Kutsadura murriztu nahi? Susta ditzagun automobil elektrikoak!

Zer dute gaur egungo automobil elektrikoek? Nondik dator auto elektriko hauen iraultza? Zergatik? Zein da zure iritzia?
Agian, ez gaude oso informaturik gaur egungo ibilgailuez; beraz, jakin-mina piztu ahal izateko, hementxe duzue nahikoa
datu. Aurrerapen izugarri bat ekarri dutela garbi dago. Ez da asko begiratu behar eguneroko bizitzan dugun kutsadura
ikusteko lurrazpiko aparkaleku batera sartzean dagoen kiratsa usaintzearekin nabaria da auto normalek kontaminazio
ugari sortzen dutela. !iztanle ugariko hirietan ere, eguna amaitzerako, behe-laino moduko bat azaltzen zaigu
erabateko kutsadura. "au saihestu al dezakegu? !a al da alternatibarik? !ada, nire iritziz, aurrerapauso handiak eta
sendoak eman dira azken # urteotan. Automobil hibridoen $h%brid& kopurua handitzen ari da, hau da, gasolioa eta
elektrizitatea motor ezberdinen artean konbinatzen dituztenak. 'istema honekin airearen kutsadura erdira ere jaits
dezakegu; izan ere, motor elektrikoak $()km*h-ko abiadurara hel daitezke& izugarrizko abantaila eskaintzen du alde
honetatik. ()km*h-ko abiadurara arte motor elektrikoa erabiliz gero, airearen poluzioa murrizteaz gain, kutsadura
akustikoa ere asko jaisten da. !este era batera esanda, askoz ere soinu gutxiago sortzen dute. +ena ez da albiste ona;
izan ere, auto hauen kostua altua da, oso altua. "alere, hasieran duten kostu altu hori segituan amortizatzen da, gasolio
edota gasolina asko aurrezten baita motor elektrikoek ez dutelako batere gasoliorik behar. Azken # urteetan gasolioaren
prezioa !,-.,Z/0 egin da. .so datu interesgarria. "orrela, gure hasierako prezio altua amortizatzeko epea erdira
jaisten da. 1aur eta hemen dugun egoera ekonomikoarekin badakigu zaila dela horrelako aurrerapenak bultzatzea,
baina badago lortzea. 2lan antzekoak aurrera eramateko dirua badagoela seguru nago, gure osasuna baita aurreneko
gauza, eta airearen kutsadura jaistea izan beharko litzateke lehentasunetako bat. Ez litzateke batere gaizki etorriko
gure 3agintarien4 soldatak pixka bat jaistea eta plan hauetako baterako diru-laguntzak ematea. Adibide bat jartzearren,
5))) 6 ez da izugarrizko laguntza, baina, era berean, bultzada ederra ematen du. 7aguntza horrekin, adibidez,
horrelako autoak erostea errazagoa litzateke. Ez al da pauso bat emateko momentu ona? Nire ustean, denok borrokatu
beharko genuke ingurune osasuntsuagoa lortzeko. "orretarako laguntzak eskatu beharko genituzke, aldarrikatu eta
saiatu, horiek lortu arte; izan ere, denok batera eta ahal bezain laster pelaskatzen badugu, lortuko dugu; denen artean
lortzen direlako nahiak. Eta nork ez du ingurumen garbi bat nahi eta horretarako diru-laguntzaren bat jaso nahi? 8ugi
gaitezen, denon artean lortuko dugu eta







Eskola bereziak ahalmen handiko ikasleentzat?
/alentu aparteko umeen 9:)k, adimen mailari dagokionez, ez du +errigorrezko !igarren "ezkuntza $+!"& amaitzea
lortzen. Zergatik? !ada, ez direlako nahikoa akuilatuak sentitzen gaur egungo heziketa-sisteman. "ori baieztatzen du
8EN'Ak, adimen-koziente altua duten pertsonei zuzendua dagoen erakundeak.
Antolakunde honen presidenteak, ;a<ier A=hiri=ak, ahalmen handiko kolektiboaren arazo handienetako bat sistema-
hezitzaileak ez diela nahikoa arreta eskaintzen azaltzen du. !eraz, ume asko klasean aspertu egiten dira eta ez dute
atentzioa jartzen; ondorioz, zailtasunak dituzten ikasleak bezala kontsideratzen dira.
Zer egin beharko genuke orduan adimen handiko ikasleekin? Eskola berezitan ikasi beharko lukete beste umeekin
harremanik eduki gabe ala beste ikasle arruntekin batera? Hori da hainbatetan eztabaida sortzen duen gaia.
Argi daukagu talentu aparteko haur guztiek ez dituztela ezaugarri edo berezitasun berak. +a<id >e=hsler psikologoaren
eskalaren arabera, ?5) edo ?5) baino gehiagoko adimen-kozientea edukiz gero, haur edo ume hori ahalmen handikoa
kontsideratzen da. "ala ere, oso garrantzitsua da haur bakoitza banan-banan aztertzea; izan ere, ez baita nahikoa datu
hori haur guztiak sailkatzeko. !atzuek sormen izugarria izango dute; beste hainbatek, aldiz, matematiketarako
egundoko abilezia; beste batzuek, ordea, idazmenerako grina, fisikarako erraztasuna@ !eraz, haur bakoitza arlo
batean $edo bat baino gehiagotan& nabarmenduko da. "ortaz, haur horiek dituzten talentuak ondo ikertu eta gero,
horretatik ahal den onura gehien lortzen saiatu behar da.
Esango nuke ikasle horiei eskola berezitan ikasteak ez liekeela abantaila handirik ekarriko adimenarekin zerikusia ez
duten beste alderdi batzuk garatzeko orduan. Alde batetik, ez lukete izango beste ikasleekin harremanik izateko
aukerarik. "orrela bada, ez zuketen ikasiko zer den laguntasuna, aniztasuna, ezberdinen arteko elkarbizitza@ Arazo
asko izan ditzakete etorkizunean.
!estetik, ez ditugu ahaztu behar haur hauen dohainak. .so garrantzitsua eta baliagarria da ume hauen bertuteei ahalik
eta etekin gehien ateratzea. ,zan ere, gogoratu dezagun, motibazioa, erronka ezberdinak, buruketa konplexuak@ behar
dituztela beraien irudimenari eta gaitasunari ahal adina zuku ateratzeko. "orrek, gainera, aurrerapausoak ekar ditzake
edozein alorretan.
!eraz, behar-beharrezkoa ikusten dut eskola guztietan laguntza-gela dagoen bezala, talentu apartekoentzat ere gela
berezi bat egotea, betiere, egokitutako irakasleekin. "orrela, beraien trebeziak ahalik eta gehien garatzeko aukera
izango dute, beste ikasleekin harremanak mantenduz, gauza berriak ikasteko motibazioa galdu gabe eta klasean
aspertzeko denborarik izan gabe










Isiltzea: gazte askok babestzat hartzen duten akats larria

Azken urteetan egin den hainbat ikerketaren ondoren, Espainian bull%ing maila igo dela baieztatu da; izan ere, gazteen
9AA bull%ing-a jasango duela uste da
1aur egun, bullying edo eskola jazarpena jasaten duten gazte askoren bideoak aurki ditzakegu %outuben, non paper
zatietan beraien historia kontatzen duten. "orietako gazte askori ez zaie aurpegia ikusten, beldur izango direlako
seguruenik beraien nortasuna azaltzeko. !aina garrantzitsuagoa al da beraien nortasuna ezkutatzea erruduna salatzea
baino?
!ideoetan azaltzen diren gazte askok diote herriz, ikastolaz@ aldatuz joan direla beraien egoera aldatzeko
esperantzaz. !atzuek lortu dute euren egoera jasangaitza atzean uztea. !este batzuek, ordea, eskola aldatu badute
ere, aurretik jasandako guztiaren ondorioz, beraien buruaz beste egitera iritsi dira.
+uela urtebete berrietan agertu zen Amanda /odden kasua. ?# urte baino ez zituen neskak bere buruaz beste egin
zuen, A)?Ako azaroaren ?)ean. Amanda neska alaia bazen ere, egunez eta gauez sufrimendua besterik ez zuen
pairatzen lotsagabe batzuen erruz.
,nternet bidez mutil bat ezagutu zuen, bera orduan ?A urteko neskatxo bat izanik, ez zen arriskuez jabetu. 8util
bihozgabe horrek Amandari bere titien argazki bat bidaltzeko eskatu zion, eta Amandak horrela egin zuen. Argazkia
bidali ondoren, kameratik erakustaldi bat egiten ez bazion bere titien argazkia sare sozialen bidez zabalduko zuela
mehatxatu zion. .rduan hasi zen Amandak merezi ez zuen sufrimendua. 1abonetan, goizeko lauretan, poliziak
Amandaren etxeko atea jo zuen. "or zetorren Amandaren bizia aldatuko zuen gertaera argazkia interneten zabaldu
zen. Argazki horrekin, bere lagun eta ingurukoen errespetua galdu zuen.
Amandak bere ahizpari idatzitako gutunean azaltzen du ama alkoholaren munduan murgildurik zegoela eta aita, berriz,
drogenean. 1eroago, egunero zuen sufrimendu eta tratu txarrengatik, bera ere bi mundu horietan murgilduko zen.
-ontuak kontu, betiko zegoen neskatoaren titien argazkia interneten. "ala eta guztiz ere, ez zen izan gertaera hori
bakarrik bere buruaz beste egitera bultzatu zuena. "erriz aldatu zen aldietako batean, bere herri zaharreko mutil
batekin hizketan hasi zen. 8util honek bere neska-laguna zuen, baina Amandari bera zuela gustuko esaten zion.
Neskatoak, etorkizunari begira eduki ahal zituen arazoez ohartu gabe, sexu harremanak izan zituen gazte horrekin.
"aren neska-laguna ohartu bezain laster, Amandaren institutura joan zen bere lagunekin -gezurretan ibili zitzaion mutila
ere haiekin joan zen-, eta kanpora irteteko esan zion. ;ipoitu egin zuen. ;endeak mugikorren bidez grabatu zuen, eta ez
zion inork lagundu, lurrean botata bazegoen ere.
Egoera horren aurrean Amandak lixiba edan zuen, hil egingo zelako ustearekin, berak %outubeko bideoan azaltzen
duen bezala. 8edikuek, zorionez edo zoritxarrez, Amandaren bizitza aurrera ateratzea lortu zuten. ;endeak Ba=ebook
sare sozialaren bidez, lixibaren argazkiak partekatu zituen eta horietan 3ea hurrengoan hobeto egin eta benetan hiltzen
den4 bezalako iruzkinak idatzi zituen. Azkenean, sufrimenduaren ondorioz, ez zuen beste irtenbiderik aurkitu berriz ere
bere buruaz beste egiten saiatzea baino, oraingoan helburua lortuz. "ori al da inguruko pertsonak, entretenimendu
hutsagatik, gaizki tratatzen dituen pertsonaren helburua? Egoera hauek beraiek pairatuko balituzte, ohartuko lirateke
zein mingarria den horrelako egoera jasangaitz batean murgildurik egotea.
Neskatoak, heriotzerako bidean zihoala, bere ahizpa betiko agurtu nahi izan zuen eta gutun bat idatzi zion. !ertan,
-else% bere ahizpa bazen ere, bere lagun mina zela azpimarratzen zuen. 1ainera, gurasoei droga eta alkohola uzteko
eskatzen zien. 1utun osoa gogorra bada ere, erdialdean bere ahizpari anbulantzia etorri arte ea eskutik eutsiko dion
eskatzen dio. ,rakur ezazue gutuna
-else% maitea,
"au aurkitzen duzunerako jada hilda egongo naiz.
Nire buruaz beste egin dut bull%nga jasaten nuelako eta, gainera, ama alkoholaren munduan eta aita drogarenean
sartuta daudelako.
,nork ez nau zuk bezala zaindu. Babore bat egingo al didazu eta txertatuko al duzu idatzi hau /umblren, nire azken
desio gisa? Nahi nuke denek jakitea gizarteak hil nauela, nahiz eta seguruenik ez den inor arduratuko.
Eutsiko al didazueskua anbulantzia etorri arte? ;akin ezazu ez zarela izan nire ahizpa zaharrena soilik, nire lagun mina
ere izan zarela. 8esedez, esan amari eta aitari alkohola eta drogak uzteko. 38r. !ear4 hartza zuk har dezazun nahi dut,
nitaz gogora zaitezen. 8aite zaitut, -el, eta beti maiteko zaitut.
C urte nituenean oparitu zenidan koilarea daramat soinean. Espero dut zuk ere beste bihotz erdia duena eramatea.
Agur,
Amanda
Amaitu dadila behingozD Ea jabetzen garen gero eta gazte gehiago direla mundu honetan lekurik ez dutela pentsatzen
dutenak, irtenbide bakarra nork bere burua hiltzea dela pentsatzen dutenak.