Uvod

Osnovne funkcije vazduha na Zemlji su bioloka (primarna) i

proizvodna (sekundarna).
Najvanije komponente vazduha koje su neophodne za ivot na
Zemlji su: kiseonik - za disanje, ugljendioksid za fotosintezu i
azot - za sintezu biljnih bjelanevina.
Proizvodna funkcija vazduha zasnovana je na kiseoniku,koji
omoguava sagorijevanje i proizvodnju energije neophodne za
opstanak savremene civilizacije.
Pomou kiseonika iz vazduha mogu je proces sagorijevanja,
to znai da se kiseonik troi prilikom svih aktivnosti u kojima je
potrebno sagorijevanje. Zahvaljujui prisustvu kiseonika pri
sagorijevanju, omoguena je proizvodnja energije, sekundarne
(toplotne, sagorevanjem fosilnih goriva) i tercijarne (elektrine).
Sastav vazduha
Atmosfera je gasoviti omota smjee gasova oko Zemljine kugle,
koja sve razreenija dopire i do 3.000 km u visinu. Ova smjesa
gasova sastoji se od azota (78%,1), kiseonika (21%), 0,04%
ugljendioksida, argona (0,9%) i promjenljivih koliina vodene
pare. Na ostale gasove otpada 0,04%: neon, helijum,
krypton,ksenon, vodonik. U tragovima nalazimo ozon, metan,
amonijak, azotni dioksid, sumpordioksid i estice aerosola.
Ova mjeavina gasova titi ivi svijet na Zemlji apsorbovanjem
ultravioletnog zraenja I smanjivanjem temperaturnih ekstrema
izmeu dana i noi.Vazduh se sastoji, ima bezbroj primjesa -
komponenti.
On se sastoji od:
1.gasovitih sastojaka,
2.vodene pare,
3.veoma siunih vrstih estica.
Gasoviti sastojci
Gasoviti sastojci - ist vazduh sadri mnogobrojne sastojke, ali u najveim
koliinama, u njegovom sastavu se nalaze:
azot (N2) - bezbojni gas slabo rastvorljiv u vodi. Inertan je i ne igra direktno neku
ulogu u biohemijskim procesima, ve u obliku raznih vanih jedinjenja, pa tako ulazi u
strukturu mnogihorganskih molekula (npr. aminokiseline). Neki mikroorganizmi i biljke
vezuju azot iz vazduha.
kiseonik (O2) - je najvaniji sastojak vazduha. On omoguava ivot viih organizama,
u koje spadai ovek. Stvarao se procesom fotosinteze biljaka na kopnu i fitoplanktona
u moru, koji ga i danas obnavljaju, velike koliine kiseonika vezane su u Zemljinoj kori
u obliku oksida. Igra znaajnu ulogu u biohemijskim porocesima, pa ulazi u sastav
proteina, masti i ugljovodonika
ugljendioksid (CO2) - javlja se kao produkt disanja biljaka, ivotinja i ljudi kao i
sagorevanjem I raspadom organskog materijala. Prilikom apsorpcije i rastvaranja u
vodi reaguje dajui ugljenukiselinu. Koliina ovog gasa u vodama mora i okeana
nadmauje 60 puta njegovu koliinu u vazduhu.
Apsorbuje infracrveno zraenje i bar 50% uestvuje u efektu staklene bate.
ostatak od 0,94% ine razni drugi suvi gasovi; helijum, argon, kripton, ksenon...


Vodena para je stalno prisutna u vazduhu. Za ljudski
organizam je najpovoljnija vlanost od 50% pritemperaturi 18
- 20C. Relativna vlanost predstavlja stepen zasienosti
vazduha vodenom parom, to je odnos izmeu postojee
koliine vodene pare u vazduhu i maksimalne koliine (do
100%) koju bi vazduh,pri odreenim uslovima mogao da
primi.
vrste estice nastaju od raznih ljudskih aktivnosti, kao i
nekih prirodnih pojava, kao to su: erupcije vulkana, umski
poari, zemljotresi, peane oluje i drugo; zatim, ima i neto
sitnijih estica svemirske praine, pa i mikroorganizama.



Aerozagaenje
Danas se ist vazduh praktino ne moe vie nai u prirodi. On
je zagaen brojnim zagaujuim materijama nastalim ljudskim
aktivnostima. Pod zagaenim vazduhom podrazumeva se
prisustvo novih sastojaka do tada nepoznatih u u obiajenom
sastavu, ili onih ve prisutnih, kojima se koliina poveava u
enormnom obimu. To je vazduh koji sadri tetne materije iznad
maksimalno dozvoljene koncentracije.Zagaenost vazduha se
naziva i aerozagaenje
Aerozagaenje je prisustvo hemijskih, fizikih ili biolokih
agenasa u vazduhu koji menjaju prirodne karakteristike
atmosfere, to je prisustvo primesa koje su nastale ljudskom
proizvodnom djelatnou, a dospele su u atmosferu u vidu
gasova, pare, praine, dima, magle, ili pak ako primese dospiju u
vazduh iz prirodnih izvora.