OSNOVI RAUNARSKE

TEHNIKE 1
3 + 1
7 ECTS

mr Dragana Prokin
Program nastave
MODEL SAVREMENOG
RAUNARSKOG SISTEMA
MATEMATIKE OSNOVE RAUNARA
ELEKTRONSKE OSNOVE RAUNARA
ARHITEKTURA RAUNARA
VRSTE NAREDBI
DIJAGRAM TOKA PROGRAMA
(ALGORITMI)
Raunarski sistem
Raunarski sitem = raunarski (pridev,
znai da se radi o raunarima) + sistem
(skup komponenata povezanih
meuzavisnostima)
Raunarski sistem je skup svih sredstava
koja koristimo u procesu reavanja nekog
zadatka ili grupe zadataka
Raunarski sistem
Raunar je elektronski ureaj koji izvrava
instrukcije zadate programom
Raunarski sistem
U zavisnosti od veliine raunara moemo
da izvrimo podelu na:

Tape Drives CPU
Terminals
Disk Drives
CPU
Disk Drives
cartridge
drives
Front End
Processor
Tape
Drives
open reel
drives
Terminals
mini
mainframe
mikro
Hardware (hardver)
sve fizike komponente
elektronski delovi
raunarskog sistema
Software (softver)
programske instrukcije
koje kontroliu rad
raunara
RAUNARSKI SISTEM
Osnovni element obrade u raunarskim
sistemima su podaci

Kratak istorijat razvoja
raunarske tehnike
Tehnoloke ere operacija/sekundi
mehanika (do 1930.) 1
elektromehanika (do 1944.) 10
elektronske cevi (od 1946. do 1954.) 10
3

tranzistorska (od 1955. do 1964.) 10
6

integrisani poluprovodnici (od 1965.) 10
8

Abakus
ne zna se tano vreme nastanka
jedan od najstarijih ureaja za
sabiranje
Paskalova maina za sabiranje i
oduzimanje (oko 1643)
Automatski prenos izmeu dekada
Prikaz brojeva u komplementu
Babidova maina za
izraunavanje opte namene (1834)
Automatske operacije
sa vie koraka
Automatska kontrola
niza operacija (program)




Herman Holerit
( kraj 19. -poetak 20.veka)
Osnovao kompaniju za proizvodnju
komercijalnih mehanikih raunskih maina
IBM (1924.)
Vakuumske cevi
Prekretnica
u razvoju ureaja
za raunanje
oko 1940. nastaju prvi
raunari opte namene
(1. generacija raunara)
1943. - ENIGMA
raunar za deifrovanje
ENIAC (razvijan od
1943. do 1946.)
Prvi raunar opte
namene
18000 vakuumskih
cevi, preko 30t,
potronja 200kW
Programi i podaci
u istoj memoriji
(John von
Neumann)
Tranzistori (1948.)
Razvijeni u Bell-ovim
laboratorijama
Nali su iroku primenu
u raunarskoj tehnici
(2. generacija raunara)
Vei stepen integracije,
manje dimenzije
raunara, manja
potronja, nia cena
Razvoj velikih raunarskih sistema
Oko 1955. IBM i UNIVAC razvijaju
raunare sa paralelnom obradom
(multiprocesiranje i multiprogramiranje)
Integrisana kola
SSI (od 1964.) logiko kolo u jednom ipu
MSI (od 1968.) registar u jednom ipu,
LSI (od 1971.)memorije, UART, CPU, ...
VLSI (od 1980.) mikroprocesori,
Razvoj raunara 3. i 4. generacije
Razvoj mikroprocesora omoguio je
razvoj mini i mikroraunara
Od 70.- tih godina na tritu su depni
raunari
Od 80.- tih poinje proizvodnja
personalnih raunara (1981. IBM-PC)
Od 90. godina primenjuju se PDA
1982. godine asopis Time
je izabrao personalni raunar za
linost godine

Generacije savremenih raunarskih
sistema
Prva generacija (1940 - 1956)
- elektronske cevi
Druga generacija (1956 - 1963)
- tranzistori
Trea generacija (1964 - 1971)
- integrisana kola
evrta generacija (od 1971 - do danas)
- mikroprocesori
Peta generacija (danas i u bliskoj budunosti)
- vetaka inteligencija
Prednosti raunara
BRZINA
POUZDANOST
MOGUNOST UVANJA VELIKE
KOLIINE PODATAKA
ZADATAK RAUNARA JE DA:
1. Prihvati podatke (INPUT)
2. Obradi podatke (PROCESSING)
3. Generie izlazne rezultate (OUTPUT)
4. Sauva izlazne rezultate (STORAGE)
Opti model raunarskog sistema
HARDWARE (TEHNIKI DEO, SKUP RAZLIITIH UREAJA)
2. CENTRALNA
JEDINICA
1. ULAZNI
UREAJI
3. IZLAZNI
UREAJI
DATA
(PODACI)
SOFTWARE
(PROGRAMI)
CENTRALNI PROCESOR CPU
OPERATIVNA MEMORIJA
TASTATURA
MI
SKENER ...
DISPLEJI
TAMPAI
ZVUNICI...
SEKUNDARNE
MEMORIJE
USLUNI
PROGRAMI
OPERATIVNI
SISTEM
APLIKATIVNI SISTEMSKI
PRIKUPLJANJE I UNOENJE
PODATAKA
ORGANIZACIJA PODATAKA
OBRADA PODATAKA
PRIKAZIVANJE REZULTATA
OBRADE
PROCEDURE (POSTUPCI I
PRAVILA)
PEOPLE (LJUDI)
Hardverske komponente
tipinog raunara
Izmeu pojedinih hardverskih celina
raunarskog sistema podaci se
prenose preko magistrale
CPU PERIFERIJE
UNUTRANJA
MEMORIJA
MAGISTRALA
MAGISTRALA
Centralna procesorska jedinica
Centralna procesorska jedinica, mikroprocesor,
(CPU) je najvanija komponenta hardvera
Koriste se VLSI i ULSI tehnologije za izradu
mikroprocesora.
Brzina mikroprocesor meri se MIPS-ovima
Razlikujemo: 4-bitne, 8-bitne, 16-bitne, 32-bitne procesore
CPU PERIFERIJE
UNUTRANJA
(OSNOVNA)
MEMORIJA
MAGISTRALA
MAGISTRALA
Mikroprocesor
i8080
Centralna procesorska jedinica
Centralna procesorska jedinica, (CPU)
obuhvata:

Aritmetiko - logiku jedinicu
(ALU) koja obavlja aritmetike i
logike operacije



Controlnu jedinica (CU) koja
koordinira radom delova raunarskog
sistema
Memorija

Unutranja (osnovna) memorija
Koriste se i nazivi: operativna memorija,
glavna memorija, centralna memorija,
Razlikujemo RAM (Random Access Memory) i
ROM (Read Only Memory)
uva bite grupisane u rei (word) razliite
duine (8, 16, 32, 64 bita...)
Svaka re se uva na memorijskoj lokaciji sa
jedinstvenom adresom
CPU PERIFERIJE
UNUTRANJA
(OSNOVNA)
MEMORIJA
MAGISTRALA
MAGISTRALA
Memorija

Unutranja (osnovna) memorija je veoma
brza, ali je sporija od mikroprocesora
Ke-memorija je bra i slui kao posrednik
izmeu mikroprocesora i unutranje memorije
Moe se nalaziti unutar samog mikroprocesora
ili izvan njega
MPS
Unutranja
mem.
Ke
MPS
Unutranja
mem.
Ke
Memorija

Kod savremenih raunarskih sistema esto
je jedan deo ke memorije (prvi nivo, L1) u
okviru mikroprocesora (MPS) i on je
povezan sa keom koji je izvan MPS (drugi
nivo L2)
MPS
Unutranja
mem. Ke
L1
Ke
L2
Memorija

Vana karakteristika memorije je kapacitet
Memorija se sastoji od niza registara


Jedna lokacija se sastoji iz niza elija. elija je
fiziki objekat koji moe da registruje jedan bit

0 1 2 n-1 n
{0,1} - bit elija
a
1
a
2
a
3
a
4
a
5
a
6
a
7
a
8
- bajt

a
i
- binarna cifra

Registar duine 8 bita
8 bita = 1 bajt
Memorija

U registru duine 16 bita uva se jedna re

U registru duine 32 bita uva se dvostruka re

Najmanja adresibilna lokacija u memoriji je jedan
bajt, pa se kapacitet memorije najee izraava u
bajtima.


1Kb = 1024 bajta
1Mb = 1024Kb
1Gb = 1024Mb
1Tb = 1024Gb
Periferije
CPU PERIFERIJE
UNUTRANJA
(OSNOVNA)
MEMORIJA
MAGISTRALA
MAGISTRALA
Ulazno/izlazni ureaji (I/O) mogu da se podele
1. prema ulozi na:
spoljanje memorije (hard-disk, diskete, trake, CD-
ovi, )
ostale ureaje (monitor, tastatura, mi, tampa,)
2. prema nainu funkcionisanja na:
ulazne (tastatura, mi, skener,)
izlazne (monitor, tampa, ploter,)
ulazno-izlazne (hard-disk, disketa, modem, )
Periferije
CPU PERIFERIJE
UNUTRANJA
(OSNOVNA)
MEMORIJA
MAGISTRALA
MAGISTRALA
Sekundarne (masovne) memorije
uvaju podatke u toku dugog vremenskog
intervala kao fajlove (hard disk, floppy disk,
CD-ROM...)
Komunikacija sa ostatkom sveta
Modemi, ethernet kartica
APLIKACIONI NIVO
VII PROGRAMSKI JEZICI
SIMBOLIKI MAINSKI
JEZIK
MAINSKI JEZIK
MIKRO PROGRAMI
DIGITALNE MREE
B
R
O
J
E
V
I
S
T
R
U
K
T
U
R
A
P
O
D
A
T
A
K
A
S
T
A
N
D
A
R
D
N
I
U
R
E

A
J
I
O
P
E
R
A
T
I
V
N
I
S
I
S
T
E
M
U
S
L
U

N
I
P
R
O
G
R
A
M
I
Hijerarhijski model raunarskog
sistema