BLGSAYAR NEDR?

Giri birimleri (klavye, fare vb.) vastasyla ilenmemi, ham haldeki bilgiyi (veri)
alp kullancnn tarif ettii ekillerde (aritmetiksel ve/veya mantksal olarak)
ileyen ve elde ettii sonular (bilgi) istenirse saklayan istenirse k birimleri
(ekran, yazc vb.) vastasyla d dnyaya ileten elektronik cihaz BLGSAYAR dr.
VER
GR
VER
LEME
VER
IKII
Bilgisayarlar alrken gerekleen ilemler zet olarak unlardr:
Veri Girii
Aritmetiksel ve Mantsal lemler
Veri ve/veya Bilgi Saklama (Depolama)
Veri ve/veya bilgi k

BLGSAYAR
Bilgisayar Sistemi DONANIM ve YAZILIM ad verilen iki temel unsurdan oluur.
Sistemde kullanlan ve elle tutup gzle grebildiimiz tm fiziki paralarn genel
ad DONANIM dr. Sistemde kullanlan her trl bilgisayar program ise genel
olarak YAZILIM eklinde adlandrlr. DONANIM ve YAZILIM unsurlar da kendi
ilerinde blmlere ayrlr.
DONANIM YAZILIM
Merkezi lem Birimi (MB)
BELLEK BRMLER
Ana Bellek
Yan Bellek Birimleri
Yollar
Giri / k Birimleri
letim Sistemleri
Uygulama Programlar
KULANICI DONANIM LETM SSTEM UYGULAMA PROGRAMLARI
BLGSAYAR SSTEM
DONANIM (HARDWARE)





Merkezi lem Birimi (MB)
Bilgisayarda tm aritmetiksel ve mantksal ilemlerin gerekletirildii bu birim Aritmetik-Mantk
Birim (AMB) ve Kontrol Birimi (KB) ad verilen iki ana birimden oluur. Aritmetik ilemler ve
mantksal sorgulamalar AMBde yaplrken KB de birimlerin e gdm iinde almasn salar ve
yaplacak ilemlerin srasn belirler.

BELLEK BRMLER
Bilgisayarlarda yaz, resim, say, ses gibi her trl veri bellek ya da hafza ad verilen birimlerde
saklanr. Bellek birimleri elektrik sinyalinin geiine gre 1 ya da 0 konumunu alabilen kk
odacklarla doludur. 1 ya da 0 olmak zere iki farkl durum alabilen bu odacklara BINARY DIGIT
(BIT) yani ikili say hcresi ad verilir ve bilgisayar dnyasnda her trl veri 2 tabanl say
sistemine gre saklanr ve ilenir. Elektrik sinyallerinin geiini kontrol ederek 1 ya da 0
durumunun olumasn salayan yap elemanlar gnmz bilgisayarlarnda yar iletken olarak
adlandrlan transistorlardr. (Ayrntl bilgi iin Bkz. BLGSAYARLARIN TARHES)
8 adet BIT bir araya geldiinde 1 BYTE oluturur ve bellek biriminde 1 karakter (harf, iaret,
rakam vb.) 1 BYTE olarak saklanr. 8 BITin alabilecei en yksek deer ikili say sisteminde
(11111111) dir ve onluk sistemde 255e eittir. Buna gre 0 dahil olmak zere en fazla 256 adet
karakter eidi retilmitir ve bellek birimlerinde saklanabilecek en yksek tam say 255 dir.

8 BIT =1 BYTE (B)-------------------------------------
1024 BYTE = 1 KILOBYTE (KB)----------------------
1024 KILOBYTE = 1 MEGABYTE (MB)--------------
1024 MEGABYTE = 1 GIGABYTE (GB)--------------
1024 GIGABYTE = 1 TERABYTE (TB)---------------

3
10
6
10
9
10
12
10

Verinin Bilgisayarda Gsterimi:


Bilgisayar ortamnda veri iki temel tipte tanmlanr; saysal veriler ve saysal olmayan
veriler.

Karakterler 1 Byte uzunluundaki bellek hcrelerinde saklanr. Gndelik hayatmzda
kullandmz karakterlerin bilgisayarda gsterimi iin baz kodlama sistemleri
gelitirilmitir. En yaygn kullanlan karakter kodlama sistemi ASCII (American
Standart Code for Information Interchange) dir. Gnmzde kullanlan ASCII kodlama
sisteminde her karakter 8 Bit ile kodlanmtr ve sistem 256 farkl karakter gsterimi
olanana sahiptir.

Kodlama sistemlerinin bir zellii de karakterlerin kkten bye doru belirli bir
dzende sralanm olmasdr. Saylar gibi harflerin de karlatrlabilmesi iin harfe
karlk gelen ikilik sistemdeki saylar ard ardna dizilmitir. rnein A harfi ikili say
sisteminde 10000001 (65) ile gsterilirken B harfi 10000010 (66) ile kodlanmtr. Yani
A<B ifadesi dorudur. Bu zellik sayesinde karakterlerden ve saylardan oluan veri
eleri kolaylkla sralanabilmekte ve telefon rehberi gibi alfabetik listeler elde
edilebilmektedir.
Ana Bellek
Merkezi lem Biriminin ileyecei verileri depolama birimlerinden alarak MBe
tayan bellek birimine denir. Ana Bellek geici bellektir. Komutlarn ya da programlarn
ilenmesi bitirildiinde veya elektrik akm kesildiinde zerindeki bilgiler silinir.
Gnmz bilgisayarlarnda rasgele eriimli bir bellek tr olan RAM (Random Access
Memory) Ana Bellek grevi yapmaktadr. RAM kapasitesinin bykl bilgisayarn
alma hzn dorudan etkileyen bir unsurdur. Geni kapasiteli ve eriim hz yksek
olan Ana Bellek trleri bilgisayarn daha hzl ve kapsaml almasna olanak
salayacaktr.





Yan Bellek Birimleri
Temel olarak veriyi saklama grevi yapan bellek birimlerine verilen addr. Ana bellein
aksine bu bellek trlerinde veri istenildii kadar saklanabilir. Sabit Disk, Disket, CD,
DVD, Flash Memory gibi rnlerin hepsi birer yan bellek birimi rneidir.


ROM (Read Only Memory)
Sadece Okunabilir Bellek anlamna gelen ROM adndan da anlalaca zere zerine
yeni bilgi yazlmasna izin vermeyen, sadece ierdii bilgilerin okunmasna olanak
salayan bellek trdr.
Bilgisayar sistemi iin hayati nem tayan BIOS (Basic Input Output System) yazlm
ROM zerine kaydedilir. BIOS bilgisayarn alabilmesi iin iletim sisteminin
yklenmesi anlamna gelen BOOT srecini yrtr ve ROM daki dier komutlar
kullanarak bilgisayarn kullanma hazr hale gelmesini salar.
BIOS, al esnasnda bilgisayar donanmn kontrol etmek ve iletim sistemini
yklemek iin uygun yan bellek seebilmek iin gereken bilgileri CMOS
(Complementary Metal Oxide Semiconductor) ad verilen bellekten alr. Bilgisayar
kapalyken CMOS ana kart zerinde bulunan pilden ald enerji ile saklar. Bilgisayarn
kulland tarih saat bilgileri de CMOS zerinde kaytldr.
Yollar (BUS)
Bu yollar sistem zerindeki bileenlerin birbirleriyle etkileimde bulunmasn salar.
Ana kartn zerindeki veri ak ilemcinin denetlemesi altnda BUS ad verilen
elektronik yollar zerinden yaplr. Bus'lar ana kartn sinir sistemidir. Bu sinir sistemi
ana kartn zerindeki tel yollardr. lemciyi tm dier paralara balar. Temelde iki tr
yol vardr. Bunlardan ilki System Bus ad verilen ilemci ve ram arasndaki veri
aktarmn salayan yol, ikincisi ilemci ve evre paralar birletiren I/O Bus yani
Giri/k Yoludur. evre kartlarn iletiimini de salayan I/O Bus ilemciye ulamak
iin System Bus' kullanr. Anakart zerinde yer alan Bridge yani kpr ipsetler I/O
Bus' System Bus'a balar.
Giri / k Birimleri
Sisteme veri giriini ve sistemden veri kn salayan birimlere denir. Klavye, fare,
tarayc, mikrofon gibi birimler giri birimlerine rnekken, ekran, yazc, hoparlr gibi
birimler de k birimlerine rnek tekil eder.
Ayn zamanda sisteme hem veri girii hem de sistemden veri k yapabilen birimler
de vard ki bunlara hem giri hem k birimi denir. rnek olarak da sabit disk, flash
disk, disket gibi yan bellek birimleri verilebilir.

YAZILIM (SOFTWARE)
Bilgisayar sistemlerinde kullanlan tm programlara genel olarak yazlm ad verilir.
Yazlm, bilgisayara ne yapmasn syleyen kurallar manzumesidir.
Genellikle yazlm ve program kavramlar birbirlerinin yerine kullanlsa da temel olarak bir
program belli ilevleri yerine getirmek zere yazlmtr ve komut satrlarndan oluur.
Yazlm ise programlar btnne verilen isimdir.Tm yazlmlar iki ana balk altnda
incelemek mmkndr.

1.UYGULAMA YAZILIMLARI 2. SSTEM YAZILIMLAR

Uygulama Yazlmlar belirli bir veya birden fazla uygulama (bilimsel problemler,
muhasebe ilemleri, ses ve grnt ilemleri, izim programlar, kelime ilemciler, hesap
tablolar vb.) iin yazlm programlar kapsarken, Sistem Yazlmlar ise bilgisayar
donanmlarnn doru bir ekilde almasn ve bilgisayarlarn temel ilevlerini yerine
getirmesini salayan yazlmlardr.Sistem yazlmlar tek bir para deil birden fazla
programdan oluan yaplara sahiptir. Sistem yazlmlarnn kapsamnda iletim sistemleri,
aygt srcleri, hizmet programlar, a protokolleri, derleyiciler gibi birok farkl yazlm
paketi yer alabilir.
LETM SSTEMLER
Bilgisayar donanmnn belirli bir koordinasyon ierisinde almasn salayan, kullanc
ile donanm arasnda adeta bir kpr vazifesi grerek iletiim kuran, uygulama
programlarnn almas iin gerekli zemini hazrlayan en nemli sistem yazlmdr. Bir
bilgisayar sisteminin en az bir iletim sistemi olmadan almas mmkn deildir.
Birden fazla program paketinden oluur ve ou zaman ierisinde birtakm yardmc
yazlmlar da barndrr. Yardmc yazlmlar, iletim sisteminin yeteneklerini ve ilevlerini
genileten bir bakma tamamlayan yazlmlardr. rnein disk formatlama, dosya
kopyalama, modemle haberleme ve veri iletiimi gibi eylemler yardmc yazlmlarla
gerekletirilir.

letim sistemlerini kullanm amalarna gre ana grupta toplamak mmkndr:

a. Tek kullancl ve tek ilevli sistemler (DOS)
b. Tek kullancl ve ok ilevli sistemler (Win 9x, Win XP, PARDUS)
c. ok kullancl ve ok ilevli sistemler (Unix, Win NT, Win 2000 Srv, Win 2003 Srv)
BLGSAYARLARDA PROBLEM ZM
Bilgisayar yardm ile herhangi bir problemin zlebilmesi bu iin yaplmas iin gerekli
ilemlerin adm adm tasarlanmas ve bu tasarmn bir bilgisayar program olarak
kodlanmas ile mmkn olur. Bir bilgisayar program yaratmak iin sras ile u
admlarn yerine getirilmesi gerekmektedir.
a. Problemi Tanmlama: Problemin doru ve kapsaml olarak tanmlanmas
b. Sistem Analizi: Problemin zm iin kullanlacak yntemlerin belirlenmesi
c. Program Tasarm: Programn yapaca ilerin adm adm tanmlanmas ve
mantksal bir sra ile ALGORTMA denilen i ak emasnn oluturulmas
d. Kodlama: Algoritmann bir bilgisayar programlama dili kullanlarak bilgisayara
uyarlanmas
e. Test: Programn denenmesi ve yanllardan arndrlmas
f: Dokmantasyon: Programn kullanmna ilikin gerekli dokmanlarn hazrlanmas


Problemi Program Program
Tanmlama Analizi Tasarm Kodlama Test Dokmantasyon
Bu admlardan en nemlisi problemi ve zm yolunu doru tespit ettikten sonra en
ksa yoldan en doru sonuca gidecek algoritmay tasarlamaktr. Bir algoritmann
yazlmas iin doal bir dil kullanlabilir.

rnek: Taban uzunluu a ve ykseklii h olan genin alann hesaplamak iin
hazrlanacak programn algoritmas aadaki gibi olabilir;
1. genin taban uzunluu deerini (a) gir
2. genin ykseklik deerini (h) gir
3. genin alann (s) s=a.h/2 eklinde hesapla
4. Alan deerini (s) yazdr
5. Dur
Program altnda a ve h deerleri veri olarak girilecek ve s deeri hesaplandktan
sonra tercih edilen k birimine yollanacaktr.

Her algoritmann bilgisayar program haline getirilebilmesi iin bilgisayarn anlayaca
bir dille kodlanmas ve bu kodlarn bilgisayara aktarlarak derlenmesi gerekmektedir.
te bu kodlarn yazld dillere PROGRAMLAMA DL ve bu kodlar derleyen yaplara
da DERLEYC denmektedir.


ALGORTMA KOD DERLEME PROGRAM

PROGRAMLAMA DLLER kendi iinde iki ana balkta incelenebilir.

1. ST SEVYEL DLLER: nsan diline yani gndelik konuma dilimize yakn olan ve
daha ziyade uygulama yazlmlar gelitirmek iin kullanlan dillerdir. Java, C, C++,
Pascal, Cobol, Fortran, Basic, Visual Basic gibi bir ok farkl st seviyeli dil
bulunmaktadr.

2. ALT SEVYEL DLLER: Bilgisayarn doal dili olan makine diline yakn olan dildir.
Gnmzde ASSEMBLY ad altnda kullanlmaktadr. Sadece saylar ve zel
sembollerden oluan ve genelde donanm kontrolne ynelik yazlmlar gelitirmek iin
kullanlan bir dildir.