ETNOGRAFYA 04.07.

2011 19:17:00
4 ETNOGRAFYA SAHA ALIMASI

1. GR. Kltrleri ilk inceleyenler ya gzlem yapan ya da oka
seyahat eden amatrlerdi. Bazlar bugnklere benzeyen almalar
yaptlar.
a. bn Haldun. Vikingler dahil hemen her toplumu inceleyen nl bir
Arab bilginiydi.
b. Onyedinci yzylda Kanadada grevli Cizvit (Jesuit) misyonerleri.
Fransadaki stlerine gnderdikleri raporlarda, daha fazla misyoner
istediler. Yerlilerin hayatn ayrntlaryla tasvir eden 42 cilt yazdlar.
i. Meksikada 16. Yzylda alan nl bir Fransiskan misyoneri
(rahibi), yerlilerin alt bir etnografya atelyesi kurdu. Aztek kltr ve
dili zerinde aratrmalar yapt.
c. Yani insanlarn kendi kltrlerini ya da yabanc bir kltr
inceleyip yazmak tutkusu yeni bir fikir / olgu deildir.

2. MODERN ETNOGRAFYA. Bugn tandmz etnografya
19.yzylda dodu ve 20.yzyln balarnda geliti.
a. Antropologlar daha profesyonellemeye balarken
dzenlenen seferler oald. Bir ka hafta veya ay iin yabanc bir
lkeye gidip yerlilere dans etmeleri geleneksel trenlerini (ritellerini)
sergilemeleri iin para verirler bir ka kiiyle konuup lkelerine
dnerlerdi.
2
b. ABDde, Amerikan Etnografya Brusunun kurulmasyla
daha uzun sreli aratrmalar yapld.
c. Fakat bu bilim dalnn kurulmas onuru Polonya asll Britanyal
Bronislav Malinowskiye aittir.
d. Birincei Dnya Sava yllarnda Yeni Gine halklar ile komu
adallar inceledi. Malinowski Almanlar iin almayaca konusunda eref
sz verdikten sonra Trobriand Adalarnda alma izni almt.
i. Alan aratrmaclarnn ncs olarak byk kitaplar yazd.
ii. ncelenen toplumu tanmk-anlamak iin onlarn arasna
katlmak onlarla birlikte yaamann zorunlu olduunu
savundu. Bu gr ve neri alan aratrmasnn temel kural
oldu.
iii. lmnden sonra ikinci ei onun gnlklerini yaymlad ve
biz, onun nerdii ilkelere sadk kalmadn rendik. Meer,
nc kahramanmz misyonerlerin eleriyle bolca flrt eder,
adrnda oturup annesini dnr; uaklaryla konuurken,
yerlilerden nigger (zenciler) diye sz edermi.
e. Malinowskinin rencisi E.E. Evans Pritchard, Nerleri
inceledi. i hi kolay olmad. Yerlilere ona gvenmediler. Yerlilerle iliki
kurmakta, konumakta hayli zorland. Ne var ki Ner almas, alan
aratrmasnn standartlarn belirledi.

3. KATILIMCI GZLEM Oximoron ? [Elence gln bir eliki-n]
Katlan kii nasl gzlem yapabilir? Fakat, katlma yoluyla gzlem yapan
3
kii not tutabilir. Katldnz toplumun yesi olarak gzlem yapabilirsiniz.
Bazen katlm bazen gzlem yan ar basabilir, ne kabilir.
a. Karlkl gven gzleme yardmc olur. Yemeke birlikte yiyerek,
alrken alarak gveni, saygy ina edip korumak gerekir.
b. Geleneksel olarak, antropologlar kendilerinden daha gsz ve
yoksul halklar inceledii iin ciddi kukular yaanrd. Aratran kii
gzlem yaparken yerliler de aratrcy bir insan olarak tanr (Trke. Ava
giden avlanr! sz. -n.)
i. Balie alan bir antropolog (Geertz) yerlilerle birlikte bir
horoz d izlerken polis basknna uraynca, yerlilerle
birlikta saklanacak bir yer arayarak dayanmasn
gstermitir.
c. Baz sorular zamanla zlr.
i. Prof Howe, Panamada Kuna aratrmasn yaparken,
yerliler, kendisinin ve karsnn yalnz uyumaktan korkup
korkmadklarn sorarlarm. Neden? Bir sre sonra, ruhlarn
yalnz uyuyanlar karmalarndan korkan ve birlikte uyuyan
yerlilerin neden bu soruyu sorduunu anlam.
d. Bazlar da azar azar. Aklnzda bir sr soru vardr. Yantlar,
aklamalar zamanla bulursunuz.
i. Misyonerlerin yapt etnografyada, Kuna nn besinlerini
depolamad yazlmtr. Misyonerler ormana uramazlarm. Prof Howe
ormana gittiinde, yerlilerin muz bitkisini olgulamasn istedikleri
4
mevsime gre ektiklerini, bu yzden besin depolomaya gerek
duymadklarn grmtr.
e. Katlmc gzlem bazen tehlikeli olabilir. Kazalar, ara arzalar,
hayvan srmalar, hastalk ve benzerleri. Oto ve kamyon kazalar en sk
grlenlerdir.
f. Bir yabancnn varl, inceledii halk tedirgin eder, davranlarn
deitirir mi? sorular hep gndemdedir.
i. Katlm sresi uzadka halk rahatlar. Aratrmac ne zaman
nasl gzlem yapaca konusnda dikkali olmal ve varln unutturmaldr.
g. (Burada, sahada tutulmu gzlem notlar ekrana yanstlabilir.)
Antropologlar alanda tuttuklar gzlem notlar konusunda ok hassastrlar.
h. Katlm ve not alma arasnda bitmeyen bir rekabet vardr.
i. Soru katlaryle bilgi edinmenin tam tersi ak ulu
(serbest) grmelerdir.
1. Soru kadyla bilgi toplamak snrldr. nk sreci
cevap kutusuna hapseder. Antropologlar, yantlar,
seenekleri snrlamayan ak ulu grmeleri tercih
eder. Bu durum / sorun, serbest konumalarda ve
dzenli mlakatlarda orkaya kar.
2. ncelediiniz toplumda neyin nemli olduunu mu
renmek istiyorsunuz, brakn istediklerini
sylesinler sizin seeneklerinizden birini deil.
3 rnek olay. Bir antropolog yersiz-yurtsuz kiilerin
aratrmalarda yeterince temsil edilmediini grm.
5
Bunlar iin flops teriminin kullanldn bulmu.
Yoksul kiinin -be para prtsn koyup stnde
uyuduu basit bir kerevet. Bu kavram, evsiz
yoksullara ulamak iin yeni kaplar amtr.

4. HABERCLER. Casus kavramn artran haberci szcn hl
kullananlar vardr. Myerhoff habercileri oka kullanrd. Gnmzde,
haberci yerine danman tercih ediliyor.
a. Haberciler, ktrlerini doru yorumlayabilen, gzlemciye
yardmc kiilerdir.
b. Bazen kendi kltrlerini gzlemleyen ve aranan kiilerdir.
Aratrmac-haberci ilikisi, dostluu basen yllarca srebilir.
c. Ancak tek bir haberciye gvenerek yanlmamaya dikkat
edilmelidirir
5. DL SORUNU
a. Bir yabanc iseniz toplumun dilini renmeniz beklenir.
b. Eer toplumun yazs yoksa dil renmek daha zorlar.
c. ou zaman alann dili yannda ulusal dil de nem kazanr.
d.Dil renirken toplumu da epey tanm olursunuz.
i. Sz gelii Howe, Kunay incelerken, Bila adl komu adnn
sava anlamna geldiini ve bu iki toplumun geleneksel dmanlar
olduunu remiti.
e. Alanda alan etnograflarn hi ya da yeterli dil renmedikleri
gerei antropolojinin sr olarak saklanan byk aybdr. Neden?
6
1.Ya herkes ulusal dili konumaktadr.
2.Ya da dili renmek ok zordir.
f. Habercilerin verdii bilgiler, yapt yorumlar gvenilir olmayabilir .
g. En iyisi yerel dili renmek ve kullanmaktr.

6. HERKES KEND YKSN ANLATMALI...
Myerhofftan bir rnek, bazen kiiler ses kayt cihazlarna toplumu deil
kendilerini anlatrlar.
a. Antrdopojinin en nl kurucularndan Franz Boaz da bireylerin
kendi yklerini yazmalarn istemitir.
b. Kiilerin kendi ykleri ve anlar son derece retici olabilir.
c. Szl kaytlarn yazya geirilmesi ok zaman alabilir.
d. Sizin dinlemediinizi sandklar durumlarda kiileri dinlemek ok
verimli olabilir. Onlar dinlemediniz zaman gerekleri konuurlar.
Myerhoffun almalarnda dikkati eken bir tekniktir.

7. SORU KAIDININ KULLANILMASI
Antropologlar doru sorulardan emin olursa sk sk soru kad kullanr.
a. Kltrel bakmdan uygun olan sorular, derlenmi bilgilerden kar.
b. En yaygn olanlar aile- hane ile ilgili sorulardr.
c. Bu yolla ilikilerin haritas karlr.

8. BR YABANCI OLARAK ANTROPOLOG
Yabanc olduunuzu kabul edin ve unutmayn.
7
a. Ta batan beri sahada yeni bilgiler ediniyorsunuz.
b. Bir ocuksunuz. Ya da belki de kyn budalas (delisi) yani
bilmediiniz ok eyler var, bildiklerinizin de dzeltilmesi gerekiyor.
i. Bu durum g farklarn dengeler. (Yerliler yabancyla deir.)
c. Antropologlar geleneksel olarak kendi kltrlerinden sz etmezler
Myerhoffun almas farklyd. Karlatrma imdi yaygnlat
i. Myerhoff konutuu kiilerle ok eylerini paylat. Anlamamz
derinletirmek iin durumlarn grnmn farkllatrd ve
yabanclatrd. Olaylar olduu gibi kabul etmememizi salad.
d. Bu, etnografyann souk ve tarafsz bir i olduu anlamna gelmez.
i. Duygular daima ilikileri etkiler ama bu almay gelitirir.
ii. nyarglarn kefedilmesi zaman alr.
iii. Bu durum, alan almanz konusunda tarafsz olmaya
almaktan daha yararldr. Kendinizi sosyal bir dramn tam ortasnda
bulduunuz durumlarda, oradan nasl kacanz da renirsiniz.

9. ETNOGRAFYA DA ETK SORUNLAR
Etnografyann eitli etik sorunlar vardr.
Eer varlkl bireyseniz, sizin kadar ansl olmayan birini incelemeniz
etik adan doru olur mu?
a. Biri sizden ila isterse, evet mi hayr m? diyeceksiniz. Yetkili
olmadnz bir ilac databilir misiniz?
8
c. Eleanor Smith Brownnun Kahkahaya Dn kitab reticidir.
nceledii Nijerya kltrnde bireyler birbirine ok sert davranyormu.
Brown bu sorunu zmeye kalkm. (Acaba doru mu yapm?)
d. ncelediiniz insanlara yaknlk duyuyorsanz, onlarn houna
gitmeyecek eyleri nasl yazarsnz? (Yazabilir misiniz?)
e. ncelediniz toplumu desteklemek istiyorsunuz ama onlardan farkll
bir tutumunuz var.
i. John Manquand, New England n Newberport kentinde yaayan
zengin aileler zerinde ykler yazard. Bu ailelerden birinin durumu
sarslr fakat aile bunun duyumasn istemez. Patavatsz bir antropolog
kar bu aileyi aklayarak yazar zor durumda brakrr. Bu, Lloyd Warner
adnda bir sosyal bilimcidir; yazdklar doru ama ok ardr.
f. Dman kazanmadan bir kltr yazlabilir mi?
i. Denemi birisi Hayr balkl makalesiyle soruyu yantlamtr.
g. Kanun d ya da gayri meru ilikiler ve kiiler yazlabilir mi?
h. Yazlanlar ilgili kiilere zarar vermek maksadyla kullanlrsa ne olur?
i. Kuzey Vietnamdaki isyanclarla savaan Vietnam Ordusu, asileri
inceleyen bir Fransz antropologun aratrmasn kullanmtr.
i. Myerhoff un nl Number Our Days (Gnlerimizi Sayn)
almasnda benzer baz durum ve sorunlar bulunmaktadr. Ahlak, kimlik
ve renme vb, Etik sorunlar.



9