1

5.1.2 Sistemi brodskih motora

5.1.2 Sistemi brodskih motora
Jedan od nedostataka brodskih motora kao pogonskih ma Jedan od nedostataka brodskih motora kao pogonskih ma ina na brodu ina na brodu
jeste taj jeste taj to ih mora pratiti veliki broj pomo to ih mora pratiti veliki broj pomo nih sistema i ureaja koji nih sistema i ureaja koji
ih opslu ih opslu uju. uju.
2
Za rad dizel motoru neophodno je
Za rad dizel motoru neophodno je
:
:
-
-
pripremiti i dovesti gorivo,
pripremiti i dovesti gorivo,
-
-
hladiti ga kako se ne bi u njemu akomulirala toplotna energija,
hladiti ga kako se ne bi u njemu akomulirala toplotna energija,
-
-

podmazivati djelove koji se kre
podmazivati djelove koji se kre

u relativno jedno u odnosu na

u relativno jedno u odnosu na
drugo,
drugo,
-
-

obezbijediti izmjenu radnog medija odnosno dovesti mu vazduh sa
obezbijediti izmjenu radnog medija odnosno dovesti mu vazduh sa

kiseonikom i odvesti produkte sagorijevanja,
kiseonikom i odvesti produkte sagorijevanja,
-
-
obezbijediti energiju za njegovo startovanje itd.
obezbijediti energiju za njegovo startovanje itd.
3
Na brodu postoji veliki broj sistema koji opslu
Na brodu postoji veliki broj sistema koji opslu

uju
uju
glavni motor kao
glavni motor kao

to su:
to su:
-
-
sistem goriva
sistem goriva
,
,
-
-
sistem podmazivanja cilindara
sistem podmazivanja cilindara
,
,
-
-
sistem cirkulacionog podmazivanja
sistem cirkulacionog podmazivanja
,
,
-
-
sistem hladenja cilindara slatkom vodom
sistem hladenja cilindara slatkom vodom
,
,
-
-
sistem hlaenja klipova slatkom vodom
sistem hlaenja klipova slatkom vodom
,
,
-
-
sistem za startovanje motora uputnirn zrakom,
sistem za startovanje motora uputnirn zrakom,
-
-
sistem za hlaenje morskom vodom
sistem za hlaenje morskom vodom
,
,
-
-
sistem regulacije broja okretaja
sistem regulacije broja okretaja
,
,
-
-
sistem za prekret
sistem za prekret
i sl
i sl
.
.
4
1.
1.

Sistem vazduha
Sistem vazduha
5
Sistem prikazan na slici opslu Sistem prikazan na slici opslu uju dva glavna i jedan pomo uju dva glavna i jedan pomo ni ili radni ni ili radni
kompresor (service air compresor) vazduha. Glavni kompresori vaz kompresor (service air compresor) vazduha. Glavni kompresori vazduha rade na duha rade na
principu dvostepene kompresije sa meuhlaenjem principu dvostepene kompresije sa meuhlaenjem, , to zna to zna i da vazduha se i da vazduha se
sastoje od dva stupnja izmeu kojih je rashladnik sastoje od dva stupnja izmeu kojih je rashladnik (zbog jednostavnosti sheme na (zbog jednostavnosti sheme na
slici je ozna slici je ozna eno da se rashladnik nalazi nakon kompresora). eno da se rashladnik nalazi nakon kompresora).
6
2.
2.

Sistem goriva
Sistem goriva
-
-

Sistem goriva predstavlja sistem kojim se gorivo krca,
Sistem goriva predstavlja sistem kojim se gorivo krca,
skladi
skladi

ti, priprema i dovodi motoru

ti, priprema i dovodi motoru

.
.
- -
Brodski dizel motori koriste uglavnom dvije vrste goriva i to
Brodski dizel motori koriste uglavnom dvije vrste goriva i to
"
"
laku naftu
laku naftu
" i "
" i "
te
te

ku naftu
ku naftu
".
".
7
Gorivo se krca u
Gorivo se krca u
skladi
skladi

ne tankove
ne tankove

koji se naj
koji se naj

e
e

e nalaze u
e nalaze u
dvodnu broda i iz kojih se gorivo odvodi u
dvodnu broda i iz kojih se gorivo odvodi u
talo
talo

ne tankove
ne tankove
.
.
-
-

U
U
talo
talo

nim tankovima
nim tankovima

vr
vr

i se djelimi
i se djelimi

no (
no (
grubo
grubo
) pre
) pre

i
i

avanje
avanje
goriva talo
goriva talo

enjem. (Voda i
enjem. (Voda i

estice prljav
estice prljav

tine kao te
tine kao te

e talo
e talo

e se na
e se na
dnu tanka koji ima koso dno a zatim se odvode iz tanka).
dnu tanka koji ima koso dno a zatim se odvode iz tanka).
-
-

Nakon toga gorivo ide na
Nakon toga gorivo ide na
fino
fino

pre
pre

i
i

avanje u
avanje u
separatore
separatore
, a zatim
, a zatim
se odvodi u
se odvodi u
dnevne
dnevne
-
-
potro
potro

ne tankove
ne tankove
.
.
8
Iz dnevnih tankova gorivo preko trokrake slavine (ili u nekim
Iz dnevnih tankova gorivo preko trokrake slavine (ili u nekim
slu
slu

ajevima tanka za mije

ajevima tanka za mije

anje) i
anje) i
dobavnih
dobavnih
-
-
"booster" pumpi i
"booster" pumpi i
filtera goriva
filtera goriva

ide na pumpe
ide na pumpe
visokog pritiska
visokog pritiska
.
.
Zbog gustine te
Zbog gustine te

kog goriva, neophodno je da se u sistemu

kog goriva, neophodno je da se u sistemu
goriva, gorivo
goriva, gorivo
zagrijava
zagrijava

kako bi se pove
kako bi se pove

ala viskoznost i time

ala viskoznost i time
omogu
omogu

io lak
io lak

i protok kroz cevi.

i protok kroz cevi.
9
I
I

faza
faza

sistema goriva
sistema goriva
-
-

od ukrcaja do dnevnih tankova
od ukrcaja do dnevnih tankova
10
I faza
I faza

sistema goriva
sistema goriva
-
-

od ukrcaja do dnevnih tankova
od ukrcaja do dnevnih tankova
Gorivo se krca preko priklju Gorivo se krca preko priklju aka na palubi u skladi aka na palubi u skladi ne tankove te ne tankove te kog goriva i kog goriva i
skladi skladi ne tankove dizel ne tankove dizel- -goriva goriva iji broj zavisi od tipa i namjene broda (na slici je iji broj zavisi od tipa i namjene broda (na slici je
prikazan samo jedan skladi prikazan samo jedan skladi ni tank te ni tank te kog goriva). Skladi kog goriva). Skladi ni tankovi te ni tankovi te kog kog
goriva griju se parnim grija goriva griju se parnim grija ima. Iz skladi ima. Iz skladi nih tankova gorivo se transfer nih tankova gorivo se transfer- -

pumpom prebacuje u talo pumpom prebacuje u talo ne tankove gdje se talo ne tankove gdje se talo i, te i, te e e estice i voda taloga estice i voda taloga
odvodi se u tank taloga. Iz talo odvodi se u tank taloga. Iz talo nih tankova gorivo se preko centrifugalnog nih tankova gorivo se preko centrifugalnog
separatora pro separatora pro i i ava i prebacuje u dnevne tankove. ava i prebacuje u dnevne tankove.
11
I faza
I faza

sistema goriva
sistema goriva
-
-

od ukrcaja do dnevnih tankova
od ukrcaja do dnevnih tankova
Kapacitet separatora pode Kapacitet separatora pode ava se da bude isti kao i potro ava se da bude isti kao i potro nja goriva iz dnevnog nja goriva iz dnevnog
tanka. Primjer, mogu tanka. Primjer, mogu e su kombinacije da se separatorom separi e su kombinacije da se separatorom separi e talo e talo ni tank ni tank
te te kog goriva kog goriva

talo talo ni tank te ni tank te kog goriva, kao i dnevni tank te kog goriva, kao i dnevni tank te kog goriva kog goriva

dnevni tank te dnevni tank te kog goriva. kog goriva.
U tank taloga dolazi talog iz svih separatora i talo U tank taloga dolazi talog iz svih separatora i talo nih tankova. Talog iz nih tankova. Talog iz
talo talo nog tanka spaljuje se preko sistema inceneratora, a voda se preb nog tanka spaljuje se preko sistema inceneratora, a voda se prebacuje u acuje u
tank kalju tank kalju ne vode i odatle se kalju ne vode i odatle se kalju nim separatorom pro nim separatorom pro i i ava i izbacuje ava i izbacuje
izvan broda. izvan broda.
12
II faza
II faza
sistema goriva
sistema goriva
-
-

od dnevnog tanka do glavnog motora
od dnevnog tanka do glavnog motora
13
II faza
II faza
sistema goriva
sistema goriva
-
-

od dnevnog tanka do glavnog motora
od dnevnog tanka do glavnog motora
Iz dnevnih tankova gorivo dolazi do trokrake slavine za prebaciv Iz dnevnih tankova gorivo dolazi do trokrake slavine za prebacivanje kojim anje kojim
se odreuje ho se odreuje ho e li se koristiti te e li se koristiti te ko ili dizel ko ili dizel- -gorivo. Savremeni motori gorivo. Savremeni motori
koriste te koriste te ko gorivo i za vrijeme manevra, dok se u luci koristi stalna ko gorivo i za vrijeme manevra, dok se u luci koristi stalna


cirkulacija te cirkulacija te kog goriva kako bi se odr kog goriva kako bi se odr ala temperatura goriva. ala temperatura goriva.
U slu U slu aju ve aju ve ih radova na glavnom motoru, sistemu goriva ili dokovanju ih radova na glavnom motoru, sistemu goriva ili dokovanju
broda kad nismo u mogu broda kad nismo u mogu nosti zagrijavati te nosti zagrijavati te ko gorivo u sistemu, potro ko gorivo u sistemu, potro nja nja
se prebacuje na dnevni tank dizel se prebacuje na dnevni tank dizel- -goriva. goriva.
14
II faza
II faza
sistema goriva
sistema goriva
-
-

od dnevnog tanka do glavnog motora
od dnevnog tanka do glavnog motora
Preko mjera Preko mjera a protoka gorivo ulazi u mije a protoka gorivo ulazi u mije aju aju i tank (F.O. mixer tank). i tank (F.O. mixer tank).
Dobavne pumpe goriva iz mije Dobavne pumpe goriva iz mije aju aju eg tanka eg tanka alju gorivo u grija alju gorivo u grija e te e te kog goriva kog goriva
i dalje preko filtara u i dalje preko filtara u pumpe visokog pritiska pumpe visokog pritiska

glavnog motora. glavnog motora.
Odr Odr avanje konstantnog viskoziteta te avanje konstantnog viskoziteta te kog goriva posti kog goriva posti e se automatskim e se automatskim
viskozimetrom koji preko regulacionih ventila propu viskozimetrom koji preko regulacionih ventila propu ta u grija ta u grija e potrebnu e potrebnu
koli koli inu pare za odr inu pare za odr avanje avanje eljenog viskoziteta. Dobavne pumpe uvjek daju eljenog viskoziteta. Dobavne pumpe uvjek daju
vi vi e goriva nego e goriva nego to motor tro to motor tro i, vi i, vi ak se vra ak se vra a u tank mje a u tank mje a a

gdje se mije gdje se mije a sa a sa
gorivom koje dolazi iz dnevnog tanka. gorivom koje dolazi iz dnevnog tanka.
Iz dnevnog tanka dizel Iz dnevnog tanka dizel- -goriva gorivo odlazi prema dizel goriva gorivo odlazi prema dizel- -generatorima i kotlu generatorima i kotlu
(ako je potrebno da kotao radi na dizel (ako je potrebno da kotao radi na dizel- -gorivo). gorivo).
15
-
-

Pumpe visokog pritiska
Pumpe visokog pritiska

gorivo
gorivo

alju na
alju na
rasprskiva
rasprskiva

e
e
(ubrizga
(ubrizga

e),
e),
koji ga u cilindru raspr
koji ga u cilindru raspr

uju, gde se pod visokim pritiskom i

uju, gde se pod visokim pritiskom i
visokom temperaturom samo pali i izgara.
visokom temperaturom samo pali i izgara.
1 1- -

rasprska rasprska

sa stalnom sa stalnom
cirkulacijom teku cirkulacijom teku eg eg
goriva, goriva,
2 2- -

razvodna osovina za razvodna osovina za
pogon pumpi goriva, pogon pumpi goriva,
3 3- -

pumpa visokog pritiska pumpa visokog pritiska
goriva, goriva,
4 4- -

cijevi cijevi

visokog pritiska visokog pritiska
Glavni elementi sistema goriva na motoru
Glavni elementi sistema goriva na motoru
16
3.
3.

Sitem cirkulacionog podmazivanja motora
Sitem cirkulacionog podmazivanja motora
Ulje cirkulacionog sistema podmazuje (i istovremeno hladi)
Ulje cirkulacionog sistema podmazuje (i istovremeno hladi)
le
le

ajeve pokretnog mehanizma motora (temeljne le

ajeve pokretnog mehanizma motora (temeljne le

ajeve,
ajeve,
lete
lete

e le
e le

ajeve i le
ajeve i le

ajeve ukrsne glave).

ajeve ukrsne glave).
17
Poslije obavljenog podmazivanja, ulje se sliva u slivni tank iz
Poslije obavljenog podmazivanja, ulje se sliva u slivni tank iz
kojeg se odvodi ka separatorima ulja, a nakon pre
kojeg se odvodi ka separatorima ulja, a nakon pre

i
i

avanja
avanja
ponovo vra
ponovo vra

a u slivni tank. Iz slivnog tanka pumpe odvode ulje

a u slivni tank. Iz slivnog tanka pumpe odvode ulje
ponovo ka le
ponovo ka le

ajma pokretnog mehanizma.

ajma pokretnog mehanizma.
Na svom putu ulje se u filterima pro
Na svom putu ulje se u filterima pro

isti i u rashladniku ohladi

isti i u rashladniku ohladi
do radne temperature.
do radne temperature.
18
19
Naj Naj e e i sistem ulja za podmazivanje prikazan na i sistem ulja za podmazivanje prikazan na emi, sastoji se od tri nezavisna emi, sastoji se od tri nezavisna
podsistema ulja. podsistema ulja.
Prvi Prvi

posistem slu posistem slu i za podmazivanje le i za podmazivanje le ajeva glavnog motora, ukr ajeva glavnog motora, ukrsne glave i sne glave i
hlaenje klipa hlaenje klipa. .
Drugi Drugi

slu slu i za podmazivanje bregaste osovine (osovina pokre i za podmazivanje bregaste osovine (osovina pokre e pumpe visokog e pumpe visokog
pritiska goriva i aktuator za hidrauli pritiska goriva i aktuator za hidrauli ko otvaranje izduvnog ventila), ko otvaranje izduvnog ventila),
Tre Tre i i

posistem slu posistem slu i za podmazivanje ko i za podmazivanje ko uljica cilindara i klipnih prstenova i tu uljica cilindara i klipnih prstenova i tu
sagoreva zajedno sa gorivom. sagoreva zajedno sa gorivom.
20
4.
4.
Sitem hlaenja motora
Sitem hlaenja motora
Motor se mora stalno hladiti, jer
Motor se mora stalno hladiti, jer
bi se dio osloboene toplote
bi se dio osloboene toplote
akumulirao u djelovima motora, pove
akumulirao u djelovima motora, pove

avaju
avaju

i im temperaturu
i im temperaturu
i
i

to bi dovelo do prestanka njihovog rada.

to bi dovelo do prestanka njihovog rada.
Na motoru se hlade ubrizga
Na motoru se hlade ubrizga

i, glava cilindra, ko
i, glava cilindra, ko

uljice, cilindarski
uljice, cilindarski
omota
omota

itd.
itd.
Svi ovi djelovi hlade se indirektno tj. slatkom vodom (koja
Svi ovi djelovi hlade se indirektno tj. slatkom vodom (koja
cirkuli
cirkuli

e kroz motor), a ona se hladi u rashladnicima morskom

e kroz motor), a ona se hladi u rashladnicima morskom
vodom.
vodom.
Primjer jednog sistema hlaenja slatke vode morskom
Primjer jednog sistema hlaenja slatke vode morskom
, dat je na
, dat je na
slede
slede

oj slici
oj slici
21
22
4.1.
4.1.

Sistem rashladne
Sistem rashladne
morske vode
morske vode
Sistem rashladne morske vode napaja se preko dva usisa, niski us Sistem rashladne morske vode napaja se preko dva usisa, niski usis obi is obi no se no se
koristi u plovidbi, a u lukci visoki usis zbog opasnosti od usis koristi u plovidbi, a u lukci visoki usis zbog opasnosti od usisavanja raznih avanja raznih
ne ne isto isto a i mulja sa dna. Pumpe morske vode usisavaju more preko usisnih a i mulja sa dna. Pumpe morske vode usisavaju more preko usisnih

ko ko ara, od ara, odnosno filtera. Pri nosno filtera. Primjer (sli mjer (slika ), ka ), ugraene su dvije glavne pumpe i ugraene su dvije glavne pumpe i
jedna pomo jedna pomo na. Jedna glavna pumpa radi u plovidbi za vrijeme rada glavnog na. Jedna glavna pumpa radi u plovidbi za vrijeme rada glavnog
motora, dok j motora, dok je druga u pripremi ( e druga u pripremi (stand by). Ak stand by). Ako doe do nepravilnosti u radu o doe do nepravilnosti u radu
pumpe broj jedan automatika uklju pumpe broj jedan automatika uklju i pumpu koja je bila u pripremi, a i pumpu koja je bila u pripremi, a
isklju isklju uje pumpu koja je do tada radila i uklju uje pumpu koja je do tada radila i uklju uje alarma u centrali stroja. uje alarma u centrali stroja.
23
Sistem rashladne
Sistem rashladne
morske vode
morske vode
Pomo Pomo na pumpa radi samo u luci za rashlaivanje kondenzatora pare i m na pumpa radi samo u luci za rashlaivanje kondenzatora pare i manje anje
optere optere enih rashladnika slatke vode. enih rashladnika slatke vode.
Morska voda se u rashladnicima zagreje i takva se vodi do trosmj Morska voda se u rashladnicima zagreje i takva se vodi do trosmjernog ernog
automatskog ventila koji, bez obzira na promjene temperature i t automatskog ventila koji, bez obzira na promjene temperature i toplinsko oplinsko
optere optere enje rashladnika, odr enje rashladnika, odr ava stalnu temperaturu morske vode u sistemu. Ako ava stalnu temperaturu morske vode u sistemu. Ako
je u sistemu potrebna vi je u sistemu potrebna vi a temperatura morske vode, prema pumpi usmjerava vi a temperatura morske vode, prema pumpi usmjerava vi e e
tople vode, a manje odlazi izvan broda i obrnuto. Sistem se obi tople vode, a manje odlazi izvan broda i obrnuto. Sistem se obi no prora no prora unava unava
na maksimalnu temperaturu morske vode od 32 na maksimalnu temperaturu morske vode od 32- -35 35 C. C.
24
4.2
4.2
Sistem
Sistem
slatke vode
slatke vode
za rashlaivanje
za rashlaivanje
Na slici prikazan je savremeniji rashladni sistem koji se sastoj Na slici prikazan je savremeniji rashladni sistem koji se sastoji od dva povezana i od dva povezana
kruga rashladne vode: kruga rashladne vode: kruga rashladne vode visoke temperature kruga rashladne vode visoke temperature

(HTFW (HTFW

High Temperature Fresh Water High Temperature Fresh Water) i ) i kruga rashladne vode niske temperature kruga rashladne vode niske temperature

(LTFW (LTFW

Low Temperature Fresh Water Low Temperature Fresh Water). ).
Kod klasi Kod klasi nog sistema nog sistema, m , morska voda hladi rashladnika ulja, vaz orska voda hladi rashladnika ulja, vazduha, ras duha, rashladnih hladnih
ureaja ureaja, turbogeneratora, sada je to radi slatka voda niske temperature , turbogeneratora, sada je to radi slatka voda niske temperature. Time se . Time se
izbjegava razgranati i slo izbjegava razgranati i slo eni sistem morske vode koji je izlo eni sistem morske vode koji je izlo en agresivnom en agresivnom
djelovanju morske vode. djelovanju morske vode.
25
4.2.1
4.2.1
Sistem
Sistem
slatke vode
slatke vode

-
-

kruga rashladne vode visoke temperature
kruga rashladne vode visoke temperature
Zagrijana voda (80 Zagrijana voda (80- -85 85 C) odlazi prema rashladnicima slatke vode (1) i (2) (uvijek C) odlazi prema rashladnicima slatke vode (1) i (2) (uvijek
je jedan rashladnik u pogonu a drugi u rezervi), dok se jedan di je jedan rashladnik u pogonu a drugi u rezervi), dok se jedan dio vode vra o vode vra a na a na
usis pumpi preko automatskog trosmjernog ventila kojim upravlja usis pumpi preko automatskog trosmjernog ventila kojim upravlja kontrolor kontrolor
temperature HTFW. Trosmjerni ventil odr temperature HTFW. Trosmjerni ventil odr ava konstantnu temperaturu vode ava konstantnu temperaturu vode
visoke temperature, mije visoke temperature, mije aju aju i prema potrebi manje zagrijanu vodu niske i prema potrebi manje zagrijanu vodu niske
temperature, koja dolazi iz grupe rashladnika sa vi temperature, koja dolazi iz grupe rashladnika sa vi e zagrijanom vodom visoke e zagrijanom vodom visoke
temperature koja dolazi iz glavnog motora. temperature koja dolazi iz glavnog motora.
26
4.2.2
4.2.2
Sistem
Sistem
slatke vode
slatke vode

-
-

kruga rashladne vode niske temperature
kruga rashladne vode niske temperature
Pumpe vode visoke temperature Pumpe vode visoke temperature alju rashladnu vodu prema dizel alju rashladnu vodu prema dizel- -generatorima i generatorima i
glavnom motoru gdje ona hladi cilindre. Ekspanzioni tank uvijek glavnom motoru gdje ona hladi cilindre. Ekspanzioni tank uvijek se spaja na se spaja na
najvi najvi oj ta oj ta ki izlaza rashladne vode iz motora. ki izlaza rashladne vode iz motora.
Pumpe vode niske temperature dobijaju vodu preko trosmjernog aut Pumpe vode niske temperature dobijaju vodu preko trosmjernog automatskog omatskog
ventila za odr ventila za odr avanje konstantne temperature i pumpaju je prema grupi avanje konstantne temperature i pumpaju je prema grupi
rashladnika. rashladnika.
Konstantna temperatura vode niske temperature odr Konstantna temperatura vode niske temperature odr ava se mije ava se mije anjem sa vodom anjem sa vodom
koja je pro koja je pro la kroz rashladnike slatke vode. Sli la kroz rashladnike slatke vode. Sli no kao i kod sistema morske vode no kao i kod sistema morske vode
glavne pumpe su glavne pumpe su stand by stand by , dok pomo , dok pomo ne pumpe opslu ne pumpe opslu uju sistem za vrijeme uju sistem za vrijeme
mirovanja glavnog motora. Za to vrijeme glavni motor se grije vo mirovanja glavnog motora. Za to vrijeme glavni motor se grije vodom dom
rashlaivanje dizel rashlaivanje dizel- -generatora. generatora.
27
-
-
Veliki dizel motori se ne mogu uputiti
Veliki dizel motori se ne mogu uputiti
-
-
startovati u hladnom stanju,
startovati u hladnom stanju,
ve
ve

se moraju prethodno zagrejati do odreene temperature

se moraju prethodno zagrejati do odreene temperature
.
.
-
-

Zagrevanje motora pre upu
Zagrevanje motora pre upu

ivanja vr
ivanja vr

i se toplom vodom koja

i se toplom vodom koja
cirkuli
cirkuli

e sistemom za hlaenje motora

e sistemom za hlaenje motora
. Tek nakon
. Tek nakon

to se motor
to se motor
dovoljno zagrije mo
dovoljno zagrije mo

e se startovati.
e se startovati.
-
-

Gorivo koje se upotrebljava u velikim dizel motorima takoe se
Gorivo koje se upotrebljava u velikim dizel motorima takoe se
mora grijati do odreene temperature na kojoj ima viskozitet koj
mora grijati do odreene temperature na kojoj ima viskozitet koj
i
i
mu obezbjeuje protok kroz cijevi
mu obezbjeuje protok kroz cijevi
, fino raspr
, fino raspr

avanje u cilindru i
avanje u cilindru i
lako upaljenje.
lako upaljenje.
Za
Za
grejanje motora i goriva
grejanje motora i goriva

koristi se
koristi se
topla voda i vodena para
topla voda i vodena para
, koja
, koja
se
se
zagreva ili proizvodi kotlovski sistemima
zagreva ili proizvodi kotlovski sistemima
.
.
28
5.
5.
Kotlovski sistemi
Kotlovski sistemi
Ovi sistemi se sastoje od
Ovi sistemi se sastoje od
:
:
-
-
kotla koji se lo
kotla koji se lo

i i
i i
-
-
kotla koji koristi toplotu izduvnih gasova motora.
kotla koji koristi toplotu izduvnih gasova motora.
U kotlovskom sistemu oni mogu biti odvojeni ili se mogu
U kotlovskom sistemu oni mogu biti odvojeni ili se mogu
kombinovati.
kombinovati.
Primjer
Primjer
kombinovanog kotlovskog sistema
kombinovanog kotlovskog sistema

na jednom motornom
na jednom motornom
brodu prikazan je na slici.
brodu prikazan je na slici.
29
5.1
5.1
Lo
Lo

eni kotlovi
eni kotlovi
Lo Lo eni kotao se startuje prije po eni kotao se startuje prije po etka rada motora i toplom vodom se zagrije etka rada motora i toplom vodom se zagrije
motor, a parom gorivo. motor, a parom gorivo.
Nakon startovanja motora lo Nakon startovanja motora lo eni kotao se mo eni kotao se mo e ugasiti, a kotao na izduvne e ugasiti, a kotao na izduvne
gasove koristi za proizvodnju pare energiju iz izduvnih gasova m gasove koristi za proizvodnju pare energiju iz izduvnih gasova motora. otora.
Ova energija je dovoljna da proizvede paru kojom se dalje grije Ova energija je dovoljna da proizvede paru kojom se dalje grije gorivo prije gorivo prije
ulaska u motor. ulaska u motor.
Vi Vi ak pare mo ak pare mo e se koristiti i za druge namjene na brodu. Ako para ima e se koristiti i za druge namjene na brodu. Ako para ima
dovoljno energije mo dovoljno energije mo e se koristiti i za pokretanje turbogeneratora koji e se koristiti i za pokretanje turbogeneratora koji
proizvodi elektri proizvodi elektri nu energiju. nu energiju.
La Montov vatrocijevni kotao sa La Montov vatrocijevni kotao sa
lo lo i i tem tem: :
1 1- - ureaj za lo ureaj za lo enje, enje,
2 2- -

parni prostor, parni prostor,
3 3- -

dimne cijevi, dimne cijevi,
4 4- -

lo lo i i te te
30
5.1
5.1
Lo
Lo

eni kotlovi
eni kotlovi
Kotlovi na lo Kotlovi na lo enje djele se na enje djele se na: :
- -

vatrocjevne vatrocjevne

(gasovi prolaze kroz cijevi a voda je oko cijevi), cijevi su spi (gasovi prolaze kroz cijevi a voda je oko cijevi), cijevi su spiralnog ralnog
oblika tako da omogu oblika tako da omogu uju vrtlo uju vrtlo enje gasova, na taj na enje gasova, na taj na in se stvara bolji dodir sa in se stvara bolji dodir sa
hladnom stijenkom cijevi. Upotrebljava se za pritiske pare do 7 hladnom stijenkom cijevi. Upotrebljava se za pritiske pare do 7 bara. Voda se bara. Voda se
zagrijava pomo zagrijava pomo u ureaja za lo u ureaja za lo enje koji se napaja naftom. enje koji se napaja naftom.
- - vodocjevne vodocjevne

(voda prolazi kroz cijevi a gasovi prolaze oko cjevi). (voda prolazi kroz cijevi a gasovi prolaze oko cjevi).
La Montov vatrocijevni kotao sa La Montov vatrocijevni kotao sa
lo lo i i tem tem: :
1 1- - ureaj za lo ureaj za lo enje, enje,
2 2- -

parni prostor, parni prostor,
3 3- -

dimne cijevi, dimne cijevi,
4 4- -

lo lo i i te te
31
5.2
5.2
Kotlovi
Kotlovi

na izduvne gasove (utilizatori)
na izduvne gasove (utilizatori)
La Montov utilizacijski kotao La Montov utilizacijski kotao: :
1 1- -

paket spiralnih cijevi, paket spiralnih cijevi,
2 2- -

komora za ulaz vode, komora za ulaz vode,
3 3- -

komora za izlaz vode, komora za izlaz vode,
4 4- -

sigurnosni ventil, sigurnosni ventil,
5 5- -

zaporni ventil, zaporni ventil,
6 6- -

filter, filter,
7 7- -

ulaz vode u spiralne cijevi, ulaz vode u spiralne cijevi,
8 8- -

pregrija pregrija

pare pare
32
5.3
5.3
Povezivanje kotlova
Povezivanje kotlova
Dijelovi sistema Dijelovi sistema: :
1 1- -

kotao sa lo kotao sa lo i i tem, tem,
2 2- -

kotao na izduvne kotao na izduvne
gasove (utilizator), gasove (utilizator),
3 3- -

napojna pumpa, napojna pumpa,
4 4- -

cirkulaciona pumpa cirkulaciona pumpa
kotla na izduvne gasove, kotla na izduvne gasove,
5 5- -

ventil ulaza vode u ventil ulaza vode u
sekciju kotla, sekciju kotla,
6 6- -

regulator napajanja, regulator napajanja,
7 7- -

automatska sklopka, automatska sklopka,
8 8- -

preklopka preklopka
Povezivanja kotlova i na Povezivanja kotlova i na in rada in rada

kotao na izduvne gasove (2) bez svog parnog kotao na izduvne gasove (2) bez svog parnog
prostora koristi parni prostor kotla na lo prostora koristi parni prostor kotla na lo enje (1). Cirkulaciona pumpa (4), enje (1). Cirkulaciona pumpa (4),
potiskuje vodu kroz kotao na izduvne gasove (2). potiskuje vodu kroz kotao na izduvne gasove (2).
U U plovidbi plovidbi

kotao (1) se ne lo kotao (1) se ne lo i, kotao (2) proizvodi paru i ona prelazi u parni i, kotao (2) proizvodi paru i ona prelazi u parni
prostor kotla (1). U prostor kotla (1). U luci luci, kotao (1) radi bez cirkulacione pumpe (4), sa prirodnom , kotao (1) radi bez cirkulacione pumpe (4), sa prirodnom
cirkulacijom vode u kotlu. U cirkulacijom vode u kotlu. U kombinovanom kombinovanom

radu para se proizvodi u parnom radu para se proizvodi u parnom
prostoru kotla (1), djelom prirodnom a djelom prisilnom cirkulac prostoru kotla (1), djelom prirodnom a djelom prisilnom cirkulacijom vode. ijom vode.
Kotao (1) radi automatski Kotao (1) radi automatski, isklju , isklju uje se kod pritiska od 6 bara, a uklju uje se kod pritiska od 6 bara, a uklju uje se uje se
kada pritiska padne za 1 do 2 bara. kada pritiska padne za 1 do 2 bara.
33
5.3
5.3
Povezivanje kotlova
Povezivanje kotlova
Dijelovi sistema Dijelovi sistema: :
1 1- -

kotao sa lo kotao sa lo i i tem, tem,
2 2- -

kotao na izduvne kotao na izduvne
gasove (utilizator), gasove (utilizator),
3 3- -

napojna pumpa, napojna pumpa,
4 4- -

cirkulaciona pumpa cirkulaciona pumpa
kotla na izduvne gasove, kotla na izduvne gasove,
5 5- -

ventil ulaza vode u ventil ulaza vode u
sekciju kotla, sekciju kotla,
6 6- -

regulator napajanja, regulator napajanja,
7 7- -

automatska sklopka, automatska sklopka,
8 8- -

preklopka preklopka
Povezivanja kotlova i na Povezivanja kotlova i na in rada in rada
Kada motor radi sa ve Kada motor radi sa ve im optere im optere enjem enjem

kotao (2) proizvodi dovoljnu koli kotao (2) proizvodi dovoljnu koli inu inu
mje mje avine vode i pare koja isparava u parnom prostoru kotla (1). Ta avine vode i pare koja isparava u parnom prostoru kotla (1). Ta para ima ve para ima ve i i
pritisak od pritiska uklju pritisak od pritiska uklju ivanja kotla (1), tako da kotao za lo ivanja kotla (1), tako da kotao za lo enje miruje. enje miruje.
Kada motor radi sa manjim optere Kada motor radi sa manjim optere enjem enjem i doe do pada pritiska pare i doe do pada pritiska pare, uklju , uklju uje uje
se kotao na lo se kotao na lo enje u paralelan rad. enje u paralelan rad.
34
5.4
5.4
Turbogeneratori
Turbogeneratori
ema ugradnje turbogeneratora ema ugradnje turbogeneratora
Turbogenerator Turbogenerator
35
5.4
5.4
Turbogeneratori
Turbogeneratori
Turbogeneratori Turbogeneratori su ureaji za proizvodnju elektri su ureaji za proizvodnju elektri ne energije, prvo na ne energije, prvo na
brodovima sa parnom propulzijom. brodovima sa parnom propulzijom.
Danas, radi ekonomi Danas, radi ekonomi nije proizvodnje elektri nije proizvodnje elektri na energija primjenjuju se na na energija primjenjuju se na
brodovima sa dizel brodovima sa dizel- -motornom propulzijom. Oni koriste motornom propulzijom. Oni koriste besplatnu besplatnu

energiju energiju
izduvnih gasova propulzionih dizel izduvnih gasova propulzionih dizel- -motora. motora.
Turbogeneratori za svoj rad koriste Turbogeneratori za svoj rad koriste pregrijanu paru pregrijanu paru. Z . Zato kotlovi na izduvne ato kotlovi na izduvne
gasove imaju ugraen pregreja gasove imaju ugraen pregreja

vodene pare. Pregrijana para pogoni vodene pare. Pregrijana para pogoni


turbogenerator koji je po konstrukciji vi turbogenerator koji je po konstrukciji vi estepena parna turbina. estepena parna turbina.
Turbogeneratori se ugrauju na brodovima sa ve Turbogeneratori se ugrauju na brodovima sa ve om instaliranom snagom om instaliranom snagom
propulzionih dizel propulzionih dizel- -motora. motora.
Na slici je prikazan turbogeneratora koji koristi toplotu iz ras Na slici je prikazan turbogeneratora koji koristi toplotu iz rashladnika hladnika
vazduha glavnog motora. vazduha glavnog motora.
36
Pitanja ?
Pitanja ?
HVALA NA PA
HVALA NA PA

NJI
NJI