Predmeti kao jezik kulture

Semiologija Rolana Barta

Semiotika predmeti kao jezik
kulture
Predmeti/stvari su znakovi koji
upuuju na neto drugo, na svet
izvan sebe samih
U.Eko: znakovi su sutinski laovi,
oni su preica do drugih slojeva
drutvenog znaenja (rod, uzrast,
profesija, klasa, religija, etnicitet,
drutveni statusi...)
Ukratko, u semiolokom
pristupu, elementi materijalne
kulture su oznaavajui objekti,
kroz koje se komuniciraju
informacije/znaenja drugima, a
to se ostvaruje kroz rad
drutva i kulture.
Kultura kao komunikacija
itanje predmeta kao znakova
Teorijski i pragmatini izazovi
(povrnost, stereotipiziranje,
vrednovanje na prvi pogled)
Ne postoji jedinstveno, ispravno ili
nepromenljivo znaenje objekata


Za potpunije razumevanje
znaenja...
... vano je:
1. Imati uvid u nameravana znaenja
koja predmetima pridaju korisnici
2. Posedovati dovoljno kulturnog znanja
i vetina za interpretaciju
3. Poznavati specifini socio-kulturni
kontekst i njegova pravila
klasifikacije

Primer: krst kao nakit
Kultura kao jezik
De Sosirovo shvatanje jezika kao
teorijski i metodoloki uzor
Teorija: jezik kao sinhronijski sistem
elemenata
Metod: znaenja se stvaraju iz
odnosa meu elementima i kroz
pravila kombinovanja

Sistemska osnova jezika
Jezik predstavlja sistem znakova, koji
se mora razumeti kao samostalna
institucija, koji operie kroz pravila
koja ureuju njegove elemente
Odnosi izmeu elemenata nisu
nasumini, ve ureeni i pravilni, i
izraavaju principe klasifikacije tog
jezika (drutva/kulture)

Langue i parole
LANGUE
Jezik
Sistem pravila koji
odreuje veze
izmeu elemenata
i naine upotrebe
Gramatika i
sintaksa
Dubinska logika

PAROLE
Govor
Praktine
realizacije pravila
kroz razliite
govorne inove
Sociolingvistika
Povrinske
manifestacije
Znakovi i proizvodnja razlike
Jezik je inventar razlikovanja koji
stvara znakove i pravila njihovog
kombinovanja (De Sosir)
De Sosira zanima kapacitet znakova,
da u meusobnim odnosima,
proizvode razliita znaenja
Relacione razlike
Omoguavaju da se znaenje jednog
znaka/objekta stvara u odnosu
razlikovanja ili opozicije u odnosu na
druge znakove/objekte: pas-maka,
toplo-hladno, crveno-zeleno, crno-
belo, gore-dole...) i njihovo
povezivanje sa razliitim domenima
(domae-javno, sveano-
svakodnevno, posao-dokolica...)

Odnosi unutar znaka
Oznaujue
Fiziki otisak,
dostupan ulima,
kroz
sliku/zvuk/grafiku
Plan prenoenja
informacije
Oznaeno
Pojam, koncept
koji se prikazuje
kroz
sliku/zvuk/grafiku
Plan onoga na ta
se upuuje
Arbitrarnost znakova: veza izmeu oznaavajueg i oznaenog je
proizvod kulturne konvencije
Predmeti/znakovi i simboliki
poredak
Predmeti imaju simboliki potencijal, poto
imaju utvreno mesto u kulturi
...being in their place is what makes them
sacred, for if they are taken out of their
place, even in thought, the entire order of
the universe would be destroyed. Sacred
objects therefore contribute to the
maintenance of order in the universe by
occupying the place allocated to them
(Levi-Stros)
Kultura kao jezik
Implikacije shvatanja kulture kao jezika:
kultura komunicira, kulturni elementi su
glasovi (miteme, vesteme,
gastroneme...), pravila kombinovanja su
gramatika i sintaksa kulture, a
poznavanje kulture podrazumeva
upoznavanje pravila za generisanje
kulturno prikladnih iskaza (ponaanja) i
kapacitet prenoenja znaenja drugim
ljudima i kroz vreme
Kritike:


ematinost i krutost analize (pijanstvo od
logike)
Zanemarivanje odnosa moi (iz analize
odsutna mogunost instrumentalizacije
mitova, i shvatanje drutva kao mesta
borbe suprotstavljenih ideja i sistema
znaenja)
Svoenje elemenata kulture na znake u
parajezikom sistemu; u izuavanju
materijalne kulture, dematerijalizacija
materijalne kulture

Rolan Bart
Na raskru izmeu Marksa i de
Sosira
Zanima ga semioloka analiza robe u
savremenim drutvima
Analiza medijskih tekstova, reklamnih
slika i poruka, reklamiranih predmeta
Mitologije (1957) i Ajfelova kula i
druge mitologije (1979)
Nivoi semioloke analize
Denotativni nivo (jezik): identifikacija
znakova i njihovo povezivanje u
jednostavnu denotativnu poruku
Konotativni nivo (mit): povezivanje
ove poruke sa drugim nizom
oznaenih i sa drugim kontekstima
(moda, kolonijalizam, zdravlje,
presti, religija, odnosi meu
polovima...)
Kako misliti vie nego to se kae...
DENOTACIJA ono to
vidimo kada
pogledamo sliku:
osoba crne boje koe
koja pozdravlja
zastavu
KONOTACIJA ono to
se ne govori, ali na ta
se asocira: francuski
imperijalizam i
veliina...
Znakovi vole drutvo: tipovi veza
meu znakovima
Sintagmatske (metonimijske) veze:
prepoznavanje kontigviteta, po
principu deo stoji umesto celine
Sistemske (metaforike) veze:
prepoznavanje strukturalne slinosti
slinosti, preko kojih se izraavaju
znaenjske i drutvene razlike
Panzani reklama
Vanost Bartove koncepcije
Ideoloke funkcije znakova
Teorijsko obogaivanje: kombinacija
semiologije i kritike teorije
Legitimisanje prouavanja popularne
kulture
Naini itanja mitologija, da li je
mitolog privilegovani ita?