MACTAN SHRINE at MAGELLAN SHRINE

Marso 17, 1521-Cebu

Dumatin si !er"inan" Mae##an sa is#a n Homon$on , Le%te
nata%o n &rus 'Mae##an Cross( na simbo#o n )RISTI*ANISM+ sa
,i#i-inas.
LIMASA/A
"ito "inaos an unan misa -a"atin n Es-an%o# sa bansa
La-u-La-u
na&i-a#aban &a% Mae##an u-an "i masa&o- an bansa.Tinaurian unan
ba%ani n ,i#i-inas
DA,ITAN
0AM1+ANGA- H2L*+ 1342
Dito i-inata-on sn ma es-an%o# si Dr. 5ose Ri6a# "a$i# natu&#asan ni#a an
-a#aban nito sa -amamaitan n -ro-aan"a.
Dito n%a naami an $usa% sa -anaamot, na-ata%o s%a n -aara#a, os-ita#
at tinuruan n%a an ma masasa&a sDa-itan
!+RT SANTIAG+
Itramuros, Mani#a
Dito -ina&u#on n Es-an%o# si Dr. 5ose Ri6a#
RI0AL ,AR) + L2NETA
,E1RER+ 17,1372- MANILA
Dito binita% an tat#on -arin ma&aba%an na G+M12R0A
Dito rin binari# si Dr. 5ose Ri6a# noon Dis%embre 78,1349
1AG2M1A*AN
ta:a sa Luneta o Ri6a# ,ar& noon
G+M12R0A
7 ,arin Ma&aba%an
,a"re Mariano Gome6
,a"re 5ose 1uro6
,a"re 5a;into 0amora
N+LI ME TANGERE AT EL !ILI12STERISM+
2 a&#at na sinu#at ni Ri6a# u-an i-aa#am an &a#u-itan n ma
1IA) NA 1AT+
N+1*EM1RE 1347
Dito #i$im na nasama sama an ma &ati-unero sa -amumuno ni Hen.
Emi##io Auina#"o u-an ma-a$i:a#a% an ,ILI,INAS sa &a$arian n
Es-an%o#.
SIM1AHAN NG 1ARAS+IN
MAL+L+S 12LACAN
SET*EM1RE 15, 1343- itinata an )onreso n Ma#o#os. Dito rin binuo an
Sa#ian 1atas n Ma#o#os noon Set%embre 24, 1343- Enero 21, 1344
DAM1ANA NG )AGITINGAN
1ATAAN- A1RIL 4,14<2
tan"a n ma ba%anin #umaban sa ma $a-ones na na&arasan n
utom at &amata%an noon Deat$ Mar;$
DEATH MARCH
,a#a&a" n ma bi$a na ,i#i-ino at Ameri&ano mu#a 1ataan
$anan ,am-ana noon -anana&o- n ma Ha-on sa 1ansan
,i#i-inas
C+RREGID+R
"ito umuron an m Ameri&ano at -i#i-ino na #u%maban sa Ha-on
-ra mabanta%an ni#a an -a-untan #oo& n Ma%ni#a
Sumu&o si#a sa ma $a-on noon Ma%o 9, 14<2
LE*TE LANDING MEM+RIAL
,a#o Le%te- tan"a n -a"atin ni Henera# Dou#as Ma;Art$ur sa
bansa noon 14<< u-an tu#unan an ma -i#i-ino na ma&a#a%a sa
-anana&o- n ma Ha-ones.
EDSA SHRINE
,ebrero 22-25,1439 - E"sa =ue6on Cit%
"ito inuunita an -aaa&#as n ma -i#i-ino #aban sa "i&ta"uran si
,resi"ente !er"inan" Mar;os "a$i# sa -a" "e&#ara n%a n MARTIAL
LA/ ' 1atas Mi#itar(.
)a&aiba an #abanan ito "a$i# ma-a%a-a at :a#an "umana& na "uo
sa #abanan ito.
1a&it ma$a#aan A#aaan an ma #uar na ito>
Da$i# ito an ma #uar na na-a-aa#a#a sa atin &un aano &ata-an
at -aano -ina#aban n atin ma ba%ani an &a#a%aan n atin bansa.
1 Unang Kasaysayan
2 Pamumuno ng Espanya (15211898)
o 2.1 Ang Pagtuklas ng Pilipinas
2.1.1 Ang Buhay ni Magllan
2.1.2 Mga Unang Eksp!isyon sa Pilipinas
o 2.2 Kolonya ng Espanya
o 2." Pag#agsak ng pamumuno ng Espanya
" Panahong kolonyal ng Am$ikano (189819%&)
o ".1 'igmaang Pilipino(Am$ikano
o ".2 Kolonya ng Esta!os Uni!os
o "." Panahon ng Komon)lt
o ".% *kala)ang 'igmaang Pan!aig!ig at ang pagsakop ng mga +apon
% Malayang Pilipinas at ang *katlong ,pu#lika (19%&19-2)
o %.1 Pamamamahala ni Manul ,o.as (19%&19%8)
o %.2 Pamamamahala ni Elpi!io /ui$ino (19%8195")
o %." Pamamamahala ni ,amon Magsaysay (195"195-)
o %.% Pamamamahala ni 0a$los 1a$2ia (195-19&1)
o %.5 Pamamamahala ni 'ios!a!o Ma2apagal (19&119&5)
5 Pamumuno ni 3$!inan! Ma$2os( (19&5198&)
o 5.1 Batas Milita$
o 5.2 *kaapat na ,pu#lika
& *kalimang ,pu#lika (198&(kasalukuyan)
o &.1 Pamamamahala ni 0o$a4on A5uino (198&1992)
o &.2 Pamamamahala ni 3i!l 6. ,amos (19921998)
o &." Pamamamahala ni 7osph Est$a!a (19982881)
o &.% Pamamamahala ni 1lo$ia Ma2apagal(A$$oyo (28812818)
- Mga sanggunian
8 Mga ka)ing panla#as
Ang Pilipinas ay unang natuklas ni Ferdinand Magellan (pangalang spanyol9 Fernando Magallanes:
pangalang po$tugs9Ferno Magalhnes) noong ika(1- ng Ma$so 1521.
Mga Unang Ekspedisyon sa Pilipinas[baguhin]
Estat)a ni ;apu(;apu na nakatayo sa luga$ kung saan napatay !a) si Magallans noong 1521.
Unang naka$ating ang mga Eu$opo sa Pilipinas sa pag!ating ng .p!isyon ng mga Espa<ol na pinamunuan ng Po$tugs na
si3$!inan! Magllan noong 1& Ma$so 1521. Pumalaot si Magallans sa pulo ng 0#u= inangkin ito pa$a sa Espanya= at #inigyan ito
ng pangalan na Islas de San Lazaro.
>"?
Magili) siyang nakipag(ugnayan sa ilang mga lokal na !atu. @ag!aos pa sila ng t$a!isyonal na san!ugo kung saan pinalala#as ang
!ugo sa #$aso= inihahalo sa tu#ig o alak at iniinom nilang magkasama. Aa ganitong pa$aan= ang !ugo ng kasama niya ay nasa
kanyang mga ugat na ginaga)a silang Bmagkapati! sa !ugoB= isang sag$a!o at hin!i p)!ng ipa)alang(#isa na kasun!uan.
@akum#insi pa ni Magllan na magingK$istiyano.
>"?
@aga)a niya itong ga)in kay +uma#on ng 0#u !ahil sa K$istiyanismo=
ginagalang ng mga #ata ang mga matatan!a. *to ang nag(nganyo sa kon#$siyon !ahil noong panahong iyon ay hin!i iginagalang
ng mga #ata ang matatan!a !ahil )ala na silang magaga)ang ma#uti sa t$i#u. Ang mga ka#ataan ang nag(uutos sa mga matan!a.
@agpakita ito ng isang mahalagang pangyaya$i sa kasaysayan ng Pilipinas. @ag)agi si Magallans la#an kay +uma#on sa
pamamagitan ng pag!a!ala ng #agong kultu$a na nagpapahalaga sa !igni!a! ng tao.
@gunit= napatay si 3$!inan! Magllan ng pangkat ni ;apu(;apu= na tumutol sa pamamahala ng Espanya. +inamon ni Magllan si
;apu(;apu sa isang la#anan= upang ipakita kung paano luma#an ang mga Eu$opo. May tatlong !ahilan kung #akit natalo si
Magllan la#an kay ;apu(;apu9 (1) +in!i siya nagpa!ala ng tauhan upang su$iin ang luga$= (2) #inalaan niya ang kala#an na aatak
siya at (") pumayag siyang mas ma$aming t$i#o ang luma#an sa kanyang mga tauhan.
Aa mga sumuno! na !ka!a= i#a pang mga ksp!isyon ang ipina!ala ng Espanya sa Pilipinas. @oong 15%"= pinamunuan ni ,uy
;Cp4 ! 6illalo#os ang isang ksp!isyon patungo sa mga pulo at pinagalang Las Islas Felipinas (mula sa pangalan ni 3lip ** ng
Espanya) ang mga pulo ng Aama$ at ;yt. +in!i nagtagal= i#inigay ang pangalang ito sa #uong a$kiplago.
Kolonya ng Espanya>#aguhin?
Ang p$manntng panini$ahan ay naitatag lamang noong 15&5 nang maka$ating ang ksp!isyon na pinamunuan
ni Migul ;op4 ! ;ga4pi sa 0#u mula sa M.i2o. Ang pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit
na malayang pamayanan na )alang alam sa pamahalaang snt$alisa!o.
>%?
Matapos ang anim na taon= nang matalo
ang isang Muslim na !atu= itinatag ni ;ga4pi ang isang ka#is$a sa Maynila= na nag#igay ng pangunahing !aungan
sa ;ook ng Maynila= isang malaking populasyon at malapit sa mga kapatagan ng 1itnang ;u4on.
>5?
@aging snt$o ng
pamahalaang kolonyal ang Maynila= pati na $in ang akti#i!a! na pang(milita$= pan$lihiyon at
pangkalakalan (commercial).
@aglayag ang mga #antog na galyon sa pagitan ng Maynila at A2apul2o= M.i2o. 'inala nila ang pilak at ilang
mahahalagang mtal mula sa Bagong Mun!o sa Maynila upang #umili ng mga pampalasa mula sa Molu22as at
ang po$slana= ivory= lacquerware at s!a mula sa Dsina at Dimog(silangang Asya. BagamaEt ginamit ang mga ito sa
M.i2o= ka$amihan sa mga kalakal ang !inala sa Espanya= upang ipag#ili sa Eu$opa.
Ang Pilipinas ay naging lala)igan ng @uFa Espanya hanggang 1821= nang makamit ng M.i2o ang kalayaan.
>&?
Ang pananakop sa kapuluaan ay nagtagumpay na )alang pakikipagla#an (mali#an sa mga Muslim).
>5?
@aging
p$o#lma ng mga Kastila ang pakikipagla#an ng mga Muslim saMin!anao at Aulu. Bilang sagot sa pag(atak ng mga
Espanyol sa mga Muslim at kanilang mga kakampi= sinalakay nila ang mga luga$ sa ;u4on at Bisayas na nasa ilalim
ng pamamahala ng Espanyol. @aglunsa! ang mga Kastila ng mga kampanya la#an sa mga Muslim= ngunit )ala
itong naging tiyak na $sulta hanggang sa gitna ng ika(19 siglo.
Magkaugnay ang Aim#ahan at Esta!o noong panahon ng Kastila. @aging $sponsi#ili!a! ng sta!o ang mga
sta#lishimntong pan$lihiyon.
>5?
*sa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng Pilipinas ay ang
pag#i#inyag ng mga t$i#u sa K$istiyanismo. Ang pagpapalit ng $lihiyon ay naganap !ahil sa ka)alan ng i#ang
maayos na $lihiyon= mali#an sa *slam= na laganap sa Dimog. Ang mga s$monya ng sim#ahan ay naging #antog=
na naging !ahilan upang mapasama ang i#aEt i#ang pista sa t$a!isyongPilipino.
>5?
Gata)at ng @uFa Espanya.
@aging sanhi nito ang pag!ami ng mga Katoliko sa #ansa= na tinutulan ng mga Muslim sa Min!anao at mga t$i#u sa
+ilagang ;u4on (tula! ng mga *Hugao ng Ko$!ily$a) at ang mga Mangyan ng Min!o$o.
>5?
Ang mga Kastila ay nagtayo ng t$a!isyonal na o$ganisasyon ng #a$angay sa pamamagitan ng mga pinunong lokal sa
ma#a#ang antas ng pamamahala. Ang istilong ito na !i(!i$ktang pamamahala ang nag!ulot ng pag#u#uo ng
mataas na antas ng mga Pilipino na tinata)ag naprincipalia= na naging mayaman= mataas ang $spto at i#a pang
mga p$ihi#lyo. *to ay nagpakita ng isang sistmang oliga$kiya sa lokal na pamamahala. *lan sa mga pag#a#ago sa
ilalim ng pamamahala ng Espanya ang pagpapalit ng i!ya ng pagmamay(a$i ng lupa sa konspto ng p$i#a!ong
pagmamay(a$i at ang pag#i#igay ng titulo sa mga kasapi ng principalia.
>5?
+in!i kumita ang Espanya sa Pilipinas #ilang isang kolonya= at malapit nang mau#os ang salapi ng pamahalaan !ahil
sa !igmaan la#an sa mga 'ut2h at sa pakikipag(la#an sa mga Muslim.
>5?
Ang kita ng pamahalaang kolonyal ay
nanggaling sa kalakalang galyon.
>5
Digmaang Pilipino-Amerikano>#aguhin?
Pangunahing artiulo! "igmaang Pilipino#$meriano
Aumikla# ang 'igmaang Pilipino(Am$ikano noong P#$$o= 1899= matapos patayin ng !ala)ang Am$ikanong
sun!alo ang tatlong Pilipinong sun!alo sa Aan 7uan.
>12?
@aging mas magastos at mas ma$ami ang namatay sa
!igmaang ito kaysa sa 'igmaang Espanyol(Am$ikano.
>%?
+umigit(kumulang 12&=888 Am$ikanong sun!alo ang
luma#an sa !igmaanI %=2"% Am$ikano ang namatay= pati na $in ang 1&=888 Pilipinong sun!alo na naging kasali
sa isang pam#ansang g$ilyang kampanya na )alang tiyak na #ilang ng mga kasapi.
>12?
Aa pagitan ng 258=888
at 1=888=888 si#ilyan ang namatay !ahil sa kagutuman at sakit. Pinahi$apan nila ang isaEt isa.
>12?
Ang kakulangan ng mga san!ata ang naging sanhi ng pagkatalo ng mga Pilipinong sun!alo la#an sa mga
Am$ikano sa mga pangunahing la#anan ngunit ang mga Pilipino ay nag)agi sa mga la#anang g$ilya.
>12?
Ang Malolos= na ka#is$a ng pamahalaang $#olusyona$yo= ay nakuha ng mga Am$ikano noong "1 Ma$so
1899 ngunit nakatakas si Aguinal!o at ang kanyang pamahalaan at nilipat ang ka#is$a sa Aan *si!$o= @uFa
E2iJa. Ai Antonio ;una= ang pinakamagaling na kuman!$ ni Aguinal!o= ay pinatay noong+unyo. 'ahil sa
pagkamatay ni ;una at ang tuloy(tuloy na pagkatalo ng kanyang mga sun!alo sa mga la#anan sa +ilagang
;u4on= pinalitan ng !i(snt$alisa!ong mga huk#ong g$ilya sa #a)at sonang milita$ ang $gula$ na huk#o
noong @o#ym#$ 1899. Ang mga si#ilyan= na naiipit sa pagitan ng mga Am$ikano at mga $#l!= ay
naghi$ap.
>12?
@a!akip si Aguinal!o sa Palanan= *sa#la noong 2" Ma$so 1981 at !inala sa Maynila. @anumpa siya ng
katapatan sa Esta!os Uni!os at nag(utos na sumuko ang kanyang mga kasama= na naging hu!yat ng
katapusan ng !igmaan.
>12?
@gunit nagpatuloy pa $in ang mga la#anan sa ilang mga #ahagi ng Pilipinas= lalo na
sa Min!anao= hanggang noong 191".
>1"?
PANAONG KOMONWELT @oong 19""= ipinasa ng Kong$so ng Esta!os Uni!os ang Batas +a$(+a)s(0utting #ilang ang
Batas ng Kalayaan ng Pilipinas kahit ito ay tinutulan ni Pangulong +$#$t +ooF$.
>1&?
Kahit ang #atas na ito ay #inuo
sa tulong ng isang komisyon mula sa Pilipinas= tinutulan ito ngPangulo ng Ana!o= si Manul ;. /u4on= !ahil sa
p$o#isyon nitong manatili ang kont$ol ng Esta!os Uni!os sa mga #as milita$ sa #ansa. Aa ilalim ng kanyang
implu)nsiya= tinutulan ito ng lhislatu$a ng Pilipinas.
>1-?
@oong sumuno! na taon= isang #agong #atas na tina)ag
na Batas Dy!ings(M2'uHHi ay ipinasa ng lhislatu$a. *sinaa! sa #atas na ito ang pagtatatag ng Komon)lt ng
Pilipinas na may 18(taong mapayapang t$ansisyon patungo sa kasa$inlan. Magkaka$oon ang komon)lt ng
sa$iling saligang(#atas at magiging responsibilidad ang pamamahala sa bansa, ngunit ang ugnayang panlabas
ay responsibilidad ng Estados Unidos, at ilang mga batas ay kailangan aprubahan ng pangulo ng Estados
Unidos.
>1-?
Manul /u4on= Pangulong ng Pilipinas mula 19"5 hanggang 19%%.
*sang konstitusyon ang #inuo noong 19"% na pinagti#ay sa isang pl#isito noong sumuno! na taon. @oong 1% Mayo
19"5= isang halalan ang ginanap upang punan ang #agong tatag na posisyon ng Pangulo ng Komon)lt na
napanalunan ni Manul ;. /u4on ng Pa$ti!o @a2ionalista= at itinatag ang isang Pilipinong pamahalaan na i#inas sa
mga p$insipyo ng Konstitusyon ng Esta!os Uni!os. Ang komon)lt ay itinatag noong 19"5= na may$oong malakas na
sangay na tagapagpaganap= iisang sangay ng kapulungan= ang %ational $ssem&ly at angKataas(taasang +ukuman
ng Pilipinas na #inu#uo ng mga Pilipino sa unang pagkakataon mula noong 1981. @oong panahon ng Komon)lt=
nagpa!ala ang Pilipinas ng isang halal na 'esident (ommissioner sa Ma#a#ang Kapulungan ng Esta!os
Uni!os (tula! ng ginaga)a ng Pu$to ,i2o ngayon).
@aging a!hikain ng #agong pamahalaan ang pagtatatag ng #atayan ng tanggulang pam#ansa= mas malakas na
kont$ol sa konomiya= mga $po$ma sa !ukasyon= pagpapa#uti sa t$anspo$tasyon= ang kolonisasyon ng pulo ng
Min!anao at ang p$omosyon ng lokal na ka#is$a at in!ust$iyalisasyon. @gunit hina$ap ng komon)lt ang p$o#lma
sa ag$ikultu$a= ang !i(tiyak na sit)asyong !iplomatiko at milita$ sa Dimog(Ailangan Asya= at hin!i mali)anag na l#l
ng komitmnt ng Esta!os Uni!os sa panghinaha$ap na ,pu#lika ng Pilipinas. Binago ang konstitusyon noong
19"919%8 upang i#alik ang kong$song may !ala)ang kapulungan at ang pagpapahintulot ng pagtak#o muli ni
Pangulong /u4on= na nagka$oon lamang ng isang anim na taong t$mino.
1. Palo Leyte- tanda ng pagdating ni Heneral Douglas MaArt!ur sa "ansa noong 1#$$
upang tulungan ang %ga pilipino na %a&alaya sa panana&op ng %ga Hapones.
'. (ATAAN- A()*L #+1#$'
tanda ng %ga "ayaning lu%a"an sa %ga !apones na na&arasan ng guto% at
&a%atayan noon Deat! Mar!
,. ta-ag sa Luneta o )i.al Par& noon
$. /AM(OANGA- H0L1O 12#'
Dito ipinatapon sn %ga espanyol si Dr. 3ose )i.al da!il natu&lasan nila ang pagla"an nito
sa pa%a%agitan ng propaganda.
Dito nya naga%i ang !usay sa panggaga%ot+ nagpatayo sya ng paarala+ ospital at
tinuruan nya ang %ga %agsasa&a sDapitan
4. Pe"rero ''-'4+1#25 - Edsa 6ue.on 7ity
dito ginugunita ang pagaa&las ng %ga pilipino la"an sa di&tadurang si Presidente
8erdinand Maros da!il sa pad de&lara nya ng MA)T*AL LAW 9 (atas Militar:.
Ka&ai"a ang la"anang ito da!il %apayapa at -alang du%ana& na dugo sa la"anang ito.
5. Marso 1;+ 14'1-7e"u
Du%ating si 8erdinand Magellan sa isla ng Ho%on!on + Leyte
nagtayo ng &rus 9Magellan 7ross: na si%"olo ng K)*<T*1AN*<MO sa Pilipinas.
5 Multiple !oie =uestions
1. NO(1EM()E 12#;
Dito li!i% na nagsa%a sa%a ang %ga &atipunero sa pa%u%uno ni Hen. E%illio
Aguinaldo upang %apag!i-alay ang P*L*P*NA< sa &a!arian ng Espanyol.
a. 8O)T <ANT*AGO
". (AG0M(A1AN
. L*MA<AWA
d. (*AK NA (ATO
'. *tra%uros+ Manila
Dito pina&ulong ng Espanyol si Dr. 3ose )i.al
a. 8O)T <ANT*AGO
". ED<A <H)*NE
. (*AK NA (ATO
d. L*MA<AWA
'. MALOLO< (0LA7AN
<ET1EM()E 14+ 12#2- itinatag ang Kongreso ng Malolos. Dito rin "inuo ang <aligang (atas ng
Malolos noong <etye%"re '#+ 12#2- Enero '1+ 12##
a. DAM(ANA NG KAG*T*NGAN
". <*M(AHAN NG (A)A<O*N
. (AG0M(A1AN
d. (*AK NA (ATO
'. PE()E)O 1;+12;'- MAN*LA
Dito "initay ang tatlong paring %a&a"ayan na GOM(0)/A
Dito rin "inaril si Dr. 3ose )i.al noong Disye%"re ,>+12#5
a. ED<A <H)*NE
". )*/AL PA)K O L0NETA
. L*MA<AWA
d. (*AK NA (ATO
'. Da!il ito ang %ga lugar na
nagpapaalala sa atin &ung gaano &atapang at paano pinagla"an ng ating %ga "ayani ang
&alayaan ng ating "ansa.
a. MA7TAN <H)*NE at MAGELLAN <H)*NE
". Paano &a %agiging %unting "ayani ng ating "ansa?
. DAM(ANA NG KAG*T*NGAN
d. (a&it %a!alagang Alagaan ang %ga lugar na ito?
'. dito u%urong ang %g A%eri&ano at
pilipino na luy%a"an sa Hapon pra %a"antayan nila ang papuntang loo& ng Maynila
<u%u&o sila sa %ga !apon noong Mayo 5+ 1#$'
a. 8O)T <ANT*AGO
". 7O))EG*DO)
. DAP*TAN
d. GOM(0)/A
5 True@8alse =uestions
1. NOL* ME TANGE)E AT EL 8*L*(0<TE)*<MO A Marso 1;+ 14'1-7e"u
Du%ating si 8erdinand Magellan sa isla ng Ho%on!on + Leyte
nagtayo ng &rus 9Magellan 7ross: na si%"olo ng K)*<T*1AN*<MO sa Pilipinas.
True 8alse
'. GOM(0)/A A , Paring Ma&a"ayan
Padre Mariano Go%e.
Padre 3ose (urgo.
Padre 3ainto /a%ora
True 8alse
,. DEATH MA)7H A /AM(OANGA- H0L1O 12#'
Dito ipinatapon sn %ga espanyol si Dr. 3ose )i.al da!il natu&lasan nila ang pagla"an nito sa pa%a%agitan ng
propaganda.
Dito nya naga%i ang !usay sa panggaga%ot+ nagpatayo sya ng paarala+ ospital at tinuruan nya ang %ga
%agsasa&a sDapitan
True 8alse
$. L*MA<AWA A dito dinaos ang unang %isa pagdating ng Espanyol sa "ansa
True 8alse
Malayang Pilipinas at ang Ikatlong Republika (19461972)[baguhin]
Pangunahing artiulo! )asaysayan ng Pilipinas (*+,-.*+/0)
Pamamamahala ni Manuel o!as "#$%&'#$%()[baguhin]
@agka$oon ng halalan noong 19%&= na nagluklok kay Manul ,o.as #ilang unang pangulo ng
malayang Pilipinas. *#inalik ng Esta!os Uni!os ang so#$anyang Pilipinas noong % +ulyo 19%&.
>%?
@gunit ang konomiya ng Pilipinas ay nanatiling umaasa sa konomiya ng Esta!os Uni!os= ayon
kay Paul M2@utt= isang mataas na komisyon$ ng Esta!os Uni!os.
>2"?
Ang Philippine 1rade $ct= na
ipinagti#ay #ilang isang kon!isyon upang makatanggap ng p$ang gagamitin sa $ha#ilitasyon mula
sa !igmaan ang Pilipinas mula sa Esta!os Uni!os=
>2%?
ay lalong nagpalala sa $lasyon ng !ala)ang
#ansa sa p$o#isyon itong itali ang konomiya ng !ala)ang #ansa. *sang kasun!uan na milita$ ang
nilag!aan noong 19%- na nagtak!a sa Esta!os Uni!os ng 99(taong pag(uupa sa mga piling #as
milita$ sa #ansa (#ina)asan ito ng 25 taon noong 19&-).
Pamamamahala ni Elpidio *uirino "#$%('#$+,)[baguhin]
Elpi!io /ui$ino= Pangulong ng Pilipinas mula 19%8 hanggang 195".
Pinata)a! ng a!minist$asyon ni ,o.as ang mga taong nakipagtulungan sa mga +apons noong
*kala)ang 'igmaang Pan!aig!ig= mali#an sa mga taong guma)a ng mga ma$ahas na k$imn.
@amatay si ,o.as !ahil sa atak sa puso at tu#$2olosis noong A#$il 19%8= at humalili ang
pangala)ang pangulo= siElpi!io /ui$ino= sa posisyon ng p$si!nt. Dumak#o siya sa pagkapangulo
noong 19%9. @atalo ni /ui$ino si 7os P. ;au$l at nakamit niya ang apat na taong t$mino. *ni)an ng
*kala)ang 'igmaang Pan!aig!ig ang Pilipinas na si$a(si$a at na)alan ng mo$al. Ang muling
pag#angon ng #ansa ay naguluhan !ahil sa mga akti#i!a! ng mga g$ilyang +uk#alahap (B+uksB) na
naging kala#an ng #agong pamahalaan ng Pilipinas. Ang mga panukala ng pamahalaan sa mga +uk
ay pa$hong naging pang(ngosasyon at pang(sup$syon. Ang Kalihim ng Danggulang Pam#ansa=
si ,amon Magsaysay ay nagsimula ng kampanya upang matalo ang mga $#l! sa pamamagitan
ng milita$ at pa$a makuha na $in ang supo$ta ng pamahalaan mula sa mga mamamayan. Unti(unting
kumunti ang kampanya ng mga +uk noong !ka!a 1958Es= at tuluyang nag)akas ito sa )alang
kun!isyon na pagsuko ni ;uis Da$u2= pinuno ng mga +uk noong Mayo195%.
Pamamamahala ni amon Magsaysay "#$+,'#$+-)[baguhin]
,amon Magsaysay= Pangulong ng Pilipinas mula 195" hanggang 195-.
Aupo$ta!o ng Esta!os Uni!os= nahalal si Magsaysay sa pagkapangulo noong 195" !ahil sa
popula$i!a! niya sa mga tao. *pinangako niya ang $po$ma sa konomiya= at napaunla! niya
ang $po$ma sa lupa sa pamamagitan ng pagtaguyo! sa paglipat ng ti$ahan ng mga mahihi$ap na
tao sa Katolikong hilaga patungo sa mga t$a!isyonal na mga luga$ ng mga Muslim. Kahit nakatulong
ito sa pag#a#a)as ng populasyon sa +ilaga= tumaas ang tnsiyong pan$lihiyon.
>25?
@gunit naging
popula$ pa $in siya sa mga mamamayan= at ang kanyang pagkamatay sa pag#agsak ng kanyang
$oplano noong Ma$so 195- ay nag!ulot ng kalungkutan sa ma$aming mga Pilipino.
Pamamamahala ni .arlos /ar0ia "#$+-'#$&#)[baguhin]
0a$los 1a$2ia= Pangulong ng Pilipinas mula 195- hanggang 19&1.
+umalili si 0a$los P. 1a$2ia sa posisyon ng pangulo matapos ang pagkamatay ni Magsaysay= at
nahalal $in siya sa apat na taong t$mino noong @o#ym#$ ng taon !ing iyon. *pinatupa! niya ang
pataka$ang BPilipino MunaB= na nag#i#igay ng pagkakataon sa mga Pilipino na malinang ang
konomiya ng #ansa.
>2&?
@akipag(ugnayan si 1a$2ia sa Esta!os Uni!os ukol sa pagsasauli ang mga
Am$ikanong #as milita$ sa Pilipinas. @gunit na)ala ang popula$i!a! ng kanyang a!minist$asyon
!ahil sa mga isyu ng ku$apsiyon sa mga sumuno! na taon.
>2-?
Pamamamahala ni Diosdado Ma0apagal "#$&#'#$&+)[baguhin]
'ios!a!o Ma2apagal= Pangulong ng Pilipinas mula 19&1 hanggang 19&5.
@ahalal si 'ios!a!o Ma2apagal sa pagkapangulo noong halalan ng 19&1. Ang panukalang #anyaga
ni Ma2apagal ay humingi ng mas malapit na $lasyon sa mga kalapit na mga #ansa= pa$tikula$ na
ang Malaya (ngayoEy Malaysia) at *n!onsia.
>25?
Ang pakikipag(ngosasyon niya sa Esta!os Uni!os
ukol sa mga ka$apatan sa mga #as milita$ ay nag!ulot ng ngati#ong !am!amin sa mga
Am$ikano.
>25?
Binago niya ang A$a) ng Kalayaan mula sa +ulyo % na pinalitan ng +unyo 12= upang
gunitain ang a$a) na i!inkla$a ni Emilio Aguinal!o ang kalayaan ng #ansa mula sa Espanya noong
1898.
Aa panahon ng panunungkulan ni Pangulong 'ios!a!o Ma2apagal nagpatuloy sa pagtaas ang
halaga ng #ilihin= ngunit naisaga)a niyang kahit paanoEy mapanatili ang ma#a#ang halaga
ng #igas at mais. 1ayunpamaEy ang pagpupuslit ng mga kalakal na ipinag#a#aya! sa a!)anaEy
laganap pa $in tula! ng !ati. Ai Ma2apagal sa kanyang sa$iliEy isang taong matapat= ngunit
ipinapalagy ng mga taong siyaEy mahina at hin!i na#a#agay sa kanyang tungkulin= o kayaEy
kinukunsinti niya ang kati)alian at kasamaang ginaga)a ng mga taong malapit sa kanya o may lakas
sa kanyang tanggapan.
Dangi sa pampalagiang suli$anin na pangka#uhayan at pampamahalaan ang lumigalig sa kanyang
pangasi)aan.
Pamumuno ni Ferinan Mar!os" (196#19$6)[baguhin]
3$!inan! Ma$2os= pangulo ng Pilipinas mula 19&5 hanggang 198&.
Ang isa pang su#yang sa panig ni Ma2apagal ay ang Pangulo ng Ana!o na si 3$!inan! Ma$2os=
isang kap)a ;i#$al. Ainasa#ing upang matamo ang pagtulong ni Ma$2os sa halalan noong 19&1=
lihim na nakipagkasun!o si Ma2apagal kay Ma$2os na hin!i siya tatak#ong muli pa$a sa $lksiyon
sa halalan ng taong 19&5. @gunit ha#ang lumalapit ang halalan ng taong 19&5= napatunayang
masugit si Ma2apagal sa pagkan!i!ato.
Aa pagka#igo ng pag(asa ni Ma$2os sa pagiging kan!i!ato ng Pa$ti!o ;i#$al sa pagkapangulo= at sa
!ahilang naanyayahang sumama sa Pa$ti!o @a2ionalista at samantalahin ang pagkakataon sa
Kum#nsiyon ng mga @a2ionalistaEy ini)an niya ang Pa$ti!o ;i#$al at sumapi sa @a2ionalista.
@ag)agi si Ma$2os sa Kum#nsiyon at naging opisyal na kan!i!ato sa pagka(Pangulo.
Aa una niyang t$mino= naglunsa! si Ma$2os ng i#aEt i#ang mga p$oykto at nagtaas ng kolksiyon
ng #u)is na nakatulong sa pag(unla! ng #ansa noong !ka!a E-8. 'ahil $in sa pag(utang niya at sa
tulong pang(konomiya na nanggaling sa Esta!os Uni!os= mas ma$aming mga !aan ang naitayo ng
kanyang a!minist$asyon kaysa sa lahat ng !aan na naitayo ng mga nakalipas na pangulo at mas
ma$aming mga paa$alan kaysa sa nakalipas na a!minist$asyon.
>28?
@ahalal muli si Ma$2os #ilang
pangulo noong 19&9= na naging unang pangulo ng malayang Pilipinas na natamo ang ikala)ang
t$mino.
+ina$angan ng mga kala#an ni Ma$2os ang kinailangang lhislasyon pa$a maisakatupa$an ang
kanyang mga plano. 'ahil !ito= na)ala ang positi#ong !am!amin sa kanyang ikala)ang t$mino at
#umagal ang pag(unla! ng ka#uhayan.
>29?
'umami ang k$imn at pagsu)ay ng mga si#ilyan sa
#atas. Binuo ng Pa$ti!o Komunista ng Pilipinas ang Bagong +uk#ong Bayan. @agpatuloy ang
pakikipagla#an ng Moro Islamic Li&eration Front pa$a sa kalayaan ng Min!anao. Ang isang pagsa#og
sa pagtitipon ng Pa$ti!o ;i#$al kung saan i!inkla$a ang kanilang kan!i!ato pa$a sa Ana!o noong
21 Agosto 19-1 ang nag!ulot ng pagsuspin! ni Ma$2os sa writ o2 ha&eas corpus= na i#inalik niya
noong 11 En$o 19-2 matapos ang mga p$otsta ng pu#liko.
1atas Militar[baguhin]
1ingnan din! 3stratehiya ng tensiyon4
2, 3etyembre #$-2 ( *pinahahayag ni Pangulong 3$!inan! Ma$2os ang Batas Milita$ sa isang pag#a#alita sa
himpapa)i!.
'ahil sa ka)alan ng $spto sa #atas at ang #anta ng $#lyon ng mga Komunista= i!inkla$a ni
Ma$2os ang #atas milita$noong 21 Atym#$ 19-2 sa #isa ng P$oklamasyon Blg. 1881.
Dinanggal ni Ma$2os ang kalayaan ng pamamahayag at i#a pang ka$apatan ng mga
mamamayan= ipinasa$a ang Kong$so at ang mga kompanya ng pamamahayag= at iniutos ang
pag(a$sto sa mga pinuno ng oposisyon at mga akti#i!a! ng mga militant= kasama na ang
kanyang pinakamalaking mga k$itiko= si Ana!o$ Bnigno A5uino= 7$.= Ana!o$ 7oFito Aalonga at
Ana!o$ 7os 'iokno.
>"8?
Ang !kla$asyon ng #atas milita$ ay tinanggap ng ka$amihan= !ahil sa
p$o#lmang panlipunang !ina$anas ng Pilipinas.
>"1?
Malaki ang #ina#a ng #ilang ng k$imn
matapos isakatupa$an ang cur2ew.
>"2?
Ma$aming mga kala#an sa politika ang napilitang umalis ng
#ansa.
*sang konstitusyonal na kum#nsiyon= na itinatag noong 19-8 upang palitan ang Aaligang(Batas
ng 19"5= ay nagpatuloy sa pag#uo ng #agong saligang(#atas matapos ang !kla$asyon ng #atas
milita$. @agka$oon ng #isa ang #agong konstitusyon noong 19-"= na #inago ang istilo ng
pamahalaan mula sa pampanguluhan na naging pa$lamnta$yo at nagpahintulot kay Ma$2os na
manatili siya sa kapangya$ihan matapos ang 19-".
Ayon kay Ma$2os= ang #atas milita$ ang simula nang pag#u#uo ng Bagong ;ipunan na i#inas
sa mga kahalagahang panlipunan at pampolitika.
>""?
;umakas ang konomiya noong !ka!a
19-8s= na nagka$oon ng so#$ang salapi pa$a sa #u!yt at pangangalakal. Dumaas
ang Ka#uuang Pam#ansang P$o!ukto mula sa 55 #ilyong piso noong 19-2 na naging 19"
#ilyong piso noong 1988. ;umaki ang kita ng pamahalaan sa tu$ismo. @gunit nakilahok si
Ma$2os= ang kanyang mga k$oni at ang kanyang may#ahay= si *ml!a ,omual!4(Ma$2os sa
pagga)a ng ku$apsiyon.
>"%?
Aa pamumuno ni @ailah *ng2o at 7oanna Baya#ao.
4kaapat na epublika[baguhin]
Upang palu#agin ang Aim#ahang Katolika #ago ang pag#isita ng Aanto Papa= si Papa 7uan
Pa#lo **=
>"5?
opisyal na ipinatigil ni Ma$2os ang #atas milita$ noong 1- En$o 1981. @gunit=
pinanatili niya ang kapangya$ihan ng pamahalaan sa paghuli at pagkulong. Ang ku$apsiyon at
ang kaguluhan sa lipunan ang naging sanhi ng pag#agal ng pag(unla! ng konomiya sa ilalim ni
Ma$2os= na humina ang kalusugan !ahil sa lupus.
Binoykot ng oposisyon ng halalan noong 1981= kung saan luma#an si Ma$2os at ang $ti$a!ong
hn$al na si AlJo Aantos.
>"8?
@analo si Ma$2os ng 1& milyong #oto= na pinahintulutan siyang
manungkulan ng anim na taon. @ahalal ang Kalihim ng Pananalapi= si 0sa$
6i$ata #ilang Punong Minist$o ng Batasang Pam#ansa.
@oong 198"= napatay ang pinuno ng oposisyon= si Bnigno A5uino= 7$. sa Pan!aig!igang
Palipa$an ng Maynila sa kanyang pag#alik sa Pilipinas matapos ang maha#ang panahon ng
pananatili sa i#ang #ansa. @ag!ulot ito ng pagtutol sa pamumuno ni Ma$2os at ang s$y ng
mga pangyaya$i= kasama ang pag(aalala ng Esta!os Uni!os= na nagsanhi ng halalan
noong P#$$o 198&.
>"&?
@agkaisa ang oposisyon sa #iyu!a ni A5uino= si 0o$a4on A5uino.
*!inkla$a ng Komisyon ng Elksiyon (0oml2)= ang opisyal na taga#ilang ng $sulta ng
halalan= ang pagkapanalo ni Ma$2os. @gunit malaki ang pagkakai#a nito sa #ilang ng@amH$l=
isang pinagkakati)alaang taga#antay ng halalan. Dinutulan ni 0o$a4on A5uino at ng kanyang
mga tagasupo$ta ang maling $sulta ng halalan. +in!i $in kinilala ng mga !ayuhang tagamasi!=
kasama ang !lgasyon ng Esta!os Uni!os= ang opisyal na $sulta.
>"&?
Bina)i ni +n. 3i!l
,amos at Kalihim ng Danggulang Pam#ansa= si 7uan Pon2 En$il= ang supo$ta nila kay Ma$2os.
@apatalsik si Ma$2os sa isang mapayapang !monst$asyon= tinata)ag na ,#olusyon sa E'AA
ng 198& at ang paghalili ni 0o$a4on A5uino#ilang pangulo noong 25 P#$$o 198&.
Ikalimang Republika (19$6"kasalukuyan)[baguhin]
Pamamamahala ni .ora5on A6uino "#$(&'#$$2)[baguhin]
0o$a4on 0oJuang2o(A5uino= Pangulong ng Pilipinas mula 198& hanggang 1992.
Bumuo kaaga! si 0o$a4on A5uino ng isang $#olusyona$yong pamahalaan pa$a maging no$mal
ang sit)asyon= na naging #atayan ang t$ansisyonal naFreedom (onstitution.
>"-?
*sang #agong
saligang(#atas ang ipinagti#ay noong P#$$o 198-.
>"8?
*pinag#a)al ng konstitusyong ito ang
pag!!kla$a ng #atas milita$y= pagtatatag ng mga nagsasa$iling $hiyon sa 0o$!ill$a at
sa Dimog Min!anao at ang pag#a#alik ng istilong pampanguluhan ng pamahalaan at ang
Kong$song may !ala)ang kapulungan.
>"9?
Umunla! ang #ansa sa pamamagitan ng pagtatatag
muli ng mga !mok$atikong institusyon at $spto sa mga mamamayan= ngunit naging mahina
ang pag#angon ng #ansa sa a!minist$asyong A5uino !ahil sa mga ku!ta ng mga !i(
apkta!ong mga kasapi ng milita$.
>%8?
Ang paglakas ng konomiya ay hina!langan ng s$y ng
mga kalami!a!= kasama na ang pagsa#og ng Bulkang Pinatu#o noong 1991 na nag!ulot ng
pagkamatay ng -88 katao at ang pagka)ala ng mga ti$ahan ng 288=888 na katao.
>%1?
@oong 1991= i#inasu$a ng Ana!o ang kasun!uang nagpapahintulot sa pananatili ng mga #as
milita$ ng Esta!os Uni!os sa loo# ng sampung taon. *sinauli ng mga Am$ikano sa pamahalaan
ang 0la$k Ai$ Bas sa Pampanga noong @o#ym#$ ng taong iyon= at ang Au#i2 Bay @aFal
Bas sa Kam#als noong'isym#$ 1992= na nagtapos sa halos isang siglo ng pamamalagi ng
milita$ ng Esta!os Uni!os sa Pilipinas.
@amatay si 0o$a4on A5uino noong 1 Agosto 2889 sa Makati m!i2al 2nt$ sa lungso! ng
makati sa ka!ahilanang 0olon 0an2$.
Pamamamahala ni 7idel 8. amos "#$$2'#$$()[baguhin]
3i!l ,amos= Pangulong ng Pilipinas mula 1992 hanggang 1998.
@oong 1992= nag)agi sa halalan ang Kalihim ng Danggulang Pam#ansa= si 3i!l ,amos= na
inn!o$so ni Pangulong A5uino= na may 2".&L lamang ng ka#uuang #oto sa pagitan ng pitong
kan!i!ato. Aa mga unang taon ng kanyang t$mino= i!inkla$a niya na mataas niyang p$ayo$i!a!
ang nasyonal na $konsilyasyon at guma)a siya ng koalisyon upang maka#angon sa mga
hi!)aan ng a!minist$asyong A5uino.
>"9?
1ina)a niyang lgal ang Pa$ti!ong Komunista at
nakipag(ngosasyon sa mga ito= sa mga $#l!ng Muslim at mga $#l!ng milita$ upang
kum#insihin sila na itigil ang kanilang mga kampanya la#an sa pamahalaan. @oong +unyo 199%=
nilag!aan niya ang amnstiyang nagpapata)a! sa mga $#l!ng pangkat= at mga Pilipinong
milita$ at mga pulis na kinasuhan ng k$imn ha#ang nakikipagla#an sa mga $#l!.
@oong Mktu#$ 1995= nilag!aan ng pamahalaan ang kasun!uang nagtatapos sa kaguluhang
$#l!. *sang kasun!uang pang(kapayapaan ang nilag!aan ng pamahalaan at ng Mo$o
@ational ;i#$ation 3$ont (M@;3)= isang pangkat ng mga $#l!ng naghahanga! na maging
malayang #ansa ang Min!anao= noong 199&= na nagtapos sa pakikipagla#an na nagtagal ng 2%
taon. @gunit ipinagpatuloy ng humi)alay na pangkat ng M@;3= ang Mo$o *slami2 ;i#$ation
3$ont ang pakikipagla#an. Ma$aming mga malalaking p$otsta ang kumont$a sa pagsisikap ng
mga taong sumupo$ta kay ,amos na susugan ang #atas upang magka$oon siya ng
pagkakataong tumak#o muli pa$a sa ikala)ang t$mino= na naging sanhi ng hin!i pagtak#o muli
ni ,amos sa halalan.
>%2?
Pamamamahala ni 9oseph Estrada "#$$('2::#)[baguhin]
7osph Est$a!a= Pangulong ng Pilipinas mula 1998 hanggang 2881.
@analo si 7osph Est$a!a= isang !ating akto$ at naging #is pangulong ni ,amos= sa halalan ng
pagka(Pangulo noong 1998. *pinangako niya sa kanyang kampanya ang pagtulong sa mga
mahihi$ap at paunla$in ang skto$ ng ag$ikultu$a sa #ansa. @aging popula$ siya sa mga
mahihi$ap.
>%"?
@oong panahon ngk$isis na pinansiyal sa Asya na nagsimula noong 199-= ang
pamamahala ni Est$a!a ay nag!ulot ng mas malalang kahi$apan sa konomiya. Ma$aming
Pilipino ang na)alan ng t$a#aho= lumaki ang kakulangan sa #a!yt at #uma#a ang halaga ng
piso. @gunit naka#angon ang ka#uhayan ng #ansa ngunit mas ma#agal ito kumpa$a sa mga
kalapit(#ansa nito.
Aa loo# ng isang taon ng kanyang lksiyon= na)ala ang popula$i!a! ni Est$a!a !ahil sa mga
akusasyon ng k$onyismo at ku$apsiyon= at ang pagka#igo na masolusyonan ang mga suli$anin
sa kahi$apan.
>"%?
@oong Mktu#$ 2888= inakusahan si Est$a!a na tumatanggap siya ng p$a mula
sa sugal. Aiya ay isinak!al ng Ma#a#ang Kapulungan= ngunit ang kanyang paglilitis sa Ana!o
ay hin!i natuloy nang i#oto ng sna!o na hu)ag ksaminahin ang tala sa #angko ng pangulo.
Bilang sagot= nagka$oon ng mga !monst$asyon na naghingi sa pag(alis ni Est$a!a. 'ahil sa
mga $ally= ang $signasyon ng mga kalihim at ang pagka)ala ng supo$ta ng san!atahang lakas=
umalis si Est$a!a sa opisina noong 28 En$o 2881.
Pamamamahala ni /loria Ma0apagal-Arroyo "2::#'2:#:)[baguhin]
1lo$ia Ma2apagal(A$$oyo= Pangulo ng Pilipinas mula 2881 hanggang 2818.
+umalili si Bis Pangulong 1lo$ia Ma2apagal(A$$oyo (ang anak ni Pangulong 'ios!a!o
Ma2apagal) sa posisyon ng Pangulo sa a$a) ng kanyang paglisan. Dinatayang hin!i lhitimo ang
pag(upo ni 1inang A$$oyo sa p)sto !ahil hin!i pa tapos ang paghahatol sa kaso ng naka$aang
pangulong Est$a!a. @aging mas lhitimo ang kanyang pag(upo sa halalan pagkalipas ng apat na
#u)an= kung saan nanalo ang kanyang koalisyon sa ka$amihan ng mga posisyon.
>"%?
Ang unang
t$mino ni A$$oyo ay nagka$oon ng hating politika ng mga koalisyon at isang ku!ta sa Maynila
noong +ulyo 288" na naging sanhi ng pag(!kla$a niya ng isang #u)ang pam#ansang state o2
re&ellion.
>"%?
Aina#i ni A$$oyo noong 'isym#$ 2882 na hin!i siya tatak#o sa halalan noong 288% ngunit
#inago niya ang kanyang !sisyon noong Mktu#$ 288" at nag!sisyong sumali sa halalan.
>"%?
Aiya ay muling nahalal at isinalin sa pu)sto pa$a sa kanyang anim na taong t$mino noong
"8 +unyo 288%. @oong 2885= isang tape na naglalaman ng isang usapan ay luma#as na
naglalaman ng usapan ni A$$oyo at isang opisyal ng halalan kung saan inutusan ni A$$oyo ang
opisyal na itaas ang #ilang ng kanyang mga #oto upang manatili siya sa pu)sto.
>%%?
@ag!ulot ito
ng mga p$otsta na humihingi sa pag#a#a ni A$$oyo sa pu)sto. *namin niya na kinausap niya
ang isang opisyal ng halalan= ngunit tinat)a niya ang mga algayon ng pan!a$aya at hin!i siya
#uma#a sa pu)sto.
>%%?
+in!i nagtagumpay ang mga planong pagpapatalsik sa pangulo noong
taong iyon.
NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN
Mga Rehiyon ,
Lalawigan at
Kabisera sa
Pilipinas
LUZON
Region 1 or Ilocos
Region
1) Ilocos Norte -
Laoag ity
!) Ilocos "#r -
$igan ity
%) La Union - "an
&ernan'o ity
() Pangasinan -
Lingayen
Region ! or
agayan $alley
Region
1) )atanes - )asco
!) agayan -
*#g#egarao ity
%) Isabela - Ilagan
() N#e+a $i,caya -
)ayo-bong
.) /#irino -
abarrog#is
Region % or entral
L#,on Region
1) 0#rora - )aler
!) )ataan -)alanga
%) N#e+a 1ci2a -
Palayan
() Pa-panga - "an
&ernan'o
.) *arlac -*arlac
3) Za-bales - Iba
4) )#lacan -
Malolos
Region 1$-0
5alabar,on)
1) a+ite - *rece
Martires
!) Lag#na - "ta6
r#,
%) )atangas -
)atangas
() Ri,al - 0ntipolo
.) /#e,on - L#cena
Rehiyon I$-)
5Mi-aropa)
1) Min'oro
Occi'ental -
Ma-b#rao
!) Min'oro Oriental
- alapan
%) Marin'#7#e -
)oac
() Ro-blon -
Ro-blon
.) Palawan -
P#erto Princesa
Region $ - )icol
Region
1) 0lbay - Lega,pi
ity
!) a-arines Norte
- 8aet
%) a-arines "#r -
Pili
() atan'#anes -
$irac
.) Masbate -
Masbate
3) "orsogon -
"orsogon
0R-or'illera
0'-inistrati+e
Region
1) 0bra- )ang#e'
!)0payao-Kab#gao
%))eng#et-La
*rini'a'
()I9#gao-Lagawe
.)Kalinga-*ab#:
3)Mo#ntain
Pro+ince-)ontoc
$I"0;0"
Region $I -
<estern $isayas
1) 0:lan - Kalibo
!) 0nti7#e - "an
=ose 'e )e#na+ista
%) api, - Ro>as
ity
() ?#i-aras -
=or'an
.) Iloilo - Iloilo
3) Negros
Occi'ental -
)acolo'
Region $II -
entral $isayas
1) )ohol -
*agbilaran
!) eb# - eb#
%) Negros Oriental
- 8#-ag#ete
() "i7#i2or -
"i7#i2or
Region $III -
1astern $isayas
1) )iliran - Na+al
!) Leyte - *acloban
%) "o#thern Leyte -
Maasin
() "a-ar -
atbalogan
.) 1astern "a-ar -
)orongan
3) Northern "a-ar
- atar-an
MIN80N0O
Region I@ -
Za-boanga
Penins#la
1) Za-boanga -
"ib#gay, Ipil
!) Za-boanga 'el
Norte - 8ipolog
%) Za-boanga 'el
"#r - Paga'ian
Region @ - Northern
Min'anao
1) )#:i'non -
Malaybalay
!) a-ig#in -
Ma-ba2ao
%) Misa-is
Occi'ental -
Oro7#ieta
() Misa-is Oriental
- agayan 'e Oro
.) Lanao 'el Norte
- *#bo'
Region @I - 8a+ao
Region
1) o-postella
$alley -
Nab#nt#ran
!) 8a+ao - *ag#-
%) 8a+ao 'el "#r -
8igos
() 8a+ao Oriental -
Mati
Region @II -
"O"K0R?1N
1) otabato -
Ki'apawan
!) "arangani -
0label
%) "o#th otabato -
Korona'al
() "#ltan K#'arat -
Is#lan
Region @III -
0R0?0
1) 0g#san 'el
Norte - )#t#an
!) 0g#san 'el "#r -
Prosperi'a'
%) "#rigao 'el
Norte - "#rigao
() "#rigao 'el "#r -
*an'ag
0RMM-
0#tono-o#s
Region o9 M#sli-
Min'anao
1) Lanao 'el "#r -
Marawi
!) Mag#in'anao -
"hari99 0g#a:
%) "#l# - =olo
() *awi-*awi -
Pangli-a "#gala
.) )asilan - Isabela
ity 5Part o9
Za-boanga
Penins#la)
Mga Rehiyon "a
Pilipinas
Region I - Ilocos
Region
Region II -agayan
$alley
Region III-entral
L#,on
Region I$-0 -
alabar,on
Region I$-) -
Mi-aropa
Region $ - )icol
Region
Region $I -
<estern $isayas
Region $II -
entral $isayas
Region $III-
1astern $isayas
Region I@ -
Za-boanga
Penins#la
Region @ - Northern
Min'anao
Region @I - 8a+ao
Region
Region @II -
"O"K0R?1N
Region XIII -
Caraga
CAR - Cordillera
Administrative
Region
NCR - National
Capital Region
ARMM -
Autonomous
Region of Muslim
Mindanao