Programlama Temelleri

Program Nedir?
Program bilgisayarn donanmn
kullanlabilir hale getiren komutlar
topluluudur.
Eer bilgisayara ne yapmas
gerektiini sylemezseniz, hibir
ey yapamaz.
Bilgisayara bir eyler sylemek
ise programlar aracl ile olur.
yi Programa Temellerinin zellikleri
Doruluk : Verilen grevlerin tam olarak yerine getirilmesidir
Dayankllk : Beklenmedik hatalardan dolay programn almas
kesilmemelidir
Geniletilebilme : leri aamalarda grevlerin deiiklii veya yenilerinin
eklenmesi kolay olmaldr
Basitlik : Karmak tasarmlardan kanmak gerekir
Modlerlik : Program kodlar baka programlar iinde de kullanlabilmelidir
Uyumluluk : Baka bilgisayar ve sistemlerde alabilmelidir
Kontrol edilebilirlik : Hata olabilecek yerlere aklayc hata mesajlar konulmaldr
Kolay kullanm : Kullanc ara birimi kolay olmal ve rahat renilebilmelidir
Paralanabilirlik : Problemin kk paralara ayrlarak yazlmasdr
Anlalrlk : Bakasnn yazd program elden geirilirken rahata
okunabilmelidir
Koruma : Modller birbirlerine mdahale etmemelidirler
Programlama Temeleri ikiye ayrllr;
1) Programlama Dili
2) Program Yazm

1) Programlama Dili
Bilgisayar Trke, ngilizce veya baka
bir dilden anlamaz.

Bilgisayarn fonksiyonel bir beyni
olmad iin insanlar komutlar
yazmaldr. Bu zel dile
programlama dili denir.

Komutlar bir araya gelerek program
meydana getirir. Belli bir dil ile
yazlm komutlara kaynak kod da
diyebiliriz.

Neden Birok Programlama
Dili Vardr?
Her programlama dili zel bir amaca
hizmet eder.

Her dilin kendine gre avantaj ve
dezavantajlar vardr.

nsanlar farkl problemleri zmek
iin deiik programlama dilleri
yazmlardr.

Temelde bilgisayarlar 1 ve 0lardan
oluan ikilik say sistemindeki dili
anlarlar. Buna makine dili denir.

ASSEMBLY
Makine dilinin dezavantajlar, hatal kod yazmnn
kolay olmas ve yazmnn uzun srmesidir.

Makine dilinin daha rahat programlanmas iin
assembly dili gelitirilmitir. Assembly dili basit,
hatrlanmas kolay deyimlerden oluur.

Programclar 1 ve 0 ile program yazma yerine
assembly dilini gelitirmilerdir, bilgisayarn bu
yazlanlarla ilgili hibir fikri yoktur.

Bu sebeple programclar assembly dil
komutlarn makine diline eviren programlar
yazmlardr. Bu programlara makine dili
eviricisi - assembler
ASSEMBLY
Assembly dili makine dilinden
daha rahat yazlmasna ramen,
hala baz dezavantajlara sahiptir:

Yava ve ok yer kaplayan
programlar oluur.

Baka dile evrilmeleri zordur.

ok uzun program yazmna
elverili deildir.

Programclar donanma eriimi daha kolay
olan, okunakl, yazm ve dzenlemesi kolay
olan bir dile ihtiya duymulardr. Bunun
zerine C (1972) programlama dili
gelitirilmitir.

Cobol (1959), Fortran (1957), Basic (1964) ,
Pascal (1971) gibi birok diller de vardr ama
hala gnmzde yaygn olarak kullanlan C dili
olmutur.

Assembly dilinden sonra gelitirilmi dillerin
geneline yksek seviyeli diller denilmektedir.
nsanlarn konuma diline yakn olan dillere
yksek seviye dil denilmitir.

Yksek Seviyeli Diller
Derleyici (Compiler
Yksek seviye bir dili makine diline
eviren programlara derleyici
compiler denir

DERLEYC
MAKNA DL
(1,0)
Yksek Seviyeli Dil
(C,Pascal,Basic)
Yksek Seviyeli Dillerin
Genel zellikleri
Makine diline gre daha ikin ve yava kod meydana getirirler.

Tm sistem kaynaklarna ulalamayabilir.

Bir derleyici gereklidir.

Ksa zamanda program yazmaya balanr.

renme ve ustalama iin geen zaman fazla deildir.

Yanllkla sistem kaynaklarnn bozulmamas iin kalkanlar vardr.

Okumas ve deitirmesi kolaydr.

Baka bilgisayar eitlerinde de alabilirler, yani tanabilir
zellie sahiptirler.

Hzl Program Yazma
Ortamlar
Eski zamanlarda fare, grafik ekran imkn olmad iin
metin tabanl ortamlarda allrd. Pencere ve dme gibi
kavramlar o zamanlar yoktu.

Pencereler, kaydrma ubuklar, ara ubuklar, menler
programcnn daha hzl bir ekilde program yapmasna
sebep olduu iin, bu ortamlara Hzl Uygulama Gelitirme
Rapid Application Development (RAD) denilmitir. Grsel
Programlama Dilleri (Visual Programming Languages)
olarak da adlandrlrlar.

Programc oluturaca programn ara birimini, istedii gibi
tasarlayabilir ve bu ara birimi ilevsel hle getiren kod
ksmn yazabilir.

Popler RAD dilleri: Visual Basic, Delphi, JBuilder ve Visual
C#.

Hzl Program Yazma Ortamlar
RAD ile programc, temel programlama dilleri olan C, Basic ve
Pascal gibi dilleri kullanarak, hzl bir ekilde uygulama gelitirebilir.

Kullanc ara birimi gelitirmek kolaydr.

C ve Basic bilen iin grsel programlama diline gei ok kolaydr.

Maalesef RAD ile dilin tanabilirlii azalr. Yani Windows ortamnda
Visual Basic ile yazlan programn, Linuxta alma ihtimali azdr.

RAD programlama ile yaptnz programlar daha ok disk alan
kaplayacak ve daha yava alacaklar
Programclk eitleri
Veritaban Programcl


Uygulama Programcl


Web Programcl

Veritaban Programcl
Bilgisayar programlarnda
programa ait bilgiler veritaban
denilen zel dosyalarda saklanr.

Bu dosyalar ise veritaban
programlar ile oluturulurlar.

En ok kullanlan veritaban
programlar MS Access, MS-SQL,
MySQL, Oracle


Veritaban Programcl
Veritabanlarna kayt ekleme, silme, dzenleme,
sorgulama gibi ilemler iin kullanlan zel bir dil
vardr. Buna SQL (Structured Query Language)
denir.
Veri taban programclnn
dezavantajlar
Veri taban programlar, veri
tabann ileyen program
sistemde kurulu deilse
altrlamazlar.

Sadece veri taban programn
kullanarak antivirs, oyun,
kelime ilemci gibi program
yapamazsnz.

Uygulama Programcl
Herhangi bir ihtiyacn giderilmesine ynelik
hazrlanm olan genel amal programlardr.

Bu program bir oyun olabildii gibi, bir firmann i
akn dzenleyen bir program da olabilir.

Herhangi bir programlama dili kullanlarak yaplabilir.
(Java, Visual C, Delphi, Visual Basic vs..)

Bu tip programcln iinde Veritaban programcl
da bulunmaktadr.

Web sayfalar zerinde alan
programlar yazma iidir.

Web programcs tasarmla
uramaz. Ancak u anda
lkemizde maliyetleri azaltmak
amacyla tasarm ve programlama
ii genelde tek bir kii tarafndan
yaplmaktadr.



WEB Programcl
Web programcs temelde HTML (Hyper Text
Markup Language) kullanr.

Sadece HTML ile grsel adan zengin sayfalar
hazrlanamaz. Bu a kapatmak iin flash ve
Javascript gibi programlar ve diller kullanlr.


Web programcl sadece grsellik deildir.
Bunun yan sra kullanc ile etkileim nemlidir.
rnein kullancdan alnan bilgilerin
saklanmas iin de ayr diller kullanlr. Bunlar
ASP, PHP, CGI, vs













2) PROGRAM YAZIMI


Program Yazm
Bir program yazmaya balamadan nce o
program ile alakal kat zerinde planlama
yaplmaldr.

Planlama yaplmazsa bir sre sonra program
iinden klmaz bir hal alr.

Bir programn hangi dil ile yazld nemlidir.
Ancak programn dzgn almas daha
nemlidir.

Bir program bir problemin zlmesine ynelik
yazlr. Problemlerin ise birden ok zm olabilir.
Program Yazma Aamalar
Prototip oluturma

Algoritma yazma

Ak emalar hazrlama

Programn yazm

Prototip Oluturma
Tam almayan veya yanl alan bir program
olmamas iin programa aylarca zaman
harcamadan nce, programclar mimarlarn maket
modeller yapmas gibi, prototip olutururlar.

Bunu normal bir program gibi, menleri, formlar,
diyalog kutular olan ama iinde kod olmayan bir
uygulama olarak dnebilirsiniz.

Fikir vermek amac ile yaplrlar.

Prototipten memnun kalnca, programc kodlamaya
geer.

Algoritma Yazma
Programlama dili seseniz bile,
hemen kod yazmna geemezsiniz.

Algortima denilen kodlama ile
programn ilemleri yazlr.

Algoritma kurduunuz mantktaki
kaaklar bulmaya yarar.

Algoritma Ne e Yarar
Algoritma zaman kayb gibi grlebilir. Ancak planl bir
balang en az hata ile karlamak demektir.

Eer plansz olarak program yazarsanz, kanlmaz son,
ksa sre sonra kod pl olabilir. Bu da bug (bcek)
larla dolu bir program demektir.

Algoritma en genelden en zele doru yazlr

Byk bir programn temel admlarnn olduu algoritma
makro seviye olarak isimlendirilirken, detaylarn
algoritmalarna mikro seviye denir.

Makro seviye iinde birok mikro seviye algoritma vardr
Algoritma
Temelde programnz ana blme
ayrabiliriz:

Giri: Bilgisayarn zerinde alaca
veri kullanc tarafndan girilir.

lem: Bilgisayar girilen bilgiyi iler.

k: Bilgisayar insanlarn anlayaca
ekilde ekrana sonucu gsterir
Algoritma Komutlar
Baz temel sahte kod komutlar unlardr:

Bala : Programn baladn ifade eder.
Bitir : Programn baladn ifade eder.
Oku : Kullanc girii iin yazlr.
Yaz : Kullancya bilgi veya sonu gstermek
iin yazlr.
Eer se : artlara gre akn
deimesinde kullanlr.
Eer . Deilse : artlara gre akn
deimesinde kullanlr.

Ak emalar
Ak emas, algoritmann ekillerle ifade edilerek
programn haritasn oluturmaktr.

Ak diyagram basit, ak ve kolay takip edilebilir
olmaldr.

Her ak diyagramnn bir adet balang ve biti
noktas bulunmaldr.

Ak diyagram ok karmak hle gelince,
balant noktalar ve alt program kullanlmaldr.


Program yazlm
Programlama Aralar

Program yazmak iin gerekli olan temel ihtiyalar:

1. Dzenleyici (editor): Komutlar yazmamz iin
kullanlr.

2. Derleyici (compiler): Komutlarmz makine diline
evirir.

3. Bcek ayklayc (debugger): Programnzdaki
hatalar bulmaya yardmc olur.


Ek olarak;

Yardm dosyas hazrlayc: Kullancya
klavuz olacak el kitab eklinde, yardm
salamak iin kullanlan programlardr.

Kurulum program (setup / installation):
Programn dosyalarn tek dosya haline
getirerek, dier uyumlu bilgisayarlara kurmaya
yarar.
ASCII (American Standard Code for
Information Interchange) dosya olarak
yazabileceiniz tm programlar iinizi
grr. Mesela not defteri olabilir.

Metin dosyalar tm bilgisayarlarda
standart olan bir dosya trdr.

Ama bir kelime ilemci program
kullanmak yerine programclar kendi
dzenleyicilerini gelitirmilerdir.

Bylece program yazmak daha kolay hale
gelmitir.

1)Dzenleyici (Editor)
2)Derleyici (Compiler)
Derleyici kaynak kodu makine diline
evirir. Eer yazm hatalar yok ise,
sonuta altrlabilir bir dosya
meydana gelir. Bu dosyay
isterseniz dier insanlara verebilir
veya satabilirsiniz.

Derleyici ilemci trnze gre kod
oluturur. Eer ilemcinizin mimarisi
farkl ise o ilemciye gre tekrar
derlenmesi gereklidir.

3)Bcek Ayklayc (Debugger)
ok az program %100 hatasz alr. Hatalar
yznden programlar ker, veriler kaybolur, ya da
program tuhaf alr.

Mkemmel program her zaman ayn durumda ayn
sonucu vermelidir. Ama yazlm ve donanm
farkllklarndan dolay her zaman istenen sonu
elde edilemeyebilir.

Yazlmn olduu her yerde bcek vardr.
Derleyiciniz, iletim sisteminiz ve tabii ki kendi
programnzda da bcekler olabilir.

Maalesef bir bcei temizlemek yeni bcekler
olumasna sebep olabilir.

Yardm ve Kurulum
Yardm dosyas ve kurulum hazrlama
programlar ayrca satlr veya cretsiz olarak
internette bulunabilir.

Kurduunuz programlama dilinde basit olarak
yardm hazrlamak iin yardmc program olabilir.
ou programn yardm dosyas vardr.

lk kez programnz kullanan veya bir konuda
taklan biri iin ilk akla gelen ey, Bu programn
yardm nerede? sorusudur. Yardm dosyas olan
programlar daha modern hale gelir.

Program test edildikten, hatalar giderildikten ve
yardm dosyas hazrlandktan sonra son adm
olarak kuruluma geliriz. CD veya disketlere
blnecek ekilde kur dosyas yaplr.

HAZIRLAYAN
brahim Bal
And 10-B
205