Studimi

i Remitencave
n Kosov 2010
Nntor 2010
MIRNJOHJET
Studimi i Remitencave n Kosov
Studimi i Remitencave n Kosov sht produkt i prpjekjeve kolektive dhe sht hartuar nga UBO Consulting
nn drejtimin e Programit pr Zhvillim t Kombeve t Bashkuara (UNDP) dhe mbshtetjen teknike t Agjen-
cionit pr Zhvillim Ndrkombtar t Shteteve t Bashkuara (USAID), Fondit Monetar Ndrkombtar (FMN),
Banks Qendrore t Kosovs (BQK), Entit Statistikor t Kosovs dhe Ministris s Ekonomis dhe Financave.
Mbledhja e t dhnave dhe hartimi
Udhheqsi i ekipit
Uliks Osmani Drejtor menaxhues i UBO Consulting
UBO Consulting Ekipi i analistve dhe hartuesve
Berat Abdiu
Kaltrina Latif
Dita Bytyi
Yll Hyseni
Mia Marzouk
Mbshtetja n politika dhe hulumtim
Mytaher Haskuka, PhD, Udhheqsi i Njsis pr Hulumtime dhe Politika, UNDP Kosov
Arabella Arcuragi, praktikante e Njsis pr Hulumtime dhe Politika, UNDP Kosov
Artan Loxha, Udhheqs i Programit pr Ekonomi, UNDP Kosov
Ulla-Maija Rantapuska, Analiste e Programit pr Ekonomi, UNDP Kosov
Jocelyne Talbot, Kshilltare e Lart pr shtje gjinore, UNDP Kosov
Brikena Sylejmani, Zyrtare pr shtje gjinore, UNDP Kosov
Kontrolli i kualitetit t publikimit dhe Komunikimi
Armend Muja, Udhheqsi i Komunikimit, UNDP Kosov
Danijela Mitic, Analiste e Komunikimit, UNDP Kosov
Burbuqe Dobranja, Zyrtare pr Informim Publik, UNDP Kosov
Analizat dhe prfundimet e ktij Raporti nuk paraqesin domosdoshmrisht qndrimet e Programit pr Zhvillim
t Kombeve t Bashkuara. Hulumtimi dhe hartimi i Raportit ka qen prpjekje e prbashkt e UBO Consulting
dhe Programit t UNDP pr Hulumtim dhe Ekonomi.
Prmbajtja
SHKURTESAT 7
PARATHNIE 9
PRMBLEDHJE EKZEKUTIVE 11
I. HYRJE 13
II. EMIGRIMI DHE KUSHTET SOCIOEKONOMIKE N KOSOV 15
III. PROFILI I FAMILJEVE 17
3.1 KARAKTERISTIKAT E AMVISRIVE 17
3.2 PUNSIMI I FAMILJES, T ARDHURAT DHE SHPENZIMET 19
IV. MIGRIMI 23
4.1 EMIGRANTI 23
4.2 PLANET E FAMILJEVE PR EMIGRIM 26
V. REMITENCAT 29
5.1 KANALET E REMITENCAVE 29
5.2 SHFRYTZIMI I REMITENCAVE 30
5.3 PARASHIKIMET PER RRJEDHAT E REMITENCAVE N VITIN 2010 31
VI. EFEKTET E REMITENCAVE 33
6.1 NDIKIMI I REMITENCAVE N T ARDHURAT FAMILJARE 33
6.2 NDIKIMI I REMITENCAVE NE PUNSIM 33
6.3 NDIKIMI I REMITENCAVE N SHRBIMET E KUJDESIT SHNDETSOR 35
6.4 NDIKIMI I REMITENCAVE NE QASJEN N ARSIM 37
VII. PRFUNDIM 41
SHTOJCA I. METODOLOGJIA E HULUMTIMIT 43
SHTOJCA II. PRMBLEDHJE E REZULTATEVE 45
Lista e Tabelave
Tabela 1. Familjet n Kosov q pranojn dhe nuk pranojn remitenca. 17
Tabela 2. Kanalet e transferit t paras. 29
Tabela 3. Vshtirsit e mbulimit t shpenzimeve t vizits mjeksore sipas llojit t vendbanimit,
gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave. 35
Tabela 4. Vshtirsit e mbulimit t shpenzimeve t blerjes s barnave sipas llojit t vendbanimit,
gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave. 37
Tabela 5. Vshtirsit e mbulimit t shpenzimeve t udhtimit n objekte shkollore sipas llojit t
vendbanimit, gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave. 38
Tabela 6. Vshtirsit e mbulimit t shpenzimeve t blerjes s librave shkollore sipas llojit t
vendbanimit, gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave. 39
Tabela 7. Vshtirsit e mbulimit t shpenzimeve t pagess s vitit shkollor sipas llojit t vendbanimit,
gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave. 40
Lista e Figurave
Figura 1. Pjesa e familjeve pranuee dhe jo pranuese te remitencave sipas llojit te vendbanimit 17
Figura 2. Pjesa e familjeve pranuee dhe jo pranuese te remitencave sipas regjionit 18
Figura 3. Pjesa e familjeve pranuee dhe jo pranuese te remitencave sipas etnicitetit 18
Figura 4. Statusi i punesimit i faniljes, sipas prezences se remitencave 19
Figura 5. Te ardhurat e familjes (duke perjashtuar remitencat) , sipas prezences se remitencave 20
Figura 6. Pjesa e shpenzimeve te familjes ne kategori, sipas prezences se remitencave 20
Figura 7. Arsyet per emigrim, ne perqindje 23
Figura 8. Shteti i emigrimit, ne perqindje 24
Figura 9. Statusi i punesimit te emigrantit dergues, ne perqindje 25
Figura 10. Shteti i preferuar per emigrim, ne perqindje 26
Figura 11. Planet per emigrim 27
Figura 12. Niveli i pages mujore te deshiruar per emigrim, sipas prezences se remitencave 27
Figura 13. Perdorimi i emitencave sipas kategorise 30
Figura 14. Niveli i pritur i remitencave ne 2010 31
Figura 15. Paga minimale e pranueshme per pune, te gjithe KF e papune (ne EUR) 34
Figura 16. Paga minimale e pranueshme per pune, sipas prezences se remitencave 34
SHKURTESAT
ATP Agjencia pr transferim t paras
BAND Bruto t Ardhurat Nacionale t Disponueshme
BB Banka Botrore
BPND Bruto Produkti Nacional i Disponueshm
BPV Bruto Produkti Vendor
BQK Banka Qendrore e Kosovs
CPI Indeksi i mimit i Konsumatorit
ESK Enti i Statistikave t Kosovs
FMN Fondi Monetar Ndrkombtar
HBF Hulumtimi i Buxhetit Familjar
IDH Investimet e Drejtprdrejta T Huaja
KF Kryefamiljari
MEF Ministria e Ekonomis dhe Financave
OECD Organizata pr Zhvillim dhe Bashkpunim Ekonomik
RSFJ Republika Socialiste Federative e Jugosllavis
UNDP Programi pr Zhvillim i Kombeve t Bashkuara
USAID Agjencioni pr Zhvillim Ndrkombtar i Shteteve t Bashkuara
8
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
PARATHNIE
Studimi i Remitencave n Kosov 2010 prfaqson nj prpjekje t vazhdueshme t Programit t Kombeve
t Bashkuara pr Zhvillim (UNDP) pr t mbshtetur Kosovn n avancimin e rritjes ekonomike dhe ag-
jendn e zhvillimit njerzor n prputhje me perspektivn e saj Evropiane.
Remitencat vazhdojn t luajn nj rol t madh n ekonomin e Kosovs, duke kontribuar n rritjen
ekonomike dhe duke shrbyer si t ardhura shtes t njerzve n nevoj. Studimi sht poashtu nj prp-
jekje pr t kuptuar m mir rrjedhn, prdorimin, dhe ndikimin e remitencave n jetesn e njerzve dhe
efektin e tyre m t gjr n ekonomin e Kosovs. Studimi plotson vlersimet e rregullta t rrjedhjes vje-
tore t remitencave t ofruara nga Banka Qendrore e Kosovs, dhe sht prgatitur nprmjet
bashkpunimit t UNDP-s dhe USAID-it, FMN-s, Banks Qndrore t Kosovs, Ministris s Ekonomis
dhe Financave, dhe Entit Statistikor t Kosovs.
Ana e fort e ktij hulumtimi qndron n mostrn e gjr n t ciln ai bazohet. Intervistat me 4,000 familje
kan gjeneruar informata t pasura mbi nj fenomen i cili tradicionalisht nuk sht analizuar duke prdorur
metoda kualitative.
Raporti tregon se remitencat jan nj mekanizm efektiv pr zbutjen e varfris n Kosov duke ngritur
veanrisht nivelin e t ardhurave t familjeve t varfra. Sipas rezultateve t hulumtimit, pjesmarrja e re-
mitencave n BPV t vitit 2009 sht 11 prqind. Afr 20 prqind e familjeve pranojn remitenca, dhe n
mesin e familjeve pranuese t remitencave, rreth 40 prqind e t ardhurave mesatare mujore e tyre lidhet
drejtprdrejt me kontributin e remitencave. Krahasimi i familjeve pranuese dhe jo pranuese t remitencave
tregon se familjet pranuese t remitencave raportojn t ardhura mesatare mujore m t ulta, norm m
t lart t papunsis, si dhe arritjet m t ulta n arsimim. Remitencat, megjithat, shrbejn pr rritjen
e nivelit t ardhurave mujore t familjeve jo pranuese t remitencave, dhe i mundsojn familjeve pranuese
t remitencave t shpenzojn m shum n kujdesin shndetsor dhe arsimimin e tyre.
Remitencat n Kosov jan nj element i rndsishm n luftimin e varfris. Sidoqoft, studimi tregon se
ka ende potencial pr rritjen e rolit t tyre n procesin e gjithmbarshm zhvillimor. Gjetjet e raportit mbi
menyrn e prdorimit t remitencave dhe kanaleve t drgimit t tyre krkojn vmendje t shtuar. N
prgjithsi, t dhnat e raportit duhet t shrbejn pr promovimin e debatit n mes t qeveris dhe au-
toriteteve publike, sektorit privat, dhe qytetarve, mbi rolin e remitencave dhe strategjive inovative pr rrit-
jen e ndikimit t remitencave n ekonomin e Kosovs.
UNDP falnderon UBO Consulting pr kryerjen e studimit, FMN-n pr sigurimin e ekspertizs teknike dhe
USAID-in pr kontributin e tyre substancial si dhe kontributin e tyre bujar fnanciar, dhe t gjith t tjert t
prfshir n prfundimin e ktij raporti, jo m pak, stafn n Njsin e Zhvillimit Ekonomik dhe t Politikave
t UNDP-s.
Osnat Lubrani
Koordinatore pr Zhvillim e Kombeve t Bashkuara, dhe
Prfaqsuese e Prhershme e UNDP
Pristin, Kosov
9
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
10
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
PRMBLEDHJE EKZEKUTIVE
Rreth 400.000 Kosovar rezultojn se jetojn jasht vendit
1
. Kjo vjen si pasoj e tre valve t mdha t emi-
grimit: n fund t viteve 1960, n fllim t viteve 1990, dhe gjat konfiktit t armatosur t viteve 1998 - 1999.
Pavarsisht nj rimkmbjeje t moderuar ekonomike gjat dekads s fundit, Kosova ende prballet me
kushte t vshtira ekonomike. Kjo situat shoqrohet me nj shkall t lart papunsis dhe nivelin t ult
t prodhimit vendor krahasuar me vendet tjera n Ballkanin Perendimor. Pr kt arsye, remitencat nga
jasht kan qen nj kontribues i madh pr mirqenien e familjeve Kosovare.
Studimi i Remitencave n Kosov sht prpjekje pr t kuptuar m mir rrjedhn, prdorimin, si dhe efektet
e remitencave pr Kosovn. Kjo ka si qllim paraqitjn e nj shqyrtimi m t detajuar t rolit t tyre si nj
burim t mbshtetjes fnanciare pr kosovart. Studimi prdor t dhnat e mbledhura nga nj anket q
prfshin 4000 familjeve kosovare dhe siguron informacion pr nj gam t gjer karakteristikash t remi-
tencave. Kjo mostr prfaqsuese ka nj diferenc t gabimit <.05 dhe ofron nj mnyr efektive pr nx-
jerrjen e konkluzioneve analitike me nivel besueshmrie prej 95 prqind n nivel t Kosovs.
Sipas t dhnave t ankets rreth 20 prqind e familjeve Kosovare pranojn remitenca, nj shifr e cila
sht m e lart n zonat rurale se sa n zonat urbane, n mesin e shqiptarve t Kosovs n krahasim me
komunitetet jo-shumic, n mesin e kryefamiljarve me nivel m t ulte t arsimimit dhe n mesin e grave
t kryefamiljare.
Hulumtimi konstaton se papunsia sht m e lart n mesin e familjeve q pranojn remitenca se sa n
mesin e familjeve q nuk pranojn ato. Pr m tepr, familjet kosovare q pranojn remitenca kan t ard-
hura mujore prej 442 Euro dhe n kushte reale ftojn m pak (duke prjashtuar t ardhurat nga remitencat):
67,5 prqind e familjeve q pranojn remitenca ftojn m shum se 200 Euro n muaj, krahasuar me 80,4
prqind e familjeve q nuk pranojn remitenca.
T ardhurat nga remitencat kontribuojn n rreth 40 prqind t totalit t ardhurave t prgjitshme mujore
t familjeve q pranojn ato. Kur t ardhurat nga remitencat prfshihen si pjes e t ardhurave mujore t
familjeve, studimi gjeti se familjet q pranojn remitenca ftojn, mesatarisht, m shum se familjet q nuk
pranojn ato. N mnyr t veant, familjet q pranojn remitencat ftojn, mesatarisht, 480 Euro n muaj,
nga t cilat 194 Euro jan nga remitencat. N krahasim, familjet q nuk pranojn remitenca ftojn, mesa-
tarisht, 434 Euro n muaj.
Nj familje shpenzon mesatarisht mbi 410 Euro n muaj. Ka nj ndryshim t rndsishm midis nivelit t
shpenzimeve t familjeve q pranojn remitencat dhe familjeve q nuk pranojn ato: familjet pranuese t
remitencave shpenzojn, mesatarisht, 445 Euro n muaj, ndrsa familjet q nuk pranojn remitenca shpen-
zojn 377 Euro n muaj.
1
Banka Botrore, Vlersimi i Varfris n Kosov, Volumi I: Prshpejtimi i zhvillimit gjithprfshirs pr uljen e shkalls s gjer t varfris (3 Tetor 2007)
11
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Shumica e emigrantve q drgojn remitenca n Kosov jetojn n vendet e Evrops Perndimore,
veanrisht n Gjermani dhe Zvicr dhe mbi 95 prqind kan nj status ligjor n vendin ku ata banojn.
Anketa tregoi se 16,3 prqind e familjeve n Kosov kan plane pr t migruar n t ardhmen e afrt, krye-
sisht n Gjermani dhe Zvicr. Pjesa e familjeve me planet specifke pr t migruar sht m e lart n mesin
e familjeve q pranojn remitenca se sa n mesin e atyre q nuk i pranojn ato.
Vlera totale e remitencave t pranuara n 2009 vlersohet t jet 442.7 milion Euro, prej t cilave 191.6
milion Euro jan pranuar n para t gatshme, 47.7 milion Euro jan pranuar n form t mirave materialeve
(n form t mallrave dhe shrbimeve), dhe pjesa e mbetur n formn e "shpenzimeve t emigrantve" n
Kosov. N prputhje me kt remitencat prbjn 11 prqind t BPV pr vitin 2009. Sipas ankets rreth
45 prqind e remitencave jan prdorur pr konsum, ndrsa pjesa e mbetur jan prdorur kryesisht pr
banim dhe investime n njerz, dhe n nj mas m t vogl pr investime t biznesit. Familjet n prgjithsi
nuk presin shum ndryshime n masn e drgesave t pranuara pr vitin 2010 anipse nj pjes e madhe
presin nj ngritje t leht.
Studimi gjithashtu ka analizuar ndikimin potencial t remitencave n papunsi, qasjen n shrbime shn-
detsore dhe qasjen n arsimim. Sipas t dhnave t raportit nuk ka ndonj ndrlidhje t theksuar ndrmjet
pranimit t remitencave dhe nivelit t rrogave. Pra, pranimi i remitencave ka ndikim t vogl n gatish-
mrin e kryefamiljarve pr t punuar pr paga t ulta.
Anketa tregon se familjet q pranojn remitenca shpenzojn 22 prqind m tepr n kujdes shndetsor
dhe 7 prqind m shum n arsimim. Familjet n prgjithsi nuk e kan t leht t vizitohen te nj mjek n
Kosov, veanrisht n zonat rurale. Sipas t dhnave remitencat rrisin qasje n e kryefamiljareve femra n
shndetsi. Poashtu familjet n zonat rurale kan me shum veshtirsi pr t mbuluar shpenzimet e shkol-
limit, mirpo meshkujt kryefamiljar q pranojn remitenca e gjejn m pak t vshtir pr t mbuluar kto
shpenzime.
12
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
I. HYRJE
Pavarsisht nj rimkmbje t moderuar ekonomike gjat dekads s fundit, Kosova ende prballet me
kushte t vshtira ekonomike dhe me nj shkall t lart t papunsis. Remitencat nga jasht jan kon-
sideruar si nj kontribues i madh pr mirqenien e familjeve kosovare anipse informacionet pr karakteris-
tikat dhe ndikimin e tyre ishin shpesh t shkoqitura.
Studimi i Remitencave n Kosov sht pjes e nj prpjekje pr t kuptuar m mir rrjedhn, prdorimin
dhe efektet e remitencave n Kosov dhe perspektivat e zhvillimit t saj. Prve ksaj, studimi prpiqet t
adresoj nevojn pr nj korniz t integruar t analizs sasiore dhe cilsore me qllim t paraqitjes s nj
shqyrtimi m t detajuar t rolit t remitencave si nj burim t mbshtetjes fnanciare pr kosovart.
Nj nga risit kryesore t hulumtimit sht prdorimi i t dhnave t mbledhura nga nj anket e projektuar
dhe e zhvilluar n mnyr specifke pr t adresuar nevojat informative t Studimit t Remitencave n
Kosov. Katr mij familje kosovare u intervistuan, duke dhn informacione pr nj gam t gjer karak-
teristikash t remitencave. Nj mostr e konsiderueshme e familjeve t intervistuara ka qen e przgjedhur
paraprakisht n mnyr q t ulet gabimi n marrjen e mostrave dhe t ofrohet m shum hapsir pr
nj analiz t ndar.
Prderisa Banka Qendrore e Kosovs siguron vlersime t rregullta t rrjedhjes vjetore t remitencave, pak
nga to analizojn aspekte t tjera vitale t remitencave si prcaktuesit, prdorimi apo efektet e tyre n kon-
tekstin socio-ekonomik. Pr kt arsye, ky studim i komisionuar nga UNDP-ja, FMN-ja dhe USAID-i s bashku
me Bankn Qendrore t Kosovs, Ministrin e Ekonomis dhe Financave dhe Entin Statistikor t Kosovs
pasuron bazn e johurive mbi rolin e remitencave n Kosov.
Studimi i Remitencave n Kosov prqendrohet kryesisht n rrjedhat e tanishme, prdorimin, dhe efektet
socio-ekonomike t remitencave por edhe duke e siguruar nj prmbledhje t migrimeve dhe dinamiks
socio-ekonomike q prcaktojn modelet aktuale t remitencave.
Ky studim sht i organizuar n pes nn-tema, t paraqitura n seksione t veanta. Pas prezantimit t
qllimit dhe kontekstit t studimit n seksionin e par, seksioni i dyt paraqet nn-temn n lidhje me karak-
teristikat kryesore t familjeve n Kosov. Seksioni tre vazhdon me nj prezantim me nn -temn migra-
cionit, duke dhn nj vshtrim t prgjithshm mbi karakteristikat e emigrantve si dhe planeve t
antarve tjer t familjes pr t emigruar n t ardhmen. Seksioni katr paraqet gjetjet mbi shumn e re-
mitencave t pranuara, mbi kanalet e pranimit dhe t prdorimit t remitencave. Seksioni i fundit paraqet
rezultatet e ankets mbi efektet e remitencave n nj kontekst socio-ekonomik.
13
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
14
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
II. EMIGRIMI DHE KUSHTET
SOCIOEKONOMIKE N KOSOV
Pr shum kosovar kushtet e pafavorshme politike dhe ekonomike ishin nxitje per emigrim ne
vendet e tjera. Sasia e konsiderueshme e remitencave q drgohen n Kosov tregon q megjithse
kan kaluar m shum se dy dekada, lidhjet mes emigrantve dhe t afrmve t tyre ende mbeten
t forta.
N kontekstin e konsolidimit t diaspors kosovare, nj periudh e rndsishme e migracionit flloi
n fund t viteve 1960, kur shum kosovarve u sht dhn mundsia pr t punuar legalisht n
vendet e Evrops Perndimore si Zvicra apo Gjermania. Meq at koh nuk krkoheshin puntor
me kualifkime t larta, kjo periudh e emigrimit trhoqi kryesisht kosovart q jetojn n zonat ru-
rale. Ata n shum raste kan migruar n mnyr individuale duke i ln antart e ngusht t familjes
s tyre n Kosov.
Nj val tjetr e emigrimit ka flluar n fllim t viteve 1990, pas revokimit t statusit kushtetues t
Kosovs t 1974, dhe shprbrjes s Republiks Socialiste Federative t Jugosllavis. Kjo periudh
sht shnuar kryesisht me rastet e migracionit ilegal n Evropn Perndimore, migracione kto t
motivuara nga arsyet politike dhe ekonomike. Prderisa gjat viteve 1970 migracioni ka qen m i
prhapur n mesin e kosovarve q jetonin n zonat rurale, ky dallim nuk mund t bhet pr kt
periudh t dyt t emigrimit.
Edhe pse ka prova se emigrimi vazhdon edhe n ditt e sotme, periudha e fundit e rndsishme e
migracionit ka ndodhur gjat konfiktit t 1998-1999, nj periudh n t ciln shum refugjat koso-
var jan vendosur n Evropn Perndimore, Shtetet e Bashkuara t Amerikes (SHBA) dhe vende t
tjera. Megjith faktin se nj numr i konsiderueshm i refugjatve jan kthyer n Kosov pas konfiktit
shum prej tyre ende vazhdojn t banojn jasht vendit.
Sipas studimeve te Banks Botrore t vitit 2007, rreth 400.000 Kosovar jetonin jasht vendit. Dias-
pora kosovare gjat gjith ktyre tri periudhave t emigrimit ka siguruar nj burim t rndsishm
t fnancave pr ekonomin e Kosovs. Kjo ka qen e rndsishme veanrisht pr faktin se Kosova
ka nivelin m t ult t prodhimit vendor dhe shkalln m t lart t papunsis nga t gjitha vendet
n Ballkan.
Sipas hulumtimit t fundit mbi Fuqin Punuese
2
, papunsia u ul pr 2.1 prqind ( nga 47.1 n 2008
n 45 prqind) n vitin 2009. Shkalla e papunsis gjithsesi mbetet e lart. Prve ksaj, pjesmarrja
e ult e grave dhe t rinjve ngrit shqetsimet n lidhje me izolimin e shum Kosovarve n mosh
pune pr shkak t mangsive strukturore brenda tregut t puns.
15
2. Enti Statistikor i Kosovs, Hulumtimi i Fuqis Punuese (2009)
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Kosova ka nj ekonomi t vogl t hapur dhe t drejtuar kryesisht nga rritja e konsumit dhe investimeve t
mdha publike. Sipas Fondit Monetar Ndrkombtar (FMN), Bruto Prodhimi Vendor (BPV) pr kok banori
n vitin 2009 ishte 1,731 euro. Niveli i Bruto t Ardhurave Nacionale t Disponueshme (BAND) pr kok
banori gjat periudhs s njejt ishte 2,007 euro . Transferet neto (t cilat prfshijn t ardhurat nga remi-
tencat dhe pensionet jasht vendit) prbnin 11,8 prqind t BPV n vitin 2009. Nj hyrje e konsiderueshme
e remitencave krahas nj rrjedhe t vazhdueshme t ndihmave t huaja n formn e transfereve t qeveris
ka kontribuar n mas t konsiderueshme n t ardhurat e prgjithshme t disponueshme. Kjo refektohet
edhe n dallimin n mes t BVP-s dhe BAND pr kok banori
3
.Pr shkak t kapaciteteve t kufzuara prod-
huese, Kosova vazhdon t importoj sasi t konsiderueshme t mallrave dhe shrbimeve. N vitin 2009,
vlera e mallrave t eksportuara ka mbuluar vetm 8.5 prqind t vlers s importit. Ekonomia e Kosovs
prballet me nj defcit tregtar n vler prej 46 prqind t BPV-s saj. N munges t injeksioneve t jashtme
(t parave t gatshme t tilla si kursimet e huaja, remitencat dhe ndihma e huaj) Kosova do t ishte e de-
tyruar t importoj mallra dhe shrbime vetm n nivel sa ekonomia e saj e brendshme mund t prballoj.
Duke u nisur nga baza e ult e eksporteve dhe t ardhurave relativisht t ulta nga investimet, fuksi i remi-
tencave kontribuon n prmirsimin e bilancit t llogaris rrjedhse (t cilat, duke prjashtuar transferet e
qeveris, arriti n 27 prqind t BPV n 2009).
Ekonomia e Kosovs prballet me shum pengesa strukturore t cilat kufzojn kushtet aktuale socio-
ekonomike. Infrastruktura e rrnuar dhe investimet e ulta kufzojn aftsin e Kosovs pr t plotsuar
nevojat e saj n rritje pr energji elektrike. Infrastruktura rrugore dhe infrastruktura e shkollave jan
gjithashtu t pazhvilluara. Privatizimi i ndrmarrjeve n pronsi shoqrore ende nuk sht prfunduar, dhe
ka shum vend pr prmirsimin e shrbimeve publike t kujdesit shndetsor dhe t sundimit t ligjit.
Under the conditions of low domestic production and high unemployment, fnancial assistance to Kosovan
families from abroad is of major importance to Kosovos development prospects because it alleviates the
difculties Kosovo will face until it manages to achieve sufcient and sustainable economic growth.
N kushtet e prodhimit vendor t ult dhe papunsis s lart, ndihma fnanciare nga jasht pr familjet
kosovare sht e nj rndsie t madhe pr perspektivat e zhvillimit t Kosovs. Kjo lehtson vshtirsit
me t cilat Kosova do t prballet deri sa ajo t arrin zhvillim t mjaftueshm dhe qndrueshmri ekonomike.
16
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
3. Fondi Monetar Ndrkombtar (FMN), Deklarata Prmbyllse (16 Shtator 2009)
III. PROFILI I FAMILJEVE
Studimi Remitencave n Kosov fllimisht mblodhi t dhna pr karakteristikat e familjeve, si atyre q pra-
nojn remitenca dhe atyre q nuk pranojn ato. Ky seksion do t paraqes gjetjet mbi proflin e familjeve
q kan rezultuar nga t dhnat e mbledhura prmes hulumtimit mbi remitencat, t kryer vetm pr ql-
limin e ktij studimi.
3.1 Karakteristikat e Amvisrive
Nj total prej 4,000 familje jan intervistuar pr kt hulumtim mbi remitencat. Rreth16% e familjeve t in-
tervistuara ishin t kryesuara nga femrat. Mostra e familjeve t zgjedhura sht shtresuar n mnyr q t
prfaqsoj karakteristikat e vrteta t popullsis s Kosovs. Kshtu, duke marr parasysh hartimin mostrs
si dhe numrin e bollshm t familjeve t intervistuara, anketa mbi remitencat sht e pajisur me besim t
mjaftueshm pr t nxjerr karakteristikat e prgjithshme t familjeve n Kosov.
Studimi Remitencave n Kosov gjeti se 19,6 prqind e familjeve Kosovare pranojn remitenca (Tabela 1).
Pjesa e familjeve q pranojn remitenca sht m e lart n mesin e familjeve q jan t kryesuara nga
femrat .
Sipas studimit nj familje Kosovare ka mesatarisht 5.25 antar. Megjithat, familjet t cilat pranojn remi-
tenca kan mesatarisht nj antar m shum. Pra familjet q pranojn remitenca kan mesatarisht 5.9 an-
tar pr dallim nga 5.1 antar tek familjet q nuk pranojn remitenca.
17
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Pjesa e familjeve q pranojn remitenca sht m e lart n mesin e familjeve t vendosura n zonat rurale
se sa n mesin e familjeve n zonat urbane. Prve ksaj, n rajonet e Pejs, Gjilanit dhe Prizrenit, pjesa e
familjeve q pranojn remitenca ka tendenc t jet m e lart se n rajonet e tjera (shih fgurn 2).
Pjesa e familjeve q pranojn remitenca gjithashtu sht gjetur t ndryshoj midis komuniteteve t
ndryshme etnike q jetojn n Kosov. Si sht paraqitur n fgurn 3, sht gjetur se n mesin e familjeve
t komunitetit shqiptar, pjesa e familjeve q pranojn remitencat sht m e lart.
Sipas t dhnave t studimit, niveli i arsimimit t krerve t familjeve t atyre q pranojn remitenca
ndryshon nga pjesa tjetr. Kshtu, krert e familjeve q nuk pranojn remitenca kan, mesatarisht, t pr-
funduar nj vit m shum t arsimimit.
18
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
3.2 Punsimi i Familjes, t Ardhurat dhe Shpenzimet
N prputhje me krkesat e ktij studimi, hulumtimi i remitencave ka krkuar nga kryefamiljart e intervis-
tuar q t raportojn mbi statusin e punsimit t secilit prej antarve t tyre t familjes, pr shumn e t
ardhurave t ftuara n familjet e tyre, dhe mbi shpenzimet e prgjithshme t familjes. Prve ksaj, nga
kryefamiljart u krkua t japin m shum informacion mbi shprndarjen e shpenzimeve e tyre sipas des-
tinimit t shpenzimeve.
Hulumtimi gjeti se ka dallime n mes t familjeve q pranojn remitenca dhe atyre q nuk pranojn ato n
lidhje me t tre kategorit e informacionit t raportuar.
Mesatarisht, papunsia sht m e lart n mesin e familjeve q pranojn remitenca se sa n mesin e famil-
jeve q nuk pranojn remitenca. Pra familjet q nuk pranojn remitenca kan tendenc t ken m pak
antar t papun n familje (Figura 4).
Sipas raportit, t ardhurat mesatare mujore t nj familje n Kosov jan 442 Euro. Poashtu, n kushte reale
familjet q raportojn se pranojn remitenca ftojn m pak t holla gjat muajit. Rreth 67.5 prqind e
familjeve pranuese t remitencave ftojn m shum se 200 Euro krahasuar me 80.4 prqind t familjeve
q nuk pranojn remitenca.
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
19
Shuma mesatare q nj familje shpenzon gjat muajit sht 410 Euro. Studimi nxjerr n pah ndryshime
interesante tek shpenzimet e familjeve q pranojn remitenca. Kto familje shpenzojn, mesatarisht, 445
Euro n muaj krahasuar me 377 Euro n muaj tek familjet q nuk pranojn remitenca. Dallimet kryesore
tek modelet e shpenzimit tek kto kategori jan tek ushqimi dhe banimi. Familjet q pranojn remitenca
mesatarisht shpenzojn 4 prqind m shum pr ushqim se familjet jo-pranuese. N t njjtn koh, familjet
pranuese t remitencave shpenzojn 6 prqind m pak pr banim se sa familjet jo-pranuese (Figura 6). .
20
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Sipas ktij studimi rreth 19.6 prqind e familjeve kosovare pranojn remitenca. Familjet q pranojn re
mitenca kan mesatarisht nj antar m shum n familje. Tendenca pr t pranuar remitenca sht
sidomos e lart tek familjet q jetojn n zonat rurale dhe ato q drejtohen nga grat. Prqindja e famil
jeve q pranojn remitenca sht m e lart n rajonet e Pejes, Gjilanit dhe Prizrenit. Analizimi i t dhnave
sipas shtresimit etnik vn n pah se familjet q pranojn remitenca jan m t larta n mesin e komu
nitetit shqiptar. Ka nj ndrlidhshmri t drejtprdrejt ndrmjet marrjes s remitencave dhe t qenurit
i pa-pun. Sipas studimit familjet pranuese t remitencave shpenzojn m shum krahasuar me pjesn
q nuk pranon ato.
21
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
22
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
IV. MIGRIMI
N kapitujt paraprak prezentum karakteristikat e prgjithshme t familjeve n Kosov me fokus t veant
tek dallimet ndrmjet familjeve q pranojn remitenca dhe atyre q nuk pranojn ato. N kt seksion
paraqiten karakteristikat e emigrantve pra atyre q sigurojn mbshtetjen fnanciare pr kto familje
kosovare. Ky seksion poashtu paraqet nj prmbledhje t planeve pr migrim tek familjet kosovare n pr-
pjekje pr t kuptuar dinamiken e ardhshme t levizjeve t popullsis jasht vendit dhe rrjedhave t re-
mitencave n Kosov.
4.1 Emigranti
Sipas ktij studimi, emigranti n n shumicn e rasteve sht n nj lidhje t ngusht gjaku me kryefamil-
jarin. Tek 42 prqind e rasteve t familjeve q pranojn remitenca drguesi ishte vlla i kryefamiljarit kra-
hasuar me 40 prqind t rasteve kur drguesi ishte fmiu apo prindi i kryefamiljarit. Rreth 20 prqind nga
numri i prgjithshm i drguesve ishin femra.
N ann tjetr, arsyet kryesore q kishin motivuar emigrimin tek shumica e rasteve ishin t natyrs politike
ose ekonomike ( Figura 7). Shumica syresh vazhdojn t jetojn n vendet e Evrops Perndimore pra
aty ku kishin emigruar m hert. Nga t dhnat e hulumtimit del q lvizjet kryesore drejt ktyre vendeve
kan ndodhur ndrmjet viteve 1990-1999 (Figura 8).
23
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Statusi juridik dhe statusi i punsimit t emigrantve ishin gjithashtu me interes pr kt studim. Mbi 95
prqind emigrantve q drgojn remitenca kan nj status t rregulluar ligjor n vendin n t cilin ata
banojn. Nga ky numr, 47 prqind e tyre kan shtetsin e vendit t banimit, 27.7 prqind kan statusin
e banorit t prhershm dhe pjesa tjetr prej 21.6 prqind banojn me leje qndrimi.
24
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Shumica e emigrantve raportuan se statusi i tyre i punsimit shte nj nga : jan t punsuar t prher-
shm, t punsuar n sektorin publik, t ket gjetur mundsi vet-punsimi ose t jen vet pundhns
(n rreth 89 prqind). Pjesa tjetr kan gjetur mundsi punsimi me gjysm norm apo kan mbetur jasht
tregut t puns (Figura 9).
25
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
4.2 Planet e Familjeve pr Emigrim
Sipas rezultateve t studimit t remitencave n Kosov, 16.3 prqind e familjeve n Kosov kan plane speci-
fke pr t emigruar n t ardhmen e afrt. Dy zgjedhjet m t preferuara pr cakun e dshiruar t vendit t
emigrimit prkojn me t dy vendet n t cilat pjesa m e madhe e emigrantve tashm banojn - pra Gjer-
mania dhe Zvicra (Figura 10). Nj pjes e konsiderueshme e familjeve planifkojn t emigrojn n Shtetet
e Bashkuara.
26
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Familjet q pranojn remitenca kan tendenc m t lart t planeve pr emigrim (Figura 11).
Rreth 42 prqind e kryefamiljarve, si tek ata q pranojn remitenca si tek ata q nuk pranojn remitenca,
than se ata nuk e din pr far niveli t dshiruar t pags ata do t ishin t gatshm pr t migruar.
Dikund rreth 30 prqind e kryefamiljarve pranues t remitencave jan t gatshm t emigrojn pr nj
pag mujore prej 2,000 Euro ose m pak krahasuar me 25 prqind tek kategorit q nuk pranojn remitenca.
Anipse ndryshimet jan t vogla, kryefamiljart q nuk pranojn remitenca krkojn nj pag m t lart
pr t emigruar.
27
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Si prfundim mund t ceket se emigrantt q drgojn remitenca n t shumten e rasteve jan t afrm
t ngusht t kryefamiljarve t intervistuar dhe mbi 95 prqind syresh kan nj status ligjor t rregulluar
n vendin e banimit. Motivet kryesore q shtyen ata t emigrojn ishin kryesisht politike ose ekonomike.
T dhnat e ankets tregojn se shumica e drguesve t remitencave jetojn n Evropen Perendimore.
Rreth 16.3 % e familjeve t intervistuara planifkojn t emigrojn n t ardhmen. Kjo tendec sht m
e lart tek familjet q pranojn remitenca. Gjithashtu, sht vn re se kryefamiljart e familjeve q nuk
pranojn remitenca dshirojn nj pag m t lart pr t migruar sesa kryefamiljart e familjeve q pra
nojn remitencat.
28
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
V. REMITENCAT
Kjo pjes e studimit prmbledh t dhnat e mass s remitencave t pranuara, mnyrat e prdorimit t tyre
dhe opinionet dhe parashikimet e rrjedhave t remitencave pr vitin 2010. Raporti prdor si t dhnat e
anketimit ashtu edhe ato t Entit Statistikor n prpjekje pr t vlersuar sasin totale t remitencave.
Shuma e prgjithshme e remitencave t pranuara n vitin 2009 vlersohet t jet 422.7 milion Euro. Nga
kjo shum e prgjithshme, 191.6 milion Euro (45.2 prqind) ishin para t gatshme, 47.7 milion Euro (11.3
prqind) n form t t mirave materiale , dhe 183.4 milion Euro (43.4 prqind) ishin n form t "shpenz-
imeve t emigrantve" gjat vizitave n Kosov.
5.1 Kanalet e Remitencave
Sipas t dhnave t mbledhura gjat anketimit 42 prqind e drgesave n t holla gjat vitit 2009 ishin
pranuar nprmjet kanaleve institucionale, t tilla si bankat apo agjencit e transferimit t parave, ndrsa
pjesa tjetr (58 perqind) duke shfrytzuar kanalet jo-formale ( direkt nga emigranti drgues ose ndonj
mik i familjes ).
Tek kanalet jo-formale dominon forma e dorzimit personal t t hollave nga emigrantt. Agjencit e trans-
ferimit t parave (ATP) jan kanalet kryesore t pranimit t t hollave nga kategoria e drgesave nprmjet
kanaleve formale.
Pr nj prezantim m t hollsishm t shpeshtsis s prdorimit, n vend t shums s parave dhe t ak-
sioneve t vlers s prgjithshme, pr secilin nga kanalet e paraqitura n tabeln e msiprme, ju lutem
shihni Shtojcn II t ktij studimi.
29
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
5.2 Shfrytzimi i Remitencave
Bazuar n t dhnat e hulumtimit mbi 45 prqind e remitencave totale t pranuara n para t gatshme jan
prdorur pr konsum, 11.4 prqind jan prdorur pr investime biznesore ndrsa pjesa tjetr prej 12.2
prqind prdoren pr investime n banim. Nga kto t dhna shihet q shumica e ndihms s pranuar n
form t parave t gatshme shkon n funksion t fnancimit t nevojave t menjhershme t konsumit
familjar (Figura 13).
30
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
5.3 Parashikimet per rrjedhat e remitencave n vitin
2010
T dhnat e mbledhura treguan se familjet presin t pranojn remitenca n nj nivel m t lart n vitin
2010 krahasuar me vitin 2009 (Figura 14).
Ndrsa 54% e familjeve presin t pranojn t njjtn sasi t remitencave n 2010, si n 2009, pjesa e famil-
jeve n pritje pr t marr m shum ndihm nga jasht n 2010 sht m e lart se pjesa e familjeve q
pret t marr m pak. Prandaj mund t kuptohet se opinioni i prgjithshm pr nivelin e remitencave sht
se ato do t jen pak m t larta n 2010.
Shuma totale e remitencave t marra n 2009 vlersohet t jet 442.7 milion Euro, prej t cilave 191.6
milion Euro jan pranuar n para t gatshme, 47.7 milion Euro jan pranuar n natyr, dhe t mbeturat
jan marr n formn e "shpenzimeve t emigrantve" n Kosov. 42 prqind e remitencave jan pranuar
nprmjet kanaleve zyrtare, ndrsa 58 prqind jan dorzuar jozyrtarisht, t tilla si personalisht nga mi
gruesit ose nga ndonj mik. Studimi gjeti se rreth 45 prqind e remitencave jan prdorur pr konsum,
ndrsa pjesa e mbetur jan prdorur m shum pr banim dhe investime n njerz, dhe m pak pr in
vestime t biznesit. S fundi, familjet presin nj rritje margjinale n shumn e remitencave q ato do t
pranojn n 2010.
31
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
32
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
VI. EFEKTET E REMITENCAVE
Vlersimi i efekteve t remitencave n nj kontekst socio-ekonomik sht nj nga objektivat m t rnd-
sishme t ktij hulumtimi. Prandaj, ky seksion paraqet rezultatet q tregojn ndikimin e remitencave n t
ardhurat familjare, statusin e punsimit, qasjen n kujdesin shndetsor dhe qasjen n arsimim. Pr m
tepr, efektet e remitencave do t studiohen jo vetm nprmjet krahasimit n mes t familjeve q pranojn
remitenca dhe familjeve q nuk pranojn remitenca, por edhe nga nj ndarje e mtejshme e t dhnave
dhe krahasimin e karakteristikave t kryefamiljarve t familjeve t tilla si gjinia e tyre dhe vendbanimi, s
bashku me pranin e ndihms s remitencave n familjet e tyre.
6.1 Ndikimi i Remitencave n t Ardhurat Familjare
Sic qe prezentuar m hert n raport, t ardhurat mesatare mujore pr t gjitha familjet n Kosov ishin
442 Euro. Qllimi i karahasimit t t ardhurave tek familjet q pranojn dhe nuk pranojn ishte q t vihet
n pah niveli i t ardhurave n munges t remitencave. Studimi poashtu nxjerr n pah se amvisrit q
pranojn remitenca shpenzojn m tpr. Kur t hyrat nga remitencat i shtohen t ardhurave t
prgjithshme mujore t nj amvisrie del q pranuesit e remitencave shpenzojn m tpr gjat muajit.
Me fal tjera, amvisrit q pranojn remitenca ftojn 480 euro pr muaj dhe 194 Euro nga to jan t hyra
nga remitencat. Amvisrit tjera ftojn mesatarisht 434 Euro pr muaj. Ngo kjo mund t konkludohet se
rreth 40 prqind t t hyrave t familjeve t kategoris s par jan t hyra nga remitencat.
6.2 Ndikimi i Remitencave ne Punsim
Anetart e familjeve q pranojn remitencat kan m shum gjasa t jen t papun sesa antart e famil-
jeve q nuk pranojn remitencat. Pr t kuptuar m mir efektet e remitencave pr statusin e punsimit t
antarve t familjes, hulumtimi mbi remitencat ka krkuar nga t gjith kryefamiljart e intervistuar t cilt
jan t papun pr t raportuar pagn e tyre rezerv, prkatsisht pagn minimale mujore pr t ciln ata
do t pranojn t punojn. Sipas studimit, 11 prind e amvisrive t papuna do t pranonin t punonin
pr nj pag mujore m t vogl 151 Euro pr muaj. Ndrsa vetm 10% krkojn paga prej 301 euro ose
m shum pr t punuar (Figura 15).
33
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Kur kryefamiljart e amvisrive t papuna kategorizohet sipas ndihmes s remitencave, studimi konstaton
se prqindja e kryefamiljareve t amvisrive q do t pranonin t punonin pr m pak se 150 Euro sht
m e lart tk amvisrit q nuk pranojn remitenca. Megjithat, brenda rangut prej 151-300 euro, pjesa e
kryefamiljarve t papun t cilt jan t gatshm t pranojn nj shprblim n kt rang sht m e lart
n mesin e familjeve q pranojn remitanca sesa n mesin e familjeve q nuk pranojn remitanca. Prve
ksaj, pjesa e kryefamiljarve t papun q nuk e din pr ciln pag minimale do t ishin t gatshm pr
t punuar sht m e lart n mesin e familjeve q nuk pranojn remitancat (Figura 16).
34
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Sipas studimit nuk kemi ndonj ndrlidhshmri t theksuar ndrmjet t pranuarit t remitencave dhe gatish-
mrise s t papunve pr t punuar pr pagesa m t ulta. Me saktsisht, t papunt q pranojn remi-
tenca nuk krkuan paga m t larta pr t punuar krahasuar me pjesn tjetr. Megjithat, kryefamiljart
pranues t remitencave kan shkollim m t ult krahasuar me pjesen tjetr dhe ka gjasa m t mdha t
jen nga zonat rurale. Ky mund t jet nj faktor q mbulon efektin potencial t remitencave n gatish-
mrin pr t punuar pr paga m t ulta.
6.3 Ndikimi i Remitencave n Shrbimet e Kujdesit
Shndetsor
Ky studim tregoi se familjet q pranojn remitencat shpenzojn mesatarisht 22 perqind m shum pr ku-
jdesin shndetsor. Pra, familjet q pranojn remitenca shpenzojn mesatarisht 35 Euro n muaj krahasuar
me vetm 28 perqind sa shpenzojn ato familje q nuk pranojn remitenca. Pr t vlersuar ndikimin po-
tencial t remitencave n qasjen n shrbimin shndetsor, amvisrit ishin pyetur t vlersojn vshtirsit
e mbulimit t shpenzimeve t vizits mjekore (Tabela 2). Sipas studimit amvisrit q e shohin si t vshtir
t vizitohen tek mjeku sht dukshm m e lart se se e atyre amvisrive q e shohin kt si t leht ose
mjaft t leht . Rrjedhimisht, amvisrit n Kosov e kan t vshtir t vizitohen tek mjeku. T dhnat e
njejta fasin se amvisrit e zonave rurale si ato q pranojn dhe si ato q nuk pranojn remitenca e kan
m t vshtir t realizojn nj vizit t till (Tabela 3).
Kur vshtirsit e qasjes n shrbime shndetsore jan analizuar mbi bazen e kategorive gjinore, del q
51 prqind e t anketuarave femra e kan klasifkuar mbulimin e shpnzimeve t vizits mjeksore si shum
t vshtir ose mjaft t vshtir krahasuar me vetm 36 prqind t t intervistuarve meshkuj e q dhan
prgjigje t njejta. Nga kjo mund t konkludohet se kryefamiljart e amvisrive t gjinis femrore e shohin
qasjen n shrbime shndetsore si m t vshtire.
35
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
T njejtat t dhna pastaj jan kategorizuar mbi bazen e amvisrive q pranojn remitenca dhe atyre q
nuk pranojn pr t analizuar ndikimin potencial t remitencave n lehtsimin e qasjes n shrbime shn-
detsore. Femrat kryefamiljare t familjeve q pranojn remitenca e gjejn m t leht pr t mbuluar sh-
penzimet e vizits mjeksore se femrat kryefamiljare t familjeve q nuk pranojn remitenca. Pjesa e grave
kryefamiljare q e gjejn t vshtir t mbulojn shpenzimet e vizits te mjeku sht 9 prqind m e ult
n mesin e familjeve q pranojn remitencat se n mesin e atyre familjeve q nuk pranojn remitencat. Pra-
nimi i remitencave nuk ka ndonj efekt t rndsishm n vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t vizits
te mjeku tek kryefamiljart meshkuj. Pra, sipas studimit remitencat ndikojn n lehtsimin e vshtirsive
t qasjes mjeksore vetm tek kryefamiljaret femra dhe kjo me nj tendenc t shtuar tek amvisrit e kat-
egoris s njejt n zonat rurale. N zonat urbane nuk ka dallime gjinore bazuar n vshtirsin e raportuar
pr t mbuluar shpenzimet e vizits te mjeku n lidhje me mbshtetjen fnanciare nga jasht (remitencat).
Kryefamiljart u pyetn edhe pr t klasifkuar vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t blerjes s barnave.
Ashtu si me vizitat te mjeku, familjet n zonat rurale e kan m t vshtir t mbulojn shpenzimet e blerjes
s barnave se sa familjet n zonat urbane, dhe n prgjithsi, femrat kryefamiljare e gjejn m t vshtir
pr t mbuluar kt shpenzim se meshkujt kryefamiljar (Tabela 4).Pjesa e femrave kryefamiljare t cilat klasi-
fkuan vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t blerjes s barnave si "shum t vshtir" ose "e vshtir"
sht m e ult n mesin e familjeve q pranojn remitencat se n mesin e familjeve q nuk pranojn re-
mitencat. Kshtu, femrat kryefamiljare t familjeve q pranojn remitenca e gjejn m t leht pr t mbu-
luar shpenzimet e blerjes s barnave se femrat kryefamiljare t familjeve q nuk pranojn remitenca.
Tek meshkujt kryefamiljar, prania e remitencave nuk prkon me vshtirsit e raportuara t blerjes s bar-
nave n t njjtn mnyr si n mesin e femrave kryefamiljare. Mesatarisht, prqindja e meshkujve krye-
familjar q e gjejn t vshtir pr t mbuluar shpenzimet pr blerjen e barnave sht 5 prqind m e
lart ndr kryefamiljart e familjeve q pranojn remitenca . Kshtu, prania e remitencave nuk luan nj rol
t rndsishm n ofrimin e nj qasje m t leht n barna pr meshkujt kryefamiljar, ndrsa e kundrta
sht e vrtet pr femrat kryefamiljare. N zonat rurale, femrat kryefamiljare t familjeve q pranojn re-
mitenca e gjejn m t leht pr t mbuluar shpenzimet e blerjes s barnave. Kjo sht e kundrt pr
meshkujt kryefamiljar: ata q pranojn remitenca e kan m t vshtir t mbulojn shpenzimet e blerjes
s barnave se sa ata q nuk pranojn remitenca. N zonat urbane, nuk ka asnj ndryshim n vshtirsin e
mbulimit t shpenzimeve t blerjes s barnave n mes t femrave kryefamiljare t familjeve pranuese t
remitencave dhe atyre jo pranuese t remitencave.
Megjithat, meshkujt kryefamiljar q pranojn remitenca e gjejn m t vshtir pr t mbuluar kto sh-
penzime se sa meshkujt kryefamiljar t familjeve q nuk pranojn remitencat.
Si prfundim, remitencat duke se kan efekt n lehtsimin dhe rritjen e mundsive t kryefamiljareve femra
n sistemin shendetsor, posaqrisht atyre t zonave rurale.
36
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
6.4 Ndikimi i Remitencave ne Qasjen n Arsim
Pr t vlersuar efektet e remitencave pr qasje n arsim, hulumtimi i remitencave ka krkuar nga krye-
familjart t klasifkojn vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t udhtimit n objektet arsimore,
vshtirsin pr t mbuluar shpenzimet e blerjes s librave, dhe vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t
vitit shkollor. Prve ksaj, hulumtimi ka krkuar nga kryefamiljart t prcaktojn sasin e shpenzimeve t
tyre pr arsimin.Sipas hulumtimit, familjet q pranojn remitencat shpenzojn mesatarisht 7 prqind m
shum n arsimim se sa familjet q nuk pranojn remitencat. Pra familjet q pranojn remitenca shpenzo-
jn, mesatarisht, 67 Euro n muaj krahasuar me 62 Euro sa shpenzojn amvisrit tjera.
Sipas t dhnave t studimit mesatarisht 20 prqind e amvisrive e klasifkojn vshtirsin pr t mbuluar
shpenzimet e udhtimit n objektet arsimore si mesatare (Tabela 5). Pr m tepr, pjesa e kryefamiljarve
t familjeve q e gjejn mjaft t leht ose shum t leht pr t mbuluar shpenzimet e udhtimit n objektet
arsimore sht m e lart se sa ata q e gjejn kt si shum t vshtir ose deri diku t vshtir.N
prgjithsi, familjet n zonat rurale e gjejn m t vshtir pr t mbuluar shpenzimet e udhtimit n ob-
jektet arsimore se sa familjet n zonat urbane.
N zonat rurale, meshkuj dhe femra kryefamiljar t amvisrive q pranojn remitenca e gjejn m pak t
vshtir pr t mbuluar kto shpenzime. N zonat urbane, prezenca e ndihms n remitenca nuk bn
ndonj ndryshim n vshtirsin pr t mbuluar shpenzimet e udhtimit n objektet arsimore pr familjet
me kryefamiljare femra, megjithat, familjet me kryefamiljar meshkuj q pranojn remitenca e gjejn at
m pak t vshtir pr t mbuluar kto shpenzime se ato familje q nuk pranojn remitenca.
37
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
N lidhje me vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t blerjes s librave, 38 prqind e familjeve klasifkojn
kt shpenzim si vshtirsi mesatare, ndrsa 33% e ka mjaft t leht pr t mbuluar kt shpenzim (Tabela
6).
Kemi nj dallim prej 1 prqind n klasifkimin e raportuar t vshtirsis s blerjes s librave n mesin e
familjeve n zonat rurale dhe familjeve n zonat urbane: prqindja e kryefamiljarve t familjeve q klasi-
fkojn vshtirsin e blerjes s librave si, shum t vshtir, deri diku t vshtir ose mesatare sht
1% m e lart n mesin e familjeve n zonat rurale se sa familjeve n zonat urbane. Megjithat, pjesa e krye-
familjarve t cilt kan klasifkuar vshtirsin e blerjes s librit si shum t vshtir sht 2% m e lart
n mesin e familjeve n zonat urbane sesa familjeve n zonat rurale. Ky ndryshim i vogl n mes t niveleve
t raportuar t vshtirsis n mes t vendbanimeve urbane dhe rurale do t thot se lloji i vendbanimit
nuk paraqet ndonj vshtirsi n shpenzimin e blerjes s librave.
N zonat rurale, femrat kryefamiljare t familjeve q pranojn remitenca e gjejn m pak t vshtir pr t
mbuluar shpenzimet e blerjes s librave nga femrat kryefamiljar t familjeve q nuk pranojn remitenca.
Meshkujt kryefamiljar t familjeve q pranojn remitencat e gjejn m pak t vshtir pr t mbuluar kt
shpenzim se sa ata q nuk pranojn remitencat, dhe dallimi midis dy kategorive n klasifkimin e dhn
nga ta sht m i theksuar se sa me femrat kryefamiljare.
N zonat urbane, nuk ka ndonj dallim domethns n mes t familjeve t kryesuar nga femrat t cilat pra-
nojn remitenca dhe atyre q nuk pranojn remitenca. Megjithat, meshkujt kryefamiljar t familjeve
pranuese e gjejn m pak t vshtir t mbulojn shpenzimet e blerjes s librave.
38
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Rreth 41 prqind e familjeve t intervistuara klasifkon vshtirsin e mbulimit t shpenzimeve t vitit shkol-
lor, si mesatare, ndrkoh q 29 prqind e tyre gjejn mjaft t leht (Tabela 6).Si ishte rasti me renditjen e
mparshme, familjet n zonat rurale e kan m t vshtir pr t mbuluar shpenzimet e vitit shkollor se
familjet n zonat urbane.
N zonat rurale, femrat kryefamiljare t familjeve q pranojn remitenca e gjejn m pak t vshtir pr t
mbuluar kt shpenzim se femrat kryefamiljare t familjeve q nuk pranojn remitenca. E njjta gj vlen
pr meshkujt kryefamiljar t familjeve n zonat rurale.
N zonat urbane, femrat kryefamiljar t familjeve q pranojn remitenca e kan m t vshtir t mbulojn
shpenzimet e pagess pr vitin shkollor sesa femrat kryfamiljare t familjeve q nuk pranojn remitenca.
Megjithat, meshkujt kryefamiljar t familjeve q pranojn remitenca e gjejn m pak t vshtir se sa
meshkujt kryefamiljar t familjeve jo-pranuese pr t mbuluar shpenzimet e pagess pr vitin shkollor.
39
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
T ardhurat nga remitencat kontribuojn me rreth 40 prqindtn totalite t t ardhurave mujore t famil
jeve pranuese. Studimi nuk gjeti ndonj ndrlidhje t fort ndrmjet remitencave dhe rezervimit t rro
gave. Pra, remitencat nuk ndikojn n gatishmrin e njerzve pr t punuar pr rroga t ulta. Amvisrit
n zonat rurale e kan m t vshtir ti mbulojn shpenzimet shendetsore dhe ato t arsimimit.
Amvisrit q pranojn remitenca shpenzojn m shum n arsim dhe shndetsi. Prezena e remitencave
ndlidhet me prsimirsim t qasjes n sistemin shendetesor nga ana e amviserive me kryefamiljar femra
dhe qasjen n arsim pr amviserit me kryefamiljar meshkuj.
40
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
VII. PRFUNDIM
Studimi i Remitencave n Kosov ka analizuar t dhnat e nj anketimi t drejtprdrejt me rreth 4000
amvisri kosovare me qllim t pasqyrimit t rolit dhe ndikimit t remitencave, t kuptuarit m t mir t
rrjedhes dhe prdorimit t tyre n Kosov. Raporti analizoi tendecat e emigrimit n t kaluarn dhe kushtet
socio-ekonomike q mund t ken motivuar lvizjet e popullsis. Poashtu, analizimi i rezultateve t karak-
teristikave t amvisrive kosovare dhe emigrantt q mbshtesin ato sikurse edhe rezultatet mbi masn
dhe efektet e drgesave t parave ishin pjes esenciale t studimit.
N prgjithsi, hulumtimi tregon se remitencat prbjn nj kontribut t madh n mirqenien e amvisrive,
shoqris dhe ekonomin kosovare. Studimi v n pah se nj pjes e konsiderueshme e amvisrive pra-
nojn remitenca dhe se ato ndikojn n mnyr domethnse n nivelin e t ardhurave, mnyrn e shpen-
zimit t t ardhurave, gatishmrin e kryefamiljarve pr t punuar me pag t ult por edhe mundsit e
tyre pr t patur qasje n arsim dhe kujdes shndetsor. Sipas t dhnave t pranuarit e remitencave ndikon
edhe ne prspektivat e amvisrive pr t emigruar.
Rreth 19.6 prqind e amvisrive kosovare pranojn remitenca. Amvisrit q raportojn se pranojn remi-
tenca kan mesatarisht nj antar m shum n familje dhe shfaqin tendenca m t larta t jen t papun.
Kto familje n kushte reale dhe n munges t remitencave do t ftonin m pak t holla. T pranuarit e
remitencave i bn kto amvisri shpenzues m t mdhenj krahasuar me amvisrit tjera. Amvisrit q pra-
nojn remitenca shpenzojn mesatarisht rreth 100 Euro m shum gjat muajit. Sipas hulumtimit
amvisrit shpenzojn gati gjysmn e shums q ata pranojn n remitenca pr konsum. Kontributi mesa-
tar i remitencave n t hyrat e prgjithshme t amvisrive sht 194 Euro apo rreth 40 prqind.
Vlersohet se shuma e prgjithshme e remitencave t marra n 2009 ishte 442.7 milion Euro, 191.6 milion
Euro nga t cilat jan pranuar n para t gatshme, 47.7 milion Euro n t mira materiale, dhe pjesa tjetr n
formn e "shpenzimeve t emigrantve" n Kosov. Remitencat prbjn 11 prqind t BPV-s t
prgjithshme n vitin 2009. T dhnat e hulumtimit treguan gjithashtu se familjet presin pr t marr pak
m shum remitenca n 2010. Rreth 58 prqind e remitencave totale ishin drguar n Kosov nga shokt
e familjeve apo vet emigrantt, ndrsa 42 prqind ishin transferuar familjeve nprmjet bankave dhe ag-
jencive pr transferim t parave.
Prqindja e amvisrive t cilt jan t gatshm t punojn pr rroga t ulta ( deri n 150 euro) sht m
e ult n mesin e familjeve q pranojn remitenca dhe implikon se t pranuarit e drgesave nga jasht
mund t dekurajojn kryefamiljart pr t punuar me paga m t ulta. Gjithashtu, remitencat ndikojn
edhe n shpenzimet e amvisrive pr kujdesin shndetsor dhe arsimim amvisrit pranuese t remiten-
cave shpenzojn m tpr dhe e shohin qasjen n kto shrbime si m t leht.
Amvisrit shpenzojn pothuajse gjysmen e remitencave n konsum. Remitencat kontribojn me 194 Euro
apo rreth 40 prqind t t ardhurave mujore t amvisrive q pranojn remitenca. Kjo kategori poashtu
shpenzim mesatarisht 70 Euro m shum sesa amvisrit q nuk pranojn remitenca. Ato kategori q pra-
nojn remitenca shpenzojn m shum pr shndet dhe arsim dhe e gjejn m pak t vshtir t qasen n
kto shrbime.
41
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Sipas ktij studimi, remitencat jan nj mekanizm i rndsishm pr zbutjen e varfris n Kosov. N
kushte reale amvisrit pranuese t remitencave raportojn t ardhura m t ulta mujore, shkall m t
lart t papunsis dhe arritje m t ult n sferen e edukimit. Analizat e t dhnave tregojn se remitencat
ndikojn q nj pjes e amvisrive ti tejkalojn t ardhurat mujore t familjeve q nuk pranojn remitenca.
Ndikimet pozitive t remitencave vrehen edhe n lehtsimin e kujdesit shndetsor, edukim dhe n
mirqenie dhe kushte t prgjithshme jetsore n Kosov.
Ndkikimi potencial i remitencave n zhvillim, zvoglim t varfris dhe rritje ekonomike n Kosov krkon
analiz edhe m t thell. Nj rezultat interesant i ktij studimi sht se vetm 42 prqind e remitencave
jan transferuar n Kosov prmes bankave. Kjo tregon se remitencat kan ndikim t kufzuar n zhvillimin
e sektorit bankar. Prandaj, nj nga rekomandimet themelore t studimit sht q t shqyrtohen arsyet e
prdorimit t ult t bankave pr transfer t drgesave t t hollave nga jasht dhe t shtjellohen
mekanizma q do t rrisnin prfshirjen e sektorit bankar n transferin e remitencave.
Nje gjetje tjetr q meriton nj analiz t mtutjeshme sht fakti se shumica kryesore e remitencave pr-
doret pr konsum familjar 46 prqind. Anipse gjat hulumtimit t t dhnave vrehet se nj pjes e re-
mitencave i dedikohen edhe investimeve biznesore dhe kursimeve, kjo prqindje duhet t rritet ndjeshm
pr t makzimalizuar ndikimin e remitencave n zhvillim t qndrueshm n Kosov. Studimi rekomandon
institucionet kosovare dhe partnertt tjer t zhvillimit q t shqyrtohen mnyra prmes t cilave remitencat
do t prdoreshin pr t nxitur nivel m t lart t investimeve n Kosov duke kontribuar kshtu n zhvil-
limin e gjithmbarshm.
Ky studim ofron nj baz solide pr nj studim konciz dhe t integruar t remitencave n Kosov. Hulumtimi
ofron nj perspektiv ndr-sektoriale pr rolin e remitencave n Kosov dhe sht realizuar gjat vitit 2009.
Studimi i vazhdueshm i remitencave sht i nevojshm pr nj kuptim m t mir t trendeve n rrjedhat
e remitencave dhe efektet e tyre n shoqrin dhe ekonomin e Kosovs gjat viteve t ardhshme.
42
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
SHTOJCA I. METODOLOGJIA E HULUMTIMT
Metodologjia e Hulumtimit
Studimi i remitencave n Kosov sht nj pjes e plot e studimeve t dizajnuara pr t zbuluar dhe pr
t kuptuar praktikat n lidhje me remitencat n Kosov. Prve ndikim t drejtprdrejt dhe aspektit fnan-
ciar t remitencave, objektivat krkimore prfshijn nj matje shumdimensionale t efekteve t remiten-
cave n shoqrin kosovare, duke prfshir aspektet prkatse t cilsis s jets, t tilla si shpenzimet,
punsimin, kujdesin shndetsor, arsimin, kohn e lir, t biznesit, dhe perspektivat e emigrimit.
Hulumtimi sht autorizuar nga UNDP-ja, dhe e drejtuar nga nj komitet ndr-institucional t prbr nga:
Fondi Monetar Ndrkombtar (FMN), Banka Qendrore e Kosovs (BQK), Enti i Statistiks s Kosovs (ESK),
Programi i Zhvillimit t Kombeve t Bashkuara ( UNDP), Agjencia e SHBA pr Zhvillim Ndrkombtar (USAID),
dhe Ministria e Ekonomis dhe Financave (MEF).
Pyetsori
Kjo metodologji e hulumtimit sht mbshtetur n nj teknik hulumtimi t popullsis, me mjet mats t
zhvilluar nga UBO Consulting n bashkpunim me komisionin e projektit. Mjeti mats sht i organizuar
n tre seksione t veant. Seksioni i par prfshin detajet e prgjithshme t popullsis pr t siguruar pr
mesin e nj grupi t kontrollit, seksioni i dyt, pas shqyrtimit jep informacione pr familjet q pranojn re-
mitencat, dhe seksioni i tret, emigrantt e rastsishm q kan ndodhur t jen n shtpi n momentin e
intervists dhe u krkuan pr t dhna shtes specifke.
Projektimi i mostrs hulumtuese
Paralelisht me zhvillimin, testimin dhe vlefshmrin e mjetit mats, projektimi i mostrs hulumtuese sht
zhvilluar pr t siguruar t dhna t vlefshme dhe reprezentative t hulumtimit. T metat e prgjithshme
sistemike t pas konfiktit n Kosov q kan t bjn me hulumtimet jan identifkuar dhe supozimet jan
adresuar n fazn e projektimit t mostrs.
Pr shembull, nuk ka pasur asnj regjistrim zyrtar n Kosov q nga viti 1991, i cila u zhvillua n nj mjedis
t trazirave sociale dhe politike. Regjistrimi i fundit n Kosov i cili u zhvillua n kushte m t prshtatshme,
prandaj edhe me rezultate m t besueshme, ishte n 1981. Mungesa e nj regjistri t popullsis e bn t
domosdoshme q t mbshtetemi n t dhnat e regjistrimit m t vjetr, me ndryshime, n nj prpjekje
pr t kapur trendt e prgjithshme t rritjes, migracionit, dhe ndryshimit n strukturn e popullsis. Thel-
lsisht, korniza e marrjes s mostrave n Kosov nuk sht nj numr i caktuar, dhe ka debate t vazh-
dueshme brenda akademikve, politiks dhe krkimeve sociale n lidhje me madhsin aktuale t
popullsis, dhe karakteristika t tjera t tilla si etnike, e statusit, moshs dhe gjinis. N prgjithsi, ka nj
rang n t cilin debatet ndodhin, e q sht 1,9-2,2 milion banor.
Pr qllimin e ktij hulumtimi, nj korniz e marrjes s mostrave t prdorura prej 2 milion sht zgjedhur,
pasi ky vlersim i popullsis paraqet mesatare n debatet n lidhje me madhsin e popullats dhe
prgjithsisht sht pranuar nga studiues social si prfaqsuese pr Kosovn.
Metodologjia shumshkallshe e rastit n marrjen e mostrave sht prdorur pr kt studim, me madhs-
in e mostrs s N = 4000 familje.
43
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Mostra prbhet nga tre nn- mostra, t cilat n fakt paraqesin nivelin e par t shtresimit: Shqiptar Koso-
var s1 = 3000; Serb t Kosovs s2 = 600; Pakica tjera n Kosov s3 = 400. Shtresimi i dyt cakton rastet e
komunave n prpjestim me popullsin e tyre. Shtresimi i tret ndan 50% t rasteve n zonat rurale dhe
50% t llojeve urbane t vendbanimit.
Familjet e prcaktuara (F) zgjidhen nga metoda e ecjes s rastit, duke prdorur ecjen e rastit dhe zgjedhjen
e do k-s F n t majt, ku k sht zgjedhur q t jap nj numr t vazhdueshm t F pr pik t mostrave.
Ecja e rastsishme vjen nga nj vend qendror ose nj vend tjetr i rndsishm shnuar me nj pik referimi
t rndsishme (p.sh. xhamia, kisha, tregu), dhe vazhdon me procedurn e mostrave t F deri te kthesa e
par e ardhshme n t majt dhe kthesa e t par n t djatht, duke alternuar rrugt.
Pasi F sht przgjedhur nga ecja e rastit, anketuesi fllon procedurn e prezantimit dhe me edukat krkon
pr t biseduar me kreun e familjes, duke garantuar anonimitetin e t intervistuarit n lidhje me prgjigjet
e tij ose t saj. T gjitha intervistat jan administruar personalisht, pasi intervistuesit iu nnshtruan trajnimit
n temn e krkimit, si pjes e procedurs standarde n UBO Consulting.
Nj minimum prej tre kontakteve tentativ jan br me do familje n mostr t synuar - nj kontakt
fllestar plus dy vizita t kthimit. Pas nj kontakti fllestar cilindo antar, intervistuesit kan thirrur vazhdimisht
deri sa sht arritur nj rezultati prfundimtar n lidhje me objektivin e t intervistuarit.
T dhnat identifkuese t anketuarve jan dhn n nj fet t veant pr qllim t kontrollit t cilsis,
duke siguruar kshtu ndarjen e informacionit t veant t hulumtimit nga t dhnat e identitetit t anke-
tuarit.
Instrumentet e kompletuara t hulumtimit jan drguar n qendrn e prpunimit t dhnave t UBO Con-
sulting pr t hyr n bazn e t dhnave. Kontrolli dy-shtresor i cilsis s puns n terren siguron pr-
puthjen me dizajnin e hulumtimit. S pari, shtat drejtues rajonal ishin vazhdimisht t pranishm prmes
vizitave t rastsishme dhe intervistave t prditshme me intervistuesit gjat puns n terren, duke e ra-
portuar rezultatin. Niveli i dyt sht procedura e kontrollit t prsritur, ku 30% e instrumenteve t hu-
lumtimit t zgjedhur rastsisht, jan kontrolluar prsri prmes vizitave dhe telefonatave pr t konfrmuar
kt hulumtim.
Mostra e marr sht prbr nga nn-mostra t veanta sht matur pr t rregulluar mostrn pr pop-
ullsin e Kosovs, si nn-shtresat pr pakicat etnike jan caktuar madhsi m t mdha n lidhje me pro-
porcionin e tyre n popullsin totale. Nj mostr e madhsis N = 4000 q sht prfaqsues i popullsis
ka nj diferenc t gabimit <0,05, n mnyr efektive duke siguruar pr nj konkluzion analitik me nj nivel
t besueshmris prej 95% n nivel t Kosovs. Nn-mostrat sigurojn pr analizn e prkatsis etnike t
nn-shtresave individuale (bazuar n etni), duke ofruar perspektiva pr t analizuar dhe studiuar nprmjet
krahasimit dhe modeleve t kundrta t remitencave ndaj kategorive etnike. Prve ksaj, prona e mostrave
parasheh analiza statistikore bazuar n gjini me m pak se 5% e gabimit.
Pas prfundimit t hyrjes s dhnave n nj baz t dhnash t projektuar n SPSS, t dhnat jan nn-
shtruar nj przgjedhje t 10% t rastit t lndve pr kontroll t cilsis pr t siguruar konsistenc n
kt proces. Prpunimi i mtejshm i t dhnave sht br pr t kontrolluar t dhnat n mnyr q t
sigurohet nj dataset i gatshm pr nxjerrjen e informacionit dhe eksplorimit t mtejshm analitik.
44
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
SHTOJCA II. PRMBLEDHJE E
REZULTATEVE
A pranoni te holla ose t mira tjera nga dikush q jeton si emigrant jasht Kosovs?
Shprndarja e familjeve pranuese t remitencave sipas gjinis
Shprndarja e familjeve pranuese t remitencave brenda regjioneve t Kosovs
45
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Shprndarja e familjeve pranuese t remitencave n Kosov sipas llojit t vendbanimit
Vitet e shkollimit t kryefamiljarit
Shprndarja e familjeve pranuese t remitencave sipas etnicitetit
Shpenzimet mesatare mujore t familjes n Kosov sipas kategorive t shpenzimit pr familjet pranuese
dhe jo pranues t remitencave
46
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Krahasimi i shprndarjes pr familjet pranuese dhe jo pranuese t remitencave sipas t ardhurave mujore
duke prjashtuar remitencat pr familjet pranuese.
Arsyet pr emigrim
Kros-tabulimi n mes t prezencs s remitencave dhe planeve pr emigrim duke prjashtuar remitencat
pr familjet pranuese
47
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Frekuencat dhe prqindja e raportuar e remitencave n t holla t pranuara me transfer
48
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
49
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
50
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Shpenzimet e remitencave sipas kategorive pr 2009 sipas prqindjes dhe frekuencs
51
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
52
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
53
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Kros-tabulimi pr vshtirsit n mbulimin e shpenzimeve t vizits mjeksore sipas llojit t vendbanimit,
gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave.
54
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Kros-tabulimi pr vshtirsit n mbulimin e shpenzimeve t blerjes s barnave sipas llojit t vendbanimit,
gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave.
Kros-tabulimi pr vshtirsit n mbulimin e shpenzimeve t udhtimit n objektet shkollore sipas llojit t
vendbanimit, gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave.
55
Studimi i Remitencave n Kosov 2010
Kros-tabulimi pr vshtirsit n mbulimin e shpenzimeve t blerjes s librave shkollor sipas llojit t vend-
banimit, gjinis s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave
Kros-tabulimi pr vshtirsit n mbulimin e shpenzimeve t vitit shkollor sipas llojit t vendbanimit, gjinis
s kryefamiljarit dhe prezencs s remitencave
56
Studimi i Remitencave n Kosov 2010