Vertikalna diferencijacija

Vertikalnom diferencijacijom se definie broj hijerarhijskih razina i raspon upravljanja u cilju

efikasne implementacije strategije preduzea. Na taj se nain specificiraju meusobni odnosi
koji povezuju ljude, zadatke i funkcije na svim razinama organizacije. Organizacijskom
hijerarhijom se uspostavlja struktura autoriteta (ovlasti), odnosno lanac komandovanja. Pri
tome se autoritet odnosi na formalno pravo ili ovlatenje za donoenje odluka i koritenje
moi dato menaderu, na temelju kojeg on nalae ljudima ta da ine i oekuje od njih da to
urade.
Razine u organizaciji postoje zbog ogranienja raspona upravljanja, koji predstavlja broj
podreenih koje menader moe uspjeno nadgledati. Raspon upravljanja i broj
organizacijskih razina stoje u meusobnom odnosu: irok raspon upravljanja povezan je sa
malo, a uzak sa mnogo organizacijskih razina. Istraivai menadmenta su pokuavali
precizno definisati raspone upravljanja na razliitim organizacijskim razinama. Tako je,
primjerice, L. Urwik tvrdio da je idealan raspon upravljanja na najvioj razini za svaku
organizaciju - etiri, dok je na najnioj razini, gdje je delegirana odgovornost za obavljanje
odreenih zadataka, a ne za nadgledanje drugih, taj broj osam ili dvanaest. Drugi su autori
tvrdili da je menader u stanju nadgledati ak i po dvadeset ili tredeset podreenih. Meutim,
praksa uspjenih kompanija je pokazala da puko utvrivanje brojeva unutar postojeih
raspona nije dovoljno da bi se odredilo kakav bi trebao biti raspon. Polazei od slabosti
tradicionalnog pristupa rasponu upravljanja, novija teorija menadmenta uvaava sljedee
naelo: postoji granica broju podreenih koje menader moe uspjeno nadgledati ali taan
broj zavisi od uticaja faktora koji su u osnovici date situacije upravljanja. U tom kontekstu
mogue je identificirati nekoliko faktora koji determiniraju irinu raspona upravljanja:
obuenost menadera, obuenost podreenih, jasnoa delegiranja ovlasti, jasnoa planova,
stepen koritenja objektivnih standarda, brzina promjena kojim je izloena organizacija,
veliina organizacije, dominirajue tehnike komuniciranja u organizaciji, koliina potrebnog
linog kontakta izmeu menadera i podreenih itd.
Broj organizacijskih razina, odnosno irina raspona upravljanja u velikoj mjeri zavisi i od
stratekog opredjeljenja preduzea. Ako se preduzee, primjerice, opredjeli za strategiju
vodstva u trokovima, koja predpostavlja rstu kontrolu i efikasnost, onda e broj
organizacijskih razina biti vei, a raspon upravljanja ui. U suprotnom, ako je strateko
opredjeljenje preduzea diferencijacija, onda ce broj organizacijskih razina biti manji, samim
time i iri raspon upravljanja.
U kontekstu organizacijske hijerarhije vano je istaknuti nunost vertikalne povezanosti i
koordinacije kojima se osigurava komunikacija meu zaposlenima i odjeljenjima, a koja je
neophodna da bi se ostvarili ukupni organizacijski ciljevi. Organizacije mogu koristiti
razliite oblike strukturalnih mehanizama za vertikalno povezivaje ukljuujui hijerarhijsko
podnoenje izvjetaja, pravila i procedure, planove i rasporede, pozicioniranje na
hijerarhijskoj ljestvici i formalni menadment informacionih sistema. Od stepena vertikalne
povezanosti i koordinacije u velikoj e mjeri zavisiti i uspijenost procesa implementacije
strategije.



Raspon upravljanja
Odreuje broj razina i menadera u oreganizaciji.Ukoliko jedan nadreeni ima pod sobom
velik broj neposredno podreenih tada je njegov raspon upravljanja irok;
Ukoliko jedan nadreeni nadgleda samo mali broj neposredno podreenih tada se kae da je
raspon upravljanja mali.
to je raspon vei i iri organizacija je uinkovitija.






Organizacije koje imaju visoko razraenu hijerarhiju (piramide) i brojne razine upravljanja
obino imaju uzak raspon kontrole.
Nedostaci:
mnotvo razina upravljanja
dugaki zapovjedni lanac
spor proces odluivanja
prevelika udaljenost izmeu dna i vrha
visoki trokovi
Prednosti:
nadzor i kontrola iz blizine

Tzv. plitke organizacije (orkestri) imaju irok raspon kontrole.
Nedostaci:
mali broj razina uzrokuje preoptereenost nadreenih
nadreeni gube kontrolu
zahtijeva kvalitetne menadere
Prednosti:
brzina odluivanja
nii trokovi