PLC İle Motor Kontrolu PDF

T.C.
MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS
PLC LE MOTOR KONTROL
523EO0054
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan
ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya
ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel
renme materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
i
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1.DJTAL GR IKI MODLLER................................................................................. 3
1.1. PLCnin Giri k Saysnn Arttrlmas Gereken Durumlar .................................... 3
1.2. Dijital Giri k Modllerinin Yaps ve zellikleri.................................................. 4
1.3. Dijital Giri k Modllerinin PLC ve evre Elemanlar ile Balants.................... 6
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 7
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 28
2. MOTORLU SSTEMLERN PLC LE KONTROL....................................................... 28
2.1. Uygulamalar................................................................................................................ 28
2.1.1. Bir Asenkron Motorun leri Geri, Yldz / gen, Dinamik Frenlemeli Olarak
altrlmas.................................................................................................................. 28
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 29
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 61
3. PLC PROGRAMINI YAPMAK........................................................................................ 61
3.1. Uygulamalar................................................................................................................ 61
3.1.1. lave Giri k Modl Kullanlarak Yaplan Motorlu Sistem alma
Uygulamas .................................................................................................................... 61
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 72
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 80
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 82
KAYNAKA......................................................................................................................... 84
NDEKLER
ii
AIKLAMALAR
KOD 523EO0054
ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK Otomasyon Sistemleri
MODLN ADI PLC le Motor Kontrol
MODLN TANIMI
eitli motor ve motorlardan olumu sistemleri, PLC ile
kontrol edebilme bilgi ve becerilerinin kazandrld
renme materyalidir.
SRE 40/32
N KOUL Operatr Panelleri modln tamamlam olmak
YETERLK Motorlarn PLC ile kontroln yapmak
MODLN AMACI
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda PLC kullanarak motor ya da
motorlarn kontrollerini hatasz olarak yapabileceksiniz.
Amalar
1. Motorun alma ekline uygun PLC ve donanm
elemanlarn doru olarak tespit edebileceksiniz.
2. Motorun alma eklini salayan PLC programn
hatasz hazrlayabileceksiniz.
3. Motorun alma eklini salayan devre elemanlar
ve PLC balantlarn doru olarak yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam: Atlye
Donanm: PLC kataloglar, otomasyon malzeme
kataloglar, PLC deney seti, bilgisayar, PLC haberleme
kablosu, PLC giri k donanmlar, el takmlar
LME VE
DEERLENDRME
Modl iinde her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli
test, doru-yanl testi, boluk doldurma vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri
lerek sizi deerlendirecektir.
AIKLAMALAR
1
GR
Sevgili renci,
Son yllarda endstride PLC kullanmna olan talebin hzla artmasnn nedenleri, PLC
nin zellikle fabrikalarda otomasyon, asansr tesisatlarnda, otomatik paketlemede, tama
band sistemlerinde, doldurma sistemlerinde ve daha birok alanda retimi desteklemesi ve
verim artnn yan sra rn maliyetini minimuma ekmesidir. Tm bu sistemlerin ortak
zellikleri sistemin temel elemanlarnn motorlar olmasdr.
Motor kontrol devrelerinde rle, entegre (IC) kullanmn bunlarn avantaj ve
dezavantajlarn biliyoruz. Kontrol devresi ister rlelerle isterse entegrelerle yaplm olsun
baka bir kumanda devresinin yapm iin devre balantlarnn yeniden yaplmas gerekir.
Ancak PLC kullanlan sistemlerde bu durumun minimum dzeyde olmas daha karmak
kontrol devrelerinin kurulmas birok avantaj beraberinde getirmitir.
PLC sistemlerinin gelitirmeleri ile otomatik kontrol sistemlerinde hz, kontrol,
gvenlik, rn kalitesi yan sra, yeni bir rn imali iin kumanda devrelerinin yeniden
oluturulmas montaj ve balantlar yerine sadece PLC programlama ile giderilmesi ok
byk bir avantaj salamtr. Bu da PLC tabanl kontrol sistemlerinin endstriyel
otomasyon, devrelerinden vazgeilmez bir sistem olarak kullanlmasn ve her geen gn
yeni zellikler ile gncelletirilmesi gereini dourmutur.
Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile endstride youn olarak
kullanlan motorlu sistemlerin tasarlanmasn ve PLC ile programlanmasn
gerekletirebileceksiniz.
GR
2
3
RENME FAALYET1
Temel elemanlar motorlar olan sistemlerin PLC ile programlanmasnda, ok sayda
giri ve k elemannn kullanlmas gerekebilir. Bu eitim faaliyeti sonunda sistemin
gerektirdii dijital giri k (I/O) modllerini seebilecek ve asenkron motorlarn temel yol
verme ekilllerini PLC ile programlayp kontrol edebileceksiniz.
Dijital giri k (I/O) modlleri hakknda bilgi toplaynz. Ayrca 3~asenkron
motorlarn temel yol verme ekillerini aratrnz.
1.DJTAL GR IKI MODLLER
1.1. PLCnin Giri k Saysnn Arttrlmas Gereken Durumlar
Proje tasarmlarnda, PLCnin giri ya da k saysnn yetersiz kald durumlarda
geniletme modl kullanlarak giri k saylar artrlabilir. Uygulama gereksinimlerinizi
karlamak zere, S7200 ailesi pek ok deiik genileme modlleri iermektedir. Bu
genileme modllerini S7200 CPU nun ilevlerini arttrmak iin kullanabilirsiniz.
Deiik sayda giri k genileme ilemlerinde ihtiyacn giderilmesi iin birok
seenek bulunmaktadr. Giri ve k genileme modlleri ayr ayr retilebilecei gibi hem
giri hem de k saysnn artrlma ilemi tek bir modlle de mmkndr. EM223
genileme modl buna bir rnek olarak verilebilir.
Giri ve k iin ayr ayr genileme modllerin kullanlmas yerine tek bir
geniletme modl kullanlarak hem maliyetten hem de alandan tasarruf salanm olur.
Resim 1.1: EM 223 DC/RELAY Resim 1.2: EM 221 DC
genileme modl genileme modl
RENME FAALYET-1
ARATIRMA
AMA
4
Resim 1.3: EM 222 RELAY genileme modl
1.2. Dijital Giri k Modllerinin Yaps ve zellikleri
Tablo 1.1: Dijital genileme modllerinin zellikleri
5
Tablo 1.2: Dijital genileme modl giri zellikleri
Tablo 1.3: Dijital genileme modl k zellikleri
6
1.3. Dijital Giri k Modllerinin PLC ve evre Elemanlar ile
Balants
Genileme modlleri PLCye bir konnektr yardm ile balanr. Balant yaplan her
modl kendinden bir nceki modln adresleme rakamn takip eder (rn: I0.0---I1.0 vb.) .
ekil 1.1: Genileme modllerinin PLC ve kendi aralarndaki balantlar
ekil 1.2de bir PLCye balanan genileme modllerinin balantnn yaplaca bara
zerindeki durumlar grlmektedir. PLC ve genileme modlleri arasnda minimum 25mm
mesafenin korunmas gerekmektedir.
ekil 1.2: PLCye balanan genileme modllerinin bara zerindeki durumu
Aada eitli dijital giri ve k modllerinin balant emalar grlmektedir.
ekil 1.3: Dijital giri ve k modllerinin balantlar
7
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama faaliyetleri, alternatif akm motorlarndaki temel yol verme ekillerinin
PLC ile kontrol edilmesine ait ileri kapsamaktadr. Toplam 4 (drt) uygulama iinden
olumaktadr.
UYGULAMA 1: Asenkron motorunu ar akm rlesi ile altrarak almay
sinyalizasyon ile gsteriniz.
3bir asenkron motor START butonu ile srekli altrlacaktr. Motor STOP
butonuna basldnda duracaktr. Ayrca motor ar akm rlesi ile korunacaktr. Motor
dururken krmz, alrken yeil, ar akm rlesi koruma yapp devreyi atnda ise sar
lamba ile sinyalizasyon salanacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn,
kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
lem Basamaklar neriler
Asenkron motorun alma ekline gre
ihtiya duyulan giri k saysn tespit
ediniz ve PLC ile dier donanmlar
seiniz.
Sistemde kullanlacak giri ve k
elemanlarnn zelliklerini kataloglardan
aratrnz. Devreye uygulanacak gerilime
uygun elemanlar seiniz.
Program admlarn belirleyiniz ve
sitemin ak emasn kartnz.
Eer programda zamanlayc veya sayclar
var ise bu elemanlara ait ak
diyagramlarn da gstermelisiniz.
Probleminin kumanda ve g devresini
iziniz.

Elektrik emasnn, ladder diyagram
kullanarak PLC programn yapnz.
PLC programlama teknikleri modl
kitabndaki ilgili blme baknz.
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
Simlasyonda PLCnin bilgisayarnza
bal konumda olmas gerektiini
unutmaynz.
PLC cihazna giri ve k elemanlarn
balaynz.
Devre elemanlarnn balant ularn, PLC
cihaz giri k terminallerinin uygun
blmlerine balaynz. Sistem besleme
gerilimini ilgili yere dikkatli olarak
balaynz.
k elemanlarnn ekecei akm
deerleri PLCnin karlayaca k
akmndan yksek ise bir rle kart ya da
solid state rleler ile klar srnz.
PLCyi Run konumuna alarak sistemi
altrnz.
Sistemin almas srasnda, emniyetiniz
iin gerekli gvenlik nlemlerini almay
unutmaynz.
UYGULAMA FAALYET
8
Kullanlan malzeme listesi
Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri
1 PLC cihaz 1 S7-200 / CPU-222
2 3 Asenkron Motor 1 -
3 Kontaktr 1 A.A
4 Sinyal lambas 3 3 ayr renk
5 Start butonu 3 Ani temasl
6 Ar akm rlesi 1 -
7 AC g kayna 1 AC, 0-220 V, 5A
8 DC g kayna 1 DC, 0-24 V, 5A
9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta
Tablo 1.4: Malzeme listesi
Sistemin ak emas
ekil 1.4: Ak emas
9
Kumanda ve g devresi
ekil 1.5: Kumanda ve g devresi
10
Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle aadaki gibi yaplr.
Ladder STL
ekil 1.6.1: Ladder diyagram
PLC cihazna giri ve k elemanlarnn balants
Devrede kullanlan giri ve k elemanlarnn PLCye balants ekil 1.7deki gibi
olmaldr.
NETWORK 1
LDN I0.2
AN I0.0
LD I0.1
O Q0.0
ALD
= Q0.0
NETWORK 2
LDN Q0.0
= Q0.1
NETWORK 3
LD Q0.0
= Q0.2
NETWORK 4
LD I0.2
= Q0.3
11
ekil 1.7: PLC giri ve k elemanlarnn balants
PLC Giri ve klar
I 0.0 Stop Butonu
I 0.1 Start Butonu
I 0.2 AA Butonu
Q 0.0 M Kontaktr
Q 0.1 K Lambas
Q 0.2 Y Lambas
Q 0.3 S Lambas
Tablo 1.5 : PLC giri ve k
elemanlar
12
UYGULAMA 2: leri-geri alan asenkron motora iki kademeli oto trafosu ile yol veriniz.
3bir asenkron motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Motor STOP butonuna
basldnda duracaktr. Motorun her iki ynde almasna iki kademeli oto trafosu
yardmyla yol verilerek devam edecektir. Motor yol aldnda oto trafosu devre d
kalacaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini
iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
seiniz.
Problemin kumanda ve g devresini
iziniz.

PLC programlama teknikleri modl
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
Oto trafosunun devreye balanmasna
dikkat ediniz.
deerleri PLC nin karlayaca k
PLC yi Run konumuna alarak
sistemi altrnz.
unutmaynz.
13
2 3 Asenkron Motor 1 -
3 Kontaktr 6 A.A
8 Oto Trafosu 1 ki Kademeli 0-380 V.
Sistemin ak emas
ekil 1.8: Ak emas
14
ekil 1.9: Kumanda devresi
15
ekil 1.10: G devresi
Sistemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle, aadaki gibi yaplr.
Aklama: Bu problemin PLC program yaplrken oto trafosunun yol verme ileminin, ileri
ve geri ynde de ayn ekilde olduuna dikkat edilmelidir. Bu yzden PLC programn da iki
paraya ayrmak daha kolay bir programlama salayacaktr. Programn Main ksmnda, ileri
16
ve geri hareket, Subroutine_0 ksmnda ise ortak ilem oto trafosunun yol vermesi yer
almaldr.
Man
LADDER STL
ekil 1.11: Ladder diyagram (MAIN)
NETWORK 1
LD I0.0
S Q0.0, 1
R Q0.1, 1
NETWORK 2
LD I0.2
R Q0.0, 1
R Q0.1, 1
NETWORK 3
LD I0.1
S Q0.1, 1
R Q0.0, 1
NETWORK 4
LD Q0.0
O Q0.1
CALL SBR_0
17
Subroutine_0
Ladder: STL:
ekil 1.12: Ladder diyagram (Subroutine_0)
NETWORK 1
LD Q0.0
O Q0.1
LPS
AN T38
= Q0.2
LRD
AN T37
= Q0.3
LPP
A T37
AN T38
= Q0.4
NETWORK 2
LD Q0.0
O Q0.1
TON T37, +50
NETWORK 3
LD T37
TON T38, +50
NETWORK 4
LD T38
= Q0.5
18
PLC cihazna giri ve k elemanlarn balants
PLC Giri ve klar
I 0.0 leri Butonu
I 0.1 Geri Butonu
I 0.2 Stop Butonu
Q 0.0 leri Kontaktr
Q 0.1 Geri Kontaktr
Q 0.2 A Kontaktr
Q 0.3 B Kontaktr
Q 0.4 C Kontaktr
Q 0.5 M Kontaktr
Tablo 1.7: PLC giri ve k elemanlar
19
UYGULAMA 3: fazl ileri-geri alan dahlender motoru dk ve yksek devirli olarak
altrnz.
3bir dahlender motor leri ve geri ynde altrlacaktr. Motor STOP butonuna
basldnda duracaktr. Motor her iki ynde almasna nce dk devir ile balayacak, bir
sre sonra yksek devire geecektir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn,
kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
seiniz.
iziniz.

PLC Programlama Teknikleri modl
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
Oto trafosunun devreye balanmasna
dikkat ediniz.
deerleri PLC nin karlayaca k
PLC yi Run konumuna alarak
sistemi altrnz.
unutmaynz.
20
2 3 Dahlender Motor 1 -
3 Kontaktr 5 A.A
Sistemin ak emas
ekil 1.14: Ak emas
21
22
23
Ladder: STL
NETWORK 1
LD I0.0
AN Q0.2
AN Q0.3
AN Q0.1
S Q0.0, 1
NETWORK 2
LD Q0.0
TON T37, +50
24
Ladder STL
NETWORK 3
LD T37
LPS
AN Q0.0
S Q0.1, 1
LRD
R Q0.0, 1
LPP
S Q0.2, 1
NETWORK 4
LD I0.1
R Q0.1, 1
R Q0.2, 1
NETWORK 5
LD I0.2
AN Q0.0
AN Q0.1
AN Q0.4
S Q0.3, 1
NETWORK 6
LD Q0.3
TON T38, +50
25
Ladder STL
NETWORK 7
LD T38
LPS
AN Q0.3
S Q0.4, 1
LRD
R Q0.3, 1
LPP
S Q0.2, 1
NETWORK 8
LD I0.1
R Q0.4, 1
R Q0.2, 1
PLC Giri ve klar
I 0.0 leri Butonu
I 0.1 Stop Butonu
I 0.2 Geri Butonu
Q 0.0 leri DD
Q 0.1 leri YD
Q 0.2 Kpr Kont.
Q 0.3 Geri DD
Q 0.4 Geri YD
Tablo 1.9: PLC giri ve k
elemanlar
26
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi
kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1. Asenkron motorun alma ekline gre ihtiya duyulan giri k
saysn tespit edebiliyor musunuz?
2. Sayc, zamanlayc saysn tespit edebiliyor musunuz?
3. alma eklinin gerektirdii veri ileme hzn tespit edebiliyor
musunuz?
4. Sistemin gerektirdii PLC ve dier donanmlar seebiliyor
musunuz?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz, renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz
27
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Proje tasarmlarnda, PLCnin giri ya da k saysnn yetersiz kald
durumlarda geniletme modl kullanlarak giri k saylar arttrlabilir.
2. ( ) Dijital giri ve k genileme hem giri hem de k saysnn artrlma ilemi tek
bir modllede mmkn deildir.
3. ( ) Dijital giri ve k Genileme modllerinin, giri ve k adres
numaralandrlmas rastgele yaplabilir.
4. ( ) Bir PLCnin ya da genileme modlnn klarna direkt olarak bir alc
balanamaz.
5. ( ) Genileme modllerinin, dijital ve analog olarak eitleri mevcuttur.
6. ( ) Genileme modlleri PLCye bir konnektr yardm ile balanr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
28
RENME FAALYET2
Farkl iletme ortamlarnda, alternatif akm ya da doru akmla alan motorlu
sistemlerini PLC ile programlayp kontrol edebileceksiniz.
Alternatif akm motorlarndaki dinamik frenlemenin nasl yapld ve nerelerde
kullanldn aratrnz. Doru akm motorlarnn devir ynnn
deitirilmesinin artlarn aratrnz. Ayrca bir fazl motorlarn, zellikle
niversal motorlarn kumanda ekillerini ve gnlk hayatmzda kullanm
alanlarn aratrnz.
2. MOTORLU SSTEMLERN PLC LE
KONTROL
2.1. Uygulamalar
Bu uygulama faaliyetleri, alternatif akm ve doru akmda alan eitli motorlarn
yer ald ve iinde birka farkl ilemin gerekletirildii problemlerin PLC ile kontrol
edilmesini kapsamaktadr. Toplam 4 (drt) uygulama iinden olumaktadr.
2.1.1. Bir Asenkron Motorun leri Geri, Yldz / gen, Dinamik Frenlemeli
Olarak altrlmas
3~ bir asenkron motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Her iki ynde de motora
yldz/gen olarak yol verilecektir. Motor stop butonuna basldnda dinamik frenleme
kullanlarak frenlenecektir. Belirlenen sre sonunda frenleme otomatik olarak son bulacaktr.
AMA
ARATIRMA
RENME FAALYET2
29
UYGULAMA FAALYET
stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini
seiniz.
iziniz.
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
Yldz/gen yol verilen motor kalk
annda yksek akm ekebileceinden
ekecei akm deerleri PLC klarn
rle kart ya da solid state rleler ile
srnz.
Dinamik frenlemede motor k ularnn
yldz balanmas gerektiini unutmaynz.
Aksi hlde motor sarglar yanacaktr.
Ayrca yldz kontaktr ile yaplacak
balantda yksek akm
ekilebileceinden, frenleme ile farkl bir
yldz balant kontaktr kullanlmas
daha emniyetli olacaktr.
altrnz.
unutmaynz.
UYGULAMA FAALYET
30
2 3 Asenkron Motor 1 / yol verilebilir gte
3 Kontaktr 5 A.A
6 DC g kayna 1 DC, 0-220 V, 5A ayarl
Sistemin ak emas
ekil 2.1: Ak emas
31
32
ekil 2.3: G devresi
33
Ladder STL
NETWORK 1
LD I0.0
AN M0.1
LD I0.1
NOT
A M0.0
OLD
= M0.0
NETWORK 2
LD I0.2
AN M0.0
LD I0.1
NOT
A M0.1
OLD
= M0.1
NETWORK 3
LD M0.0
AN Q0.4
= Q0.3
NETWORK 4
LD M0.1
AN Q0.3
= Q0.4
NETWORK 5
LD M0.0
O M0.1
AN Q0.1
AN T37
= Q0.0
34
Ladder STL
NETWORK 6
LD Q0.0
TON T37, +50
NETWORK 7
LD M0.0
O M0.1
AN Q0.0
A T37
= Q0.1
NETWORK 8
LD I0.1
S Q0.2, 1
NETWORK 9
LD Q0.2
TON T38, +30
NETWORK 10
LD T38
R Q0.2, 1
35
2.1.2. DC Motorun Devir Yn Deiimli altrlmas
Bir DC nt motor ileri ve geri ynde altrlacaktr. Her iki ynde de motora yol
verme direnci ile yol verilecek, motor yol aldktan sonra yol verme direnci devre d
braklacaktr. Motorun nt sargs srekli devrede kalacaktr. stenilen koullar salayan
sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC
zerinde simule ediniz.
PLC Giri ve klar
I 0.0 leri Butonu
I 0.1 Stop(DF) Butonu
I 0.2 Geri Butonu
Q 0.0 Yldz Kont.
Q 0.1 gen Kont.
Q 0.2 Din.Fren Kont.
Q 0.3 leri Kont.
Q 0.4 Geri Kont.
elemanlar
36
seiniz.
iziniz.

Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
DC motorun devir ynnn
deitirilmesinde ana sarg veya sadece
nt sargdan geen akmn ynnn
deitirilmesi gerektiini gz nne alnz.
altrnz.
unutmaynz.
2 DC Motor 1 nt sargl
3 Kontaktr 3 D.A
37
Sistemin ak emas
ekil 2.6: Ak emas
38
ekil 2.7: Kumanda ve g devresi
39
Ladder STL
NETWORK 1
LD I0.0
LD I0.1
NOT
A M0.0
OLD
= M0.0
NETWORK 2
LD I0.2
LD I0.1
NOT
A M0.1
OLD
= M0.1
NETWORK 3
LD M0.0
AN Q0.1
= Q0.0
NETWORK 4
LD M0.1
AN Q0.0
= Q0.1
40
Ladder STL
NETWORK 5
LD Q0.0
O Q0.1
TON T37, +50
NETWORK 6
LD T37
LD I0.1
NOT
A Q0.2
OLD
= Q0.2
41
2.1.3. Drt Adet Asenkron Motorun alma stei Belirtilerek altrlmas
Sistemde B1 butonu M1 motorunun, B2 butonu M2 motorunun, B3 butonu M3
motorunun, B4 butonu M4 motorunun alma isteini belirtecektir. almas istenilen
motorun butonuna baslacak, istek sinyal lambas ile belirtilecek, B5 butonuna basldnda
yalnz almas istenen motorlar alacaktr. B6 butonuna basldnda tm alan motorlar
duracaktr. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g devresini
seiniz.
iziniz.

PLC Giri ve klar
I 0.0 leri Butonu
I 0.1 Stop(DF)
Butonu
I 0.2 Geri Butonu
Q 0.0 leri Kont
Q 0.1 Geri Kont
Q 0.2 A Kont.
elemanlar
42
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
PLC yi Run konumuna alarak sistemi

altrnz.
unutmaynz.
43
2 DC Motor 1 nt sargl
3 Kontaktr 3 D.A
Sistemin ak emas
ekil 2.10: Ak emas
44
45
Aklama: Bu problemin PLC program yaplrken drt motorunda alma sisteminin
ayn olmasna ramen birbirinden bamsz olarak altklar ve almann istek artna
bal olduu unutulmamaldr. Dolaysyla drt motorun da programlama kolayl
asndan, programn main ksmnda alma istei, subroutine ksmlarnda ise
motorlara yol verilmesi yer almaldr.
46
Ladder STL
MAIN
ekil 2.13.1: Ladder diyagram main
NETWORK 1
LD I0.1
AN M5.0
S M0.1, 1
NETWORK 2
LD SM0.0
CALL SBR_0
NETWORK 3
LD I0.2
AN M5.0
S M0.2, 1
NETWORK 4
LD SM0.0
CALL SBR_1
NETWORK 5
LD I0.3
AN M5.0
S M0.3, 1
NETWORK 6
LD SM0.0
CALL SBR_2
47
ekil 2.13.2: Ladder diyagram main
Ladder STL
Subroutine_0
ekil 2.14: Ladder diyagram subroutine 0
NETWORK 7
LD I0.4
AN M5.0
S M0.4, 1
NETWORK 8
LD SM0.0
CALL SBR_3
NETWORK 1
LD M0.1
= Q0.0
NETWORK 2
LD I0.5
S M5.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.0
A I0.5
S Q0.4, 1
NETWORK 4
LD I0.0
R Q0.4, 1
R M0.1, 1
R M5.0, 1
48
Ladder STL
Subroutine_1
NETWORK 1
LD M0.2
= Q0.1
NETWORK 2
LD I0.5
S M5.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.1
A I0.5
S Q0.5, 1
NETWORK 4
LD I0.0
R Q0.5, 1
R M0.2, 1
R M5.0, 1
49
Ladder STL
Subroutine_2
NETWORK 1
LD M0.3
= Q0.2
NETWORK 2
LD I0.5
S M5.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.2
A I0.5
S Q1.0, 1
NETWORK 4
LD I0.0
R Q1.0, 1
R M0.3, 1
R M5.0, 1
50
Ladder STL
Subroutine_3
NETWORK 1
LD M0.4
= Q0.3
NETWORK 2
LD I0.5
S M5.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.3
A I0.5
S Q1.1, 1
NETWORK 4
LD I0.0
R Q1.1, 1
R M0.4, 1
R M5.0, 1
51
PLC Giri ve klar
I 0.0 B6
I 0.1 B1
I 0.2 B2
I 0.3 B3
I 0.4 B4
I 0.5 B5
Q 0.0 M1 Kont
Q 0.1 M2 Kont
Q 0.2 M3 Kont.
Q 0.3 M4 Kont.
Q 0.4 S1 Lambas
Q 0.5 S2 Lambas
Q 1.0 S3 Lambas
Q 1.1 S4 Lambas
elemanlar
52
Drt Adet 1~niversal Motoru Sras ile Periyodik Olarak altrnz.
Drt adet bir fazl niversal motor sras ile 1 dk alacak, sresi dolan motor durup
kendinden sonraki motor alacaktr. Son motor alp durduktan sonra drt motor ayn
anda 1 dk. alp duracak ve sistem tekrar baa dnecek, stop anna kadar sistem bu ekilde
almasn srdrecektir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve
g devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
UYGULAMA FAALYET
seiniz.
iziniz.
Devreyi izerken bir fazl oldunu gz
nne alnz.
Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
altrnz.
unutmaynz.
UYGULAMA FAALYET
53
2 niversal Motor 4 Bir fazl
3 Kontaktr 4 A.A
Sistemin ak emas
ekil 2.19: Ak diyagram
54
55
Ladder STL
NETWORK 1
LD I0.0
LD I0.1
NOT
A M0.0
OLD
= M0.0
56
NETWORK 2
LD M0.0
AN Q0.1
AN Q0.2
AN Q0.3
S Q0.0, 1
NETWORK 3
LD Q0.0
AN T41
TON T37, +600
NETWORK 4
LD T37
S Q0.1, 1
NETWORK 5
LD T37
R Q0.0, 1
NETWORK 6
LD Q0.1
AN T41
TON T38, +600
NETWORK 7
LD T38
S Q0.2, 1
57
NETWORK 8
LD T38
R Q0.1, 1
NETWORK 9
LD Q0.2
AN T41
TON T39, +600
NETWORK 10
LD T39
S Q0.3, 1
NETWORK 11
LD T39
R Q0.2, 1
NETWORK 12
LD Q0.3
AN T41
TON T40, +600
NETWORK 13
LD T40
R Q0.3, 1
58
NETWORK 14
LD T40
TOF T41, +600
NETWORK 15
LD T41
= Q0.0
= Q0.1
= Q0.2
= Q0.3
59
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi
kontrol ediniz.
1. Kontrol probleminin tanmlanmas, ifade edilmesiyle kda
dkebiliyor musunuz?
2. Sorunun zm iin gerekli program veya fonksiyonlar
belirleyebiliyor musunuz?
3. Programn zaman diyagram veya dalga ekilleriyle alrlnn
kontroln yapabiliyor musunuz?
4. Programn ladder diyagrama aktarabiliyor musunuz?
5. Program yazabiliyor musunuz?
DEERLENDRME
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
PLC Giri ve klar
I 0.0 Start butonu
I 0.1 Stop butonu
Q 0.0 M1 Kont
Q 0.1 M2 Kont
Q 0.2 M3 Kont.
Q 0.3 M4 Kont.
Tablo 2.8 : PLC Giri ve k
Elemanlar
60
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
1. S7-222 CPUya maksimum ________ adet genileme modl taklabilir.
2. S7-222 CPU ________ adet input ve _______ adet output a sahiptir.
3. S7-200 CPU larda 4. kn adresi________dr.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
4. S7-200 serisi PLClerde, PC-PLC aras balant hangi arayz kablosu ile yaplr?
A) PC/PPI B) Paralel C) Seri D) MPI
5. EM-223 serisi genileme modllerinde en fazla ka adet input ve output bulunur?
A) 8 input ve 10 output B) 8 input ve 6 output
C) 14 input ve 10 output D) 16 input ve 16 output
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
LME VE DEERLENDRME
61
RENME FAALYET3
Bu faaliyette yaplan uygulamalar sonrasnda motorlarn arlkl olarak kullanld
sistemleri tasarlayp PLC ile programn yapabilecek ve sistemleri kurabileceksiniz.
Snr anahtarlar, arlk alglayclar, eitli sensr ve sv seyiye alglayclar
hakknda bilgi toplaynz.
3. PLC PROGRAMINI YAPMAK
3.1. Uygulamalar
Bu uygulama faaliyetleri, ok sayda giri ve ka sahip motorlu sistemlerin
uygulamasna ait tasarmlarn PLC ile kotrol edilmesini kapsamaktadr. Toplam 2 (iki)
sistem uygulamasndan olumaktadr.
3.1.1. lave Giri k Modl Kullanlarak Yaplan Motorlu Sistem alma
Uygulamas
Bir atk su toplama haznesi iki pompa ile boaltlmaktadr. Sistemin alma ekli
aada verilmitir. stenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve g
devresini iziniz. PLC programn yaparak PLC zerinde simule ediniz.
Pompa 1
Balatma
Pompa manuel olarak S2 yayl butonuna baslarak ya da srekli alma
hlinde suyun B1 su seviye alglaycsnn bulundunu dzeye ulamas
ile otomatik olarak almaya balar.
Durdurma
Eer, su seviyesi B0 alglaycsnn bulunduu seviyenin altna inerse
pompa otomatik olarak durur. Pompa ayn zamanda herhangi bir anda S1
butonuna baslarak ya da motorun ar akm ekmesi hlinde ar akm
rlesi kontaklarnn almas ile durdurulabilir.
RENME FAALYET3
AMA
ARATIRMA
62
Pompa 2
Balatma
Pompa manuel olarak S4 yayl butonuna baslarak ya da srekli alma
hlinde suyun B4 su seviye alglaycsnn bulunduu dzeye ulamas
hlinde otomatik olarak almaya balar.
Durdurma
Su seviyesi B3 su seviye alglaycsnn bulunduu seviyenin altna
dtnde pompa otomatik olarak durur. Pompa ayn zamanda herhangi
bir anda S3 butonuna baslarak ya da motorun ar akm ekmesi hlinde
ar akm rlesinin normalde kapal olan kontaklarnn almas ile
durdurulabilir.
H0-H3 lambalar pompalarn alma durumlarn gsterir. Her iki pompa
da S0 durdurma butonuna baslarak durdurulabilir. Su seviyesi B2 ye
ulamsa ya da pompalardan biri ar akmdan dolay devre d
kalmsa H4 alarm almaldr.
ekil 3.1: Atk su sisteminin fiziki durumu
63
Sistem yukarda grld gibi bir fiziki yapya sahiptir. Atk su deposu farkl
seviyelerde alglayclar ile kontrol edilmektedir. Sv seviye alglayclarndan alnan
sinyallere gre Pompa1 ve Pompa 2 devreye girerek atk suyu tahliye etmektedir.
seiniz.
iziniz.

Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
altrnz.
unutmaynz.
64
2 Asenkron Motor 2 fazl
3 Kontaktr 2 A.A
8 Sinyal Lambas 4 -
9 Alarm 1 -
10 Sv Seviye Alglayc 5 -
11 Ar Akm Rlesi 2 -
65
Sistemin ak emas
66
67
ekil 3.4: G devresi
68
Ladder STL
NETWORK 1
LD I0.0
LD I0.2
O Q0.0
O I1.0
ALD
A I0.7
A I0.1
A I0.5
= Q0.0
69
NETWORK 2
LD I0.0
LD I0.2
O Q0.1
O I1.3
ALD
A I1.2
A I0.3
A I0.6
= Q0.1
NETWORK 3
LDN I0.5
ON I0.6
O I1.1
= Q1.1
NETWORK 4
LDN Q0.0
= Q0.2
NETWORK 5
LD Q0.0
= Q0.3
NETWORK 6
LDN Q0.1
= Q0.4
NETWORK 7
LD Q0.1
= Q0.5
70
PLC cihazna giri ve k elemanlarnn balants
PLC Giri ve klar
I 0.0 S0 Q 0.0 K1
I 0.1 S1 Q 0.1 K2
I 0.2 S2 Q 0.2 H0
I 0.3 S3 Q 0.3 H1
I 0.4 S4 Q 0.4 H2
I 0.5 F1 Q 0.5 H3
I 0.6 F2 Q 1.1 H4
I 0.7 B0
I 1.0 B1
I 1.1 B2
I 1.2 B3
I 1.3 B4
71
3.1.2. Motorlar ile altrlan Sistemin Tasarm ve Uygulamas
leri-geri, yukar-aa ve saa-sola olarak eksen zerinde, adet asenkron motor
ile bir Vin hareket ettirilecektir. Hareketler ayr ayr butonlar tarafndan basl tutulduu
srece kontrol edilecektir. Ayrca bir arlk sensr ile vincin kapasitesinden yk tamas
nlenecektir. Vincin hareket alan snr anahtarlar ile salanacaktr. motordan herhangi
birisi ar akm rlesi attnda sistem almayacaktr.
72
UYGULAMA FAALYET
Uygulama faaliyeti istenilen koullar salayan sistemin ak diyagramn, kumanda ve
g devresini iziniz. Plc programn yaparak plc zerinde simule ediniz.
seiniz.
iziniz.

Hazrladnz programn
simlasyonunu yapnz.
unutmaynz.
balaynz.
balaynz.
altrnz.
unutmaynz.
2 Asenkron Motor 3 fazl
3 Kontaktr 3 A.A
8 Arlk Alglayc 1 -
9 Ar Akm Rlesi 3 -
10 Snr Anahtar 4 -
UYGULAMA FAALYET
73
Sistemin ak emas
74
75
ekil 3.9: G devresi
76
istemin PLC program Ladder ve STL yntemiyle aadaki gibi yaplr.
Ladder
ekil 3.10: Ladder diyagram
STL
NETWORK 1
LDN I0.0
AN I0.7
AN I1.0
AN I1.1
LPS
A I0.1
AN I1.3
AN Q0.1
= Q0.0
LRD
A I0.2
AN I1.2
AN Q0.0
= Q0.1
LRD
A I0.3
AN I1.4
AN Q0.3
= Q0.2
LRD
A I0.3
AN I1.4
AN Q0.3
= Q0.2
LRD
A I0.4
AN I1.5
AN Q0.2
= Q0.3
LRD
A I0.5
AN I1.6
AN Q0.5
= Q0.4
LPP
A I0.6
AN I1.6
AN Q0.4
= Q0.5
77
78
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet,
kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrol
ediniz.
1. Kontrol problemini tanmlayarak kda dkebiliyor musunuz?
2. Sorunun zm iin gerekli program veya fonksiyonlar
belirleyebiliyor musunuz?
3. Programn zaman diyagram veya dalga ekilleriyle alrlnn
kontroln yapabiliyor musunuz?
4. Programn ladder diyagramn aktarabiliyor musunuz?
5. Program yazabiliyor musunuz?
DEERLENDRME
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
PLC Giri ve klar
I 0.0 STOP Q 0.0 M1 YUKARI
I 0.1 M3 SAA Q 0.1 M1 AAI
I 0.2 M3 SOLA Q 0.2 M2 GER
I 0.3 M2 GER Q 0.3 M2 LER
I 0.4 M2 LER Q 0.4 M3 SAA
I 0.5 M1 YUKARI Q 0.5 M3 SOLA
I 0.6 M1 AAI
I 0.7 AA1
I 1.0 AA2
I 1.1 AA3
I 1.2 LS1
I 1.3 LS2
I 1.4 LS3
I 1.5 LS4
I 1.6 B1 (Arlk sns)
79
LME VE DEERLENDRME
1. ( ) PLCde bir sistemin programn yaparken, sistemi yapsal olarak ksmlara ayrp
programlamalyz.
2. ( ) Dijital giri ve k genileme modllerini her PLC iin istediimiz kadar
kullanabiliriz.
3. ( ) Kurduumuz sistemde sensrler var ise cpu nun izin verdii akm deerlerine
kadar direkt cpu zerinden enerji beslemesi yaplabilir.
4. ( ) Sensrler dardan bir gerilim kayna ile beslenemez.
5. ( ) Cpu ve genileme modllerinin klarnda yksek akm eken elemanlar, rle
kart veya solid state rle ile balanmaldr.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
LME VE DEERLENDRME
80
MODL DEERLENDRME
1. ( ) Proje tasarmlarnda, PLCnin giri ya da k saysnn yetersiz kald
durumlarda geniletme modl kullanlarak giri k saylar arttrlabilir.
2. ( ) Dijital giri ve k genileme hem giri hem de k saysnn artrlma ilemi tek
bir modllede mmkn deildir.
3. ( ) Dijital giri ve k genileme modllerinin, giri ve k adres
numaralandrlmas rastgele yaplabilir.
4. ( ) Bir PLCnin ya da genileme modlnn klarna direkt olarak bir alc
balanamaz.
5. ( ) Genileme modllerinin, dijital ve analog olarak eitleri mevcuttur.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.
6. S7-222 CPUya maksimum ________ adet genileme modl taklabilir.
7. S7-222 CPU ________ adet input ve _______ adet output a sahiptir.
8. S7-200 CPU larda 4. kn adresi________dr.
9. S7-200 serisi PLClerde, PC-PLC aras balant hangi arayz kablosu ile yaplr?
A) PC/PPI B) Paralel C) Seri D) MPI
Aadaki soruyu dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
10. EM-223 serisi genilememodllerinde en fazla ka adet input ve output bulunur?
A) 8 input ve 10 output B) 8 input ve 6 output
C) 14 input ve 10 output D) 16 input ve 16 output
11. ( ) PLCde bir sistemin programn yaparken, sistemi yapsal olarak ksmlara ayrp
programlamalyz.
MODL DEERLENDRME
81
12. ( ) Dijital giri ve k genileme modllerini her PLC iin istediimiz kadar
kullanabiliriz.
13. ( ) Kurduumuz sistemde sensrler var ise cpu nun izin verdii akm deerlerine
kadar direkt cpu zerinden enerji beslemesi yaplabilir.
14. ( ) Sensrler dardan bir gerilim kayna ile beslenemezler.
15. ( ) Cpu ve genileme modllerinin klarnda yksek akm eken elemanlar, rle
kart veya solid state rle ile balanmaldr.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
82
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 Doru
2 Yanl
3 Yanl
4 Yanl
5 Doru
6 Doru
RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI
1 2
2 8 , 6
3 Q 0.3
4 A
5 D
RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI
1 Doru
2 Yanl
3 Doru
4 Yanl
5 Doru
CEVAP ANAHTARLARI
83
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI
1 Doru
2 Yanl
3 Yanl
4 Yanl
5 Doru
6 2
7 8 , 6
8 Q 0.3
9 A
10 D
11 Doru
12 Yanl
13 Doru
14 Yanl
15 Doru
84
KAYNAKA
ETN Recep, S7-200 PLC lerle Otomasyon, Ankara, 2004.
KURTULAN Salman, PLC ile Endstriyel Otomasyon. Birsen Yaynevi,
stanbul, 1999.
ZURUL Volkan, Programlanabilir Lojik Kontroller (PLC) ve
Uygulamalar, Lisans Bitirme Projesi, Dzce, 1998.
TATAN Mehmet, Semens S7-200 CPU 214 Programlanabilir Lojik
Denetleyicisi le Deneysel Bir Endstriyel Sistemin Kontrol, Yksek Lisans
Bitirme Projesi, Nide, 2002.
KAYNAKA

PLC İle Motor Kontrolu PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PLC İle Motor Kontrolu PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

PLC yi Run konumuna alarak sistemi

You might also like