
&%nstrumentet e pagesave pa para te gatshme(
'%nstrumentet speficike te pagesave.
1)6n'tr%mentet e pa"e'ave me para te "at'!me n&a!en ne &y "r%pe&
a!"nstrumentet per pagimin me para te gatsme, ku yjne#
/7!e"e#a$esa e #e$)i"hshme '#edoen ku q+"e"ae" a#o #esona" fi,ik8)uidik(
#a$ua)ne o.!i$ime" nda) su.)ek"e%e "e nd+shme( dhe #e.ehe" n$a d+ ko#)e& Def"esa( dhe
Ra#o"i i #a$imi"*(
/7!e"e#a$esa e %eqan" '#edoe" "e n)e)"in qe!!im sikuse f!e"e#a$esa e #e$)i"hshme(
mie#o edhe ne as"e" ku deshiohe" "i doe,ohe" deshmia o$ani" kom#e"en" m.i a"e se
esh"e k+e #a$imi '#.sh #a$imi i "a"imi"( #a$imi i denime%e( e")( #e.ehe" n$a "e ko#)e&
Def"esa( Ra#o"i i #a$imi" dhe Ra#o"i #e o$anin kom#e"en"*.
/Udheesa e #a$imi" si#as !i.e,es se kusimi" 'ke"e udheese e shf+"e,on #onai i
!i.e,es se kusimi" $)a"e #a$imi" 'de#onimi"* "e #aa%e "e $a"shme ne !!o$ain e %e".
a!"nstrumentet per tereqjen e parave te gatsme, ku yjne#
/Qeku 'esh"e ins"umen" "e 1i!in e !eshon "asan"i ku udheon #a$esen( #.sh #a$esa e
"e adhua%e #esona!e( "eheq)en e #aa%e "e $a"shme( e")( #esoni" "e shenua ne qek.
(lementet kryesore te qekut jane& emi dhe se!ia e "asa"i"( %endi dhe da"a e !eshimi" "e
qeku"( udheesa qe "e k+hen #a$esa( emi dhe numi i !!o$aise se "asan"i"( shen)a qe
"hekson emein e emi"en"i"( shuma( qe!!imi i #a$eses( %u!a dhe nenshkimi i "asan"i"(
nenshkimi i emi"en"i".*
/Manda#os"a 'esh"e ins"umen"( me "e 1i!en k+hen #a$esa. Pa$esa me manda#os"e
mund "e .ehe" ne aka" e #os"es ose ne n)esi"e e She.imi"( k+ !!o) i ins"umen"i" #edoe"
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681
,akonish" ne as"e" ku %end.animi i #esoni" qe duhe" "i #a$uhe" #a$esa( esh"e i
nd+shem n$a %end.animi i #onai" "e 9h.!! '#.sh #a$imi i #ensione%e*.:
/Manda#os"a #e de$esa" n$a .o"a e )ash"me '#edoe" a"ehee ku ;.Q dhe .anka"
k+e)ne #a$esen e kunde%!ees se m)e"e%e de%i,oe "e de$uaa n$a .o"a e )ash"me*.
/Udheesa #e #a$esa me "e $a"shme '#edoe" ku .ehen #a$esa" ne .a,e "e
!i.e,a%e "e #a$eses( #a$esa" si#as !e"a%e kedi"oe qakoe( #a$esa" ne .a,e "e
%endime%e $)+qesoe "e q+"e"ae%e( e")*.
/Udheesa me "e $a"shme si#as !i.ee,es se #a$esa%e
/Udheesa #e #a$ese si#as !i.e,es se kusimi".
-)6n'tr%mentet e pa"e'ave pa para te "at'!me$ (% !y#ne &
/Udheesa e #e$)i"hshme #e .a")e 'n)ihe" me emin 9hiim( dhe a)o #edoe" #e
.a")en e m)e"e%e n$a n)e !!o$ai ne ")e"een( dhe k)o udheese #edoe" #e "e $)i"ha
#a$esa"( "e "e 1i!a" ini1ia"i%a #e k+e)en e o.!i$ime%e )edh n$a de.i"oi*.
/Udheesa e %eqan"e #e .a")e '#edoe" ku de.i"oi udheon S6QP qe "i .a"e
m)e"e" n$a !!o$aia e "i)( ne !!o$ai "e #esoni ")e"e dhe ku a"i) i ne%o)i"e" n)e ko#)e #e "e
deshmua se esh"e k+e .a")a e m)e"e%e*.
/Udheesa #e #e!!o$ai")e '!eshohe" ne as"e" ku ne%o)i"e" "e .ehe" e$)is"imi edhe
ne de.i edhe ne kedi "e !!o$aise se ne)e)"e "e S6QP*(
/Udheesa #e ake"im '#edoe" ne as"e" ku udhedhenesi( i )e# udhe S6QP( qe
ne do.i "e #esoni" ")e"e( "i .a" m)e"e" ne do.i "e !!o$aise se "i).
/Udheesa e %eqan"e #e #a$imin e o.!i$ime%e '#edoe" #e #a$esa" #a #aa "e
$a"shme ne mes "e #esona%e )uidik ne afa" #e) 1< di"esh*.
/Qeku #e!!o$ai"es '#edoe" #e si$uimin e #a$esa%e dhe #e #ea$esa" ne mes "e
#esona%e )uidike( ne "e duhe" "e shenohe" se qka #a$uhe" me a"e qek*.
3)6n'tr%mentet 'pecifi(e te pa"e'ave &
Ke"o ins"umen"e mund "e #edoen si#as ne%o)es #e #a$esa ne "e $a"shme( #a$esa #a
#aa "e $a"shme ose #e #e!!o$ai")e" e #a$esa%e #a #aa "e $a"shme. Ke"u h+)ne&
/Le"a kedi"oe qakoe '
ARHAHO
provimet.weebly.com
049 373 681