State of the Nation Address of His Excellency Benigno S.

Aquino III President of the Philippines To the Congress of the

Philippines
[Delivered at the Session Hall of the House of Representatives, Batasang Pambansa Complex, Quezon City, on uly !", !#$%]
Bise Presidente Jejomar Binay; dating Pangulong Fidel Valdez Ramos; Senate President Franklin M. Drilon at mga miyemro ng
Senado; S!eaker Feli"iano Belmonte Jr. at mga miyemro ng #amara de Re!resentante; $%ie& Justi"e Maria 'ourdes Sereno at ang
ating mga ma%istrado ng #orte Su!rema; mga kagalang(galang na kaga)ad ng kali!unang di!lomatiko; mga miyemro ng *ainete;
mga o!isyal ng lokal na !ama%alaan; mga kasa!i ng militar+ !ulis+ at ia !ang ka)ani mula sa ating uni!ormadong %anay; mga ka!)a
ko nagseserisyo sa taumayan; at sa aking mga Boss+ ang mga minama%al kong kaaayan,
Magandang %a!on !o sa inyong la%at.
-to !o ang aking ikalimang S./0+ isa na lamang ang natitira. May kasai%an !o tayo, 0ng %indi lumingon sa !inanggalingan+ %indi
makararating sa !aroroonan. #aya mara!at lang !o siguro tayong magalik(tana),
/oon+ sa sit)asyon natin, Para ang ka%iangan ang mangara!. May urukrasyang )alang saysay+ !atong(!atong ang tong!ats+ at
umuukol ang koru!syon sa sistema. /aturingan tayong 1Si"k Man o& 0sia.2 0ng ekonomiya natin+ matamlay; ang industriya+
mani!is. 3alang kum!iyansang mamu%unan sa atin !ong ansa. 0ng resulta, kakaram!ot ang traa%ong nalilik%a. Dinatnan nating
tigang sa !ag(asa ang mamamayang Pili!ino. Marami sa atin ang sumuko at na!ilitang maki!agsa!alaran sa iang ansa. /akayuko
na lamang nating tinangga!, 4alagang )ala tayong maaasa%an sa ating !ama%alaan at li!unan.
/alugmok nga !o ang Pili!inas da%il sa lais na !amumulitika. /agla%o ang !ananalig natin sa isa5t isa+ %umina ang kum!iyansa sa
atin ng mundo+ at ang !inakamasakit, /a)alan tayo ng ti)ala sa ating mga sarili.
Sa !untong ito natin sinimulan ang !agta%ak sa tu)id na daan.
Bilang ama ng ayan+ nakaatang sa aking alikat+ %indi lang ang mga suliraning ating dinatnan at mga lumilita) sa kasalukuyan6
oligasyon ko ring !ag%andaan ang kinaukasan. Sa a)at sandali+ kailangan kong isaalang(alang ang interes at !unto(de(ista ng
la%at. -si!in na lang !o ninyo, Para kang nanonood ng 788 "%annel sa teleisyon nang saay(saay. #ailangan+ alam mo+ %indi lang
ang kasalukuyang nagagana!+ kundi ang !inanggalingan at !aroroonan ng nilalaman ng a)at "%annel. Ba)al malito+ at kailangan+
may tugon ka sa anumang tanong+ su%estiyon+ at kritisismo6at da!at sagutin mo ito+ ago !a i%ara! sa iyo. 9indi !o madali ang
traa%ong ito+ at tao lang !o ako+ na kung minsan+ nagkakaroon din ng agam(agam.
/gunit uo ang aking loo da%il malina) ang aking !anguna%ing layunin, 0ng ialik ang goyerno sa da!at nitong tuon6ang
!aglingkuran ang taumayan sa la%at ng !ana%on. [Palak!akan]
:Di !o a5t may kasai%an tayo, Bigyan mo ng isda ang tao+ at ma!a!akain mo siya ng isang ara). 4uruan mo siyang mangisda+ at
%aamu%ay niyang ma!a!akain ang sarili niya. 9alima)a nito ay ang 4;SD0. Sa 4raining(&or(3ork S"%olars%i! Program+ nag(
amag ang D0P ng <.= illion !esos. /aka!ag!ata!os !o ito ng 77>+=<? ene!isyaryo. == !er"ent !o nito6o katumas ng <@=+A><
graduates6ang nagtatraa%o na ngayon. -yon naman !ong >@ !er"ent na natitira+ tinutulungan na rin ng 4;SD0 na maka%ana! ng
traa%o. 4ingnan !o ninyo, 'a%at !o ng mga 4;SD0 s"%olar+ nakalista ang !angalan at ia !ang datos+ na !u)ede ninyong
kum!irma%in. [Palak!akan]
#ung %a%atiin natin sa ilang ng graduates ang nai!agkaloo na !ondo+ !uma!atak ng A+<?? !esos ang nai!u%unan ng !ama%alaan
!ara sa training ng a)at s"%olar. Sa BP. se"tor+ maaa na ang kitang <B+888 !iso kada u)an. #ada taon+ kikita siya ng 7>@+888
!esos. -igay man ang maCimum taC dedu"tion+ ang magiging in"ome taC niya kada taon, A+D88 !esos. -ig(sai%in+ ang !inu%unan ng
estadong A+<?? !esos+ sa unang taon !a lang+ naa)i na+ may sora !a. -to+ at ang la%at ng iuu)is ng ating s"%olar %anggang
magretiro siya+ ay magiigay naman sa kanyang kaaayan ng !are%ong !agkakataon. -to !o ang mauting !amama%ala
[Palak!akan], May tama !ong intensyon+ !amamaraan+ at resulta. 'a%at !analo.
Pakinggan !o natin ang ku)ento ng dala)ang 4;SD0 graduate,
:Pag naaot mo na :yong !angara! mo6su""ess+ %indi naman stale :yon e. Eou need to )ork %ard &or it.
10ko !o si Mar" Jose!% ;s"ora. 0ko !o ay isang %ig% s"%ool graduate. 0nd t%roug% 4;SD05s %el!+ - %aFe my "areer in t%e BP.
[usiness !ro"ess outsour"ing] industry rig%t no).
1- stayed in 'iertad !uli" market &or seFen years. /aga(arker !o ako. 9indi kaya ng !amilya ko na !ag(aralin kami nang saay+ so
- need to &ind anot%er )ay !ara maka!agta!os ako.
1Most im!ortant t%ing na natutunan ko is :yung "on&iden"e to intera"t )it% ot%er !eo!le. :Pag nakita ka ng tao na may ka!ansanan ka+
%indi na nila ni(look &or)ard :yung aility mo a. #ailangan lang natin ng ti)ala sa sarili.
1-& 4;SD0 is not t%ere to %el! out+ siguro )ala rin ako ngayon kung nasaan man ako ngayon. :Eung )ay o& liFing namin+ masasai
kong mas okay siya "om!ared noong dati.2
( Mar" Jose!% ;s"ora+ 4;SD0 ene&i"iary [!anoorin ang Fideo]
1Da%il sa 4;SD0+ na!ailis :yung !ag(aaral ko+ !ag%a%ana! ko ng traa%o+ at ang !agtulong ko sa !amilya ko.
10ko !o si Jonnalyn /aFarossa+ 4e"%ni"al 4rainer ng 4oyota Motor P%ili!!ines. 0ko !o :yung naging oFerall to!not"%er ng at"% < sa
automotiFe serFi"ing sa 4;SD0 Region B. /a!ili ko !o :yung automotiFe serFi"ing kasi !o !angara! kong maging isang me"%ani"al
engineer. So !ara maka!agtraa%o5t magka!ag(i!on+ nag(4;SD0 !o ako.
1/akasanayan na !o natin na ang auto me"%ani" ay traa%ong !anlalaki lang. Pero na!atunayan ko na asta masi!ag at determinado+
magkakaroon tayo ng dekalidad na !rodukto. Da%il sa 4;SD0+ tumatak !o sa akin ang ka%alaga%an ng dekalidad at ma%usay na
!agtatraa%o. Mas tumaas :yung ti)ala ko sa aking sarili+ at mas masara! nang mangara! nang malaki.2
( Jonnalyn /aFarossa+ 4;SD0 ene&i"iary [!anoorin ang Fideo]
[Palak!akan]
/asimulan na rin !o natin ang ;C!anded $onditional $as% 4rans&er Program nitong 9unyo 78<@+ na may !ondong <7.> illion !esos.
/gayon+ su!ortado na rin ng estado %anggang umaot ng <B taong gulang ang ene!isyaryo. May magtatanong+ 1BakitG2 Batay !o
kasi sa !ag(aaral ng P%ili!!ine -nstitute &or DeFelo!ment Studies+ @8 !er"ent ang dagdag na sinasa%od ng %ig% s"%ool graduate+
kum!ara sa grade s"%ool lang ang nata!os.
/amumu%unan !o tayo sa !inakama%alagang yaman ng ansa, ang taumayan. Pina!atunayan ito ng datos ng /;D0. 0yon sa kanila+
ang 7A.D !er"ent na !oFerty in"iden"e natin sa unang semester ng 78<7+ umaa !atungong 7@.D !er"ent sa ka!are%ong !ana%on
noong 78<>. 0ng t%ree !er"entage !oints !ong ito ay katumas ng %alos 7.? milyon na Pili!inong nakaal!as na sa !oFerty line.
[Palak!akan] 4otoo namang da!at !agtuunan ng masusing !ansin ang !inakama%i%ira! sa li!unan. Pero %indi tayo titigil diyan,
/gayong nadagdagan ang kakaya%an natin+ sinisika! nating %indi na manumalik sa ilalim ng !oFerty line ang la%at ng nakaal!as na.
[Palak!akan]
Dumating !o tayo sa li!unang !arang isang sirang a%ay na %indi natin malisan. 0ng malala !a dito+ %alos )ala tayong kagamitan at
materyales !ara ayusin ang sira. /itong mga nakaraang taon+ sa !akikiamag ng a)at ma!agka!)ang Pili!ino+ nauuo na natin ang
mga kagamitan at materyales na ito6tulad !o ng udget na tanging nakatuon sa !angangailangan ng mamamayan+ at a!at na sunud(
sunod na taon na nating nai!a!asa sa tamang oras. #asama nito ang mga atas na nag!a!ailis ng !agdating ng !akinaang sa atin
!ong mga Boss.
Dito !o6sa isang !atas na sistema6nagsimula ang !anunumalik ng sigla ng ating ekonomiya. /akati!id tayo da%il sa maayos na
!angangasi)a ng !ondo. /a!a!ala)ak natin ang sakla) ng mga serisyo nang %indi nagtataas ng u)is+ malian sa Sin 4aC Re&orm
na layuning isan ang isyo sa li!unan. [Palak!akan]
/agtraa%o tayo !ara magkaroon ng kakaya%ang tustusan ang mga !royektong i!inatu!ad+ i!inatutu!ad+ at i!atutu!ad !a natin.
Pinaigting natin ang !angongolekta ng u)is, mula sa koleksyong <.8D@ trillion !esos noong 78<8+ naitaas na natin ito sa <.?>=
trillion noong 78<>. [Palak!akan] -nayos natin ang !amama%ala ng ating mga utang. 0ng resulta, Bumaa ang ating det to *DP
ratio; ang !erang dating da!at iaayad sa interes+ na!u!unta na sa so"ial serFi"es. Pati ang mga oligasyong karami%an ay minana
lang+ natugunan din natin. 9alima)a !o nito, <DD> !a !o o !ana%on !a ni Pangulong Ramos nang itinakda ang oligasyong i(
re"a!italize ang Bangko Sentral ng Pili!inas sa %alagang ?8 ilyong !iso !ara maga)a niya ang kanyang tungkulin. 0ng na!ondo%an
ni Presidente Ramos+ <8 ilyong !iso+ at %indi na nadagdagan !agkata!os noon. @8 ilyon ang kakulangang ini)an sa atin; naayaran
na !o natin ito. [Palak!akan]
Pinag%ira!an natin ang !ondong mayrooon tayo ngayon+ kaya5t %indi !o natin maaatim na )aldasin lang ito. #ung !i!ili nga ng
tamang !inuno ang ating mga Boss+ malalag!asan !a ng susunod ang ating mga naga)a+ da%il malaki na ang naia)as natin sa
!rolema+ at mas matayog na ang kanilang !agmumulan.
Bakit !o mas matayogG /itong 78<>+ sa unang !agkakataon+ nagkamit tayo ng inFestment grade status mula sa Moody5s+ sa Fit"%+ at
Standard and Poor5s6ang tatlong !inakatanyag na "redit ratings agen"y sa mundo. Sa !agsusuri nila ng ating ma"roenomi"
&undamentals at goFernan"e+ naa)asan ang riskong itinatala+ kaya tumingkad ang kum!iyansa ng mga namumu%unan. 9indi !a nga
!o nakuntento ang Standard and Poor5s, /itong Mayo lang+ !aniagong u!grade na naman ang iinigay nila sa atin. 0ng %atid !o nito,
Da%il nga inFestment grade na tayo+ mas murang ma%i%iram ng goyerno ang !ondo !ara sa mga !rograma at !royekto+ mas
maraming naaakit na mamumu%unan sa ating ansa+ at mas mailis na natatamasa ng Pili!ino ang ene!isyo. [Palak!akan]
#ung susuma%in naman !o ang la%at ng !u%unang !umasok sa P%ili!!ine ;"onomi" Hone 0ut%ority simula nang itatag ito noong
<DD?+ makikitang @7 !orsyento ang !umasok sa a!at na taon ng ating !anunungkulan. 0ng natitirang ?B !er"ent+ inaot ng <? taon ang
iang mga administrasyon !ara unuin. #um!iyansa !o tayo, ago tayo umaa sa !u)esto+ !a!antayan o %i%igitan !a natin ang
%alagang ito. #ay Dire"tor *eneral 'ilia de 'ima, Salamat sa naga)a mo na+ at gaga)in !a+ sa !agkamit ng tagum!ay na ito.
[Palak!akan]
4alagang !a(take(o&& na ang ating ekonomiya at ansa+ at inaaot na natin ang mas matatayog !ang mit%iin. Minana natin ang tila
grounded na aFiation industry, na!ata)an tayo ng signi&i"ant sa&ety "on"erns ng -nternational $iFil 0Fiation .rganization+ o -$0.+
naigyan ng do)ngrade ng Inited States Federal 0Fiation 0dministration+ at nilagyan ng restri"tion ng ;uro!ean Inion ang ating
mga lo"al "arriers.
/itong 78<>+ inalis na nga !o ng -$0. ang signi&i"ant sa&ety "on"erns sa Pili!inas. Sa !are%ong taon+ sinundan ito ng !ag!ayag ng
;uro!ean Inion na muling lumi!ad ang P%ili!!ine 0irlines !atungong ;uro!a+ kaya direkta nang makakaiya%e ang Pili!ino
[Palak!akan] mula Maynila !o %anggang 'ondon. Malamang nga !o+ !asunod na ang $eu Pa"i&i" da%il naigyan na rin sila ng
!a%intulot ng ;I ngayong 78<@. /gayong taon din+ in(u!grade ng Inited States Federal 0Fiation 0dministration ang Pili!inas alik
sa $ategory <. Da%il dito+ maaari nang dumagdag ang mga ruta !a!unta sa ;stados Inidos. Sa larangan ng turismo at !angangalakal+
malaki ang itinulong ng !agdami ng &lig%ts ng ating airlines tungo sa mga ansa kasa!i ng ;I at ;stados Inidos .
Dumarating sa atin ang mga ulat na sa dami ng gustong umisitang negosyante at turista sa ating ansa+ dumarating ang mga
!ana%ong kulang na ang mga iya%e !a!unta rito. Magandang alita nga !o ang mga u!grade, Dadami ang iya%e+ kaya5t
matutugunan ang suliraning ito. 0t sa !atuloy na !agtutulungan ng $00P at ng ating mga lo"al "arrier+ !i%adong mas marami !a
tayong maaakit na turista at negosyante sa mga susunod na taon. Panalo ang mga umaasa sa sektor ng turismo+ !analo ang
samayanang Pili!ino. Mauting !amama%ala !o ang ugat ng mga tagum!ay na ito. /ag!a!asalamat nga tayo kina Dire"tor *eneral
3illiam 9ot"%kiss+ sa $00P+ at sa ating mga lo"al "arriers !ara sa inyong !agsusumika!. [Palak!akan]
4alagang nasa sentro ng !andaigdigang entalado ang Pili!inas. /ito lang !ong nakaraang Mayo+ nag!akitang(gilas tayo sa tagum!ay
ng !agdaraos ng 3orld ;"onomi" Forum on ;ast 0sia sa ating ansa. -%a%ayag natin sa gagana!ing 0P;$ Summit dito sa susunod na
taon ang kaunlarang nakakamit natin at ang !agkakataong %atid nito !ara sa la%at. 3ala !ong duda, More o!en &or usiness na nga !o
ang Pili!inas. [Palak!akan]
Bukod !o sa maali)alas na !agnenegosyo+ isinusulong din natin ang maayos na relasyon ng ating mga manggaga)a at mga
kom!anya.
-si!in !o ninyo, Mula 78<8+ nananatiling maaa sa sam!u ang ilang ng mga strike kada taon ayon sa /ational $on"iliation and
Mediation Board. -sa !o itong !ositiong unga ng itinataguyod nating Single ;ntry 0!!roa"%+ o S;n0+ ng D.';+ kung saan
dumadaan sa >8(day "on"iliation(mediation ang mga naka%aing laor "ases. 0ng maganda nga !o, sa <<? noti"es o& strike and lo"kout
noong 78<>+ isa lang ang natuloy na )elga. -to ang !inakamaaa sa kasaysayan ng D.';. Maraming salamat !o kay Se"retary
'inda Baldoz+ sa !amilya ng D.'; [!alak!akan] at siyem!re !o sa laor at management se"tors. Minsan !o ay nagkairuan kami ni
Se"retary Baldoz+ noong 78<7 %o yata5y may dala)ang strike+ noong 78<>+ isa na lang+ so nangangala%ati nang nangangala%ati. Sai
ko, 'inda+ sa 78<@+ %indi tagum!ay :yung may kala%ating strike. Baka !u)ede+ )ala nang strikeG [4a)anan at !alak!akan]
Batid rin natin, Para mag!atuloy ang !ag(angat ng ekonomiya at !agukas ng !agkakataon+ kailangan ng im!rastruktura. -to ang aakit
sa mga negosyante+ mag!a!ailis sa daloy ng !rodukto at serisyo+ at sisigurong kaya nating maki!agsaayan sa ia !ang merkado sa
daigdig.
/a!akalaki !o talaga ng !agaago, 'am!as dole na ang udget !ara sa im!rastruktura+ mula 788.> illion !esos noong 78<<+
naging @8@.> illion !esos ngayong 78<@. [Palak!akan] Paalala ko lang !o, 9indi tayo nagdagdag ng u)is malian sa Sin 4aC
Re&orm na nakatugon sa kalusugan+ %aang na!anatili din ang ating allo)ale de&i"it+ at !atuloy na umaaa ang ating det(to(*DP
ratio. Malaki !o ang e!ekto nito+ da%il %indi lang lumaki ang !ondo, ina)asan !a natin ang mga tagas sa sistema+ kaya natitiyak
nating mas sulit ang a)at !isong ginagastos ng estado.
Sa !amumuno ni Se"retary Baes Singson ng DP39, Ba)al ang tong!ats+ a)al ang ukol. 4ina!alan na ang mga utas sa lumang
sistema+ at !inatag ang !roseso sa a%ensya. -sang sim!leng %alima)a !o nito ang !agtatanggal ng 'etter o& -ntent sa idding !ro"ess.
/oon !o kasi+ ginagamit ito ilang kasangka!an sa kuntsaa%an6ka!ag nalaman kung sino(sino ang idders ng !royekto+ iniigyan
ng !u)ang ang sa)atan. -sa !a !o, 0ng mga dokumentong %ini%iling mula sa idders, lima na lang+ mula sa dating 78. Mas mailis
ang !roseso+ at mas kaunti ang !agkakataong mang%ingi ng !am!adulas o su%ol. 0ng resulta, 9alos 7B ilyong !iso ang naisalang
!ondo+ at na!a!aaga ang !ag!a!atu!ad ng mga susunod na !royekto. [Palak!akan] #aya naman kay Se". Baes at sa umuuo ng
DP39, muli+ maraming salamat !o sa inyong la%at. [Palak!akan]
9ane! !o talaga, #asaay ng mga nati!id ng DP39+ ang nailatag+ na!a!aayos+ na!ala)ak+ o nai!aga)a nilang kalsada mula nang
mau!o tayo+ umaot na sa <7+<B@ kilometro. [Palak!akan] /ung nakita ko !o itong numerong :to+ na!ag(isi! rin ako, Paano ko a
mai!a!ali)anag :yung laindala)ang lioG Sai !o sa atin, katumas ito ng a!at na kalsadang nag(uugnay sa 'aoag %anggang
Hamoanga $ity. /ational roads lang !o ito; )ala !a rito ang mga lo"al &arm(to(market roads o tourism roads. [Palak!akan]
Sa Puli"(PriFate Partners%i! !rogram naman !o, Mula Disyemre 78<< %anggang nitong 9unyo+ naka!ag(a)ard at nakalagda na ng
!itong PPP !roje"ts ang inyong !ama%alaan; ang %alaga nito, tinatayang =7.= illion !esos. Sa a!at na taon natin sa tu)id na daan+
nalam!asan na natin ang !inagsamang anim lamang na a!ruadong soli"ited PPP !roje"ts mula sa nakaraang tatlong administrasyon.
[Palak!akan]
0ng laki na !o talaga ng !inagkaia ng noon sa ngayon. Sai nga ni Se"retary $esar Purisima, Dati+ %indi makaakit ang Pili!inas ng
mga mamumu%unan. /oon+ goyerno !a mismo ang nag(aalay ng kali)a5t kanang insentio+ tulad ng !agiigay ng "ommer"ial
deFelo!ment rig%ts+ susidy+ at ia !ang garantiya. /gayon+ aliktad na ang sit)asyon. Matindi ang kom!etisyon ng mga nag(
uuna%ang kom!anya; %anda silang magayad !ara maku%a ang !riile%iyong itayo ang im!rastrukturang kailangan natin. 9alima)a
!o, Sa Ma"tan($eu -nternational 0ir!ort Passenger 4erminal Building+ may !remium ang goyerno na umaaot sa ma%igit <@
ilyong !iso; sa /0-0 ;C!ress)ay Proje"t P%ase 7+ nakaku%a ang goyerno ng !rima na << ilyong !iso. Muli, Mauting
!amama%ala ang ugat ng la%at ng ito. [Palak!akan]
4ingnan naman natin ang 4P';J. Da%il sa kalsadang ito+ magin%a)a na ang iya%eng 4arla" %anggang Rosales sa Pangasinan. 0yon
!o sa kanila+ ang a%agi %anggang Irdaneta+ makukum!leto na ago mata!os ang 78<@. Sa susunod na taon+ aaot na ra) ang daang
ito %anggang sa dulo sa Rosario+ 'a Inion. [Palak!akan]
0ng mga im!rastrukturang matagal nang i!inako sa !angako+ atin na rin !ong isinasakongkreto. 0ng 0luling Bridge+ na <DAB !a !o
inuo ang konse!to+ ukas na sa !uliko. 0ng Metro Manila Sky)ay Stage >+ na a%agi ng Metro Manila ;C!ress)ay na !royekto !a
noong dekada sitenta+ inilunsad na natin noong ;nero. Sa mga dumadaan ng .smeKa 9ig%)ay+ nakikita naman !o ninyo kung gaano
kailis itayo ang mga %aligi !ara dito. 0ng 4ernate(/asugu Road+ na noon !ang <DD@ sinimulang ilatag ang !lano6<88 !er"ent
"om!lete na rin ngayon. [Palak!akan] 0ng Basilan $ir"um&erential Road+ na year 7888 !ang under "onstru"tion+ mala!it na rin !ong
mata!os. 9indi ko na %o sasai%in :yung eksaktong !etsa aka mausog !a. Pero :!ag %indi %o natu!ad+ :yung i!inangako sa atin ni
*oFernor 9ataman+ sasama%an ko siya ara)(ara) %anggang mata!os ito.
-lan lang !o ito sa mga im!rastrukturang )ala tayong !lanong i!amana ilang !rolema; sa %ali!+ ngayon+ nagsisimula na itong
ma!akinaangan ng ating mga Boss.
Muli+ da%il sa mauting !amama%ala+ mas may kakaya%an na tayong tugunan+ maging ang mga !rolemang !a!arating !a lang.
9alima)a, sa tuig. 0lam nating %aang lumalago ang !o!ulasyon at umaangat ang ekonomiya+ mas maraming tuig ang
kakailanganin sa mga susunod na taon. 0yon nga !o sa !ag(aaral+ maaaring magkaroon ng kakulangan ng tuig sa Metro Manila
!agdating ng 787<. 9indi na !o natin %i%intayin ang tagtuyot, 0ng mga solusyong talagang !inag(aralan ng mga dalu%asa+
ina!rua%an na !o natin6ang #ali)a Dam Proje"t sa Luezon+ at ang !ag(aayos ng mga linya ng 0ngat Dam. Magandang solusyon !o
ito kaysa kumu%a ng tuig mula sa mga aMui&er sa ilalim ng lu!a+ na mas madaling !asukin o magiigay(daan !ara mas madaling
!asukan ng tuig(alat. -sa !a+ kung sa mga aMui&er lang tayo nakasalalay+ mas ma!a!ailis ang !agluog ng lu!a6na siya namang
nagiging da%ilan ng !aga%a.
#asaay !o ng mga dam !ara sa Metro Manila at mga karatig(ayan ang su!orta natin sa mga tagalala)igan. 0!ruado na rin ang
3ater Distri"t DeFelo!ment Se"tor Proje"t+ sa ilalim ng '3I0 o 'o"al 3ater Itilities 0dministration. [Palak!akan]
Siguro !o+ narinig na rin ninyo ang !inakamalaki nating PPP !roje"t6ang 'aguna 'akes%ore ;C!ress)ay Dike6uuksan na rin ang
idding ago mata!os ang 78<@. [Palak!akan] /a!akaraming ene!isyong maidudulot nito. Ina+ maaa)asan ang !aga%a. /gayon
!o+ :!ag !umalo ng <7.? meters ang taas ng tuig sa la)a+ tiyak+ aa%ain na ang mga komunidad sa !aligid nito. 0ng solusyon,
dikeng may taas na %igit sa <? metro. -kala)a !ong !akinaang, Malilinis ang tuig sa 'aguna 'ake. 0ng ikatlo !o, Ba)as ang
tra!iko. Sa iaa) ng dike+ magkakaroon ng eC!ress)ay+ na aagtas sa 'os BaKos %anggang 4aguig. :Pag nata!os ang $(= road na
kokonekta sa San Jose del Monte+ may isa na naman tayong !araan u!ang makata)id ng #amaynilaan nang %indi na kakailanganing
dumaan sa ;DS0. [Palak!akan] Sa !akikitu)ang ng !riadong sektor+ ang oligasyon natin dito ay rig%t o& )ay lang; !orsyento ng
lu!ang mare(re"laim ang i!a!amayad sa mananalong idder. Da%il dito+ makuku%a natin ang ating mga !angangailangan+ %aang
maaa)asan din ang ating gastusin.
-lang %alima)a lang !o iyan ng mga !royektong naka!ila na !ara magdala ng ene!isyo sa ating mga Boss. Marami !ang ia,
0!ruado na rin ng /;D0 Board ang 'aoag $ity By!ass 'ink Road Proje"t; ang $eu Bus Ra!id 4ransit Proje"t; at ang 'R4 'ine <
Sout% ;Ctension and 'ine 7 ;ast ;Ctension. Sa mga taga(Pala)an naman, Malian sa mga !royekto sa Puerto Prin"esa 0ir!ort+
aangan na rin ninyo ang Busuanga 0ir!ort. /aka(go signal na rin !o ang !ag!a!atayo ng !%ase one ng modernong $lark *reen $ity
sa $a!as+ 4arla"+ !i%ado !ong magsisiling sentro ng komersyo at industriya+ %indi lang sa *itnang 'uzon+ kundi sa kalak%ang ansa.
[Palak!akan] Sa dulo !o+ ang amisyon natin sa $lark *reen $ity6maging di(%amak itong mas mala)ak na Boni&a"io *loal $ity.
0ng dating lili+ magiging %itik sa o!ortunidad.
Sa mauting !amama%ala+ nanunumalik ang ti)ala ng merkado+ ng mundo+ at ng taumayan sa ating goyerno. /aguunsod ito ng
isang siklo, Da%il nakikita ang resulta ng agenda ng re!orma+ nakikiamag ang a)at isa sa ating mga Boss. 4alagang %indi nag(iisa
ang goyerno sa !agsusulong ng mala)akan at makaulu%ang re!orma. 4otoo nga !o, #ayo ang aming lakas. [Palak!akan]
#aya nga !o+ mga Boss, Salamat sa inyong ti)ala at !akikiisa+ na lalong nagiging ma%alaga sa mga !ana%ong sinaluong tayo ng
sunud(sunod na tra%edya.
/oong Setyemre 78<>+ sinugod ng masasamang elemento ang Hamoanga, *ina)ang %uman s%ield ang mga kaaayan nating
namumu%ay nang ma!aya!a+ at sinunog !a ang kanilang mga ta%anan. /asuukan ang galing ng ating uni!ormadong %anay.
Pinakamasalimuot sa larangan ng akakan ang tinata)ag na uran "omat6ngunit <D? ang nailigtas natin+ sa <DA kataong nai!it sa
!utukan. Saludo tayo sa ating mga ka!atid sa uni!ormadong %anay, /agtagum!ay ang samayanan da%il sa inyong sakri!isyo.
[Palak!akan]
-natasan !o natin si Se"retary Singson na !angasi)aan ang re%ailitasyon ng im!rastrukturang nasira sa Hamoanga. Panguna%in sa
mga !angangailangan, maigyan ng ta%anan ang mga kaaayan nating nasunugan. -to !o mismo ang isinasaga)a natin sa ilalim ng
Hamoanga $ity Roadma! to Re"oFery and Re"onstru"tion. Pag!asok nga !o ng 0gosto+ magsisimula nang lumi!at ang mga
a!ektadong !amilya sa mga !ermanenteng a%ay sa Mart%a DriFe SudiFision. #auuang A+<A= na kaa%ayan sa ia5t iang lugar ang
target nating makum!leto sa 9unyo ng susunod na taon. 9umi%ingi !o kami ng !ang(una)a. Maraming !rolemang kinailangan
munang lutasin ukol sa !agku%a ng lu!ang lili!atan. 4initiyak din nating ang mga ta%anang ito ay sumasang(ayon sa !angangailangan
ng kanilang reli%iyon at kultura+ kaya5t %indi !angkarani)an ang mga ito. Sa <+==< !amilya namang gustong sila mismo ang
magkum!uni ng sariling ta%anan+ >8+888 !isong %alaga ng 9ome Materials 0ssistan"e ang i!ina!ama%agi na.
>.? illion !esos !o ang naka%anda !ara sa !ag!a!aayos ng im!rastruktura+ !agili ng mga lote+ !ag!a!atayo ng mga !ermanenteng
ta%anan+ at ia !ang su!orta sa Hamoanga. 7.?A illion !esos dito+ nai(release na sa /90 at DP39.
-lang linggo naman !o mata!os ang krisis sa Hamoanga+ niyanig ng lindol ang $entral Visayas; !inakamalaki ang !insala sa Bo%ol.
Dito natin nakita ang maaaring maaot ng samayanang nagkakaisa sa !agres!onde sa sakuna. -sang linggo mata!os ang lindol+ may
kuryente na sa 4agilaran at sa la%at ng munisi!alidad ng Bo%ol. [Palak!akan]
/gayon nga !o+ a)at isa sa 7? na kritikal na tulay at kalsadang nasira ng lindol+ nadadaanan na. May kauuang >.?B> illion !esos
nang nai(release !ara sa re%ailitasyon ng Bo%ol at $eu. [Palak!akan] #asama na rito ang 7.@D illion !esos na i!inagkaloo ng
D-'* sa lokal na goyerno+ !ara sa !ag!a!aga)a ng mga !alengke+ "iFi" "enter+ tulay+ )ater systems+ munisi!yo at iang !ang
istrukturang !am!ama%alaan.
Bago naman !o mata!os ang 78<>+ dumating naman si Eolanda6 ang !inakamalakas na agyo sa kasaysayan. <.@A milyong !amilya
ang talagang naa!ektu%an+ at @@ sa ating B< !roinsya ang tinamaan. Sa ;astern Visayas+ kung saan !inakamalakas ang !insalang
nadulot+ na!akaraming kinailangan na agarang linga!.
Sa sorang lakas ng agyo+ na!aralisa ang maraming '*I da%il sila mismo ang tinamaan. /atangay !o !ati ang ating !re!ositioned
relie& goods+ kaya5t talagang kinailangang manggaling sa iang lugar ang tulong. 'alo !ang naging maigat ang !agdadala ng ayuda+
da%il agsak ang im!rastruktura, 3alang kuryente+ %indi madaanan ang kalsada+ at %alos la%at ng tru"k at %eaFy eMui!ment na
kailangan ng ating &irst res!onders ay nasira sa !inakaa!ektadong mga lugar. 3ala ring gasolina+ at )alang komunikasyon.
#inailangan !o talaga ng !ami%irang !agkakaisa !ara i!aaot ang tulong sa mga a!ektadong !amilya+ kalinga%in ang mga naulila5t
sugatan+ siguru%ing )alang mangyayaring outreak ng sakit+ at marami !ang iang tungkulin. 9alima)a lang !o, Sa !agkain+ %indi
lang igas at delata ang kinailangang intindi%in. #ailangan din ng mga re!a"king "enter+ ng maraming tru"k+ !ati na ang mga arkong
magtata)id ng ayuda sa mga a!ektadong !roinsya. Pagdating doon ng relie& goods+ kailangang malinis na ang kalsadang dadaanan+
at ma!agasolina%an ang mga tru"k nang makaalik sila sa !inanggalingan+ u!ang muling maka!agkarga ng ating mga &ood !a"k.
9indi nag!atum!ik(tum!ik sa !agres!onde ang inyong goyerno. /agmadali tayong linisin+ unang(una+ ang air!ort+ kaya sa loo ng
7@ oras !agkata!os ng agyo+ naka!asok na ang tatlo nating $<>8 na may dalang ayuda. Sa mismong ara) ding iyon+ naka!agtayo
tayo ng "ommuni"ations %u !ara maging mas mailis ang daloy ng im!ormasyon. Sa ikala)ang ara)+ dumating na ang Ra!id 9ealt%
0ssessment teams ng D.9; ang dagdag na sundalo+ !ulis+ at BFP !ersonnel mula sa iang !roinsya; !ati na mga ka)ani ng DS3D
na nanguna sa relie& o!erations6 sa distriution "enters man sa ;astern Visayas+ o sa maraming re!a"king "enters na agad na
nagukas sa uong ansa.
Sa loo lang ng dala)ang ara)+ na!agana na ang 'eyte )ater distri"t; sa ikatlong ara) naman+ umukas ang unang gasolina%an. 0gad
na nilinis ang !anguna%ing mga kalsada. Pagsa!it ng ika(77 ng /oyemre o dala)ang linggo mata!os ang agyo+ nai!ama%agi na
ang ikaisang milyong &ood !a"k sa mga nasalanta; na("lear na ang >?+<=7 "ui" meters ng deris sa mga kalsadang !agdadaanan
nitong mga relie&; at nalinis at nadaanan na ring muli ang >+@7= kilometers ng /ational Roads6kasalukuyan naman !o nating
kinukum!uni ang <8B.B kilometrong na!insalang daanan+ tulay+ a!!roa"%es+ at landslide(!rone areas. Pagsa!it nga !o ng Pasko noong
lumi!as ang 78<>+ may kuryente na sa la%at ng munisi!alidad na tinamaan ng sakuna. [Palak!akan]
#umaga nga !o sa ;mergen"y Room+ iinu%os ng estado ang la%at ng kanyang ka!angyari%an u!ang agad na mai(stailize ang
!asyente. /ag!a!asalamat tayo sa mga kasa!i sa ating *ainete+ na talaga naman !ong nanguna sa !agres!onde sa mga a!ektadong
komunidad. Sina Se". $esar Purisima at Se". Joel VillanueFa ng 4;SD0+ na namuno sa logisti"s at nag(organisa sa mga re!a"king
"enter+ nagmistulan !o silang dala)ang )are%ouse o!erator. [Palak!akan] Si Se". *reg Domingo ng D4-+ naging %ead !ur"%asing
agent ng ansa+ %aang si Se". 'inda Baldoz naman ng D.'; ay minauting maging "all "enter o!erator !ara sa la%at ng gusto o nag(
aalok ng tulong. [Palak!akan] Salamat din kina Se". Jun 0aya ng D.4$+ na naging dis!at"%er ng ating trans!ortasyon; kay Se".
Dinky Soliman na talagang !inatunayan ang !agiging !unong relie& )orker ng ansa; at kina Se". Mar RoCas ng D-'* at Se". Volts
*azmin ng D/D+ na nagigay ng mar"%ing orders sa ating uni!ormadong %anay mula sa &rontline ng sakuna. [Palak!akan] Muli !o+
salamat sa ating *ainete.
4o our &riends and neig%ors around t%e )orld, Eour out!ouring o& solidarity )ill neFer e &orgotten y a grate&ul Fili!ino !eo!le.
0gain+ on t%eir e%al&+ )e t%ank you. [Palak!akan]
Mara%il nga !o+ sa ka%andaan nating makiamag sa aot ng ating makakaya+ na siyang i!ina!amalas ng ating .F3s+ !ea"ekee!ers+ at
ia !ang Pili!ino sa laas ng ansa+ nang tayo naman ang nangailangan+ nakita ng mundong kara!at(da!at din tayong tulungan.
Salamat sa inyo+ at sa la%at ng Pili!inong nag(alay ng dalangin at su!orta+ dito man o sa iang !anig ng mundo. [Palak!akan]
9indi !o natigil ang traa%o natin. /agsaga)a tayo ng liFeli%ood interFentions+ u!ang maging mas mailis ang !agangon ng mga
nasalanta nating kaaayan. /gayong 9ulyo nga !o+ 77<+BDA traa%o na ang nalik%a mata!os tayong magkaloo ng angka+
kagamitan sa !angingisda at !agtatanim+ mga in%i+ at liFesto"k. #asama na rin !o dito ang mga sinu)eldu%an nating naging kaa%agi
ng "as% &or )ork !rogram.
4angga! naman !o siguro ng la%at na malaki ang !rolemang dala ni Eolanda. Pero ayon nga !o sa international standards+ ka!ag
nangyari ang ganitong klaseng sakuna+ isang taon ang inaaot ago mata!os ang relie& at mag(um!isa ang re%ailitasyon ng isang
ansa. Pero sa loo lang ng )along u)an+ idineklara na ng Inited /ations mismo na nasa yugto na tayo ng re%ailitation. Si
*inoong Euri 0&anasieF ng Inited /ations DeFelo!ment Programme na nga !o ang nagsai, 13e %aFe neFer seen a re"oFery %a!!en
so Mui"kly. 0nd many o& us %aFe een in many di&&erent disasters.2 [Palak!akan]
Ma%aang !ana%on ang uunuin !ara tuluyang makaangon sa maiigat na sakuna. Sa 9aiti+ dala)ang taon ang nakali!as mula ng
lindol+ marami !a rin ang nasa eFa"uation "enters. 0ng mga ka!atid natin sa -ndonesia+ inaot ng )along taon !ara maka(re"oFer sa
tsunami sa 0"e%. Mismong sa 0merika nga !o+ sinasaing )along taon ang inaot !ara makaalik sa dati mata!os %umagu!it si
9urri"ane #atrina.
9indi !a !o ta!os ang ating traa%o. Marami !ang a%ay na kailangang i!atayo; marami !ang mga kaaayan natin ang kailangang
iangong muli; !atuloy !a rin ang !ag(uild a"k etter !ara sa mga %inagu!it ni Eolanda.
#aya nga !o, /gayong 9ulyo+ isinumite na sa atin+ at nilagdaan na rin natin+ ang '*I Re%ailitation and Re"oFery Plan !ara sa
$eu+ -loilo+ Samar+ ;astern Samar+ 'eyte+ at 4a"loan $ity. [Palak!akan] Pumasa !o ito sa masusing !agsusuri ng mga "luster ng
*ainete; laman nito ang mga !angangailangan ng ating mga kaaayan+ ayon na rin sa isinasaga)ang mala)akang !ost(disaster
needs assessment. /auo !o ang !lanong ito sa maigting na !agsisika! ni Se"retary Ping 'a"son+ na inatasan nga nating tumutok sa
mga %among ini)an ni Eolanda. [Palak!akan] Imaasa !o ako sa !akikiisa ng #ongreso+ da%il malaking %alaga ang kailangan+ u!ang
tuluyan nang maiangon ang ating mga kaaayan.
0lala%anin !o natin, /asa Diyos ang a)a; nasa tao ang ga)a. -to rin ang !are%ong ideya sa likod ng ating mga %akang !ara sa
disaster !re!aredness. Binigyang(lakas natin ang mga '*I na siyang mga &rontliner tu)ing agyo at ia !ang sakuna+ gamit ang
moderno at mala)akang &ore"asting system.
Sa DR;0M('iD0R !roje"t sa ilalim ng Proje"t /.09+ %alima)a+ na!a!adali ang !agtukoy kung saan ang mga lugar na
!inakaaa%ain. /akama!a na !o ang <D sa target nating 78 riFer systems !ara matukoy kung ano ang mga lugar na agad
naaa!ektu%an tu)ing umuu%os ang ulan.
Da%il mas eksakto na ang !agtukoy natin kung kailan at saan tatama ang e!ekto ng agyo+ ngayon !o+ na!a!aaga ang !ag%a%anda at
!agiigay(aala ng ating mga '*Is. Maaga na ring naililikas ang kanilang mamamayan. #ung ang maayos na &ore"asting+
tatamalan !a natin ng ma%usay na '*I+ talaga naman !ong maraming u%ay ang maililigtas. Sa 0lay na %inagu!it kamakailan lang
ng agyong *lenda+ )alang naitalang !umana) da%il sa agyo+ salamat sa mauting !amama%ala ni *oFernor Joey Sal"eda.
[Palak!akan] 0t kung kaya itong ga)in ng isang !roinsya na siya ngang !arang nata)ag na nga !ong %ig%)ay ng mga agyo+ akit
naman tayo magdududa na kakayanin ng ia !ang %indi %ig%)ay ng agyoG
Pag(usa!an naman natin ang seguridad. Mulat !o tayo sa mga %amon sa ansa+ at alam din nating ma%al ang kailangan nating mga
kagamitan. /gayon !o+ ikinalulugod kong iulat sa inyo, 4uloy(tuloy ang modernisasyon ng 0FP. /aku%a na natin ang rand ne) na B
Sokol $omat Itility 9eli"o!ters+ tatlong 0gusta3estland(<8D %eli"o!ters+ at ang kauna(una%ang landing "ra&t utility s%i! na gina)a
dito mismo sa ating ansa+ ang BRP &agbanua. Dumating na rin !o ang a!at na re&uris%ed I9(< %eli"o!ters at 7 naFy "utters. /ito
namang nakaraang Mayo+ !inasinayaan na rin natin ang state(o&(t%e(art $ommand $enter ng /aFal For"es 3est sa Pala)an.
Sa susunod na taon+ lala!ag na ang 7 sa <7 na F0(?8 lead(in &ig%ter trainer jets na inili natin. [Palak!akan] 0ng natitira naman !o+
inaasa%an nating maide(deliFer ago mata!os ang 78<A. 4arget din nating maku%a ang karagdagang rand ne) na B Bell "omat
utility %eli"o!ters+ 7 anti(sumarine %eli"o!ters+ <8 !ang 0gusta3estland(<8D %eli"o!ters+ 7 lig%t(li&t air"ra&t+ > medium(li&t air"ra&t+
mga radar system at ia !ang kagamitang mag!a!aunlad sa kakaya%an ng ating Sandata%ang 'akas. [Palak!akan] Samantala !o+ sa
Setyemre ng taong ito+ inaasa%an ang !agdating ng karagdagang <A re&uris%ed I9(< %eli"o!ters.
Dumating na rin ang !aunang mga M@ assault ri&les na inili natin !ara sa kasundalu%an. Sa mga susunod na u)an+ ang kauuang
ilang ng aril na ma!a!asakamay ng ating mga ka)al, ?8+=7D units ng M@. 0ng onus !a, da%il sa maayos na !roseso ng
!ro"urement at ta!at na !angangasi)a sa !ondo+ may saFings tayo na ma%igit <.7 illion !esos; itong saFings ay i!inamiili na natin
ng mas marami !ang aril. [Palak!akan]
-didiin ko lang !o, Brand ne) at dekalidad ang la%at ng ri!leng ito na nagmumula sa manu&a"turer na daang taon na !ong gumaga)a
ng sandata. :Di !o a noong ara), nauos na nga ang !ondo+ %indi !a alinsunod sa is!esi!ikasyong kailangan natin+ tulad !o ng
iniling #eFlar 9elmets. Sai !o ng is!esi!ikasyon+ da!at sa I.S. Pero noong iinili+ sa iang ansa. May na("onFi"t na !o da%il dito.
Pati ang isang %ukom na diumano5y sangkot dito+ nata!os na ang imestigasyong inutos ng #orte Su!rema+ at %ini%intay natin ang
kanilang !asya.
4uloy ang !agtugis natin sa kalaan ng estado at masasamang elemento !ara sa mga krimeng gina)a nila. 9alima)a nga !o, /a%uli
na ang $%airman at Se"retary *eneral ng /P0 nitong Marso. /anunumalik na rin !o ang normalidad at kaayusan sa >< !roinsyang
dating ginamala ng /P0.
/agaago na rin nga !o ang muk%a ng ating ka!ulisan. Patunay !o rito ang >8 !ulis+ sa !angunguna ni -ns!e"tor $%arity *alFez+ na
tumalo sa tinatayang 7?8 /P0 na sumugod sa kanilang !resinto noong 78<<. [Palak!akan] /itong Marso naman !o+ @ na agitong
!ulis ang uong(ta!ang na sumagu!a laan sa Martilyo *ang sa Mall o& 0sia. Mauti nga !o5t naaot na ang <,< !oli"e to !istol ratio+
kaya5t naisyu%an na rin ng agong aril ang ating mga rookie !oli"e)omen. Dati+ nakakaligtaan ang ka!ulisan; ngayon+ kinakalinga
na sila ng estado+ at talaga namang tinutumasan nila ito ng )agas at masigasig na serisyo. [Palak!akan]
/ito naman !ong 9unyo+ naging sunod(sunod ang %ig%(!ro&ile na !amamaslang. 0restado na ang ilangmga sangkot sa !ag!atay kina
Mayor ;rnesto Balolong+ sa negosyanteng si Ri"%ard #ing+ at may sinusundan na ring magandang lead ang ating ka!ulisan sa
!ag!atay sa ra"e "ar driFer na si Ferdinand Pastor. 9u)ag !o kayong mag(alala, %a%aulin natin ang %ustisya sa kauuan+ %indi ang
a%agi lamang. #aya ukod sa mga gina)a nating !ag(aresto+ !atuloy tayo sa !aglikom ng eidensya laan sa ia !ang sus!e"t.
Pananagutin natin ang la%at ng may(sala. [Palak!akan]
Pina!aigting !a natin ang !angangalaga sa seguridad ng taumayan. Simula ng ika(<= ng 9unyo ngayong taon+ i!ina!atu!ad natin sa
/ational $a!ital Region ang .!eration 'amat. Mata!os nating ga)ing tri!le ang dami ng "%e"k!oints at magsaga)a ng ia5t iang
o!erasyon+ ang resulta, B=7 sasakyan at 7D mga aril ang nakum!iska natin. /aka!ag(serFe tayo ng ?BA )arrants o& arrest+ na
nagresulta sa !agkakaaresto ng @<8 sus!e"t. -inalik din natin ang .!lan #atok !ara matiyak na ang may tangan ng lisensyadong aril
ay ang kara!at(da!at lamang. 7B+A<@ na a%ay sa /$R ang kinatok ng mga !ulis !ara sa o!erasyong ito.
Bago natin i!atu!ad ang .!lan 'amat+ mula ;nero %anggang ikala)ang linggo ng 9unyo+ ang murder at %omi"ide sa /ational
$a!ital Region+ umaaot sa >< kaso kada linggo. Sa limang linggo !a lang ng o!erasyon+ ang murder at %omi"ide rate, Bumaa sa 77
kaso na lamang kada linggo. 7D !orsyentong !agaa ang naitala6katumas ng D na !ag!atay ang na!igilan natin kada linggo. 0t sa
/$R !a lang !o ito. #ung maisasaatas natin ang !ension re&orm+ at makakakala! nga tayo ng sa!at na !ondo !ara sa dagdag na !ulis
at !ara matuloy ang !lanong !agili ng kagamitan+ lalong ma!a!ala)ak ni Se". Mar RoCas ang .!eration 'amat+ u!ang ga)ing mas
ligtas ang uong ansa. [Palak!akan] /asa ilalim nga !o sana ng D0P ang !ondong !angkagamitan+ !ero da%il %indi ito na(oligate
ago umaa ang desisyon ng #orte Su!rema+ kailangan !o nating mag%ana! ng !agkukunan ng karagdagang !ondo.
4unay nga !o, 4i)ala ang !undasyon ng mauting !amama%ala. 4i)alang maaasikaso ang la%at ng tinamaan o tatamaan ng agyo;
ti)alang sa a)at ara) ng traa%o+ ligtas mong mauu)ian ang !amilya mo. 4i)ala na %indi kayo lalamangan ng inyong mga !inuno;
ti)alang nariyan ang inyong goyerno+ kakam!i ninyo+ lalo na kung kayo ang nadede%ado. 4i)ala na mananagot ang mga nang(
auso+ at maitatama ang mga !roseso at institusyong ginagamit !ara naka)an kayo. 4i)ala na kung sumunod ka sa tama+ makuku%a
mo kung ano ang da!at sa iyo. 0ng !agaalik ng ti)ala ninyo, -yan !o ang iig(sai%in ng re!orma. [Palak!akan]
9alima)a !o, Sa $ustoms+ na talaga naman !ong sinuok ang ating !asensya noong nakaraang mga taon. /aging malina) sa atin,
Reset utton ang solusyon. Bumuo !o tayo ng mga agong tangga!an !ara suriin at ga)ing e!ektio ang mga !atakaran sa $ustoms.
/agtalaga tayo ng agong "ommissioner+ anim na agong de!uty "ommissioner+ kasaay na rin ang @8 ia !ang maaasa%ang
indiid)al !ara i!atu!ad ang ating mga re!orma sa $ustoms. -inalik din natin sa tamang !osisyon ang mga em!leyado. 4oto%anang
i!inaga)al ang mga gu)ardiyang umaastang ka%era+ o )are%ouseman na ginaga)ang eCaminer.
Marami nga !o ang nagsasakri!isyo !ara ayusin ang $ustoms. #ailang dito ang mga ka)ani mula sa iang de!artamento at a%ensya
ng goyerno+ na %iniling nating lumi!at sa $ustoms da%il ti)ala tayo sa kanilang integridad. -si!in !o ninyo, Sino nga a naman ang
nag%a%ana! ng sakit ng ulo+ lalo !a5t )alang garantiya ng tagum!ayG May mga i!inag!alian ang kanilang !romotion. May mga
nag!a%i)atig din ng agam(agam da%il sa takot na alikan sila ng mga sindikato. Pero sa %uli+ tumugon sila sa ating !ana)agang
maglingkod. Mara!at lang na !ersonal kong !asalamatan ang la%at ng ka)aning ito+ sa !angunguna na nga ni $ommissioner Sunny
SeFilla. [Palak!akan]
Pina!atunayan !o natin, Sa !aninindigan at !agkakaisa+ kayang linisin ka%it !a ang isang institusyong na!aka%aang !ana%on nang
dinungisan ng kati)alian. Patunay !o rito ang good ne)s na natangga! natin, Mula ;nero %anggang 0ril 78<@+ umangat ng 77
!orsyento ang "as% "olle"tions ng $ustoms kum!ara sa !are%ong !ana%on noong nakali!as na taon. 0ng kauuan nilang koleksyon sa
unang a!at na u)an ng taon, <<A illion !esos. [Palak!akan]
0ng masasai ko naman sa mga !atuloy na rumaraket, 0lam kong %indi na kayo tinatalan ng takot at ka%i%iyan. /asa inyo kung
makukunsensya kayo6o maaa)a kayo sa mga nalululong sa drogang !ina!a!asok o !ina%i%intulutan ninyong !umasok+ o sa mga
magsasakang na!agkakaitan ng tamang kita. 0ng sa akin lang, #a!ag suma!at na ang nililikom na eidensya laan sa inyo+ sa Biliid
ang susunod ninyong destino. [Palak!akan]
#ung !ag(uusa!an natin ang mga re!ormang nagsisimula nang magunsod ng mala)akang kaunlaran+ mara!at din !ong ialita ko sa
inyo ang mga !angyayari ukol sa re!ormang agraryo.
0lam naman !o natin+ at malina) sa atas, kailangan munang tukuyin ang maaari at %indi maaaring i!ama%aging lu!ain. Pero ang
masakla!+ i!inamana sa atin ang ungi(unging datos. Bakit :ka niyoG 4aong <D<> !a sinimulan ang $adastral SurFey ng ating ansa+
na tutukoy ng %angganan ng mga lu!aing sakla) ng a)at lungsod+ ayan+ at lala)igan sa Pili!inas.
-sa !ang !rolema, -nuna ng mga nakaraang administrasyon ang distriusyon ng mga lu!aing madaling i!ama%agi tulad ng mga
goFernment(o)ned land+ at lu!aing na!agkasunduan na ng may(ari at magsasaka. 0ng nai)an sa atin ay mga lu!aing maraming
kum!likasyon+ at ugat !a ng ma%aang deate at demanda%an.
Dagdag din nga !ong suliranin ang masalimuot na sit)asyon sa 0RMM. 0ng lu!a ng 0RMM ay tinatayang <.? milyong ektarya. Pero
ang lu!ang nakatala na dinatnan natin+ ngayon ay nasa 7.D million %e"tares na da%il sa !atung(!atong na !ag(angkin ng lu!a.
/agtataka nga !o si *oFernor MujiF 9ataman ng 0RMM at tinanong niya sa akin minsan+ 1Boss+ !aano kaya nanganganak ang
lu!aG2
3ala !o tayong alak na i!asa ang mga suliraning ito sa susunod sa atin+ !ara !ag(ugatan lang ng !aniagong mga !rolema at ng
lalong !agkaudlot ng re!ormang agraryo.
Sa 78<?+ makali!as ng <87 taon+ matata!os na rin ang $adastral SurFey. [Palak!akan] /gayong taon+ i%a%ain din nating muli sa
#ongreso ang !anukalang atas !ara i(eCtend ang !ag%a%ain ng /oti"e o& $oFerage+ na %indi agad nata!os nang %usto da%il nga sa
mga !rolemang kinailangan muna nating solusyonan. [Palak!akan] .ras na mai%ain ang !anukalang atas+ umaasa tayong
mai!a!asa ito sa lalong madaling !ana%on.
#ung ti)ala nga !o ang !ag(uusa!an+ da!at ding isama ang Bangsamoro. Mata!os ang ma%aang !ana%on ng %id)aan at
na!u!urnadang negosasyon+ naialik na natin ang ti)ala. Pru)ea !onito, /oong nakaraang Marso+ nilagdaan na ang $om!re%ensiFe
0greement on t%e Bangsamoro. [Palak!akan]
Pero simula !a lang ito ng ating !ag(usad sa landas ng mala)akang !ag(unlad sa Mindanao. 3ala !ong nakakatangging na!ag(i)anan
ang 0RMM. *usto !o nating igyan ng !antay na !agkakataon ang la%at ng Pili!ino+ kaya nga da!at may oost u!+ !ara naman maka(
"at"% u! ang ating mga kaaayang nasa laylayan. 9alima)a+ sa udget na iminumungka%i natin !ara sa 78<?+ ?.<A illion !esos
mula sa udget ng DP39 ay nakalaan !ara sa im!rastraktura ng 0RMM. [Palak!akan]
#asalukuyan na !o nating !ina!anday ang !anukalang Bangsamoro Basi" 'a). 9umi%ingi !o tayo ng !ang(una)a sa ating #ongreso
ukol rito. Ma%alaga !ong maging masusi ang !ag%imay natin ng a)at !roisyong ilalatag. Sa aot ng ating makakaya+ isusulong
natin ang isang !anukalang atas na makat)iran+ makatarungan+ at katangga!(tangga! sa la%at. [Palak!akan]
#ung maisasaatas nga !o ang Bangsamoro Basi" 'a) ago mata!os ang taon at maisasaga)a ang kinakailangang !leesito+
maiigyan ng isa5t kala%ating taon ang Bangsamoro 4ransition 0ut%ority !ara i!akita ang !ositiong !agaago. #ung maaantala
naman ito+ natural !ong iikli rin ang !ana%on !ara ma!atunayan na tama nga ang landas ng ka!aya!aang tinata%ak natin.
/a!akarami na nga !o nating nararating da%il sa ti)ala6at )ala tayong alak asagin ang ti)alang ito. 0ng goyerno ninyo ngayon,
mayroong isang salita. 9indi ko na !o iisa(isa%in ang mga natu!ad nating !anata sa tu)id na daan; aka masai%an lang tayong
naguu%at ng sariling angko. Pero ma%ira! din namang %indi tayo maganggit+ da%il malamang nag(aaang na ang mga
magsasaing )ala tayong gina)a. #aya sama%an niyo na lang akong magigay ng ilang %alima)a, 4raa%o5t !agkakataon !ara sa
na!akaraming Pili!ino+ nalik%a at !atuloy !ang nililik%a. Sa katunayan+ mula 0ril 78<> %anggang 0ril 78<@, nasa <.=? million ang
nadagdag sa ilang ng mga Pili!inong nagtatraa%o. [Palak!akan] Minanang kakulangan sa aklat+ u!uan+ at silid(aralan+ na!uno na;
%aang ang mga !aniagong !angangailangan da%il sa # to <7+ !inu!unuan na rin. <,< !oli"e(to(!istol ratio+ meron na rin !o.
Modernisasyon ng Sandata%ang 'akas+ nangyayari na. Pangmatagalang ka!aya!aan sa Mindanao+ sumusulong na. Pag(angat ng ating
ekonomiya+ tuloy(tuloy !a rin. [Palak!akan]
Saay(saay nating natutu!ad ang ating mga !angara!, kalusugang !angkala%atan+ silid(aralan+ traa%o+ daungan+ kalsada+ !ali!aran+
kaligtasan+ ka!aya!aan. 0ng naa)i nating !amansang dangal+ sinama%an !a ng !agkilala ng mundo sa agong anyo ng Pili!inas.
0ng kaan ng ayang mula sa !a)is ng mamamayan+ ginugugol !ara lamang sa kanilang ka!akanan.
Pakinggan !o nating muli ang isa !a sa ating mga Boss,
0ko !o si *ina 'astrado+ @A years old. *aling !o ako sa -sla < Barangay <B8+ Mari"aan+ Pasay $ity.
0ng traa%o ko !o doon sa may !inanggalingan namin sa Pasay+ ako !o :yong usiness)oman. /gayon !o+ !inag!atuloy ko !a rin+
ma5am+ :yong !agtitinda ko. #ailangan !o dito tiyaga. /i(relo"ate !o kami da%il sa aming lugar !o ay nasasaing 1danger zone.2
#arami%an !o kasi nasa tai ng ilog.
:Eung .ndoy+ grae !o talaga. Sai ko nga %indi mo aakalain na masasai mong mauu%ay !a kami.
1#ung ikukum!ara :yung u%ay namin doon sa Pasay saka dito+ umulan man+ umagyo kumaga nakakatulog ka nang ma%iming.
3ala kang !angama na ayan na ang a%a+ %indi ka nakakatulog+ :di tulad doon sa !inanggalingan namin. #aya nga sai ko doon sa
mga kasama ko+ sa mga natira !a doon+ lumi!at na kayo kasi )ala na kayong !angama+ )ala na tayong a%a.2
1Pagdating namin dito inigyan !o kami ng gro"ery+ saka inigay sa amin :yung susi. 9inatid !o kami dito sa a%ay namin+ at iyon
!ong eig%teen t%ousand+ :yun ang !animula ng u%ay namin dito. Binigyan niya kami ng dignidad ang la%at ng mga taga(sMuatter area
doon sa lugar namin. /a!akaganda ng u%ay namin dito rin+ ma5am. Masasai mong amin na talaga :tong lugar na5to.2 [Palak!akan]
/gayon nga !o, 0ng !rolemang dinatnan+ nasolusyonan. 0ng nandiyan+ tinutugunan. 0t ang !rolemang !arating !a lang+
!inag%a%andaan na rin. /anini)ala ako, #ung mananatili ang inyong ti)ala+ masosolusyonan natin ang mga ito.
4ingnan !o natin ang sit)asyon sa ener%iya. *inaga)a na !o natin ang la%at !ara siguru%ing natutugunan ang lumalagong
!angangailangan ng ansa. Sa kaila nito+ meron !ong mga !angyayaring talagang %indi natin inaasa%an+ na maaaring magunsod ng
!rolema sa susunod na taon. 9alima)a !o, #ailangan nating unuin ang mga kakulangan da%il sa outages !ara sa maintenan"e ng
mga lumang !lanta+ ng mga iglaang !ag%into ng o!erasyon da%il sa !agkasira+ at ng delay sa im!lementation o sa !agsasatayo ng
mga agong !lanta.
9u)ag !o nating kalimutan+ may anta din ng ;l /iKo na makakaa!ekto sa ka!asidad ng mga %ydro !o)er!lants+ at mag!a!ataas !a
ng demand sa kuryente. #ung sa ating mga kaa%ayan nga+ lalakas ang gamit natin ng ele"tri" &an o air"on da%il sa init ng !ana%on+
lalo naman !o sa mga industriya at negosyo. 9indi ito kasingsim!le ng !ag!unta sa tinda%an at !agsaing+ 1Paili nga !o ng =88
mega)att generator+ at !aki(install na rin ukas.2
0ng %aol natin, kum!letong !ag%a%anda !ara %indi tayo ma!aralisa sakaling mangyari ang )orst("ase s"enario. Da!at+ ka%it sa
susunod na taon !a uusong ang !rolema+ meron na tayong !ina!lanong solusyon !ara dito. #aya nga !o inatasan ko si Se"retary
-"ot Petilla ng D.;, Maki!ag(ugnayan ka na sa Joint $ongressional Po)er $ommission+ sa ;nergy Regulatory $ommission+ sa
industriya+ at ang !inakaim!ortante+ sa mga "onsumer+ u!ang madagdagan ang kakaya%an nating tugunan ang !rolema sa ener%iya.
Batid ko rin !o na a!ektado ang mga Boss natin sa !augso(ugsong !agtaas ng !resyo ng igas. Muk%ang totoo nga !o ang mga ulat,
May ilang mga %alang ang itukang %oarder na itinatago lang ang igas+ !ara ka!ag tumaas ang !resyo+ ieenta nila ang sto"k !ara
kumita nang di(makat)iran.
9indi !u)ede ito. #ung sa tingin nila )ais sila+ mas ma%usay ang ginaga)ang diskarte ng inyong goyerno. 0ng agarang solusyon,
mag(im!ort !a ng igas+ i(su!!ly sa merkado+ !aaain ang !resyo+ at !anatili%in ito sa risonaleng antas+ !ara malugi ang mga
nagsasamantala sa Pili!ino. [Palak!akan]
/oong /oyemre ng nakaraang taon+ nagsimula na tayong mag(im!ort ng ?88+888 metriko tonelada !ara magsiling ayuda sa
su!!ly na !inani!is ng nagdaang mga agyo. Dumating na la%at ito nitong Marso. /ito ding Perero+ ina!rua%an ng /F0 $oun"il
ang !ag(angkat natin ng karagdagang B88+888 metriko tonelada ilang !ag!uno sa ating u&&er sto"k reMuirement+ at >=8+A?8 metri"
tons na nito ang dumating ngayong 9ulyo; !agdating ng Setyemre+ makakarating na ang kauuan. /aa!rua%an na rin ngayong
9ulyo ang agarang im!ortasyon ng ?88+888 metriko tonelada ng igas sa !amamagitan ng o!en idding. May standy aut%ority rin
ang /F0 na mag(angkat ng karagdagan !ang ?88+888 metriko tonelada+ ilang !ag%a%anda sa magiging e!ekto ng kalamidad sa ani at
sa !resyo ng igas.
#a!ag dumating ang karagdagan nating inaangkat+ ma!u!u)ersa na ngayong magenta ang mga %oarder ng igas na nakatago sa
kanilang mga kamalig. Sa mga %oarder na ito, #ung gusto ninyong maki!agmatigasan+ okay lang+ suukan ninyo ang estado. 4andaan
lang ninyo, 0nim na u)an lang ang itatagal ago maulok ang sto"k sa mga )are%ouse ninyo. Siguradong malulugi kayo ka!ag
nalunod na ang merkado sa dagdag na igas. #umikilos kayo kontra sa mga Pili!ino; kami naman+ isinusulong ang interes ng a)at
Pili!ino. 4ingnan natin kung sino ang mananalo. [Palak!akan]
Bukod !o sa !ag(iimestiga sa mga diumano5y nagtago ng /F0 ri"e+ sinisiyasat na rin natin ang la%at ng mga !u)edeng
nagkuntsaa%an sa mga a%ensya. -niimestiga%an na ang mga em!leyadong !inagdududa%an u!ang makasu%an at ma!akulong ang
mga may(sala sa lalong madaling !ana%on.
Saay ng !agtugis sa mga ma!ang(auso+ !atuloy rin ang mga !royekto natin !ara alagaan ang mga nasa sektor ng agrikultura.
*inaga)a nating kaakit(akit na kau%ayan ang !agtatanim ng !alay. 0lam naman !o natin na tumatanda na ang ating mga magsasaka+
kaya malaki ang maitutulong sa &ood se"urity kung ma%i%ikayat natin ang mga kaataan na !asukin ang ganitong %ana!u%ay.
/agkakaloo !o tayo ng mga makaagong kagamitan sa !agsasaka !ara sa e!isyenteng !agtatanim at !ag(aani. Mula 78<< %anggang
Mayo ng 78<@+ nai!ama%agi na natin ang kauuang @+=7B !rodu"tion ma"%ineries+ <<+>=7 !ost(!rodu"tion ma"%ineries+ at <8? ri"e
mills sa ia5t iang &armer5s asso"iations. Sa tulong !o nito+ naa)asan ang nasasayang sa ani ng ating mga magsasaka. Bukod rito+
!ina!aunlad natin ang mga !atuig+ nag!a!aga)a tayo ng &arm(to(market roads+ at nagsusulong ng training !rograms u!ang masagad
ang kanilang kita.
Pag(usa!an naman !o natin ang udget. 0ng ;%ekutio+ nagmumungka%i ng mga !royekto at !rograma; inaa!rua%an naman ito ng
#ongreso. #ailangan nga lang !o nating itigil ang ilan+ !ara makasiguradong sumusunod tayo sa naging desisyon ng #orte Su!rema
ukol sa Disursement 0""eleration Program o D0P. 0lam ko !ong kaisa kayong mga nasa ul)agang ito sa !anini)alang %indi da!at
i!agkait ang ene!isyo sa ating mamamayan+ at da!at nga itong makarating sa kanila sa lalong madaling !ana%on.
#aya nga !o, -!ina!anukala namin ang !ag!asa ng su!!lemental udget !ara sa 78<@+ u!ang %indi naman maantala ang ating mga
!rograma at !royekto. [Palak!akan] #asaay !o nito+ nanana)agan din tayo sa !akikiisa ng #ongreso+ u!ang mai!asa ang isang Joint
Resolution na maglilina) sa mga de!inisyon at kaisi!ang tila !inagtatalunan !a6at ia !ang mga usa!ing kayo lang sa le%islatura+
ilang mga nagsulat ng atas+ ang makaka!aglina). [Palak!akan]
Sa unang ara) !o ng traa%o mata!os ang S./0+ i%a%ain natin sa #ongreso ang !anukalang 7.=8= trillion !esos na 78<? /ational
Budget. *aya ng lagi+ inuo ito kasama ang mamamayan+ gamit ang istrate%iyang naglalaan ng !ondo kung saan lamang ito tunay na
mag%a%atid ng ene!isyo. Imaasa !o tayo sa !akikiisa ng ating mga mamaatas na !agtiayin ito+ ilang !anguna%ing instrumento
sa !aglik%a ng !agkakataon !ara sa samayanang Pili!ino.
Pakinggan naman !o natin ngayon ang isang ene!isyaryo ng 0lternatiFe 'earning System !rogram !o ng De!;d.
0ko !o si Maria $e"illa Fruelda.2
1Bale naalitaan ko !o sa mga kasama%an kong taga(Hamales din !o+ na naririto na sa Rosario+ na maganda da) !o ang %ana!u%ay
dito sa Puting #a%oy kaya kami !o ay na!ali!at dito.2
1Prayoridad nga !o naming mga trio ang mag%ana! ng !agkain kaysa !ong !agtuunan ng !ansin ang !ag(aaral. Sora !ong ma%alaga
sa akin ang !ag(aaral lalo na !o5t noong naka!asa ako ng 0'S [0lternatiFe 'earning System] da%il kung saan ito na !o ang naging
simula na matu!ad ko iyong aking !angara! na maging isang titser.2
1Sa tingin ko !o+ gaganda ang u%ay ng mga kaataang 0eta sa amin ka!ag naka!ag(aral. 9indi !o ako naka!asok sa 0'S kung saan
ay :di ko !o malalaman iyong mga kara!atan namin ilang katutuo at %indi rin !o namin mai!a!aglaan ang aming tinata)ag na
lu!aing(ninuno na ngayon !o sa a)a ng Diyos ay nilalakad na !o ng /$-P !ara matitulu%an ang lu!a at mai(a)ard na sa amin.2
1:Pag ako !o ay nakata!os ng kursong ;dukasyon+ gusto ko !o maka!agturo sa aming komunidad at gusto ko rin !ong mai!ama%agi
kung ano man iyong mga nalalaman ko at %igit na kaalaman na da!at iigay sa mga katutuong 0eta.2
1/a!akalaki !o ng naitulong ng 0'S da%il ukod !o nga sa ngayon !o ako !o5y estudyante ng 'uansing+ kung saan !o5y mas lalo
!ang nakilala iyong aming komunidad. Marami !a !o ang tumulong lalo na !o iyong mga kaataan namin+ kung saan !arang sinundan
nila ang ya!ak ko+ mas %igit na !ong marami ang nag(aaral ngayon kaysa dati.2 [Palak!akan]
Mga kaaayan+ siya !o+ at ang marami !ang ene!isyaryong tulad niya+ ang natataunan sa tu)ing umiingay ang orkestra ng
negatiismo sa alita. -tong maiingay na ito+ sadyang isinasara ang isi! at namumu%ay sa sariling mundo at realidad. 9aang nakikita
ang !agaago sa li!unan+ nangyayari na nga ang ating inasa%an, lalong dumadalas+ lalong umiinit+ at lalong tumitindi ang !ag(atake
nila sa atin. 9aang lumilina) ang ene!isyo ng re!orma+ !a%ira! nang !a%ira! ang !ag(asang magtagum!ay ang !anlilinlang nila+
kaya5t nagtatanim sila ng duda. Des!erado na !o sila.
Bakit nga !o a sila galit na galitG 4ingnan !o natin ang kanilang motiasyon. Para sa mga gina)a nang negosyo ang kanilang
!osisyon, kung maayos natin ang mga sistema+ na)a)alan sila ng !agkakataong mansamantala. /atural lang na kontra%in nila tayo.
-to namang mga )alang iang layunin kundi iagsak ang goyerno, Pu)ede lang madagdagan ang kanilang %anay kung maraming
nagdurusa+ at na)alan ng ti)ala sa sistema. /gayong nakukum!uni na ang sistema at natutugunan ang !agdurusa+ naaa)asan na
ang !u)ede nilang i(re"ruit+ kaya !akaunti nang !akaunti ang kanilang ilang. /atural lang din na kontra%in nila tayo. 0ng
!inakamaingay na kumokontra sa atin ay ang aya) ng trans!ormasyon+ da%il nagsamantala at nakinaang sila sa lumang kalakaran.
*anito ko nga !o naiisi! ang ating sit)asyon, Para tayong mga mamamayang matagal na nai!it sa isang isla kung saan may nag(
iisang tinda%an. Da%il )alang !ag!i!ilian+ nag!a!ataas sila ng !resyo kung kailan nila gusto+ at talaga nga naman !ong inaauso tayo.
-natasan !o ninyo akong itimon ang angka ng estado tungo sa kailang isla+ kung saan mas maraming tinda%an+ mas maraming
!ag!i!ilian+ mas maayos ang u%ay+ at mas mala)ak ang !agkakataon. Siyem!re !o+ ang nag!a!atako ng tinda%an sa ating islang
nilisan+ aya) tayong !umalaot+ da%il ma)a)alan sila ng inaauso. 'a%at+ gaga)in nila !ara !igilan ang ating !agta)id sa kailang
!am!ang. Sasai%in nilang, Pare%o lang naman doon; )ala naman talagang !agaago doon. -tatali nila tayo sa daungan+ uutasan
ang ating angka+ makiki!agkuntsaa%an !ara iliga) ang ating iya%e.
0ng totoo !o+ %indi naman ako ang kinokontra ng mga ito+ kundi ang taumayang nakikinaang sa tu)id na daan. #ontra sila sa
magsasaka sa -loilo+ na ma%igit limam!ung taong nangara! ng maayos na irigasyon+ at ngayon ay nakikita nang ginaga)a ang Jalaur
Multi(!ur!ose RiFer Proje"t. [Palak!akan] #ontra sila sa na!akaraming estudyanteng %indi na kailangang magsiksikan sa mga
"lassroom. #ontra sila sa nagkatraa%o da%il nasanay ng 4;SD0; kontra sa mga maagang naililikas sa !ana%on ng agyo da%il sa
!ina%usay na P0*0S0; kontra sa mga in&ormal settler na nailayo sa !angani da%il sa !rogramang !aa%ay; kontra sa mga maralitang
lire nang nakaka!ag!agamot sa !am!ulikong os!ital; kontra sa mga sundalong may modernong kagamitan kaya mas may
kum!iyansa nang i!agtanggol ang ansa; kontra sa mga Moro at katutuong aot(tana) na ang ka!aya!aan. Mga Boss+ kontra !o sila
sa inyo. [Palak!akan]
0ng totoo !o niyan+ )ala !a tayo sa !u)esto+ inaatake na tayo. Sanay na tayong sinasaluong ng negationg komentarista sa almusal+
!ang(aali!usta sa tang%alian+ insulto sa %a!unan+ at may intriga !a ilang midnig%t sna"k. [4a)anan] /gayon nga !ong Pangulo ako+
tuloy !a rin ang mga kontra sa !agaago. Sa tingin ko+ maski sa !agaa ko sa !u)esto+ %indi !a rin sila titigil.
/aalala ko !o ang isang matandang aaeng nakausa! ko dati sa kam!anya. 0ng sai niya sa akin+ 1/oy+ mag(iingat ka. Marami kang
makakaangga.2 4otoo ang kanyang aala. Pero uo ang loo kong ka%ara!in ang mga nakakaanggang ito+ da%il alam ko, iilan
lamang sila+ at di(%amak na na!akarami natin. [Palak!akan] Mas malakas !o tayong mga %andang makisag)an tungo sa !agaago.
Magtatagum!ay tayo sa laang ito+ da%il tayo ang nasa tama./angara! tayo+ nagsimula tayo+ nagsika! tayo+ nakau)elo tayo+ at
ngayon+ umaarangkada na nga !o ang Pili!ino. [Palak!akan] 'along magiging sulit ang !agod at sakri!isyo natin kung itong
nasimulan natin ay itutuloy !o ninyo.
#ayo ang %a%ara! sa sangandaan; kayo ang mag!a!asya kung magtutuloy ang !agaago. 4andaan lang !o natin+ ito ang aking
ikalimang S./0; isa na lamang ang natitira. Sa 78<=+ !i!ili kayo ng agong !inuno ng ating ayan. 0ng sa akin lang !o, Para
i!ag!atuloy at mas ma!ailis !a ang !agaagong tinatamasa na ng ating li!unan+ iisa lang ang atayan sa !ag!ili ng !a!alit sa akin,
Sino ang )ala ni katiting na dudang mag!a!atuloy sa trans!ormasyong ating isinakatu!aranG [Palak!akan]
#ayo !o ang Boss+ kayo ang lakas+ kayo ang gumaga)a ng !agaago6kaya kayo rin ang mag!a!atuloy nito. /asasainyo kung
!aanong isusulat sa kasaysayan ang mga !ana%ong ito. Maaari itong maalala ilang tuktok ng ating tagum!ay+ ilang magandang
simulaing nasayang lang. Pero mas maganda !ong di(%amak kung maalala ang mga naga)a natin ilang simula !a lang ng ating
ma%aang !aglalakay tungo sa katu!aran ng mas matatayog !ang !angara!.
/oong minungka%i !o ng ilang mga gru!o na ako5y tumako+ ang sai nila sa akin+ %indi namin inaasa%an na lutasin mo la%at ng
!rolema ng ating ansa sa loo ng anim na taon. Pero simulan mo na sana. /akita naman ninyo kung saan tayo nanggaling+ at nakita
naman ninyong lam!as(lam!as !a sa ating mga !inangara! noong simula ang tinatamasa natin ngayon.
Pina!anday na natin ang sistema kung saan talagang !atas ang laan; kung saan ang sumusunod sa !atakaran ay nakakarating sa nais
niyang !aroonan; kung saan may tunay na kum!etisyong naguukal ng !agkakataon at mala)akang kaunlaran; kung saan ang la%at
ay may kaka%ayang !ang%a)akan ang sariling ka!alaran. [Palak!akan]
0ot(kamay na ang isang li!unang kayang sumalo+ umaruga sa mga nasa laylayan; kung saan ang a)at isa ay kumikilala sa kanyang
tungkulin sa ka!)a at sa ayan; kung saan tuloy(tuloy at )alang %anggan ang !akikiamag at sama(samang !ag(angat ng
samayanan.
Pa!ala!it na !o talaga tayo sa minimit%i nating kinaukasan+ kung saan nag%a%ari ang katarungan+ at tunay !ong )alang maii)an.
-to ang resulta ng re!orma+ at ito ang i!inaglalaan natin+ at !atuloy !ang i!inaglalaan, 9indi ang !ag!a!anatili ng nakasanayan+
kundi ang !agaago ng sistema !ara makinaang ang la%at. [Palak!akan]
Mga Boss, Binigyan ninyo ako ng !agkakataong !amunuan ang trans!ormasyon. #ung %inindian ko ang %amon na ini%ara! niyo sa
akin+ !ara ko na ring sinai na tutulong akong !a%aain ang inyong !agdurusa+ at %indi maaatim ng konsensya ko iyon. #ung
tinalikuran ko ang !agkakataon+ !arang tinalikuran ko na rin ang aking ama5t ina+ at ang la%at ng inialay nila !ara sa atin; %indi !o !o
mangyayari iyon. Sa !ag%akang sa tu)id na daan+ !inili ninyo ang mauti at ang tama; tumotoo kayo sa akin6at ako naman !o ay
tumototoo sa inyo. [Palak!akan]
0ng trans!ormasyong tinatamasa natin ngayon+ ay magaga)a nating !ermanente sa gaay ng Panginoon. 9angga5t uo ang ating
!ananalig at ti)ala+ at %angga5t nagsisili tayong lakas ng isa5t isa+ !atuloy nating ma!a!atunayan na+ 1t%e Fili!ino is )ort% dying &or2
[Palak!akan]+ 1t%e Fili!ino is )ort% liFing &or+2 at idadagdag ko naman !o, 14%e Fili!ino is de&initely )ort% &ig%ting &or.2
[Palak!akan]
0lam !o ni Vi"e President na noong <DBA magkasama kami. May kudeta+ na(amus% !o tayo doon+ at ta!os noon e% !angala)ang
u%ay ko na !o ito. 9indi natin maii)asan mag(isi! sa mga inuunggo natin+ may ara) kayang :!ag sasam!a ka sa entalado+ may
traa%o ring ara)Nmay magtatagum!ay ang maglagay ng omaG Magtatagum!ay a :yung mga maiitim na alak ng atin !ong mga
katunggaling gusto tayong ialik sa maling kalakaranG 0t kung dumating nga ang !ana%ong !ong iyon+ at nata!os na !o ang ating
!angala)ang u%ay+ masasai ko %o ang+ okay na rinG 0t sasai%in ko !o sa inyo+ mata sa mata+ sa la%at !o ng inaot natin+ ako !o5y
masasaing kontento na ako. [Palak!akan]
#ontento na !o ako da%il !anatag ang kalooan ko+ na kung ako !o5y ma)ala na dito+ marami !o ang mag!a!atuloy ng ating tina%ak
na. Baka iyon lang !o talaga ang !a!el koNum!isa%an ito.
/andiyan !o ang mga taong tulad ni $ardinal $%ito 4agle+ at #a ;duardo Manalo+ at tulad ni Brot%er ;ddie VillanueFa+ Fat%er
$atalino 0reFalo+ at Fat%er Jett Villarin+ at ni Bis%o! Jonel Milan+ at si Sister 0gnes *uillen+ and Mae SalFatierra. Sila !o sa sektor
reli%iyoso+ tuloy+ itutuloy nila ang ating !ong sinimulan. [Palak!akan]
Meron !ong 0ris 0li! ng $0RD na magtutuloy sa kanyang amag sa !amamagitan ng mi"ro&inan"e. /andiyan !o ang isang 0li"e
Mur!%y at ang kanyang mga kasama%an sa uran !oor asso"iates na talagang tutuluyan ang !angangalaga sa atin !ong in&ormal
settlers. [Palak!akan]
/andiyan !o ang ating mga sundalo at ka!ulisanNtalagang ara)(ara) naman !ong !ini!ililt ga)in ang tama+ tulad ng ating agong
$%ie& o& Sta&&+ ating mga SerFi"e $ommanders+ mga sundalo ng 'ig%t Rea"tion Battalion+ at ng JS.*.
/andiyan rin !o+ siyem!re+ %anay niyong !inanggalingan kong mga !ulitiko. May duda a na dadal%in tayo ni Senate President
Franklin Drilon at S!eaker Belmonte sa tamang landasG [Palak!akan]
/aging !riile%iyo ko rin %o maki!agtraa%o at maki!ag(ugnayan sa isang goFernor+ 0l&redo MaraKon ng /egros .""idental
[!alak!akan]. 9indi ko ka!artido+ !ero !alagay ko naman !o kasama na niya ako sa &ans "lu sa tama niyang !amamalakad sa /egros.
Mayroon rin tayong mga umaangat na agong o mas ata sa aking !ulitiko. 0yoko naman %o sai%in na na!akaluma ko nang !ulitiko
sa !agtukoy sa mga mas ata.
Mga taong tulad ni Mayor Jed Mailog at ni Mayor 'en 0lonte [!alak!akan].
Meron naman sa sektor+ sai%in na nating mga "ulture tulad nina /oel $aangon at ni .gie 0l"asid na %indi !ansarili lang ang
iniintindi. [Palak!akan]
*ai(gai !o+ ago ako matulog+ t%ank you at nakalam!as !a ako ng isang ara). #ung+ sai nga noong ata kami+ 1&inis% or not
&inis%+ !ass your !a!er2 e% dumating na sa akin+ !alagay ko naman+ naramdaman na ninyo kung anong !agaagong kara!atan ng
a)at Pili!inong mangyari. 0t a%ala na kayong ituloy ito. [Palak!akan]
Mga Boss+ kayo ang guma)a ng trans!ormasyong ating tinatamasa. #ayo ang susi ng !ag!a!atuloy ng la%at ng !ositiong
!agaagong naaot natin. Buong(uo ang ti)ala ko+ nasa eksena man ako o )ala+ tutungo ang Pili!ino sa tama niyang kalalagyan.
#aya+ %anggang dito na lang !o ako. Magandang %a!on !o sa la%at. Maraming salamat sa inyo. [Palak!akan]
State of the Nation Address
of
His Excellency Benigno S. Aquino III
President of the Philippines
To the Congress of the Philippines
Marami !ong salamat. Mau!o %o tayong la%at.
Bise Presidente Jejomar Binay; Senate President Franklin M. Drilon; S!eaker Feli"iano Belmonte Jr.; $%ie& Justi"e Maria 'ourdes
Sereno at ang ating mga kagalang(galang na ma%istrado ng #orte Su!rema; mga dating Pangulong Fidel Valdez Ramos at Jose!%
;jer"ito ;strada; mga kagalang(galang na kaga)ad ng kali!unang di!lomatiko; mga miyemro ng Senado at #amara de
Re!resentante; mga o!isyal ng lokal na !ama%alaan; mga miyemro ng *ainete; mga uni!ormadong kasa!i ng militar at ka!ulisan;
mga ka!)a ko nagseserisyo sa taumayan; at sa aking mga Boss+ ang mga minama%al kong kaaayan,
-sang magandang %a!on !o sa inyong la%at. ['pplause]
-to !o ang aking ikaa!at na S./0; dala)a na lamang ang natitira. 9alos a!at na taon na nga !o ang lumi!as nang una akong nila!itan
ng ilang kam!o u!ang %ikayating tumako sa !agka!angulo. 0ng sai nila, 0lam naming %indi masosolusyunan sa isang tulog+ sa
isang taon+ o ka%it !a sa anim na taong termino ng isang Presidente ang la%at ng !rolema ng ansa. Pero simulan mo lang+ at tiyak+
kasama mo kaming mag(aaruga nito.
/oon !a man+ mulat !o ako sa tindi ng mga !rolemang aking kaka%ara!in. Mula sa !agiging kandidato+ o Presidente na+ o ka%it a
mata!os nang makaaa sa !u)esto+ %indi iro ang !eligrong kakamal ng traa%ong ito. Mala)akang trans!ormasyon ng li!unan
ang aking %angarin+ at mulat akong marami akong kailangang anggain !ara matu!ad ito. Pero %indi !o ako !inalaki ng aking mga
magulang !ara tumiklo! lamang sa mga %amon. 9indi ko ma%a%ara! ang aking sarili kung tinanggi%an ko ang !agkakataong a)asan
ang !agdurusang %indi naman da!at dinaraanan ng Pili!ino. ['pplause]
4umugon nga !o tayo sa !ana)agan+ at ang mga kasama natin noong una+ nadagdagan !a. Sa !anini)ala ko nga !o+ kung tama ang
aking ginaga)a+ lalo !ang dadami ang ating magiging kasangga. /ito ngang nakaraang Mayo+ tinanong ko kayo+ 1Boss+ tama a ang
direksyon natinG2 0ng tugon ninyo, 14ama+ at !ailisin !a natin ang trans!ormasyon ng li!unan.2 9umiling ako ng mga kakam!ing
makikisag)an sa iisang direksyon+ at iinigay ninyo ito. 0ng totoo nga !o+ %indi lang mayorya+ %indi lang siyam sa laindala)a+
kundi siyam sa sam!ung !inakamataas na !u)esto na senador ay mga taong inila!it ko sa inyo. [ 'pplause] Sa aking !aki)ari+
malina) !o ang mensa%e nitong %uling %alalan, 4ama+ ituloy natin+ dami%an !a natin ang B+?B< na sitiong na!aila)an; dagdagan !a
natin ang 7B+>DB na !amilyang dati5y in&ormal settler+ ngunit ngayon ay mayroon na o magkakaroon na ng disenteng tira%an; !alaguin
!a natin ang di aaa sa @8 ilyong !iso kada taong dagdag ng !erang na!u!unta sa edukasyon+ kalusugan+ serisyong !anli!unan+ at
marami !ang ia+ da%il sa tama at mas masugid na !agkolekta ng u)is; dama namin ang marami !ang iang !atunay na talagang
nagaago ang li!unan. 'alo nga !o akong nau%ayan sa i!inarating ninyong mensa%e; malina) !o talagang %indi ako nag(iisa sa
!ag!asan ng mga res!onsiilidad. ['pplause] Paano a naman !ong %indi lalakas ang aking loo+ kung !ati ang mga tulad ni *inoong
/iKo 0guirre ay nakiki%uog sa ating kinaukasanG -si!in !o ninyo+ %indi na nga makalakad da%il sa ka!ansanan+ !ilit !a rin niyang
inakyat ang !resintong nasa ikaa!at na !ala!ag ng gusali+ !ara lang makaoto at makiamag sa tunay na !agaago ng li!unan.
Salamat+ *inoong 0guirre. ['pplause]
9indi nga !o nauuos ang mga Pili!inong %andang makiamag+ na siyang ugat ng !agaagong tinatamasa natin ngayon. 0ng
strate%iya, Sagarin ang o!ortunidad !ara sa la%at+ lalo na !ara sa mga mas nangangailangan. 9indi natin !akay mag%intay ng tri"kle
do)n; %indi !u)edeng aka sakali o tsama lang silang daratnan ng mga iyaya ng kaunlaran. -to !ong tinata)ag nating in"lusiFe
gro)t%6itong mala)akang kaunlaran6ang mismong !rinsi!yong ukal ng a)at inisyatia+ a)at kilos+ a)at desisyon ng inyong
goyerno. 0ng maii)an na lamang ay ang aya) sumama+ da%il %indi sinamantala ang !agkakataon.
0ng atin !ong atayang !rinsi!yo, Mala)akang !agkakataon ang susi sa mala)akan at !angmatagalang kaunlaran. 9u)ag !o sana
nating kalimutan na ang !agkakataon ay !unla lamang. #ailangan itong diligin ng si!ag+ alagaan ng determinasyon+ at !ayaungin ng
dedikasyon. 4ingnan nga lang !o natin ang mga 4;SD0(D.'; [4e"%ni"al ;du"ation and Skills DeFelo!ment 0ut%ority(De!artment
o& 'aor and ;m!loyment] s"%olars. Sa ?8>+?7< na na!agta!os na natin dito+ tinatayang anim sa a)at sam!u ang nagtatraa%o na.
['pplause] /oong ara) !o+ ayon sa !ag(aaral ng DBM [De!artment o& Budget and Management] noong 788= %anggang 788B+ ang
nakaka%ana! ng traa%o sa mga na!agta!os ng 4;SD0, 7B.? !er"ent lamang. /oong lumi!as na taon naman !o, sa -4(BP.
[in&ormation te"%nology(usiness !ro"ess outsour"ing] !rogram+ A8.D !er"ent ang em!loyment rate ng ating mga nagta!os sa 4;SD0.
Sa ele"troni"s and semi"ondu"tor !rogram naman+ umaot sa B? !er"ent na mga nagta!os noong 78<7 ang nagkatraa%o. Malina) !o,
#ayo mismo ang %u%uog+ kayo mismo ang magdidikta kung %inog at matamis ang ungang kolektio nating !i!itasin+ o kung
magiging ulok at katiting ang ka%i%inatnan ng mga !agkakataong umuukas sa kaanatang ito ng ating kasaysayan.
-sa(isa%in !o natin. 0ng layuning !ala)akin ang sakla) ng Panta)id Pamilyang Pili!ino Program, natu!ad. 0ng dinatnan nating
ma%igit A88+888 kaa%ayang ene!isyaryo ng !rograma noong 78<8+ umaot na sa %alos @ milyon na kaa%ayan sa ating !ong
administrasyon. ['pplause]
Mayroon !a !o, *aling sa !ag(aaral ng P%ili!!ine -nstitute &or DeFelo!ment Studies+ mas malaki ng tinatayang @8 !orsyento ang
sinasa%od ng mga naka(graduate ng %ig% s"%ool+ kum!ara sa mga elementarya lang ang tina!os. Di !o a makatu)irang sagarin na
natin ang tulong na iiniigay natin sa mga !amilya+ u!ang makum!leto na ng mga atang ene!isyaryo ang %ig% s"%ool+ at sa gayon
ay maisagad na rin ang ene!isyo ng !rogramang itoG #aya nga !o+ sa susunod na taon+ magiging sakla) na ng !rograma ang mga
!amilyang may kaataang aot sa <B taong gulang+ u!ang %anggang sa %ig% s"%ool ay maka!agta!os na sila. ['pplause]
Sa edukasyon naman !o, ang layunin nating itaas ang kalidad ng kaalamang natututu%an ng kaataan+ u!ang mata!os mag(aral ay
ma!ang%a)akan nila ang mga o!ortunidad na umuukas sa ating li!unan, natu!ad !o. /aura na ang minana nating kakulangan sa
liro at u!uan+ at kung mag!a!atuloy nga !o ang !ag!a!akitang(gilas ni #ali%im Brot%er 0rmin 'uistro+ ['pplause] !ati !o ang
kakulangan sa silid(aralan ay mauura na rin sa taong ito. 0ng magandang alita !a, May kakaya%an na tayong !ag%andaan ang
magiging !angangailangan da%il sa # to <7 !rogram. ['pplause]
9indi !o iro ang dinatnang mga !rolema ni Brot%er 0rmin sa De!;d [De!artment o& ;du"ation]. -si!in !o ninyo+ kada isang
teCtook+ !ine!resyu%an dati ng ?B !esos; nang siya na ang namumuno+ umaa ang !resyo ng eksaktong liro sa >8 !esos. Paano !o
kaya kung dati !a nagayad ng tamang %alaga !ara sa mga aklat na itoG #ung nati!id natin ang di!erensyang 7B !esos+ at may limang
teCtook ang a)at sa isang tinatayang 78.A million na estudyante sa ating !uli" s"%ool system+ ang katumas nito, %alos 7.D illion
!esos. ['pplause] #aya !o sana nitong !ondo%an ang !lano nating !ag!a!aayos at re%ailitasyon ng nasa D+?87 na silid(aralan.
#ung nagkulang sa lakas ng loo si Brot%er 0rmin+ !u)ede namang i!amana na lang sa susunod sa kanya ang kultura ng
!ag)a)alang(a%ala sa kanyang a%ensya. Pu)ede naman din !ong i!amana na lang ang mga a"klog; i!asa na lang sa susunod ang
loloong !agkukulang da%il sa dumaraming mga enrolee kada taon. Pero itong si Brot%er 0rmin+ imes na makuntento+ imes na
sai%ing+ 1Pu)ede na :yan+ ta!os na ang traa%o ko+2 gaga)a !a siya ng mas maraming u!uan at "lassroom+ at iili ng mas
maraming liro+ u!ang siguru%ing !ati ang !ara sa susunod na mga taon ay ma!unuan na rin. ['pplause]
0ng !ag!a!alakas naman sa sektor ng agrikultura, natu!ad din. -si!in !o ninyo+ ayon sa /F0 [/ational Food 0ut%ority], /oong 78<8+
nag(angkat ang ansa ng ma%igit dala)ang milyong metriko tonelada ng igas. /oong 78<<+ umaa ito sa B??+888 metri" tons.
/oong 78<7, ?88+888 metri" tons na lang. 0t ngayong 78<>, 0ng !inakasagad na nating aangkatin+ kasama na ang !riadong sektor+
ay ang minimum a""ess Folume na >?8+888 metri" tons. ['pplause] /aka!aloo na !o dito ang <BA+888 metri" tons sa reserang
u&&er sto"k sakaling magsunud(sunod ang agyo; malamang+ da%il on(target !a rin tayo sa ri"e sel&(su&&i"ien"y+ %indi na rin kailangan
!ang mag(angkat ng !riadong sektor. Dagdag !a !o diyan+ nagsimula na tayong mag(eC!ort ng matataas na uri ng igas. 0ng layo na
!o talaga natin doon sa !ana%ong sinasaing %indi ra) natin kayang !akainin ang ating sarili. ['pplause]
Datos na rin !o ang !ru)ea, 'umago ng >.> !er"ent ang sektor na ito sa unang tatlong u)an ng 78<>. 4ri!le !o ang itinaas nito
mula sa <.< !er"ent gro)t% noong !are%ong !ana%on ng 78<7. #aya naman+ !atuloy !o tayong nag!u!unla ng mga inisyatiang
!i%adong maguunga ng %igit na kaunlaran sa ating mga magsasaka.
9alima)a !o+ sa niyog. 0yon sa !agsusuri noong 788D+ isa sa mga !inakama%ira! na sektor sa ansa ang "o"onut &armers. 0ng
!roseso ng !agsasaka nito, Pagkatanim+ !itong taong %i%intaying mamunga ang niyog+ !ero !agkata!os+ dala)ang %enerasyon ang
)ala nang iang kailangang ga)in kundi mamitas na lang nang mamitas. May !otensyal !o tayong !alaki%in ang kita ng sektor na ito
kung maglalatag tayo ng kulturang mas nang(eengganyo ng si!ag at !agiging !roduktio. 0ng tugon, inter"ro!!ing.
4utulong ang goyernong mag!alakas sa iyong niyugan+ ka!alit ng oligasyong mag!unla ng ia5t iang in%i sa !agitan ng mga
%ilera ng niyog. Mas dadalas ang ani ng magsasaka+ at de!ende sa kanilang itatanim+ lalaki ang kanilang kita. #ung sa niyog lang+ sa
a)at ektarya+ nasa 78+888 !iso !o kada taon ang kinikita ng magsasaka. #ung dadagdagan ito ng ka!e+ maaaring !umalo ng <A7+@88
!esos ang kita; kung saging+ aaot sa <87+>7? !esos ang maaaring kitain+ samantalang BD+888 !esos naman sa "a"ao. 0ng laking
di!erensya+ di !o aG
/asimulan na !o nating ilatag ang mga inisyatia !ara rito, /itong 78<7+ umaot na sa ?+?88 %e"tares ng lu!ain ang ginagamit natin
!ara sa inter"ro!!ing sa D8 lokasyon sa ansa. Sakla) !o nito ang <8+888 sa ating mga magsasaka. 0ng target naman natin ngayong
78<>, dagdag !ang @>@ sites !ara sa "o"onut inter"ro!!ing. ['pplause]
-tinitimon na rin !o natin tungo sa mas !roduktiong !am!ang ang ating mga mangingisda. -si!in !o ninyo, Pumalo sa <D>.=? illion
!esos ang amag ng industriya ng !angingisda sa ating ekonomiya nitong 78<7+ !ero sa kaila nito+ @< !orsyento !a rin sa ating mga
mangingisda ang maralita nang %uli itong sukatin noong 788D. Sila ang nang%u%uli ng isda+ !ero ang natitira !ara sa kanilang !amilya+
tinik na lang.
#aya nga !o, /ariyan ang maraming inisyatia ng !ama%alaan u!ang tulungang makaal!as sa lamat ng ka%ira!an ang ating mga
mangingisda. 9alima)a nga !o ang !ara sa Bataraza sa lala)igan ng Pala)an. Sagana ang katuigan sa !aligid nito. Pero da%il %indi
ma!aaot sa mga merkado nang sari)a ang isda+ ginaga)a na lamang itong tuyo. Sayang naman !o+ kasi sa a)at tatlong kilo ng
la!u(la!u+ isang kilo lang ang tuyong nagaga)a. Paano kung ma!a%aa ang !agkasari)a ng isda da%il sa "old storage &a"ilityG
Pu!unta ka sa merkado nang sagad !a rin ang !resyo ng %uli mo. Pare%ong sika! sa !ag%uli+ !ero ang makuku%a mo+ tamang %alaga.
#aya nga !o+ kasado na ang "old storage &a"ility !ara sa Bataraza. [ 'pplause] #asaay !o nito+ nagtatayo na rin tayo ng mga agong
!antalan sa mga strate%ikong lugar u!ang ma!alago !a ang !roduksyon at kita. -!ina!aayos natin ang mga kalsada+ tulay+ at ia !ang
im!rastruktura+ !ati na ang serisyo !ara sa ating mga mangingisda.
Ma%ig!it din !ong inaantayan ng D-'* [De!artment o& t%e -nterior and 'o"al *oFernment]+ BF0R [Bureau o& Fis%eries and
0Muati" Resour"es]+ at $oast *uard ang !angingisda nang )alang %aas; ang %iling ko nga !ong amag sa ating mga mangingisda,
Pag!a%inga%in natin ang mga dagat. 9ini%ikayat ko !o kayong sumama sa !angangalaga ng inyong kau%ayan; nakikita naman !o
ninyo, 0ng o!ortunidad+ inilala!it na sa inyo ng estado+ !ero ang resulta+ syem!re+ nasa kamay ninyo.
#ung may isa man !ong !aksang !aoritong ikait sa !angalan ko+ ito ay ang 9a"ienda 'uisita. /ais ko lang !ong iulat na noong
Perero+ alinsunod sa utos ng #orte Su!rema+ nakum!leto na ng De!artment o& 0grarian Re&orm OD0RP ang lista%an ng mga
ku)ali!ikadong ene!isyaryo na maiigyan ng lu!a sa 'uisita. ['pplause] 0yon rin !o kay #ali%im *il de los Reyes+ sinimulan na
noong nakali!as na linggo ang !agtutukoy ng a)at loteng makuku%a ng mga ene!isyaryo+ at magsisimula nang i!agkaloo ang mga
titulo sa Setyemre nitong taong ito. ['pplause]
Para naman !o sa ia !ang malala)ak na lu!ain, Matagal na nating inatasan ang D0R+ D;/R [De!artment o& ;nFironment and
/atural Resour"es]+ 'R0 ['and Registration 0ut%ority]+ at 'and Bank na umuo ng alangkas kung !aanong ma!a!ailis ang
!ag!roseso sa !agaa%agi ng lu!ain. -!a!aalala ko lang !o, 4amang datos ang unang %akang sa maayos na im!lementasyon ng
$0RP;R. Pero nagmana !o tayo ng isang de!ektiong land re"ords system. #aya simula !a lang !o+ nagtraa%o na ang D.J
[De!artment o& Justi"e]+ 'R0+ D;/R+ at D0R !ara ayusin ang sistemang ito+ at nasa !unto na tayo ngayon kung kailan kaya nating
siguru%in, Sa susunod na taon+ nai%ain na ang la%at ng mga noti"e o& "oFerage !ara sa mga lu!aing sakla) ng kom!re%ensiong
re!ormang agraryo. ['pplause]
Malina) !o, 0ng estado+ itinayo !ara !aglingkuran kayo. #ung may !rolema sa kalusugan+ da!at kumakalinga ang goyerno; sa
!ana%on ng sakuna+ nariyan din da!at ito !ara magigay(linga!. 0no !o a ang ginaga)a natin sa mga larangang itoG
Sa kalusugan+ ang layunin nating masakla) ng P%il9ealt% ang mas marami !a nating kaaayan, natu!ad na rin !o. Dumating tayong
=7 !er"ent ng Pili!ino ang naka(enrol sa !rograma; ngayon+ nasa B< !er"ent na ito. 0ng natitira nga !ong )ala sa talaan ay ang mga
%ina%ana! !a+ kailang na !o ang in&ormal se"tor at mga katutuo. -naasa%an !o natin ang !akiki!agtulungan ng mga lokal na
!ama%alaan u!ang maisali na natin sa sistema ang la%at ng ating mamamayan. ['pplause]
9indi lang !o mga enrolee ng P%il9ealt% ang lumala)ak+ kundi !ati ang mga ene!isyong maaaring maku%a mula rito. /oong
nakaraang taon+ inilunsad natin ang H Bene&it Pa"kage. 0t nitong Perero naman !o+ !inala)ak !a ito ng ;C!anded H Bene&it
Pa"kage. Mas ma%aa na !o ang lista%an ng mga karamdamang lireng mai!a!agamot ng ma%i%ira! nating kaaayan sa mga
!am!ulikong os!ital. /oong isang taon+ nakasama na ang reast "an"er+ !rostate "an"er+ at a"ute leukemia; ngayon+ kasama na rin
ang ia !ang sakit tulad ng "oronary y!ass+ at ng !agtatama ng mga utas at maling !osisyon ng mga ugat sa !uso.
Masasayang lang !o ang ganitong ene!isyo kung nag%i%ingalo naman ang kalagayan ng ating mga !agamutan+ at kung %indi naman
ito ma!unta%an ng mga nasa kanayunan. #aya nga !o todo u%os tayo ng udget sa im!rastrukturang !angkalusugan, /itong
nakaraang tatlong taon+ umaot sa >> ilyong !iso ang nailaan natin !ara sa !ag!a!atayo+ !ag!a!aunlad+ at re%ailitasyon ng @+?<B na
os!ital+ rural %ealt% units+ at arangay %ealt% stations sa uong ansa. [ 'pplause] 9alima)a na !o rito ang Region - Medi"al $enter
sa Dagu!an+ na naka!agsaga)a na ng limang kidney trans!lant ngayong taon; ang Bi"ol Regional 4ea"%ing and 4raining 9os!ital sa
'egaz!i+ Vi"ente Sotto Medi"al $enter sa $eu+ at /ort%ern Mindanao Medi"al $enter sa $agayan de .ro+ na ayon kay Se"retary -ke
.na ay may kakaya%an na ngayong magsaga)a ng o!en %eart surgery da%il sa mga agong !asilidad at kagamitan. ['pplause]
/ariyan din !o ang DaFao Regional 9os!ital sa 4agum $ity6ang una nating "an"er "enter sa laas ng #amaynilaan.
Para naman !o sa !ag%a%anda sa kalamidad, 0ng layunin nating mag!anday ng mga mekanismo u!ang mailayo sa !eligro ang
Pili!ino, natu!ad na rin !o. /ariyan !o ang e!ektiong serisyong unsod ng !agsasani(!u)ersa ng *eo%azard Ma!!ing and
0ssessment Program at Proje"t /.09 [/ation)ide .!erational 0ssessment o& 9azards] naman ng D.S4 [De!artment o& S"ien"e
and 4e"%nology]. /itong nakaraang taon+ nata!os na natin ang multi%azard ma!!ing ng dala)am!u5t )along !inaka!eligrosong lugar
sa ansa. Susunod na !o rito ang !ara sa *reater Metro Manila 0rea na target nating kum!letu%in !agdating ng 78<@. 9anda na rin !o
ang geo%azard ma!s !ara sa @D= na lungsod at munisi!yo. 0ng natitira !ong <+<>B na sasakla) sa a)at sulok ng ansa ay
makukum!leto ago mata!os ang 78<?. Dagdag !a !o+ mas matalas at detalyado na ang mga ma!a+ kaya mas eksakto na ring
natutukoy ang mga ma!angani na lugar. ['pplause]
Bu%at naman ng inilunsad ang Proje"t /.09 noong nakaraang taon+ naka!ag(de!loy na tayo ng ?7? automated )ater leFel
monitoring stations at automated rain gauges sa <B major riFer asins sa atin !ong ansa. 4uloy(tuloy din ang !amama%agi natin ng
mga modernong kagamitan tulad ng Do!!ler radars+ tsunami dete"tors+ at alerting sirens.
Sualit %indi !o sa!at ang asta !agiigay lang ng makaagong gamit at teknolo%iya. Sinasanay din natin ang mga makakatangga!
nito kung !aanong intindi%in+ gamitin+ at !alagana!in ang im!ormasyon. #a!ag masama ang !ana%on+ %indi na lamang ilis ng %angin
ang kanilang ase%an; alam na rin nila kung gaano karaming tuig ang uu%os+ at nakaka!agigay sila ng tama at na!a!ana%ong
aala sa komunidad u!ang maka!ag%anda.
-naayos na rin !o natin ang !rolema sa madalas na !aga%a sa #amaynilaan. Biruin !o ninyo, /oong .ndoy+ tinatayang >+=88 "ui"
meters !er se"ond ang tuig na dumaloy mula sa Sierra Madre. Pero ang ka!asidad ng dadaanan nito+ nasa tinatayang <+888 "ui"
meters !er se"ond lang. Saan naman !o !u!unta ang di!erensyang 7+=88 "ui" meters kada segundoG -to !o ang ugso ng tuig na
nag!a!aa!a) sa mga maaang lugar at nagiging a%a.
Di !o a5t narinig na ng marami sa atin, 13ater)ays are inalienale.2 -ig sai%in, 0ng daanan ng tuig+ !ara sa tuig lang. 0ng
!rolema nga !o+ kulang na nga ang dadaanan ng tuig+ may mga gusali !ang nag%a%adlang sa mga estero+ at inaara%an !a ito ng
asura ng mga tumitira sa !aligid. Para !o solusyunan ito+ nakiki!ag(ugnayan tayo sa mga '*I [lo"al goFernment unit] u!ang
maayos na maili!at ang mga in&ormal settlers. -ni%a%anda na rin !o ng legal team sa !amumuno ni Se"retary 'eila de 'ima ang mga
kaso laan sa nagtayo ng mga gusali na sumara o %uma%arang sa mga daanan ng tuig. ['pplause]
9indi !o tayo makukuntento sa sisi%an. 0ng ating !ong aksyon, =.7 illion !esos !ara mai)asan ang !aga%a sa #amaynilaan. Ba%agi
nito ang !agtatayo sa Blumentritt -nter"e!tor $at"%ment area; >.> kilometers !o ang %aa ng uong !royekto+ at oras na makum!leto+
kaya nitong sumalo ng tuig na katumas ng tinatayang <@ na .lym!i"(size s)imming !ool. #aya kung may uu%os man !ong
tuig+ mayroon na itong !u!unta%an+ at %indi na kailangang nasa iaa) ng lansangan. ['pplause] /asimulan na !o ang !royektong
ito noong Marso; layunin nating mata!os ito sa susunod na taon.
*inagam!anan !o ng goyerno ang kanyang oligasyon. 4anungin din !o sana natin ang ating sarili, 0no ang inaamag ko sa
solusyonG #ung may magta!on sa ilog+ sita%in mo sana; kung may magtayo ng uilding sa estero+ isumong mo na. 'alo !o tayong
maluluog sa !rolema kung magkikiit(alikat lang !o tayo.
'umisan man ang agyo+ di naman %umu%u!a ang !agsisika! nating maialik sa normal ang u%ay ng mga !amilyang nasalanta ng
mga nagdaang kalamidad. Sa !agtutulungan ng goyerno at !riadong sektor+ nasa D+>AA na kaa%ayan na !o ang nai!atayo !ara sa
mga sinalanta ng agyong Sendong. May karagdagan !ang @+>A@ na ta%anang mai!a!atayo ng goyerno ago mata!os ang susunod na
taon. ['pplause] 9umi%ingi !o tayo ng !ag(una)a kung medyo nagtagal ito+ da%il na rin sa masalimuot na !roseso ng land
a"Muisition; katunayan nga !o+ kung maaayos ang usa!in sa ia !ang lu!ain+ may dagdag !ang 7+A<D na kaa%ayan ang mai!a!atayo
natin.
4arget naman !o nating mai!agkaloo ang kauuang ?>+<8= na kaa%ayan !ara sa mga kaaayan nating sinalanta ng agyong Palo.
/asimulan na !o natin ang !amama%agi ng mga agong a%ay nitong Mayo. 4ata!usin !o natin ang <A+=8D na kaa%ayan ago
mata!os ang taon+ at oras na makum!leto na rin ang natitira !ang >?+@@A sa 78<@+ ang mga !amilyang tinamaan ng da%as ng kalikasan
ay makakasilong na muli sa ilalim ng sariling uong. ['pplause]
4ungkol din !o sa !aa%ay+ !ara naman sa ating uni!ormadong %anay, 0ng 7<+B88 na %ousing unit !ara sa !ulis at kasundalu%an6
natu!ad na+ noong isang taon !a. Sa P%ase -- naman ng !royekto+ naitayo na rin !o ang %alos 7=+8?8 sa target na ><+788+ na
makukum!leto na sa susunod na u)an !ara naman sa P%ase --.
Bukod sa !aa%ay+ may mga !rogramang !angkau%ayan din tayong inuuo !ara sa ating mga ka)al. 0ng ilang liong ektaryang
lu!ain sa tatlong kam!o(militar6!artikular na sa Fort Magsaysay sa /ueFa ;"ija+ sa $am! #iaritan sa Bukidnon+ at sa $am! Peralta
sa $a!iz6ay !aglulunsaran ng dagdag na !agkakakitaan ng mga sundalo+ gaya ng !lantasyon ng ka)ayan+ ka!e+ "a"ao+ at !alm oil.
['pplause] #ung dati+ nakatutok lamang sa tanggulan ang mga ka)al+ ngayon maski retirado ay may !agkakataong maging a%agi ng
!aglago ng ating ekonomiya.
Sualit %indi dito nagtata!os ang !ag%a%ana! ng solusyon sa mga minana nating !rolema sa !amansang tanggulan. -si!in !o ninyo,
noong <DB=+ mayroon da) tayong 7?8+888 na !ulis at sundalo !ara sa ma%igit ?? million Fili!inos. /gayon !o+ mayroon !a rin tayong
tinatayang 7?8+888 na !ulis at sundalo+ na nagaantay sa D? milyong Pili!ino. 9alos dumole ang !o!ulasyon natin+ !ero %indi
nagago ang ilang ng nagaantay sa atin.
4iyak !ong may mga nagsasai na diyan, 1Prolema a itoG ; di magdagdag kayo ng !ulis at sundalo. Makakalik%a !a kayo ng
traa%o.2 Sana nga !o ganyan lang kadali at kasim!le ang solusyon. 4ingnan !o muna natin, Sa karani)ang !ension s"%eme+
mag%u%ulog ng kontriusyon ang miyemro at nag(eem!leyo. -to ang !u%unang !alalaguin+ at dito magmumula ang !ensyon sa
!agreretiro ng miyemro. Pero ano !o a ang situ)asyon sa !ensyon ng 0FP [0rmed For"es o& t%e P%ili!!ines] at P/P [P%ili!!ine
/ational Poli"e]G 3alang nag%u%ulog+ !ero may kailangang ayaran. Dagdag !a rito+ naka(indeC sa sa%od ng mga aktiong sundalo at
!ulis ang !ensyon ng retirado. -ig sai%in+ ka!ag lumaki ang sa%od ng nasa serisyo+ lalaki rin ang !ensyon ng mga retirado o ng
mga !amilyang tumatangga! !a nito. 4aun(taon+ dumarami ang mga nagreretiro+ kaya natural+ !ataas din nang !ataas ang oligasyon.
0ng masakla!+ !amansang udget ang sumasalo nito, /oong 78<7+ ?@.@B illion !esos ang inilaan !ara sa !ensyon ng sundalo at
ka!ulisan. /gayong taon+ =<.7D illion+ at aaot !o ito sa B8.=@ illion sa 78<=. 'oloo !a ito nang loloo+ kaya5t liliit naman nang
liliit ang !ondo !ara sa ia !ang serisyong !anli!unan. Paano naman !o tayo magdadagdag !a ng !ulis at sundalo kung ganito ang
kontekstoG
#ailangan ng sistemang tutugon sa oligasyon ng li!unan sa ating mga sundalo5t ka!ulisan; malamang !o+ *S-S [*oFernment SerFi"e
-nsuran"e System] ang %i%ilingan natin ng tulong !ara rito. Pinag(aaralan na rin !o ang !osiilidad na gamitin ang mga re"laimed area
!ara makalaka! ng !ondong i!a!asok sa !a!andaying solusyon. 9indi rin naman !o natin !u)edeng iglain ang !agtugon sa kauuan
ng ating mga !angangailangan+ kaya5t mas masinsin !ang !agsusuri ang gaga)in natin u!ang makalik%a ng isang !atas+
!angmatagalan+ at malina) na mekanismo !ara sa mga !ensyon ng mga !ulis at sundalo. /anana)agan !o ako sa #ongreso, Pag(
aralan !o nating muli ang PD <=>B at R0 B??< u!ang maiangko! sa !ana%on at sa !amansang !angangailangan ang !ensyon at
ene!isyo ng ating !ulis at kasundalu%an. ['pplause]
#a!are%ong !aninindigan rin !o ang nakikita nating solusyon sa nakaamang !rolema sa !ensyon sa SSS [So"ial Se"urity System].
-si!in !o ninyo, mula <DB8+ 7< times nang nagkaroon ng a"ross(t%e(oard !ension in"rease6ulitin ko lang !o yun+ 7< times6!ero
ang masakla! !o+ dala)ang eses !a lang !ong tumaas ang "ontriution rate. 0ng resulta, 4inatayang <.< trillion !esos na ang
un&unded liaility ng SSS ase sa !ag(aaral na isinaga)a nitong 78<<. -naasa%ang tataas ito ng B !orsyento kada taon+ at mauuos ang
!ondo 7B years &rom no). #a!ag nangyari ito+ )alang iang malulugi kundi ang susunod na salinla%i ng Pili!ino.
/anini)ala !o tayong !ana%on na !ara amyenda%an ang SSS Pension S"%eme. #ailangan nating tamalan ng inisyatiang mag(im!ok
nang sa!at ang !aglulu)al natin ng !era. #ung magdadagdag lamang tayo ng 8.= !er"ent sa "ontriution rate+ <@< illion !esos na
agad ang maiaa)as sa un&unded liaility ng SSS. #ung ngayon na tayo magsisimulang mamu%unan sa kinaukasan+ )ala nang
!rolemang i!a!amana sa mga susunod sa atin. ['pplause]
Sa ka!ulisan naman !o+ ang layunin nating magigay ng lakas u!ang magam!anan nila ang kanilang tungkulin, natu!ad rin natin.
Simula ngayong 78<>+ >8+888 sa mga !ulis ang aalik sa !ag!u!ulis+ da%il kuku%a tayo ng mga "iFilian !ersonnel !ara ga)in ang
mga tungkuling administratio. Sayang naman !o ang kakaya%an at ailidad ng ating mga ka)al at !ulis kung ikukulong lamang natin
sila sa a!at na sulok ng o!isina.
Sa !ag!asok rin !o ng u)ang ito+ inum!isa%an nang i!ama%agi ang mga agong unit ng Dmm *lo"k <A !istols sa ating mga !ulis.
Simula !a lang !o ito; kasado na rin ang !amama%agi ng kauuang A@+BAD na aril sa ating mga alagad ng atas+ tungo sa katu!aran
ng mit%iin nating one(is(to(one !oli"e(to(!istol ratio. ['pplause]
Sulit na sulit naman !o ang !amumu%unan nating ito sa !amansang ka!ulisan+ lalo !a5t naguunsod ito sa maayos at maaasa%ang
serisyo. Di !o a5t tu)ing eleksyon+ nasanay na tayo sa kali)a5t kanang insidente ng kara%asanG 4inugunan !o natin ito+ tulad ng
.!lan #atok. 0ng !akay ng !rograma, %ana!in ang mga aril na !aso na ang lisensya+ at tiyakin na ang mga mayroon lamang lisensya
ay %a)ak !a rin ng otorisadong mamamayan. Para ga)in ito+ @D<+D7D na !intuan ang kinatok ng ating mga !ulis !ara sa rene)al ng
mga lisensya. /akatulong !o ito u!ang maging mas e!ektio ang kam!anya natin !ara sa Se"ure and Fair ;le"tions+ kung saan ang
<<7 !riFate armed grou!s noong eleksyon ng 78<8 ay na!aaa na lang sa @<. #atumas !o ito ng => !er"ent na !agaa. ['pplause]
Mula rin sa <BD na insidente ng kara%asan noong eleksyon ng 78<8+ AA na insidente lamang ang kom!irmadong nagana! nitong %uling
%alalan. ['pplause]
*a)in !o nating %alima)a ang 0RMM [0utonomous Region in Muslim Mindanao]. 0ng sai nga !o ni *oFernor MujiF 9ataman+
sa tanang(u%ay niya+ %indi siya makaalala ng !agkakataon kung kailan )alang &ailure o& ele"tions sa 'anao del Sur. 0lala%anin !o
natin+ ito ang unang eses na magkasaay ang !amansa at re%iyonal na %alalan sa 0RMM. 0ng iig !ong sai%in+ noon ay nakatutok
ang uong !)ersa ng estado sa iisang re%iyon+ !ero may &ailure o& ele"tions !a rin. /gayong 78<>+ da%il uong ansa ang
kinailangang tutukan+ at luma)ak ang kanilang res!onsiilidad+ may mga nag(akalang lulu%a !a ang sit)asyon sa %alalan ng
0RMM. Pero kita naman !o ang laki ng ikinaganda nito, /aging malinis at ta!at ang %alalan sa 0RMM; natuloy ang ilangan+
natuloy ang !roklamasyon ng mga may agong mandato mula sa taumayan. Da%il sa si!ag ng ating mga !ulis at ka)al+ at gayundin
sa !akikiisa ng samayanan+ talaga naman !ong ang eleksyon 78<> ay naging mas !aya!a at ta%imik. ['pplause]
*ayum!aman+ may mga insidenteng nagmamantsa !a rin sa dangal ng ating ka!ulisan. /aalitaan na naman siguro natin ang nangyari
sa mga miyemro ng .zamiz *ang na sina Ri"ky $adaFero at 3il&redo Panogalinga, na%uli na+ !ero na!atay !a. 4ulad ng gina)a
nating imestigasyon sa nangyari sa 0timonan+ sisiguru%in nating mananagot ang sinumang !ulis o kung sino mang sangkot dito6
gaano man kataas ang kanilang ranggo. #ung sino man ang mga !asimuno dito, mag%anda lang kayo. Mala!it ko na kayong
makilalang la%at. ['pplause]
Sa kaila ng ganitong mga ku)ento+ u%ay na u%ay !o ang aking !ag(asa sa %anay ng ka!ulisan. 9indi sila nagkukulang sa
mauuting %alima)a tulad ni P.> ;dlyn 0ro+ na uong ta!ang na %inara! at tinugis ang isang %olda!er sa nasakyan niyang jee!+
[applause] o&&(duty man at )alang dalang aril. /ariyan !o siya at sinagu!a yung %olda!er+ na nagkamaling siya ang !ag(tri!an.
/ariyan din !o si P.> Feli!e Mon"atar na umani ng samu5t saring !a!uri da%il sa %aa ng lista%an [ applause] ng mga kriminal na
kanyang na%uli+ at ang alita ko ay may na%uli ka na namang atikang "arna!er sa Ba"olod6talagang na!aka%usay mo. 0ng ilan !o
dito sa kanyang mga na%uli kailang sa !inaka(!inag%a%ana! na !ersonalidad sa Ba"olod at miyemro ng mga malalaking sindikato.
Baka narinig na rin !o ninyo ang k)ento ni P.7 Dondon Sultan. May nasiraan ng kotse sa ka%aaan ng Luezon BouleFard; tigil
naman si *inoong Sultan !ara tumulong. 9indi lang !o siya nag!alit ng gulong; ini%atid !a niya sa kasa ang nasiraan. ['pplause]
Bilang !asasalamat sa kanyang serisyo+ sinuok autan ng <+888 !iso si P.7 Sultan. 4inanggi%an niya ito. 0ng kanyang sagot,
14raa%o naming tumulong sa mamamayan.2 ['pplause] Saludo !o kami sa mga tulad ninyong lingkod(ayan. Patunay kayong %indi
!a endangered s!e"ies ang ta!at at ma%u%usay na !ulis. -natasan ko na sina #ali%im Mar RoCas ng D-'* [De!artment o& t%e -nterior
and 'o"al *oFernment]+ !ati na rin si #ali%im Voltaire *azmin ng D/D [De!artment o& /ational De&ense]+ u!ang siguru%ing ang
mga katulad ninyo sa ating uni!ormadong %anay ay makakatangga! ng kaukulang !auya at karangalan. Salamat !ong muli.
['pplause]
-daragdag ko na rin !o ang ating disaster relie& )orkers mula sa maraming sangay ng goyerno+ !ati na ang Folunteers galing sa
!riadong sektor. 0lam ko !ong %indi madaling lumusong sa a%a+ magungkal ng !utik+ at %umara! sa muk%a ng !insala. 9indi !o
ako magsasa)ang kilalanin ang inamag ninyo sa li!unan; saludo !o ako sa !ag(aalay ninyo ng sarili u!ang a)asan ang !agdurusa
ng ating mga kaaayan. ['pplause]
0ot(kamay na rin !o ang ka!aya!aan sa re%iyong matagal nang !inu!unit ng %id)aan. /itong .kture !o ng nakaraang taon+
nilagdaan ang Frame)ork 0greement on t%e Bangsamoro. #atunayan nga !o+ siyam na ara) !a lang ang nakakali!as mula nang
lagdaan ang ikala)ang anneC ng kasunduan. #um!iyansa !o tayong masusundan !a ito ng mas magandang alita sa lalong madaling
!ana%on.
4iyak kong mulat ang la%at, 9indi iro ang !roseso ng !aguuo ng "onsensus; mauti na lamang talaga at %andang makinig+
magigayan+ at magkita sa gitna ang magkailang !anig. 0lam naman natin ang maaaring maging resulta kung mag!a!adaan tayo sa
ini!. 0ng malina) !o sa akin, 0ng mga salitang ating iita)an ay da!at magunga ng mga kilos na !ositiong makakaa!ekto sa
la%at. 0ng a)at linya sa inuuo nating kasunduan ay da!at maaaring itaga sa ato+ at %indi ililista lamang sa tuig u!ang anurin na
naman ng kasaysayan. ['pplause] Pinalaki !o ako ng aking ama nang may isang salita+ kaya5t sinasai ko sa mga ka!atid nating
kasa!i ng Bangsamoro, 0numang ma!agkasunduan natin ay i!atutu!ad ng !amansang goyerno. ['pplause]
#ailangan !o ng ti)ala sa usa!an ng ka!aya!aan. 9indi automati" ang magkaroon ng ti)ala+ da%il na rin sa %aa ng !inagdaanan. 0t
ngayon+ talagang dama na natin na gustong maki!agkasundo ng magkailang !anig+ at tayo naman ay nag!a!akita na da!at talaga
tayong !agkati)alaan. 0t sa mga !umi!igil sa !agkakaroon ng ti)ala at nag%a%asik ng !agdududa, Masasai mo ang Pili!ino kang
may malasakit sa ka!)a mong Pili!inoG
Imaasa !o ako sa !akikiamag ng a)at Pili!ino sa layunin natin !ara sa Bangsamoro. -!akita !o natin sa kanilang %indi sila
nagkamali sa !ag!ili sa direksyon ng ka!aya!aan; i!amalas natin ang lakas ng uong ansa u!ang iangat ang mga !roinsya sa
Muslim Mindanao+ na kailang sa mga !inakamaralita nating mga lala)igan. ['pplause] 4agum!ay ng la%at ang ating %angarin; %indi
tayo !a!ayag na may kaaayan tayong ma!a!ag(i)anan %aang may iang nakakalamang. /anana)agan ako sa ating #ongreso,
/auo na !o ang 4ransition $ommission na gaga)a ng !anukalang Bangsamoro Basi" 'a). 4ata!usin ito alinsunod sa mga !rinsi!yo
ng kom!re%ensiong kasunduan !ara sa ka!aya!aan; mai!asa !o sana ninyo ito ago mata!os ang 78<@. [ 'pplause] Sa gayong
!araan+ may sa!at tayong !ana%on !ara maka!ag%anda sa !ag%alal ng agong !ama%alaang Bangsamoro sa 78<=.
0numan !ong !agaagong tinatamasa natin ngayon ay naaot da%il %indi tayo nakuntentong sumunod lamang sa dinatnang status
Muo ng !amama%ala. Matanong ko nga !o, -lan !o a sa inyo ang nakagamit ng tinata)ag na 4ele!ono sa BarangayG 9indi !o ako
magtataka kung )ala. -si!in !o ninyo+ ayon sa D.4$ [De!artment o& 4rans!ortation and $ommuni"ations], Ma%igit ? illion !esos
ang ginastos !ara sa isang !rogramang magdadala ng tele!ono sa mga kanayunan. Di !o a5t sayang lang ito+ da%il sa loo ng
maikling !ana%on mata!os ang im!lementasyon+ da%il %indi !a nga !o tunay na ta!os ang im!lementasyon niyan+ dumami nang
dumami ang may "ell!%one na Pili!inoG Sino nga a naman ang !a!ansin sa ma%igit =+888 landline na ikinait o i!inakait nila+
gayong may <88 milyon nang "ell!%one sa Pili!inasG
9eto !a !o ang isang %alima)a ng !ag(iisi! sa goyerno na kinailangan nating agu%in, Bumili tayo ng )along "omat utility
%eli"o!ter+ !ara da) sa mailisang !agiya%e ng ating mga sundalo. 0ng !rolema, Sukat a naman !ong naka(mount ang aril sa
may !intuan+ at kailangang tanggalin kung may dadaan. #ung lala!ag ka %aang nagaakakan+ ano ang sili ng ma"%ine gun na
nakatai at %indi ma!a!utokG 3ala ang nakaisi! nito ago nagka!irma%an ng kontrataG Bakit naman !o !inayagang mangyari itoG
#ailangan !ong maging mas ma%usay tayong mamimili. 9indi !u)edeng !alagi tayong nakasalalay sa sales talk ng mga su!!lier sa
!ag!ili ng mga kagamitan natin. -natasan natin ang D.S4 na umuo ng gru!o ng mga eks!ertong %indi kayang ola%in ng mga
su!!lier+ lalo na !o !agdating sa mga ig(ti"ket items. 0ng !atakaran natin, 4amang !agkilala sa ugat ng !rolema; tamang !ag(aaral
na tutukoy sa tamang solusyon+ na maaaot naman sa !amamagitan ng tamang metodolo%iya. ['pplause]
-yan !o ang kaisi!ang !inagmulan ng ating tugon sa isyu ng mga in&ormal settler sa #amaynilaan. #aya nga !o+ ang layunin nating
ilayo sa !angani ang mga nagsisiksikan sa !eligrosong a%agi ng lungsod, tinutu!ad na rin natin. 3ala naman !o sigurong kokontra
ka!ag sinai nating %indi tama ang kasalukuyan nilang kondisyon. 0yon !o sa 0rti"le 7+ Se"tion ?+ o ang general )el&are "lause ng
ating Saligang Batas, 1Da!at sundin ng ;stado ang !ag!a!anatili ng ka!aya!aan at kaayusan+ ang !angangalaga sa u%ay+ kalayaan at
ari(arian+ at ang !agtataguyod sa kagalingang !anla%at u!ang matamasa ng uong samayanan ang mga iyaya ng demokrasya.2
Dito !o natin na!atunayan, /akikinig sa katu)iran ang Pili!ino; ka!ag i!inakita mong malasakit ang iyong atayang !rinsi!yo+ %anda
tayong makiisa. Bago !o magaklas ng mga uong at magtiag ng mga !ader+ i!inali)anag natin ang katu)iran ng ating desisyon,
Maayos ang lili!atan+ mala!it sa sakayan+ at kung magsisika! kayo+ %indi magkukulang ang inyong !agkakakitaan. /ilina) din !o
natin, 'ayunin nating magigay(linga! sa mga nasa !eligro6%indi sa sindikato. Batid nating sa tu)ing inaauso ng ilan ang
!agmamalasakit ng estado+ i!ina!ain rin nila sa alanganin ang u%ay at kau%ayan ng na!akaraming Pili!ino.
Mata!os nga !ong maiiya%e ang isang !angkat sa relo"ation site+ sila mismo ang nang%ikayat sa mga dati nilang ka!ita%ay,
Sumama na kayo. Mas ligtas dito. /gayong taon !o+ !rayoridad nating ili!at ang ma%igit <D+@88 !amilyang nagsisiksikan sa mga
!anguna%ing daluyan ng tuig sa Metro Manila. Sa !agkaka!it(isig ng D-'*+ /90 [/ational 9ousing 0ut%ority]+ DS3D+ MMD0
[Metro!olitan Manila DeFelo!ment 0ut%ority]+ at DP39+ lumilina) na !o ang sagot sa suliraning ito.
-sa !a !ong %alima)a ng trans!ormasyon sa !amama%ala, Di a5t matagal ding nainin sa #ongreso ang ma%a%alagang atasG /ito
!ong nakaraang taon+ naisaatas na+ sa )akas+ ang Sin 4aC Re&orm 'a) at ang Res!onsile Parent%ood 'a). ['pplause]
/ag!a!asalamat tayo sa mga naging kasangga natin sa !agsusulong nito sa #amara at Senado. 9indi ninyo inalintana ang ma%aang
!roseso ng deate at konsultasyon; %indi kayo nag!adaig sa mga nag%asik ng !agdududa u!ang %arangin ang ating mauting agenda.
4initimang ninyo kung ano ang ka!aki(!akinaang sa mas nakakarami+ at isinusulong ang tunay na serisyo !ara sa Pili!ino.
['pplause]
-lala!it ko na rin !o sa ating #ongreso ang ilang atas na makakatulong sa !ag!a!atuloy ng nasimulan nating !agaago.
Maamyenda%an na !o sana ang $aotage 'a)+ u!ang mas ma!alakas ang kum!etisyon+ at ma!aaa ang gastos sa trans!ortasyon
[applause] ng ating mga saka%an at industriya. Maisulong na rin !o sana ang Fis"al -n"entiFes Rationalization Bill+ u!ang maging mas
ta!at+ malina)+ at may !ananagutan ang mga insentiong iinigay natin sa mga negosyante. ['pplause] Paglaanan din !o sana ng
!ana%on ang 'and 0dministration Re&orm Bill+ u!ang maitimon sa iisang direksyon ang mga ka)ani%ang nakatutok sa ating mga
lu!ain+ at nang sa gayon ay masigurong masino! at e!ektio nilang magaga)a ang kanilang traa%o. ['pplause]
Bukas na ukas din !o+ i%a%ain natin ang !anukalang 7.7=B trillion !esos na national udget sa #ongreso. #um!iyansa !o ako sa
su!orta at !akikialikat ninyo u!ang ma!atiay ang !ondong ito na talaga naman !ong masusing !inag(isi!an. Makakatulong ito %indi
lang !ara ituloy ang agenda ng !ositiong !agaago+ kundi u!ang ma!as!as !a ang !ag(arangkada natin tungo sa mala)akang
kaunlaran.
May ilan !ong nagsasai na kailangang !atiayin ang Sandata%ang 'akas. Sang(ayon !o ako dito. Pero tila a ang gusto nila ay ilagak
ang a)at sentimo ng kaang ayan !ara sa &ig%ter jets+ tangke de guerra+ at ia !ang gamit !andigma. 9indi yata nila alam na ang
isang &ig%ter jet na nagkaka%alaga ng <.?B ilyong !iso+ ay katumas ng =+?B8 na a%ay !ara sa mga !ulis at sundalo+ o %alos 7+888 na
silid(aralan !ara sa mga kaataan. 0t ano naman ang magaga)a ng isang !irasong jetG Para maging e!ektio+ ang kailangan+ mga
sMuadron6at ang isa nito ay inuuo ng 7@ na &ig%ter jets. Sa %alagang <.?B illion !esos kada !iraso+ >A.D7 illion !esos ang
%u%ugutin sa kaang ayan !ara makauo ng isang sMuadron. Paano naman ang missiles !ati na rin ang !ra"ti"e missilesG 9indi rin !o
lire ang jet &uel+ radar system+ ground ases+ at ground inter"e!t "ontrols. 9indi !o talaga iro ang gastos !ara sa isang minimum
"redile de&ense !osture; gagaya%in !a a natin ang ia+ na %andang kalimutan ang la%at !ara lang maku%a ang nu"lear o!tionG 3ala
naman sigurong sasang(ayon dito. Baalanse%in !o natin ang ating mga !angangailangan. 0asikasu%in natin nang %usto ang mga
da!at tugunan sa ating li!unan+ %aang !atuloy tayong nagiging mauti at ma%ina%ong kasa!i ng !andaigdigang komunidad.
0lam naman natin dati+ ang atayan ng desisyon+ !uro !ulitika. *aga)in ang la%at !ara kuma!it sa ka!angyari%an+ ka!alit ang
!agdurusa ng kasalukuyan at susunod na %enerasyon ng Pili!ino. 4ingnan !o natin kung ano ang kina%antungan ng !ag(i!it sa
!agtataas ng !asa%e sa 'R4 at MR4. 0ng tinatayang gastos sa a)at iya%e ng !asa%ero ng 'R4+ @8 !iso. 0ng ayad ng !asa%ero+ <?
!iso. -ig sai%in+ sagot ng !ama%alaan ang natitirang 7? !iso. Sa MR4 !o+ =8 !iso ang totoong gastos, <? !iso sa !asa%ero+ @? !iso sa
goyerno6sa %uli+ a)at Pili!ino+ aunado. /asa Mindanao ka o Visayas ka man+ na ni minsan ay %indi nakatuntong sa 'R4 o MR4+
kasama ka sa !uma!asan nito.
0ng masakla! !a nga !o, Da%il i!inamigay na ng nakaraang mga !inuno ang "ommer"ial deFelo!ment rig%ts natin dito+ a)at !isong
maaaring makala! mula sa mga !oster at illoard na naka!askil sa stasyon o sa tren man+ na!u!unta sa !riadong kum!anya kaysa sa
goyerno. 0ng !u)ede sanang !agkunan ng !antustos sa maintenan"e at o!erasyon+ na)ala !a.
Siguro naman !o+ makatu)irang ila!it man lang natin sa iinaayad sa air"on us ang !asa%e ng 'R4 at MR4+ u!ang maituon ang
susidiya sa ia !ang serisyong !anli!unan.
/akita naman !o ninyo, 3ala tayong alak mag!amana ng !rolema sa susunod sa atin. 0ng totoo nga !o+ ang mga !royektong dati5y
nilulumot lang+ ngayon+ na!a!akinaangan na ng mamamayan. 4ingnan na lang natin ang 4ernate(/asugu Road. #ung tutuusin+
anim na kilometro lang ang %aa ng kalsadang ito na nagkokonekta sa $aFite+ Batangas+ at Metro Manila+ !ero :yang anim na
kilometrong iyan+ inaot !a ng %alos 78 taon ago ito mata!os. Binuksan na natin ang isang a%agi nito+ at !ag nakum!leto ang
natitirang slo!e !rote"tion+ gana! na ang magiging !akinaang ng kalsada sa mga motorista.
/ariyan din !o ang 0luling Bridge sa -lo"os Sur. 4aong <DAB !a !o inilatag sa !a!el ang !ag!a!atayo nito. Siniguro na nating %indi
lamang din !a!el ang mamana%in ng susunod sa atin, /itong Marso+ sa )akas+ nata!os na ito at sinimulan na rin natin noong
nakaraang u)an ang o!erasyon ng 'aguindingan 0ir!ort+ na isang %enerasyon naman ang !agitan mula nang inisi! at isakatu!aran.
['pplause]
-lang dekada ring nag%intay ang industriya ng semi"ondu"tors na magkaroon ng laoratoryong kayang maki!agsaayan sa !asilidad
ng iang ansa. 9indi na !o natin !ina%aa ang kanilang !ag%i%intay. /itong nakaraang Mayo+ sa !angunguna ng D.S4+
!inasinayaan natin ang 0dFan"ed DeFi"e and Materials 4esting 'aoratory. Dati+ kailangan !ang i!adala ang mga !rodukto sa iang
ansa !ara suriin. 9indi natin nasasagad ang kita; %indi rin nasasagad ang !otensyal ng industriya na mang%ikayat ng !u%unan. Da%il
!o sa !asilidad na ito na tinaguriang 0DM04;'+ ngayon+ dito na susuriin ang mga !rodukto+ at masusulit ang mga enta%e ng
manggaga)ang Pili!ino sa larangan ng ele"troni"s. -naasa%an nga !o nating lalo !ang lalakas ang industriyang nag(amag ng %alos @@
!er"ent ng ating eC!orts noong 78<7. ['pplause]
Sa tulong naman !o ng ating Big Man sa Senado na si Manong Frank Drilon+ [ applause] nata!os na ang ma%igit ?8 taon na
!ag%i%intay ng mga -longgo; nasimulan na ang Jalaur RiFer Multi!ur!ose Proje"t -- sa -loilo. 0no !o a ang mga !akinaang nitoG
4inataya !ong 7@+888 magsasaka sa kalak%ang -loilo ang ma%a%atiran nito ng uong(taong irigasyon. Da%il dito+ maaaring dumole
ang ani ng mga magsasaka ng !alay. 'ina)in !o natin, 0ng sako! nitong ><+B@8 %e"tares ng lu!aing ma!a!atuigan+ may dagdag na
aning igas na <@=+8<> metri" tons. #atumas !o ito ng %alos B8 !orsyento ng aangkatin nating u&&er sto"k ng igas !ara sa 78<>.
['pplause]
Bukod !a !o ito sa ia !ang ene!isyo ng !royekto tulad ng !ag(i)as sa mala)akang a%a sa -loilo+ at ang dagdag na =.= mega)atts
ng %ydro!o)er. May amag din ito sa su!!ly ng tuig !ara sa ilang a%agi ng !roinsya+ at sa industriya ng e"otourism doon. Dagdag
!a rito+ nasa <A+888 traa%o ang malilik%a ng !royekto; oras na maging &ully o!erational naman ito+ tinatayang >7+888 Pili!ino ang
maiiyayaan ng sa!at na !agkakakitaan. ['pplause] Ina ra) !o inisi! itong !royektong ito taong <D=8. /agsaay !o kaming
dumating sa mundong ito.
Mulat din !o tayong marami sa ating mga kaaayan ang nananaik na makita ang mga unga ng ating Puli"(PriFate Partners%i!
OPPPP !roje"ts. 0lam din !o nating may mga tila naiini! na sa ka%i%intay !ara rito.
-sakonteksto !o natin. /oong 78<8+ !ag(u!o natin sa !u)esto+ =.? !er"ent na lang ng !rogrammale udget ng taon+ o <88 illion
!esos lamang+ ang ini)an sa atin. 0ng D>.? !er"ent !o+ inilaan na sa kung saan(saan ng ating sinundan. #aya naman+ luma!it tayo sa
!riadong sektor. 0ng sai natin, #ulang kami sa !ondo+ %alina5t mag(amagan tayo u!ang mai!atayo ang mga kinakailangang
im!rastruktura.
May alakid din !o tayong kina%ara! nang magsimula ang PPP. 'uma na ang mga !ag(aaral na ase%an ng mga !royekto; kulang sa
kaalaman ang urukrasya !ara i!atu!ad ito. -dagdag !a natin ang !ulikong nagsa)a nang magti)ala sa mga kontratang !ina!asok ng
goyerno.
*ayum!aman+ sa anuman !ong situ)asyon+ ang ating !rinsi!yo, *aga)in na lang din natin+ ga)in na natin nang tama. 3ala tayong
alak na !umasok sa ku)estiyonaleng kontrata ngayon+ !ara lang i!amana ang !rolema sa susunod na administrasyon. #ailangang
dumaan sa tamang !roseso ang a)at !royekto+ !ara masigurong ang !erang inyong !inag%i%ira!an ay na!u!unta sa da!at nitong
kalagyan.
/gayon !a lang+ nakikita na natin ang e!ekto ng maayos+ ta!at+ at %ayag na !aglalatag sa PPP !roje"ts. Dati+ may isang !ali!aran lang
na mai!aga)a+ na!akalaki nang alita. -kum!ara !o natin ngayon, Bukod sa !ina!akinaangan na ang !ali!aran sa 'aguindingan+
saay(saay din ang !roseso ng !agsasaayos at modernisasyon ng 4a"loan 0ir!ort+ Bi"ol -nternational 0ir!ort+ /e) Bo%ol 0ir!ort+
Ma"tan 0ir!ort+ at Puerto Prin"esa 0ir!ort. 0ng Daang 9ari(S';J link road ang !inakamailis na PPP !roje"t na nai(a)ard sa
alinmang administrasyon+ nang )alang s%ort"ut na dinaanan ang !roseso. ['pplause] 0ng mga ito+ at ang na!akarami !ang iang
i!ina!atayo at i!a!atayong im!rastruktura+ ay manganganak ng isang li!unang %itik sa o!ortunidad.
Ma%aa !o ang lista%an ng mga suliraning minana+ at tinutugunan na natin. 9alima)a, 0ng madalas na !ag(ro)nout sa Mindanao.
Mula5t sa!ul !a lang+ naglalatag na tayo ng solusyon !ara dito+ ngunit atid nating ang !rolemang isang dekadang inale)ala ay
%indi masosolusyonan sa isang tulog lang. Sa ngayon+ !atuloy ang !agga)a natin ng mga %akang u!ang tugunan ang mga
kakulangan at agarang !angangailangan. /ariyan !o ang !agtulong natin sa ele"tri" "oo!eratiFes u!ang maka!ag!asok sila ng
generator sets ng mag!a!aa)as sa mga ro)nout. Magtutuloy(tuloy ito %anggang makum!leto na ang mga !lantang magsu(su!!ly
ng kuryente sa re%iyon.
Pero %indi !o talaga mauuos ang mga kontra. #esyo tataas da) ang !resyo ng kuryente ka!ag may gensets da%il diesel ang
ginagamit. May %ydro!o)er ngayon da%il tag(ulan+ kaya umuugong na naman ang reklamo laan sa mga genset. Pero !ag!asok ng
tag(init+ tiyak+ marami na naman !ong magrereklamo sa )along oras ng ro)nout.
Sa iang a%agi naman !o ng Pili!inas+ gusto nating magtayo ng mga !lanta. 9aang umuunlad kasi ang ekonomiya+ tumataas din ang
konsumo natin ng kuryente+ at kailangang dagdagan ang su!!ly nito. *usto a nating ka!ag sinagad na ang mga !agkukunan+ saka
lang tayo gaga)a ng !lantaG 0ng !aga)a !o niyan dala)a %anggang tatlong taon a)at !lanta. 9indi !o kauteng asta na lang
susul!ot ang mga ito.
#ung maganda ang mungka%i+ %anda naman !o tayong makinig+ !ero sana naman ay maku%a ng mga miron ang kauuang konteksto
ng situ)asyon. 9alima)a !o ang !lanta sa Redondo+ Hamales. Pina(4R. [tem!orary restraining order] da%il mas maganda ra) ang
rene)ale. Sinai rin !o a nilang mas ma%al itong i!atayo+ at mas ma%al din ang magiging !resyo ng ener%iyaG Sinai !o kaya
nilang %indi nito kayang tugunan ang aseload+ o ang ka!asidad na kailangang laging nariyan !ara %indi mag(ro)noutG Magtatayo
ka ng )ind; !aano kung )alang %anginG #ung solar+ !aano kung makulimlimG 'ilina)in ko lang !o, /anini)ala rin ako sa rene)ale
energy at su!ortado natin ito+ !ero da!at ding may mga aseload !lant na sisigurong tuloy(tuloy ang daloy ng kuryente sa ating mga
ta%anan at industriya. Mag(iingay !a rin !o kaya ang mga kumokontra+ kung usy na sila sa ka!a!ay!ay da%il nag(ro)nout naG
['pplause] 0ng sa akin lang !o, makiamag sana tayo sa !ag%a%ana! ng solusyon.
4utal din !o+ nagtata!atan tayo, Pag(usa!an naman natin ang !agsasaayos ng /0-0 >. Masalimuot !o ang usa!ang ito. Dumaan na ito
sa dala)ang aritration; nai!analo na sana natin !are%o+ !ero inaliktad ang desisyon sa isa da%il sa te"%ni"ality. #aya nga !o ngayon+
!inag%a%andaan ang muling !agdinig nito. Dagdag na kom!likasyon !o ang isyu ng )arranty sa !ag!a!ata!os ng /0-0 >6%indi
naman !u)edeng :!ag may umusong na de!ekto+ !asensya%an na lang+ dagdag(gastos !a. #aya nga !o nang i!inali)anag sa atin na
iigyan tayo ng maayos na )arranty ng ori%inal na "ontra"tor+ !umayag tayo. Pero gusto nating manigurado; gusto nating
kum!letu%in nang tama at uo ang !roseso+ at %i%ingin ko !o ang inyong !ag(una)a ukol sa isyung ito.
Malina) na !o ngayon, -isa ang tuon ng a)at metro ku)adrado ng sementong iinuu%os natin ilang !undasyon ng mas maunlad
na ansa, Pakinaang sa a)at isa6%indi !olitika. #ung dati+ gumaga)a ng kalsada kung saan lang kursunada+ at nag!a!atayo ng
tulay kung saan kaiigan ni Madam si Mayor+ ngayon+ sumusunod na tayo sa isang !amansang !lano. 3alang !aorito+ )alang
transaksyunalismo+ )alang !adrino; a)at !iso+ nakatuon sa ating !ag!as!as tungo sa mala)akang !ag(unlad.
0ng maaasa%an !o natin sa mga susunod na taon, mga !ali!aran at daungang lala!agan ng kalakal at turista; mga kalsadang
sisigurong %usto ang !akinaang ng la%at sa malalaking !royektong ito; mga !o)er !lant na !agmumulan ng sa!at na kuryente at
mag!a!atako sa mga industriya. -to ang magsisiling alangkas na magsasanga ng ia !ang inisyatiang dadaluyan ng o!ortunidad
!ara kay Juan at Juana dela $ruz6mula sa mga magsasakang may sa!at nang !atuig at mailis nang naieenta ang ani+ %anggang
sa mga "onstru"tion )orker na nagtitindig ng mga agong gusali; mula sa !atuloy na !ag(usong ng mga "all "enter+ %anggang sa
!agdami ng mga negosyanteng %andang mag!asok ng ka!ital sa ansa. /agsulong tayo ng mga tamang !royekto sa tamang %alaga;
gina)a natin ito nang may tamang kalidad; at nata!os o matata!os ito sa tamang !ana%on+ da%il tama at kara!at(da!at ang mga taong
nag!a!atu!ad nito.
Pag(usa!an !o natin ang tra!iko, Di !o a5t tinatayang 7.@ illion !esos ang na)a)ala sa ating ekonomiya kada ara)+ da%il sa u%ol(
u%ol na tra!ik sa #amaynilaanG #ailang sa mga !royekto nating !i%adong mag!a!alu)ag dito ay ang -ntegrated 4rans!ort System.
0ng mga us na nagsisiksik sa mga kalsadang !unung(!uno na nga+ ginaga)an natin ng terminal sa mga lugar na %indi kasing(siki!.
/a!a!akinaangan na nga !o ang terminal sa ParaKaMue+ at naka!ila na rin ang sa Luezon $ity at Muntinlu!a. 0ng !am!roinsyang
us ay %anggang dito nalang sa mga terminal na ito ng )ala nang maki!agsiksikan sa ;DS0.
0t nariyan din !o ang dala)ang "onne"tor road na magdurugtong sa /ort% at Sout% 'uzon ;C!ress)ay. 0ng totoo nga !o+ dekada
sitenta !a lang+ !lano nang i!atayo ang tina)ag nilang Metro Manila 9ig%)ay. -to sana ang magkokonekta sa dala)ang eC!ress)ay+
u!ang %indi na kailangang unuin ang ilang oras na iya%eng aagtas !a sa ka%aaan ng ;DS0. 0ng !rolema !o, /ag(atas si
*inoong Mar"os ng mga atas na !aor sa kanyang "rony. /akatali tayo sa !agsunod sa mga atas na ito, Sino mang mag!atayo ng
im!rastruktura sa lugar na iyon+ da!at kasosyo ang kor!orasyon ng kanyang kaiigan. Masakla! !o, nae(eCtend ng >8 taon ang
kanilang !rangkisa sa tu)ing magkakait sila ng ka%it isang di!a lang ng kalsada sa ori%inal. Dagdagan !a !o natin, nang kumita ang
kum!anya+ %indi nakum!leto ang !ag!a!ala)ig o !ag!a!aunlad sa mga im!rastraktura5t daan. 4andaan !o n5yo na da!at umaot sa
$armen+ Rosales+ sa Pangasinan at 'u"ena sa Luezon ang mga kalsadang naanggit at yung Metro Manila 9ig%)ay o ;C!ress)ay+
%anggang ngayon )ala !a. /ang nalugi naman+ naku%a !ang i!asa sa goyerno ang utang. -lala!it ko na !o ito sa ating #ongreso,
Sili!in !o nating muli ang Presidential De"rees <<<> at <BD@.
Sa kaila nito+ tuloy !o ang mga !royekto natin. Mayroon tayong )along kilometrong &our(lane eleFated eC!ress)ay na kokonekta sa
$> Road sa $aloo"an !ata)id ng ;s!aKa+ %anggang sa PIP [Polyte"%ni" IniFersity o& t%e P%ili!!ines] sa Sta. Mesa. Mayroon ding
ma%igit <@ kilometrong siC(lane eleFated toll)ay na aagtas mula Balinta)ak+ %anggang Buendia+ sa Makati. 0ng $ommon
0lignment naman !o ng dala)ang kalsadang ito+ lima5t kala%ating kilometrong siC(lane eleFated eC!ress)ay mula PIP sa Sta. Mesa+
!ata)id sa kalagitnaan ng .smeKa at Luirino 0Fenue+ %anggang Buendia sa Makati. .ras na mauksan ang kalsada+ ang iya%eng
S';J %anggang /';J na dati5y inaaot ng dala)ang oras+ kaya nang taku%in ng <? minuto. 0ng $lark naman %anggang $alama
na !uma!alo noon sa tatlong oras+ %alos mangangala%ati at magiging < oras at @8 minuto. ['pplause] #ada ara)+ tinatayang ??+888
motorista ang makikinaang sa mga ito. 4i!id sa oras+ ti!id sa gas+ menos sa !olusyon+ lalago !a ang komersiyo5t turismo. 4alaga
naman !ong )in()in situation+ di !o aG
Sa loo nga !o ng tatlong taon+ !inatunayan nating ang mga a%ensyang dati5y !ugad ng kura!syon ay maaaring maging e%em!lo ng
ta!at at e!ektiong !aglilingkod. -lan !o sa mga sim!le ngunit e!ektiong !agaagong isinaga)a ni Se"retary Baes Singson ng
DP39, 3ala nang letter o& intent+ na ginagamit ng mga idder !ara magkuntsaa%an; !inasim!le ang !roseso ng idding+ kaya mas
marami nang nagkukum!itensya !ara sa !royekto+ at mas sulit na ang !resyong nakuku%a ng goyerno. /asa oras na ring magayad
ang goyerno+ kaya mas nae(engganyo ang ma%u%usay na "ontra"tor na makiamag sa !agtatayo ng !amansang im!rastruktura.
Da%il sa ta!at na !amama%ala+ <B.@ illion !esos na ang natiti!id ng DP39+ na inilalaan !ara sa ia !ang makaulu%ang !royekto.
['pplause]
Bilang %alima)a ng resulta ng mauting !amama%ala+ tingnan natin ang 4agumao Bridge sa *erona+ 4arla". Sa totoo lang+
"ongressman !a lang !o ako+ iminungka%i ko na ito. May mga nasasaku!an kasi tayong kailangan !ang umikot ng dala)ang ayan
!ara ta)irin ang umaa!a) na ilog tu)ing tag(ulan. Sai ko nga !o sa mga dating administrasyon, Sa inyo na ang uong PD0F
[Priority DeFelo!ment 0ssistan"e Fund] ko+ maga)a lang ito. #ung !u)ede sana installment !lan. Pero )ala !ong nangyari.
'uma)ak lang ang idurugtong ng tulay da%il sa naaakak na !am!ang.
#asalukuyan na !o nating ginaga)a ang 4agumao Bridge. 0t %eto !o ang ku)ento ngayong tayo na ang nag!a!atu!ad nito, /asa
>>@ million !esos ang a!ruadong !ondo; !ero da%il sa tamang !angangasi)a5t ta!at na !aggugol+ naiaa ito sa 77= million !esos.
['pplause] Suma(tutal+ nakati!id tayo ng ma%igit <8B million !esos nang %indi isinasakri!isyo ang kalidad ng i!ina!aga)ang tulay. 0t
lalong maganda !a nga !o+ ang nati!id na !ondong ito ay magagamit sa !ag!a!aga)a ng dike at riFer training )orks !ara sa P%ase --
ng !royekto.
Dumako naman !o tayo sa turismo. 0yon sa anyagang !a%ayagang (riental )orning Post+ t%e 1Best 4ourist Destination o& 78<72
tayo. Para namang na(inloFe ang Shanghai )orning Post sa ating ansa+ nang inansagan nila tayong 1Most Romanti" Destination o&
78<7.2 ['pplause] 9o!e&ully t%ey )ill loFe us more. Sai naman ng S*uba Diving )agazine+ 1Best DiFing Destination2 ang Pili!inas.
['pplause] 1Best -sland2 naman da) ang Pala)an+ kung tatanungin ang &ravel + ,eisure )agazine. #ulang na nga lang !o ay
ta)agin na tayong !araiso. ['pplause]
9indi na !o nakaka!agtakang sa mauugong na !a!uring tulad nito+ naitala natin noong 78<7 ang @.> million tourist arriFals sa ating
ansa6isang !aniagong re"ord %ig%; 7<.@ !er"ent na !o ang inilalago ng numerong ito mula nang !umasok tayo noong 78<8+ kung
kailan nasa tinatayang >.< million na turista !a lang ang umiisita sa atin. Pagdating naman sa ating domesti" traFelers+ ang target
natin dati !ara sa taong 78<= ay >?.? million tourists. Pero nitong 78<< !a lamang !o+ nalam!asan na natin ito sa >A.? million
domesti" tourists. ['pplause] /gayon !o+ sa momentum nating ito+ ti)ala tayong maaaot ang agong target na ?=6ulitin ko !o6
?=.< million ago mata!os ang 78<=. ['pplause]
0ng mas malakas na sektor ng turismo+ manganganak ng mas maraming traa%o. 4inataya ng D.4 [De!artment o& 4ourism] na
naka!ag(amag ang turismo ng >.B million na traa%o noong 78<<. 0ng totoo nga !o+ %indi lang mga lugar na may magagandang
tana)in ang nakikinaang sa !agdayo ng turista+ kundi !ati ang mga karatig(ayang maituturing na tourism su!!ort "ommunities, 0ng
mga lugar na !inanggagalingan ng !agkaing ini%a%anda sa mga resort+ ng mga souFenir na iineenta+ at ng ia !ang mga !rodukto5t
serisyong nagsisiling ukal ng kaunlaran !ara sa mga lala)igan.
Malamang+ narinig na rin !o ninyo ang mga good ne)s na luma!ag kamakailan sa ansa. /oong Marso+ inalis !o ng -nternational
$iFil 0Fiation .rganization ang signi&i"ant sa&ety "on"erns na i!inata) sa Pili!inas. Bunga !o ito ng mga re!orma sa aFiation industry
u!ang siguru%ing !asok sa !andaigdigang !amantayan ang aFiation sa&ety sa Pili!inas. ['pplause] Da%il !o dito+ sa )akas+ noon
lamang ika(<8 ng 9ulyo+ muli nang !ina%intulutan ng ;uro!ean Inion ang direktang !agli!ad ng ating &lag "arrier sa ;uro!a.
['pplause]
-si!in !o ninyo+ !aano kaya kung dati !a inayos at !inalakas ang ating aFiation industryG Di !o a5t sayang ang !agisita ng mga
turistang na)alan ng ganang dumala) sa Pili!inas da%il ditoG /agla%ong traa%o+ !ondo+ at o!ortunidad6ito ang resulta ng lumang
sistema ng !amama%ala.
#aya naman+ simula5t sa!ul+ nilaanan na natin ang kati)alian sa la%at ng antas ng !ama%alaan at isinulong ang trans!ormasyon sa
ating mga institusyon. 0ng resulta, tunay na serisyong !am!uliko.
4ingnan na lang !o natin ang lalim ng trans!ormasyong nangyari sa mga *.$$ [goFernment(o)ned and ("ontrolled "or!oration].
0ng dating mga kum!anya ng ayang inaamagan mo !a da%il sa !agkalugi+ nag%a%atid na ng diidendo ngayon. *amitin !o nating
%alima)a ang P%ili!!ine Re"lamation 0ut%ority OPR0P. Sa loo ng <> taon ago tayo dumating+ ang suma(total ng diidendo ng
PR0, =A=.B7 million !esos. Sa tu)id na daan+ !ara sa 78<7 lamang+ ang diidendo nila, < ilyong !iso. /a!akalaking
trans!ormasyon+ di !o aG ['pplause]
Mauting %alima)a rin ang 'o"al 3ater Itilities 0dministration. /oong 78<<+ ang re"orded net loss ng naturang *.$$, D?8
million !esos. Pero da%il sa maayos na !angangasi)a+ di lang nila naga)ang alanse%in ang kanilang mga liro; ayon sa kanilang
re!ort+ umaot ang kanilang kauuang kita sa BA8 million !esos noong 78<7. ['pplause] Da%il dito+ naga)a nilang maka!ag(remit ng
>=? million !esos sa !ama%alaan !ara sa taong iyon.
-sa !a !ong %alima)a, Sa una kong S./0+ isini)alat natin ang ku)estyunaleng kalakaran sa M3SS [Metro!olitan 3ater)orks
and Se)erage System], Patung(!atong na onus at allo)an"e ang iinigay sa sarili+ sa kaila ng ka!al!akan nilang tugunan ang
!angangailangan ng ating mga kaaayan. 0ng a%ensya na nga !o ang nag(ulat, Imaot sa >@ million !esos ang !agkalugi ng M3SS
noong 78<8. 9indi ito katangga!(tangga!. #aya noong 78<<+ !inirma%an natin ang *.$$ *oFernan"e 0"t+ na nagsisiling saligan ng
kata!atan+ krediilidad+ at !ananagutan sa !amamalakad ng ating mga *.$$. 0ng iinunga nito, /oong 78<<+ >>> million !esos ang
kinita ng M3SS mula sa !agkalugi ng >@ million !esos. ['pplause] /oong 78<7 naman !o+ ang kinita nila, %alos 7 ilyong !iso.
#akamal nito+ lumago rin ang kanilang diidendo, [applause] mula sa <?8 million !esos noong 78<<+ umakyat ito sa >@? million
!esos !ara sa 78<7. /akakalungkot nga !o+ na kung ano ang lalim ng !agaagong itinanim ng mga !inuno ng M3SS+ iyon din
naman ang dumi ng !utik na iinaato sa kanila ng mga gusto !a ring kuma!it sa lumang sistema.
#aakiat ng !agtaas ng kum!iyansa sa ating mauting !amama%ala+ ang !atuloy na !ag(angat ng ating ekonomiya. 0ng resulta,
Dala)ang magkasunod na <8(!la"e jum! sa *loal $om!etitiFeness -ndeC ng 3orld ;"onomi" Forum. Sa unang !agkakataon+
naku%a natin ang inFestment grade status mula sa dala)a sa tatlong !inakatanyag na "redit ratings agen"ies sa mundo+ at %indi
malayong sumunod ang ikatlo. ['pplause] /a!anatili ang stailidad ng !resyo ng mga ili%in+ at !atuloy din ang !agaa ng a%agi
sa ating udget na !amayad(utang+ at ang !aglaki naman ng !ondong nailalaan sa mga serisyong !anli!unan. Sa !ana%ong
matamlay ang !andaigdigang ekonomiya+ nag!amalas tayo ng ka%anga(%angang =.B !er"ent *DP [gross domesti" !rodu"t] gro)t%
noong 78<7. /a%igitan !a natin itong &irst Muarter ng 78<>+ kung kailan naitala ang !aglagong A.B !er"ent6!inakamataas na re"orded
*DP sa 4imog(Silangan+ [applause] !ati na sa Silangang 0sya. S!e"ial mention !o da!at ang 7B.? !er"ent na amag ng
manu&a"turing sa inilaki ng ating ekonomiya. -naasa%an !o nating aarangkada !a ang manu&a"turing sa mga darating na !ana%on.
4inagurian na !o tayo ngayon ilang 1rising tiger+2 ayon sa 3orld Bank; 1rig%test s!ark+2 ayon sa !a%ayag ng -nstitute o& $%artered
0""ountants in ;ngland and 3ales+ at ia !ang mga ansag na tumutukoy sa trans!ormasyong nangyayari sa ating ansa. Mula sa
matu)id na !aggugol ng !ondo+ %anggang sa e!ektiong koleksyon ng u)is; mula sa !ag!a!aunlad ng im!rastruktura %anggang sa
maali)alas nang !agnenegosyo na lumilik%a ng traa%o+ talaga namang malina) ang !a%ayag natin sa mundo, #aya nang
maki!agsaayan ng Pili!inas sa agos ng kaunlaran.
9indi lang !o sa ekonomiya o stadistika nakikita ang trans!ormasyon ng ating li!unan. /gayon+ alam na ng Pili!ino, Mayaman ka
man o ma%ira!+ may kakilala sa !oder o )ala+ ka!ag guma)a ka ng mali+ mananagot ka. 4unay nang naka!iring ang katarungan.
9indi maaali ang atas ng ating mga Boss, Panagutin ang ti)ali+ at itama ang mali sa sistemang kay tagal nag!a%ira! sa ating ayan.
Pina!anagot na !o natin ang dating namumuno ng 4;SD0 da%il sangkot siya sa katakut(takot na tong!ats sa a%ensya. 9alima)a,
0ng isang in"uator jar+ nagkaka%alaga ng <@D !esos. Pero kay *inoong Syju"o ayon sa mga datos <?+>A? !esos. 0ng normal na
!resyo ng doug% "utter+ <78 !esos. 0ng !resyo kay *inoong Syju"o, @B+?8A !esos. 'ina)in !o natin+ doug% "utter !o ito+ at %indi
9amilton $lass $utter. Baka nga !o ka!ag %inara! na niya ang kasong isinam!a ng .mudsman+ matuto nang magilang itong si
*inoong Syju"o.
/aka%ala !o ang dating mga o!isyal ng P0*$.R [P%ili!!ine 0musement and *aming $or!oration] na naglustay ng 7=.A million
!esos !ara lamang guma)a ng !elikula; nagsunog ng <B= million !esos !ara sa isang !artylist; at naga)a !ang gamitin na !am!a!ogi
sa kam!anya ang ri"e donations na nakalaan sana !ara sa mga iktima ng kalamidad.
9ina%ara! na rin !o ng mga dating !inuno ng P/P ang !aratang ukol sa <><.= million !esos na na)aldas !ara sa A? de!ektiong
ruer oat+ at <8@.DD million !esos !ara sa maanumalyang !agili ng mga segunda(manong %eli"o!ter mula 788D %anggang 78<8.
Mas mainam nga !o kung masagot nila nang tama ang mga tanong ukol dito+ nang matukoy natin kung may ia !ang da!at managot.
Sa usa!ing $adaFero+ PD0F+ MR4 >+ at ia !a, Da%il %indi alam ng ilang kritiko ang ginaga)a namin+ !alagay nila )ala kaming
ginaga)a sa mga isyung ito. #ung )ala !ang tangan na datos ang goyerno at i!agsiga)an naming+ 1-imestiga%an namin kayo+2 di
a5t !ara na rin naming sinai sa mga kakasu%an na+ 1Pakitago naman !o :nyo nang ma%usay ang la%at ng eidensyaG2 #aya tutungo
tayo kung saan tayo ituturo ng katoto%anan; eidensya ang magdidikta sa ating mga %akang.
/ang ini%ayag nating 1)alang )ang)ang+2 %indi lang natin inaklas ang mga sirena ng mga nag%a%ari(%arian sa kalsada; inungkal
din natin ang kultura ng kati)alian na noo5y tila nakaugat na sa mga !am!ulikong institusyon.
Pero magta!atan !o tayo, 9anggang ngayon+ may ilan !a ring a%ensya ng goyerno na aya) yata talagang tumino. /akakadismaya !o
ang lalim at ang !agsanga(sanga ng kanilang mga galamay sa ating urukrasya; malingat lang tayo+ !i%adong may aausu%in at
iiktima%in na naman sila. Mag!angalan na !o tayo, sa Bureau o& -mmigration+ !aulit(ulit nating !inagsai%ang ayusin ang
!agaantay sa ating mga daungan at !ali!aran. Pero !aanong nakalaas ng ansa ang magka!atid na Joel at Mario Reyes+ ang mga
!anguna%ing sus!ek sa !ag!aslang kay *erry .rtegaG Bakit nangyari !a rin na kitang(kita sa mismong $$4V ang !agtakas ng
#oreano na si Park SungjunG 3anted !o siya sa #orea+ at nang%ingi ng tulong ang kanyang goyerno u!ang %uli%in siya. 0nong
muk%a naman !o ang i%a%ara! natin gayong mismong mga ka)ani ng ating goyerno ang nag%atid sa kanya at %inayaan siyang
makatakasG
/akakatuyo din !o ng !asensya ang kultura ng 1!)ede na2 sa /ational -rrigation 0dministration. -mes na maglatag ng !lano !ara sa
mga agong !atuig+ kuntento na sila sa !aulit(ulit na re%ailitasyon ng mga irigasyon. Masai lang na may naga)a+ ka%it !uro !atsi(
!atseng traa%o+ masaya na sila. /oon nga !ong kanilang aniersaryo+ itinanong ko kung akit nasa =8 !er"ent na naman lang ang
kanilang target ang naaot noong 78<7+ kung umaot na sila sa BA !er"ent noong 78<<. #inaukasan+ nagkita kami ng kanilang
magaling na administrador sa /;D0 [/ational ;"onomi" and DeFelo!ment 0ut%ority] Board meeting. 0ng sai niya sakin+ 1Sir+ ang
da%ilan kaya =8 !er"ent lang+ @8 !er"ent da) !o kasi ng target nila ay !ara sa Mindanao+ agyong Palo ang dumating at tinamaan
kaya na(delay sila ng @8 !er"ent.2 #ailan !o a tumama ang PaloG /oong unang linggo ng Disyemre. -ig sai%in+ inalak niyang
ta!usin ang @8 !er"ent ng kanyang traa%o !ara sa taon+ sa loo lamang ng tatlong linggo. 9indi !o natin kailangan ng ganitong uri ng
!amama%ala sa loo ng urukrasya.
Para namang nakiki!agtagisan sa ka!al!akan itong Bureau o& $ustoms. -mes na maningil ng tamang u)is at !igilan ang
kontraando+ !arang )alang !akundangan ang !ag!a!alusot nila ng kalakal+ !ati na ng ilegal na droga+ armas+ at ia !a sa ating
teritoryo. 4inataya nga !o ng De!artment o& Finan"e na ma%igit 788 illion !esos ang kita na dumudulas lang at %indi na!u!unta sa
kaan ng ayan. Saan !o kayo kumuku%a ng ka!al ng muk%a ang mga ka)ani sa a%ensyang itoG [ 'pplause] Marami !ong gai ago
ako matulog+ talaga !ong aking iniisi!+ kulang na lang ay sai%in nilang+ 13ala akong !akialam kung ma!unta sa masasamang loo
ang armas; )ala akong !akialam kung ilang u%ay ang masira ng droga; )ala akong !akialam kung %aamu%ay na matigang ang
mga saka%an. 0ng ma%alaga+ yumaman ako; a%ala ka sa u%ay mo.2 9indi maaaring ganito ang kalakaran sa !ama%alaan. #ung
%indi mo nagaga)a ang iyong traa%o+ %indi ka kara!at(da!at na manatili sa !)esto. ['pplause]
#ung matino kang ka)ani ng Bureau o& -mmigration+ ng /ational -rrigation 0dministration+ ng $ustoms+ o ng ka%it ano !ang a%ensya
ng goyerno+ sana makiamag ka !a lalo. 9indi sa!at na yumuko sa loo ng "ui"le; a%agi ng traa%o mo ay ang !ag!igil sa mali.
/asa tama kayo+ kaya5t %u)ag !o kayong magtago; !adaliin ninyo ang !agnanais kong ma%ana! kayo; !aaangatin ko kayo nang
!aaangatin u!ang iandila ang inyong mauting e%em!lo+ at maago na ang maling kultura sa inyong mga naturang a%ensya.
['pplause]
Para naman !o sa mga ka)aning )alang alak tumalikod sa kulturang )ang)ang, 4a!os na ang !akikiusa!. /agkaroon kayo ng
tatlong taon !ara i!akitang %anda kayong umayos; ngayon+ %a%ana!in+ kung %indi !a kayo na%a%ana!+ !ero :yung di ko !a na%ana!+
lala%atin na !o natin kayong la%at; ngayon+ !asensya%an tayo. ['pplause]
-saay na rin !o natin sa !agaago ang ti)aling mga miyemro ng $iFil SerFi"e. Pana%on !a lang !o ng nanay ko+ narinig ko na ang
%irit na+ 10no ngayon kung utos ng Mala"aKangG 0nim na taon lang kayo diyan.2 #ailangan !ong itama ang ganitong klaseng !ag(
iisi!. /anana)agan !o ako sa #ongreso, Suriin natin ang ating $iFil SerFi"e $ode at PD <+ [ applause] u!ang maisaayos ito sa lalong
madaling !ana%on. Su!ortado ko ang !aguo ng mekanismong magaalik sa dangal ng serisyo(!uliko; na tanging mga ta!at+
ma%u%usay+ at may !rinsi!yong mga lingkod(ayan lamang ang maaaring maka!asok at manatili sa goyerno.
/gayon naman !o+ %ayaan natin ang ating mga kaaayang mag!a%ayag ng trans!ormasyong nangyayari sa li!unan,
10ko !o si Violeta S. 0uMue. :Eong u%ay !o namin noong )alang Panta)id Pamilya+ da%il nga sa %ira! ng u%ay+ )ala kang
!u)edeng la!itan+ )ala kang !u)edeng gamitin na !era. Saan ka luma!it+ )alang !u)edeng mag!a%iram sa5yo da%il sila rin !o+
ma%ira! rin sa u%ay.
1'aking tu)a !o namin nang iglang nagkaroon !o ng !rograma :yong DS3D+ naaot !o kami sa kaundukan. Magiging katu)ang
ko siya !ara maka!ag(aral nang maayos ang mga ata.
1/amulat !o talaga kami na kailangan !alang tustusin :yung mga ata sa !ag(aaral+ !ara %indi na magaya sa mga ninuno namin na
ka%it !angalan lang !o ay %indi maisulat.
1/ag!a!asalamat !o talaga ako+ unang(una+ sa Panta)id Pamilya+ sa mga sumu!orta !o nito.2
1:Eong dati5y sila5y !uma!asok noon na medyo )alang aon. ;% noong magkaroon na kami+ may aon na sila+ nag(aalmusal na.
1#ailangan :yong kasama doon sa kasunduan+ magam!anan mo talaga. Siyem!re+ kailangan !agyamanin mo rin :yong tulong niya+
guma)a ka rin ng !araan kung !aano mo !a madadagdagan. #aya gumaga)a kami ng anak ko+ tulong kami+ ng !eanut utter
ineenta namin linggo(linggo.
1/ag!a!asalamat !o ako na na!ailang ako sa isa sa Panta)id na !rogramang ito+ kasi malaking tulong !o ito sa aming !amilya.2
1Para matustusan din !o :yong !ag%a%ana! ko ng traa%o+ nagalik !o ako ilang magaalut. May &ree training da) si 4;SD0.
Binasa ko :yong im!ormasyon tungkol doon+ at %anggang sa mag!a(register !o ako. Masaya !o ako sa naitulong ng 4;SD0 !rogram+
da%il+ ito na+ nalaman ko na kung ano siya+ :yong traa%ong ginugusto ko. 0t saka+ nagagamit ko na siya ngayon sa ikauunlad ko !a at
ikatututo ko !a+ %aang ginaga)a ko !o :yong traa%o ko.
10!ril 7 !o+ =,@? ng umaga+ !a!unta !o ako ng P$$R reFie) "enter. May nakasakay !o ako na %olda!er sa jee!. Sa taas !o ng
/agta%an &lyoFer+ nag(de"lare !o siya ng %oldu!. 4inutukan niya !o ako ng kutsilyo. /aki!aglaan !o ako+ nasaksak niya !o ako sa
%ita+ naaga) ko !o sa kanya :yong kutsilyo+ at noong ago !o siya umaa ng jee!+ nasaksak ko !o siya sa likod. Pagaa !o niya ng
jee!+ %inaol ko !o siya+ !are%as !o kaming duguan. :Eun !o siguro :yong nakata)ag !ansin !o sa taong(ayan !ara ma%uli !o yung
%olda!er.
1-nisi! ko rin !o :yong sinum!uang serisyo ko sa taong(ayan. Sa ka!)a ko !ulis, *uma)a lang !o tayo ng tama+ at kung ano :yong
mauti !ara sa ka!akanan ng ating ayan6at t%e same time !o+ magiging re&le"tion ng ginaga)a natin sa P/P.2
1/a(assign ako dito sa Poli"e Station @+ 788= %anggang 78<7. Binigyan ako ng s!ot meritorious !romotion ng ating Pangulo+ da%il
siguro sa a!!re%ension ko ng mga most )anted na "riminal dito sa Ba"olod $ity. /oong nakaraang Saado+ :yung inigay na aril sa
akin ng ating Pangulo ay nagamit ko na sa !agdaki! ng isang notorious na ukas(kotse dito sa Ba"olod $ity.
1/agtatraa%o tayo+ ka%it na ma%ira!+ ka%it na ang u%ay natin ay ating itataya+ !ara lang maka!agsili tayo sa ating ka!)a at sa
ayan.2
1/oong nasiraan ako dito sa may Luezon 0Fenue+ ago mag(tunnel+ a&ter <? minutes may dumating na+ - t%ink %e5s a !oli"eman.
Pero :tong !ulis na :to+ tinulungan talaga ako. 9e eFen tried to li&t t%e "ar )it% %is are %ands. So - )as t%inking na aka+ eFentually+
%umingi ng !era :to. 4%en dumating :yong )re"ker+ nire()re"k na :yung sasakyan ko+ tinoto) na kaagad. Sai ng !ulis, /o+ tulong
muna ago %atak.
1.ut o& my gratitude+ iniigyan ko siya ng <+888 kasi tinulungan niya ko. Pero di niya tinangga!. 0ng sagot niya sa 5kin, :0ng
traa%o namin ay tumulong sa mamamayan5.2
1May !agaago na sa ating mga ka!ulisan. Para kay P. Sultan, - salute you.2
1Sa ngayon+ :yong tinata)ag nating modernization !rogram ng /aFy+ %indi lang naman gamit :yan e. #aakiat na rin yung !ara sa
mga )el&are sa mga tao natin. 0t nakikita naman namin6%indi lang ako+ sam!u ng aking mga kasama sa 9ukong Dagat ng
Pili!inas, /atutu)a kami sa mga "%anges na nakikita namin. :Eong tu)id na daan ng ating Pangulo+ talagang nararamdaman talaga
namin. Masaya kami ngayon; )ala na kaming %i%ilingin !a. #aya sai ko sa mga kasama ko+ iiniigay na sa 5tin ng goyerno la%at.
*a)in naman natin traa%o natin+ at ialik natin !ara sa ayan+ !ara sa mga tao.2
['pplause]
/i minsan+ %indi naman nagkulang ang ansa natin ng mga taong %andang manindigan at lumaan+ ka%it gaano !a kalaki ang mga
!agsuok sa kaniyang %ara!an. /ariyan ang ta!ang na i!inamalas ni $ommodore Ramon 0l"araz noong -kala)ang Digmaang
Pandaigdig. 'ulan ng isang L(Boat na yari sa ka%oy+ sinagu!a niya ang siyam na Hero &ig%ter ng %a!on+ na itinuturing noon na isa sa
!inakamodernong ero!lano; tatlo nito ang na!aagsak niya. 0ng totoo nga !o+ tuluy(tuloy !a rin siyang lalaan+ kung %indi !a ang
sarili niyang mga !inuno ang nag(atas sa kanyang sumuko. 0ng kagitingang ito ang ara)(ara) ding i!ina!amalas ng mga sundalo
nating nagtatanod sa mga !inakalili na kaundukan+ at sa !inakamalalayo nating isla; mga ka)al na tinitiis ang layo sa !amilya+ at
taas(noong naninindigan sa sinumang sumusuok sa ating soeranya. 9indi rin !o kalaisang isi!ing ang mga tagum!ay natin sa
tu)id na daan ay maaaring !angara! !a rin %anggang ngayon kung )ala ang mga miyemro naman ng ating *ainete. /ang inalok ko
silang maging a%agi ng ating !ama%alaan+ alam nilang %indi magiging madali ang kanilang traa%o. Sualit maituturing na iyaya na
tinangga! nila ang %amon+ nanum!a silang tutulong sa trans!ormasyon+ at simula5t sa!ul+ ara)(ara) silang nagsasakri!isyo u!ang
%indi masayang ang !riile%iyong !aglingkuran kayo.
May mga katulad ni #ali%im 0lert del Rosario. #ung iaase sa tradisyon+ ang unang o!isyal na iya%e sa laas ng Pili!inas ng
isang kali%im ay sa mga ansang may matiay at ma!aya!a tayong ugnayan. /gunit !agkata!os niyang manum!a ilang Foreign
0&&airs Se"retary+ kumu%a lang yata ng !ami%is+ lumi!ad agad si Se"retary del Rosario !atungong 'iya; dumaan sa ma%igit 78
"%e"k!oint sa gitna ng !utukan+ at !inamunuan ang !aglikas ng ma%igit 78+888 Pili!ino na nai!it sa kagulu%an sa 'iya. ['pplause]
Baka !o magulat kayo !ag narinig ninyo kung taga(saang ansa ang mga anyagang nakiangkas !a sa ating !aglilikas. -a na nga !o
ang Pili!inas ngayon, -mes na tayo lang ang !arating tinutulungan+ ngayon+ kaya na rin nating tumulong sa mga dayu%an. ['pplause]
#ung tutuusin+ maaari namang tanggi%an ni Se"retary 0lert ang !agtatraa%o sa goyerno. -sa siyang res!etado5t matagum!ay na
negosyante+ at tiyak na mas magiging kom!ortale siya sa !riadong u%ay. Dati na rin !o nating siyang nakiamag ilang
amassador natin sa 0merika. Pu)ede naman siyang nadismaya na lang nang !aaain siya sa !u)esto+ da%il tinutulan niya ang
!agdeklara ng State o& ;mergen"y ng nakaraang administrasyon noong 788=. Pero tina)ag !o natin siya !ara umalik+ at tumugon
siya. /gayon !o+ nagiigay siya ng mas malaki !ang amag ilang kali%im. 9anda niyang ilagay ang sarili sa !angani+ da%il alam
niyang )alang iang sasaklolo sa Pili!ino kundi ang ka!)a rin Pili!ino. Sa !atuloy mong !aninindigan !ara sa ating kara!atan+ saludo
!o ako sa inyo+ Se"retary 0lert del Rosario. ['pplause]
4rans!ormasyon din !o ang dulot ng ins!irasyong %atid ng matitinong lingkod(ayan. /agluksa ang milyun(milyong Pili!ino sa
!ag!ana) ni Jesse Roredo. Sa loo ng %alos dala)ang dekada+ namuno siya nang may %usay+ malasakit+ at !ag!a!akumaa sa
/aga. 0ng mga !rinsi!yong ito nga mismo ang da%ilan kung akit %iniram natin siya mula kay $ongress)oman 'eni+ at sa tatlo
nilang mga anak+ at sa mga /agueKo+ u!ang maging a%agi ng ating *ainete. #aya nga !o+ mata!os ang tra%edya+ isa na siguro sa
!inakama%ira! na tungkuling ginam!anan ko ang !ag%a%atid ng alita kina 'eni at kanilang mga anak.
Bukod sa !agluluksa+ %indi ko mai)asang sisi%in ang sarili ko da%il sa sina!it ni Jesse. Baka kung %indi ko siya %inikayat ma!ailang
sa *ainete+ u%ay !a siya ngayon. Baka kung nanatili na lamang siya sa /aga+ ka!iling !a natin siya. Baka may isa !a ring Jesse
Roredo na naglilingkod ngayon.
Sualit sa isang anda+ alam kong %indi %a%ayaan ni Jesse na tumigil sa kanya ang !agaago at !agtutu)id ng li!unan. /aigyan
lamang ako+ at naigyan din lamang si Jesse+ ng !agkakataong maglingkod sa ansa da%il sa inyo. 9indi nag(iisa ang muk%a ng
!agaago. 9indi na aautin !a ng isandaang taon ago isilang ang susunod na mauting tao+ ago tumindig ang susunod na mauting
Pili!ino.
May mga nagtatanong nga !o lagi sa akin, Paano na sa 78<=G Paano !ag umaa ka naG 4a!os na rin a ang ta!at na !amama%alaG
4a!os na a ang tu)id na daanG
Mga Boss+ isi!in nga !o natin, Saan a tayo nagmulaG #ung may agam(agam kayo ngayon+ ano a naman ito kum!ara sa agam(agam
natin noong 78<8G Di a5t masaya na tayo noon na ta!os na ang !ana%on ng kadilimanG Di a5t noon+ sa!at nang ma!alitan ang mga
nasa ka!angyari%anG
/gayon+ tinatamasa na natin ang !agaago. Mula ito sa mga util ng malasakit+ ng !akiki!agka!)a+ ng !agkaka)ang(ga)a;
nanggaling ito sa milyun(milyong Pili!inong ka%it sa !inaka!ayak na !araan ay nagkusang makiamag sa trans!ormasyon ng ansa.
Sa !ag(aamagang ito+ tingnan ninyo ang ating narating, May nakaisi! ang magiging aot(kamay na ang ka!aya!aan sa re%iyong @8
taon nang !inu!unit ng %id)aanG Di a5t ga)a ito ng mga Morong %andang magaa ng armas at sinaing+ 19alika+ mag(usa! na
tayo+ nagtiti)ala ako2G Di a5t ga)a ito ng karani)ang mamamayang nagsaing+ 1#a!atid+ !are%o tayong Pili!ino+ tama na nga ang
gulo2G ['pplause]
/ang unang iminungka%i ang Panta)id Pamilya+ nariyan ang tanong, Paanong maaaot ang kailangan nitong e!ekto; nasaan ang
!ondo !ara masakla) ang la%at ng maralitang Pili!inoG May nag(akala ang+ mata!os lamang ang tatlong taon+ aaot sa %alos @
milyong kaa%ayan ang nagiging ene!isyaryo nitoG 0t di a5t sila rin6ang a)at inang gumigising nang maaga !ara i!ag%anda ang
anak niyang !a!asok sa esku)ela+ ang a)at atang nag(aaral nang mauti6di a5t sila rin ang nakiamag at !atuloy na nakikiamag
!ara magtagum!ay ang !rogramang itoG
May nag(akala ang mula sa !ag(aangkat ng milyun(milyong toneladang igas+ sa !agtata!os !a lang ng 78<7 ay D@ !er"ent ri"e sel&(
su&&i"ient na tayoG May nag(akala ang ang dating 1Si"k Man o& 0sia+2 sa loo lamang ng tatlong taon ng ta!at na !amama%ala+ ay
nasa inFestment grade status naG Sino nga !o a ang nag(isi! na mai!a!atu!ad ang la%at ng serisyong !anli!unan natin ngayon+ nang
di nagtataas ng u)is malian siyem!re sa Sin 4aCG Di a5t nakiamag dito ang a)at a""ountant+ doktor+ augado+ na ngayon ay
nagaayad ng tamang u)isG Di a5t nakiamag tayong la%at ditoG
May !u)ang !a a !ara sa mga agam(agamG /gayon !a ang natutu!ad na ang mga dating ni %indi natin maga)ang !angara!in+
ngayon !a ang nakausad na tayo+ at aot(kamay na ang ating mga %angarin6Boss+ ngayon !a a tayo magdududaG
Sa a)at Pili!inong nagtiti)ala sa ka!angyari%an ng maliliit na anyo ng kauti%an, #ayo nga !o ang guma)a ng !agaago. S./0
!o ninyo ito.
Sa a)at gurong umaangon nang madaling(ara) !ara magturo sa kanayunan, S./0 mo ito.
Sa a)at !ulis na nagsili at %indi nang%ingi ng ka!alit, S./0 !o n5yo ito.
Sa mga %indi !anatag sa lista%an ng mga tatako sa %alalan+ at kinatok ang ka!ita%ay !ara sai%ing+ 19u)ag tayong makuntento+
magtulungan tayong %umana! ng kara!at(da!at na !inuno+2 S./0 mo ito.
Sa a)at estudyanteng mulat sa mga na!a!ana%ong isyu sa li!unan+ at sa %ali! na magreklamo lang sa Fa"eook ay nagmumungka%i
ng solusyon, S./0 mo ito. ['pplause]
#ay Brigadier *eneral Ramon Mateo Dizon+ !aretirong !inuno ng Presidential Se"urity *rou!+ na kasama ko na noon !a+ laan sa
mga kudeta noong !ana%on ng nanay ko, 9anggang sa aking !agka!angulo+ !inangalagaan mo ang seguridad ko+ !ati na ng !ersonal
at o!isyal kong !amilya. Buong kum!iyansa akong !umunta+ sa iang ansa man o sa mga lili na sulok ng Pili!inas. $%ito+
nakiamag ka rin sa !agaago; tunay kang ta!at sa )ata)at+ sa Saligang Batas+ at sa samayanang Pili!ino. ['pplause] Siyem!re+
kung di ka inalalayan ng iyong uti%ing maya%ay na si Jo(ann+ %indi mo naaot ang iyong mga tagum!ay. S./0 n5yong dala)a ito.
['pplause]
0t sa la%at ng mga gumising sa nagtutulug(tulugan+ sa mga nagmulat sa mga naguulag(ulagan+ sa mga kumalam!ag sa mga
nagiingi(ingi%an, S./0 !o ninyo ito. ['pplause]
Ma%aa !a ang ating lalakayin+ at %indi natin kailanman sinaing madali o )alang mga %adlang sa landas na ito. Sualit )ala akong
duda sa kakaya%an nating lam!asan ang anumang arikada. 9indi tsama ang mga tagum!ay na tinatamasa natin ngayon; %u)ag
tayong !a!ayag na maging !anandalian lamang ang trans!ormasyon. Samantala%in natin ang !agkakataon u!ang ga)ing !ermanente
ang !agaago.
-to !o ang aking ikaa!at na S./0. /oong ako5y $ongressman+ ang mga taga(4arla" ang aking lakas; nang ako5y maging Senador+ at
%anggang ngayon+ sa aking !agka!angulo+ nariyan ang samayanan6Pili!inas+ kayo ang aking lakas. ['pplause] Sa !atuloy nating
!ag(aamagan at !ananalig sa ka!)a at sa Mayka!al+ sinasai ko !o sa inyo, #ayo !a rin ang sisigurong mag!a!atuloy ang ating
nasimulan; kayo ang sisigurong mauura na nang tuluyan ang muk%a ng kati)alian; kayo ang sisigurong %inding(%indi na tayo
muling lili%is sa tu)id na daan.
Sinai !o sa akin dati, /oynoy+ simulan mo lang+ at sinimulan nga !o natin+ at ngayon+ kitang(kita na ang layo ng ating narating.
/gayon+ Pili!ino+ ituloy natin ang !agkaka!it(isig+ saay nating arugain+ !ailisin+ at !ala)akin ang trans!ormasyon ng li!unan. 0ko
!o si /oynoy 0Muino; i!inagmamalaki ko sa uong mundo, Pili!ino ako. 0t talagang na!akasara! maging Pili!ino sa !ana%ong ito.
Maraming salamat !o. Magandang %a!on !o sa la%at. ['pplause]