OFSLERDE

SALII VE GVENL




Hatice Figen ULUCAN
a
, Serap ZEYREK
b

a
: SG Uzman Yrd.- Endstri Mh;
b
:SG Uzman Fizik Yk. Mh.



Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl
Ankara, 2012
2


NDEKLER

NDEKLER ........................................................................................................................... 2
1 OFS VE ERGONOM ...................................................................................................... 3
2 ERGONOMK RSK FAKTRLER ............................................................................... 4
2.1 evresel Faktrler ........................................................................................................ 4
2.1.1 Grlt ................................................................................................................. 4
2.1.2 Scaklk, nem ve hava akm (Termal konfor) ...................................................... 6
2.1.3 Aydnlatma ........................................................................................................... 7
2.1.4 Kimyasallar .......................................................................................................... 8
2.1.5 Bitkiler .................................................................................................................. 9
2.2 Fiziksel Faktrler ......................................................................................................... 9
2.2.1 Bina(i yeri yerleim plan) .................................................................................. 9
2.2.2 Ekranl aralar .................................................................................................... 11
2.2.3 Tekrarlanan iler ................................................................................................. 14
2.2.4 Uygunsuz Durular ............................................................................................. 14
2.2.5 Statik Duru ........................................................................................................ 15
2.3 Psikolojik faktrler .................................................................................................... 15
2.3.1 alandan kaynaklanan faktrler ...................................................................... 15
2.3.2 in yapsndan kaynaklanan faktrler ................................................................ 15
2.3.3 letmenin yapsndan kaynaklanan faktrler ..................................................... 15
3 ERGONOMK RSK FAKTRLERNN KONTROL ............................................... 16
4 OFS HASTALIKLARI ................................................................................................... 16
REFERANSLAR ..................................................................................................................... 18
EK 1A. Example Risk Assessment for an Office-Based Business .......................................... 19
EK 1B. Ofis letmlerine Ynelik rnek Risk Deerlendirmesi ............................................. 23
3


1 OFS VE ERGONOM
Ofis, bir iletmeyi veya bir hizmeti ynetmek zere organizasyonal faaliyetlerin yapld
alandr. Ergonomi, maksimum i gvenlii ve verimlilik salamak amacyla, insanlarn
anatomik ve bilisel zelliklerinin, altklar evre ve sistemlerin incelenmesine ve bu eler
arasnda maksimum uyumun salanmasna ynelik almalarn btn olarak tanmlanabilir
1
.
Bir dier tanmyla ergonomi, alan kiinin ii, i aletleri ve i evresiyle olan ilikilerini
aratrr. Modern ofisler basit nlemlerle engellenebilecek potansiyel tehlikeler ile doludur.
Ergonominin amac ise sakatlanma veya yaralanma riskini en aza indirerek insan vcudundan
en yksek verimi almaktr. alma ortam ve alkanlklar ile basit ayarlamalar yapmay
renmek kiinin rahatn ve verimliliini byk lde arttracaktr. Ergonominin risk
faktrleri gz nnde bulundurularak ofislerde i sal ve gvenlii salanmaktadr.
Ofis sektr meslek hastalklar ve i kazalar ynnden ele alnmas gereken bir sektrdr.
Ofislerdeki i kazalarnn inaat, metal ve maden sektrndeki kazalara oranla daha dk
olmas ilginin bu yne kaymasn azaltmaktadr. Ancak i kazalarnn kk veya byk
olmas deil insan sal temel alnmas gerektii iin ofislerde i sal ve gvenlii
nlemleri bakmndan incelenmelidir. zellikle son yllarda ofislerde meydana gelen meslek
hastalklarnn artmas bu konunun ehemmiyetini gzler nne sermektedir.
Ergonominin amac;
alanlarn etkinliini arttrmak
Gereksiz ve ar zorlamalardan kanmak
almann yntemli bir ekilde dzenlenmesini salamak
Lzumsuz aktiviteleri nlemek
nsan-makine-evre uyumunu salamaktr.
4

2 ERGONOMK RSK FAKTRLER
2.1 evresel Faktrler
evresel faktrler alan iin ek bir yk oluturur. performansnn azalmamas, saln
zarar grmemesi asndan bu faktrlerin bilinmesi, bu faktrlerin normal veya ar dzeyde
olmalarnda organizmann verecei fizyolojik cevaplarn tannmas gerekir.
2.1.1 Grlt
Grlt genel olarak istenmeyen ve rahatsz eden ses olarak tanmlanr. Salkl bir insan
kula 0dB 140dB arasnda bulunan ses iddetine kar duyarldr. Ayrca 3000-4000Hz
frekans ve 60-90dB ses basnc aral insan kulann en duyarl olduu aralktr.
Ofislerdeki grlt duyma kaybna sebebiyet verecek kadar fazla deildir. Ancak endstriyel
ortamda grlt sebebiyle duyma kayb sz konusudur. Grlt insan zerinde fizyolojik ve
psikolojik olmak zere iki trl etkide bulunur.
Grltnn Fizyolojik Etkileri: Ofislerdeki grlt insan salna fizyolojik olarak veya
duyma kaybna sebebiyet verebilecek byklkte ve iddette deildir. Tablo 2.1de
grltnn fizyolojik etkileri belirtilmitir.
Tablo 2.1. Grltnn Fizyolojik Etkileri
2

Grlt Dzeyi Yer ve Konum
0 dB itme eii
20 dB Sessiz bir orman
30 dB Fslt ile konuma
40 dB Sessiz bir oda
50-55 dB ehirde bir bro
60 dB Karlkl konuma
70 dB Dikey matkap
80 dB Yksek sele konuma
90 dB Kuvvetlice barma
100 dB Dokuma salonlar
110 dB Haval eki, aa ileri
120 dB Bilyeli deirmen
130 dB Uaklarn yan
140 dB Ar eii
5

Ofis ortamndaki grlt dzeyi ortalama 50-55dB aralndadr. Ancak ofisin byklne
gre bu aralk deimektedir. Tablo 2.2.de ofislerin kullanm alanna gre grlt seviyeleri
belirtilmitir.
Tablo 2.2. Ofislerde Grlt Seviyeleri
3
Kullanm alan Kapal pencere
L
eq
(dBA)
Ak pencere
L
eq
(dBA)
Ticari Yaplar Byk ofis 45 55
Toplant salonlar 35 45
Byk daktilo ve
bilgisayar odalar
50 60
zel bro(Uygulamal) 45 55
Genel bro (Hesap,
yaz blmeleri)
50 60
Kamu Kurum ve
Kurulular
Ofisler 45 55
Laboratuvarlar 45 55
Toplant salonlar 35 45
Bilgisayar odalar 50 60

Grltnn Psikolojik Etkileri
4
: Grlt ofis ortamnn byklne gre alanlar
zerinde psikolojik olarak farkl dzeylerde etki gsterebilir. Ancak alanlar ounlukla
konsantrasyon eksiklii, dikkat kapasitesinde zayflama, yorgunluk, uyku bozukluklar ve ge
uyuma, sinirli olma, karlkl anlama bozukluklar ve algda azalma gibi ikayetlerle
karlarlar.
3
Tablo 2.3te grltnn psikolojik etki dzeyleri belirtilmitir.
Tablo 2.3. Grltnn Psikolojik Etki Dzeyleri
Grlt tr dB Psikolojik Etki
Uyku grlts 30 Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
nsan sesi 60 Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
Telefon zili
70
Psikolojik belirtiler
(II.Basamak)
alar Saat
80
Psikolojik belirtiler
(II.Basamak)
Tehlikeli blge
85
Psikolojik belirtiler
(II.Basamak)

6

Grlt ayrca
5
;
Konuurken barma ihtiyac dourabilir,
Kiiler arasndaki ilikilerde olumsuzluklar ve i kazalarnn artmasnda etkin rol
oynayabilir.
2.1.2 Scaklk, nem ve hava akm (Termal konfor)
allan yerlerde i hava kalitesinin insanlarn sal ve verimi ile dorudan ilikisi
nedeniyle gnmzde nemi artmaktadr. Bu bakmdan alanlarn gnn en az sekiz saatini
geirdii ofislerdeki termal konforun salanmas son derece nemlidir. ortam scakl, sl
konfor artlarndan en nemli parametredir. ortam scakl k ve yaz durumuna gre
insanlarn kendilerini rahat hissedecekleri bir dzeyde olmaldr. Scaklk ne ok dk ne de
ok yksek derecelerde olmaldr. Yaz artlarnda i hava scakl daha ok d scakla gre
seilmesine ramen, k aylarnda i ortam tasarm scakl ortamn kullanm amac ve tipine
gre belirlenmektedir. Birok insann rahat olarak altklar ortam scakl 20-26
o
Cdir.
6

ortamdaki nem miktar sl konforu belirleyen dier faktrdr. Normalin zerindeki nemli
ve scak hava, sknt veren havadr. Dk nemde ise burun, gz ve azda kuruluk olur ve
vcut hzla su kaybettiinden, sk sk su ime ihtiyac hissedilir. ortam bal nem deerinin
%30- 70 aralnda olmas nerilmektedir. Esasen i ortamn scaklk ve bal nem deerleri
birlikte dnlmesi gerekir. Bundan dolay, scaklk ve bal neme gre konfor blgeleri, yaz
ve k durumu iin belirlenir.
6

inde yaplan bir aratrmaya gre termal konforun salanmas iin ofis ssnn en az 26
o
C
olmas gerektii saptanmtr. Baka bir almada az enerjili serinletme sisteminin alt
bir ortamda ofis ii scaklk deerinin ortalama 23
o
C ve nem orannn %55 olmas gerektii
belirlenmitir. ABD ASHRAE standartlarna gre ideal artlar iin scakln 20-25,5
o
C,
nemin ise %30-60 arasnda olmas gerekmektedir. Vcut yzey alan ve zerimize giydiimiz
kyafetler de alma ortamnda sl konfora etki eden faktrlerdendir. Ayrca gnlk yaplan
aktiviteler de sl konforu etkilemektedir. Oturur durumda ve ayaktayken vcut ss
deimektedir. rnein vcut ss ayaa kalkma halinde 0,85
o
C, odada sakince dolama
durumunda ise 3,4
o
C artmaktadr.
7

7

Verimli ve salkl bir iyeri ortamnda ideal hava akm 150 mm/sn civarnda olmaldr. Bu
akm 510 mm/sn dzeyine ktnda ortam esintili, 100 mm/sn dzeyine dtnde ise
ortam havasz olarak nitelendirilir.
8

2.1.3 Aydnlatma
Ofislerde aydnlatma ihtiyac, yaplan iin gerekliliin gre deimektedir. htiyacmz olan
aydnlatma iki yol ile salanr: Doal k ve yapay k. Yeil binalarn artt ve enerji
tasarrufunun ok nemli olduu gnmzde doal aydnlatmann nemi byktr. Ofis
mimarisi doal ktan maksimum yararlanacak biimde tasarlanmaldr.
Yapay aydnlatmaya gre daha fazla aydnlatma iddetine sahip olmasndan dolay gn
nn insanlar zerinde birok olumlu etkisi bulunmaktadr. Gneli bir gnde ak havada
aydnlatma iddeti 100.000 lks, glgede ise 10.000 lks deerinde olabilmektedir. Yapay
aydnlatma ile iyerlerinde genellikle 500 lks civar aydnlatma iddetine ulalabilmektedir.
yerlerinde salanan aydnlatmada n gz rahatsz etmeyen bir konfora sahip olmas ve
dengeli bir dalm gereklidir. allan plan veya projenin yanna masa lambas konulmas
gibi doru noktalara k odaklamas uygulanmaldr. Dk kontrastl k kullanarak
alanlarn performansn drmemek gerekmektedir. In yansmalar doru kullanlmal
tavandan, duvardan, yerden veya masalardan ne kadar k yanstlaca iyi hesaplanmaldr.
yerlerinde aydnlatma iin kullanlan k gz kamatrmamal, doru renk ve ton seilmeli,
floresanda olduu gibi krpma olmamaldr. Toplam aydnlatma hesab yaplrken gn da
dikkate alnmaldr.
9

Aydnlatma tipleri dorudan ve dolayl olarak ikiye ayrlmaktadr. Dorudan aydnlatma bir
yzeyin bir kaynaktan dz bir hat zerinde gelen k nlar ile aydnlatlmasdr. Dorudan
aydnlatma lokal olarak yksek lminesans oluturmakla birlikte n geli ynnde bulunan
nesnelerin arkasnda koyu glgeler oluturmaktadr. ok yksek lminesans gzde kamama
(glare) yaratr, rahatszlk vericidir. Dorudan aydnlatma iyerlerinde zellikle kalite kontrol
ileri gibi yksek dzeyde grnrlk gerektiren iler iin kullanlmaktadr.
9
Dolayl aydnlatma k aksnn en az %90nn tavana veya duvarlara datan ve bu
yzeylerden geri yansyan k ile aydnlatmadr. Enerji verimlilii asndan duvarlarn ve
tavann ak renklere boyanm olmas gerekmektedir. Dolayl aydnlatmada dank k
olumakta ve glgeler olumamaktadr. Genelde yksek aydnlatma iddeti yaratarak
8

kamama riskini en aza indirir ancak ofislerdeki parlak duvar ve tavanlar ekranlar yzeyinde
yansmaya neden olarak rlatif kamama oluturabilir.
9

oklu alma ortamnda, ofis alanlar aras enerji alveriinin amaland ak ofis
sistemlerinde genel aydnlatmann yannda kiisel aydnlatma da kullanlmaldr. Genel
aydnlatmada tercih edilecek sarktlar da kiisel alma blmlerine direkt k verebilen
uygun seimler arasndadr. Masalara yaknlatrma olana bulunan sarktlar, ek bir alma
aydnlatmas ihtiyacn ortadan kaldracandan, daha ekonomik bir seim olacaktr.
Aydnlatmada n yansmas da nemlidir. Renkler yansma dzeyinin belirlenmesinde
nemli rol oynar.
10
Beyaz %75 ve daha fazlasn
Ak renkler %50-75 aras (azalan souk renkler)
Orta renkler % 20-50 aras (parlak scak renkler)
Koyu renkler %20 veya daha az miktarda yanstrlar.
Tablo 2.4.te alanlarn kulland baz mekanlarn aydnlatma iddeti gsterilmitir.
Tablo 2.4. Mekanlara Gre Aydnlatma iddetleri
Mekan Aydnlatma iddeti(Lux)
Bekleme Salonlar 300 lux
Ak Ofisler 750 lux
Toplant Odalar 500 lux
Ofisler 500 lux
Rutin ofis ileri 400 lux
Kt kontrastta alma 600 lux
Genel arka k 160-240 lux
yerindeki ak alanlar, d yollar, geitler 20 lux
Yol ve merdivenler 50 lux

2.1.4 Kimyasallar
Ofislerde yazc ve kartu tonerleri, temizlik maddeleri, piller, tpler, yaptrclar, mrekkep
ve ofis malzemeleri gibi eitli kimyasallar kullanlmaktadr. Tpler, yaptrclar, mrekkep
ve ofis malzemeleri kullanlan balca tehlikeli maddelerdendir. Ayrca ofislerde en sk
9

kullanlan elektronik aralardan olan fotokopi makinas ve lazer yazclar ozon
salglamaktadr. Ancak bu tr maddeler tehlikeli olmasna karn maruziyet riskinin dk
olmas nedeniyle pratik olarak zararsz kabul edilebilirler.
2.1.5 Bitkiler
NASAnn yapt aratrmalara gre bitkiler havadaki benzol, karbon monoksit ve
formaldehit gibi toksik maddelerin seviyesinin azalmasn salar. ekil2.1de bu fayday
salayan baz bitkiler gsterilmektedir.
10


ekil 2.1. Ortamdaki Toksik Maddeleri Azaltan Bitkiler
10
2.2 Fiziksel Faktrler
Ergonomi ile ilgili fiziksel faktrler, fiziksel etkinlikleriyle ilikili olarak insanlarn anatomik,
antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik karakteristikleriyle ilgilenmektedir. Dolaysyla
alma srasndaki duru zellikleri, yinelenen hareketler, ile ilgili kas iskelet sistemleri,
iyeri yerleim plan, gvenlik ve salk ergonomi ile ilgili fiziksel faktrlerin temel
konularn oluturmaktadr.
2.2.1 Bina(i yeri yerleim plan)
yeri binalar tm kullanm aamalarnda yaplan iin zelliine uygun olarak ve aada
bahsedildii ekilde tasarlanmaldr:
11

Pencereler: yerinde pencereler gvenli bir ekilde alr, kapanr ve ayarlanabilir olmaldr.
D pencere ve menfezler iyerinde bol ve eit olarak yayacak ve ihtiyaca gre kolayca
10

alp kapanabilecek ve temizlenebilecek ekilde yaplmaldr. eriye k girmesine yarayan
tm aklklarn -yan duvar ve tepede- taban yzeyine oran en az %10 olmaldr.
Acil k yollar ve kaplar: Her yap tm kullanclara elverili ka olanaklar salamak
zere kullanc ykne, yangn korunum dzeyine, yapsna ve yksekliine uygun tip, konum
ve kapasitede tehlike klaryla donatlmaldr. Her k ak bir ekilde grnmelidir.
klar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun olarak dzenlenmelidir.
aretler uygun yerlere ve kalc olarak koyulmaldr. Acil k kaplar darya doru
almal ve gvenli bir alana k salamaldr. Ka yollar caddeye kadar devaml ve
engellenmemi ekilde olmaldr.
Ayrca, iyerinde taban deme ve kaplamalar salam, kuru ve mmkn olduu kadar dz ve
kaymaz bir ekilde olmal, tehlikeli eimler, ukurlar ve engeller bulunmamaldr. Elektrik
kablolar yerde dank olarak deil yrye engel olmayacak ekilde toplanm ve zeri
kapatlm ekilde dzenlenmelidir.
Tuvaletler ve Lavabolar: Gerekli havalandrma ve aydnlatma salanmal, koku kmas
engellenmelidir. Tuvalet ve lavabolar iin yeteri kadar temizlik malzemesi temin edilmelidir.
Tuvaletler allan yerden bir kattan daha yksek ve daha alak bir yerde olmamal ve direkt
olarak i yerine almamaldr.
11

Hasta Bina Sendromu: Srekli kapal ortamlarda alan kiilerde hasta bina sendromu
adnda, halsizlik, ba ars, sersemlik hissi, bulant, cilt kuruluu, gzlerde batma, burunda
tkanklk ya da akma gibi belirtiler veren bir durum ortaya kmaktadr. Belirtiler, genellikle
penceresi almayan, merkezi bir havalandrmaya bal olan binalarda ortaya kar.
Gnmzde zellikle ofis binalar giderek artan sklkta camlar almayacak ekilde ina
edilmektedir. Bu tr binalarda dardan ieriye scak/souk hava girmesi ve ierideki
stlm/soutulmu havann dar kmas engellenerek enerji tasarrufu salanmaktadr.
Ancak d ortamla ilikisi tamamen kesilmi bu binalarda i ortam kirlilii de artmaktadr.
Yani alanlar eitli biyolojik ve kimyasal zararllara maruz kalmaktadrlar.Tablo 2.5. te
genel ortam kirleticileri ve emisyon kaynaklar belirtilmitir.



11

Tablo 2.5. Ortam Kirleticileri ve Emisyon Kaynaklar
12
Kirletici Emisyon Kayna
Gazlar
CO
2
Yanma ilemleri, garaj egzozu, sigara duman
CO Yanma ilemleri (stclar, sobalar, mine),
garaj egzozu, sigara duman
NO
2
Yanma ilemleri, garaj egzozu, sigara duman
O
3
Fotokopi makinesi, yazc
SO
2
Gaz sobalar
Formaldehit

Ahap mobilyalar, hallar, duvar ve tavan
boyalar, izolasyon malzemeleri, reineler,
yaptrclar, laminant parkeler, demelikler,
dezenfektanlar
UOB

Mobilyalar, hallar, vernikler, zcler, oda
parfmleri, deterjanlar, yaptrclar, yanma
ilemleri, boyalar, yer ve duvar kaplamalar,
laminant parkeler, kuru temizleme ile temizlenen
elbiseler, bcek ilalar
Radon Topraktan difzyon yolu ile
Biyoaerosollar
Allerjenler Ev tozlar, evcil hayvanlar, bcekler, polenler
Mantar sporlar Bitkiler, gda maddeleri
Bakteriler, virsler nsanlar, evcil hayvanlar, bitkiler, havalandrma
cihazlar
PAH Yanma ilemleri, sigara duman
2.2.2 Ekranl aralar
Monitr: Ekranda grnen karakterler kolayca seilebilecek ekil ve formda, uygun
byklkte olmal, satr ve karakterler arasnda yeterli boluk bulunmaldr. Ekran grnts
stabil olmal, grntnn titremesi ve benzeri olumsuzluklar bulunmamaldr. Parlaklk ve
karakterler ile arka plan arasndaki kontrast, operatr tarafndan kolaylkla ayarlanabilmelidir.
Ekran, operatrn ihtiyacna gre kolaylkla her yne dndrlerek ayarlanabilir olmaldr.
Ekrann ayr bir kaide veya ayarlanabilir bir masa zerinde kullanlmas mmkn olmaldr.
Kullancy rahatsz edebilecek yansma ve parlamalar nlenmelidir. Monitr gzlerden en az
65 cm uzakta bulunmaldr. Genel olarak monitr mmkn olduka uzaa yerletirmek ve
yaz karakteri boyutunu arttrmak tavsiye edilir.
13
Monitrn Dey Yerleimi: Ekran gr alan gzn yatay grme hizasndan 15-50
alar arasnda bulunmaldr. ekil 2.2.de monitrn yerleim ekli gsterilmektedir.
12


ekil 2.2. Monitrn Yerleimi
14
Boyun Postr: Alak monitr yerleimi kullanclarn farkl boyun hareketleri salayacak
pozisyonlar denemelerine izin verir. Gz seviyesinde yerletirilen monitr ise kullancy hem
duru hem de gr asndan uygun olan sadece bir eit pozisyonda kalmaya zorlar. ekil
2.3.te boyun postr gsterilmektedir.

ekil 2.3. Boyun Postr
14

Ekran Eimi: Monitr st ksm altnda daha geride kalacak biimde arkaya doru eik
durmaldr.
Klavye: Klavye, alann el ve kollarnn yorulmamas ve rahata alabilmesi iin ekrandan
ayr ve hareketli olmaldr. Klavyenin n tarafna, alann bileklerini dayayabilecei zel
destek koyulmaldr. alann elleri ve kollar iin klavyenin nnde yeterli boluk olmaldr.
Klavyenin rengi mat olmal ve yanstmamaldr. alma pozisyonuna gre, tular
zerindeki semboller kolaylkla seilebilmeli, dzgn ve okunakl olmaldr.
13

alma masas veya alma yzeyi: alma masas veya alma yzeyi, ekran, klavye,
dokmanlar ve dier ilgili malzemelerin rahat bir ekilde dzenlenebilmesine olanak
salayacak ekilde ve yeterli byklkte ve yzeyi yanstmayacak nitelikte olmaldr.
alan rahatsz edici gz ve ba hareketleri ihtiyacn en aza indirecek ekilde yerletirilmi
ve ayarlanabilir zellikte dokman tutucu kullanlmaldr. alann rahat bir pozisyonda
olmas iin yeterli alan bulunmaldr.
alma sandalyesi: Sandalye dengeli ve alann rahat bir pozisyonda oturabilecei ve
kolaylkla hareket edebilecei ekilde olmaldr. Oturma yerinin ykseklii
ayarlanabilmelidir. Srt dayama yeri ne-arkaya ve yukar-aa ayarlanabilir, srt destei bele
uygun ve esnek olmaldr. stendiinde operatre uygun bir ayak dayana salanmaldr.
ekil 2.4. ve ekil 2.5.te bilgisayar kullanclar iin ergonomik durumlar ve ergonomik
sandalye rnei gsterilmektedir.

ekil 2.4. Bilgisayar Kullanclar in Ergonomi
11
14


ekil 2.5. Ergonomik Sandalye rnei
2.2.3 Tekrarlanan iler
Tekrarlanan iler, i srasnda ayn ya da benzer hareketlerin sk aralklarla tekrarlanmasn
gerektiren ilerdir. ki saatten daha fazla sre hi ara vermeden dakikada ikiden daha fazla
kere el ile bir butona dokunmak veya klavye zerinde gn ierisinde drt saatten fazla ara
vermeden veri girmek tekrarlanan ilere rnek olarak verilebilir
8
.
Srekli tekrarlayan ilerde, kaslarn dinlenmesi iin yeterli aralar verilmezse kas ve iskelet
sisteminde arlar ve rahatszlklar kanlmazdr.
2.2.4 Uygunsuz Durular
Uygunsuz durular doal duruun dndaki durulardr. Doal duru i iin en gvenli ve
rahat durutur. Doal olmayan durular kas ve eklemlere bask yaparak vcudun fiziksel
limitlerini zorlar.
8
Gn ierisinde iki saatten fazla srekli eller ile omuz ve ba hizasnn zerinde
almak,
Gn ierisinde iki saatten fazla diz kerek almak,
Gn ierisinde iki saatten fazla beli bkerek veya eerek almak;
15

Ayaklarna destek vermeden oturmak
alanlarn dikkat etmedikleri uygunsuz durulardandr. ekil 2.6.da uygunsuz durulara bir
rnek verilmektedir.

ekil 2.6. Uygunsuz durulara rnek
15
2.2.5 Statik Duru
alann ayn pozisyonda uzun sre durarak almas gereken durulardr. Statik durularda
kan ak snrlanr, kaslarda yorgunluk ve zedelenmeler oluur. Ergonomik iyilemelerle
statik duruun etkileri snrlandrlabilir.
2.3 Psikolojik faktrler
2.3.1 alandan kaynaklanan faktrler
Uyumazlklar (arma, yanlma, unutkanlk), zntler, ailevi sorunlar, meslek sorunlar,
ekonomik zorluklar, gvensizlik, iyerinde negatif sosyal iletiim, dedikodu, alanlarla
atmalar alandan kaynaklanan faktrler arasndadr.
2.3.2 in yapsndan kaynaklanan faktrler
in yk ve nitelii, amirlerin basks, monotonluk, grevin eitlilii ya da ok ynll,
grup ierisinde alma basks iin yapsndan kaynaklanan faktrlerdendir.
2.3.3 letmenin yapsndan kaynaklanan faktrler
Rol atmas ve rol belirsizlii, snrl kariyer, dk cret iletmenin yapsndan
kaynaklanan faktrlerdendir.
16

3 ERGONOMK RSK FAKTRLERNN KONTROL
verenler i ve i istasyonlarn en uygun ekilde tasarlayarak, i iin en uygun ara ve
ekipmanlar seerek ergonomik rahatszlklar nleyebilirler. verenler, iyerlerinde risk
deerlendirmesi yaplmas sonucu ortaya kacak bilgileri kullanabilirler ve risk faktrlerini
kontrol etmek iin aada belirtilenleri kullanarak prosedrler oluturabilirler
16
:
istasyonlar, alet ve ekipmanlarnn tasarm veya yeniden tasarm gibi uygun
mhendislik kontrolleri;
Eer gerekliyse alan rotasyonu, daha fazla i eitlilii, artrlm dinlenme aralar
gibi ynetimsel kontroller.
EK 1A ve 1Bde ofis iletmelerine ynelik bir risk deerlendirmesi rnei trke ve
ingilizce olarak verilmektedir
18
.
4 OFS HASTALIKLARI
Ofis hastalklar, srekli ayn pozisyonda kalma, tekrarlayan hareketler, ekranl ve klavyeli
aralarla alma, el bilei ve parmaklara ar yklenmeler, ortamn s, nem, k ve konfor
ynnden uygunsuzluunun neden olduu multisistemik hastalklar topluluudur.
Ofis hastalklar u balklar altnda gruplandrlabilir
17
:
Kas-skelet Sistemi Hastalklar: Vcudumuzdaki kaslar kullanlmamaya bal olarak
zayflayp vcudun btn ykleri iyi dengelenmeden kemik ve eklemlere binmektedir.
Bylece bel arlar, boyun-bel ftklar, dizlerde ncelikle olmak zere kkrdak anmalar
sk meydana gelir. Srekli klavye kullanmaya bal dirsek, nkol ve el bileinde kas
hastalklar ok olur. leri yalarda da osteoporoz riski artar.
Dolam Sistemi Hastalklar: Srekli stres, hipertansiyon ve kalp damar
hastalklarnda(kalp krizi gibi)en nemli faktrlerdendir. Ek olarak azalm beden aktivitesi ve
ar beslenme sonucu yksek kolesterol seviyeleri gibi kan biyokimyas bozuklar da kalp ve
damar hastalklarnda risk faktrleridir.
Alerjik hastalklar: alanlarn kapal ve dar alanlarda topluca bulunmalar, ak sahada
almaktan ofiste almaya dn, hal demeler, sigara alkanlnn yaylmas, ofislerde
kullanlan havalandrma ve stma sistemleri gibi faktrler sonucu alerjik hastalklar meydana
17

gelebilmektedir. Alerjik cilt hastalklar ynnden ofislerde kullanlan karbon ve fotokopi
ktlar, boya, mrekkep gibi malzemeler etkilidir. Klimalarla bulaan lejyoner hastal
denilen tipteki zatrree de ofis ortamnda alanlar tehdit edebilir. Doada yaygn olarak
bulunan lejyoner hastal bakterileri, binalarn klima filtrelerine yerleip kolonize olarak
buradan ortam havasna yaylr ve solunum yoluyla bular. Kirlenen havalandrma kanallar
ald mikroplu havay temizleyemeden ortama yeniden gnderir. Bu adan zellikle ofis
ortamlarnda meydana gelen alerjik hastalklar meslek hastal olarak saylabilir.
Psikolojik hastalklar: Srekli stres hali insanlarda depresyon, fke, mutsuzluk, uyumsuzluk
gibi problemlerin ortaya kmasna neden olur. Bu toplumsal ve ikili ilikilerde ciddi
srtmelere sebep olur. Bro almas ayrca gzden balayarak, mide-barsak, mesane ve
idrar yollarna kadar birok vcut ksmnda rahatszla yol aabilir.
Ofis hastalklarndan korunmak iin:
Spor, fiziksel aktivite,
Dzenli uyku ve dinlenme,
Ergonomik ofis dizaynlar kullanmak,
yaants dnda psikolojik dearj salayan hobilere zaman ayrmak yeterlidir.
















18

REFERANSLAR
1. ERDN O., Ofis Ergonomisi ve Pratik Uygulamalar.
2. http://www.riskmedakademi.com.tr
3. http://www.cevreonline.com/gurultu2/ic_ortam_degerleri.htm
4. http://www.cevreonline.com/gurultu2/gurultunun%20cevreye%20olan%20etkisi.htm
5. andr M., Grltnn Teknik zellikleri ve Etkileri,
6. BULUT H., Istma Sezonunda Ofislerde Hava Kalitesinin Aratrlmas,
7. MERGEN H. ve NGEL K., 2009, Isl Konfor Parametrelerinin nsan Vcudundaki
Etkilerine Ynelik Literatr Taramas, S.D.. Tp Fak. Derg. 16(1)/ 21-25.
8. AYANOLU C., yerinde Ergonomi ve Stres, SG dergisi, say 34.
9. KRK E., AKAR ., ZEYREK S., yerlerinde Aydnlatma, Sal ve
Gvenlii Merkezi Enstits (SGM).
10. Health and safety in the Office, Guide, 2004.
11. Ofislerde Sal ve Gvenlii El Kitab, 2010, Eyll, Lefkoa KKTC.
12. ERDOAN ZEYDAN Z., ZEYDAN ., ve YILDIRIM Y., Hasta Bina Sendromu,
IX. Ulusal Tesisat Mhendislii Kongresi.
13. Ekranl Aralarla almalarda Salk Ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik,
23/12/2003, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl.
14. Sal ve Gvenlii Eitimleri, ASGEM.
15. http://ergo023.wordpress.com/
16. Ergonomics: The Study of Work, U.S. Department of Labor Occupational Safety and
Health Administration (OSHA), 2000.,
http://www.fop.org/downloads/OSHA%20Ergonomics.pdf
17. http://zirveosgb.com.tr/makaleler/dr-halil-karaer/231-ofis-hastaliklari.html
18. http://www.hse.gov.uk/risk/casestudies/pdf/office.pdf




EK 1A. Example Risk Assessment for an Office-Based Business
18


21


22



23

EK 1B. Ofis letmelerine Ynelik rnek Risk Deerlendirmesi
18

24


25


26