Kompliansa e mushkërive

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 1
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Objektivat mësimore

r
to
SStudentët duhet të jenë në gjendje të:

ra
y Tregojnë çka është kompliansa e mushkërive dhe

pi
faktorët që ndikojnë në të

es
y Përshkruajnë
j tensionin sipërfaqësor
p q në alveola dhe
rolin e surfaktantit në tensionin sipërfaqësorë

ir
y Përkufizojnë vëllimet statike dhe dinamike
em
respiratore:Vt,VRI,VRE,VR,VES/1min
y Krahasojnë vëllimet dhe kapacitetet e mushkërive
st
Si
 Kompliansa e mushkërive

r
to
ra
ƒ Paraqet aftësinë e mushkërive për të ndryshuar vëllimin si
pasojë e ndryshimit të presionit transpulmonar.
transpulmonar

pi
es
(C) = (∆V)/(∆P)

ir
C = ∆V / ∆(Pia- Pip)
em
ƒ Sa më e madhe që është kompliansa e mushkërive aq më
lehtë zgjerohen
gj mushkëritë në cfardo ppresion
st

transpulmonar.
Si

18/02/2009 3
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Kompliansa e mushkërive (Distensibiliteti)i

r
to
ra
ƒ Elasticiteti i indit mushkëror

pi
ƒ Tensioni sipërfaqësor

es
ir
em
st
Si

18/02/2009 4
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Elasticiteti i mushkërive

r
to
ra
pi
es
ƒ Tendencë e mushkërive për tt'uu kthyer në
madhësinë fillestare pas tendosjes së tyre

ir
em
st
Si

18/02/2009 5
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Elasticiteti i mushkërive

r
to
ƒ T
Trashja
hj e indit
i di mushkëror
hkë e zvogëlon
ël elasticitetin
l i i i e

ra
mushkërive prandaj e zvogëlon kompliansën.

pi
ƒ Kur kompliansa e mushkërive është e zvogëluar, Pip duhet të

es
jjetë edhe më negative
g gjatë
gj inspirimit
p - kontraksione më të
forta të muskujve inspiratorë.

ir
em
ƒ M
Mushkëritë
hkë i ë e personave tëë shëndoshë
hë d hë kanë
k ë kompliansë
k li ë tëë
lartë sepse elasticiteti i mushkërive dhe i kafazit të
kraharorit është i madh ndërsa tensioni sipërfaqësor
st

alveolar është i vogël.

Si

18/02/2009 6
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
to
ƒ Tensioni sipërfaqësor është
forca tërheqëse në mes të

ra
molekulave të ujit e cila

pi
krijohet në interfejsin ajër-

es
ujë.

ir
ƒ Në interfejsin ajër-ujë,
molekulat e ujit tentojnë
em
të zhyten në brendi ashtu
që molekulat që mbesin në
st

sipërfaqe krijojnë një

tension sipërfaqësor.
Si

18/02/2009 7
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
to
Në rastin kur një
j flluskë e ajrit
j është
e rrethuar me ujë, molekulat e ujit

ra
tërhiqen dhe krijojnë tension

pi
sipërfaqësorë
f në interfejsin
f ajër-ujë.

es
Rritja e tensionit sipërfaqësor tenton
të zvogëlon vëllimin e ajrit dhe të

ir
rritë ppresionin në të.
em
st
Si

18/02/2009 8
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
to
ra
Ligji i Laplasit:

pi
es
P = 2T/r

ir
em
Fluskat
Fl k e mëdha
ëdh kanë
k ë presion
i tëë
vogël
Fluskat e vogla kanë presion të madh
st
Si

18/02/2009 9
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
to
ra
pi
es
ir
em
Nëse një fluskë e madhe është e lidhur me një rubinet me
një
j fluskë të vogël,
g , ajri
j do të kalon nga
g fluska me ppresion të
st

madh në atë me presion më të vogël. Fluska e vogël do të

Si

zbrazet në flluskën e madhe, “fluskat e mëdha i hanë fluskat

e vogla”.
18/02/2009 10
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
to
ƒ Nëse këtu aplikohet ligji i Laplasit alveolat e mëdha do ti

ra
“hanë” alveolat e vogla dhe mushkëritë do bëheshin një
fenomen fizik i pamundshëm.
p

pi
es
ƒ Nëse në mushkëri nuk do të kishte materie e cila e
zvogëlon tensionin sipërfaqësor, e njëjta gjë do të ndodhte

ir
edhe me alveolat.
em
ƒ Sa më të mëdha që bëhen alveolat, rritet tensioni
sipërfaqësor
p q në murin e tyre
y sepse
p surfaktanti bëhet më
st

pak efektiv ashtu që presioni mbetet i lartë dhe pengon që

Si

ato t’i “hanë” alveolat e vogla.

18/02/2009 11
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Tensioni sipërfaqësor

r
ƒ Bashkëveprimi në mes të molekulave në sipërfaqe të

to
lë
lëngut alveolar
l l bë bën qëë shtresa
h e ujit
ji nëë bbrendi
di tëë alveolave
l l

ra
të tenton t’i kolabon ato dhe t’i kundërvihet zgjerimit të
mushkërive.
mushkërive

pi
es
ƒ Sa më i madh qqë është tensioni sipërfaqësorë
p q aq
q më
vështirë zgjerohen mushkëritë – më e vogël kompliansa.

ir
em
ƒ T
Tensioni
i i sipërfaqësorë
i ë f ë ë ëështë
h ë përgjegjës
ë j jë 2/3 e elasticitetit
l i i i
të mushkërive.
st
Si

18/02/2009 12
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Në mushkëri tensioni sipërfaqësor
zvogëlohet
g nga
g surfaktanti

r
to
ra
ƒ Eshtë substancë e cila e ulë

pi
tensionin sipërfaqësor në alveola.

es
ir
ƒ Sintetizohet nga qelizat alveolare të
em
ti it II dh
tipit dhe ëështë
htë një
jë përzierje
ë i j 90%
lipide dhe 10% proteina.
st
Si

18/02/2009 13
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Epiteli alveolar

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 14
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Surfaktanti

r
to
ƒ Përmban regjioni
gj hidrofil dhe
regjionin hidrofob

ra
pi
ƒ Bishtat hidrofob – janë të drejtuar
kah ajri

es
ƒ Kokat hidrofile – e orientojnë

ir
surfaktantin të reagojë
g j me molekulat
em
sipërfaqësore të ujit
st

ƒ Neto
N efekti
f k – zvogëlohet
l h neto fforca
në molekulat sipërfaqësore dhe
Si

përnjëherë zvogëlohet tensioni

sipërfaqësor
18/02/2009 15
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Surfaktanti

r
to
ra
ƒ Zvogëlimi i tensionit sipërfaqësor e rritë kompliansën e
mushkërive

pi
es
ƒ Zvogëlon akumulimin e lëngjeve në alveola duke
parandaluar kolabimin e tyre gjë e cila do të tërhiqte

ir
ujin nga hapësira intersticiale në alveola.
em
ƒ Surfaktanti e zvogëlon tensionin sipërfaqësor kur
mushkëritë nuk jjanë pplotësisht të mbushura me ajër.
j
st

Prandaj te rastet kur nuk prodhohet surfaktanti, mund

Si

të kryhen frymëmarrje sipërfaqësore por jo

frymëmarrje të thella.
18/02/2009 16
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Distres sindromi respirator

r
to
ra
pi
es
Fëmijët e lindur para kohe nuk kanë të sintetizuar sasi
të mjaftuar të surfaktantit. Mushkëritë e këtyre të

ir
porsalindurve kanë numër të vogël të alveolave të
em
zgjërura
jë ashtu
ht qëë frymëmarrja
f ë j është
ë htë e kmpromituar.
k it
st
Si

18/02/2009 17
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Distres sindromi respirator

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 18
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Testet funksionale të mushkërive - Spirometria

r
to
ƒ Vëllimet dhe kapacitet e mushkërive maten me anë të
spirometrit.

ra
ƒ Personi merr ajrin
j dhe e hedhë atë në një j sistem të

pi
mbyllur në të cilin gjendet ajri i cili gjendet në një enë
cilindrike që noton mbi një enë me ujë.

es
ƒ Ena
E cilindrike
ili d ik lë
lëvizë
i ë llartt kkur personii ekspiron
k i ndërsa
dë

ir
lëshohet poshtë kur ai inspiron ajrin.
em
st
Si

18/02/2009 19
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Spirometria

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 20
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Vëllimet dhe kapacitetet e mushkërive

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 21
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Vëllimet e mushkërive
1. Vëllimi
tidal (VT) – Është sasia e ajrit që hyn dhe del nga

r
mushkëritë gjatë çdo cikëli të frymëmarrjes ( 500 mL)

to
ra
2.Vëllimi rezervë inspirator (VRI) – sasia e ajrit që mund të
inspirohet pas një inspirimi të qetë ( 3000 mL )

pi
es
3. Vë
Vëllimi rezervë
e e vë ekspiratorë
e sp ato ë (V
(VRE)) – sas
sasiaa e aj
ajritt që mund
u
të ekspirohet pas një ekspirimi të sforcuar (1200 mL)

ir
em
4.Vëllimi rezidual (VR) – Sasia e ajrit që mbetet në mushkëri
pas ekspirimit të sforcuar (1100 mL)
st

5.Vëllimi ekspirator i sforcuar në minutën e 1 (FEV1) – është

Si

sasia e ajrit
j qqë ekspirohet
p në minutën e 1.Varet nga
g
faktorët që ndikojnë në kapacitetin vital (~80% of VC)
18/02/2009 22
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Vëllimet dhe kapacitetet e mushkërive-vazhdim

r
to
ra
1. Vëllimi rezervë inspiratorë varet nga kompliansa e

pi
mushkërive dhe forca e muskujve inspiratorë.

es
2 Vëllimi rezervë eksiprator varet nga rezistenca e rritur në
2.

ir
rrugët ajrore kur mushkëritë janë të komprimuara.
em
3. FEV1.0 varet nga shpejtësia e rrjedhjes së ajrit, prandaj
është e zvogëluar nëse rrugët e frymëmarrjes janë të
st

ngushtuara >70% FVC.

Si

18/02/2009 23
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Kapacitetet e mushkërive

r
to
1. Kapaciteti inspirator (KI) – është sasia e ajrit që mund të

ra
inspirohet pas një ekpirimi të qetë.
KI= VR+VIR (3.5L)
(3 5L)

pi
2. Kapaciteti rezidual funksional (KRF) – është sasia e ajrit që

es
mbetet në mushkëri pas ekspirimit të qetë.
KRF = VER+VR (2.3L)

ir
3. Kapaciteti vital (KV) – është sasia maksimale e ajrit qe
em
mund të hyn edhe del prej mushkërive.
KV = VR+VIR+VER (4.8L)
4 Kapaciteti total (KT) – është sasia e përgjthshme e ajrit në
4.
st

mushkëri.
Si

KT= VR+VIR+VER+VR
KT VR VIR VER VR (6L)

18/02/2009 24
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Kapacitetet e mushkërive

r
to
1. Kapaciteti inspirator (KI) – është sasia e ajrit që mund të

ra
inspirohet pas një ekpirimi të qetë.
KI= VR+VIR (3.5L)
(3 5L)

pi
2. Kapaciteti rezidual funksional (KRF) – është sasia e ajrit që

es
mbetet në mushkëri pas ekspirimit të qetë.
KRF = VER+VR (2.3L)

ir
3. Kapaciteti vital (KV) – është sasia maksimale e ajrit qe
em
mund të hyn edhe del prej mushkërive.
KV = VR+VIR+VER (4.8L)
4 Kapaciteti total (KT) – është sasia e përgjthshme e ajrit në
4.
st

mushkëri.
Si

KT= VR+VIR+VER+VR
KT VR VIR VER VR (6L)

18/02/2009 25
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Vëllimet dhe kapacitetet e mushkërive

r
to
ra
pi
es
ir
em
st
Si

18/02/2009 26
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
Testet funksionale dinamike të mushkërive

r
Spirometric Function:

to
(Caucasian male, 40y, 176cm)

ra
6

pi
5
10 PEF

es
E (L)

FLOë (L.s-1)
4
VOLUME

ir
3
5
2
em
V

F
1
st

0
VOLUME (L)
1 2 3 4 5 6 TLC RV
Si

TIME (s)

18/02/2009 27
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
Testet funksionale të mushkërive-vazhdim
Sëmundjet restriktive:

r
to
Si ppasojë
j e ppamundësisë së mushkërive ppër tu zgjeruar,
gj ,
muskulaturës respiratore të dobët ose të ndonjë problemi

ra
në kafazin e kraharorit atëherë mushkëritë nuk do të jenë

pi
në gjendje të mbushen maksimalisht me ajër
P.sh. Fibroza e mushkërive

es
ir
Prandaj kapaciteti vital i sforcuar (KVF) – FVC do të
em
jetë i redukuar, por ajri do të rrjedh me intenzitet
normal.
st

FEV1.0 >70% FVC.

Si

18/02/2009 28
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
Testet funksionale të mushkërive-vazhdim

r
to
Sëmundjet obstruktive:

ra
Nëse rrugët e frymëmarrjes janë të ngushtuara ato
ende jjanë në gj
gjendje
j të lejojnë
j j mbushjen
j e

pi
mushkërive me ajër por rezistenca e rritur me rastin

es
e ekspirimit do të bën që të ngadalësohet dalja e ajrit
nga mushkëritë. P.sh Emfizema, astma bronkiale

ir
em
FEV1.0 do të redukohet
por FVC do të jetë normal.
normal
st
Si

18/02/2009 29
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
Testet funksionale të mushkërive-vazhdim

r
to
Matja
j e konduktansës difuzive:

ra
Mat se me cfar lehtësie CO kalon nëpër membranën
respiratore në gjak.

pi
es
Dilucioni (zbutja) e heliumit:

ir
Përdoret për të përcaktuar vëllimin rezidual.
Heliumi normalisht nuk është prezent në ajër dhe nuk është i
em
tretshëm në gjak.
Inspirohet në koncentrim të caktuar dhe pastaj analizohet se
st

sa është reduktuar koncentrimi i tij pas përzierjes me ajrin që

Si

ka qenë në mushkëri.
mushkëri
18/02/2009 30
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci
 Testet funksionale të mushkërive

r
to
ra
Testet vlerësojnë:

pi
M k k e mushkërive
Mekanikën hk
Rezistencën në rrugët ajrore

es
Difuzionin nëpër membranën
respiratore

ir
em
Matjet:
Vëllimet
P i
Presionet/rrjedhja
/ j dhj
st

Përbërja e ajrit
Si

18/02/2009 31
Dr.sc. Hatixhe Latifi-Pupovci