rnekleme Sreci ve

rnekleme Yntemleri
Prof. Dr. Cemal YKSELEN
stanbul Arel niversitesi
4. Pazarlama Aratrmalar Eitim Semineri 26-29 Ekim 2010
rnekleme Sreci
Anaktleyi Tanmlamak
rnek erevesini Belirlemek
rnek Bykln Belirlemek
rnekleme Yntemini Semek
rnei Semek
Anaktleyi tanmlamak
Aratrmann amac ve snrlar erevesinde
anaktlenin tereddt uyandrmayacak ekilde tanm
yaplmaldr.
rnek erevesini Belirlemek
Tanmlanan anaktlede tm birimlerin yazl
olduu listedir.
rnek Bykln Belirlemek
Anaktleyi temsil yetenei olan bir rnek
bykl seilmelidir.
Belirleyiciler
-Veri toplama amac
-Maliyet
-Zaman
-ngrlen hata pay
-Anaktlenin bykl
rnekleme Yntemini Semek
Anaktleden rnein seimini yapacamz
yntemi semek
Belirleyiciler:
-Veri toplama amac
-Zaman
-Bte
1. Anaktleyi tanmlamak
2. rnek erevesini belirlemek
Otomobil markalarna ilikin tketici eilimleri konusunda bir
aratrmadan:
Hedef kitlemiz otomobil sahibi olan herkestir ve tesadfi
rnekleme yntemine gre anket yaplmtr. Aratrma,
byk ilde (stanbul, Ankara ve zmir) yaplmtr.
Elektronik pazarlarda tketici davrann saptamaya ynelik bir
aratrmadan:
Bu aratrmann amac Bursa merkez ilede yaayan tketicilerin
(rnek) elektronik pazarlara ve pazarlama uygulamalarna ynelik
tutumlarn belirlemektir. 600 adet anket formu datlm,
toplanan anketlerin 421i analize uygun bulunmutur.
Marka imaj konusunda yaplan bir aratrmadan:
Aratrma evreni olarak 2008 yl Ekim aynda Hatayda yaayan ve
Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrlne kaytl olan Trk
vatandalar seilmitir. Bu evren ierisinden doru bir rneklem
seebilmek iin ncelikle rnekleme erevesi belirlenmitir. Bu ereve,
Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrlne ait, Hatayn 11 ilesinin
her birinde yaayan vatandalarn isim, adres, telefon numaras vb.
bilgilerini ieren listelerden olumaktadr.
Bu listelerden rneklem seebilmek iin hem olasla dayal, hem de
olasla dayal olmayan metotlar uygulanmtr. lk nce kme ve kasti
rnekleme metotlar beraber kullanlm; Hatay 11 ayr ile olarak
incelenerek aratrmacnn uygun bulduu blge seilmitir: Antakya,
skenderun ve Drtyol. Bu ilelerin seilme nedeni Hatayn gelimilik
dzeyini, gelir dalmn ve de yaam standartlarn en iyi temsil eden
blgeler olduklarnn dnlmesidir.
Antakya, skenderun ve Drtyolun nfusu srasyla 150.000, 250.000 ve
100.000 kiidir. Toplamda 1.250.000 kii olan bu evrenin %30unu Antakya,
%50sini skenderun ve kalan %20sini ise Drtyol temsil etmektedir.
Gerekli rneklem bykl belirlendikten sonra, bu rneklemin %30u
Antakya, %50si skenderun ve dier %20si Drtyolda yaayan
insanlardan oluturulmutur. Her ileden rnekleme dahil edilecek olan
denekler Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrlne ait listeler
ierisinden tesadfi rnekleme metodu kullanlarak seilmitir.
Bir tketici aratrmasndan:
Anaktleyi Trkiyede buzdolab ve/veya cep telefonuna sahip 18 ya zeri
tm tketiciler oluturmaktadr. Ancak, tm bireylere ulalmas mmkn
olmadndan rnekleme yaplmas zorunlu grlmtr. rnekleme
yntemi olarak kolayda rnekleme metodu tercih edilmitir. Ancak,
rneklemin ana ktleyi iyi temsil etmesi gerektii gz nnde
bulundurularak mmkn olduunca farkl sosyo-kltrel ve sosyo-
ekonomik zellikteki bireylere ulalmaya allmtr.
Saha almas iki farkl ilde (Adana, stanbul), Ocak-Mart 2010 tarihleri
arasnda gerekletirilmitir. Bu iki ilin seilme nedenleri ise, stanbulun
youn g almas nedeniyle ok farkl demografik zelliklere sahip
insanlarn yaad il olmas, Adanann ise nemli bir tarm ehri
olmasnn yan sra sanayinin ve dinamik bir ticari faaliyetin yaand il
olmas itibariyle stanbuldan farkl zeliklere sahip olmasdr.
Bir tketici aratrmasndan:
Aratrma kolayda rnekleme yntemi ve yz
yze grmelerle stanbulda Haziran 2009da
500 cevaplayc ile yaplmtr.
Bir tketici aratrmasndan:
Bu almada tanmlayc aratrma modeli
kullanlmaktadr. Hatay il merkezinde ikamet eden
farkl demografik ve sosyo-ekonomik yapdaki tm
tasarruflu ampul tketicileri, aratrmann
anaktlesini oluturmaktadr.
Internet ortamnda alveri davran ile ilgili bir aratrmadan:
Toplamda 434 birimlik bir rnek ile allmtr. Ancak,
rnekleme ileminde seim nyargsn en aza indirmek ve
mmkn olan en iyi temsili rnei elde etmek iin farkl illerde
yaayan farkl demografik zelliklere sahip internet kullanclarna
ulalmaya allmtr. nternet kullanclarndan sadece internet
zerinden dzenli alveri yapan kiilerden veri toplanmtr.
Bylece elde edilen rnein anaktleyi bir ekilde temsil ettii
kanaatine varlmtr.
3. rnek bykln belirlemek
?
n
s
x
= o
n
s
p = o
Gerek deerlerde
Oransal deerlerde
rnek Bykl
n
s
x
= o
-Bir pilot aratrma yaplarak bu aratrmann verilerinden yararlanlarak hesaplanan standart sapma
kullanlabilir.
-Mevcut almaya benzer daha nce yaplm aratrmalarda kullanlan standart sapma kullanlabilir.
-nc yol ise, dalmn alt ve st snrlar arasndaki fark ifade eden deiim aralnn hesaplanmasdr.
Deiim aral 6ya blnerek tahmini standart sapma hesaplanabilir.
Bilindii zere tm deerler %99,7 ihtimalle (gvenlik dzeyinde) anaktle ortalamasndan 3 st.sapma ile
dalrlar.
Gvenlik
dzeyine bal
rnek Bykl
2
e
s * Z
n |
.
|

\
|
=
2
e
Z
* q * p n
|
.
|

\
|
=
2 2 2
2 2
dz
Z * s e * N
Z * s * N
n
+
=
( )
( ) q * p * Z e * N
q * p * Z * N
n
2 2
2
dz
+
=
Pazarlama Aratrmalarnda
Kullanlan rnek Hacimleri
ARATIRMA TRLER MNMUM
RNEK HACM
TPK RNEK
HACM ARALII
Problem tanmlamaya ynelik aratrmalar 500 1000 2500
Problem zmne ynelik aratrmalar 200 300 500
rn testleri 200 300 500
Pazar testi almalar 200 300 500
TV, Radyo, Basl reklam 150 200 300
Pazar denetimleri 10 maaza 10 20 maaza
Odak gruplar 2 grup 4 12 grup
Malhotra, Birks
%95 Gven Dzeyinde Farkl Anaktle
Byklkleri in rnek Hacimleri
ANAKTLE %5 %3 %2 %1
50 44 48 49 50
100 79 91 96 99
200 132 168 185 196
300 168 234 167 291
500 217 340 414 475
1000 278 516 706 906
2000 322 696 1091 1655
5000 357 879 1622 3288
10000 370 964 1936 4899
Hata Marj
Saunders, Lewis, Thornhill, Research Methods for Business Students, Second Ed., Prebtice-Hall Inc.,
2000.
4. rnekleme Yntemini Semek
rnekleme Yntemleri
Tesadfi rnekleme Yntemleri
Tesadfi Olmayan rnekleme Yntemleri
KONU TESADF
RNEKLEME
TESADF OLM.
RNEKLEME
MALYET YKSEK DK
DORULUK YKSEK DK
ZAMAN FAZLA AZ
SONULARIN KABUL
EDLEBLRL
EVRENSEL
KABUL
MAKUL KABUL
SONULARIN
GENELLETRLEBLRL
Y ZAYIF
Tesadfi rnekleme Yntemleri
Basit tesadfi rnekleme
Sistematik rnekleme
Zmrelere gre rnekleme
Kmelere gre rnekleme
Alanlara gre rnekleme
Tesadfi Olmayan rnekleme
Yntemleri
Kolayda rnekleme
Yargsal (Kastl/radi) rnekleme
Kota rneklemesi
Kartopu rneklemesi
Bir tketici aratrmasndan:
Ama, kiisel zelliklerin .. satnalma davranlar zerine
etkisinin lmlenmesidir. Anket basit tesadfi rnekleme
yntemine gre stanbulda 470 tketici zerinde, yz yze
grme yaplarak uygulanmtr. rneklemin ana ktleyi temsil
etmesi asndan stanbulda, farkl karakteristikleri olduklar
dnlen, be farkl semtte uygulanmtr.
Aratrmann varsaymlar:
1. ..
2. Anket uygulanan rnek grubunun yeterli olduu ve anaktleyi
anlaml bir ekilde temsil ettii varsaylmaktadr.
3. ..
Bir tketici aratrmasndan:
Anket almas, Zonguldakta alt adet yerel spermarket (ubeleriyle
birlikte sekiz adet) ve bir adet de market olmak zere toplam dokuz adet
perakendeci maazada al veri yapan tketicilere uygulanmtr. rnek
bykl yaklak 450 olarak belirlenmitir. Bu byklkteki bir rnek
kitlenin (sample), -%95 gven aralnda- mevcut anaktleyi yeterli
derecede temsil edecei varsaylmtr.
almada iki aamal bir rnekleme yntemi uygulanmtr. lk aamada
perakende maaza bana -rnek bykl de gz nne alnarak-
yaklak (50 adetten oluan) bir rnek kotas belirlenmi; ikinci aamada ise
her bir perakende maazada (haftann belirli bir gn veya gnn belirli bir
saati gzetilmeksizin) anket formlar yargsal rnekleme yntemiyle seilen
tketicilere yz yze uygulanmtr.
Bir tketici aratrmasndan:
Bu almada, anaktleyi, Trkiyede yaayan maazal
perakendecilerden alveri yapan tketiciler oluturmaktadr.
Trkiyede 164.593 adet maazal perakendeci bulunmaktadr
(Rekabet Kurumu 2004). Bu kapsamda perakendecilerden
alveri yapan tketicilerin tmne ulamak imkanszdr.
Dolaysyla, bu almada, maazal perakendeciler sadece
Ankara da bulunanlar ile snrlandrlm, dier ehirler
kapsam d braklmtr. Bylece, katlmclar Ankaradaki
maazal perakendecilerden alveri yapan tesadfi olmayan
kartopu rneklem yntemi ile belirlenmitir.
Bir tketici aratrmasndan:
Aratrma balamnda ana ktleyi Trkiyede organik rnleri kullanan
tketiciler oluturmaktadr. Ancak, tm bireylere ulalmas mmkn
olmadndan rnekleme yaplmas zorunlu grlmtr. rnekleme
yntemi olarak kolayda rnekleme metodu tercih edilmitir. Ancak,
rneklemin ana ktleyi iyi temsil etmesi gerektii gz nnde
bulundurularak mmkn olduunca farkl sosyo-kltrel ve sosyo-
ekonomik zellikteki bireylere ulalmaya allmtr.
Saha almas iki farkl ilde (Bursa-Balkesir), Nisan-Mays 2003
tarihleri arasnda gerekletirilmitir. Bu iki ilin seilme nedenleri ise,
organik rnler pazarnn bu iki ilde younlamasdr. Bu balamda, 170
kii zerinde anket uygulamas yaplmtr. Anket saylar,Bursa ve
Balkesirdeki firmalar gz nne alnarak oransal olarak belirlenmitir.
Internet ortamnda alveri davran konusunda yaplan bir
aratrmadan:
Online hazrlanan anket formu aratrmann konusunu
oluturan alveri sitesi kullancs olan 350 katlmc
tarafndan kartopu rnekleme yntemi ile doldurulmutur.