Kasperczyk T Kmak S Masaż Punktowy I Inne Metody Refleksoterapii

Tadeusz Kasperczyk, Stanislaw Kmak
MASAZ PUNKTOWY I INNE

METODY REFLEKSOTERAPII
KRAKW 2003
SPIS TRESCI
Slowo wstpne ............................................................................................. 5
Rozdzial I
Rys historyczny ..'. ......................................................................................... 9
U zrdel czyli w Chinach ......................................................................... 9
W Polsce .............................................................................................. 11
Rozdzial II
Podstawy filozofii medycyny chinskiej ..................................................... 13
Tao ...................................................................................................... 13
Energia Qi i jej formy yang i yin .............................................................. 16
Prawo piciu elementw ....................................................................... 20
Meridiany glwne i dodatkowe ............................................................. 27
Punkty chinskie i metody ich lokalizacji ................................................. 29
Rozdzial III
Przebieg meridianow, polozenie punktw
i wskazania terapeutyczne .......................................................................... 34
Meridian pluc ....................................................................................... 34
Meridian jelita grubego ........................................................................ 37
Meridian zoladka ................................................................................. 42
Meridian sledziony i trzustki ................................................................. 51
Meridian serca ..................................................................................... 56
Meridian jelita cienkiego ...................................................................... 59
Meridian pcherza moczowego ............................................................. 63
Meridian nerek ..................................................................................... 73
Meridian osierdzia................................................................................... 79
Meridian potrjnego ogrzewacza ............................................................. 82
Meridian pcherzyka zolciowego .......................................................... 87
Meridian watroby .................................................................................. 94
Glwny regulator tylny ......................................................................... 99
4 SPIS TRESCI
Glwny regulator przedni ...................................................................... 103
Punkty pozameridianowe dodatkowe i ,nowe" ................................... 107
Rozdzial IV
Podstawy diagnostyki................................................................................. 109
Diagnostyka kliniczna ................................................... .................... 109
Diagnostyka stanw chorobowych .................................................. ... 111
Diagnostyka narzadowa ....................................................................... 112
Diagnostyka meridian ............................................................................ 115
Pojcie ,recepty punktowej",
podzial punktw pod wzgldem funkcji ............................................... 119
Punkty zrdlowe ................................................................................... 120
Punkty zgodnosci (przychylnosci) .......................................................... 120
Punkty przepustowe (Luo) ................................................................... 121
Punkty tonizujace ................................................................................ 122
Punkty sedatywne ................................................................................ 122
Punkty zgodnosci przedniej (alarmowe) ............................................... 122
Punkty zgodnosci tylnej (alarmowe) .................................................... 123
Punkty Hua Tuo ................................................................................... 126
Punkty pozostale .................................................................................. 126
Rozdzial V
Akupresura i inne metody refleksoterapii ............................................. 127
Akupresura .......................................................................................... 127
Akupunktura ........................................................................................ 131
Przyzeganie .......................................................................................... 132
Elektroakupunktura................................................................................ 132
Sonopunktura ...................................................................................... 132
Elektropunktura .................................................................................. 132
Magnetopunktura ................................................................................. 134
Laseropunktura .................................................................................... 136
Rozdzial VI
Recepty punktowe ................................................................................... 138
Wykaz recept punktowych .................................................................... 138
Wskazania i przeciwwskazania w stosowaniu akupresury .................... 139
Recepty punktowe .............................................................................. 140
Punkty samodzielne ............................................................................. 197
Najczsciej stosowane punkty w praktyce sportowej ............................ 204
Bibliografia .............................................................................................. 211
Zalqcznik I................................................................................ 213
Zalqcznik II .............................................................................................. 214
l
SLOWO WSTPNE
Troska o zachowanie wlasnego zdrowia staje si wsplczesnie coraz
powszechniejsza. Do wielu z nas dotarla swiadomosc, ze przeciwdzialanie
chorobie to nie to samo co leczenie jej samej. Szukamy wic takich sposobw
postpowania, ktre chronia nas od chorb.
Strategiczne miejsce w systemie profilaktyki chorb przypada na odnow
psychosomatyczna.
Odnowa psychiki i odnowa biologiczna to dzialanie polegajace na przy-
spieszaniu naturalnych procesw wypoczynkowych i regeneracji organizmu. Aby
efekty te osiagnac nalezy poznac odpowiednie techniki stosowane w tym celu i
ich teoretyczne uzasadnienie. Ogromna rol w tym wzgldzie odgrywaja systemy
profilaktyczne i terapeutyczne zbudowane na podstawie filozofii medycyny
wschodu, np. joga, Zen, Qigong i inne.
W ramach studiw na kierunku rekreacji w Akademii Wychowania Fizycz-
nego w Krakowie realizowana jest specjalizacja z odnowy psychosomatycznej.
Na program tej specjalizacji skladaja si midzy innymi takie dzialy jak: masaz
klasyczny i punktowy, refleksoterapia, odnowa biologiczna i psychiczna, trening
zdrowotny i dietetyka.
Autorzy adresuja t ksiazk glwnie do studentw wspomnianego kierunku
studiw jako podrcznik do masazu punktowego. Zakladamy, ze bdzie ona
pomocna takze w zawodzie: lekarza, fizjoterapeuty, masazysty i innych osb
zainteresowanych zagadnieniami zdrowotnymi.
Osoby bez przygotowania metodycznego, ktre zechca skorzystac z niej
winni zdawac sobie spraw, ze wiadomosci glwnie w zakresie anatomii i
patofizjologii, nalezy uzupelnic we wlasnym zakresie.
Niniejszy podrcznik poswicony jest przede wszystkim akupresurze. Przez
akupresur rozumiemy taka form terapii, w ktrej dzialajac bodzcem
mechanicznym w formie ucisku palcem (lub paleczka) na okreslony punkt lub
stref ciala wywolujemy reakcj organizmu.
6 SLOWO WSTJPNE
Akupresura wykonywana na punktach chinskich bywa nazywana masazem
punktowym. Pojciem szerszym od akupresury jest refleksoterapia. W refle-
ksoterapii wykorzystuje si rzne postacie bodzcw: energi pradu elektrycz-
nego, ciepla, stalego i zmiennego pola magnetycznego, swiatla, itp.
W tej ksiazce, obok akupresury wykonywanej na punktach chinskich
omawiamy najpopularniejsze metody refleksoterapii tj. elektropunktur, mag-
netopunktur i laseropunktur.
Pierwowzorem tej publikacji jest nasza pierwsza ksiazka z tego zakresu pt:
,Leczniczy masaz punktowy" . Szybkie wyczerpanie si nakladu ksiazki
zachcilo nas do dalszego doskonalenia jej merytorycznej strony, a takze
szeregu zmian redakcyjnych.
Najistotniejsze rznice pomidzy ,Leczniczym masazem punktowym"
a ,Masazem punktowym i innymi metodami refleksoterapii" dotycza:
1. Szerszego potraktowania zagadnien teoretycznych podstaw masazu
punktowego, a w szczeglnosci filozofii taoistycznej i prawa piciu
elementw w medycynie naturalnej.
2. Wlaczenia do rozdzialu ,Podstawy diagnostyki" oprcz diagnostyki
stanw chorobowych i diagnostyki narzadowej, takze diagnostyki klini-
cznej i diagnostyki meridian. Pomimo szerszego potraktowania proble-
matyki rozpoznania, ciagle aktualne, pozostaje zalozenie, ze odbiorca
tej ksiazki bdzie korzystal z gotowych ,recept punktowych".
Postawienie diagnozy w konwencji tradycyjnej medycyny chinskiej jest
sprawa bardzo trudna i wymaga wszechstronnej wiedzy medycznej,
a zatem i lat studiw koniecznych do jej zdobycia i zastosowania w
praktyce.
3. Poszerzenia zakresu wykorzystania ,punktw samodzielnych" o punkty
wykorzystywane w odnowie biologicznej sportowcw.
4. Wszystkie punkty wchodzace w sklad ,recepty punktowej" a takze
,punkty samodzielne" zilustrowano rycinami niezaleznie od podania
w tekscie lokalizacji punktw. /
W tym miejscu zwracamy uwag czytelnika, ze metodyka lokalizacji
punktw nakazuje postpowac wedlug nastpujacego toku: W pierwszej
kolejnosci wykorzystujemy rysunek, ktry ukazuje topografi punktu,
nastpnie nalezy zapoznac si z opisem jego polozenia a ostatecznym
potwierdzeniem wlasciwej lokalizacji jest efekt de-Qi.
* Kasperczyk T., Kmak S.: Leczniczy masaz punktowy. Comes, Warszawa, 1993.
SLOWO WSTJPNE 7
5. Zrezygnowano z umieszczenia tresci dotyczacych objasnienia biologi-
cznych mechanizmw dzialania akupresury. Tym razem przyjlismy
zalozenie, ze ksiazka w calosci napisana bdzie w konwencji tradycyjnej
filozofii medycyny wschodu. Jakkolwiek wiele zagadnien z zakresu
tradycyjnej medycyny wschodu znalazlo objasnienie na gruncie nauk
medycznych, to istnieja jeszcze takie obszary, ktrych w stopniu zada-
walajacym na gruncie medycyny konwencjonalnej nie sposb wyjasnic. Z
kolei szersze zaprezentowanie tej problematyki wykraczaloby poza ramy
tego wydawnictwa. Czytelnikw ktrych te zagadnienia bardzo interesuja
odsylamy do pozycji ksiazkowych, ktrych wykaz podano w
,Bibliografii".
6. Z metod refleksoterapeutycznych szerzej omwiono wykorzystanie pradu
stalego (elektropunktura), stalego pola magnetycznego (magnetopunktura)
i swiatla laserowego (laseropunktura).
W tym miejscu pragniemy podzikowac wszystkim tym, ktrzy podzielili
si z nami swoimi uwagami i opiniami na temat ,Leczniczego masazu
punktowego". Mamy nadziej, ze i tym razem bdzie podobnie. Prosimy o
uwagi i spostrzezenia Panstwa na adres autorw.
Tadeusz Kasperczyk, Stanislaw Kmak
Katedra Teorii
Rekreacji i Sportw Wodnych
Al. Jana Pawla II 78 AWF
31-571 KRAKW.
RozdziaI I RYS
HISTORYCZNY
Ten rys historyczny, wbrew pozorom, w wikszosci poswicony jest nie
dokonaniom w sferze akupresury, lecz akupunktury, ktra potocznie zwie si
starsza ,siostra" masazu punktowego. Wynika to z trudnosci jakie napotyka
si juz na wstpie dociekan majacych na celu okreslenie historii akupresury.
Aby wiarygodnie przedstawic problem nalezaloby przeprowadzic gruntowne
studia materialw dotyczacych chinskiej medycyny. Nie to jednak jest
tematem niniejszego opracowania. Ponizszy rys historyczny nie pretenduje do
roli wszechstronnego opracowania rozwoju tej dziedziny medycyny chinskiej
w ujciu historycznym. Celem tego rozdzialu jest podanie w formie kalenda-
rium najwazniejszych dat i faktw dotyczacych rozwoju akupunktury i przyze-
gania, ktre traktujemy jako minimum niezbdnej wiedzy w tym zakresie.
Szersze omwienie historii rozwoju akupunktury znajdzie zainteresowany
Czytelnik w podrcznikach autorw polskich i zagranicznych, ktrych duzy
zestaw zamieszczono na koncu ksiazki.
U zrdel, czyli w Chinach
Poczatki akupunktury, za kolebk ktrej uznajemy Chiny, sigaja okolo
5000 lat p.n.e. Nazwy Zhen - tzn. nakluwanie i Tsju - tzn. przyzeganie
pochodza z czasw starozytnych. Zyjacy okolo 3000 lat p.n.e. cesarz Chin,
nazwany w przekazach historycznych Zoltym Cesarzem - Huang Ti, nakazal
lekarzom zaniechania leczenia tradycyjnego, tj. w rozumieniu wsplczesnym
farmakologicznego, a zalecil leczenie nakluwaniami za pomoca cienkich igiel,
ktre kieruja przeplywem energii zyciowej (Qi) i w ten sposb przywracaja
zdrowie. Z tego wynika, ze wwczas metoda ta musiala byc juz dosc
powszechnie znana, a filozofia zwiazana z uzasadnieniem jej skutecznosci
rozwinita.
10 RYS HISTORYCZNY
Jednym z najstarszych opracowan poswiconych akupunkturze jest dzielo
pt. ,Huangdi-Nei-Jing", czyli ,Przyroda i zycie", nazwane takze ,Kanonem
Medycyny Wewntrznej". Prawdopodobnie dzielo to powstalo w latach 475-
221 p.n.e. Jest praca zbiorowa skladajaca si z 10 tomw w 2 czsciach, z
ktrych druga czsc poswicona jest akupunkturze i przyzeganiu (Ling shu -
Kanon Akupunktury). W dziele tym zamieszczono map z topografia 295
punktw, w tym 25 nieparzystych. Znajdziemy tam omwienie teorii piciu
elementw (drzewo-ogien-ziemia-metal-woda) oraz poglady na energi zycio-
wa Qi i jej formy yang i yin.
Zyjacy w latach 141-208 n.e. lekarz - uwazany za pioniera chirurgii
chinskiej - Hua Tuo jako pierwszy wykorzystal akupunktur do znieczulenia
przed zabiegiem chirurgicznym.
W latach 215-282 n.e. zyl lekarz chinski - Huang Fou-Mi, ktry w 285 r.
oglosil dzielo pt. ,Kia-yi-king", co w tlumaczeniu na jzyk polski znaczy:
,O akupunkturze i przyzeganiu" (te sposoby w Chinach rozwijaly si jedno-
czesnie). Autor opisal juz 649 punktw: 300 parzystych i 49 nieparzystych.
Inny wybitny lekarz - Souen Ssen-Mo (581-682) napisal dzielo, zlozone z 30
tomw, pt. ,Tsien-kin-fang", czyli ,Tysiac Zlotych Recept". Dwa z owych 30
tomw poswicone sa akupunkturze i przyzeganiu. Podrcznik ten przez
dlugie lata sluzyl do nauki akupunktury i przyzegania nie tylko lekarzom
chinskim, ale takze koreanskim i wietnamskim.
W okresie 618-907 powstaly w Chinach szkoly akupunktury jako wydzialy
szkl medycznych. To dla celw szkoleniowych w 1027 r. na polecenie
Cesarza Chin, lekarz Wang-Wei-Jin zlecil odlanie z brazu modeli naturalnej
wielkosci ludzkich postaci, pustych w srodku. Na powierzchni kazdej z dwch
figur (odlano tylko 2 modele zwane Tang-Jen) zaznaczono przebieg 12 meri-
dian i 649 punktw. Wspomniany lekarz jest autorem podrcznika pt. ,Ilustro-
wany podrcznik o punktach akupunktury i przyzegania na odlanym modelu
z brazu".
Kolejny krok w rozwoju metody leczenia akupunktura przypadl na rok
1303. To z tego roku pochodzi zapis autorstwa lekarza Hu-Te-Pina o kolej-
nych 2 kanalach (meridianach): glwnym tylnym i glwnym przednim.
Lacznie mamy juz w XIV wieku 14 meridianw i 693 punkty. Od tamtego -
jakze odleglego czasu - nie zmienila si liczba kanalw, dodaje si jedynie
nowe punkty.
Czasy renesansu przyniosly dalszy rozwj metod leczenia i nowe dziela
naukowe. W 1601 roku ukazalo si ,Kompendium akupunktury i przyzegania"
- dzielo porzadkujace posiadana na ten temat wiedz wczesnych. Znajdujemy
w nim opis dziewiciu igiel oraz terapeutyczne wlasciwosci kanalw i punktw.
RYS HISTORYCZNY 11
Powtrnie zostaly odlane modele z brazu, tym razem trzy: mzczyzny, kobiety
i dziecka. Modele te sluzyly glwnie celom szkoleniowym.
W rozwoju akupunktury w Chinach nastapil pewien regres. W XVIII w.
w Chinach powstaly wyzsze uczelnie na wzr europejski. Wielu lekarzy
powrcilo z Europy po okresie studiw i stali si oni przeciwnikami tradycyj-
nej chinskiej medycyny uznajac ja za nienaukowa. Zastj ten przypadl na lata
1664-1930.
W latach wojen, jakie z przerwami toczyly si w Chinach od 1924 r. az do
konca II wojny swiatowej akupunktura byla wykorzystywana do leczenia
rannych zolnierzy i to sprawilo, ze nastapil jej powtrny rozkwit i pelna
rehabilitacja. Ponownie metoda ta zostala zrwnana z innymi metodami
leczenia. Z Chin akupunktura rozprzestrzenila si na caly Daleki Wschd i
tam, z pewnymi zmianami, byla szeroko stosowana.
W Polsce
Jezeli nie brac pod uwag udzialu Michala Boyma w dziele popularyzacji
akupunktury w Europie, to pierwsze dokumenty, swiadczace o zainteresowa-
niu si lekarzy ta metoda leczenia w Polsce, pochodza z lat 1828 i 1830. Data
1828 wiaze si z uzyskaniem przez lekarza Antoniego Baranowskiego stopnia
doktora medycyny na Uniwersytecie Wilenskim za prac napisana po lacinie,
a poswicona japonskiej moksie (przyzeganiu). Tytul rozprawy po lacinie
brzmi: ,De moxa japonica ac sinensi dissertatio inauguralis chirurgico-practica
quam in Caesarea Litteraturum Universitate Vilnensi ad gradum doctoris
medicinae vito obfinendum publice defendet Antonius Baranowski Lithauanus
Medicinae Magister".
W dwa lata pzniej inny Polak - Jzef Domaszewski na Uniwersytecie
Jagiellonskim bronil rozpraw doktorska czsciowo poswicona akupunkturze;
tytul rozprawy: ,De Hydrocephale interno chronice item de acupunctura.
Dissertatio inauguralis medico-chirurgica".
* Michal Boym (1612-1659). Polski jezuita, urodzony we Lwowie, jako misjonarz wyjechal
do Chin (1644 r.). Pobyt w Chinach, obok dzialalnosci misyjnej, M. Boym poswicil na
studiowanie medycyny chinskiej. Mial ku temu dobre podstawy wyniesione jeszcze z domu
rodzinnego - ojciec Michala, Pawel Boym, byl nadwornym lekarzem Zygmunta III Wazy.
Poza tym znajomosc jzyka chinskiego pozwalala mu na szybkie zglbienie tajemnic
chinskich ksiag medycznych i tlumaczenie ich na jzyk lacinski. Pozostawil po sobie dziela:
Flora Sinesis (Flora Chin), wydane w 1656 r. w Wiedniu, Clavis Medica ad Chinarium
Doctorinam de Pulsihus (Klucz medyczny), wydane w 1686 r. w Norymberdze; ponadto
rkopisy prac Chiski medyk i Ksigi chiskich receptur, wydane juz po smierci przez
Andreasa Cleyera oraz Wilhelma Ten Rhyne. Zmarl w Chinach w 1659 roku.
12 RYS HISTORYCZNY
Jako ciekawostk podajemy, ze ta czsc pracy, ktra zostala poswicona
akupunkturze zawiera zaledwie 9 stron druku, ma charakter pracy pogladowej
i oparta byla na 12 wsplczesnych publikacjach zagranicznych. Niemniej
zawarto w niej zadziwiajaco duzo tresci: rys historyczny akupunktury, opis
igiel, objasnienia mechanizmu dzialania nakluwan, zastosowanie i wartosci
lecznicze tej metody.
Pomidzy rokiem 1830 a ponizej sporzadzonym wykazem dat wazniej-
szych wydarzen dotyczacych akupunktury istnieje olbrzymia przepasc. Wydaje
si, ze jest to niemozliwe, aby przez cale dziesiciolecia w Polsce nie znano,
badz nie interesowano si akupunktura. Jezeli podrczniki z tego okresu nic na
ten temat nie mwia, to oprcz hipotezy, ze rzeczywiscie nic istotnego w tym
zakresie si nie dzialo mozna takze przypuszczac, ze nie odkryto i nie opisano
jeszcze tych co si tym zagadnieniem interesowali.
Uznajemy zatem, ze histori polskiej akupunktury, ktra mozemy zaliczyc
do mlodych dziedzin medycyny, wyznaczaja nastpujace daty:
1972 - powstala w Gliwicach Poradnia zwalczania Blu (za sprawa dr
med. Boleslawa Rutkowskiego), w ktrej stosowano glwnie akupunktur
i elektroakupunktur.
1978 - w Warszawie utworzono pierwsza w Polsce instytucj majaca
nazw akupunktura w swoim szyldzie: Poradnia Akupunktury.
1981 - rozpoczla prac Sekcja Refleksoterapii przy ZG Polskiego Towa
rzystwa Lekarskiego.
1983 - ukazalo si czasopismo ,Akupunktura polska".
1985 - powolano Krajowego Specjalist do spraw Akupunktury.
1987 - utworzono samodzielna organizacj: Polskie Towarzystwo Aku-
punktury (w miejsce wspomnianej Sekcji Refleksoterapii).
1988 - powstalo Stoleczne Centrum Akupunktury.
1982 i 1984 - odbyly si krajowe konferencje akupunktury.
Przy omawianiu historii akupunktury w Polsce i jej osiagnic doby wspl-
czesnej nie sposb nie wspomniec o roli i zaslugach jakie na tym polu polozyl
Prof. dr med. Zbigniew Garnuszewski, ktrego uznaje si powszechnie za ojca
polskiej akupunktury.
RozdziaI II PODSTAWY
FILOZOFII MEDYCYNY CHINSKIEJ
Tao
Omwienie zagadnienia dotyczacego pojcia Tao wymaga odniesienia si do
tla historyczno - filozoficznego okresu w ktrym si ono pojawilo za sprawa
chinskiego lekarza i filozofa nazwiskiem Lao-Tsy (lub Lao-Tzu), czyli ,stary
mistrz". Powstaje w tym czasie utwr filozoficzny pt. ,Tao - te King" (IV albo III
w. p.n.e.). To w nim opisane jest po raz pierwszy pojcie Tao.
Przez Tao rozumie si - drog, metod, sposb w jaki wszechswiat znajduje
si w ciaglym ruchu, zasady dotyczace regularnosci pewnych zjawisk w nim
wystpujacych, inaczej mwiac wszelkie prawidlowosci swiata przyrody i praw
nim rzadzacych.
Zaklada si, ze koncepcja Tao zrodzila si glwnie z obserwacji corocznego
nastpowania po sobie pr roku, prowadzacego do rozwoju, odnowy i rozkladu.
Czlowiek czsto zastanawial si nad potga przyrody i zdawal sobie spraw ze
swej bezwzgldnej od niej zaleznosci. W ten sposb zrodzilo si w ludziach
przekonanie, ze aby istniec i zyc we wzgldnej szczsliwosci, powinni
postpowac zgodnie z zasadami natury - przystosowac si do jej praw. Gdyby
czyny czlowieka byly w jakims momencie niezgodne z wszechmocnym Tao,
wwczas z pewnoscia nastapilby konflikt, w ktrym strona zdecydowanie slabsza
- czyli czlowiek musialby poniesc porazk. Tego rodzaju rozwazania prowadzily
ludzi do badania i odkrywania prawidlowosci Tao oraz ksztaltowania w oparciu o
nie swojego postpowania. Innymi slowy, czlowiek pojmujac wszechswiat jako
cos ozywionego, zmuszajacego go do bezwzgldnego posluszenstwa, staral si
poznawac jego rol by mc wlasciwie ja wypelnic.
Taoizm jako system filozoficzno-religijny powstal w epoce Chou (XI - III w.
p.n.e.), w tej samej w ktrej zyl inny wybitny filozof tej epoki Konfucjusz
(551^79 r. p.n.e.). Filozof ten wywarl ogromny wplyw na mysl filozoficzna i
spoleczna tej epoki.
14 PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINSKIEJ
Nalezy nadmienic, ze w epoce tej w Chinach panuje jeszcze system
patriarchalny - wladz sprawuje krl, a ziemia i ludzie ja uprawiajacy pozostaja
jego wlasnoscia. Wtedy jeszcze uznawano, ze obok Tao nieba i ziemi istnieje
jeszcze Tao - droga krla. Tak rozumiano sposb postpowania nieba i krla.
Krl co jakis czas schodzil z nieba na ziemi przebywal w poszczeglnych
komnatach palacu - swiatyni. Mial on glwnie za zadanie kierowac ladem
spolecznym. Bez watpienia poglady te mialy sluzyc zachowaniu okreslonego
ladu spolecznego i norm moralnych, a wic pozwolic rzadzic ludem bez
zaklcen. Konfucjusz jakkolwiek w wielu kwestiach wyrazal swiatly poglad,
w tych trzyma si tradycyjnych pogladw i akceptuje istniejace stosunki
spoleczne.
Zarwno Konfucjusz (ktry jednakze nie napisal zadnego dziela) jak i
zyjacy po nim wspomniany juz Lao-Tsy znali teori piciu elementw.
Zostala ona opisana w rozdziale ,Wielki Kanon" w utworze ,Ksiga pism"
i zaklada si, ze zostala napisana w pierwszej polowie pierwszego tysiaclecia
p.n.e. (a wic przed urodzeniem si obu filozofw). Lao-Tsy wyklucza juz
w swoich zalozeniach o Tao ingerencj czynnika ludzkiego w prawa natury
i wszechswiata. Glosi poglad, ze Tao wszechswiata skladalo si z 2 zasadni-
czych czsci: Tao nieba (Chien-tao) oraz Tao ziemi (Kun-tao).
Tao nieba bylo otoczone wiksza czcia niz Tao ziemi. Uwazano, ze dziki
cieplu i deszczom jakie niebo zsylalo na bierna, ciemna i sucha ziemi mgl
nastpowac proces tworzenia. W zwiazku z tym niebo bylo najwikszym
bstwem, a coroczne odradzanie si zycia w przyrodzie bylo uwazane za
spontaniczne dzialanie nieba i ziemi w oparciu o odwieczne zasady Tao.
Rwnolegle do Tao wszechswiata istnialo Tao czlowieka. Czlowiek winien
kierowac si w swoim zyciu jednostkowym i spolecznym porzadkiem obowia-
zujacym w swiecie natury. W mysl tej filozofii ktos kto jest zdrowy jest
czlowiekiem znajacym swa wewntrzna natur, widzacym siebie w swoim
wntrzu. Czlowiek taki uwazany jest za zdrowego, poniewaz zna swj umysl.
A wic zdrowie nie moze byc w zaden sposb oddzielone od duchowego
rozwoju. Rozwazajac problem pozywienia wiadomo, ze jesli nie bdzie ono
odpowiednie moze doprowadzic do tego, ze czlowiek zacznie zachowywac si
neurotycznie. Wspierajac swoje wlasne zdrowie poprzez dbalosc o wszystko
co jest wokl nas, o bezpieczenstwo innych ludzi, rozwijajac w ten sposb
swoje otoczenie - powodujemy, ze to wraca do nas niejako podtrzymujac
nasze zdrowie. Kiedy pracujecie nad swoim umyslem, starajcie si o to by
panowac nad swoimi negatywnymi uczuciami, nad emocjami, gniewem,
niechcia, a wwczas staniecie si zdrowsi.
PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINSKIEJ 15
Starozytna filozofia chinska uwazala, ze czlowiek jest malenkim wszech-
swiatem, zbudowanym z tych samych elementarnych czastek materialnych na
obraz i podobienstwo wszechswiata. Zyje i dziala pod wplywem tych samych sil,
ktre rzadza przyroda i podlega tym samym regulom. Czlowiek wyrznia si
jednak posiadaniem rozumu, zdolnoscia odczuwania i poznawania otaczajacego
swiata. Lekarze chinscy wychodzac z tych oglnych zalozen filozoficznych
odpowiednio interpretowali zgromadzone wiadomosci z anatomii, patologii i
fizjologii oraz ustalali zasady teorii naukowych i metody postpowania, ktre
ulegly stopniowej przemianie ewolucyjnej.
Budowa czlowieka i procesy zyciowe przebiegaja wedlug zasad sil yin i yang,
oraz regul 5 elementw. Aktywnosc czlowieka to jest yang, jego sen to yin, grna
polowa ciala - yang, dolna - yin, ramiona - yang, nogi yin. Tzw. puste narzady
systemu trawiennego: jelita, zoladek sa aktywnymi producentami energii i dlatego
sa yang.
Rozwinicie teorii yin-yang zawarto na dalszych stronach ksiazki. Nie wdajac
si w dalsze rozwlekle opisy pojcia Tao, przedstawiamy 7 twierdzen
uniwersalnych i 12 zasad wzgldnosci, ktre wystarczajaco szczeglowo ujmuja
istot zagadnienia. (Krlicki 1994)
Twierdzenia te i zasady stwarzaja dobra okazj do refleksji i medytacji i jako
takie sa podstawa kontemplacji w zakresie rznego rodzaju praktyk
psychoterapeutycznych wywodzacych si z mysli taoistycznej.
Siedem twierdzen uniwersalnych
1. Wszystko jest rezultatem zrznicowania. Nieskonczonosci.
2. Wszystko podlega ustawicznym zmianom.
3. Kazda rzecz i kazde zjawisko posiada swoje przeciwienstwo.
4. Kazda rzecz i kazde zjawisko ma dwa oblicza. 5
Nie istnieje identycznosc.
6. Im mocniejsza jest cecha danej rzeczy, tym wiksze jest przeciwienstwo tej
cechy.
7. Cokolwiek ma poczatek musi dobiec konca.
Dwanascie zasad wzgldnosci
1. Jedna jedyna Nieskonczonosc manifestuje si ciagla przemiana dopel-
niajacych i antagonistycznych tendencji yin i yang.
2. Yin i yang przejawiaja si nieustannie we wszystkim dziki odwiecznemu
ruchowi nieskonczonego Tao.
3. Yin reprezentuje sil odsrodkowa, yang sil dosrodkowa i wsplnie tworza
energi Qi i wszystkie zjawiska.
4. Yin przyciaga yang, yang przyciaga yin.
5. Yin odpycha yin, yang odpycha yang.
6. Laczone w rznych proporcjach yin i yang tworza rzne zjawiska, ktre sa
do siebie podobne.
Zachodzacy pomidzy rzeczami i zjawiskami objaw przyciagania i od-
pychania jest wprost proporcjonalny do zawartych w nich sil yin i yang.
7. Wszystkie zjawiska sa zmienne, nieprzerwanie zmieniaja, swoja konsty-
tucj stanowiaca zlozenie sil yin i yang. Yin ulega przemianie w yang,
yang przemianie w yin.
8. Nic nie sklada si wylacznie z yin lub wylacznie z yang. Wszystko stanowi
komponent obydwu tendencji o zrznicowanym stopniu nasycenia.
9. Nie istnieje neutralne, w kazdym zjawisku przewaza yin lub yang.
10. Wielkie yin przyciaga male - yin, wielkie yang przyciaga male yang.
11. Skrajne yin wytwarza yang, skrajne yang wytwarza yin.
12. Wszystkie reakcje fizyczne sa natury yang w swym wntrzu, natury yin na
powierzchni.
Energia Qi i jej formy yang i yin
Jednym z podstawowych pojc chinskiej filozofii medycyny jest pojcie
energii Qi.
Wszystkie procesy, stany, zdrowie rozpatruje si w kategoriach braku,
nadmiaru lub rwnowagi Qi.
Qi - jest to niewidzialna energia - sila zyciowa, ktra istnieje i krazy w
kazdym organizmie zywym, a nawet kazdej materii posiadajacej struktur
chemiczna warunkujac jego prawidlowe funkcjonowanie.
Kazda komrka i narzad maja wikszy lub mniejszy zasb Qi. Suma
wszystkich Qi stanowi o potencji zyciowej calego organizmu. Krazenie owej
energii ma charakter ciagly i odbywa si ustalonymi szlakami, ktre nazywamy
kanalami, poludnikami lub meridianami.
Nalezy jednak podkreslic, ze jednoznaczne tlumaczenie Qi przy pomocy
slowa ,energia" w krgach cywilizacji europejskiej moze prowadzic do wielu
mylnych interpretacji. Dzieje si tak dlatego, ze pojcie energii jest na gruncie
nauk przyrodniczych scisle zdefiniowane. Dlatego powinnismy pamitac
o pewnej umownosci tego znaczenia, a juz na pewno unikac jego fizycznych
interpretacji.
Cala medycyna chinska to w zasadzie studiowanie i analiza energii Qi i jej
rodzajw. Zachodzi pytanie skad ta energia si bierze. Zrdlem jej sa rodzice i
jest to energia odziedziczana. Przez cale swoje zycie czlowiek uzupelnia i
wydatkuje swoja Qi. Uzupelnienie nastpuje poprzez oddychanie i czerpanie jej z
powietrza jak tez poprzez spozywanie pokarmw. Qi jest tez pobierana z
kosmosu poprzez skr. Czlowiekowi sa niezbdne do prawidlowego fun-
kcjonowania rzne rodzaje Qi - typu yang z kosmosu, typu yin z ziemi z
pozywienia i oddychania, ta odziedziczona, i rzne inne nabywane innymi
sposobami. Lacza si one przenikajac wzajemnie, tworzac w ciele czlowieka
,wewntrzne Qi" lub ,male Qi" uwazane za podstawowy czynnik zyciowy.
Z istnieniem wielkiej ilosci Qi, lub jej wyczerpywaniem si, wiazano poziom
aktywnosci zyciowej czlowieka. Wewntrzne Qi bylo tym, co decydowalo o
powodzeniu danej dzialalnosci, nie metoda dzialania byla najwazniejsza, lecz
ilosc Qi, ktrej czlowiek mgl uzyc do wykonywania okreslonej czynnosci.
Energia ta w trakcie pracy wyczerpuje si ale podlega bardzo szybko odnowieniu.
Ruch energii jest ciagly i wielostronny. Nawiazuje do tego nastpujacy obrazowy
opis: kazde dzialanie powinno byc jak woda, ktra najpierw splywa po zboczach
gr strumieniami w doliny, a potem w postaci mgiel i chmur unosi si ponad
szczyty gr, by spasc na nie w postaci deszczu i splynac z powrotem po ich
zboczach. Czsto podkresla si, ze woda zatrzymana w swoim biegu zarasta
zielskiem, zamula si i zmienia w niezdrowe bagno, wystarczy jednak umozliwic
jej dalszy ruch, by stala si znw przejrzysta i zdrowa. Kazda aktywnosc jezeli
tylko nie jest zbyt jednostronna powoduje przeplyw Qi, stwarzajac pomyslne
warunki zarwno dla podejmujacego ja, jak i dla jego otoczenia. Aktywnosc
powoduje rwniez gromadzenie si energii Qi. Niebezpieczny jest zarwno zastj
energii, jak i jej gwaltowne wyczerpanie si. Utrata kontroli i brak mozliwosci
regeneracji zapasw Qi grozi choroba, a w skrajnych stanach smiercia. Z
rozwazan nad Tao wiemy, ze yang i yin to dwie formy energii Qi (ryc. 1).
Formy te sa przeciwstawne sobie, to dwa bieguny,
ktre istnieja tylko razem, (nie moga istniec samo-
dzielnie). Egzystuja we wzajemnym powiazaniu -
harmonii. Zachwianie rwnowagi midzy nimi ma
wplyw na rwnowag ustroju, na jego zdolnosc do Ryc.
i. znak Tao, symbol samoregulacji. W pojciach
starochinskiego systemu energii Q\ - yang i yin.
filozoficznego nie ma we wszechswiecie organizmu,
gdzie nie byloby konkurencji i walki przeciwienstw. Dlatego tez formy energii
yang i yin okresla si jako prawo jednosci lub walki przeciwienstw. Te obie
formy energii zmieniaja si i zachodza na siebie. Przedstawia to najlepiej
monada chinska gdzie kolor jasny to yang, a ciemny - yin. W ciemnym jest
czastka jasnego i odwrotnie (male yang i male yin). Wedlug tej filozofii
wszystko co nas otacza, a takze jest w nas, daje si zaliczyc do yang, lub yin.
Yang to: swiatlo, slonce, niebo, ogien, cieplo, dzien, lato, rodzaj mski, ruch,
radosc, czerwien, opadanie i inne. Yin to: ciemnosc, noc, ksizyc, zimno,
woda, rodzaj zenski, stalosc, smutek, bezruch, purpura, przestrzen, wznoszenie
si i inne.
Z faktu, ze cos jest yang a cos yin nie wynika, ze cos jest lepsze a cos
gorsze. W przyrodzie nie wystpuje pojcie dobra i zla i nie stosuje tez ona
takiego wartosciowania. Jest to wytwr intelektualny czlowieka dobry i sluszny
tylko w sferze, wytworzonych przez niego zasad moralnych. Dla przyrody
zarwno to co zle, np.: drapieznik, jak i to co dobre np.: jagni, sa potrzebne
i rwnie wazne dla niezaklconego jej stanu.
Rozwazania o istocie prawa jednosci, lub walki przeciwienstw maja
ogromne znaczenie praktyczne. W zyciu codziennym w sposobie pracy i cza-
sie wolnym, przy wyborze towarzystwa lub partnerw, przy dobieraniu
wlasciwej diety czy leku, najwazniejsze jest laczenie pierwiastkw na zasadzie
przeciwienstw i pamitanie, ze caly otaczajacy nas swiat zawsze dazy do
rwnowagi i pelnej homeostazy. W dalszych rozwazaniach dotyczacych energii
Qi i jej form skupimy uwag na tych wiadomosciach, ktre wykorzystane bda
dla omwienia mechanizmu akupresury.
Wspomniano tez powyzej, ze energia Qi w organizmie krazy nieustannie
swoimi utartymi szlakami czyli meridianami.
Jeden cykl krazenia energii Qi trwa dob (24 godz.) i rozpoczyna si od
serca i do serca wraca.
Wysokosc fali przeplywu energii w danym meridianie zalezy od poziomu
Qi w meridianie przed nim lezacym.
Jezeli z przyczyn chorobowych poziom Qi w danym narzadzie zwiazanym
z meridianem jest niski to fala plynaca do narzadu nastpnego bdzie rwniez
niska. Zadzialanie na przyklad poprzez ucisk (akupresur) lub naklucie iglami
(akupunktur), lub inna technika na okreslone punkty meridianu chorego
narzadu - czyli oslabionego energetycznie - wyrwnuje w nim poziom
energii, a przez to podnosi fal plynaca do narzadu nastpnego. Narzady ciala
ludzkiego wykazuja rzny stopien aktywnosci w ciagu doby, co daje podstawy
do podzialu ich na narzady: dzienne, dzienno-nocne i nocne (ryc. 2).
Ryc. 2. Dobowy cykl krazenia energii Qi w organizmie czlowieka.
Narzqdy dzienne - maksimum energii wystpuje w nich w godzinach od 7.00
do 15.00, sa to:
1. zoladek
2. sledziona z trzustka (sledziona i trzustka w tradycyjnej medycynie chinskiej,
uwazane sa za jeden narzad)
3. serce
4. jelito cienkie
Narzqdy dzienno-nocne: godz. 15.00-19.00 i 3.00-7.00, sa to:
1. pluca
2. jelito grube
3. pcherz moczowy
4. nerki
Narzqdy nocne: od 19.00 do 3.00, sa to:
1. osierdzie
2. potrjny ogrzewacz
3. pcherzyk zolciowy
4. watroba
Zdrowym jest ten czlowiek, u ktrego energia Qi cyrkuluje w organizmie w
sposb niezaklcony.
Istota leczenia w medycynie starochinskiej, polega na udroznieniu przeplywu
energii Qi w ustroju, by ta przeplywala w sposb niezaklcony. W tym celu
stosuje si rzne techniki oddzialywania na punkty chinskie lezace na przebiegu
meridianu.
Prawo piciu elementw
Wedlug tradycyjnej filozofii medycyny chinskiej u podstaw organizacji
wszechswiata lezy cyklicznosc. Przyjto, ze sposb organizacji wszechswiata jest
uniwersalny, tzn. ze elementy owej organizacji w takim samym stopniu dotycza
calosci (wszechswiata) jak i skladowych czsci tej calosci, np. istot zywych oraz
kazdej fizjologicznej funkcji.
W ten sposb podporzadkowano wszystkie zjawiska piciu elementom.
Teoria ta tlumaczy materialne zjawiska i procesy zachodzace w tkankach, takze
stany psychiki, oraz wszelkie zaleznosci midzy fizjologia, patologia i
srodowiskiem.
Te pic elementw (pierwiastkw) to:
1. drzewo (D)
2. ogien (O)
3. ziemia (Z)
4. metal (M)
5. woda (W)
Pomidzy tymi elementami zachodza relacje, ktre mozna okreslic oglnie
jako prawa przemiany i istnienia. Tak wic przez prawo piciu elementw Wu
Sing rozumie si symbole pod ktre podstawia si rwnowazniki odnoszace si
do czlowieka, jego otoczenia, a takze do swiata przyrody (tab. 1).
Tab. 1. Odpowiedniki piciu elementw
Odpowiedniki DRZEWO OGIEN ZIEMIA METAL WODA
I Narzad pelny watroba serce
osierdzie
sledziona pluca nerka
Narzad pusty pcherzyk
zolciowy
jelito cien.
polrjny
ogrzewacz
zoladek jelito gr. pcherz
moczowy
Zmysl oczy - wzrok jzyk - mowa wargi -
sluzwka
dotyk
nos - wch ucho - sluch
Odpowiedniki DRZEWO OGIEN ZIEMIA METAL WODA
Tkanka misnie,
scigna,
paznokcie
cera -
ukrwienie,
naczynia
ttnicze
cialo -
misnie,
tkanka
laczna
skra, wlosy
ciala
kosci, mzg,
wlosy glowy
Wydaliny lzy pot sl ina sluz mocz
Osobowosc spokojny aktywny zrwno-
wazony
prawy,
nieugity
ruchliwy
Emocje gniew, zlosc,
nienawisc
radosc troska,
zmartwienie,
wsplczucie
smutek strach,
depresja
Sklonnosc do wzywania -
krzyku
do smiechu do spiewu do placzu do stkania
Wyczerpuje naduzycie
oczu
obserwacja,
dzialanie
poznawcze
siedzenie lezenie stanic
Zapach zjelczaly spalenizna przyjemny gryzacy zgnily
Smak kwasny gorzki slodki ostry slony
Rozwj urodzenie wzrost dojrzalosc starzenie si zejscie -
smierc
Kolor zielony czerwony zolty,
zlot>
bialy,
srebrny
czarny,
niebieski
Miso kura
(drb)
baranina wolowina konina wieprzowina,
ryby
Ziarno pszenica zyto kukurydza owies, ryz fasola
Metoda
konserwacji
Fermentacja,
kiszenie
wdzenie w cukrze w ostrych
przyprawach,
w przni
solenie,
zamrazanie
Sposb
gotowania
krtkie
zaparzanie bez
przykrycia na
ogniu z drzewa
pieczenie
(ruszt),
smazenie z
obracaniem
duszenie pod
przykryciem w
malej ilosci
wody, tluszczu
nic mieszac,
piec wglowy
pod cis-
nieniem,
kuchnia
elektryczna
gotowac w
duzej ilosci
wody,
mieszac
Pora dnia rano poludnic po poludniu wieczr noc
Pora roku wiosna lato pzne lato jesien zima
Wplyw
bioklimatu
wiatr goraco wilgoc sucho zimno
Strona swiata wschd poludnic srodek zachd plnoc
Istnieja wzajemne wizi midzy tymi picioma elementami. Sa to:
1. Wiz twrczo-pobudzajqca (odzywcza)
Drzewo pobudza (w znaczeniu rodzi) ogien, ogien pobudza (ogrzewa)
ziemi, ziemia daje metal, metal daje wod, woda zywi drzewo (ryc. 3).
Nadmiar pobudzania jednego z 5 elementw prowadzi do zaburzenia rwno-
wagi pomidzy nimi.
2. Wiz destrukcyjno-hamujqca
Drzewo hamuje (podrywa korzeniami) ziemi, ziemia wypija wod, woda
gasi ogien, ogien topi metal, metal tnie drzewo (ryc. 3).
Jezeli okreslony element np. woda wykazuje slabosc, to inny np. ogien
zaczyna dominowac, przybiera form ataku az do jego calkowitego zniszczenia.
Ryc. 3. Schemat przedstawiajacy prawo piciu elementw.
Z powyzszych wizi wywodzi si jedno z prawidel recepty punktowej
nazwane prawidlem ,matka-crka", (lub ,ojciec-syn"). Element drzewa, ktry
ma zwiazek z watroba jest ,matka" elementu, ognia. Ogien ma zwiazek z
sercem. W przypadku chorej watroby nie jest ona w stanie dostarczyc energii
Qi sercu i serce wykazuje niesprawnosc.
Do wykorzystania w praktyce tego prawidla bdziemy powracac jeszcze na
dalszych stronach ksiazki.
* wzajemne pobudzanie
u> wzajemna akcja destrukcyjna
u> przeciwdzialanie
Patologia midzy picioma elementami
Zdrowie zawdziczamy energii Qi, ktra sprawia, ze organizm dysponuje
odpowiednimi silami obronnymi zarwno przed patogennymi czynnikami
zewntrznymi jak i wewntrznymi. Mechanizmy obronne ustroju, dziki
dynamicznej rwnowadze pomidzy yang i yin naszego ciala zachowuja stan
zdrowia. Utrzymuje si on dopki silny czynnik atakujac nie naruszy tego stanu
lub bdac slabym nie natrafi na obnizona niewydolna wewntrzna sil energii
patogennej. Czynnikiem atakujacym moze byc nagle pogorszenie si pogody jak
np. przenikliwe zimno i jezeli natrafi na obnizona odpornosc na ten czynnik moze
dojsc do choroby. Choroba moze trwac krtko przy dobrych silach obronnych
ustroju, wytwarza si podwyzszona cieplota (goraczka) i poty, ktre
przeciwdzialaja atakowi agresji. Jezeli organizm na skutek zaklcenia energii
yang-yin nie upora si z atakiem w krtkim czasie, to choroba przewleka si.
W tradycyjnej chinskiej medycynie istnieje pojcie pelnosci gdy nadmiar
patogennego czynnika atakuje powierzchni odpornego organizmu (Pincel 1994).
Objawami pelnosci jest nagly poczatek choroby, ostry jej przebieg, wysoka
goraczka, poty, szybkie ttno. Jest to tzw. zespl wewntrzny yang-nadmiar czyli
Shi.
Drugie pojcie to pustosc, jest ona przy slabej obronnosci organizmu i
wnikniciu glbiej czynnika szkodliwego. Objawami pustosci sa: przewlekanie
si choroby, brak goraczki i zwolnione ttno. Stan ten to zespl wewntrzny yin-
niedobr czyli Xu.
Leczenie ma wzmocnic stan niedoboru lub oslabic nadmiar.
Ze wzgldu na pochodzenie czynnika patogennego dzieli sieje na:
1. Patogenne czynniki zewntrzne; zimno, cieplo, wiatr, susza, wilgoc,
wplywy kosmiczne, urazy i zakazenia.
2. Patogenne czynniki wewntrzne; zlosc, troska, smutek, strach, radosc,
przeciazenie praca narzadw wewntrznych, bldy w odzywianiu i inne.
Meridiany i punkty zwiqzane z elementami
Meridiany glwne czyli narzadowe posiadaja odpowiedni rwnowaznik w
zakresie elementw i tworza bardzo ciekawy uklad, ktrego cechami
szczeglnymi sa: wystpowanie tego samego elementu w parze jaka tworza
poszczeglne meridiany typu yang (narzady puste) i yin (narzady pelne).
Zmiana elementu wystpuje zawsze badz przy ukladzie yang-yang, badz yin-
yin. Element ognia wystpuje 4-krotnie, a pozostale tylko po 2 razy.
Ryc. 4. Schemat obrazujacy powiazania pomidzy meridianami a picioma elementami.
Oprcz obiegu energii w meridianach tworzacych pary (ryc. 4) i majacych
polaczenia pomidzy soba poprzez punkty przepustowe (Luo) istnieja tez
polaczenia, ktre okreslamy jako duze poludniki. Wyodrbniamy trzy duze
poludniki typu yang; i trzy typu yin.
Duze poludniki typu yang tworza:
1. jelito cienkie (meridian rczny) i pcherz moczowy (meridian nozny) -
Tai yang
2. potrjny ogrzewacz (meridian rczny) i pcherzyk zolciowy (meridian
nozny) - Shao yang
3. jelito grube (meridian rczny) i zoladek (meridian nozny ) - Yang Ming
Duze poludniki typu yin tworza:
1. pluco (meridian rczny) i sledziona-trzustka (meridian nozny) - Tai yin
2. osierdzie (meridian rczny) i watroba (meridian nozny) - Yueh yin
3. serce (meridian rczny) i nerka (meridian nozny) - Shao yin
Duze poludniki i ich funkcje mozemy przedstawic w nastpujacy sposb:
Tai yang - zimno
Shao yang - cieplo
Yang Ming - suchosc
Tai yin - wilgoc
Yueh yin - wiatr
Shao yin - ogien
Strzalki laczace duze poludniki wskazuja wzajemne oddzialywania na siebie
duzych poludnikw.
Kazda para w ten sposb jest w stanie wyrwnac powstajace w wyniku
dzialan powyzszych czynnikw zaburzenia.
Przyklad: atak zimna na powierzchni ciala zadziala na lezacy zewntrznie
duzy poludnik Tai yang. Tai yang tworza meridian jelita cienkiego (cieplo) i
pcherza moczowego (zimno). Podczas ataku zimna na poludnik pcherza
moczowego bdzie daznosc ze strony jelita cienkiego do wyrwnania zimna
swoim ogniem.
Przy ataku suszy na Yang Ming ratunek nastapi przy pomocy wilgoci ze
strony zoladka.
Tak wyrwnane sa midzy innymi codzienne wahania klimatyczne. Poja-
wienie si deficytu energii w wyrwnujacym skladniku utrudnia likwidacj ataku
patogennego czynnika prowadzacego do zaburzenia.
W pierwszym przykladzie atak zimna dotknie poludnik Tai yang, a w drugim
suchosc, poludnik Yang Ming.
Zaburzenie rwnowagi w tych podwjnych, duzych poludnikach niezlikwi-
dowane w ich obrbie, moze byc wyrwnane, jak wskazuja strzalki, przez drugi
duzy poludnik wsplpracujacy. I tak Tai yang otrzyma pomoc ze strony ognia
Shao yin rozpraszajacego zimno, a Yang Ming od Tai yin dostarczyciela wilgoci.
Zaleznosci te sa wzajemne, tzn. ze jezeli wewntrzny ogien bdzie uszkadzal
Shao yin, wtedy Tai yang dostarczy zimna.
W terapii gdy zimno uszkodzi Tai yang, trzeba uzyc punktu Luo poludnika
jelita cienkiego dla zaopatrzenia go w ogien od serca z rwnoczesnym
rozproszeniem punktu zrdla na poludniku serca.
Takie postpowanie na poczatku choroby moze wspomc zlikwidowanie
szkodliwego zimna na poludniku Tai yang.
Jak widac z tego, duze poludniki maja wazne praktyczne znaczenie (Pincel
1994).
Punkty chinskie i ich polqczenie z picioma elementami
Kazdy z punktw zgodnosci (Shu) zwiazany jest z odpowiednim elementem,
(stad inna ich nazwa - ,punkty-elementy") i tak:
Punkty dla meridianw yang: Punkty dla meridianw yin:
I zrdelko (Ting) - metal (M) - drzewo (D)
II strumyczek (Yang) - woda (W) - ogien (O)
III strumien (Shu) - drzewo (D) - ziemia (Z)
IV rzeka (King) - ogien (O) - metal (M) V
morze (Ho) - ziemia (Z) - woda (W)
Tab. 2. Punkty elementy
Meridiany Elementy Meridiany Elementy
Yang M W D O Z Yin D 0 Z M W
VF 44 43 41 38 34 H 1 2 3 4 8
IT 1 2 3 5 8 C 9 8 7 4 3
SJ 1 2 3 6 10 PC 9 8 7 5 3
G 45 44 43 41 36 LP 1 2 3 5 9
IC 1 2 3 5 11 P 11 10 9 8 5
vu
67 66 65 60 40 R 1 2 3 7 10
liczby wygrubionc - ,punkt element w elemencie"
Punkty te wykorzystuje si przede wszystkim do oddzialywania na okreslone
narzady. Szczeglnie dotyczy to ,punktw elementw" (lub element w ele-
mencie).
Punkty te w tab. 2 wygrabiono. Punkt lezacy na lewo od niego ma dzialanie
pobudzajace, a lezacy na prawo uspakajajace (hamujace).
Z zagadnieniem tym wiaze si pojcie prawidla okreslanego jako ,matka-
crka" lub ,ojciec-syn". To co przedstawiono przy omawianiu rodzaju wizi
pomidzy picioma elementami (ryc. 3) odnosi si takze do kazdego mendianu z
osobna. Wiz twrczo-pobudzajaca wyraza si tym, ze chcac pobudzic serce C.8.
(ogien), nalezy dzialac na C.9. (drzewo). W wizi hamujacej serce C.8. (ogien)
nalezy dzialac na C.3. (woda). Prawo - teoria piciu elementw tlumaczy w
sposb, ktry mozna uznac za naukowy, obieg energii w naturze i stanowi kanon
medycyny naturalnej.
Meridiany glwne i dodatkowe
Sa to szlaki przeplywu energii Qi. Biegna one przewaznie wzdluz ciala.
Odchodzace od nich odgalzienia (kolaterale) lacza okreslone punkty na
powierzchni ciala z odpowiednimi narzadami wewntrznymi. Punkty te
najczsciej sa znane jako: punkty chinskie (PCH), punkty akupunktury (PA),
biologicznie aktywne punkty (BAP).
Na obwodzie meridianw konczyn, tak grnej (ponizej stawu lokciowego),
jak i dolnej (ponizej stawu kolanowego), meridiany lacza si ze soba. Te galazki
laczace nazywamy Luo (czyt. lo). Meridian yang laczy si z meridia-nem yin i
tym samym daje to swobodne krazenie energii Qi w calym ustroju.
Dla uniknicia nieporozumien, ktrych przyczyna moze byc stosowanie
rznych nazw, postanowiono oznaczac meridiany cyframi rzymskimi (od I do
XIV), przyjmujac za I meridian pluc.
Meridiany glwne :
Wydaje si, ze najlepszym rozwiazaniem jest stosowanie obok nazw
rodzimach - nazw lacinskich. Chinczycy wsplczesni takze stosuja ten system.
NAZWA POLSKA NAZWA LACINSKA
I Meridian pluc P Pulmones P
II Meridian jelita grubego JG Intestinum crassum IC
III Meridian zoladka Z Gaster G
IV Meridian sledziony - trzustki ST Lien - Pankreas LP
V Cor C
VI Meridian jelita cienkiego JC Intestinum tenue IT
VII Meridian pcherza moczowego PM Vesica urinaria VU
VIII Meridian nerki N Ren R
IX Meridian osierdzia O Pericardium PC
X Meridian potrjnego ogrzewacza PO przyjto z chin. SJ
(San Jiao)
XI Meridian pcherzyka zolciowego PZ Vesica fellea VF
XII Meridian watroby W Hepar H
Meridiany dodatkowe
XIII Meridian srodkowy tylny (ST), czyli przyjto z chin. TM
glwny regulator tylny (GRT) (Tu Mai)
XIV XIV Meridian srodkowy przedni przyjto z chin. JM
(SP), czyli glwny regulator przedni (Jen Mai)
(GRP) "
Sa to mendiany niesymetryczne.
Mendiany maja dwie czsci: zewntrzna, biegnaca po powierzchni ciala
wzdluz punktw, i wewntrzna, zmierzajaca do odpowiadajacych im narza-
dw. Zewntrzne czsci meridianw maja charakterystyczny przebieg. Wszy-
stkie zaczynaja si lub koncza na palcach rak i ng. Tylko meridian nerki
zaczyna si na podeszwowej czsci stopy. W przewazajacej swojej dlugosci
biegna one przez konczyny grne lub dolne, dlatego dzielimy je na meridiany
grne - tj. rak, i dolne - tj. ng.
Do meridianw rak naleza: m. pluc, m. jelita grubego, m. osierdzia, m.
potrjnego ogrzewacza, m. serca, m. jelita cienkiego. Pozostale to meridiany
ng.
T. Mann, omawiajac przebieg meridianw po powierzchni ciala, podaje
nastpujacy opis: jesli czlowiek wyprostuje si w taki sposb, ze jego ramiona
sa uniesione w stron nieba, a jego stopy spoczywaja na ziemi, to zauwazamy,
ze meridiany yang ida od nieba do ziemi, a yin od ziemi do nieba. Jest to
zgodne ze starozytna tradycja, wedlug ktrej, energia yang pochodzi z kosmosu,
a yin z ziemi.
Obok 12 meridianw glwnych istnieje 8 meridianw dodatkowych. Dwa
z nich maja szczeglne znaczenie i zostana omwione podobnie jak glwne.
Sa to: meridian srodkowy tylny (TM) i srodkowy przedni (JM). Oba meridiany
dodatkowe maja polaczenia z meridianami glwnymi typu yang i yin, i zarza-
dzaja nimi. TM zarzadza typem yang, a JM typem yin. Wedlug starych ksiag
chinskich, meridiany te stanowia zbiorniki energii Qi i sa zlewiskiem tej
energii, dlatego nazywamy je meridianami zarzadzajacymi, lub glwnymi
regulatorami.
Punkty kolejne meridianu podano cyfra arabska i odnosza si one wylacz-
nie do danego meridianu (bywaja systemy numeracji lacznej punktw). Liczb
punktw w danym meridianie oraz jego typ podano przy charakterystyce
oglnej przebiegu meridianu (patrz rozdzial III).
IEJ PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINSKIEJ 29
Punkty chinskie i metody ich lokalizacji
Punkty chinskie sa to miejsca na ciele o szczeglnych wlasciwosciach,
ktrych naklucie, ucisk lub inny sposb pobudzenia sa podstawa leczniczego
oddzialywania na organizm. W przebiegu wyzej wymienionych meridianw lezy
670 punktw:
12 Meridianw glwnych Meridian
glwny regulator tylny Meridian
glwny regulator przedni
= 309 x 2 (parzyste) =618 +
28 +
24
RAZEM: 670 punktw
Oprcz tych punktw opisano okolo 800 dodatkowych, tzw. Extra. Punkty te
znajduja si na skrze czlowieka od urodzenia i maja jednakowa lokalizacj u
kazdego. Ich wielkosc u ludzi zdrowych waha si od 2 do 5 mm (srednica), a w
czasie choroby narzadu moga si powikszac do 10 mm.
Istnieje kilka sposobw lokalizacji punktw. Ponizej podajemy niektre z
nich.
1. Wedlug informacji dotyczacych miejsc anatomicznych ciala, na przyklad:
G.45. znajduje si po stronie strzalkowej drugiego palca u nogi, 3 mm od
rogu paznokcia. Ta metoda bdziemy si poslugiwac najczsciej.
2. Metoda cuna indywidualnego. Cun jest to jednostka, ktra nie odpowiada
zadnej znanej dotychczas jednostce pomiarowej. Od tysicy lat stosowany
jest w akupunkturze, sluzac do lokalizacji punktw. W akupunkturze
szerokosc kciuka uznajemy za 1 cun. Takze odleglosci midzy dwoma
faldami na srodkowym paliczku III palca rki (u kobiet prawej, u mzczyzn
lewej) okresla 1 cun indywidualny (ryc. 5).
3. Metoda cuna proporcjonalnego. Chinczycy podzielili poszczeglne okolice
ciala wzdluz i wszerz na rzne odcinki, tzw. proporcjonalne jednostki cun.
W metodzie tej 1 cun na czole nie jest rwny 1 cunowi na klatce
piersiowej. Mierzony w jednostkach ukladu SI w kazdej okolicy ciala
bdzie mial inna dlugosc. Zawsze jednak odleglosc od punktu Extra 1, tj.
lezacego u nasady nosa w srodku midzy brwiami - do przedniej linii
wlosw, niezaleznie od tego, czy bdzie to kobieta czy mzczyzna, dorosly
czy dziecko, o wysokim czy niskim czole -wynosic bdzie 3 cuny. Inne
przyklady: odleglosc midzy brodawkami
Ryc. 5. Cun indywidualny.
sutkowymi wynosic bdzie 8 cunw , odleglosc od grnego brzegu
spojenia lonowego do ppka - 5 cunw (ryc. 6).
4. Metoda palpacyjna - szczeglnie przydatna w stanach chorobowych,
kiedy punkt jest powikszony i bolesny.
5. Lokalizacja za pomoca punktoskopu. Punktoskop jest to aparat, ktrego
dzialanie opiera si na wykorzystaniu nizszego oporu elektrycznego
punktu od otaczajacej go skry. Inaczej mwiac, punktoskop jest to
bardzo czuly omomierz (ryc. 7).
* U kobiet midzy liniami srodkowoobojczykowymi.
PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINS KIEJ 31
Ryc. 6. Cun proporcjonalny.
1 - elektroda czynna,
2 - elektroda bierna,
3 - potencjometr,
4 - sygnalizator optyczny,
5 - pokrywa pojemnika baterii.
Ryc. 7. Punktoskop (omomierz).
6. Lokalizacja punktw przez odpowiednie ulozenie ciala lub przyjcie
odpowiedniej pozycji. Przyklad: punkt VF.31. (Fengshi) mozna zlokali-
zowac, przyjmujac pozycj wyprostna (,na bacznosc") z przylozeniem
rak do ud. Koniec palca srodkowego wskazuje ten punkt. Sposb ten
wykorzystuje si najczsciej dla wyznaczenia punktw:
a) VF.3L,
b) LP.10.,
c) IC.4.,
d) P.7.,
e) R.l.(ryc. 8).
Ryc. 8a
Ryc. 8b
Ryc. 8c
Ryc. 8d Ryc. 8. Przyklady
sposobw lokalizacji punktw.
Ryc. 8e
RozdziaI III
PRZEBIEG MERIDIANW, POLOZENIE PUNKTW I
WSKAZANIA TERAPEUTYCZNE
MERIDIAN PLUC (LAC. PULMONES - P)
Przebieg meridianu
W swoim przebiegu zewntrznym rozpoczyna si w punkcie P.I., tj. na
powierzchni klatki piersiowej, na wysokosci pierwszej przestrzeni midzyze-
browej, 6 cunw od linii srodkowej ciala. Dalej biegnie w gr i na zewnatrz
- punkt P.2., stad zstpuje w dl po przysrodkowej powierzchni ramienia i
dochodzi do stawu lokciowego. Od stawu lokciowego biegnie po stronie
promieniowej przedramienia, przez nadgarstek przechodzi na ttnic promie-
niowa i osiaga koniuszek kciuka - 3 mm od promieniowego kata macierzy
paznokcia (P. 11.).
Oglna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yin, zwiazany z elementem Metal, tworzy par z meridia-
nem jelita grubego. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy P.9.
-przychylnosci ,Shu" P.ll., P.10., P.9., P.8., P.5.
- tonizujacy P.9.
- sedatywny P.5.
- przepustowe P.7., (P.9.)
- alarmowy przedni P. 1.
- alarmowy tylni VU.13.
- samodzielne P.7., P.l 1.
Oglem punktw: 11, czas najwikszej aktywnosci 3.00-5.00.
PRZEBIEG MERIDIANOW... 35
Ryc. 9. Meridian pluc.
Wykaz punktw: P.l. Zhongfu
(zwykly palacyk)
Polozenie: na powierzchni klatki piersiowej, na wysokosci pierwszej
przestrzeni midzyzebrowej, 6 cunw od linii srodkowej ciala.
36 PRZEBIEG MERIDIANW...
Wskazania: dychawica oskrzelowa, choroby pluc, obrzk twarzy i konczyn,
bl w okolicy klatki piersiowej.
P.2. Yunmen (drzwi oblokw)
Polozenie: we wglbieniu, pod wewntrznym brzegiem obojczyka (w odle-
glosci 1/3 od barkowego konca obojczyka).
Wskazania: takie same .
P.3. Tianfu (niebianski palac)
Polozenie: na srodkowej grnej powierzchni ramienia, 3 cuny ponizej
przebiegu dolu pachowego, po promieniowej stronie misnia dwuglowego
ramienia.
Wskazania: choroby narzadw oddechowych, bl w okolicy lopatki, barku i
stawu barkowego, nerwice, zawroty glowy.
P.4. Xiabai (szlachetny swiat)
Polozenie: na srodkowej powierzchni ramienia, po promieniowej stronie
misnia dwuglowego, 1 cun ponizej P.3.
Wskazania: neurogenne choroby serca, czstoskurcz napadowy, mdlosci, bl
w piersiach.
P.5. Chize (staw lokcia)
Polozenie: we wglbieniu stawu lokciowego, po stronie promieniowej scigna
misnia dwuglowego ramienia (ulatwia lokalizacj pozycja zgicia przedramienia
z dlonia zwrcona ku grze - mozna wtedy zauwazyc nieznaczne wglbienie, w
ktrym lezy ten punkt).
Wskazania: choroby narzadw oddechowych i ukladu nerwowego (nerwice,
stany reaktywne, nietrzymanie moczu, drgawki u dzieci, bl w okolicy lopatki,
niedowlady, zapalenie splotu nerwowego).
P.6. Kongzui (wikszy otwr)
Polozenie: po odwrceniu dloni ku grze punkt ten znajduje si po
promieniowej stronie przedramienia, w odleglosci 5 cunw ponizej zgicia
lokciowego, a 7 cunw powyzej poprzecznego zgicia nadgarstka.
Wskazania: ostre choroby ukladu oddechowego, wysoka temperatura, kaszel,
chrypka, niezyt krtani, zapalenie gardla, bl w okolicy ramienia i staww rak.
P.7. Lieque (niedostatek przechylenia)
Polozenie: przy dloni zwrconej ku grze punkt ten lezy po promieniowej
stronie, powyzej wyrostka rylcowatego, 1,5 cuna od zgicia poprzecznego
nadgarstka.
Przez stwierdzenie ,takie same" nalezy rozumiec wskazanie jak dla punktu poprzedniego.
PRZEBIEG MERIDIANW... 37
Wskazania: tiki i przykurcze misni mimicznych, zapalenie nerwu twarzo-
wego i nerwu trjdzielnego, ble zbw, dychawica oskrzelowa, niezyt krtani,
zapalenie migdalkw podniebiennych, ble glowy w okolicy potylicznej,
migrena, szczeglnie z towarzyszacymi wymiotami, schorzenia rak.
P.8. Jingqu (dolny kanal lub splyw kanalu)
Polozenie: przy promieniowej stronie misnia zginacza rki, 1 cun nad faldem
promieniowo-nadgarstkowym.
Wskazania: zapalenie migdalkw podniebiennych, dychawica oskrzelowa,
wymioty, czkawka, zapalenie nerwu promieniowego.
P.9. Taiyuan (wielkie zrdlo)
Polozenie: przy promieniowym brzegu scigna misnia promieniowego
zginacza rki, na dolnym faldzie stawu promieniowo-nadgarstkowego.
Wskazania: rozedma pluc, angina, nerwobl midzyzebrowy, bl przedra-
mienia, zapalenie spojwek, zapalenie rogwki, bezsennosc, depresja. Wykazuje
specjalne oddzialywanie na ttnice, podnosi cisnienie ttnicze itp.
P.10. Yuji (spotkanie ryby)
Polozenie: na dloniowej powierzchni klbu, w srodku pierwszej falangi
kciuka.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, nadmierne wydzielanie potu,
zapalenie migdalkw podniebiennych.
P.ll. Shaoshang (mlody kupiec)
Polozenie: po promieniowej stronie kciuka, 3 mm od rogu paznokcia
(koncowy punkt).
Wskazania: omdlenia, choroby jamy ustnej, gardla, przelyku, bezsennosc,
drgawki u dzieci, punkt znieczulenia skry podczas zabiegw chirurgicznych.
MERIDIAN JELITA GRUBEGO (LAC.
INTESTINUM CRASSUM - IC)
Przebieg meridianu
Biegnie w gr od punktu IC.l., ktry znajduje si 3 mm w bok (po stronie
promieniowej) od rogu paznokcia palca II, poprzez nadgarstek, przedrami, rami
do przedniego brzegu wyrostka barkowego lopatki (acromion), od tego punktu
skrca na przednia powierzchni klatki piersiowej do dolka nadoboj-czykowego.
Stad wznosi si ku grze i biegnie przez srodek trzonu zuchwy, policzek, do
wargi grnej. Konczy si na grnym brzegu bocznej bruzdy skrzydelka nosa
(IC.20.).
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Metal, tworzy par z meridia-
nem pluc.
Wazniejsze punkty:
- zrdlowy IC.4.
- przychylnosci ,Snu" IC.l., IC.2., IC.3., IC.5., IC.l 1.
- toni zujacy IC.l 1.
- sedatywny IC.2.
- przepustowe IC.6., (IC.4.)
- alarmowy przedni G.25.
- samodzielny IC.4., IC.l 1.
Oglem punktw: 20, czas najwyzszej aktywnosci 5.00-7.00.
Wykaz punktw:
IC.l. Shangyang (kupiec yang)
Polozenie: po stronie promieniowej palca wskazujacego, 3 mm w bok od
kata macierzy paznokcia.
Wskazania: choroba jamy ustnej (zapalenie migdalkw podniebiennych,
jamy ustnej, krtani, ble zbw), szum w uszach, choroby narzadu oddecho-
wego; udzielenie naglej pomocy w omdleniach.
IC.2. Erjian (drugi interwal)
Polozenie: po promieniowej stronie, nieco dystalnie od stawu srdrczno-
paliczkowego palca wskazujacego. Punkt ten lokalizuje si przy dloni zacis-
nitej w pisc.
Wskazania: choroba jamy ustnej i nosa (zapalenie krtani i migdalkw
podniebiennych, krwawienia z nosa, bl zbw); zwzenie przelyku, kruczenie
w jelitach, rozwolnienia itp., choroby skry (tradzik pospolity), itp.
IC.3. Sanian (trzeci interwal)
Polozenie: na promieniowym brzegu II kosci srdrcza (w tyl od jej glwki
wyczuwa si zaglbienie).
Wskazania: takie same.
IC.4. Hequ (zlacza kosci)
Polozenie: w polowie dlugosci II kosci srdrcza po stronie promieniowej.
Przy odwiedzeniu od siebie kciuka i palca wskazujacego punkt ten lezy w
srodku linii laczacej miejsce polaczenia I i II kosci srdrcza i srodka
krawdzi blony midzy palcowej (pletwy).
11 10 9 8
Ryc. 10. Meridian jelita grubego.
Wskazania: ble glowy (twarzy, nosa, oczu, uszu), narzadu oddechowego,
zapasc, bezsennosc, nocne pocenie si, brak miesiaczki, nerwica neurasteniczna,
bl i niedowlad konczyn grnych, zespoly blowe w grnej polowie tulowia.
40 PRZEBIEG MERIDIANOW...
IC.5. Yangxi (potok yang)
Polozenie: na grzbietowej stronie nadgarstka. Gdy kciuk jest odwiedziony w
bok i ku grze, to punkt ten znajduje si w powstalym wglbieniu midzy
scignami misni prostownikw dlugiego i krtkiego kciuka, w popularnej
,anatomicznej tabakierce".
Wskazania: ble glowy, szum w uszach, zapalenie migdalkw podniebien-
nych, bl zbw, choroby stawu promieniowo-nadgarstkowego.
IC.6. Pianli (pochylone przejscie)
Polozenie: 3 cuny powyzej IC.5.
IC.7. Wenliu (cieply strumyk)
Polozenie: nad koscia promieniowa, posrodku odleglosci midzy stawem
promieniowo-nadgarstkowym a zgiciem lokciowym.
Wskazania: choroby jamy ustnej, zoladka, jelit, ble rak.
IC.8. Xialian (dolna wynioslosc rki)
Polozenie: 4 cuny ponizej zewntrznego zgicia lokciowego, posrodku midzy
faldem lokciowym a zewntrznym klykciem (przy zgitym stawie lokciowym).
Wskazania: porazenie zwieraczy pcherza moczowego, kruczenie w jelitach,
bl w okolicy serca, dychawica oskrzelowa, niezyt oskrzeli, zapalenie oplucnej,
gruzlica pluc, zapalenie gruczolu sutkowego.
IC.9. Shanglian (grna wynioslosc rki)
Polozenie: 3 cuny ponizej zewntrznego zgicia lokciowego posrodku midzy
IC.10. Shousanli (trzy odleglosci na rce)
Polozenie: 2 cuny ponizej zewntrznego zgicia lokciowego, posrodku midzy
faldem lokciowym a zewntrznym klykciem (przy zgitym stawie lokciowym),
na linii laczacej IC.5. z IC.6.
Wskazania: ble zbw, zapalenie jamy ustnej, bl w okolicy lokcia i
ramienia, porazenia polowicze, udar mzgu, nerwobl nerwu promieniowego,
zapalenie gruczolu sutkowego, zapalenie slinianki przyusznej, grypa, przewlekle
zapalenie okrznicy.
ICH. Quchi (zgity staw)
Polozenie: na zewntrznym brzegu zgicia lokciowego, posrodku midzy
Wskazania: zapalenie migdalkw podniebiennych, bl w okolicy ramienia,
lepatki i lokcia, ble glowy, porazenie polowicze, zapalenie oplucnej, nerwobl
midzyzebrowy, neurastenia, niedokrwistosc, choroby skry, przewlekle zapa-
lenia okrznicy.
IC.12. Zhouliao (jamka stawu lokciowego)
Polozenie: na bocznej powierzchni ramienia, 1 cun powyzej zewntrznego
brzegu zgicia lokciowego, posrodku midzy faldem lokciowym a zewntrznym
klykciem (przy zgitym stawie lokciowym).
Wskazania: choroby konczyn grnych.
IC.13. Shouwuli (pic odleglosci na rce)
Polozenie: na zewntrznym brzegu kosci promieniowej, 3 cuny nad zgiciem
lokciowym.
Wskazania: zapalenie pluc, gosciec, zaburzenia czynnosci ruchowej i czu-
ciowej konczyn grnych, sennosc, gruzlicze zapalenie wzlw chlonnych w
okolicy szyi, fobie.
IC.14. Binao (misien rki)
Polozenie: na bocznej powierzchni ramienia, tuz nad przyczepem misnia
naramiennego do kosci ramieniowej.
IC.15. Jianyu (koniec kata ramienia)
Polozenie: nad stawem ramiennym, midzy barkowym wyrostkiem lopatki a
guzkiem wikszym kosci ramieniowej. Odpowiada zaglbieniu powstalemu przy
podniesieniu rki.
Wskazania: choroba nadcisnieniowa, porazenie polowicze, krcz szyi, bl w
okolicy ramienia.
IC.16. Jugu (wielka kosc)
Polozenie: w zaglbieniu midzy koncem barkowym obojczyka a grzebieniem
lopatki.
Wskazania: drgawki u dzieci, ble zbw, zuchwy, zapalenie splotu
nerwowego, zapalenie okolostawowe ramienno-lopatkowe.
IC.17. Tianding (naczynie niebios)
Polozenie: na tylnym brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na
wysokosci dolnego brzegu chrzastki tarczowej.
Wskazania: zapalenie migdalkw podniebiennych, zapalenie gardla, trudnosci
w polykaniu.
IC.18. Neck-Futu (boczne uwypuklenie)
Polozenie: w srodku misnia mostkowo-obojczykowo-sutkawego, na
wysokosci grnego brzegu chrzastki tarczowej.
Wskazania: kaszel, dusznica, nadmierne lub zbyt skape wydzielanie sliny,
afonia czynnosciowa, zbyt niskie cisnienie ttnicze.
IC.19. Nose-Heliao (malenka jamka)
Polozenie: 15 mm ponizej skrzydelka nosa (na wysokosci 1/3 wargi grnej).
Wskazania: ostry i przewlekly niezyt nosa, czyrak nosa, zapalenie nerwu
twarzowego, tik i przykurcz misni twarzy, nerwobl nerwu trjdzielnego.
IC.20. Yingxiang (powitanie wonnosci)
Polozenie: w polowie faldu wargowego, tuz obok skrzydelka nosa (punkt
koncowy).
Wskazania: ostry niezyt nosa, oslabienie powonienia, krwawienie z nosa,
zapalenie nerwu twarzowego itp.
MERIDIAN ZOLADKA (LAC. GASTER - G)
Przebieg meridianu
Rozpoczyna si w punkcie G.I., tj. na dolnym brzegu oczodolu, prostopadle
do zrenicy oka. Stad biegnie w dl, okala wargi i dalej wzdluz dolnej czsci
zuchwy do jej kata, dzielac si po drodze na dwie odnogi. Jedna odnoga
skierowana pionowo do gry, do kata czola (punkt G.8.). Druga zstpuje na dl
po szyi, klatce piersiowej, brzuchu, pachwinie, przedniej powierzchni uda,
podudzia i po grzbietowej czsci stopy i konczy si na palcu drugim stopy, 3 mm
od rogu paznokcia, po stronie strzalkowej (G.45.).
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Ziemia, tworzy par z meri-danem
sledziony i trzustki. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy G.42.
- przychylnosci ,Shu" G.45., G.44., G.42., G.41., G.36.
- tonizujacy G.42.
- sedatywny G.45.
- przepustowy G.40. (G.42.)
- alarmowy przedni JM. 12.
- samodzielny G.36., G.44.
Wykaz punktw:
G.l. Chengqi (zbiornik lez)
Polozenie: na dolnym brzegu oczodolu, prostopadle do zrenicy oka.
Wskazania: choroby oczu, tiki i przykurcz misni okrznych ust i oczu.
G.2. Sibai (czterokrotna swiatlosc)
Polozenie: 0,7 cuna ponizej dolnego brzegu oczodolu prostopadle do zrenicy
oka.
Wskazania: nerwobl nerwu trjdzielnego, choroby oczu, bl glowy, zawroty
glowy, zapalenie zatok szczkowych, niezyt nosa, zapalenie nerwu twarzowego,
przykurcz misni mimicznych, zaburzenia mowy.
G.3. Face-Juliao (duza kosc)
Polozenie: na wysokosci skrzydelka nosa, w linii G.2.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze misni mimicz-
nych, nerwobl nerwu trjdzielnego, zapalenie rogwki, jaskra, krtkowzrocz-
nosc, zapalenie zatok szczkowych, ble zbw, choroby warg i policzkw.
G.4. Dicang (spichlerz ziemi)
Polozenie: 0,4 cuna (ok. 1 cm) z boku kacika ust.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze misni okrznych
ust i oczu, nerwobl nerwu trjdzielnego, zaburzenia mowy itp.
G.5. Daying (wielkie przejscie)
Polozenie: ku przodowi i grze od kata zuchwy, na dolnym brzegu misnia
zwacza, w miejscu, w ktrym wyczuwa si ttnic zuchwowa. Przy ustalaniu
punktu usta winny byc zamknite.
Wskazania: obrzk twarzy, tiki i przykurcze misni okrznych ust, misni
zuchwy i misni szyi oraz oczu, zaburzenia mowy, bl zbw.
G.6. Jiache (rydwan szczki)
Polozenie: ok. 0,5 cuna do przodu i ku grze od kata zuchwy (we wglbieniu).
nych, nerwobl nerwu trjdzielnego, chrypka, ble zbw (w zuchwie), zapalenie
jamy ustnej, ble, tiki i przykurcze misni szyi, rozciagnicie wizadel w okolicy
szyjno-poty licznej, porazenie polowicze, porazenie 4 konczyn, zaburzenia
mowy.
G.7. Xiaguan (dolna granica)
Polozenie: w przd i w dl od wyrostka stawowego zuchwy; przy zamkni-
tych ustach miejsce to jest nieznacznie wglbione, a gdy usta sa otwarte, miejsce,
w ktrym ten punkt lezy, jest uwypuklone.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, zawroty glowy, szum w uszach,
oslabienie sluchu, ble zbw (w szczce).
Ryc. 11. Mcridian zoladka (czsc grna).
Ryc. 12. Meridian zolqdka (czsc dolna).
G.8. Touwei (zmczona glowa)
Polozenie: nieznacznie powyzej kata czola, 0,5 cuna od przedniej linii
wlosw; 4,5 cuna od linii srodkowej glowy.
Wskazania: bl w okolicy czolowej, migrena, zapalenie spojwki, oslabienie
wzroku, lzawienie, zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl nerwu trjdzielnego.
G.9. Renying (przyjcie czlowieka)
Polozenie: na przednim brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
na wysokosci grnego brzegu chrzastki tarczowej.
Wskazania: niezyt krtani, zapalenie migdalkw podniebiennych, choroby
pluc, choroba nadcisnieniowa.
G.10. Shuitu (wodospad)
Polozenie: na przednim brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
w bok od dolnego brzegu chrzastki tarczowej.
Wskazania: zapalenie migdalkw podniebiennych, zapalenie oskrzeli,
dusznica, niezyt krtani, krztusiec.
G.ll. Qishe (domek oddechu)
Polozenie: na grnym brzegu dosrodkowego konca obojczyka, midzy
glwkami misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
G.12 Quepen (rozbity puchar)
Polozenie: na tylnym brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, w
srodku jamki nadobojczykowej.
Wskazania: dychawica, zapalenie oplucnej, zapalenie misni szyi i barku,
nerwobl nerww midzyzebrowych, zapalenie migdalkw podniebiennych,
gruzlicze zapalenie wzlw chlonnych.
G.13. Qihu (dom oddechu)
Polozenie: pod obojczykiem, 4 cuny w bok od linii posrodkowej klatki
piersiowej.
Wskazania: choroby ukladu oddechowego, skurcz przepony, czkawka,
krztusiec.
G.14. Kufang (skarbiec)
Polozenie: w pierwszym midzyzebrzu, 4 cuny w bok od linii posrodkowej
klatki piersiowej.
Wskazania: choroby pluc.
G.15. Wayi (pokojowy parawan)
Polozenie: w drugim midzyzebrzu, pod G.14.
-
G.16 Yingchuang (sokole oko)
Polozenie: w trzecim midzyzebrzu, pod G.15.
G.17. Ruzhong (srodek klatki piersiowej)
Polozenie: w srodku sutka.
G.18. Rugen (trzon piersi)
Polozenie: w piatym midzyzebrzu, na dolnym brzegu gruczolu sutkowego.
Wskazania: procesy zapalne gruczolu sutkowego, niedostateczna laktacja,
zapalenie oplucnej, nerwobl midzyzebrowy.
G.19. Burong (zakazane wejscia)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 6 cunw powyzej
ppka.
Wskazania: choroby serca, zoladka, watroby, zaburzenie czynnosci ruchowej i
czuciowej w okolicy lopatki i barku, nerwobl midzyzebrowy.
G.20. Chengman (poczucie pelnosci)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 5 cunw nad
ppkiem.
Wskazania: kaszel, krwawe wymioty, utrudnione polykanie, oslabienie
apetytu, wzdcie brzucha, biegunka, kruczenie w jelitach, zapalenie otrzewnej,
zoltaczka, skurcz przepony.
G.21. Liangmen (wrota skrzyzowania)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 4 cuny nad ppkiem.
Wskazania: choroby zoladka, a szczeglnie niezyt, choroba wrzodowa,
oslabienie apetytu, niestrawnosc itp.
22. Guanmen (pograniczne wrota)
G.23. Taiyi (wielka monada)
G.24 Huaroumen (sliskie, nasmarowane wrota)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 1 cun nad ppkiem.
Wskazania: padaczka, zapalenie jzyka, przewlekle zapalenie zoladka i jelit,
wodobrzusze, zapalenie nerek, zapalenie blony sluzowej macicy, zaburzenia
cyklu miesiaczkowego.
G.25. Tianshu (niebianska kolumna)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, na wysokosci ppka.
Wskazania: choroby zoladka i jelit, zapalenie pcherzyka zolciowego, nerek,
blony sluzowej macicy, zaburzenia cyklu miesiaczkowego.
G.26. Wailing (zewntrzne wzgrze)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 1 cun pod ppkiem.
Wskazania: bl w dolnej czsci brzucha, kolka jelitowa, bolesnosc przedniej
sciany brzucha.
G.27. Daju (wielka wladza)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, 2 cuny ponizej ppka.
Wskazania: bezsennosc, kolka jelitowa, zaparcia, zatrzymanie moczu, niemoc
oglna (astenia).
G.28. Shuidao (szlak wodny)
Wskazania: zapalenie nerek i pcherza moczowego, zatrzymanie moczu,
zapalenie najadrza i rdzenia, kolka jelitowa, wypadanie odbytnicy, choroby
macicy i jajnikw.
G.29. Guilai (powrt)
Wskazania: zaburzenia moczowo-plciowe.
G.30. Qichong (uderzenie oddechu)
Polozenie: 2 cuny w bok od linii posrodkowej brzucha, na wysokosci wzgrka
kosci lonowej.
Wskazania: choroby narzadw plciowych mskich i zenskich, bl krzyza.
G.31. Biguan (granica biodra)
Polozenie: midzy misniem krawieckim a misniem napinajacym powiz
szeroka uda. Na skrzyzowaniu linii prowadzacych przez kolec biodrowy przedni,
grny i linii horyzontalnej przechodzacej przez dolny brzeg spojenia lonowego.
Wskazania: bl krzyza, zaburzenia czynnosci ruchowych i czynnosci
ruchowych konczyn dolnych, zapalenie pachwinowych wzlw chlonnych.
G.32. Femur-Futu (boczne uwypuklenie)
Polozenie: na brzuscu misnia prostego uda, 6 cunw powyzej grnego
brzegu rzepki.
G.33. Yinshi (zacieniony bazar)
Polozenie: w zaglbieniu, 3 cuny powyzej grno-bocznej krawdzi rzepki.
G.34. Liangqiu (szczyt wzgrza)
Polozenie: w zaglbieniu, 2 cuny powyzej grno-bocznej krawdzi rzepki.
Wskazania: zapalenie stawu biodrowego, bl krzyza, zapalenie gruczolu
sutkowego, bl i slabosc konczyn dolnych.
G.35. Dubi (nos cielaka)
Polozenie: przy zgitym kolanie punkt ten lezy we wglbieniu na zewnatrz
wizadla rzepki, na poziomie dolnego brzegu rzepki, tzw. oko tygrysa.
Wskazania: zaburzenia czynnosci stawu kolanowego.
G.36. Zusanli (trzy odleglosci na nodze). Punkt przez Chinczykw nazywany
,wielkim lekarzem ng".
Polozenie: 3 cuny ponizej dolnego brzegu rzepki i 1,5 cuna w bok od
grzebienia kosci piszczelowej. Lokalizacja punktu przez odpowiednie ulozenie
czsci ciala: przy zgitym stawie kolanowym (90) ukladamy dlon z rozwartymi
palcami w taki sposb, ze dolny brzeg rzepki pokrywa si z linia staww
paliczkowo-srdrcznych. Palec srodkowy przebiega wzdluz grzebienia kosci
piszczelowej, a koniec palca IV wskazuje punkt G.36. Prawa dlonia wyznaczamy
punkt na prawej nodze, lewa zas na lewej.
Wskazania: choroby ukladu trawiennego, konczyn dolnych, wyczerpanie
oglne, choroby jamy ustnej, zatrzymanie moczu, choroba nadcisnieniowa, bl
glowy, zawroty glowy, choroby oczu.
G.37. Shangjuxu (grna, ogromna pustka)
Polozenie: 3 cuny ponizej G.36., na brzuscu misnia piszczelowego.
Wskazania: bl krzyza, zaburzenia czynnosci czuciowej i ruchowej konczyn
dolnych, zapalenie stawu kolanowego, choroby zoladkowo-jelitowe.
G.38. Tiaokou (pokryte zmarszczkami usta)
Polozenie: midzy koscia piszczelowa i koscia strzalkowa, 8 cunw nad grna
krawdzia kostki bocznej.
Wskazania: choroby zoladkowo-jelitowe i choroby konczyn dolnych.
G.39. Xiajuxu (dolna, ogromna pustka)
Polozenie: midzy koscia piszczelowa i koscia strzalkowa, 7 cunw nad grna
Wskazania: zaburzenia czynnosci czuciowych i ruchowych konczyn dolnych,
ble fantomowe, bl glowy, nerwobl midzyzebrowy, zapalenie migdalkw
podniebiennych, slinotok, zapalenie gruczolu sutkowego.
50
PRZEBIEG MERIDIANOW...
G.40. Fenglong (bogata pelnosc)
Polozenie: na przedniej krawdzi kosci strzalkowej, 8 cunw nad grna
Wskazania: zaburzenia czynnosci czuciowych i ruchowych konczyn dolnych,
bl glowy, zaparcia, zatrzymanie moczu, choroby watroby, kaszel z plwocina.
G.41. Jiexi (rozerwany potok)
Polozenie: w poprzecznym zgiciu grzbietu stopy, midzy scignem misnia
prostownika palcw dlugiego a scignem misnia prostownika palucha.
Wskazania: choroby konczyn dolnych, obrzk twarzy, zawroty glowy,
padaczka, zaparcia, wzdcia brzucha.
G.42. Chongyang (wartki yang)
Polozenie: na najwyzszym miejscu grzbietu stopy, na zewntrznym brzegu
scigna prostownika dlugiego palca, midzy II a III koscia srdstopia.
Wskazania: zaburzenia czynnosci czuciowej i ruchowej konczyn dolnych,
stany zapalne staww konczyn dolnych, bl zbw, zapalenie dziasel, padaczka,
wymioty, wzdcia brzucha, brak laknienia.
G.43. Xiangu (obnizajacy si pagrek)
Polozenie: midzy II a III koscia srdstopia, w najszerszym miejscu.
Wskazania: obrzk twarzy, przekrwienie spojwki, kruczenie w jelitach, kolka
jelitowa, choroby z goraczka, pocenie si nocne.
G.44. Neiting (wewntrzny dziedziniec)
Polozenie: na grzbietowej powierzchni stopy, midzy glwkami II i III kosci
srdstopia, w odleglosci 0,5 cuna od brzegu pletwy.
Wskazania: goraczka przerywana, obrzk twarzy, zapalenie dziasel, skurcz
wizadel glosowych, kolka jelitowa, skurcze przepony.
G.45. Lidui (straszna zaplata)
Polozenie: po stronie strzalkowej drugiego palca u nogi, 3 mm od rogu
paznokcia (koncowy punkt).
Wskazania: choroba narzadw jamy ustnej, bl glowy, psychozy, bl konczyn
dolnych i okolicy pachwinowej, wzdcia brzucha.
MERIDIAN SLEDZIONY I TRZUSTKI
(LAC. LIEN-PANCREAS - LP)
Przebieg meridianu
Meridian sledziony i trzustki rozpoczyna si w punkcie LP. 1., tj. 3 mm do
wewnatrz od macierzy paznokcia palucha. Nastpnie biegnie po przysrodkowej
powierzchni stopy, podudzia, uda, bocznej powierzchni brzucha (gdzie wielo-
krotnie wchodzi do jamy brzusznej) i dalej w gr do drugiego midzy zebrza - 6
cunw od linii srodkowej ciala. Stad kieruje si w dl do drugiej przestrzeni
midzyzebrowej, gdzie konczy si punktem LP.21., tj. w srodku linii pachowej, w
szstym midzyzebrzu.
Typ meridianu: yin, zwiazany z elementem Ziemia, tworzy par z meridia-
nem zoladka.
Wazniejsze punkty:
- zrdlowy LP.3.
-przychylnosci ,Shu" LP.l., LP.2., LP.3.. LP.5., LP.9.
- tonizujacy LP.2.
- sedatywny LP.5.
- przepustowe LP.4. (LP.3.)
- alarmowy przedni H.13.
- samodzielny LP.6.
Wykaz punktw:
LP.l. Yinbai (tajemnicze swiatlo)
Polozenie: 3 mm do wewnatrz od macierzy paznokcia palucha stopy.
Wskazania: zapasc, ostre zapalenie j elit a cienkiego i okrznicy, wzdcia
brzucha, zaburzenia cyklu miesiaczkowego, drgawki u dzieci, choroby psychi-
czne. W okresie ciazy dzialanie na ten punkt jest przeciwwskazane.
LP.2. Dadu (wielkie miasto)
Polozenie: na wewntrznej powierzchni palucha, u podstaw falangi palucha,
na jej dolnym bfzegu.
LP.3. Taibai (najwyzsza swiatlosc)
Polozenie: na wewntrznej stronie stopy, na tylno-dolnym brzegu glwki I
kosci srdstopia.
Ryc. 13. Meridian slcdziony-trzustki (czsc dolna).
Ryc. 14. Meridian sledziony-trzustki (czsc grna).
Wskazania: choroby zoladkowo-jelitowe, bl krzyza, zaburzenia czynnosci
ruchowej i czuciowej konczyn dolnych, padaczka.
LP.4. Gongsun (wnuk ksicia)
Polozenie: na wewntrznej powierzchni stopy, na przednio-dolnym brzegu
podstawy I kosci srdstopia.
Wskazania: choroby zoladkowo-jelitowe, zapalenie misnia sercowego,
choroba wiencowa, zapalenie oplucnej, obrzki glowy i twarzy, padaczka,
krwotok z macicy, poronienie nawykowe.
LP.5. Shangqiu (wzgrze narad)
Polozenie: we wglbieniu, nieco z przodu i ponizej kostki przysrodkowej.
Wskazania: choroby zoladkowo-jelitowe (wzdcia brzucha, kruczenie w je-
litach, bl jzyka i dolnej czsci brzucha, wymioty, zaparcia i hemoroidy).
Choroby zyl i kosci.
LP.6. Sanyinjiao (punkt spotkania trzech yin)
Polozenie: na wewntrznej powierzchni lydki, 3 cuny powyzej srodka kostki
przysrodkowej, bezposrednio z tylu krawdzi kosci piszczelowej.
Wskazania: choroby ukladu moczowo-plciowego (brak miesiaczkowania,
krwotok maciczny, ble w okolicy pracia, polucje), zaburzenia czynnosci
czuciowych i ruchowych konczyn dolnych, niezyt jelita cienkiego i okrznicy,
krwawienie z zylakw odbytu, bezsennosc, zespoly neurasteniczne.
LP.7. Lougu (odslonity pagrek)
Polozenie: 6 cunw nad grnym brzegiem kostki przysrodkowej, 15 mm w tyl
od kosci piszczelowej.
Wskazania: choroby ukladu trawiennego.
LP.8. Diji (organ ziemi)
Polozenie: 8 cunw nad kostka przysrodkowa, przy tylnym brzegu kosci
piszczelowej.
Wskazania: ble krzyza, oslabienie.
LP.9. Yinlingquan (zrdlo na wzgrzu)
Polozenie: na wewntrznej stronie lydki, przy zgitym kolanie we wglbieniu
na dolnym brzegu klykcia przysrodkowego piszczeli.
LP.IO. Xuehai (morze krwi)
Polozenie: na wewntrznej powierzchni uda, przy zgitym kolanie 2 cuny
powyzej grnego brzegu rzepki i przysrodkowego klykcia kosci udowej.
Wskazwka praktyczna: pacjent siedzi, a masazysta kladzie swoja prawa dlon
na jego lewym kolanie, tak aby dlon znajdowala si nad rzepka -koniuszek kciuka
wskazuje punkt LP.IO. Punkt ten nazywamy ,punktem 100 swdzen".
Wskazania: krwotok macicy, zapalenie blony sluzowej macicy, zapalenie
najadrza, zaburzenia cyklu miesiaczkowego, wyprysk (egzema), wrzody na
konczynach dolnych, zmazy nocne.
LP.ll. Jimen (sidme wrota)
Polozenie: przy przysrodkowej krawdzi misnia czworoglowego uda, 6
cunw nad grna krawdzia rzepki.
Wskazania: zaburzenia czynnosci pcherza moczowego, pachwinowe zapa-
lenie wzlw chlonnych.
LP.12. Chongmen (wrota ataku)
Polozenie: przy dolnej krawdzi srodka wizadla pachwinowego, 4 cuny w
bok od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: zapalenie najadrza, nerwobl nerwu powrzka nasiennego,
zapalenie blony sluzowej macicy, rozdcie brzucha, kurczowy bl zoladka,
zapalenie gruczolu sutkowego.
LP.13. Fushe (wielki palac)
Polozenie: 1 cun nad wzgrkiem lonowym, 4 cuny w bok od linii
posrodkowej ciala.
Wskazania: powikszenie sledziony, zatrucia olowiem, zaparcia.
LP.14. Fujie (szew brzucha)
Polozenie: 3,5 cuna nad wzgrkiem lonowym, 4 cuny w bok od linii
posrodkowej ciala.
Wskazania: kolka jelitowa, czerwonka, impotencja.
LP.15. Daheng (wielki zakrt)
Polozenie: na wysokosci ppka, 4 cuny w bok od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: choroby jelita cienkiego i grubego.
LP.16. Fuai (bl brzucha)
Polozenie: 1,5 cuna nad ppkiem, 4 cuny w bok od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: choroby zoladka.
LP.17. Shidou (otwr pozywienia)
Polozenie: w piatym midzyzebrzu, 6 cunw w bok od linii posrodkowej
ciala.
Wskazania: zapalenie pluc i oskrzeli, nerwobl midzyzebrowy, choroby
watroby.
LP.18. Tianxi (niebianski potok)
Polozenie: w czwartym midzyzebrzu, 6 cunw w bok od linii posrodkowej
ciala.
Wskazania: zapalenie oskrzeli, nerwobl midzyzebrowy, zmniejszona
wydzielina mleka, zapalenie gruczolu sutkowego.
LP.19. Xiongxiang (okolica piersi)
Polozenie: w trzecim midzyzebrzu, 6 cunw od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: ble w klatce piersiowej i plecach, utrudnione polykanie,
zapalenie oskrzeli.
LP.20. Zhourong (otaczajacy przepych)
Polozenie: w drugim midzyzebrzu, 6 cunw od linii posrodkowej ciala.
LP.21. Dabao (wielki wynalazca)
Polozenie: w srodku linii pachowej, w szstym midzyzebrzu (koncowy
punkt).
Wskazania: nerwobl midzyzebrowy, choroby watroby.
MERIDIAN SERCA (LAC. COR - C)
Przebieg meridianw
Rozpoczyna si pod pacha w punkcie Cl. , tj. przy dolnym brzegu misnia
piersiowego wikszego i wewntrznym brzegu misnia dwuglowego ramienia.
Stad biegnie wzdluz lokciowego brzegu wewntrznej powierzchni ramienia,
stawu lokciowego, przedramienia nadgarstka i dalej przez dlon i promieniowa
powierzchni V palca rki, po stronie grzbietowej, 3 mm od wewntrznego kata
paznokcia (punkt C.9.).
Typ meridianu; yin, zwiazany z elementem Ogien, tworzy par z meridia-nem
jelita cienkiego. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy Cl.
- przychylnosci ,Shu", C.9., C.8., C.7., C.4., C.3.
- tonizujacy C.9.
- sedatywny C.7. -
przepustowe C.5. (C.7.)
- alarmowy tylni VU. 15.
- samodzielny C.7., C.9.
Ryc. 15. Meridian serca.
Wykaz punktw:
Cl. Jiquan (najwyzsze zrdlo)
Polozenie: na wysokosci dolu pachowego, przy dolnym brzegu misnia
piersiowego wikszego i wewntrznym brzegu misnia dwuglowego ramienia.
Wskazania: choroby serca, histeria, nerwobl midzyzebrowy, zapalenie
splotu nerwowego, mdlosci, choroba Raynauda.
C.2. Qingling (mloda dusza)
Polozenie: na wewntrznym brzegu misnia dwuglowego ramienia, 3 cuny
nad zgiciem lokciowym.
Wskazania: te same.
C.3. Shaohai (male morze)
Polozenie: na brzegu lokciowym przedramienia, w odleglosci 12 cunw od
zgicia poprzecznego nadgarstka.
Wskazania: czstoskurcz napadowy, zapalenie wzlw chlonnych szyjnych i
pachowych, psychozy, ble zbw, zawroty glowy, nerwobl nerwu trj-
dzielnego, kurcze misni konczyn grnych, choroba Raynauda.
C.4. Lingdao (droga ducha)
Polozenie: na dloniowej powierzchni przedramienia, po promieniowej stronie
scigna misnia zginacza nadgarstka lokciowego, 1,5 cuna powyzej bruzdy
poprzecznej nadgarstka.
Wskazania: choroby czynnosciowe serca, histeria, mdlosci, bl w okolicy
stawu lokciowego, porazenie nerwu lokciowego.
C.5. Tongli (wiz ze swiatem wewntrznym)
Polozenie: midzy scignem lokciowym zginacza rki a powierzchniowym
zginaczem palcw, 1 cun nad faldem nadgarstkowym.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, czstoskurcz pochodzenia nerwo-
wego, przekrwienie spojwki, kurcze misni konczyn grnych, nerwice,
nadcisnienie ttnicze.
C.6. Yinxi (granica yin)
Polozenie: midzy scignem lokciowego zginacza rki a powierzchniowym
zginaczem palcw, 0,5 cuna nad faldem nadgarstkowym.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, krwotoki z nosa, czstoskurcz
napadowy, zapalenie migdalkw podniebiennych, histeria, wrzody zoladka,
astemia u ludzi w podeszlym wieku.
C.7. Shenmen (boskie drzwi)
Polozenie: w bruzdzie poprzecznej nadgarstka po stronie dloniowej, na linii
laczacej C.4., C.5. i C.6.
Wskazania: bezsennosc, nerwice, psychozy i neurogenne choroby serca,
nadczynnosc gruczolu tarczowego, choroba nadcisnieniowa, utrata krwi po
porodzie itp.
C.8. Shaofu (maly obszar)
Polozenie: midzy IV a V koscia srdrcza, w szerokiej przestrzeni midzy
kostnej.
Wskazania: nerwobl midzyzebrowy, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu,
okresowe obfite krwawienia miesiaczkowe, swiad w okolicy zewntrznej
narzadw plciowych, czstoskurcz napadowy, bl ramienia.
C.9. Shaochong(mniejszy potok)
Polozenie: po promieniowej stronie koniuszka V paica, 3 mm od kta
podstawy paznokcia (koncowy punkt).
Wskazania: astemia po chorobach z goraczka, nerwobl midzyzebrowy,
czstoskurcz neurogenny, kurcze misni konczyn grnych, zapalenie gardla,
nerwice z zespolem strachu, smutku, tsknoty, amnezja itp.
MER1DIAN JELITA CIENKIEGO
(LAC. INTESTINUM TENUE - IT)
Przebieg meridianu
Zaczyna si na V palcu rki, 3 mm od zewntrznego kata podstawy paznokcia
(punkt IT.l.). Nastpnie biegnie wzdluz lokciowego brzegu tego palca i rki,
przechodzi na tylna powierzchni nadgarstka, skad po stronie lokciowej wznosi
si na bark. Z barku (po stronie grzbietowej) przechodzi na szyj, kieruje si w
okolic kata zuchwy, policzka, zewntrznego kata oka i konczy si w okolicy
skrawka ucha w punkcie IT.l9.
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Ognia, tworzy par z meridia-
nem serca.
Wazniejsze punkty:
- zrdlowy IT.4.
-przychylnosci ,Shu" IT.l., IT.2., IT.3., IT.5., IT.8.
- tonizujacy IT.3.
- sedatywny IT.8.
- przepustowe IT.7., (IT.4.)
- alarmowy przedni JM.4.
- samodzielny IT.l., IT.2.
Wykaz punktw:
IT.l. Shaoze (maly staw)
Polozenie: ok. 3 mm od zewntrznego kata podstawy paznokcia V palca rki.
Wskazania: kaszel, ble glowy, zapalenie migdalkw podniebiennych,
choroby czynnosciowe serca, bl przedramienia, tiki i przykurcze misni okolicy
szyjno-potylicznej, niedostateczna laktacja, zapalenie gruczolu sutkowego,
zatrucia pokarmowe.
IT.2. Qiangu (przednia dolina)
Polozenie: w zaglbieniu przednim od glwki paliczka V palca.
Wskazania: szum w uszach, ble przedramienia, niedostateczna laktacja,
zapalenie gruczolu sutkowego, padaczka, czkawka.
Ryc. 16. Meridian jelita cienkiego.
IT.3. Houxi (tylny wawz)
Polozenie: w stawie srdrczno-paliczkowym V palca rki, tuz za glowa V
kosci srdrcza. Punkt ten najlatwiej wyznaczyc wwczas, gdy rka jest
zacisnita w pisc. Wtedy to znajduje si on na szczycie zgicia dloni w stawach
srdrczno-paliczkowych.
Wskazania: przykurcz misni okolicy szyjno-potylicznej, przedramienia i
ramienia, padaczka, krwotok z nosa, oslabienie sluchu, zapalenie powiek,
zapalenie korzeni nerwowych szyjnych.
IT.4. Hand-Wangu (kosc nadgarstka)
Polozenie: na lokciowym brzegu dloni, we wglbieniu midzy podstawa kosci
srdrcza a koscia trj grani as ta.
IT.5. Yanggu (sloneczna okolica)
Polozenie: w zaglbieniu midzy wyrostkiem rylcowatym kosci lokciowej a
koscia grochowata, po stronie lokciowej nadgarstka.
Wskazania: zawroty glowy, szum w uszach, oslabienie sluchu, padaczka,
zapalenie jamy ustnej, ble przedramienia.
IT.6. Yanglao (troska starosci)
Polozenie: na grzbiecie nadgarstka po stronie promieniowej wyrostka
rylcowatego kosci lokciowej.
Wskazania: zaburzenia czynnosci czuciowej i ruchowej w okolicy ramienia i
lopatki, przekrwienia spojwki, oslabienie wzroku.
IT.7. Zhinheng (prosta galaz)
Polozenie: 5 cunw powyzej bruzdy poprzecznej nadgarstka, na linii laczacej
IT.5. z IT.8.
Wskazania: choroby psychiczne, zespoly neurasteniczne, zawroty glowy, ble
glowy i rki.
IT.8. Xiaohai (niewielkie morze)
Polozenie: na tylnej powierzchni stawu lokciowego, w rowku midzy
nadklykciem lokciowym kosci ramieniowej a wyrostkiem lokciowym kosci
lokciowej.
Wskazania: przykurcze misni ramienia i stawu lokciowego, nerwobl stawu
lokciowego, zapalenie dziasel, plasawica, padaczka, ble w dolnej czsci jamy
brzusznej.
IT.9. Janzhen (czystosc kamienia)
Polozenie: w tyl i w dl od stawu ramiennego, midzy koscia ramienna a
lopatka, na tej samej linii pionowej co dl pachowy.
Wskazania: szum w uszach, ble glowy, ble w okolicy lopatki, plecw i
staww konczyn grnych.
IT.10. Naoshu (punkt ramienia)
Polozenie: na tylnej powierzchni stawu ramiennego, na tylnej linii pionowej
przechodzacej przez dl pachowy.
Wskazania: ble ramienia i lopatki, stawu ramieniowego, ble w okolicy
szyjno-szczkowej.
IT.ll. Tianzong (niebianscy przodkowie)
Polozenie: w centrum dolu podgrzebieniowego, na wysokosci Th.5. i Th.6.
Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe w okolicy ramienno-lopatko-wej,
zapalenie splotu nerwowego.
IT.12. Bingfeng (twarz wiatru)
Polozenie: w centrum dolu nadgrzbietowego lopatki, we wglbieniu.
IT.13. Quyuan (zgita sciana)
Polozenie: na grnym brzegu kolca lopatki.
IT.14. Jianwaishu (zewntrzna strona ramienia)
Polozenie: na przysrodkowym brzegu lopatki, na wysokosci I a II krgu
piersiowego.
Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe rki, zapalenie pluc, zespoly
neurasteniczne, zbyt niskie cisnienie ttnicze.
IT.15. Jianzhongshu (srodek ramienia)
Polozenie: 2 cuny w bok od wyrostka kolczystego VII krgu szyjnego.
Wskazania: choroby ukladu oddechowego, ble w okolicy szyjnej i potyli-
cznej, oslabienie wzroku.
IT.16. Tianchuang (niebianskie okno)
Polozenie: na tylnym brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na
wysokosci grnego brzegu chrzastki tarczowej.
Wskazania: nerwobl nerww midzyzebrowych, zapalenie jamy ustnej, ble
w okolicy szyi i lopatki, szum w uszach, zapalenie dziasel.
IT.17. Tianrong (niebianska postac)
Polozenie: w miejscu przyczepienia misnia mostkowo-obojczykowo-sut-
kowego do wyrostka sutkowatego (nieco w gr i w tyl od kata zuchwy).
Wskazania: nerwobl nerww midzyzebrowych, ble w okolicy szyjno-
potylicznej, szum w uszach, zapalenie dziasel, tiki i przykurcze misni plecw i
klatki piersiowej.
IT.18. Quanliao (zaglbienie kosci jarzmowej)
Polozenie: w zaglbieniu ponizej kosci jarzmowej.
nych, ble szczki.
IT.19. Tinggong (palac sluchu)
Polozenie: we wglbieniu przed skrawkiem ucha. Uciskajac ten punkt,
zamykamy przewd sluchowy zewntrzny. Lokalizacj ulatwia otwarcie ust
(koncowy punkt).
Wskazania: oslabienie sluchu, zapalenie zewntrznego przewodu sluchowego,
chrypka, afazja, jakanie.
MERIDIAN PJCHERZA MOCZOWEGO
(LAC. VESICA URINARIA - VU)
Przebieg meridianu
Rozpoczyna si w punkcie VU.l., tj. 3 mm od wewntrznego kata oka, stad
wznosi si na czolo i po szczycie glowy biegnie na potylic. Tu (VU.10.)
rozdziela si na 2 galzie.
Pierwsza galaz biegnie dokladnie wzdluz krgoslupa, w odleglosci 1,5 cuna od
linii srodkowej ciala, do miejsca nieco powyzej faldu posladkowego, skad z
punktu VU.35. przechodzi przez posladek na tylna (srodkowa) powierzchni uda i
konczy si w dole podkolanowym.
Druga galaz biegnie od galzi pierwszej, wzdluz wewntrznego brzegu lopatki
do dolu podkolanowego, gdzie laczy si z galzia pierwsza w punkcie VU.40.
Dalej wzdluz tylnej powierzchni goleni, skrca za kostka zewntrzna,
przechodzac na zewntrzny brzeg stopy do V palca i w odleglosci 3 mm od
zewntrznego kata podstawy paznokcia konczy swj przebieg (VU.67.).
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Woda, tworzy par z meridia-
nem nerki.
Wazniejsze punkty:
- zrdlowy VU.64.
- przychylnosci ,Shu" VU.67, VU.66, VU.60, VU.40.
- tonizujacy VU.67.
- sedatywny VU.65.
- przepustowe VU.58. (VU.64.)
- samodzielny VU.60.
64 PRZEBIEG MERIDIANOW.
Ryc. 17. Meridian pcherza moczowego (czsc grna).
65
62
63 64 65 66
67
Ryc. 18. Mcndian pcherza moczowego (czsc dolna).
Wykaz punktw:
VU.l. Jingming (Jing - oko, ming - swiatlosc)
Polozenie: 3 mm od wewntrznego kata oka.
Wskazania: choroby oczu, niezyt nosa.
VU.2. Zanzhu (przewiercony bambus)
Polozenie: na wewntrznym brzegu (nad VU.l.).
Wskazania: choroby oczu, zawroty glowy, ble przedniej czsci glowy,
zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl nerwu trjdzielnego.
VU.3. Meichong (przejscie brwi)
Polozenie: 0,5 cuna w czsci owlosionej czola.
VU.4. Quchai (skrzywiony sluga)
Polozenie: nad wewntrznym katem oka, na linii wlosw, nad czolem.
Wskazania: ble glowy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl nerwu
trjdzielnego, oslabienie wzroku, niedroznosc nosa, krwotoki z nosa, polipy nosa,
niezyt nosa.
VU.5. Wuchu (piate miejsce)
Polozenie: 0,5 cuna nad wewntrznym katem oka, na linii wlosw, nad
czolem.
Wskazania: padaczka, bl glowy, zawroty glowy, oslabienie wzroku, ble w
okolicy ramion i plecw.
VU.6. Chengguang (zbiornik swiatla)
Polozenie: 2 cuny powyzej linii wlosw, 1,5 cuna od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, choroby nosa.
VU.7. Tongtian (przenikajace niebo)
Polozenie: na wierzcholku glowy, 4 cuny nad linia wlosw, 1,5 cuna od linii
posrodkowej ciala.
Wskazania: choroby nosa, przykurcze i tiki misnia okrznego ust, nerwobl
nerwu trjdzielnego.
VU.8. Luoque (niepelne polaczenie)
Polozenie: 5,5 cuna nad linia wlosw, 1,5 cuna od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: toniczne napicie misni okolicy szyjno-potylicznej, jaskra, szum
w uszach, psychozy.
VU.9. Yuzhen (nefrytowa poduszka)
Polozenie: na bocznej powierzchni grnego brzegu guzowatosci potylicznej, 1
1/3 cuna od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: nerwobl nerwu trjdzielnego, zawroty glowy, ble glowy,
krtkowzrocznosc, oslabienie wchu, nadmierne wydzielanie potu.
VU.10. Tianzhu (niebianska kolumna)
Polozenie: na bocznej powierzchni misnia czworobocznego, na granicy
owlosionej czsci karku, 1 1/3 cuna od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: ble glowy, tiki i przykurcze misni karku oraz okolicy szyjno-
lopatkowej, krcz karku, zapalenie krtani, choroby nosa, zespoly neurasteniczne,
choroby oczu; dzialanie na autonomiczny uklad nerowy.
VU.11. Dashu (wielki krag)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego. Th.l.
Wskazania: zapalenie oskrzeli, ble glowy, padaczka, zapalenie korzeni
nerwowych szyjno-piersiowych, choroby ukladu oporowo-ruchowego.
VU.12. Fengmen (wrota wiatru)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.2.
Wskazania: choroby ukladu oddechowego, zapalenie korzeni nerwowych
szyjno-piersiowych, sennosc, wymioty, zapobieganie grypie.
VU.13. Feishu (shu pluca)
Wskazania: choroby narzadw oddechowych, zoltaczka, swiad skry, ble w
okolicy plecw oraz ldzwi.
VU.14. Jueyinshu (shu osierdzia)
Wskazania: choroby serca, pluc, czkawka, wymioty.
VU.15. Xinshu (shu serca)
Wskazania: choroby serca, zoladka, zwzenie przelyku, zaburzenia emo-
cjonalno-wolicjonalne.
VU.16. Dushu (shu Du-Mai)
VU.17. Geshu (shu przepony)
Wskazania: choroby serca i pluc (kolatanie serca, zapalenie oplucnej,
dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli), niezyt zoladka, niestrawnosc u dzieci,
dla zwikszenia czynnosci krwiotwrczych.
VU.18. Ganshu (shu watroby)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.9.
Wskazania: zoltaczka, choroby zoladka i jelit, zawroty glowy po chorobach z
goraczka, lzawienie, psychozy, zapalenie oskrzeli, nerwobl midzyzebrowy,
tgoryjcowatosc dwunastnicy (choroba tgoryjcowa, hakowica).
VU.19. Danshu (shu pcherzyka zolciowego)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.
Wskazania: goraczka, dreszcze, ble glowy, choroba pcherzyka zolciowego,
zoltaczka, wymioty, zwzenie przelyku, niezyt krtani, zapalenie oplucnej,
nadcisnienie ttnicze.
VU.20. Pishu (shu sledziony)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.
Wskazania: choroby ukladu trawiennego, cukrzyca.
VU.21. Weishu (shu zoladka)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.12.
Wskazania: choroby zoladka, watroby, oslabienie wzroku.
VU.22. Sanjiaoshu (shu potrjnego ogrzewacza)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego L.l.
Wskazania: choroby zoladka, zapalenie korzeni nerwowych ldzwiowo-
krzyzowych, zespoly neurasteniczne, nietrzymanie moczu.
VU.23. Shenshu (shu nerki)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.2.
Wskazania: choroby ukladu moczowo-plciowego (zapalenie nerek, skurcz
zwieraczy pcherza moczowego, nietrzymanie moczu, brak nasienia (asper-mia),
zmazy nocne (polucje), zaburzenia cyklu miesiaczkowego, ble krzyza.
VU.24. Qihaishu (shu morza oddechu)
Wskazania: ble krzyza - lumbagia, hemoroidy, nadcisnienie ttnicze.
VU.25. Dachnugshu (shu jelita grubego)
Wskazania: ble ldzwiowo-krzyzowe, choroby jelita grubego (wzdcie
brzucha, niezyt jelita grubego i okrznicy, kruczenie w brzuchu, rozwolnienie lub
zaparcia), nietrzymanie moczu, choroba nadcisnieniowa.
VU.26. Guanyuanshu (shu poczatku granicy)
Wskazania: ble ldzwiowo-krzyzowe, choroba nadcisnieniowa, zatrzymanie
lub nietrzymanie moczu.
VU.27. Xiaochangshu (shu jelita cienkiego)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.l. (w
zaglbieniu pomidzy kolcem biodrowym tylnym a koscia krzyzowa).
Wskazania: niezyt jelita cienkiego i okrznicy, hemoroidy, ble ldzwiowo-
krzyzowe, zapalenie blony sluzowej macicy.
VU.28. Pangguangshu (shu pcherza moczowego)
Polozenie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na
wysokosci drugiego tylnego otworu krzyzowego.
Wskazania: choroby ukladu moczowo-plciowego, ble ldzwiowo-krzyzowe.
VU.29. Zhonglushu (shu srodka palcw)
poziomie trzeciego otworu kosci krzyzowej.
Wskazania: cukrzyca, niezyt jelita cienkiego i okrznicy, ble krzyza.
VU.30. Baihuanshu (shu zwieracza)
poziomie czwartego otworu kosci krzyzowej.
Wskazania: ble ldzwiowo-krzyzowe, choroby odbytnicy, zatrzymanie
moczu, zapalenie blony sluzowej macicy.
VU.31. Shangliao (grna jamka)
Polozenie: odpowiada pierwszemu tylnemu otworowi krzyzowemu.
Wskazania: choroby ukladu moczowo-plciowego, ble ldzwiowo-krzyzowe,
hemoroidy.
VU.32. Ciliao (nastpna jamka)
Polozenie: odpowiada drugiemu tylnemu otworowi krzyzowemu.
VU.33. Zhongliao (srodkowa jamka)
Polozenie: odpowiada trzeciemu otworowi tylnemu kosci krzyzowej.
VU.34. Xialiao (jamka dolna)
Polozenie: odpowiada czwartemu otworowi tylnemu kosci krzyzowej.
VU.35. Huiyang (krocze)
Polozenie: na dolnym brzegu kosci guzicznej, midzy misniami poslad-
kowymi.
Wskazania: choroby odbytnicy i odbytu, swiad skry i swierzbiaczka w
okolicy krocza.
VU.36. Chengfu (podtrzymanie oparcia)
Polozenie: w srodku faldu posladkowego, w miejscu spotkania trzech
misni: posladkowego wielkiego, dwuglowego uda i plscignistego.
Wskazania: ble ldzwiowo-krzyzowe, hemoroidy, zatrzymanie moczu.
VU.37. Yinmen (wrota rozkwitu)
Polozenie: w srodku tylnej powierzchni uda, midzy misniem dwuglo-
wym a misniem plscignistym, 6 cunw ponizej VU.36.
VU.38. Fuxi (plytka dolina)
Polozenie: na wewntrznym brzegu misnia dwuglowego uda, 1 cun nad
dolem podkolanowym (lokalizowac przy zgitym stawie kolanowym).
Wskazania: wymioty, rozwolnienie, zapalenie pcherza moczowego,
zatrzymanie moczu, zapalenie nerwu sutkowego, zapalenie korzeni rdzeniowych
ldzwiowo-krzyzowych.
VU.39. Weiyang (skupisko yang)
Polozenie: na zewntrznym brzegu dolu podkolanowego, z zewntrznej strony
scigna misnia dwuglowego uda.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych ldzwiowo-krzyzowych, zespl
Guillaina-Barrego, padaczka, stany goraczkowe.
VU.40. Weizhong (srodek wydajacy rozkazy)
Polozenie: w srodku dolu podkolanowego, w bok od ttnicy podkolanowej.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych ldzwiowo-krzyzowych, grypa,
zapalenie stawu kolanowego, udar mzgu, brak wydzielania potu w chorobach z
goraczka, wypadanie wlosw i brwi, krwawienie z zylakw odbytu, krwotoki z
nosa, choroby skry (dermatozy), choroby zoladkowo-jelitowe, choroba
nadcisnieniowa.
VU.41. Fufen (czsc dopelniajaca)
Punkt rozpoczyna drugie odgalzienie.
Polozenie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.2.
Wskazania: choroba narzadw oddechowych, zapalenie korzeni rdzeniowych
szyj no-piersi owych.
VU.42. Pohu (siedziba duszy)
VU.43. Gaohuang (centrum zycia)
Wskazania: choroby przewlekle (gruzlica pluc, zapalenie oskrzeli, choroba
wrzodowa zoladkowa), zespoly neurasteniczne, zmazy (polucje). W starozytnosci
uwazano, ze dzialanie na ten punkt umozliwia leczenie ,stu chorb" i wplywa na
organizm zapobiegawczo.
VU.44. Shentang (sala ducha)
Wskazania: choroby serca, narzadw oddechowych, ble plecw w okolicy
ramienia.
VU.45. Yixi (krzyk blu)
Wskazania: choroby serca, zapalenie korzeni rdzeniowych piersiowych.
PRZEBIEG MER1DIANW... 71
VU.46. Geguan (granica przepony)
Wskazania: nerwobl midzyzebrowy, choroby przelyku, przepony, czkawki,
slinotoki.
VU.47. Hunmen (wrota duszy)
Wskazania: choroby watroby, zoladka, przelyku.
VU.48. Yanggang (polaczenia yang)
Polozenie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.
VU.49. Yishe (miejsce uczuc)
Polozenie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.
VU.50. Weicang (zbiornik zoladka)
Polozenie 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 12.
Wskazania: choroby zoladka i jelit.
VU.51. Huangmen (wrota osrodkw zycia)
Polozenie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, LA.
Wskazania: przewlekle choroby narzadw wewntrznych, zapalenie gruczolu
sutkowego.
VU.52. Zhishi (miejsce walki)
Polozenie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.2.
Wskazania: choroby narzadu moczowo-plciowego i jelit.
VU.53. Baohuang (lozysko zyciowe centrum)
Polozenie: 3 cuny bocznie w linii srodkowej tylnej, na wysokosci drugiego
otworu krzyzowego.
Wskazania: niezyt jelita cienkiego i okrznicy, zaparcia, zatrzymanie moczu,
zapalenie najadrza, zapalenie korzeni rdzeniowych ldzwiowo-krzyzowych.
VU.54. Zhibian (skladany kraj)
Polozenie: na wysokosci czwartego otworu krzyzowego, 3 cuny bocznie od
linii srodkowej ciala.
Wskazania: zapalenie pcherza moczowego, hemoroidy, ble krzyza, rwa
kulszowa, choroba konczyn dolnych.
VU.55. Heyang (punkt spotkania yang).
Polozenie: 2 cuny ponizej poprzecznej linii dolu podkolanowego.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych ldzwiowo-krzyzowych i zespl
Guillaina-Barrego, krwotok z macicy, zapalenie blony luzowej macicy.
VU.56. Chengjin (podtrzymywacz misni)
Polozenie: 5 cunw ponizej dolu podkolanowego, midzy glwkami
misnia brzuchatego lydki.
VU.57. Chengshan (podparcie gry)
Polozenie: na dolnym brzegu misnia brzuchatego lydki, midzy jego
glowa boczna a przysrodkowa.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych ldzwiowo-krzyzowych, kurcz
misnia brzuchatego lydki, wymioty, rozwolnienia, drgawki u dzieci, hemoroidy.
VU.58. Feiyang (pobudka)
Polozenie: w miejscu przejscia zewntrznego brzuscca misnia brzuchatego
lydki w scigno pitowe, 7 cunw nad kostka boczna.
VU.59. Fuyang (yang kosci nogi)
Polozenie: 3 cuny powyzej kostki bocznej, na zewnatrz brzegu scigna
pitowego.
Wskazania: przykurcz miejscowy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl
nerwu trjdzielnego, ble w okolicy uda i ble ldzwiowo-krzyzowe.
VU.60. Kunlun (nazwa gry w Tybecie)
Polozenie: w zaglbieniu, w srodku linii laczacej scigno Achillesa z tyl-
nym brzegiem kostki zewntrznej, na wysokosci szczytu kostki.
Wskazania: ble glowy i inne zespoly blowe, choroba nadcisnieniowa,
zawroty glowy, krwotoki z nosa, krwawienie z zylakw odbytu, rwa kulszowa,
zapalenie stawu skokowo-goleniowego, zapalenie sromu, zatrzymanie odejscia
lozyska.
VU.61. Pushen (pomoc robotnicom)
Polozenie: w zaglbieniu po bocznej stronie kostki pitowej, na pograniczu
skry ,bialej" i ,czerwonej".
Wskazania: zapalenie nerwu kolanowego, slabosc misnia brzuchatego
lydki i misnia podeszwowego.
VU.62. Shenmai (wysunity palac)
Polozenie: 0,5 cuna ponizej dolnego brzegu zewntrznej kostki stopy.
Wskazania: ble przedniej czsci glowy, ble dolnej czsci brzucha,
przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.
VU.63. Jinmen (zlote wrota)
Polozenie: ku przodowi i w dl od VU.62, w zaglbieniu tylnym od
guzowatosci V kosci srdstopia.
Wskazania: ble przedniej czsci glowy, ble dolnej czsci brzucha,
przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.
VU.64. Jinggu (glwna kosc)
Polozenie: na zewntrznym brzegu stopy, ponizej i do przodu guzowatosci
pitowej V kosci srdstopia, w miejscu polaczenia ,czerwonej i bialej" skry
stopy.
Wskazania: ble glowy, ble ldzwiowo-krzyzowe, padaczka, drgawki u
dzieci, przykurcze misni, lzawienie.
VU.65. Shugu (zbir kosci)
Polozenie: na zewntrznym brzegu stopy, z tylu i ponizej glwki V kosci
srdstopia, w miejscu polaczenia ,czerwonej i bialej" skry stopy.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, oslabienie sluchu, zapalenie
wewntrznego kata oka, lzawienie, ble w okolicy ciemieniowej i szyjno-po-
tylicznej, ble ldzwi i plecw, przykurcze misnia brzuchatego lydki, czyraki
mnogie (karbunkuly) i czyraki (furunkuly), wagry pospolite.
VU.66. Foot-Tonggu (przejscie dolina)
Polozenie: w zaglbieniu przednim od glwki V kosci srdstopia.
Wskazania: ble glowy, krwotok z nosa, ble szyi i karku.
VU.67. Zhiyin (krancowy yin)
Polozenie: na koncu V palca stopy, 3 mm od zewntrznego kata podstawy
Wskazania: ble glowy, przekrwienie spojwki, zatrzymanie moczu, ble w
stawach konczyn dolnych.
MERIDIAN NEREK (LAC. REN - R)
Przebieg meridianu
Meridian rozpoczyna si na podeszwie stopy w punkcie R.I., tj. w zaglbieniu
midzy II a III koscia srdstopia. Stad wznosi si w kierunku pity i po zatoczeniu
kola (ptli) w okolicy kostki przysrodkowej biegnie w gr po przysrodkowej
stronie goleni i uda. Midzy narzadami plciowymi a odbytem wnika do miednicy,
aby wylonic si w punkcie na grnym brzegu spojenia lonowego, w odleglosci 0,5
cuna od linii srodkowej ciala (punkt R.ll.). Dalej wznosi si i na wysokosci
midzy zaglbieniem pierwszego zebra a obojczykiem, 2 cuny w bok od linii
srodkowej ciala, w punkcie R.27. konczy swj przebieg.
Typ meridianu: yin, zwiazany z elementem Woda, tworzy par z meridia-nem
pcherza moczowego.
74
Ryc. 19. Meridian nerek (czsc dolna).
Ryc. 20. Meridian nerek (czsc
grna).
75
Wazniejsze punkty:
- zrdlowy R.3.
- przychylnosci ,Shu" R. I., R.2., R.3., R.7., R.10.
- tonizujacy R.7.
- sedatywny R.l. i R.12.
- przepustowe R.4. (R.3.)
- alarmowy przedni VF.25.
- samodzielny R.L, R.3.
Wykaz punktw:
R.l. Yongquan (wiksze tryskajace zrdlo)
Polozenie: we wglbieniu, na podeszwie stopy, midzy II a III stawem
srdstopowo-paliczkowym, przy zgitych palcach stopy.
Wskazania: afazja histeryczna, ochryplosc glosu, afonia, kaszel, ostre
zapalenie migdalkw podniebiennych, bezplodnosc, opadnicie macicy, nie-
trzymanie lub zatrzymanie moczu, kurcz misni konczyn dolnych, drgawki u
dzieci, padaczka.
R.2. Rangu (dolina prb)
Polozenie: na przysrodkowej powierzchni stopy, we wglbieniu z przodu i
ponizej guzowatosci kosci ldkowej, w polowie dlugosci laczacej koniec palucha
z tylnym brzegiem pity.
Wskazania: niezyt krtani, zapalenie migdalkw podniebiennych, slinotok,
wymioty, choroby ukladu moczowo-plciowego (zapalenie pcherza moczowego,
zapalenie najadrza, nietrzymanie moczu, bezplodnosc, zaburzenia cyklu mie-
siaczkowego, swiad sromu), drgawki u dzieci.
R.3. Taixi (wielki potok)
Polozenie: w polowie odleglosci midzy szczytem kostki przysrodkowej a
scignem Achillesa (bezposrednio po przeciwnej stronie znajduje si punkt
VU.60.).
Wskazania: choroby narzadu oddechowego, jamy brzusznej, kurcz trzewny,
ble w okolicy serca.
R.4. Dazhong (wielki puchar)
Polozenie: 0,5 cuna w dl i nieco do tylu od zaglbienia pomidzy kostka
przysrodkowa a scignem Achillesa.
Wskazania: czstoskurcz napadowy, psychozy, zapalenie jamy ustnej,
wymioty, zaparcia, nadmierne krwawienie miesiaczkowe, ble ldzwiowe.
R.5. Shuiguan (zrdlo wody)
Polozenie: 1 cun ponizej zaglbienia pomidzy kostka przysrodkowa a
scignem Achillesa, w linii pionowej.
Wskazania: brak miesiaczki, skape krwawienie miesiaczkowe, nadmierne
wydalanie moczu.
R.6. Zhaohai (swiecace si morze)
Polozenie: w zaglbieniu, 1 cun ponizej dolnego brzegu kostki przysrodkowej.
Wskazania: suchosc blony sluzowej w jamie ustnej, oglna slabosc, zapalenie
migdalkw podniebiennych, kolka jelitowa, zaburzenia cyklu miesiaczkowego,
bezsennosc, zwiotczenie zyl, otylosc.
R.7. Fuliu (powracajacy potok)
Polozenie: 2 cuny powyzej zaglbienia pomidzy kostka przysrodkowa a
scignem Achillesa, na jego przednim brzegu.
Wskazania: zapalenie rdzenia, choroba narzadw moczowo-plciowych, mocne
pocenie si, ble ldzwiowe, ble zbw, krwawienie z zylakw odbytu, zbyt
niskie cisnienie ttnicze.
R.8. Jaoxim (zmienne zaufanie)
Polozenie: na tylnym brzegu kosci piszczelowej, dwa cuny powyzej
wewntrznego brzegu kostki przysrodkowej.
Wskazania: choroby narzadw moczowo-plciowych.
R.9. Zhubin (budujaca si zapora)
Polozenie: w miejscu przejscia misnia brzuchatego lydki w scigno
Achillesa.
Wskazania: padaczka, skurcz misnia brzuchatego lydki, zapalenie jzyka,
impotecja.
R.10. Yingu (dolina yin)
Polozenie: na przysrodkowej linii poprzecznej kolana, midzy scignem
misni plscignistego i plbloniastego.
Wskazania: ble wewntrznej powierzchni uda, zapalenie stawu kolanowego,
choroby narzadw moczowo-plciowych.
R.ll. Henggu (poprzeczna kosc)
Polozenie: na wysokosci wzgrka lonowego, 0,5 cuna w bok od linii
srodkowej ciala.
Wskazania: nietrzymanie moczu, czstoskurcz, zmazy (polucje), przekrwienie
spojwki, zapalenie rogwki, zespoly blowe miednicy mniejszej.
R.12. Dahe (wielki blask)
Polozenie: 1 cun nad wzgrkiem lonowym, 0,5 cuna od linii posrodkowej
ciala.
Wskazania: impotencja, bl w okolicy pracia, aspermia (brak nasienia),
przewlekle zapalenie pochwy, przekrwienie spojwki, zapalenie rogwki.
R.13. Qixue (punkt energii)
Polozenie: 2 cuny nad wzgrkiem lonowym, 0,5 cuna od linii posrodkowej
ciala.
R.14. Siman (czterokrotna pelnosc)
ciala.
Wskazania: choroby jelit i narzadw moczowo-plciowych.
R.15. Abdomen-Zhongzhu (srodkowa rzeka)
ciala.
R.16. Huangshu (punkt zgodnosci centrw zyciowych)
Polozenie: na wysokosci ppka, 0,5 cuna od linii srodkowej ciala.
Wskazania: choroby zoladka i jelit.
R.17. Shangqu (melodia kupca)
Polozenie: 2 cuny nad ppkiem, 0,5 cuna od linii posrodkowej ciala.
R.18 Shinguan (kamienna granica)
R.19. Yindu (stolica yin)
Wskazania: choroby narzadw oddechowych, zoladka i jelit.
R.20. Abdomen-Tonggu (przenikajaca dolina)
Polozenie: 5 cunw nad ppkiem, 0,5 cuna od linii posrodkowej ciala.
R.21. Youmen (wrota ciemnosci)
Polozenie: 6 cunw nad ppkiem, 0,5 cuna od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: odbijanie si z zoladka, slinotok, choroby watroby.
R.22. Bulang (spacerowy korytarz)
Polozenie: w piatym midzyzebrzu, 2 cuny w bok od linii srodkowej ciala.
Wskazania: choroby narzadw oddechowych, przelyku, zoladka.
R.23. Shonfeng (pieczc ducha)
Polozenie: w czwartym midzyzebrzu, 2 cuny od linii srodkowej ciala.
R.24. Lingxu (pustka duchowa)
Polozenie: w trzecim midzyzebrzu, 2 cuny od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: nerwobl midzyzebrowy, choroby narzadw oddechowych,
oslabienie wchu, zapalenie gruczolu sutkowego, zaburzenia nerwicowe u kobiet.
R.25. Shencang (zbiornik ducha)
Polozenie: w drugim midzyzebrzu, 2 cuny od linii posrodkowej ciala.
R.26. Yuzhong (w zwatpieniu)
Polozenie: w pierwszym midzyzebrzu, 2 cuny od linii posrodkowej ciala.
Wskazania: choroby narzadw oddechowych.
R.27. Shufu (warsztat zgodnosci)
Polozenie: w dole podobojczykowym, tuz ponizej dolnego brzegu obojczyka,
2 cuny na zewnatrz od linii srodkowej mostka (koncowy punkt).
Wskazania: zapalenie oskrzeli, czkawka, wymioty, slinotok.
MERIDIAN OSIERDZIA (LAC. PERICARDIUM - PC)
Przebieg meridianu
Meridian osierdzia nalezy do meridianw rak. Rozpoczyna si w punkcie
PC.l., tj. w czwartej przestrzeni midzyzebrowej, 1 cun na zewnatrz od
brodawki sutkowej (5 cunw od linii srodkowej ciala). Stad wznosi si nieco
(lukiem nad dolem pachowym) i przechodzi na przednia powierzchni ramie-
nia. Biegnac srodkiem ramienia, midzy glowami misnia dwuglowego,
przecina staw lokciowy do wewnatrz od scigna tego misnia. Na przedramie-
niu meridianu biegnie dalej posrodku, przecina staw nadgarstkowy i kieruje si
do palca srodkowego III, gdzie w odleglosci 3 mm po wewntrznej stronie
kata podstawy paznokcia konczy swj bieg.
Typ meridianu: yin, zwiazany z elementem Ogien, tworzy par z meridia-
nem potrjnego ogrzewacza. Wazniejsze punkty:
- zrdlowe PC.7.
- przychylnosci ,Shu" PC.9., PC.8., PC.7., PC.5., PC.3.
- toni zujacy PC.9.
- sedatywny PC.7.
- przepustowe PC.6. (PC.7.)
Ryc. 21. Meridian osierdzia. PRZEBIEG MERIDIANOW.
- samodzielny PC.7.
Wykaz punktw:
PCI. Tianchi (niebianska sadzawka)
Polozenie: w czwartym midzyzebrzu, 5 cunw w bok od linii srodkowej
ciala.
Wskazania: zapalenie osierdzia, nerwobl midzyzebrowy, hipolaktacja,
zapalenie gruczolu sutkowego.
PC.2. Tianauan (niebianskie zrdlo)
Polozenie: midzy glowami misnia dwuglowego ramienia, 2 cuny nizej dolu
pachowego.
Wskazania: choroby serca i zoladka.
PC.3. Quze (krty staw)
Polozenie: w poprzecznym zgiciu dolu lokciowego, po lokciowej stronie
scigna misnia dwuglowego ramienia. Po przeciwnej stronie tego scigna
znajduje si punkt P.5. Dla latwiejszej lokalizacji punktu nalezy zgiac przedrami.
Wskazania: zapalenie misnia sercowego, zapalenie oskrzeli, ostry niezyt
zoladka, ble ramienia, udar sloneczny, zwikszona potliwosc w okolicy glowy.
PC.4. Ximen (pograniczne wrota)
Polozenie: midzy scignami misnia dlugiego dloni i misnia promieniowego
zginacza nadgarstka, 5 cunw powyzej poprzecznego zgicia nadgarstka.
Wskazania: zapalenie misnia sercowego, czstoskurcz, wymioty krwawe,
krwotoki z nosa, czkawka, psychozy.
PC.5. Jianshi (posrednik)
Polozenie: na powierzchni dloniowej przedramienia, 3 cuny powyzej
poprzecznego zgicia nadgarstka.
Wskazania: zapalenie misnia sercowego, niezyt zoladka, padaczka, zespoly
depresyjne, zaburzenia cyklu miesiaczkowego, hydroadenit.
PC.6. Neiguan (wewntrzne wrota)
Polozenie: 2 cuny nad zgiciem poprzecznym nadgarstka, midzy scignami
misnia dloniowego dlugiego i zginacza nadgarstka (1 cun ponizej PC.5.).
Wskazania: choroby serca, zoladka, wylew krwawy do spojwki, ble stawu
lokciowego i ramienia, psychoza, choroba nadcisnieniowa.
PC.7. Daling (wielkie wzgrze)
Polozenie: w srodku poprzecznego zgicia nadgarstka, midzy scignami
misni zginacza nadgarstka promieniowego i dloniowego dlugiego.
Wskazania: choroby serca, nerwobl midzyzebrowy, hydroadenit, zapalenie
migdalkw podniebiennych, ble glowy, choroba nadcisnieniowa, bezsennosc,
psychozy, kurcz pisarski, zapalenie splotu nerwowego.
PC.8. Laogong (palac pracy)
Polozenie: w srodku dloni, midzy III a IV koscia srdrcza.
Wskazania: choroba nadcisnieniowa, zapalenie jamy ustnej, zoltaczka,
krwotoki z nosa, parastezje koniuszkw palcw, nadmierne wydzielanie potu,
psychozy reaktywne, histeria, punkt ,naglej pomocy".
PC.9. Zhongchong (srodkowe urwisko)
Polozenie: na koniuszku III palca rki, 3 mm od wewntrznego kata podstawy
Wskazania: choroby serca, ble glowy, choroby goraczkowe z brakiem
wydzielania potu. Punkt ,naglej pomocy".
MERIDIAN POTRJNEGO OGRZEWACZA (LAC.
CARDINALIS TRICALORI; Z CHIN. - SJ)
Przebieg meridianu
Meridian potrjnego ogrzewacza zaczyna si na palcu serdecznym (palec IV)
rki, przy macierzy paznokcia (SJ.l.). Dalej biegnie przez grzbietowa czsc rki,
przedrami, rami i dochodzi do tylnej doliny barku, skad przechodzi na szyj,
okraza od gry ucho i konczy swj bieg w punkcie SJ.23., tj. na zewntrznym
brzegu brwi.
Oglna charakterystyka meridianu;
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Ogien, tworzy par z meridia-
nem osierdzia. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy SJ.4.
-przychylnosci ,Shu", SJ.l., SJ.2., SJ.3., SJ.6., SJ.l 1.
- tonizujacy SJ.3. -
sedatywny SJ.10.
- przepustowe SJ.5. (SJ.4.)
- samodzielny SJ.5.
83
Ryc. 22. Meridian potrjnego ogrzewacza.
Wykaz punkw
SJ.l. Guanchong (pograniczny punkt ataku)
Polozenie: 3 mm w bok - po stronie lokciowej, obok macierzy paznokcia IV
palca rki.
Wskazania: stany goraczkowe, mdlosci, ble glowy, oslabienie laknienia,
niestrawnosci u dzieci, punkt ,naglej pomocy".
SJ.2. Yemen (wrota plynw)
Polozenie: na lokciowym brzegu paliczka blizszego IV palca.
Wskazania: ble i zawroty glowy, oslabienie sluchu, szum w uszach,
zapalenie dziasel, choroby oczu, ble w okolicy stawu lokciowego i przedra-
mienia, psychozy reaktywne.
SJ.3. Hand-Zhongzhu (s'rodkowa wyspa)
Polozenie: na grzbietowej stronie rki midzy IV a V koscia srdrcza, tuz za
stawem srdrczno-paliczkowym.
Wskazania: stany goraczkowe, niskie cisnienie ttnicze.
SJ.4. Yangchi (zbiornik wody yang)
Polozenie: na grzbietowej powierzchni rki, w zaglbieniu grzbietowego
zgicia nadgarstka, po lokciowej stronie scigna misnia prostownika wsplnego
palcw.
Wskazania: cukrzyca, zapalenie stawu promieniowo-nadgarstkowego, grypa,
gosciec, ble przedramienia.
SJ.5. Waiguan (zewntrzne wrota)
Polozenie: 2 cuny powyzej stawu promieniowo-nadgarstkowego. Punkt ten
nalezy do najczsciej wykorzystywanych w akupunkturze.
Wskazania: oslabienie sluchu, bl w stawach konczyny grnej, ble zbw,
choroby oczu, oglna slabosc, bezsennosc, grypa.
SJ.6. Zhigou (rozwidlenie rowu)
Polozenie: 3 cuny nad stawem promieniowym nadgarstka, midzy koscia
promieniowa a lokciowa.
Wskazania: choroby pluc i serca, ble rak, wymioty, zapasc po porodzie.
SJ.7. Huizong (spotkane zrdlo)
Polozenie: w srodku linii poprzecznej nadgarstka pomidzy scignem misni
zginacza promieniowego nadgarstka i misnia dlugiego dloni.
Wskazania: plasawica, ble ramienia i przedramienia.
SJ.8. Sanyangluo (Luo 3 yang)
Polozenie: 4 cuny nad stawem promieniowo-nadgarstkowym, midzy koscia
lokciowa a koscia promieniowa.
Wskazania: gluchota, ble zbw zuchwy, choroby oczu, ble ramienia i
przedramienia.
PRZEBIEG MERIDIANOW... K5
SJ.9. Sidu (cztery zasuwy)
Polozenie: midzy koscia lokciowa a promieniowa, 5 cunw ponizej zgicia
lokciowego.
SJ.10. Tianjing (niebianskie zrdlo)
Polozenie: na tylnej powierzchni stawu lokciowego, w odleglosci 1 cuna
powyzej szczytu wyrostka lokciowego. Przy zgitym stawie lokciowym w
miejscu tym powstaje wglbienie.
Wskazania: choroby narzadu oddechowego, psychozy, gluchota, zapalenie
powiek, ble w okolicy szyi i karku, krcz szyi.
SJ.ll. Qinglengyuan (czysta chlodna otchlan)
Polozenie: na tylnej powierzchni ramienia, 2 cuny nad wyrostkiem
lokciowym.
Wskazania: ble konczyn grnych.
SJ.12. \iaoluo (odprowadzenie zastoju wody)
Polozenie: na tylnej powierzchni ramienia, 5 cunw nad stawem lokciowym.
Wskazania: ble glowy, nerwobl nerww potylicznych, padaczka, gosccowe
zapalenie ttnic, ble rak.
SJ.13. Naohui (spotkanie ramienia)
Polozenie: na dolnym brzegu misnia naramienoego, na wysokosci dolu
pachowego.
Wskazania: ble konczyn grnych i w okolicy szyi oraz karku.
SJ.14. Jianliao (jamka ramienia)
Polozenie: w tyl i w dl od wyrostka barkowego lopatki. Podczas odwie-
dzenia ramienia w miejscu tego punktu tworzy si jamka.
Wskazania: zapalenie splotu nerwowego ramienia.
SJ.15. Tianliao (boski dolek)
Polozenie: w srodku odleglosci midzy punktem VF.21. a grnym brzegiem
kolca lopatki.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych szyjno-piersiowych, zapalenie
splotu nerwowego ramienia.
SJ.16. Tianyou (boskie okno)
Polozenie: w tyl i w dl od wyrostka sutkowego, w miejscu przyczepienia
tylnego brzegu misnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (pod punktem
VF.12.).
Wskazania: ble okolicy szyjno-potylicznej, niezyt krtani, szum w uszach,
gluchota, przekrwienie oka, obrzki twarzy, bezsennosc.
SJ.17. Yifeng (ochrona przed wiatrem)
Polozenie: w zaglbieniu, w tyl od podstawy platka ucha, midzy katem
zuchwy a wyrostkiem sutkowym, nieco ponizej i do przodu od wyrostka
sutkowego. Lokalizacj punktu ulatwia otwarcie ust.
Wskazania: szum w uszach, gluchota, zapalenie nerwu twarzowego, zapa-
lenie jamy ustnej.
SJ.18. Qimai (pulsujaca zyla)
Polozenie: na tylnym brzegu podstawy malzowiny usznej, na tej samej
wysokosci co otwr przewodu sluchowego zewntrznego.
Wskazania: ble glowy, szum w uszach, zapalenie tczwki, drgawki u
dzieci, wymioty, padaczka, biegunka.
SJ.19. Luxi (oparcie czaszki)
Polozenie: na tylnym brzegu podstawy malzowiny usznej, (w srodku
odleglosci midzy punktem SJ.20. a punktem SJ.18.).
Wskazania: szum w uszach, ble glowy, padaczka, lki.
SJ.20. Jiaosun (kat ucha)
Polozenie: przy podstawie grnego brzegu malzowiny usznej.
Wskazania: zaburzenia podwzgrza, tiki, przykurcze misni okolicy ust,
zapalenie jamy ustnej, slabosc misni zwaczy, wymioty, choroby oczu,
powikszenie gruczolu tarczowego.
SJ.21. Ermen (brama ucha)
Polozenie: w przd i w gr od skrawka ucha, na tylnym brzegu wyrostka
stawowego zuchwy.
Wskazania: szum w uszach, gluchota, zapalenie ucha, ble zbw szczki,
przykurcz misnia okrznego ust.
SJ.22. Ear-Heliao (jamka skroniowa)
Polozenie: na przednio-grnym brzegu podstawy malzowiny usznej, nad
podstawa wyrostka jarzmowego kosci skroniowej.
Wskazania: ble glowy, nerwoble nerwu trjdzielnego i jego powiklania,
niezyt nosa, zapalenie przewodu sluchowego.
SJ.23. Sizhukong (jedwabny bambus)
Polozenie: na zewntrznym brzegu brwi (koncowy punkt).
Wskazania: choroby oczu, ble glowy, zawroty glowy, porazenie nerwu
twarzowego, drgawki u dzieci.
MERIDIAN PJCHERZYKA ZOLCIOWEGO
(LAC. VESICA FELLEA - VF)
Przebieg meridianu
Meridian ten swj krty przebieg rozpoczyna od zewntrznego kata oka
(VF.l.); na samej glowie posiada az 20 punktw. W odcinkach dolu nadoboj-
czykowego schodzi po przednio-bocznej stronie tulowia, uda, goleni i stopy do
IV palca stopy - 3 mm od zewntrznego kata podstawy paznokcia (VF.44.).
Oglna charakterystyka meridianu;
Typ meridianu: yang, zwiazany z elementem Drzewo, tworza par z meri-
dianem watroby. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy VF.40.
-przychylnosci ,Shu" VF.44, VF.43, VF.41., VF.38., VF.34.
- tonizujacy VF.43.
- sedatywny VF.38.
- przepustowe VF.37. (VF.40.)
- alarmowy przedni VF.24.
- samodzielny - brak
Wykaz punktw:
VF.l.Tongziliao (kosc zaglbienia ocznego)
Polozenie: ok. 6 mm w bok od zewntrznego kata oka.
Wskazania: choroby narzadu wzroku, nerwobl nerwu trjdzielnego, zapa-
lenie dziasel, porazenie nerwu twarzowego, przykurcz misni mimicznych,
migrena.
VF.2. Tinghui (zbieracz sluchu)
Polozenie: ponizej skrawka ucha (trages), z przodu, na wysokosci wcicia
skrawka. Przy otwartych ustach powstaje w tym miejscu dolek.
Wskazania: zapalenie zewntrznego przewodu sluchowego, szum w uszach,
gluchota, porazenie nerwu tarczowego, tiki, bl zbw.
VF.3. Shangguan (grne wrota)
Polozenie: na przeciciu granicy owlosionej czsci skroni i grnego brzegu
luku jarzmowego.
Wskazania: migrena, zawroty glowy, szum w uszach, gluchota, porazenie
nerwu tarczowego, tiki, ble zbw, przykurcz misnia okrznego ust.
PRZEBIEG MERIDIANW.
Ryc. 23. Mcridian pcherzyka zolciowego (czsc grna).
Ryc. 24. Meridian pcherzyka zolciowego (czsc dolna).
VF.4. Hanyan (zamknicie szczki)
Polozenie: na granicy grnej trzeciej czsci odleglosci midzy punktami G.8.
a VF.6.
VF.5. Xuanlu (daszek czola)
Polozenie: na 1/3 grnej linii laczacej VF.4. z VF.7.
VF.6. Xuanli (zawieszony cizar)
Polozenie: na linii laczacej VF.4. z VF.7. w 1/3 dolnej czsci.
Wskazania: zespoly neurasteniczne, migrena, obrzki twarzy, ble zbw.
VF.7. Qubin (zgity kat skroni)
Polozenie: na skrzyzowaniu linii poziomej i pionowej, przechodzacych przez
grny i przedni brzeg ucha.
Wskazania: ble w okolicy ciemieniowej, skroniowej i szyjnej, migrena,
choroby oczu.
VF.8. Shuaigu (koniec doliny)
Polozenie: nad wierzcholkiem malzowiny usznej, 1,5 cuna w czsci owlo-
sionej (w miejscu szwu kostnego ciemieniowego i skroniowego).
Wskazania: ble w okolicy ciemieniowej i szyjno-potylicznej, migrena,
wymioty, nietrzezwosc, pragnienie.
VF.9. Tianchong (punkt niebianski)
Polozenie: 0,5 cuna ku tylowi od VF.8., powyzej i do tylu od ucha, 2 cuny w
czsci owlosionej.
Wskazania: padaczka, ble glowy, ble w okolicy szyjno-potylicznej.
VF.10. Fubai (naplywajaca swiatlosc)
Polozenie: ok 1 cuna ponizej od VF.9.
Wskazania: szum w uszach, gluchota, ble zbw, zapalenie migdalkw
podniebiennych, niedowlad konczyn, ble w okolicy szyjno-potylicznej.
VF.11. Head-Qisoyin (poczatek yin)
Polozenie: miejsce polaczenia wyrostka sutkowatego kosci skroniowej i kosci
potylicznej.
Wskazania: nerwobl nerwu trjdzielnego, przykurcz misni konczyn,
czkawka, szum w uszach.
VF.12. Head-Wangu (ostatnia kosc)
Polozenie: we wglbieniu z tylu i ponizej wyrostka sutkowego kosci
skroniowej.
Wskazania: obrzki twarzy, afazje, zapalenie dziasel, ucha, migdalkw
podniebiennych, migrena, bezsennosc.
VF.13. Benshen (korzen ducha)
Polozenie: na linii zewntrznego brzegu oka, ok. 0,5 cuna w czsci
owlosionej czola.
Wskazania: padaczka, ble glowy, zawroty glowy, tiki, przykurcz misni
szyjno-potylicznych.
VF.14. Yangbai (rozkwit swiatlosci)
Polozenie: na czole, pionowo nad zrenica oka, w odleglosci 1 cuna od brwi.
Wskazania: choroby oczu, nerwobl nerwu trjdzielnego, porazenie nerwu
twarzowego, przykurcz misni mimicznych.
VF.15. Head-Lingi (splyw lez)
Polozenie: u pacjenta patrzacego na wprost, punkt ten lezy w czsci
owlosionej czola, 0,5 cuna ku tylowi od czola, na linii zrenicy oka.
Wskazania: choroby oczu, padaczka.
VF.16. Muchuang (okno oka)
Polozenie: lezy w czsci owlosionej czola, 1,5 cuna ku tylowi od czola, na
linii zrenicy oka.
Wskazania: zapalenie spojwki, oslabienie wzroku, obrzki twarzy, zawroty
glowy, stany goraczkowe.
VF.17. Zhengying (pionowe yin)
Polozenie: lezy w czsci owlosionej czola, 2,5 cuna ku tylowi od czola, na
drugiej bocznej linii glowy.
Wskazania: zawroty glowy, ble zbw, zanik nerwu wzrokowego.
VF.18. Chengling (spotkanie ducha)
Polozenie: w czsci owlosionej czola, 4 cuny ku tylowi od czola, w linii
VF.17.
Wskazania: krwawienie z nosa, grypa.
VF.19. Naokong (obszar mzgu)
Polozenie: 1 cun nad zaglbieniem pomidzy misniem mostkowo-sutko-wo-
obojczykowym i czworobocznym (nad VF.20.).
Wskazania: krwawienie z nosa, dusznosc, ble glowy, przykurcz misni
okolicy ramiennej i szyjnej, czstoskurcz.
VF.20. Fengchi (zbiornik wodny na wietrze)
Polozenie: na dolnym brzegu potylicy, we wglbieniu midzy przyczepami
misnia czworobocznego i mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Wskazania: choroby mzgu, oczu, nosa, zaburzenia czuciowe nerwu
bldnego i dodatkowego, porazenie polowiczne, zespoly neurasteniczne, choroba
nadcisnieniowa.
VF.21. Jianjing (studnia ramienia)
Polozenie: W polowie odleglosci pomidzy wyrostkiem barkowym lopatki a
C.7. lub w linii srodkowej obojczyka na krawdzi misnia czworobocznego.
Wskazania: ble w obrczy konczyny grnej i okolicy szyjno-potylicznej,
porazenie polowiczne, ble glowy, krwawienie poporodowe, zawroty glowy.
VF.22. Yuanye (wzburzone zrdlo)
Polozenie: w czwartym midzyzebrzu, w srodku linii pachowej.
Wskazania: nerwobl midzyzebrowy.
VF.23. Zhejin (misien boczny)
Polozenie: w czwartym midzy zebrzu, 6 cunw w bok od srodkowej linii
ciala.
Wskazania: choroby zoladka, zespoly neurasteniczne.
VF.24. Riyue (slonce i ksizyc)
Polozenie: w sidmym midzyzebrzu, na linii srodkowoobojczykowej.
Wskazania: choroby zoladka i watroby, skurcz przepony, kolka jelitowa,
wzdcie brzucha.
VF.25. Jingmen (wrota stolicy)
Polozenie: na dolnym brzegu konca XII zebra, na bocznej powierzchni
brzucha.
Wskazania: wymioty, kolka jelitowa, ble ldzwiowe, nadcisnienie ttnicze,
nerwobl nerww midzyzebrowych.
VF.26. Daimai (naczynie do pasa)
Polozenie: na wysokosci ppka, ponizej wolnego konca XI zebra.
Wskazania: choroby ginekologiczne, ble ldzwiowe.
VF.27. Wushu (pic centralnych kolumn)
Polozenie: nad kolcem biodrowym grnym przednim, na wysokosci 3 cuny
ponizej ppka.
Wskazania: choroby narzadu moczowo-plciowego, choroby zoladka i jelit,
ble ldzwiowe.
VF.28. Weidao (laczaca droga)
Polozenie: na grnym brzegu kolca biodrowego przedniego grnego, na
wysokosci 3,5 cuna ponizej ppka.
VF.29. Femur-Juliao (jamka spokoju)
Polozenie: posrodku, midzy kolcem biodrowym przednim grnym a naj-
wyzszym punktem krtarza wielkiego (lokalizowac w pozycji siedzacej lub
lezacej na boku).
Wskazania: ble ldzwiowe, choroby narzadu moczowo-plciowego.
VF.30. Huantiao (skakac w kolo)
Polozenie: na bocznym zaglbieniu posladka, powyzej najwyzszego szczytu
krtarza wielkiego, w 1/3 odleglosci od kosci krzyzowej.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, choroba nadcisnieniowa, choroby
skry.
VF.31. Fengshi (rynek wiatru)
Polozenie: na bocznej powierzchni uda; gdy stoi si z rkami opuszczonymi
wzdluz ud, koniuszek palca srodkowego dokladnie wskazuje ten punkt.
Wskazania: zapalenie staww, choroba Rotha.
VF.32. Femur-Zhongdu (srodkowy rw)
Polozenie: na bocznej powierzchni uda, 4 cuny nad rzepka.
VF.33. Xiyangguan (granica yang)
Polozenie: w zaglbieniu grnym w stosunku do nadklykcia bocznego kosci
udowej, 1 cun ponad dolny brzeg rzepki.
VF.34. Yanglingquan (wolne zrdlo yang)
Polozenie: 2 cuny ponizej dolnego brzegu rzepki, w zaglbieniu bezposrednio
ponizej i z przodu glwki kosci strzalkowej.
Wskazania: zapalenie staww, nerwobl nerwu udowego, obrzki twarzy,
zaparcia nawykowe, porazenie lub niedowlad nerwu strzalkowego.
VF.35. Yangjiao (skrzyzowanie yang)
Polozenie: na tylnym brzegu kosci strzalkowej, 7 cunw nad grnym
brzegiem kostki bocznej.
Wskazania: porazenie lub niedowlad nerwu strzalkowego, rwa kulszowa,
obrzki twarzy.
VF.36. Waiqiu (pozorny pagrek)
Polozenie: na przednim brzegu kosci strzalki, 7 cunw nad grnym brzegiem
kostki bocznej.
VF.37. Guangming (jaskrawe swiatlo)
Polozenie: 5 cunw powyzej szczytu kostki bocznej, na bocznej powierzchni
podudzia, na przednim brzegu kosci strzalkowej.
Wskazania: choroby konczyn dolnych, psychozy reaktywne, migrena.
VF.38. Yangfu (oparcie yang)
Polozenie: 4 cuny nad kostka boczna, na przednim brzegu kosci strzalkowej.
Wskazania: ble ldzwiowe, zapalenie stawu kolanowego, ble wdrujace,
zapalenie migdalkw podniebiennych, choroby zyl.
94 PRZEBIEG MERID1ANW...
VF.39. Xuanzhong (zawieszony dzwon)
Polozenie: 3 cuny nad kostka boczna, na przednim brzegu kosci strzalkowej.
Wskazania: ble konczyn dolnych, porazenie polowiczne, zapalenie mig-
dalkw podniebiennych, krwawienie z nosa, niezyt nosa, stwardnienie ttnic,
zespoly neurasteniczne.
VF.40. Qiuxu (wzgrze - rynek)
Polozenie: w przd i ponizej od kostki bocznej (w gr i w tyl od kosci
szesciennej).
Wskazania: skurcz misnia brzuchatego lydki, zapalenie oplucnej, dusznosc,
kolka jelitowa, zapalenie pcherzyka zolciowego, obrzk i ble w okolicy
pachowej, choroby oczu.
VF.41. Foot-Linqi (splyw lez)
Polozenie: w najwyzszym miejscu, midzy IV a V koscia srdstopia, w
ktrym wyczuwa si zaglbienie.
Wskazania: ble konczyn, staww, twarzy, ble wdrujace, zawroty glowy,
zaburzenia cyklu miesiaczkowego, zapalenie gruczolu sutkowego.
VF.42. Diwuhui (pic spotkan ziemi)
Polozenie: midzy IV a V koscia srdstopia, 1 cun do przodu od VF.41.
Wskazania: ble w okolicy pachowej, zapalenie gruczolu sutkowego, gosciec,
ble stopy, gruzlica pluc.
VF.43. Xiaxi (sciesniona dolina)
Polozenie: w szczelinie midzy glowami IV i V kosci srdstopia.
Wskazania: oslabienie sluchu, ble glowy, slabosc konczyn dolnych,
dusznosc, krwioplucie, zapalenie gruczolu sutkowego, skurcz ttnicy siatkwki.
VF.44. Foot-Qiaoyin (koncowe yin)
Polozenie: 3 mm od kata podstawy paznokcia, po stronie zewntrznej
czwartego palca stopy (koncowy punkt).
Wskazania: choroby serca i narzadu oddechowego, czkawka, ble glowy,
suchosc w ustach, gluchota, bl w okolicy oczu, punkt ,naglej pomocy".
MERIDIAN WATROBY (LAC. HEPAR - H)
Przebieg meridianu
Meridian watroby nalezy do meridianw ng. Rozpoczyna si punktem H.I.,
tj. 3 mm od kata podstawy paznokcia - od strony zewntrznej I palca stopy.
Nastpnie przechodzi na grzbiet stopy i biegnie w gr po wewntrznej
powierzchni goleni i uda (midzy meridianem nerki i sledziony-trzustki). Na
wysokosci grzebienia kosci biodrowej meridian ten rozgalzia si dochodzac do
zewntrznych narzadw moczowo-plciowych i wchodzi w dolna czsc
jamy brzusznej, a nastpnie do watroby. Powierzchniowa czsc - galaz -biegnie
po przednio-zewntrznej stronie sciany brzucha i konczy si w VI midzyzebrzu,
w linii sutkowej punktem Qimen (H.I4.).
Typ meridianu: yin, zwiazany z elementem Drzewo, tworza par z meridia-nem
pcherzyka zolciowego. Wazniejsze punkty:
- zrdlowy H.3.
- przychylnosci ,Snu" H. I., H.2., H.3., H.4., H.8.
- tonizujacy H.8.
- sedatywny H.2. -
przepustowe H.5., (H.3.)
- alarmowy przedni H.14.
- samodzielny - brak
Wykaz punktw:
H.l. Dadun (wielka szczerosc)
Polozenie: 3 mm od macierzy paznokcia, na zewntrznej stronie palucha.
Wskazania: choroby przewodu pokarmowego, nietrzymanie moczu, bl
pracia, cukrzyca, brak miesiaczkowania.
H.2. Xingjian (rejon ruchu)
Polozenie: midzy I a II palcem stopy, z przodu stawu srdstopno-palicz-
kowego.
Wskazania: choroby narzadu moczowo-plciowego, watroby, przewodu
pokarmowego, choroby serca, cukrzyca, bl zbw, bezsennosc, pocenie si,
nerwobl midzyzebrowy, ble pity.
H.3. Taichong (wielki potok)
Polozenie: midzy I a II koscia srdstopia, u podstawy kosci srdstopia.
Wskazania: bl misni, nerwobl midzyzebrowy, niedostateczne skurcze
macicy po porodzie, skurcz jelita cienkiego i narzadw miednicy mniejszej.
H.4. Zhongfeng (srodkowa pieczc)
Polozenie: 1 cun ku przodowi od szczytu kostki wewntrznej, w zaglbieniu,
przysrodkowo od misnia piszczelowego przedniego.
Wskazania: choroby narzadw moczowo-plciowych i konczyn dolnych.
96
Ryc. 25. Meridian watroby (czsc dolna).
Ryc. 26 Mendian watroby (i/.csc grna).
98
H.5. Ligou (koncowa bruzda)
Polozenie: na tylnej krawdzi kosci piszczelowej, 5 cunw powyzej kostki
przysrodkowej.
Wskazania: kolka jelitowa, czstoskurcz napadowy, choroby narzadw
moczowo-plciowych, choroby mzgu i rdzenia, swiad.
H.6. Tibia (srodkowa stolica)
Polozenie: na tylnej krawdzi kosci piszczelowej, 7 cunw powyzej kostki
przysrodkowej.
Wskazania: choroby staww konczyn dolnych i narzadw moczowo-
plciowych.
H.7. Xiguan (wrota kolana)
Polozenie: w tyl i w dl od klykcia kosci piszczelowej, 2 cuny ponizej
dolnego brzegu rzepki.
Wskazania: zapalenie stawu kolanowego, ble konczyn dolnych.
H.8. Quguan (zgite zrdlo)
Polozenie: za przysrodkowym nadklykciem kosci udowej, przed miejscem
przyczepu misni plbloniastego i plscignistego.
Wskazania: choroby narzadu moczowo-plciowego i konczyn dolnych,
swiad, obrzk i bl narzadw plciowych.
H.9. Yinbao (otoczka yin)
Polozenie: 4 cuny nad grnym brzegiem rzepki, na przednim brzegu
misnia plbloniastego.
Wskazania: drgawki, zatrzymanie moczu, zaburzenia cyklu miesiaczkowego.
H.10. Femur-Wuli (noga pic li)
Polozenie: 1 cun ponizej krocza, na zewntrznym brzegu misnia przywo-
dziciela dlugiego.
Wskazania: oglna potliwosc, bezsennosc, wyprysk na mosznie.
H.ll. Yinlian (kat yin)
Polozenie: na wysokosci krocza, na przednim brzegu misnia przywodziciela.
Wskazania: bl sciagajacy w biodrze, uplawy, swiad, zaburzenia cyklu
miesiaczkowego, bezplodnosc.
H.12. Jimai (bystry puls)
Polozenie: w bok i w dl od guzka lonowego.
H.13. Zhangmen (wrota praw)
Polozenie: na wolnym koncu XI zebra, na bocznej powierzchni brzucha.
Wskazania: choroby narzadu oddechowego, przewodu pokarmowego,
watroby, pcherza zolciowego, zarobaczenie, ble ldzwiowe.
H.14. Qimen (drzwi czasu)
Polozenie: na linii sutkowej, w VI przestrzeni midzyzebrowej (koncowy
punkt).
GLWNY REGULATOR TYLNY
(LAC. SINARTERIA REGENS; Z CHIN. - TM)
Przebieg meridianu
Meridian rozpoczyna si w narzadach rodnych, w jamie miednicy, schodzi
w kierunku krocza do wierzcholka kosci lonowej - do pkt. TM.l., tj. w
polowie odleglosci midzy koscia ogonowa a odbytem. Dalej wznosi si
wzdluz linii wyrostkw kolczystych, przechodzi przez glow, srodek czola,
nosa i konczy si na wewntrznej powierzchni wargi grnej, w srodku jej
wdzidelka - w punkcie TM.28. Meridian G.R.T. jest kanalem zbiorczym
wszystkich kanalw yang. Inna jego nazwa: ,guwerner".
Typ meridianu: yang.
Wazniejsze punkty:
- samodzielny TM. 3., TM. 12., TM.26.
Oglem punktw: 28.
Wykaz punktw:
TM.l. Changcjiang (zwikszenie sily)
Polozenie: w srodku odleglosci midzy odbytem a koncem kosci ogonowej.
W trakcie lokalizacji wskazana pozycja z kolanami przy klatce piersiowej.
Wskazania: choroba odbytnicy i tylnego kanalu odbytowego.
TM.2. Yaoshu (shu ldzwi)
Polozenie: w srodku polaczenia krzyzowo-ogonowego.
Wskazania: zapalenie korzeni ldzwiowo-krzyzowych, choroby narzadu
moczowo-plciowego i odbytnicy.
TM.3. Yaoyangguan (yao - ldzwie, wrota yang)
Polozenie: midzy wyrostkami kolczystymi krgw L4-L5.
Wskazania: zapalenie korzeni ldzwiowo-krzyzowych, choroby narzadu
moczowo-plciowego i jelita grubego.
TM.4. Mingmen (wrota zycia)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi L2-L3.
Ryc. 27. Meridian glwnego regulatora tylnego.
Wskazania: ble glowy, zapalenie opon mzgowych u dzieci, kolka jelitowa,
ble w okolicy ldzwiowej, hemoroidy, uplawy, zmazy, impotencja, bezsennosc,
szum w uszach, zespoly asteniczne.
TM.5. Xuanshu (wiszaca kolumna)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi L1-L2.
Wskazania: ble ldzwiowe, choroby zoladka i jelit.
TM.6. Jizhong (srodek krgoslupa)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi Th 11-
Thl2.
Wskazania: padaczka, choroby jelit, wypadnicie odbytnicy u dzieci.
TM.7. Zhongshu (srodkowa os)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi Th 10-
Thll.
Wskazania: ble ldzwiowe, oslabienie wzroku.
TM.8. Jinsuo (sciagnity misien)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi Th9-
ThlO.
Wskazania: padaczka, ble ldzwiowe, choroba zoladka, zespoly neuraste-
niczne.
TM.9. Zhiyang (krancowe yang)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi Th7-Th8.
Wskazania: ble ldzwiowe, choroby watroby i zoladka.
TM. 10. Lingtai (taras duchw)
Wskazania: choroby narzadw oddechowych, zapobieganie grypie.
TM.ll. Shendao (boska droga)
Wskazania: choroby serca, narzadw oddechowych, ble glowy, zespoly
neurasteniczne, zapalenie jamy ustnej.
TM.12. Shenzhu (krgoslup)
Wskazania: choroby mzgu i rdzenia, padaczka, lki nocne, krwawienie z
nosa.
TM.13. Taodao (droga przemian)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi Thl-Th2.
Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, szyjno-piersiowych, migren,
psychozy reaktywne, choroby z goraczka.
TM.14. Dazhui (wielki krag)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi C7-TH1.
102
Wskazania: grypa, malaria, choroby pluc, krwotoki z nosa.
TM.15. Yamen (wrota milczenia)
Polozenie: w linii srodkowej ciala, midzy wyrostkami kolczystymi C1-C2,
3,5 cuna od Cl.
Wskazania: ble glowy, szum w uszach, zaburzenia mowy, zapalenie opon
mzgowo-rdzeniowych, krwawienie z nosa.
TM.16. Fengfu (rejon wiatru)
Polozenie: we wglbieniu, bezposrednio ponizej wypuklosci zewntrznej
potylicy.
Wskazania: ble glowy, krwawienie z nosa, zapalenie krtani, psychozy,
nastpstwa wylewu krwi do mzgu, zoltaczka, zanik nerwu wzrokowego.
TM.17. Naohu (drzwi mzgu)
Polozenie: na grnym brzegu guzowatosci potylicznej, 5 cunw nad C7.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, zespoly neurasteniczne, choroby
oczu.
TM.18. Qiangjian (miejsce sily)
Polozenie: 3 cuny ponad TM.16.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, wymioty, drgawki u dzieci,
bezsennosc, zespoly neurasteniczne.
TM.19. Houding (tylne wzgrze glowy)
Polozenie: 4,5 cuna ku przodowi od TM.16.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, migrena, tiki, przykurcze misni
okolicy szyjno-potylicznej.
TM.20. Baihui (sto spotkan)
Polozenie: w linii srodkowej glowy,na wysokosci laczacej oba wierzcholki
malzowin usznych.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, zespoly neurasteniczne, niedo-
krwienie mzgu, wypadnicie odbytnicy, hemoroidy.
TM.21. Qianding (przednie wzgrze)
Polozenie: 1,5 cuna ku przodowi od wysokosci laczacej oba wierzcholki
malzowin usznych, w linii srodkowej glowy.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, krwawienie z nosa, drgawki u dzieci,
padaczka.
TM.22. Xinhui (zespolenie czaszki)
Polozenie: 3 cuny ku przodowi od wysokosci laczacej oba wierzcholki
malzowin usznych, w linii srodkowej glowy.
Wskazania: ble glowy, zawroty glowy, krwawienie z nosa, sennosc,
niestrawnosc.
TM.23. Shangxing (grna gwiazda)
Polozenie: 4 cuny ku przodowi od wysokosci laczacej oba wierzcholki
malzowin usznych lub 4 cuny nad gladzizna midzy brwiami, w linii srodkowej
glowy.
Wskazania: ble czolowej czsci glowy, zawroty glowy, krwawienie z nosa,
choroby oczu.
TM.24. Shenting (boski dwr)
Polozenie: 0,5 cuna powyzej przedniej owlosionej granicy glowy.
Wskazania: ble czolowej czsci glowy, zawroty glowy, ostry niezyt nosa,
zapalenie gruczolu lzowego, wymioty, kolatanie serca, chwiejnosc emocjonalna.
TM.25. Suliao (podstawowa kosc)
Polozenie: na czubku nosa.
Wskazania: polipy nosa, niezyt nosa, lzawienie, krwawienie z nosa, tradzik w
okolicy nosa, zapasc.
TM.26. Renzhong (srodek czlowieka)
Polozenie: w rynience nosa, w odleglosci 2/3 od dolnego brzegu wargi grnej.
Wskazania: nagla pomoc w przypadku utraty swiadomosci, padaczka,
zaburzenia psychiczne, nadkrwistosc mzgu, tiki, obrzk twarzy, cukrzyca.
TM.27. Duiduan (grna obwdka wargi)
Polozenie: bezposrednio nad warga grna, w miejscu przejscia skry w blon
sluzowa.
Wskazania: takie same, dodatkowo zoltaczka, krwawienie z dziasel.
TM.28. Yinjiao-Head (skrzyzowanie dziasel)
Polozenie: w srodku wdzidelka wargi grnej (koncowy punkt).
GLWNY REGULATOR PRZEDNI
(LAC. SINARTERIA RESPONDENS; Z CHIN. - JM)
Przebieg meridianu
Punkt JM.l., dajacy poczatek zewntrznej galzi kanalu, znajduje si w
polowie odleglosci midzy zewntrznymi narzadami plciowymi a odbytem.
Biegnie srodkiem przedniej powierzchni ciala przez brzuch, klatk piersiowa,
gardlo i zuchw, konczac si w punkcie JM.24., w srodku bruzdy wargowo-
brdkowej. Jest odpowiedzialny za wszystkie kanaly yin.
Typ meridianu: yin.
Wazniejsze punkty:
- samodzielny JM.6., JM. 17.
Oglem punktw: 24.
Wykaz punktw:
JM.l. Huiyin (punkt plciowy)
Polozenie: w centrum krocza, midzy odbytem a moszna u mzczyzn i
sromem u kobiet.
Wskazania: nadmierne wydzielanie potu i zapalenie skry w okolicy krocza,
zatrzymywanie moczu, zaparcia, brak miesiaczki, impotencja, choroby
odbytnicy.
JM.2. Qugu (zgita kosc)
Polozenie: posrodku na grnym brzegu spojenia lonowego.
Wskazania: choroby narzadw plciowych.
JM.3. Zhongji (srodkowy punkt szczytu)
Polozenie: 1 cun powyzej grnego spojenia lonowego.
JM.4. Guanyuan (wrota zrdla)
Polozenie: 2 cuny nad wzgrkiem lonowym (3 cuny ponizej ppka).
Wskazania: choroby jelita cienkiego i narzadw moczowo-plciowych, stany
depresyjne.
JM.5. Shimen (kamienne wrota)
Polozenie: 2 cuny ponizej ppka.
JM.6. Qihai (morze energii)
Polozenie: 1,5 cuna ponizej ppka.
JM.7. Yinjiao-Abdomen (skrzyzowanie yin)
Polozenie: 1 cun ponizej ppka.
Wskazania: choroby narzadw moczowo-plciowych i jelit.
JM.8. Shenque (boska granica)
Polozenie: w centrum ppka.
Wskazania: biegunka, wodobrzusze, kruczenie w jelitach, wypadnicie
odbytu.
JM.9. Shuifen (rozdzielacz wody)
Polozenie: 1 cun nad ppkiem.
Wskazania: wodobrzusze, choroby jelit.
105
Ryc. 28. Meridian glwnego regulatora przedniego.
106
JM.10. Xiawan (dolny kanal)
Polozenie: 2 cuny nad ppkiem.
Wskazania: choroby jelit.
JM.ll. Jianli (opuszczone miejsce li)
Polozenie: 3 cuny nad ppkiem.
Wskazania: choroby zoladka, wodobrzusze, skurcz przepony.
JM.12. Zhongwan (srodkowy kanal)
Polozenie: w srodku linii laczacej ppek z wyrostkiem mieczykowatym.
JM.13. Shangwan (grny kanal)
Polozenie: 5 cunw nad ppkiem.
JM.14. Juque (granica sily)
Polozenie: 6 cunw nad ppkiem.
Wskazania: choroby zoladka, serca i pluc, stan trwogi i lku, stany mania-
kalne, padaczka.
JM.15. Jiuwei (ogon golbia)
Polozenie: na koncu wyrostka mieczykowatego.
Wskazania: psychozy reaktywne, choroby zoladka, serca i pluc.
JM.16. Zhongting (srodkowy dwr)
Polozenie: na granicy polaczenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczy-
kowatym.
Wskazania: choroby pluc i przelyku.
JM.17. Shanzhong lub Tanzhong (srodek piersi)
Polozenie: w linii srodkowej mostka, na wysokosci IV przestrzeni midzy-
zebrowej.
JM.18. Yutang (nefrytowy pokj)
Polozenie: na wysokosci wcicia stawowego IV zebra, na mostku.
JM.19. Zigong (purpurowy palac)
Polozenie: na linii srodkowej, na wysokosci II midzyzebrza.
JM.20. Huagai (wspaniala oslona)
Polozenie: w miejscu polaczenia rkojesci i trzonu mostka.
Wskazania: choroby narzadu oddechowego.
JM.21. Xuanji (perlowy nefryt)
Polozenie: w centrum rkojesci mostka.
Wskazania: dychawica oskrzelowa, zapalenie migdalkw podniebiennych,
obrzki krtani, choroby przelyku i zoladka.
JM.22. Tiantu (niebianska sciezka)
Polozenie: na wewntrznej krawdzi wcicia szyjnego rkojesci mostka.
Wskazania: dychawica oskrzelowa, skurcz misni krtani, niezyt gardla,
zapalenie migdalkw podniebiennych, zaburzenia mowy, skurcz przelyku.
JM.23. Lianquan (boczne zrdlo)
Polozenie: w srodku szyi, midzy chrzastka tarczowa i brdka.
Wskazania: zapalenie oskrzeli, dychawica, niezyt gardla, wymioty, zapalenie
jzyka, slinotok.
JM.24. Chengjiang (zbiornik plynu)
Polozenie: w srodku bruzdy wargowo-brdkowej, we wglbieniu (koncowy
punkt).
Wskazania: nastpstwa wylewu krwi do mzgu, zapalenie nerwu twarzo-
wego, opadanie powieki grnej, obrzki twarzy, cukrzyca, ble zbw, padaczka,
zapasc.
PUNKTY POZAMERIDIANOWE
DODATKOWE I ,NOWE"
Oprcz opisanych powyzej punktw, ktre stanowia okolo 1 /3 wszystkich
punktw akupunklurowych, istnieja jeszcze punkty lezace poza meridianami
(pzniej odkryte i stad nie uwzgldnione w przebiegu meridianw). Punkty te
nazywamy tez dodatkowymi, nowymi, punktami ekstra itp. W niniejszej pracy
ograniczono si tylko do liczbowego zestawienia tych punktw.
Jezeli podana ,receptura punktowa" bdzie uwzgldniala ktrys z tych
punktw, to w dolnej czsci strony zostanie zamieszczony opis jego lokalizacji.
Liczbowe zestawienie punktw:
1. Meridian regulator energii yin (punktw - 7),
2. Meridian regulator energii yang (punktw - 5),
3. Meridian regulator ruchowy yin (punktw - 3),
4. Meridian regulator ruchowy yang (punktw -12),
5. Meridian kanal strefowy - opasujacy (punktw - 3),
6. Meridian kanal zycia (punktw -14),
7. Punkty dodatkowe - Extra (Ex):
- na glowie i szyi (punktw - 31),
- na przedniej powierzchni tulowia (punktw - 10),
108 PRZEBIEG MER1DIANW...
- na tylnej powierzchni tulowia (punktw - 35),
- na konczynie grnej (punktw - 44),
- na konczynie dolnej (punktw - 42),
8. Punkty dodatkowe - Extra nowe (ExN):
- na glowie i szyi (punktw - 35),
- na przedniej powierzchni tulowia (punktw - 6),
- na tylnej powierzchni tulowia (punktw -18),
- na konczynie grnej (punktw -15),
- na konczynie dolnej (punktw - 36).
RozdziaI IV PODSTAWY
DIAGNOSTYKI
W niniejszej ksiazce przyjto zalozenie, ze czytelnik bdzie si poslugiwal
gotowymi receptami punktowymi, a wic nie bdzie samodzielnie dokonywal
rozpoznania stanu organizmu. Dlatego problematyk t omawiamy w duzym
skrcie jedynie dla zrozumienia istoty problemu diagnostyki w ogle.
Diagnostyk w medycynie chinskiej mozna podzielic na 4 grupy:
A. Diagnostyk kliniczna
B. Diagnostyk stanw chorobowych
C. Diagnostyk narzadowa
D. Diagnostyk meridian
A. DIAGNOSTYKA KLINICZNA
Podstaw do dalszego rznicowania zespolw chorobowych stanowi wywiad
chorobowy, objawy kliniczne i fakty uzyskane czterema sposobami tj.
ogladaniem, osluchiwaniem, wachaniem i obmacywaniem. Kazdy z tych czterech
sposobw odgrywa specyficzna rol w diagnostyce chorb i jedynie laczenie tych
sposobw razem pozwala szczeglowo i dokladnie zrozumiec chorob i uzyskac
poprawna diagnoz, a rwnoczesnie sposb leczenia.
1. Oglqdanie
Ogladanie jest sposobem, w ktrym ocen diagnostyczna dokonuje si
wzrokiem. Obserwuje si wymow, barw i wyglad jzyka. Wymowa jest
zewntrzna manifestacja zyciowej aktywnosci. W dobrym zdrowiu wymowa jest
normalna, z blyskiem w oczach, cita odpowiedzia i dobrym kontaktem
110 PODSTAWY DIAGNOSTYKI
z lekarzem. Jezeli chory jest oslabiony, jest obojtny w rozmowie, ma mgliste,
bez polysku oczy, utrudniona odpowiedz i nie wsplpracuje z lekarzem. Barw
koloru skry zaleca si obserwowac przy swietle dziennym, poniewaz prawdziwa
barwa jest trudna do ustalenia przy swietle lampy. Obserwuje si kolor skry,
oczu, sluzwek i wydzielin (sluz nosa, plwocina, stolec, mocz, uplawy).
Obserwuje si wyglad pacjenta, budow organizmu, oraz sposb lezenia,
siedzenia lub poruszania si. Ustalanie charakteru choroby powinno rozpoczynac
si od obserwacji jzyka, jego wielkosci, ksztaltu, barwy, nawilzania, nalotu i
ruchomosci.
2. Osluchiw anie
Osluchuje si mow, oddech i kaszel. Mowa slaba o niskim tonie wskazuje na
zespl niedoboru, a mowa mocna na zespl nadmiaru. Platanie si slowne lub
krancowa gadatliwosc wskazuja na zaburzenie umyslowe. Slaby oddech z
towarzyszacym krtkim wdechem i poceniem wysilkowym przemawiaja za
zespolem niedoboru. Cizki oddech towarzyszy astmie oskrzelowej. Kaszel o
grubym glosie wskazuje na inwazj pluc przez zimny wiatr lub nagromadzenie
zimnej flegmy w plucach, a kaszel o cienkim glosie przemawia za inwazja wiatru
goracego. Kaszel suchy z niewielka iloscia plwociny jest czsto spowodowany
inwazja patologicznej suchosci lub przez niedobr yin pluc.
3. Wqchanie
Intensywny zapach wykrztusin lub wydalin wskazuje na zespl goraca, a
mdly odr na zespl zimna. Skapy, intensywnie zolty mocz z zapachem wskazuje
na wilgoc z goracem w pcherzu moczowym, a mocz jasny bez zapachu
wskazuje na zimno w pcherzu moczowym. Smrodliwy wydech wskazuje na
goraco w zoladku.
4. Obmacywanie
Obmacywanie skry, tkanki podskrnej, misni, scigien, kosci oraz zgrubien
lub wyrosli moze wskazac rodzaj czynnika chorobotwrczego. Nadzwyczaj
wazne bylo badanie ttna na obu przegubach rak, co informowalo o stanie
narzadw Zang-Fu.
PODSTAWY DIAGNOSTYKI 111
Wypytywanie chorego lub otoczenia o warunki choroby pozwala zrozumiec
proces patologiczny. Slucha si glwnych skarg chorego, a nastpnie wypytuje o
poczatek choroby, jej przebieg oraz histori poprzedzajaca. Systematyczne
pytania zadaje si zaleznie od wiedzy, jaka jest konieczna do zrznicowania
zespolu chorobowego.
B. DIAGNOSTYKA STANW CHOROBOWYCH
Rozrznia si 8 stanw chorobowych, polaczonych w przeciwstawne stany:
1. hamowanie - pobudzanie
2. zimno - goraco
3. wewntrzny - zewntrzny
4. yin - yang
1. Hamowanie - pobudzanie
Ka chorob mona zakwalifikowa do zespou pobudzania lub hamo-
wania.
Objawy hamowania: choroby przewlekle, oslabienie, lagodny bl, zimne
poty, oslabiony system nerwowy, stolce luzne, brzuch mikki, ttno slabe.
Zasada leczenia w hamowaniu - pobudzanie.
Objawy pobudzania: stan oglny dobry, silne ble (bl nasila si przy ucisku),
brak potu, zaparcie; wzdcia, ttno pobudzone. Zasada leczenia w pobudzaniu -
hamowanie.
2. Zimno - goraco
Objawy ustala si na podstawie reaktywnosci organizmu: zimno: twarz blada,
konczyny zimne, suchosc w ustach, mocz przezroczysty (obfity).
Zasada leczenia w objawach zimna - hamowanie.
Goraco: goraczka, twarz czerwona, suchosc w jamie ustnej, mocz ciemny
(skapy), wydzielina sluzowa zolta, ttno podwyzszone.
Zasada leczenia w objawach goraca - pobudzanie.
3. Wewntrzny - zewntrzny
Objawy wewntrzne i zewntrzne okresla si na podstawie umiejscowienia
choroby i czasu jej trwania. W objawach wewntrznych czas choroby jest krtki.
Objawy wewntrzne: goraczka, ucisk i bl w klatce piersiowej i brzuchu,
suchosc w gardle, zaparcie, mocz obfity (zoltociemny), ttno zapadajace si.
Objawy zewntrzne: bl glowy, dreszcze z podwyzszona temperatura,
,lamanie w kosciach", jzyk blady.
4. Yin - yang
Jest to podstawowa zasada diagnostyki, ktrej istota zostala omwiona juz
wczesniej (Rozd. II).
C. DIAGNOSTYKA NARZADOWA
Metoda wykorzystuje podzial narzadw na tzw. Zang i Fu .Do narzadw Zang
zalicza si: serce, watrob, sledzion, nerki, pluca i osierdzie. Sa to narzady
miazszowe i naleza do ukladu yin. Ich glwna fizjologiczna funkcja jest
produkcja i magazynowanie substancji zawierajacych energi zyciowa Qi, krew i
plyny ustrojowe,
Do narzadw Fu zalicza si: jelito grube, jelito cienkie, potrjny ogrzewacz,
zoladek, pcherzyk zolciowy i pcherz moczowy. Sa to tzw. narzady puste i
naleza do ukladu yang. Ich glwnym zadaniem jest przyjmowanie i trawienie
pozywienia, przyswajanie substancji zyciowych oraz transport w przyswajaniu i
wydalaniu z organizmu. Sa jeszcze dwa dodatkowe narzady Fu: mzg i macica.
Narzady Zang (pelne):
Serce kontroluje naczynia krwionosne, a przez to zarzadza krazeniem krwi
calego organizmu. Kazdy narzad Zang wiaze si z odpowiednim organem
zmyslowym. Dlatego ze narzad ten zaopatruje w krew mzg, jest narzadem
zarzadzajacym umyslem. Od pracy serca zaleza: intelekt, swiadomosc, pamic,
myslenie, sen. Serce ma rwniez powiazanie z jzykiem. Jzyk posrednio
* Zang-Fu ~ narzady wewntrzne: Zang - pelne, Fu - puste.
okresla zespoly goraca i zimna oraz nadmiaru i niedoboru serca. Jzyk blady
wskazuje na niedobr, a intensywnie czerwony - na ,nadmiar serca".
Wqtroba. Funkcje watroby to: magazynowanie krwi, utrzymywanie prze-
plywu energii Qi, kontrola scigien i wzmacnianie oczu. Watroba, niezaleznie od
serca, zaopatruje tkanki w krew i wplywa na menstruacj u kobiet. Watroba ma
wplyw na zolc, jej ilosc w pcherzyku zolciowym i dozowanie do jelit. Watroba
zaopatruje scigna w krew i energi yin, a przez to sa one mocne i elastyczne.
Meridian watroby w prostej linii dociera do oka i wplywa na funkcj oczu, tj. na
zdolnosc widzenia i ruchu galek ocznych; stad powiedzenie ze ,oczy to
zwierciadlo watroby". W leczeniu chorb oczu wykorzystujemy czsto punkty
meridianu watroby.
Sledziona pelni funkcj w trawieniu pokarmu i przyswajaniu podstawowych
substancji. Dostarcza czsci plynu energetycznego do serca i pluc, skad jest on
rozprowadzany po calym ciele. Sledziona laczy si z trzustka, ktra odgrywa
znaczna rol w trawieniu. Sledziona jest magazynem krwi, ,cmentarzyskiem"
starych krwinek. Bierze ona udzial w ,odmladzaniu" krwi.
Stan sledziony laczy si z wygladem ust. Wargi blade przemawiaja za choroba
sledziony, a rzowe i blyszczace - za jej normalnym stanem.
Pluca. Fizjologiczna funkcja pluc to zarzadzanie energia Qi i kontrola
oddechu, regulacja gospodarki wodnej oraz sprawowanie kontroli nad skra i
wlosami.
Pluca maja polaczenie z nosem, ktry jest ,furtka" oddechu. Niezaklcony
oddech i wrazliwe powonienie swiadcza o prawidlowej pracy pluc.
Nerki pelnia nastpujace funkcje: magazynowanie substancji zyciowych i
odpowiedzialnosc za rozmnazanie czlowieka, jego wzrost i rozwj. Ponadto
magazynuja energi niezbdna do produkcji szpiku kostnego, do funkcjonowania
rdzenia krgowego i mzgu, a takze nadzoruja przemian wodna i przyjmowanie
Qi z powietrza. Nerki posiadaja kontakt z uchem. Gluchota w podeszlym wieku
jest glwnie spowodowana brakiem Qi nerek.
Osierdzie. Osierdzia nie uwaza si za osobny narzad, lecz za podorgan serca.
Glwna funkcja osierdzia jest ochrona serca.
Narzady Fu (puste):
Jelito cienkie. Glwna funkcja jelita cienkiego jest przyjmowanie i czasowe
przechowywanie czsciowo nadtrawionego przez zoladek pokarmu, dalsze
trawienie pozywienia i przyswajanie substancji zyciowych oraz czsci wody z
pozywienia. Pozostaly pokarm przekazywany jest do jelita grubego.
Pcherzyk zlciowy. Zadaniem pcherzyka zolciowego jest magazynowanie
zolci i stale wydzielanie jej do jelit w celu ulatwienia trawienia. Funkcja
pcherzyka zolciowego jest zwiazana z funkcja watroby w kierowaniu energia
zyciowa.
Zolqdek. Glwnym zadaniem zoladka jest rozkladanie pozywienia. Przyj-
muje i przechowuje mas pokarmowa, trawi ja i przesyla do jelita cienkiego.
Zoladek i sledziona wsplpracuja ze soba i one ponosza glwna odpowiedzial-
nosc za trawienie.
Jelito grube przejmuje od jelita cienkiego mas pokarmowa czsciowo
przetrawiona, przyswaja zawarte w niej substancje pokarmowe, glwnie plyny, i
przesuwa owa mas do odbytnicy.
Pcherz moczowy odpowiada glwnie za magazynowanie i wydalanie
moczu. Czynnosc t pcherz moczowy wykonuje za pomoca energii Qi nerek.
Potrjny ogrzewacz nie jest jakims konkretnym narzadem organicznym. Pod
pojciem tym kryje si czynnosc narzadw klatki piersiowej (serce i pluca), jamy
brzusznej (sledziona, zoladek, nerki, pcherz moczowy) i narzadw jamy czaszki.
Mzg. Organy postrzegania, a wic oczy, uszy, usta, nos, umieszczone sa na
glowie w poblizu mzgu. Dziki temu korzystnemu polozeniu moga postrzegac
obiekty, ktre znajduja odbicie w mzgu. Dawna medycyna chinska glosi, ze
dzialalnosc umyslowa jest zdominowana praca rznych narzadw, wsrd ktrych
serce jest najwazniejsze.
Macica. Funkcja macicy jest udzial w menstruacji i odzywianiu plodu. Z
macica wspldzialaja nerki i watroba. Gdy energia nerek jest wystarczajaca, to
cykl miesiaczkowy jest regularny i mozliwe jest zaplodnienie. Watroba reguluje
ilosc krwi krazacej i w ten sposb wplywa na miesiaczk. Meridian ,glwny
regulator przedni" i meridian zycia biora poczatek w macicy. Qi i krew z tych
meridianw przechodza do macicy, wplywajac na przebieg miesiaczki i jej cykl.
D. DIAGNOSTYKA MERIDIAN
Diagnostyka meridian zostanie omwiona glwnie w kontekscie objaww
patologicznych towarzyszacych zaburzeniu w poszczeglnych 12 meridianach
glwnych i 2 ,cudownych".
I. (P) Meridian Pluc
Objawy chorobowe:
- kaszel,
- astma,
- przekrwienie i bl gardla,
- bl w dole nadobojczykowym,
- uczucie rozpierania klatki piersiowej,
- bl przysrodkowej powierzchni ramienia.
II. (IC) Meridian Jelita Grubego
Objawy chorobowe:
- krwawienie z nosa,
- katar nosa,
- bl zbw,
- bl karku,
- bl przedniej powierzchni barku i przedniego brzegu powierzchni
wyprostnej konczyny grnej,
- kruczenie i bl brzucha,
- rozwolnienie, biegunka.
III. (G) Meridian Zolqdka
Objawy chorobowe:
- kruczenie i wzdcie brzucha,
- obrzki,
- bl nadbrzusza,
- wymioty,
- uczucie glodu,
- krwawienie z nosa,
- niedowlad oczu i ust,
- bl w klatce piersiowej,
- bl brzucha,
- bl bocznej powierzchni konczyny dolnej,
- goraczka,
- zaburzenie umyslu.
IV. (LP) Meridian Sledziony-Trzustki
Objawy chorobowe:
- odbijanie si, bekanie,
- wymioty,
- bl nadbrzusza,
- wzdcie brzucha,
- luzne stolce,
- zoltaczka,
- ospalosc i oglne zle samopoczucie,
- odrtwienie i bl gardla oraz jzyka,
- obrzk i zimno w przysrodkowej powierzchni uda i kolana.
V. (C) Meridian Serca
Objawy chorobowe:
- bl i kolatanie serca,
- bl hypochondryczny,
- bezsennosc,
- poty nocne,
- suchosc gardla,
- pragnienie,
- bl w srodkowej powierzchni konczyny grnej,
- zaczerwienienie dloni.
VI. (IT) Meridian Jelita Cienkiego
Objawy chorobowe:
- gluchota,
- zazolcenie twardwek,
- zapalenie gardla,
- obrzk policzka,
- rozpieranie i bl w dole brzucha,
- czste oddawanie moczu,
- bl wzdluz tylnego brzegu bocznej powierzchni barku i ramienia.
VII. (VU) Meridian Pcherza Moczowego
Objawy chorobowe:
- zatrzymanie moczu,
- moczenie nocne,
- zaburzenie umyslowe,
- zaburzenie wzroku,
- lzawienie na wietrze,
- zatkanie nosa.
- niezyt i krwawienie z nosa,
- bl glowy,
- bl karku, grnego i dolnego odcinka krgoslupa, posladkw i tylnej
powierzchni konczyny dolnej.
VIII. (R) Meridian Nerek
Objawy chorobowe:
- bezwiedne moczenie,
- czste oddawanie moczu,
- moczenie nocne,
- impotencja,
- nieregularne miesiaczki,
- astma,
- krwioplucie,
- suchosc jzyka.
- przekrwienie i bl gardla.
- obrzk,
- lumbago,
- bl wzdluz krgoslupa i srodkowej powierzchni uda,
- oslabienie konczyny dolnej,
- uczucie goraczki w misniu plaszczkowatym.
IX. (PC) Meridia Osierdzia
Objawy chorobowe:
- pobolewanie serca,
- kolatanie serca,
- niepokj umyslowy,
- uczucie napicia w klatce piersiowej,
- zaczerwienienie twarzy,
- obrzk pod pacha,
- zaburzenie umyslowe,
118
PODSTAWY DIAGNOSTYKI
- kurcze w konczynie grnej,
- uczucie goraczki w misniu plaszczkowatym.
X. (SJ) Meridian Potrjnego Ogrzewacza
Objawy chorobowe:
- wzdcie brzucha,
- obrzki,
- zaburzenie oddawania moczu,
- gluchota,
- dzwonienie w uszach,
- bl zewntrznego kata oka,
- obrzk policzka,
- bl za uchem,
- bl karku i bocznej powierzchni ramienia i lokcia.
XI. (VF) Meridian Pcherzyka Zlciowego
Objawy chorobowe:
- bl glowy,
- bl zewntrznego kata oka,
- bl zuchwy,
- mroczki przed oczami,
- gorzki smak w ustach,
- obrzk i bl w dole nadobojczykowym, bl pachy,
- bl wzdluz bocznej powierzchni klatki piersiowej,
- bl w podbrzuszu, udzie i konczynie dolnej.
XII. (H) Meridian Wqtroby
Objawy chorobowe:
- bl ldzwi i krzyza,
- uczucie pelnosci w klatce piersiowej,
- bl w dole brzucha,
- przepuklina,
- bl szczytu glowy,
- suchosc gardla,
- czkawka,
- zaburzenie oddawania moczu,
- zaburzenia umyslowe.
PATOLOGIA 2 ,CUDOWNYCH" MERIDIANW(TM)
Meridian Glwnego Regulatora Tylnego
Objawy chorobowe:
- sztywnosc i bl krgoslupa,
- kurcz tzcowy z przegiciem do tylu,
- bl glowy.
(JM) Meridian Glwnego Regulatora Przedniego
Objawy chorobowe:
- uplawy,
- nieregularne miesiaczki,
- przepuklina,
- zatrzymanie moczu,
- bl w dole brzucha.
Pojcie ,recepty punktowej",
Podzial punktw pod wzgldem funkcji
Przez recept punktow" rozumiemy zestaw punktw aktywnych biologi-
cznie, ktre s wykorzystywane do oddziaywania profilaktycznego lub
leczniczego w akupresurze.
W doborze punktw wchodzacych w sklad ,recepty punktowej" kierujemy si z
jednej strony diagnoza, z drugiej zas funkcjami, jakie pelnia okreslone punkty.
Punkty pod wzgldem funkcji dzielimy na:
- zrdlowe (korzeniowe),
- zgodnosci (przychylnosci),
- przepustowe,
- toni zujace,
- sedatywne,
- zgodnosci przedniej (alarmowe),
- zgodnosci tylnej (alarmowe),
- Hua Tuo,
- pozostale.
120
PODSTAWY DIAGNOSTYKI
Punkty zrdlowe (korzeniowe)
Punkty te reprezentuja narzad danego meridianu, a wic jest ich 12. Przez te
punkty przelewa si energia Qi.
Istnieje okreslona prawidlowosc w polozeniu tych punktw, a mianowicie: dla
meridianu typu yin, znajduja si one zawsze na 3 miejscu od obwodowego konca
meridianu, a dla meridianu typu yang - na 4 miejscu (z jednym wyjatkiem). Tylko
dla meridianu pcherzyka zolciowego (VF) punkt zrdlowy znajduje si na 5
miejscu od obwodu.
Zestawienie punktw zrdlowych
P.9.; IC.4.; G.42.; LP.3.; C.7.; J.T.4.; VU.64.; R.3.; PC.7.; SJ.4.; VF.40.; H.3.
Oddzialywanie na punkt zrdlowy moze miec charakter pobudzajacy
(tonizujacy) - przy niedoczynnosci narzadu, lub uspokajajacy (sedatywny) -przy
nadczynnosci.
W celu okreslenia stanu czynnosciowego narzadu nalezy zbadac opornosc
elektryczna na wszystkich symetrycznych punktach zrdlowych. Jezeli opornosc
elektryczna spada, swiadczy to o wzroscie pobudzenia i nalezy stosowac ucisk o
charakterze uspokajajacym.
Punkty zgodnosci (przychylnosci)
Na kazdym z dwunastu glwnych meridianw, idac od obwodu, znajduje si 5
specyficznych punktw (nie zawsze umiejscowionych po kolei). Specyfika ta
dotyczy wzrostu sily oddzialywania kazdego punktu poprzedzajacego w stosunku
do nastpnego.
Bardziej obrazowo mozna to wyrazic przez porwnanie ich do przeplywu
wody w naturze, i tak: punkt pierwszy od obwodu przyrwnuje si do zrdelka, a
ostatni do morza. (tab. 3)
Z punktami tymi wiaze si jedno z prawidel ,recepty punktowej", tzw.
prawidlo ,matka-syn" (najczstsze prawidlo). W wypadku niedoboru energii Qi
dzialamy na ,matk", a w razie nadmiaru - na ,syna". ,Matka" znajduje si w
srodku midzy dwoma punktami (np. IC.4.). Ten powyzej - ,syn" (np. IC.5.) jest
pobudzajacy, a lezacy nizej (IC.3.) jest uspokajajacy.
Tab. 3. Zestawienie punktw zgodnosci (Shu)
Meridian I II III IV V
zrdelko strumyczek potok rzeka morze
I-P P.l 1. P.10. P.9. P.8. P.5.
II-IC IC.l. IC.2. IC.3. IC.5. IC.l 1.
III-G G.45. G.44. G.42. G.41. G.36.
IV-LP LP.l. LP.2. LP.3. LP.5. LP.9.
V-C C.9. C.8. C.7. C.4. C.3.
VI-IT IT 1. IT.2. IT.3. IT.5. IT.8.
VII-VU VU.67. VU.66. VU.65. VU.60. VU.40.
VIII-R R.l. R.2. R.3. R.7. R.10.
IX-PC PC.9. PC.8. PC.7. PC.5. PC.3.
X-SJ SJ.l. SJ.2. SJ.3. SJ.6. SJ.ll.
XI-VF VF.44. VF.43. VF.4I. VF.38. VF.34.
XII-H H.l. H.2. H. 3. H.4. U.8.
Punkty przepustowe (Luo)
Sa to punkty-polaczenia midzy meridianami typu yang i yin, umozliwiajace
przeplyw energii Qi. Takze glwny regulator tylny i przedni posiadaja punkty
przepustowe; jest ich 19. Dzialajac na punkt przepustowy, wplywa si
zarwno na meridian, na ktrym on lezy, jak i na ten, z ktrym tworzy par.
(tab. 4)
Tab. 4. Zestawienie punktw przepustowych (Luo)
Para Meridian Punkty - kanaly poprzeczne
I Pluc -jelita grubego P.7. (IC.4.)
(P.9.) IC.6.
II Zoladka - sledziony-trzustki G.40. (LP.3.)
(G.42.) LP.4.
III Serca -jelita cienkiego C.5. (IT.4.)
(C.7.) IT.7.
IV Pcherza moczowego - nerek VU.58. (R.3.)
(VU.64.) R.4.
V Osierdzia - potrjnego ogrzewacza PC.6. (SJ.4.)
(PC.7.) SJ.5.
VI Pcherzyka zolciowego - watroby VF.37. (H.3.)
(VF.40.) H.5.
Objasnienie:
W nawiasach podano punkty zrdlowe, pozostale to sa punkty Luo.
Punkty Luo - grupowe: SJ.8.; VF.39.; PC.5.; LP.6.
Ponadto: LP.21. Luo Major i TM.L; JM. 15.
Punkty tonizujace (pobudzajace)
Kazdy meridian glwny ma po jednym punkcie, ktrego ucisk wykorzystuje
si w celu pobudzenia narzadu i meridianu. Wikszosc tych punktw lezy na
stopie lub na rce.
Zestawienie punktw tonizujacych
P.9.; IC.11.; G.41.; LP.2.; C.9.; IT.3.; VU.67.; R.7.; PC.9.; SJ.3.; VF.43.;
H.8.
Punkty sedatywne (uspokajajace)
Podobnie jak w przypadku punktw tonizujacych, kazdy meridian ma po
jednym punkcie sedatywnym, oprcz meridianu nerki, ktry posiada dwa takie
punkty. Punkty te sa wykorzystywane w stanach nadmiaru energii.
Zestawienie punktw sedatywnych
P.5.; IC.2.; G.45.; LP.5.; C.7.; IT.8.; VTJ.65.; R.l. i 12.; PC.7.; SJ.10.;
VF.38.; H.2.
Punkty zgodnosci przedniej (Mu) (alarmowe)
Kazdy z dwunastu narzadw ma wlasny punkt alarmowy, ktry sygnalizuje
o zlym stanie narzadw. Bolesnosc dotykowa takiego punktu jest bardzo
wyrazna, stad tez punkty te bywaja nazywane ,punktami trwogi" (chorego
narzadu). Punkty te zlokalizowane sa na przedniej powierzchni ciala - na
powierzchni yin - i dlatego sa wykorzystywane w leczeniu chorb, ktrym
towarzyszy niedoczynnosc narzadu (tab. 5, ryc. 29).
Wszystkie punkty zgodnosci sa wykorzystywane w leczeniu wymienio-
nych narzadw.
Tab. 5. Punkty zgodnosci przedniej (alarmowe)
Narzad Punkty alarmowe
1. Pluca P.l.
2. Jelito grube G.25.
3. Zoladek JM. 12.
4. Sledziona-tzrustka H.13.
5. Serce JM. 14.
6. Jelito cienkie JM.4.
7. Pcherz moczowy JM.3.
8. Nerki VF.25.
9. Osierdzie JM. 17.
10. Potrjny ogrzewacz JM.5.
11. Pcherzyk zolciowy VF.24.
12. Watroba H.14.
Punkty zgodnosci tylnej (Snu) (alarmowe)
Punkty te nazywane sa tez punktami tylnymi Shu. Jest ich rwniez 12.
Znajduja si one na tylnej powierzchni ciala (yang) - na pierwszej linii pcherza
moczowego (galaz przysrodkowa - patrz: meridian VII, VU). Pelnia one taka
sama rol jak punkty zgodnosci przedniej. Kazdy punkt jest zwiazany z jednym
narzadem i polozony jest niemal nad tym narzadem. Punkty zgodnosci tylnej
stosowane sa w leczeniu chorb, ktrym towarzyszy nadczynnosc narzadu (tab.
6, ryc. 30).
Tab. 6. Zestawienie punktw zgodnosci tylnej (alarmowe)
Narzad Punkty alarmowe
1. Pluca VU.i3. (1)
2. Jelito grube VU.25. (10)
3. Zoladek VU.21. (7)
4. Sledziona-tzrustka VU.20. (6)
5. Serce VU.15. (3)
6. Jelito cienkie VU.27. (11)
7. Pcherz moczowy VU.28. (12)
8. Nerki VU.23. (9)
9. Osierdzie VU.14. (2)
10. Potrjny ogrzewacz VU.22. (8)
11. Pcherzyk zolciowy VU.19. (5)
12. Watroba YU.18. (4)
Uwaga! w nawiasie podano kolejnosc polozenia punktw od gry.
JK.17
Ryc. 29. Punkty zgodnosci przedniej (alarmowe).
- H
.%
-
YF.24
H .13
VU.13
VU.14
VU.15
Ryc. 30. Punkty
zgodnosci tylnej
(alarmowe).
YU.18
VU.19
VU.20
VU. 21
VU . 22 -
VU. 23
VU. 25
VU. 27
VU.28~
Punkty Hua Tuo
Punkty Hua Tuo (od nazwiska lekarza chinskiego z II w. n.e., ktry
pierwszy je opisal) znajduja si w odleglosci 0,5 cuna od linii wyrostkw
kolczystych (czyli od linii meridianu GRT) na odcinku od krgu Th.l do L.4
na wysokosci odpowiadajacych im punktw meridianu pcherza moczowego.
Punkty te wykorzystuje si w leczeniu schorzen narzadw wewntrznych i
krgoslupa, najczsciej z punktami meridianu pcherza moczowego.
Drobner (1994) masaz tego pasma nazywa ,masazem 7 linii". Tworza je:
galaz blizsza i dalsza pcherza moczowego ( 2 x 2 = 4), linia posrodkowa
(GRT) oraz 2 linie punktw Hua Tuo. Razem 7 linii.
Byc moze doskonale rezultaty w leczeniu dolegliwosci krgoslupa jakie
uzyskujemy przy pomocy masazu bankowego badz klasycznego zawdzicza-
my tej szczeglnej strefie akupresurowej (lacznie wystpuje tu ok. 100 pkt.).
W przypadku ,masazu 7 linii" a wic i GRT Drobner (1994) radzi laczyc to ze
stymulacja tzw. punktu kardynalnego odgrywajacego rol ,wlacznika", za
ktry w tym przypadku uznajemy punkt P.7.
Punkty pozostale
W wielu opracowaniach naukowych z zakresu tradycyjnej medycyny
chinskiej autorzy wyszczeglniaja, oprcz wyzej omwionych punktw specy-
ficznych, jeszcze kilka innych, ktre takze bywaja wykorzystywane zarwno
do diagnostyki, jak i terapii. Sa to: punkty kluczowe (Xi), punkty wplywowe,
punkty ,dolnego morza" zarzadzajace narzadami pustymi (Fu), punkty kardy-
nalne, punkty spotkania i inne.
* Punkty kardynalne lacza meridiany ,cudowne" z meridianami narzadowymi. Jest ich lacznie
osiem: P.7., JT.3., PC.6., SJ.5. (parzyste).
RozdziaI V AKUPRESURA I
INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Akupresura
Akupresura, czyli masaz punktowy, polega na stosowaniu rznych form
ucisku na punkty biologiczne aktywne w celu uzyskania efektu profilaktycznego
lub terapeutycznego. Bardzo czsto masaz punktowy jest uzupelniany masa-
zem klasycznym - najczsciej jako faza wstpna zabiegu i jako forma jego
zakonczenia. W fazie wstpnej dominuja techniki masazu klasycznego w formie
glaskania i rozcierania, a w fazie koncowej w formie oklepywania, wstrzasania
i wibracji.
Prawidlowo wykonany ucisk na punkty aktywne, wchodzace w sklad
recepty punktowej, wyzwala u masowanego zjawisko okreslane terminem
de-Qi*.
De-Qi to reakcja sensoryczna ustroju na bodziec dzialajacy na punkt
aktywny. De-Qi moze przybierac rzne postacie: od odczucia przyjemnego
ciepla i rozluznienia, w pierwszej fazie ucisku na punkt, do mrowienia,
swdzenia, drtwienia, przeplywu pradu elektrycznego w koncowej fazie
ucisku. Odczucie to zalezy midzy innymi od: lokalizacji punktu, sposobu
ucisku, rodzaju dysfunkcji, indywidualnej wrazliwosci na bodziec.
De-Qi moze wystpowac w miejscu bezposredniego oddzialywania na
punkt, przenikajac w glab ciala, ale takze promieniowac na duzej powierzchni
ciala, a nawet do miejsc odleglych od punktu.
Efekty masazu sa scisle zwiazane z objawami de-Qi i sa tym lepsze, im
odczucia sa silniejsze. Jezeli nie wystapia wyzej opisane objawy, to moze to
oznaczac, ze niedokladnie zlokalizowano punkt, lub ze nie dobrano wlasciwej
sily bodzca.
* Czytaj: ,de-czi".
I2S AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Technika uciskowa
Ucisk punktu moze byc wykonany dowolnym palcem rki lub specjalnym
prcikiem (ryc. 31). O wyborze decyduja przede wszystkim polozenie punktu i
wskazania dotyczace sily ucisku.
Na przyklad punkty polozone w okolicy macierzy
paznokcia lub punkty w okolicy oka, nosa itp. bdziemy
uciskac za pomoca prcika (lub malego palca), natomiast
punkty polozone na goleni czy plecach najlatwiej uciskac
kciukiem. W trakcie praktyki masazysta swobodnie
bdzie wybieral optymalny dla niego sposb ucisku. Dla
celw szkoleniowych uwzgldniono kilka rodzajw
ucisku.
Rodzaje uciskw - ruchw w masau punktowym:
- ucisk punktowy; jest to
ucisk punktu bez odrywania
palca od miejsca ucisku i bez
wykonywania jakichkolwiek
ruchw; palec (prcik) moze
byc ustawiony pod katem 45-
90;
- ucisk polaczony z
ruchem posuwisto-zwrotnym w
przd i w tyl, na boki;
- ucisk punktowy (staly
lub zmienny) polaczony z
ruchem okrznym w prawo (zgodnie z ruchem
wskazwek zegara);
- ucisk polaczony z ruchem spiralnym - od zew-
natrz w lewo (odwrotnie do ruchw wskazwek zegara)
do srodka (stosowac przy pobudzeniu);
- ucisk polaczony z ruchem spiralnym - od srodka
w prawo na zewnatrz (stosowac przy hamowaniu).
W praktyce masazu punktowego mozliwe sa kombinacje powyzszych
sposobw ucisku. W masazu w ogle, a w akupresurze w szczeglnosci istotna
sprawa jest wielkosc sily ucisku. Trudno jednoznacznie okreslic wielkosc sily, z
jaka nalezy wykonac masaz. W tym miejscu zostana przytoczone spotykane w
literaturze poglady na ten temat.
Wedlug W. S. Ibrahimowej - cytat.: sila ucisku ma byc taka, by mozna bylo ja
zastosowac na galki oczne, nie wywolujac nieprzyjemnych odczuc.
* W. S. Ibrahimowa, Masaz punktowy. WP, Warszawa 1990.
AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII 129
Moze byc to dotyk, badz lekki lub glboki ucisk. W zadnym wypadku nie wolno
naruszac ciaglosci skry, wywolywac ostrego blu czy krwotoku.
M. i O. Domanscy* - cytat.: uciski przewaznie sa mocne. Juz z tego
nieprecyzyjnego przeciez opisu wynika, ze sprawa jest bardzo trudna do
jednoznacznego okreslenia. Glboka wiedza teoretyczna i doswiadczenie z
czasem pozwola na optymalne dobranie sily bodzca.
Ze wzgldu na sposb pobudzania punktw, tj. stopien intensywnosci bodzca
i czas jego trwania, wyodrbnia si dwie metody masazu punktowego:
- masaz metoda uspokajajaca,
- masaz metoda pobudzajaca.
Masaz metodq uspokajajqcq (sedatywny) charakteryzuje si lekkim
uciskiem punktw ze stopniowym narastaniem sily, z kombinacja nieprzerwa-
nych ruchw horyzontalnych lub obrotowych w nakazanym kierunku (np. w gr,
w bok na zewnatrz, w kierunku stawu itp).
Czas trwania ucisku od 30 sekund do 1 minuty bez odrywania palca.
Czynnosc t powtarza si 3-4 razy, tak ze ,opracowanie" jednego punktu wynosi
ok. 3-5 minut. Czas trwania zabiegu zalezy od liczby punktw w recepcie.
Masaz metodq pobudzajqcq (tonizujacy). Cecha charakterystyczna tej
odmiany masazu punktowego jest silny, szybki ucisk z oderwaniem palca od
punktu. Czas ucisku - do 10 sekund, przerwa ok. 10 sekund i tak powtarzac 3-5
razy.
Ordynacja (zalecenie) masazu punktowego
Masaz punktowy zaleca si 2-3 razy w tygodniu, w serii do 20 zabiegw. Czas
trwania zabiegu nie powinien przekroczyc 30 minut. Przecitnie czas zabiegu
wynosi 10-15 minut, w zaleznosci od liczby masowanych punktw. Minimalna
liczba punktw, ktra tworzy ,recept punktowa" (poza punktami
,samodzielnymi" , wynosi 2-3. W zwiazku z tym, ze czsto zachodzi potrzeba
polaczenia masazu punktowego z innymi formami masazu, postanowilismy
pokrtce omwic podstawowe techniki masazu klasycznego oraz specyfik
masazu stawowego.
M. i O. Domanscy, Zdrowie w twoich rkach - leczenie akupresura. KAW, Krakw 1987.
Przykladowe punkty ,samodzielne" wymieniono na stronie 192.
130 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Techniki masazu klasycznego
Glaskanie
Polega na wykonywaniu ruchw posuwistych z rzna sila nacisku na cialo. W
zaleznosci od tego wyodrbniamy glaskanie lekkie (powierzchowne) lub silne
(glbokie). Mozna glaskac wzdluz, w poprzek lub okrznie.
Tempo ruchw: 25/min.
Reakcja ustroju: wyzwala lagodne bodzce (dzialanie uspokajajace). Po
glaskaniu wykonujemy rozcieranie.
Rozcieranie
Sa to ruchy plkoliste lub koliste polaczone z uciskiem skry (skra powinna
byc sfaldowana). Rozcieranie moze byc wykonywane takze w odmianie lekkiej i
silnej.
Tempo ruchw: 60-100/min.
Reakcja ustroju: sprzyja miejscowemu ociepleniu tkanek. Po rozcieraniu
wykonujemy ugniatanie lub uciskanie punktowe.
Ugniatanie
Polega na uniesieniu misnia i jego ucisniciu (wygnieceniu lub wycisniciu)
ze znaczna sila. Technika ta posiada kilkanascie odmian, midzy innymi
walkowanie, zwijanie, pilowanie itp.
Tempo ruchw: nieco wolniejsze niz przy rozcieraniu, tj. ok. 40 ruchw/min.
Reakcja ustroju: wyzwala pubudzenie glwnie misni.
Po ugniataniu (lub uciskaniu punktowym) wykonujemy oklepywanie lub
wstrzasanie (t ostatnia technik w sytuacji, gdy pomijamy oklepywanie).
Oklepywanie
Sa to ruchy szybkie, krtkie (z bliskiej odleglosci), polegajace na uderzaniu
ciala.
Tempo ruchw: oklepywanie wolne (ok. 200 uderzen/min) i oklepywanie
szybkie (250-300 uderzen/min).
Reakcja ustroju: pobudzenie misni i nerww.
Technika niewskazana przy podniesionym napiciu misniowym. Po okle-
pywaniu wykonujemy wstrzasanie.
Wstrzqsanie
Polega na wykonywaniu ruchw o charakterze drgan o nieduzej czstotli-
wosci.
Tempo ruchw: umiarkowane.
Reakcja ustroju: uspokojenie, rozluznienie. Po
wstrzasaniu wykonujemy wibracje.
Wibracje
Sa to ruchy drgajace o duzej czstotliwosci (stad czste zastosowanie
specjalnych aparatw).
Tempo ruchw: duze (trudne do oceny). Reakcja ustroju:
dzialanie uspokajajace. Technika wibracji konczy zabiegi
masazu klasycznego.
Masaz klasyczny staww
Masaz staww inaczej okreslamy jako masaz dostawowy lub centryfugalny
(od slw w jz. niem., gdzie ,fuga" znaczy szpara, szczelina lub fiigen -dolaczyc,
spajac). Oznacza to, ze wszystkie ruchy wykonujemy z obwodu, szpary stawowej
(centrum stawu).
Poslugujemy si glwnie technikami: glaskania, rozcierania i ugniatania.
Masaz wykonujemy ,na mokro", tj. z uzyciem srodka poslizgowego typu oliwka,
zel, krem, itp.
Jezeli stosujemy skojarzone formy masazu - klasyczny i punktowy staww -to
akupresura ma miejsce, podobnie jak w innych sytuacjach, po wstpnej czsci
masazu klasycznego.
Czas trwania zabiegu: ok 10-15 min.
Masaz centryfugalny ma zastosowanie w stanach pourazowych staww, w
naciagniciu misni, scigien, wiazadel, torebki stawowej, takze w stluczeniach
okolostawnych, skrceniach, zwichniciach itp.
Akupunktura
Jest to nakluwanie iglami w celach leczniczych. Nazwa pochodzi od slw
lacinskich ,acus" - igla i ,punktum" - punkt, ,puncture "- nakluwanie. Igly sa
wykonane ze zlota, srebra lub stali. Igla sklada si z trzonu i rkojesci, na koncu
rkojesci znajduje si oczko, ktre sluzy do liczenia obrotw igly podczas
stymulacji, a takze do ewentualnego podlaczenia pradu, a nade wszystko ulatwia
prac igla w ogle. Dlugosc igiel - od 1,5 cm do 13 cm, grubosc - od 0, 26 - 0, 45
mm.
132 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Przyzeganie
Technika ta polega na dzialaniu na punkty chinskie cieplem. Oprcz
okreslenia przyzeganie, stosuje si takie jak: fitotermopunktura, przypiekanie, a w
Europie czsto - moksa. Dlatego moksa, ze najczsciej uzywanym materialem w
postaci cygara do przypiekania jest roslina - moksa. Jest to chinska odmiana
piolunu. Oprcz ciepla moksa wydziela takze zwiazek chemiczny o nazwie
mokaina, ktry daje przyjemny zapach, i wnikajac przez skr, dziala
stymulujaco na punkty aktywne.
Przyzeganie moze byc z blizna (bezposrednio na skrze), lub bez blizny (jest
to sposb posredni - na przyklad przez plasterek czosnku lub chrzanu). Moze byc
stosowana kombinacja akupunktury i przyzegania (ogrzewanie przez igl).
Elektroakupunktura
Jest to oddzialywanie pradem poprzez igl na punkty biologiczne aktywne.
Wykorzystuje si prady: staly i impulsowy o rznej wartosci natzenia i cz-
stotliwosci impulsw.
Problematyka leczenia pradami nalezy do dzialu rehabilitacji leczniczej, tj.
fizykoterapii.
Sonopunktura
Polega na oddzialywaniu na punkty chinskie wiazka ultradzwikw, ktra
kieruje si na punkt za pomoca specjalnych urzadzen.
Elektropunktura
Elektropunktura nazywamy sposb oddzialywania na PA przy pomocy pradu
elektrycznego zarwno stalego jak i zmiennego. W niniejszym rozdziale opisane
zostanie tylko wykorzystanie pradu stalego (inaczej galwanicznego) czyli
takiego, ktry w czasie przeplywu nie zmienia kierunku ani wartosci natzenia.
Nie wdajac si w szczeglowe opisy mechanizmw objasniajacych reakcje
ustroju na prad elektryczny, podkreslic nalezy, ze przeplywowi pradu stalego
przez tkanki towarzysza zlozone reakcje fizjologiczne, do
ktrych zaliczyc nalezy: reakcje elektrochemiczne, elektrokinetyczne, elektro-
termiczne oraz reakcje nerww i misni.
W celu praktycznego wykorzystania tych fizjologicznych zjawisk, gdy stoimy
na gruncie nauk medycznych, a regulacji przeplywu energii Qi, gdy pozostajemy
przy zalozeniach medycyny chinskiej - produkuje si specjalne aparaty do
elektroakupunktury (w tej technice igly sa podlaczone do pradu) i
elektropunktury (ryc. 32).
- elektroda czynna,
- elektroda bierna,
i 8 - potencjometr, i 6 -
sygnalizator funkcji,
- przelacznik
funkcji,
- optyczny sygnalizator
punktoskopu,
- wlacznik - wylacznik,
10 - gniazdo elektrod
Ryc. 32. Aparal do elektropunktury
,Zen" /, punktoskopem.
Aparaty te czsto
posiadaja dwojakie
funkcje. Oprcz tego, ze
wytwarzaja prad, to takze
posiadaja czule
omomierze (punktoskopy)
do lokalizacji PA. Wykrycie
PA sygnalizowane jest swiatlem lub sygnalem dzwikowym. Aparaty do
indywidualnej elektropunktury posiadaja jedna elektrod czynna (jest to katoda
lub anoda) i jedna elektrod bierna - celem zamknicia obwodu przeplywu pradu.
Zaklada si, ze katoda jako elektroda czynna ma dzialanie powodujace
podwyzszenie pobudliwosci tkanek, a anoda, zmniejsza pobudliwosc i bywa
134 AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII
wykorzystywana do stymulacji w stanach patologicznych, ktrym towarzyszy
bl. Producent aparatu okresla elektrod czynna i jest nia najczsciej anoda.
Parametry aparatw:
- napicie od 5 do 12 V,
- natzenie od 10 do 500 A.
Rznice pomidzy technika tonizujaca, a sedatywna w elektropunkturze
wyraza si natzeniem pradu i czasem dzialania. Krtki czas dzialania i silne
bodzce cechuja technik tonizujaca (do jednej minuty na punkt).
Czstosc zabiegw i wskazania: jak w klasycznej akupunkturze i akupresurze.
Przeciwwskazania: nowotwory, ciaza, rozrusznik serca lub inne inplanty
elektroniczne.
Magnetopunktura
Magnetopunktura to oddzialywanie na energetyk organizmu stalym polem
magnetycznym (SPM) poprzez PA. Jest to dzial magnetoterapii wykorzystujacy
leczniczy wplyw magnesw. Czynnik jakim jest SPM zdobywa coraz wiksze
uznanie swiata medycznego. Szczeglnie male magnesy sa wykorzystywane
w refleksoterapii. Sprawia to fakt, ze pole magnetyczne przenika przez
wszystkie struktury ustroju, podczas gdy inne postacie energii ulegaja pochlo-
niciu do okreslonej glbokosci tkanek. Zasadniczo tkanki ustroju ludzkiego
wykazuja wlasciwosci diamagnetyczne. W wielu jednak rznorodnych stru-
kturach biologicznych wystpuja wlasciwosci paramagnetyczne . Oddzialywa-
nie zewntrznego pola magnetycznego zmienia ich stan energetyczny (SPIN),
co zapewne wplywa na realizowane funkcje biologiczne.
W magnetopunkturze wykorzystuje si statyczne pole magnetyczne przez
uzycie magnesw ferrytowych. Produkowane sa takze aparaty wytwarzajace
stale pole magnetyczne. Magnesy ferrytowe przyklejane do skry na PA maja
natzenie od 300 do 1000 Gs (ryc. 33).
Jednostka pomiarowa natzenia PM jest ersted (Oe). Ale jest tez stosowany
gaus (Gs) lub tesla (T). Gaus jest jednostka indukcji magnetycznej mniejsza od
tesli (T).
Paramagnetykiem nazywa si pierwiastek, ktry posiada rzny od zera sumaryczny moment
magnetyczny, co powoduje, ze pierwiastki takie sa wciagane w zewntrzne pole
magnetyczne. Uksztaltowanie atomw paramagnetyka w okreslone struktury krystaliczne
zwane domenami tworzy ferromagnetyk. Ciala o wlasciwosciach ferromagnetycznych maja
zdolnosci silnego namagnesowania si w zewntrznym polu magnetycznym wg okreslonej
krzywej zwanej ,ptl histerezy magnetycznej".
Ryc. 33. Przyklad wykorzystania magnesw ferrytowych.
1 Gs = 0, 001 T = 0, 1 mT
Magnesy nakladane na PA sa zwrcone przewaznie biegunem poludniowym
(s) do skry. Chociaz moga byc specjalne wskazania kiedy to stosuje si
odwrotna polaryzacj. Przypadki te wymagaja konsultacji z lekarzem.
Do biostymulacji magnetycznej zaliczyc nalezy takze stosowanie opasek,
bransolet, klipsw, pasw, naszyjnikw magnetycznych, ktrych coraz wicej
znajduje si w sprzedazy. Zaleca sieje zarwno w celach profilaktycznych dla
regeneracji sil i polepszenia samopoczucia, jak i w leczeniu. Szczeglnie dobre
rezultaty odnotowano w nadcisnieniu, astmie, nerwoblach, przy gojeniu si
ropni i zrostach kostnych, a takze wszelkich blach.
Magnesy zaleca si stosowac jako zabiegi krtkotrwale (kilka, lub kilkanascie
godzin) w celach profilaktycznych i dlugotrwale (do 10 dni) w stanach
chorobowych. Ich uzycie nie jest klopotliwe, gdyz nie uwieraja ciala, nie sa
widoczne i moga byc uzywane wielokrotnie.
136 AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Stosowane tez bywaja plastry magnetyczne (kilka lub kilkanascie magnesw
na jednym plastrze) w celu stymulacji wikszych powierzchni ciala (stref).
Spotykamy takze prby wykorzystania rznych metali w postaci plytek, kulek
wykonanych z miedzi, srebra, zlota i innych metali dla celw terapii
stymulacyjnej.
Przeciwwskazania do zastosowania magnesw: niskie cisnienie krwi, zawal
misnia sercowego, choroby krwi, osteomyelitis, rozrusznik serca, lub inne
implanty elektroniczne.
Laseropunktura
Technika ta polega na dzialaniu wiazki swiatla laserowego na PA.
Laser jest skrtem angielskiego terminu ,light amplification by stimulated
emission of radiation" - co oznacza: ,wzmocnienie swiatla przez stymulowana
emisj promieniowania".
Laser to urzadzenie emitujace promienie laserowe. Ze wzgldu na ograni-
czona objtosc ksiazki nie sposb objasnic tu zjawisk fizycznych lezacych u
podstaw wykorzystywania i budowy laserw.
Czytelnik zainteresowany ta problematyka zmuszony bdzie signac do
uzupelniajacej literatury z tego zakresu (w tym miejscu podana zostanie tylko
charakterystyka promieniowania laserowego). Cechuje go:
1. spjnosc (zwana rwniez koherentnoscia wiazki swiatla),
2. monochromatycznosc (swiatlo jednobarwne),
3. rwnoleglosc (kat rozbieznosci wiazki swiatla jest bardzo maly),
4. intensywnosc (wypadkowa powyzszych cech).
Lasery dzielimy* na lasery gazowe, plprzewodnikowe, cieczowe, oraz z
zastosowaniem cial stalych.
W interesujacej nas dziedzinie biostymulacji wykorzystuje si lasery malej
mocy. Energia laserw malej mocy wynosi kilka J/cm
2
, a moc do okolo 50 mW.
Promieniowanie laserowe o podanych parametrach nie wywoluje podwy-
zszenia temperatury tkanek wikszego niz 0,1-0,5C. Z tego powodu lasery takie
okresla si jako zimne. Do laseropunktury wykorzystuje si najczsciej lasery
He-Ne (helowo-neonowc), ktre emituja promieniowanie czerwone (k = 632,8
nm), lub lasery przewodnikowe z dioda arsenowo-galowa (GaAs) emitujaca
bliska podczerwien - IR (X = 904 nm).
Podzial ze wzgldu na rodzaj osrodka czynnego.
Ryc. 34. Przyklad laseru.
Promienie tych laserw wnikaja w glab na glbokosc ok. 10 mm w przypadku
laserw HeNe i do 30 mm w przypadku laserw IR.
Natzenie uzyskiwane przy uzyciu tych laserw waha si od 15--200 mW/cm
2
w czasie ekspozycji od 30 sekund do 10 minut.
Punkty aktywne naswietla si w odleglosci 0-2 mm przez
czas nie krtszy jak 15 sekund do 2 minut na punkt.
Zabiegi zaleca si stosowac codziennie lub co drugi dzien, seriami do 10
zabiegw.
Wskazania: jak w akupresurze i elektropunkturze.
Przeciwwskazania: jedynie zaleca si ostroznosc przy chorobach nowotwo-
rowych.
UWAGA! Jakkolwiek lasery produkowane dla potrzeb biostymulacji nie
wymagaja specjalnych zabezpieczen, to zwraca si uwag na potrzeb
przestrzegania zalecen producenta w tym zakresie. W Polsce produkuje si cala
seri laserw malej mocy.
* Producent: Wytwrnia Aparatury Medycznej ,WAMED", Warszawa, ul. Odrowaza 9.
RozdziaI VI RECEPTY
PUNKTOWE
Wykaz recept punktowych
1. Profilaktyczny masaz zdrowotny
2. Przeciwdzialanie zmczeniu (glwnie konczyn dolnych)
3. Przeciwdzialanie zmczeniu (glwnie tulowia)
4. Poprawienie oglnej kondycji
5. Ble glowy (spowodowane zmianami pogody)
6. Ble glowy (spowodowane zmianami w krgoslupie szyjnym)
7. Ble zbw (wersja I)
8. Ble zbw (wersja II)
9. Migrena
10. Ble zbw (przy blach glowy)
11. Ble zbw (przy blach zbw)
12. Ble glowy (wszelkie ble glowy)
13. Ble twarzy (bl nerwu trjdzielnego)
14. Bolesne menstruacje
15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)
16. Masaz kosmetyczny twarzy
17. Zaburzenia snu
18. Wzmocnienie serca
19. Chrapanie
20. Nadcisnienie ttnicze (wersja I)
21. Nadcisnienie ttnicze (wersja II)
22. Krtkowzrocznosc u dzieci
23. Katar
24. Kaszel
25. Dolegliwosci psychiczne, sercowe, lub bezsennosc
26. Dolegliwosci po porazeniu mzgowym (uszkodzenie konczyn grnych)
RECEPTY PUNKTOWE 139
27 Dolegliwosci po porazeniu mzgowym (uszkodzenie konczyn dolnych)
28. Ble kolan (w nastpstwie przeciazenia)
29. Reumatyczne ble ramion
30. Dolegliwosci na tle reumatycznym
31. Lumbago (postrzal)
32. Rwa kulszowa
33. Ble plecw i barkw (takze przy zlej postawie ciala)
34. Ble stawowe konczyn dolnych
35. Ble krgoslupa szyjnego
36. Ble krgoslupa piersiowego
37. Ble stawu ramieniowego
38. Ble stawu lokciowego
39. Lokiec tenisisty
40. Ble zoladka (na tle wrzodowym)
41. Oslabienie i mdlosci
42. Dolegliwosci przewodu pokarmowego
Wskazania i przeciwskazania w stosowaniu akupresury
Wskazania
Ze wzgldu na objtosc ksiazki nie sposb opisac wszystkich przypadkw
klinicznych, w ktrych zaleca si stosowanie w celach terapeutycznych, lub
profilaktycznych masazu punktowego (szerzej refleksoterapii). Nalezy nadmienic,
ze jezeli nie zabrania si stosowania akupresury, to jest ona dopuszczalna
(wskazana).
Przeciwskazania
Przeciwwskazania do masazu punktowego podzielono na bezwzgldne i
wzgldne.
Przeciwwskazania bezwzgldne:
- nowotwory (wszystkie postacie),
- ostry stan chorobowy (z goraczka).
- choroby zakazne,
- gruzlica (aktywna postac gruzlicy),
- niewydolnosc narzadw wewntrznych,
140 RECEPTY PUNKTOWE
- choroby krwi,
- stany depresyjne, stany silnego zdenerwowania,
- choroba wrzodowa zoladka i dwunastnicy,
- schizofrenia,
- przypadki chirurgiczne,
- zmiany skrne i zylaki.
Przeciwwskazania wzgldne:
- ciaza (nie pobudzac punktw wplywajacych na czynnosci hormonw),
- w okresie menstruacji,
- w miejsca mocno bolace,
- w stanach silnego zmczenia fizycznego.
Ponadto nie zaleca si stosowania akupresury:
- tuz po obfitym posilku, ale takze na czczo,
- w stanach po spozyciu alkocholu,
- przy gwaltownych zmianach cisnienia atmosferycznego,
- w okolicach szczeglnie czulych.
Uwagi dodatkowe
1. Niektre zespoly chorobowe wymagaja stosowania zabiegw leczniczych
wieczorem (np. bezsennosc, zapalenie korzeni nerwowych itp.), a inne w
godzinach rannych (np. astma oskrzelowa).
2. Przeprowadzenie zabiegw terapeutycznych powinno byc uzaleznione od
cykli fizjologicznych, np. niektre postacie migreny u kobiet winno si leczyc
stosujac refleksoterapi na kilka dni przed okresem miesiaczkowania.
3. W ostrych zespolach chorobowych zabiegi nalezy stosowac codziennie, a
w przewleklych, co 2-3 dni.
4. Zabiegi powinno si wykonywac seriami po 10-20 serii, z przerwa midzy
nimi, trwajaca okolo 2 tygodni. Jezeli nie ma pozytywnych efektw po 3 seriach
masazu, to dalsze postpowanie w tym zakresie powinno byc zaniechane.
5. Przed rozpoczciem masazu nalezy rozetrzec rce, co pobudzi w nich
cyrkulacj krwi i rozgrzeje je.
Recepty punktowe
Kazda z zamieszczonych nizej recept punktowych rozpoczyna si tytulem, po
ktrym podano w kolejnosci punkty chinskie, jakie nalezy masowac.
Przedstawiono rwniez niezbdne wskazwki metodyczne i propozycje autorw
co do techniki wykonywania zabiegu.
Ilustracje przedstawiajace w przyblizeniu lokalizacj punktw na ciele
czlowieka, maja pomc zainteresowanemu w latwiejszej i szybszej dentyfikacji
punktw podczas korzystania z recepty punktowej. Zwraca si uwag, iz ze
wzgldw technicznych nie wszystkie punkty symetryczne zostaly na rysunkach
pokazane w calosci, tj. pokazano tylko jeden z nich. Dokladny opis polozenia
punktw zamieszczono w rozdziale III.
Przypomina si o koniecznosci dokladnego lokalizowania punktw w oparciu
o zamieszczony opis polozenia i inne dostpne sposoby ich lokalizacji (np.
punktoskopu), a takze o tym, ze przed przystapieniem do zabiegw masazu
punktowego pacjent musi miec scisla diagnoz lekarska. Uwaga ta nie dotyczy
recept o charakterze profilaktycznym.
1. Profilaktyczny masaz zdrowotny.
1. G.36. Zusanli, 2. VU.43. Gaohuang, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. VF.39.
Xuanzhong, 5. LP.2. Dadu.
Masowac technika tonizujaca; czas masazu okolo 7 minut.
2. Przeciwdzialanie zmczeniu (glwnie konczyn dolnych)
1. R.l. Yongauan, 2. LP.l. Yinbai, 3. LP.2. Dadu, 4. VU.60. Kunlun, 5.
G.41. Jiexi, 6. G.36.Zusanli.
Punkt 1 masowac technika sedatywna, natomiast punkty od 2 do 6 technika
tonizujaca; czas masazu okolo 8 minut.
3. Przeciwdzialanie zmczeniu (glwnie tulowia)
1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.I5. Xinshu, 3. VF.21. Jianjing, 4. IT.15.
Jianzhongshu, 5. IT.12. Bingfeng.
Masowac technika sedytywna. Zaleca si rozpoczac zabieg od masazu
klasycznego tulowia (plecw), po technice rozcierania zastosowac akupresur
wymienionych punktw i dalej kontynuowac masaz wykonujac: oklepywanie,
wstrzasanie i wibracj. Czas masazu - okolo 15 minut.
4. Poprawienie oglnej kondycji
1. C.9. Shaochong, 2. IC.4. Hegu, 3. P.7. Liegue, 4. G.36. Zusanli.
Masowac technika tonizujaca; czas masazu - okolo 5 minut.
146
RECEPTY PUNKTOWE
5. Ble glowy (spowodowane zmianami pogody)
1. SJ.3. Hand-Zhongzhu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. JM. 12. Zhongwan, 4.
JM.9. Shuifen, 5. JM.13. Shangwan.
Punkt 1 masowac technika tonizujaca, natomiast punkty od 2 do 5 technika
sedatywna; czas masazu - okolo 8 minut.
6. Ble glowy (spowodowane zmianami w krgoslupie szyjnym)
1. VU. 10. Tianzhu, 2. TM. 14. Dazhui, 3. VF. 20. Fengchi, 4. VF. 21.
Jianjing, 5. VU. 2. Zanzhu.
Masowac technika sedatywna; czas masazu - okolo 10 minut.
7. Ble zbw (wersja I)
1. IC. 1. Shangyang, 2. G. 6. Jiache, 3. G. 4. Dicang, 4. IT. 18. Quanliao.
Masowac technika tonizujaca; czas - okolo 5 minut.
8. Ble zbw (wersja II)
1. G.3. Face - Juliao, 2. G.7. Xiaguan, 3. G.6. Jiache, 4. IC.4. Hegu.
Masowac technika tonizujaca; czas masazu - okolo 6 minut. Zaleca si
laczenie wersji I i II.
9. Migrena
1. P.7. Lieaue, 2. IC.4. Hegu, 3. VU.62. Shenmai, 4. P.2. Yunmen.
10. Ble zbw (przy blach glowy)
1. SJ.22. Ear - Heliao, 2. IC.20. Yingxiang, 3. P.ll. Shaoshang. Masowac
technika tonizujaca. Punkt 3 masowac przy ostrym blu zba; czas masazu
- okolo 4 minut.
11. Ble glowy (przy blach zbw)
1. TM.24. Shenting, 2. TM.23. Shangxing, 3. TM.22. Xinhui, 4. TM.21.
Qianding, 5. VU.5. Wuchu, 6. VU.6. Chengguang, 7. VU.7. Tongtian.
Masowac technika tonizujaca na przemian z technika sedatywna; czas
masazu - okolo 10 minut.
12. Ble glowy (wszelkie ble glowy)
1. VF.12. Head-Wangu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. VF.21.
Jianjing.
Masowac technika tonizujaca na przemian z technika sedatywna; czas
13. Ble twarzy (bl nerwu trjdzielnego)
1. VF.14. Yangbai, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. IT.18. Quanliao,
TM.26. Renzhong, 6. G.7. Xiaguan, 7. G.6. Jiache. 8. JM.24. Chengjiang.
Masowac technika sedatywna z zachowaniem nastpujacych zasad:
- przy porazeniu galazki grnej nerwu trjdzielnego masowac kolejno punkty
1, 2 i 3,
- przy porazeniu galazki srodkowej masowac punkty 4, 5 i 3,
- przy zapaleniu galazki dolnej masowac punkty 6, 7, 8 i 3.
Czas masazu - okolo 15 minut.
14. Bolesne menstruacje
1. VU.60. Kunlun, 2. VU.62. Shenmai, 3. VU.67. Zhiyin, 4. R.l. Yong-quan,
5. R.2. Rangu, 6. H.8. Qiquan.
Masowac technika tonizujaca z wyjatkiem punktu czwartego, ktry zaleca si
masowac technika sedatywna; czas masazu - okolo 8 minut.
15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)
1. G.9. Renying,-2. G.IO. Shuitu, 3. G. l l . Qishe, 4. G.12. Quepen, 5.
LR 10. Xuehai, 6. G.30. Qichong, 7. VF.20. Fengchi, 8. TM.14. Dazhui, 9.
G.36. Zusanli, 10. IC.4. Hegu, 11. VU.15 Xinshu.
Punkty od 1 do 6 masowac technika sedatywna, natomiast punkty od 7 do
11 technika tonizujaca; czas masazu - okolo 12 minut.
16. Masaz kosmetyczny twarzy
1. SJ.23. Sizhukong, 2. VF.l. Tongziliao, 3. VU.3. Meichong, 4. VU.l.
Jingming, 5. G.2. Sibai, 6. VF.14. Yangbai, 7. G.4. Dicang, 8. JM.24.
Chengjiang, 9. SJ.22. Ear-Heliao.
Masowac technika tonizujaca. Zaleca si przystapienie do masowania
punktw po uprzednim rozmasowaniu twarzy, wykorzystujac w tym celu
techniki masazu klasycznego. Czas masazu - okolo 10 minut.
17. Zaburzenia snu
1. Ex.l.Yintang*, 2. Ex.8. Anmian I**, 3. R.6. Zhaohai, 4. VU.62. Shenmai.
Ex.l. Yintang, P.p. w centrum gladzizny, midzy brwiami. ** Ex.8. Anmian I. P.p. poza
malzowina uszna, 1 cun w tyl od kata zuchwy, na wysokosci dolnego brzegu wyrostka
sutkowatego.
18. Wzmocnienie serca
1. C.9. Shaochong, 2. C.5. Tongli, 3. PC.6. Neiguan, 4. JM.15. Jiuwei,
5. JM.17. Shanzhong.
19. Chrapanie
1. R.6. Zhaohai, 2. P.7. Lieaue, 3. IT.4. Hand-Wangu, 4. G.IO. Shuitu, 5.
JM.21. Xuanji, 6. R.2. Rangu.
20. Nadcisnienie ttnicze (wersja I)
1. TM.20. Baihui, 2. TM. 16. Fengu, 3. VF.21. Jianjing, 4. H.5. Ligou, 5.
IC.11. Quchi, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.17. Geshu, 8. VU.23. Shenshu, 9. LP.6.
Sanyinjiao, 10. R.9. Zhubin, 11. R.l. Yongquan.
21 Nadcisnienie ttnicze (wersja II)
1. C.5. Tongli, 2. C.2. Qingling, 3. R.2. Rangu, 4. R.6. Zhaohai, 5. PC.6.
Neiguan, 6. PC.7. Daling, 7. LP.15. Daheng, 8. LP.12. Chongmen, 9. C.7.
Shenmen.
Zaleca si stosowanie wersji I i II na przemian.
22. Krtkowzrocznosc u dzieci
1. VU.2. Zanzhu, 2. VF.7. Qubin.
Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.
23. Katar
1. Ex.l. Yintang*, 2 .IC.20. Yingxiang, 3. IC.4. Hegu, 4. SJ.20. Jiaosun.
Masowac technika tonizujaca; czas masazu - okolo 5 minut. Zaleca si
masowanie 2-3 razy dziennie.
Ex.l. Yintang, P.p. w centrum gladzizny, midzy brwiami.
24. Kaszel
1. TM.12. Shenzhu, 3. VU.42. Pohu, 3. IC.11. Quchi, 4. IC.4. Hegu, 5. SJ.20.
Jiaosun.
Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.
25. Dolegliwosci psychiczne, sercowe lub bezsennosc
1. C.7. Shenmen, 2. IC.4. Hegu.
26. Dolegliwosci po porazeniu mzgowym
(uszkodzenie konczyn grnych)
1. IC.4. Hegu, 2. SJ.5. Waiguan, 3. SJ.14. Jianliao, 4. P.5. Chize.
Masowac technika tonizujaca; czas masazu - okolo 5 minut. Zaleca
si masowanie 2-3 razy dziennie.
27. Dolegliwosci po porazeniu mzgowym
(uszkodzenie konczyn dolnych)
1. VF.34. Yanglingauan, 2. H.3. Taichong.
Zaleca si masowac 2-3 razy dziennie.
28. Ble kolan (w nastpstwie przeciqzenia)
1. G.36. Zusanli, 2. VF.34. Yanglingauan, 3. VU.40. Weizhong, 4. G.34.
Liangqiu, 5. G.35. Dubi.
Zaleca si polaczenie akupresury powyzszych punktw z masazem centry-
fugalnym staww kolanowych.
29. Reumatyczne ble ramion
1. VF.21. Jianjing, 2. IC.16. Jugu, 3. IC.15. Jianyu, 4. IC.14. Binao, 5.
IT.9. Janzhen.
30. Dolegliwosci na tle reumatycznym
1. LP.6. Sanyinjiao, 2. C.7. Shenmen, 3. P.9. Taiyuan, 4. P.ll. Shaos-
hang, 5. P.5. Chize, 6. C.3. Shaohai.
31. Lumbago (postrzal)
1. VU.25. Dachangshu, 2. VU.24. Qihaishu, 3. VU.23. Shenshu, 4. VU.22.
Sanjiaoshu, 5. VU.52. Zhishi, 6. VU.4(). Weizhong.
32. Rwa kulszowa (ischias)
1. VU.22. Sanjiaoshu, 2. VU.23. Shenshu, 3. VU.24. Qihaishu, 4. VU.25.
Dachangshu, 5. VF.30. Huantiao, 6. VU.36. Chengfu, 7. VU.37. Yinmen, 8.
VU.40. Weizhong, 9. VU.57. Chengshan, 10. VU.60. Kunlun, 11. SJ.3. Hand-
Zhongzhu.
Masowac technika sedatywna; sredni czas masazu - okolo 25 minut.
33. Ble plecw i barkw (takze
przy zlej postawie ciala)
1. IT.H). Naoshu, 2. P.2. Yunmen, 3. VU.41. Fufen, 4. VU.42. Pohu, 5.
VF.21. Jianjing, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.14. Jueyinshu, 8. VU.13. Feishu, 9.
VU.12. Fengmen, 10. VU.23. Shenshu.
i
34. Ble stawowe konczyn dolnych
1. VF.39. Xuanzhong, 2. VU.62. Shenmai, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. R.5.
Shuiauan, 5. G.35. Dubi, 6. LP.10. Xuehai.
Zaleca si polaczenie akupresury powyzszych punktw z masazem centry-
fugalnym staww konczyn dolnych.
RECEPTY PUNKTOWE
188
RECEPTY PUNKTOWE
35. Ble krgoslupa szyjnego
1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. IC.4. Hegu. Punkty 1 i 2
masowac technika sedatywna, natomiast punkt 3, technika tonizujaca; czas
RECEPTY PUNKTOWE
189
36. Ble krgoslupa piersiowego
1. TM.10. Lingtai, 2. TM.U. Shendao, 3. VU.15. Xinshu, 4. VU.43.
Gaohuang, 5. VU.45. Yixi, 6. IC.4. Hegu.
Punkty od 1 do 5 masowac technika sedatywna, natomiast punkt 6,
technika tonizujaca; czas masazu - okolo 12 minut.
Zaleca si wykorzystanie technik masazu segmentarnego w czsci tulowia
gdzie wystpuja punkty od 1 do 5, ze wzgldu na uproszczenie zabiegu i
wspomagajacy charakter masazu segmentarnego.
nn
37. Ble stawu ramieniowego
1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. SJ.13. Naohui, 4. SJ.14.
Jianliao, 5. IC.4. Hegu.
Punkty od 1 do 4 masowac technika sedatywna, natomiast punkt 5 -
technika tonizujaca; czas masazu - okolo 10 minut.
38. Ble stawu lokciowego
1. IC.4. Hegu, 2. IC.ll. Quchi, 3. IC.13. Shouwuli. Masowac technika tonizujaca;
czas masazu - okolo 4 minut. Zaleca si polaczenie akupresury powyzszych
punktw z masazem centry-fugalnym staww lokciowych.
39. ,Lokiec tenisisty"
1. IC.ll. Quchi, 2. IC.12. Zhouliao, 3. P.5. Chize, 4. IT.4. Hand-Wangu, 5.
SJ.5. Waiguan, 6. 1T.9. Janzhen.
40. Ble zolqdka (na tle wrzodowym)
1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.42. Pohu, 3. yU.44. Shentang, 4. VU.45.
Yixi, 5. VU.46. Geguan, 6. JM. 12. Zhongwan.
Zaleca si wykorzystanie technik masazu segmentamego w czsci tulowia
gdzie wystpuja punkty od 1 do 5, co ulatwi i skrci zabieg.
41. Oslabienie i mdlosci
1. TM.26. Renzhong, 2. PC.9. Zhongchong.
42. Dolegliwosci przewodu pokarmowego
1. TM.6. Jizhong, 2. VU.50. Weicang, 3. G.36. Zusanli. Punkty 1 i 2 masowac
technika sedatywna, natomiast punkt 3 - technika tonizujaca; czas masazu - okolo 6
minut.
Punkty samodzielne
Akupresur mozna wykorzystac takze do udzielenia pierwszej pomocy
lekarskiej. Najczsciej dotyczy to: zapobiegania omdleniu (tzw. punkty reani-
macyjne lub cucace), przeciwdzialania atakom epilepsji, silnym blom, np.: zba,
glowy, itp. Ponadto niektre punkty wykazuja bardzo mocne dzialanie
oglnoustrojowe i stad nazwano je umownie ,punktami samodzielnymi".
Niniejszy wykaz punktw zawiera rwniez punkty samodzielne stosowane w
praktyce sportowej. Dobrze wykonany ucisk, najczsciej krtki i silny, powinien
przyniesc natychmiastowy skutek, ale nie nalezy si zrazac, jezeli si go nie
uzyska. Niekiedy trzeba zastosowac ucisk na wicej niz jeden punkt chinski.
Najczsciej wykorzystywane punkty ,samodzielne":
P.7. Lieque. Przy oparzeniach; stymulowane zaraz po oparzeniu sprzyjaja
lepszemu gojeniu si rany.
P.ll. Shaoghang. Punkt przeciw blom gardla. Mozna go wykorzystac
rwniez w przypadku ostrego blu zba.
B
9-
IC.4. Hegu. Uniwersalny, takze przeciwzmczeniowy.
IC.ll. Quchi. Punkt ten wykazuje dzialanie ogolnowzmacniajace i immu-
nologiczne.
G.36. Zusanli. Punkt uniwersalny, takze przeciwzmczeniowy.
G.44. Neiting. Przeciwblowy (glwnie ble konczyn, glowy i krgoslupa).
LP.6. Sanyinjiao. Wplywa na obszar narzadw plciowych. Punkt bywa
nazwany ,punktem urody kobiecej". Nie stymulowac w czasie ciazy.
C.7. Shenmen. Dzialanie silnie uspokajajace. C.9.
Shaochong. Punkt cucacy, amnezja, omdlenie.
IT.l. Shaoze. Punkt cucacy.
IT.2. Qiangu. Stosowac przy gwaltownych atakach epilepsji.
VU.60. Kunlun. Przeciwblowy.
R.l. Jongquan. Epilepsja, wstrzas.
R.3. Taixi. Wplywa na psychik (przewrazliwienie, depresj, lk).
PC.7. Daling. Zapobiega chorobie morskiej (lub komunikacyjnej), usuwa
zawroty glowy.
SJ.5. Tianliao. Jest to punkt hygrometryczny, ktry ma zabezpieczyc przed
szkodliwymi czynnikami meteorologicznymi, a takze ma dzialac hartujaco
i uodparniajaco.
RECEPTY PUNKTOWE
203
TM.3. Jaoyangguan. Wstrzas mzgu, wyrwanie zba, stluczenia.
TM.12. Shenzhu. Przy gwaltownym ataku epilepsji.
TM.26. Renzhong. Cucacy.
JM.6. Qihai. Punkt oglnie wzmacniajacy (punkt ,morze energii").
JM.17. Shanzhong. Epilepsja, choroba morska (lub komunikacyjna).
Najczsciej stosowane punkty w praktyce sportowej
SJ.15. Tianliao. Wzmacnia i usprawnia czynnosc misni barku i ramienia.
Punkt ten pobudza si u bokserw po obu stronach, zapasnikw, miotaczy
kula, dyskiem, oszczepem i mlotem.
VU.17. Geshu. Wzmacnia misnie grzbietu i wizadla krgoslupa, a takze
usprawnia czynnosc przepony. Punkt ten pobudza si u tenisistw i hokeistw.
VU.52. Zhisi. Wzmacnia misnie okolicy ldzwiowej. Punkt ten pobudza si
u cizarowcw.
VF.30. Huantio. Wzmacnia i usprawnia misnie posladka i uda. Punkt ten
pobudza si u skoczkw, lyzwiarzy, tancerzy i akrobatw.
VU.58. Feyang. Wzmacnia przede wszystkim misnie ng i chroni je przed
zmczeniem. Punkt ten pobudza si u biegaczy, skoczkw, kolarzy, tancerek.
P.l. Zhongfu. Wzmacnia i usprawnia misnie przedniej sciany klatki
piersiowej a ponadto poprawia wentylacj pluc i usprawnia rytm oddechowy.
Punkt ten pobudza si u wikszosci sportowcw, zwlaszcza u biegaczy dlugo-
dystansowych.
RECEPTY PUNKTOWE
207
JM.12. Zhongwan. Wzmacnia misnie nadbrzusza. Punkt ten pobudza si
u wszystkich sportowcw.
G.27. Daju. Wzmacnia i usprawnia misnie brzucha. Punkt ten pobudza
si u wszystkich sportowcw zwlaszcza u zapasnikw.
TM.20. Daihui. Poprawia pamic, koncentracj, czynnosc kojarzenia,
zapewnia precyzj ruchw i przywraca spokj. Punkt ten mozna pobudzac
u wszystkich sportowcw.
VU.2. Zenzhu. Poprawia ostrosc wzroku. Punkt ten pobudza si u kierow-
cw rajdowych, lucznikw, strzelcw i mysliwych.
RECEPTY PUNKTOWE
209
VF.l. Tongziliao. Dzialanie jak VU.2.
VU.15. Xinshu. Punkt ten znosi lk, objawy tremy oraz przywraca spokj.
Punkt ten pobudza si przed zawodami, bowiem przygotowuje psychicznie
sportowcw do walki, rozladowuje napicie i zdenerwowanie, zapewnia spo-
kojny sen w nocy poprzedzajacej zawody i przywraca ,olimpijski spokj".
C.5. Tongli. Dzialanie jak VU.15.
BIBLIOGRAFIA
Bahr F.R., Akupresura. PZWL, Warszawa 1990.
Bahr F.R., The acupressure health book. Unwin Paperbacks, London 1982.
Bernau L., Bez blu, bez tabletek. Wielka ksiga akupresury. Wyd. W.A.B.,
Warszawa 1993. Bohun L., Jarosinski W., Diagnostyczno-terapeutyczna
metoda ryodoraku.
Akupunktura w Polsce, 1984, 2/3. Borsarello J., Acupuncture. Wyd. Masson,
Paris 1981. Bossy J., Maurek J.O., Acupuncture, Wyd. Masson, Paris 1976 Bronz
Z.,Qigong - uzdrawiajace cwiczenia chinskie. Comes, Warszawa 1990. Chen R,
The History and Methods of Physical Diagnosis in Classical Chinese
Medicine. Vautage Press, New York 1969. Cheong W.C., Yang C.P.,
Synopsis of chinese acupuncture. The Light
Publishing Co., Hongkong 1976. Cybulska E., Tajemnice niekonwencjonalnej
medycyny. Wyd. DPJ, Gdynia
1991. Delmas A., Drogi i osrodki nerwowe. PZWL, Warszawa 1975.
Domanski M., Domanski D., Zdrowie w twoich rkach - leczenie akupresura.
KAW, Krakw 1987. Domzal T.M., Bl. Wiedza Powszechna. Warszawa
1983. Dowing G., The massage book. Random House-Bookworks, New York
1972. Drobner Z., Zdrowotny masaz chinski. Wyd. ,Comes", Warszawa 1994.
Duke M., Acupuncture. Redwood Press, London 1973. Durynjan R.A.,
Wsplczesne naukowo-metodologiczne podejscie do problemu
akupunktury. Akupunktura Polska, 1984, 1,1. Dzierzanowski R., Podstawowe
zagadnienia medycyny chinko-wietnamskiej.
Cz. I. Wiadomosci Lekarskie, 1969, 13,1241. Dzierzanowski R., Podstawowe
zagadnienia medycyny chinko-wietnamskiej.
Cz. II. Wiadomosci Lekarskie, 1969, 14,1355.
212 BIBLIOGRAFIA
Garnuszewski Z., Akupunktura, jej historia, renesans i zastosowanie. Problemy,
1980. Garnuszewski Z., Historia akupunktury. Arch. Hist. Med., 1980, 2,147.
Garnuszewski Z., Renesans akupunktury. Sport i Turystyka, Warszawa 1988.
Garnuszewski Z., Wyklady na kursach akupunktury, organizowane przez
CMKP w Warszawie w latach: 1979, 1980, 1981, 1983, 1985, 1986, 1987.
Goux H., Acupuncture. Librairie Maloine, Paris 1955. Grniccy J. i J., Zdrowie
przez dotyk. Wyd. ,Cir", Warszawa 1992. Grnicki M., Maciejowski A.,
Pokrywka J., O zmianach w wywolanych
potencjalach mzgowych wystpujacych podczas zabiegw akupunkturo-
wych. Akupunktura Polska, 1984 (2),3,84. Grnicka J., Skarzynski A. (red.),
Sekrety medycyny naturalnej. Comes,
Warszawa 1993. Hashimoto M., Japonese Acupuncture. Thorsons, London
1966. Hovorka J., Masaz chinski. Wyd. ,Kleks", Bielsko-Biala 1991. Huard P.,
Ming Wong - Chinese Medicine. Mc Graw-Hill, New York 1968. Ibrahimowa
W.S., Masaz punktowy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990. Javier J., Points of
Chinese Acupuncture. Healt Science Press Deninton Estate.
Well-ingborough Nortamptonshure, 1974. Jonecko A., Stasienko J., Jonecko W.,
Historia akupunktury chinskiej w sredniowieczu i w czasach nowozytnych.
Wiadomosci Lekarskie, 1982,
XXXV/23, 1953. Jonecko A., Stasienko J., Jonecko W., Najdawniejsza
historia akupunktury
chinskiej. Wiadomosci Lekarskie, 1981, XXXIV/8, 703. Kajdanski E.,
Pierwsze informacje o akupunkturze i przypiekaniu w Europie.
Wiadomosci Lekarskie, 1987, XL/7,495. Kirsch R., Masaz sportowy. PZWL,
Warszawa 1955. Krlicki Z., Tradycyjna medycyna chinska, T. I, Wyd. ,Poligraf,
Wroclaw
1993. Krlicki Z., Tradycyjna medycyna chinska - prawo piciu elementw,
T. II,
Wyd. ,Poligraf, Wroclaw 1994. Kuan H., Chinski masaz i akupresura. PZWL,
Warszawa 1992. Kunicew A., Leczebnyj masaz. Medicina, Moskwa 1976.
Langwinski R., Bl a neuroprzekazniki. Post. Hig. i Med. Dosw., 1986,
40,401. Lavier J, Historie, doctrine et practique de 1'acupuncture chinoise.
Editeur,
Paris 1966. Lewinski A., Aktualne poglady dotyczace akupunktury. Anest.
Reanim. Inf.
Terap., 1975, VII,3,467.
BIBLIOGRAFIA
213
Maczeret L.E., Samosiuk Z., Akupunktura i inne metody refleksoterapii.
PZWL, Warszawa 1990. Magiera L., Klasyczny masaz leczniczy. Krakw
1994. Manaka Y., Chinese massage. Japan Publications Traching Co. USA, 1973.
Mann F., Acupuncture, the Ancicnt Chinese Art of Healing. William Heine-
man Medical Books, London 1962. Mann F., The Meridians of Acupuncture.
William Heineman Medical Books,
London 1964. Mika T., Fizykoterapii a. PZWL, Warszawa 1993. Moss L.,
Acupuncture and you. Eleh Books, London 1964. Nakatani J.E., Yamaschito K.,
Ryodoraku Acupuncture. Tokyo 1977. Niboyet J.E.M., Complement
d'acupuncture. Wapler, Paris 1955. Niboyet J.E.M., Le Traitment d'algies par
L'acupuncture. Jacaues Lafitte,
Paris 1959. Operacz K., Akupunktura - teoria i praktyka. Agencja Omnipress,
Warszawa
1991. Operacz H., Zasady akupunktury. Agencja Omnipress 1991. Pastinszky
J., Racz J., Zmiany skrne w chorobach wewntrznych. PZWL,
Warszawa 1964. Pincel J, Prawo piciu elementw w medycyniie naturalnej.
SPAR, Warszawa
1994. Pu Ch., Oglny zarys masazu chinskiego. Wyklady delegacji lekarzy
chinskich
szkolacych polskich lekarzy na kursie akupunktury CMKP w Warszawie
w 1987 roku. Sapinski W., Sapinska J., O leczeniu akupunktura. PZWL,
Warszawa 1990. Sieron A., Cieslar G., Adamek M., Magnctoterapia i
laseroterapia niskoenerge-
tyczna. SAM, Katowice 1993. Skarzynski A., Blizej natury. Agencja Wyd.
,Comes", Warszawa 1992. Stojanowskij D., Sprawocznik po iglorefleksoterapii.
Kiszyniew 1977. Szczsnicwski M., Podstawy akupunktury. ZWMN, Koszalin
1991. Szczudlik A., Kwasucka J., Zachowanie si immunoreaktywnosci beta-
endor-
finopochodnej we krwi chorych z przewleklym blem leczonych punktowym
draznieniem receptorowym (akupunktura). Neurochirurgia Polska,
1984. Szopinski J., Sierak T., Niecbecki A., Kaniewski M., Badania
wlasciwosci
bioelektrycznych punktw akupunkturowych. Pamitnik I Krajowej Konferencji
Akupunktury. Warszawa 1983. Tabjejewa D.M., Metodyczne problemy
akupunktury. Akupunktura Polska,
1983,(1)3.
214
BIBLIOGRAFIA
Tan L.T., Tan M.Y., Veith J., Acupuncture therapy. USA, 1973.
Thie J.F., Dotyk. Sport i Turystyka, Warszawa 1989.
Usowa M.K., Morochow S.A., Kratkoje rukowodstwo po igloukalywaniu i
prizeganiu. Medicina, Moskwa 1974.
Wallnofer H., Rottauscher A., Chinese Folk Medicine. Bell Publishing Co.,
New York 1965.
Wasinska K., Elektropunktura. Zielona Gra 1992.
Worgalik W.G., Wjazmianski E.S., Zarys chinskiej medycyny. PZWL, War-
szawa 1964.
Wu Wei-ping, Formulaire d'acupuncture. Librairie Meloine, Paris 1959.
Zalewska B., Tolerancja blu a efekt leczenia blw glowy punktowym
draznieniem receptorowym. Neurochirurgia Polska, 1980.
Ying K., Chinese Medical Sciense in Practice. Kowloon, Hongkong 1982.
ZALACZNIK I
Nazwy meridianow (kanalw) w rznych jzykach i ich symbole
Lp. N. polska N. lacinska N. francuska N. niemiecka N. angielska
I M. pluc (P) Pulmones (P) Poumons (P) Lunge (Lu) Lungs (L)
II M. jelita
grubego (JG)
Intestinum
crassum (IC)
Gros intenstin
(GI)
Dickdarm
(Di, Dd)
Large intensine
(Li)
III
M. zoladka
(Z)
Gaster (G) Estomac (E) Magen (M) Stomach (S)
IV M. sledziony--
trzustki (ST)
Lien-Pan-
kreas (LP)
Ratc-Pancreas
(RP)
Milz-Pankreas
(MP)
Spleen (SP)
V M. serca (S) Cor (C) Coeur (C) Herz (H) Hcart (H)
VI M. jelita
cienkiego (JC)
Intestinum
tenue (IT)
Intestin grele
(IG)
Dundarm (Dii) Smali intestine
(Si)
VII M. pcherza
mocz.
(PM)
Vesica urinaria
(VU)
Vcssic (V) Blase (B) Urinary blader
(UB)
VIII M. nerki (N) Ren (R) Reins (R) Nieren (N) Kidney (K)
IX
M. osierdzia
(O)
Pericardium
(Pc)
Maitre du
Coeur (MC)
Kreislaufsexu-
alitiit (KS)
Pericardium
(P)
X M. potrjny
ogrzewacz
(PO)
Cardinalis
tricalori (SJ)*
Trois
Rcchauffeur
(TRI
Dreifachen
Erwarmers
(3E)
Triple warmer
(T)
XI M. pcherzyka
zolc. (PZ)
Vesica fellea
(VF)
Vesicule
Biliaire (VP)
Gallenblase
(G)
Gall Blader
(GB)
XII M. watroby
(W)
Hepar (H) Foie (F) Lcbcr (Le) Liver(Liv)
XIII M. srodkowy
tylny (ST) '
Sinarteria
regens (TM)*
Vaissear
Gonverbeur
(GV, VG)
Lenkeraefass
(LG)
Governing
Vessel (GV)
XIV M. srodkowy
przedni (SP)
Sinarteria
respondens
(JM)*
Vaissear
Conception
(VC)
Conzeption-
sgefass (KG)
Conception
Vessei (CV)
Skrt literowy pochodzi od nazwy chinskiej.
ZALACZNIK II
Charakterystyka meridianow (kanalw)
Lp. Nazwa polska Nazwa lacinska Typ yang/yin Liczba
punktw
I M. pluc (P) Shou Tai Yin Fei Jing* yin 11
II M. jelita
grubego (JG)
Shou Yang Ming Da Chang
Jing
yang 20
III M. zoladka (Z) Zu Yang Ming Wei Jing yang 45
IV M. sledziony--
trzustki (ST)
Zu Tou Yin Pi Jing yin 21
V M. serca (S) Shou Shao Yin Xin Jing yin 9
VI M. jelita
cienkiego (JC)
Shou Tai Yang Xiao Chang
Jing
yang 19
VII M. pcherza
mocz. (PM)
Zu Tai Yang Pang Guang
Jing
yang 67
VIII M. nerki (N) Zhu Shao Yin Sheng Jing yin 27
IX M. osierdzia (0) Shou Juc Yin Xin Bao Jing yin 9
X M. potrjny
ogrzewacz (PO)
Shou Shao Yang San Jiao
Jing
yang 23
XI M. pcherzyka
zolc. (PZ)
Zu Shao Yang Dan Jing yang 44
XII M. watroby (W) Zu Jue Gan Jing yin 14
XIII M. srodkowy
tylny (ST) *
Tu Mai yang 28
XIV M. srodkowy
przedni (SP)
Jen Mai yin 24
* Transkrypcj nazw chinskich podaje si
wg Knig J. Wancura: Nowoczesna akupwiktura chiska.

Kasperczyk T Kmak S Masaż Punktowy I Inne Metody Refleksoterapii

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kasperczyk T Kmak S Masaż Punktowy I Inne Metody Refleksoterapii

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tadeusz Kasperczyk, Stanislaw Kmak

MASAZ PUNKTOWY I INNE

You might also like