Francais

Pengurusan Perniagaan Francais
ii
iii
BPME3023
Pengurusan
Perniagaan Franca is
Mohamad Yusop Mohd. Jani
Hoe Chee Hee
Muhammad Shukri Bakar
Rosli Mohd. Saad
Pusat Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE)
Universiti Utara Malaysia
Sintok 2008
iv
ISBN 978-983-3827-78-7
Cetakan Pertama, 2008
Pusat Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE)
Hak cipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana bahagian artikel,
ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa
jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain
sebelum mendapat izin bertulis daripada Pengarah, Pusat Pendidikan
Profesional dan Lanjutan (PACE), Universiti Utara Malaysia, 06010 UUM
Sintok, Kedah Darul Aman.
Siri Modul Kendiri merupakan bentuk bahan pengajaran dan pembelajaran
kendiri di bawah Program Pengajian Luar Kampus, Universiti Utara Malaysia.
Siri Modul Kendiri ini diterbitkan tanpa melalui proses penilaian. Mutu Siri
Modul Kendiri ini diperbaiki dari semasa ke semasa berdasarkan maklum balas
daripada aktiviti pengajaran. Edaran buku ini terhad dalam kawasan Universiti
Utara Malaysia sahaja.
v
ISI KANDUNGAN
Prakata xi
Penghargaan xiii
Kata Kunci xv
Matlamat dan Objektif Modul xvii
Sinopsis Modul xix
Senarai Jadual xxi
Senarai Rajah xxi
BAB 1 PENGENALAN KEPADA PERNIAGAAN
FRANCAIS
Objektif Bab 1
1.1 Pengenalan 1
1.2 Definisi dan Konsep Francais 2
1.3 Konsep Perniagaan Francais 2
1.4 Sejarah dan Perkembangan Francais 4
1.5 Jenis-Jenis Perniagaan Francais 6
1.6 Bentuk/Pendekatan Francais 7
1.7 Perbezaan Francais dengan Multi-Level Marketing (MLM)
dan Pelesenan 8
17.1 Perbezaan antara Francais dan MLM 8
17.2 Perbezaan antara Francais dan Pelesanan 9
1.8 Kelebihan dan Kelemahan Perniagaan Francais 9

1.8.1 Kelebihan Perniagaan Francais 9
1.8.2 Kelemahan Perniagaan Francais 12
1.9 Kesimpulan 14
Soalan Penilaian Kendiri 15
Jawapan Soalan dalam Teks 15
BAB 2 INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Objektif Bab 19
2.1 Pengenalan 19
2.2 Perkembangan Industri Francais di Malaysia 19
2.3 Konsep Home-Grown Francaisor 20
2.4 Agensi-Agensi dalam Pembangunan Francais di
Malaysia 22
2.4.1 Kementerian Pembangunan Usahawan dan
Koperasi (MeCD) 22
2.4.2 Perbadanan Nasional Berhad (PNS) 24
2.4.3 Persatuan Francais Malaysia (MFA) 25
vi
2.4.4 Pendaftar Francais atau ROF (Registrar of

Franchise) 26
2.4.5 Perbadanan Usahawan Nasional Berhad
(PUNB) 26
2.4.6 Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan
Industri (MITI) 27
2.5 Skim Pembiayaan 28
2.5.1 Skim Pembiayaan Francais oleh PNS 28
2.5.2 Lain-Lain Skim Bantuan Kewangan dan
Pembiayaan Francais 29
2.6 Kesimpulan 35
BAB 3 SISTEM PERNIAGAAN FRANCAIS
FRANCAISOR
Objektif Bab 39
3.1 Pengenalan 39
3.2 Persoalan Awal dan Kajian 40
3.3 Asas Pembangunan Perniagaan Francais 41
3.4 Konsep-Konsep Perniagaan yang Boleh Difrancaiskan 43
3.4.1 Sistem Perniagaan Terbukti Berjaya 43
3.4.2 Konsep Perniagaan Mudah Direplikasi 44
3.5 Penentuan Yuran Francais dan Kadar Royalti 45
3.6 Carta Pert 49
3.7 Merekrut, Memilih dan Mengurus Francaisi 52
3.7.1 Merekrut Prospektif Francaisi 53
3.7.2 Memilih Francaisi 54
3.7.3 Mengurus Francaisi 56
3.8 Kesimpulan 57
BAB 4 PERSEDIAAN FRANCAISOR
Objektif Bab 65
4.1 Pengenalan 65
4.2 Rancangan Perniagaan Francaisor 66
4.3 Pakej Pengambilan Francaisi 67

4.4 Pakej Manual Operasi dan Promosi 68
4.5 Pemilihan Lokasi dan Tapak Lokasi 69
4.5.1 Faktor-Faktor yang Perlu Dipertimbangkan 70
4.6 Dokumen Penzahiran 72
4.7 Perjanjian Francais 76
vii
4.8 Kesimpulan 77
BAB 5 STRATEGI KEWILAYAHAN
Objektif Bab 83
5.1 Pengenalan 83
5.2 Komponen-Komponen dalam Strategi Kewilayahan 83
5.3 Francais Multiunit 84
5.3.1 Tiga Versi dalam Kaedah Francais Multiunit 84
5.4 Hak untuk Berkembang 90
5.5 Wilayah Eksklusif 91
5.6 Kesimpulan 93
BAB 6 PERSIAPAN SEBAGAI FRANCAISI
Objektif Bab 97
6.1 Pengenalan 97
6.2 Membuat Penilaian Diri 97
6.3 Membuat Pilihan 100
6.4 Memulakan Perniagaan Francais 102
6.5 Kesimpulan 104
BAB 7 FRANCAIS DAN PERUNDANGAN
Objektif Bab 107
7.1 Pengenalan 107
7.2 Tafsiran dan Pendaftaran Francais (ROF) 109
7.3 Kewajipan dan Tanggungjawab Francaisor-Francaisi 112
7.4 Tempoh dan Penamatan Perjanjian Francais 115
7.5 Jaminan Perlindungan Terhadap Maklumat Rahsia 116
7.6 Fungsi Lembaga Penasihat Francais 116
7.7 Penguatkuasaan Akta 117
7.8 Kesimpulan 118
viii
BAB 8 TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR

Objektif Bab 121
8.1 Pengenalan 121
8.2 Tanggungjawab Francaisor 121
8.3 Servis Permulaan 122
8.3.1 Merekrut Francaisi oleh Francaisor 122
8.3.2 Pakej Latihan 122
8.4 Latihan Berterusan 123
8.4.1 Pemantauan dan Pengawalan 123
8.4.2 Latihan dan Sokongan Khidmat Nasihat 124
8.4.3 Organisasi Ibu Pejabat 124
8.4.4 Penyelidikan dan Pembangunan [Research and

Development (R&D)] 124
8.4.5 Pengiklanan dan Promosi 125
8.4.6 Komunikasi 125
8.5 Kesimpulan 125
BAB 9 HUBUNGAN FRANCAISOR DAN
FRANCAISI
Objektif Bab 127
9.1 Pengenalan 127
9.2 Hubungan Francaisor dan Francaisi 127
9.3 Konflik Francaisor-Francaisi 129
9.4 Penyelesaian Konflik Francaisor-Francaisi 129
9.5 Kesimpulan 131
BAB 10 PERKHIDMATAN SOKONGAN
FRANCAISOR
Objektif Bab 133
10.1 Pengenalan 133
10.2 Sokongan Terhadap Francaisi 134
10.2.1 Profitability 134
10.2.2 Self-Employment 135
10.2.3 Striving to be Successful 135
10.2.4 Opportunity for Growth 136
10.3 Komunikasi 136
10.4 Peranan Wakil-Wakil Lapangan 139
10.5 Latihan untuk Francaisi 140
ix
10.6 Kesimpulan 142

BAB 11 TANGGUNGJAWAB SOSIAL DAN
ETIKA PERNIAGAAN
Objektif Bab 147
11.1 Pengenalan 147
11.2 Faktor Etika dalam Membuat Keputusan 147
11.3 Francais dan Tanggungjawab Sosial 150
11.4 Isu-Isu Hubungan dalam Perniagaan Francais 154
11.4.1 Aspek-Aspek Negatif dalam Francais 154
11.4.2 Hubungan Francaisor-Francaisi 155
11.5 Kesimpulan 156
BAB 12 FRANCAIS ANTARABANGSA
Objektif Bab 159
12.1 Pengenalan 159
12.2 Francais Antarabangsa 159
12.3 Mengenal Pasti Potensi Pasaran Antarabangsa 160
12.3.1 Kajian Makro 161
12.3.2 Kajian Mendalam 163
12.4 Isu Budaya Pasaran Antarabangsa 163
12.5 Memenuhi Keadaan Tempatan 164

12.5.1 Produk 165
12.5.2 Pemasaran 166
12.6 Polisi Francais 166
12.6.1 Aspek Undang-Undang 167
12.6.2 Operasi Francais 167
12.7 Kesimpulan 168
BIBLIOGRAFI 171
LAMPIRAN A : Jawapan Soalan Penilaian Kendiri 173
LAMPIRAN B : Tajuk-Tajuk Utama dalam Format
Perjanjian Francais 181
LAMPIRAN C : Bahagian-Bahagian Seksyen dalam Akta
Francais 1998 185
x
xi
PRAKATA
Perniagaan francais diakui oleh banyak pihak sebagai platform untuk
seseorang menjadi usahawan. Dengan membayar yuran francais, royalti
dan lain-lain bayaran yang telah ditetapkan, bakal-bakal francaisi
memperoleh hak untuk menggunakan jenama, kaedah dan sistem
sesebuah perniagaan yang telah terbukti kukuh di pasaran. Lantaran itu,
Kerajaan di bawah Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi
(MeCD) telah menerima dan mengakui pendekatan ini sebagai langkah
penting untuk melahirkan lebih ramai Masyarakat Perdagangan dan
Perindustrian Bumiputera (MPBB).
Serentak dengan itu, Perbadanan Nasional Berhad (PNS) yang
merupakan agensi pelaksana industri francais di Malaysia telah
meletakkan sasaran untuk melahirkan 50 francaisor tempatan dan 1000
francaisi dalam tempoh Rancangan Malaysia Kesembilan 2006-2010
(RMK-9). Bagi mencapai matlamat tersebut, PNS bersama-sama dengan
pihak Kementerian dan juga Persatuan Francais Malaysia (MFA) telah
dan sedang melaksanakan promosi di seluruh negara melalui penganjuran
seminar, bengkel dan latihan.
Di peringkat pendidikan tinggi, penawaran kursus perniagaan francais
kepada para pelajar dilihat sebagai sumbangan kecil ke arah meuaruarkan
industri francais sebagai jalan keluar kepada para pelajar daripada
kerja makan gaji kepada bekerja sendiri. Justeru, penghasilan modul ini
boleh dianggap sebagai satu bentuk sumbangan yang boleh diberikan
untuk membantu pelajar memahami dengan lebih jelas tentang industri
francais itu sendiri. Ini termasuklah memberi pendedahan tentang
konsep francais yang sebenar, kebaikan dan keburukan serta peranan
francaisor dan francaisi dalam membentuk hubungan menang-menang.
Sehubungan itu, pada pandangan penulis, modul ini sangat bermanfaat
kepada para pelajar kerana ia diolah dengan bahasa yang mudah dan
penuh dengan maklumat yang berkaitan. Para penulis berharap, para
pelajar dapat memanfaatkan ilmu yang diperoleh demi pembangunan
kerjaya pelajar dalam bidang perniagaan dan keusahawanan. Modul ini
tentunya mempunyai kelemahan-kelemahan yang tersendiri. Oleh itu,
segala pandangan dan komen yang bernas dialu-alukan untuk tujuan
penambahbaikan.
Sekian terima kasih.

Hoe Chee Hee
Rosli Mohd. Saad
xii
xiii
PENGHARGAAN
Para penulis memanjatkan kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana
dengan keizinan-Nya, modul ini dapat disiapkan dalam tempoh yang
telah ditetapkan. Para penulis juga ingin mengucapkan jutaan terima
kasih kepada bekas Ketua Jabatan Keusahawanan, Fakulti Pengurusan
Perniagaan, Prof. Dr. Rosli Mahmood kerana memberi kepercayaan yang
tinggi kepada kami dalam merealisasikan penghasilan modul ini.
Sungguhpun terdapat beberapa orang lagi pensyarah yang
berpengetahuan dalam bidang francais namun keyakinan yang
ditunjukkan oleh beliau terhadap kami sangat-sangat dihargai. Terima
kasih juga kami ucapkan kepada semua pihak yang terlibat khususnya
pihak Penerbit UUM kerana membaca dan membuat teguran terhadap
beberapa kesilapan yang tidak disengajakan. Penghargaan juga ditujukan
kepada Pusat Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE) kerana
memberi ruang kepada kami untuk menyumbang sedikit ilmu bagi
manfaat pelajar. Tidak ketinggalan, ucapan terima kasih kami ucapkan
kepada semua ahli keluarga yang begitu memahami tugas yang telah
diamanahkan.
Hoe Chee Hee
Rosli Mohd. Saad
xiv
xv
KATA KUNCI
Terdapat beberapa lambang yang akan anda lihat di dalam modul ini.
Lambang tersebut memberi maksud tertentu seperti yang dinyatakan di
bawah. Lambang ini disediakan bagi membimbing dan melengkapkan
proses pengajaran dan pembelajaran anda.
Soalan Dalam Teks (SDT) atau soalan latihan yang
merujuk kepada perbincangan dalam teks yang dipelajari.
Contoh jawapan disediakan di akhir setiap bab.
Soalan Penilaian Kendiri (SPK) atau soalan ulang kaji
merujuk kepada perbincangan keseluruhan bab. Skema
jawapan disediakan di akhir modul kursus.
Anda boleh menyemak jawapan latihan anda dengan
contoh/skema jawapan yang disediakan di akhir bab atau
modul kursus. Anda dinasihatkan membuat latihan
terlebih dahulu sebelum menyemak jawapan tersebut.
Anda dikehendaki berfikir sejenak tentang situasi di
sekeliling anda atau mengimbas kembali bab yang lepas.
Pelbagai soalan yang berkaitan dengan bab tersebut akan
dikemukakan.
xvi
xvii
MATLAMAT DAN OBJEKTIF MODUL

MATLAMAT:
Modul ini disediakan dengan tujuan untuk memberi pendedahan kepada
pelajar-pelajar Pendidikan Jarak Jauh (PJJ) di bawah pengendalian Pusat

Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE) tentang pengurusan
perniagaan francais. Melalui pendedahan ini, para penulis berharap para
pelajar akan mendapat gambaran yang lebih jelas tentang perniagaan
francais dan menawarkan ruang serta peluang yang boleh dimanfaatkan
untuk pembangunan kerjaya pelajar sejurus selepas menamatkan
pengajian mereka kelak. Bagi memastikan para pelajar mendapat
pemahaman yang lebih jelas, modul ini turut melampirkan Soalan Dalam
Teks (SDT) dan Soalan Penilaian Kendiri (SPK) di akhir setiap bab
sebagai aktiviti tambahan.
OBJEKTIF:
Secara umumnya, objektif modul ini disediakan bertujuan untuk:
1. Memahami definisi perniagaan francais dan mengenal pasti
jenis-jenis perniagaan francais.
2. Mengenal pasti peranan francaisor dan francaisi dalam
mengendalikan perniagaan francais mengikut entiti masingmasing.
3. Membincangkan kelebihan dan kekurangan perniagaan francais
kepada francaisor dan francaisi.
4. Memahami tentang kepentingan menjaga hubungan antara
francaisor dan francaisi dalam mewujudkan hubungan menangmenang.
5. Mengenal pasti kaedah-kaedah mengembangkan perniagaan
francais ke peringkat antarabangsa.
xviii
xix
SINOPSIS MODUL
Terdapat 12 bab kesemuanya dalam modul ini. Bab 1 dan 2
mendedahkan pelajar tentang konsep asas perniagaan francais dan
perkembangan industri tersebut di Malaysia. Manakala, Bab 3, 4 dan 5
pula membincangkan tentang peranan serta persediaan francaisor dalam
membangunkan sistem perniagaan yang berdaya maju. Memandangkan
pelaburan dalam perniagaan francais melibatkan sejumlah modal yang
besar maka persediaan bakal-bakal francaisi sebelum, semasa dan selepas
menceburi perniagaan francais amat penting. Penerangan berhubung
perkara tersebut dibincangkan dalam Bab 6.
Bab 7 membincangkan secara terperinci tentang Akta Francais 1998 dan
seksyen-seksyen yang berkaitan bagi melindungi francaisor dan francaisi
daripada teraniaya oleh tindakan-tindakan tidak bertanggungjawab oleh
kedua-dua belah pihak. Bab 8 pula membincangkan tentang bentukbentuk
bantuan dan sokongan yang berterusan yang diberikan oleh
francaisor terhadap francaisi-francaisi baru dan sedia ada.
Sementara itu, Bab 9 dan Bab 10 menyentuh tentang hubungan antara
francaisor dan francaisi khususnya yang melibatkan aspek komunikasi
antara kedua belah pihak. Sementara Bab 11 membincangkan isu-isu
yang berkaitan dengan persoalan etika dalam perniagaan francais dan bab
terakhir membincangkan tentang pengembangan perniagaan francais ke
peringkat antarabangsa.
Hoe Chee Hee
Rosli Mohd. Saad
xx
xxi
SENARAI JADUAL
Jadual 1.1 Proses Pemberian Hak 3

Jadual 1.2 Senarai Perniagaan Francais Generasi Pertama di
Amerika Syarikat 5
Jadual 1.3 Perbezaan Francais dan MLM 9
Jadual 2.1 Maklumat-Maklumat Pembiayaan 28
Jadual 3.1 Yuran Francais, Kadar Royalti dan Kadar
Promosi dalam Industri Makanan dan Minuman 47
Jadual 4.1 Rancangan Perniagaan Francaisor 66
Jadual 4.2 Maklumat-Maklumat Penting dalam Dokumen
Penzahiran 73
Jadual 4.3 Seksyen-Seksyen dalam Perjanjian Francais 77
Jadual 11.1 Tahap Tanggungjawab Sosial 152
SENARAI RAJAH
Rajah 3.1 Fasa-Fasa Pembangunan Sebelum Sistem
Difrancaiskan 50
Rajah 5.1 Struktur Subfrancais 88
xxii
1
BAB 1
PENGENALAN KEPADA
PERNIAGAAN FRANCAIS
OBJEKTIF BAB
Selepas mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh:
1. Memahami konsep-konsep asas perniagaan francais.
2. Mengetahui sejarah dan perkembangan francais di Amerika
Syarikat.
3. Mengenali jenis-jenis perniagaan francais.
4. Membezakan francais dengan MLM dan pelesenan.
5. Mengenal pasti kelebihan dan kelemahan yang terdapat dalam
perniagaan francais.
1.1 PENGENALAN
Francais merupakan satu sistem perniagaan yang melibatkan dua
usahawan iaitu yang hendak menyerahkan hak pengedaran (francaisor)
dan yang hendak menerima hak pengedaran (francaisi) produk atau
perkhidmatan kepada pengguna. Kedua-dua pihak atau usahawan
tersebut menjalinkan hubungan yang sah dari segi undang-undang
melalui satu kontrak atau perjanjian yang mengikat sesama mereka. Hasil
daripada perhubungan ini akan memberi faedah kepada mereka.
Melalui sistem perniagaan francais, pengguna-pengguna juga dapat
menikmati barangan atau perkhidmatan yang ditawarkan dengan mudah
dan selesa di persekitaran tempat tinggal mereka. Sebagai contoh kita
dapat menikmati kelazatan ayam goreng Kentucky Fried Chicken di
mana-mana sahaja kerana ia mempunyai rangkaian perniagaan di seluruh
Malaysia. Begitu juga untuk menikmati keenakan burger McDonalds
yang mudah diperoleh di seluruh bandar di Malaysia. Selain dari KFC
dan McDonalds yang perniagaan-perniagaan yang berbentuk francais di
Malaysia ialah seperti Pizza Hut, ayam goreng Marrybrown, Dunkin
Donuts dan lain-lain. Manakala perkhidmatan yang ditawarkan dalam
bentuk francais ialah seperti Budget Rent A-Car, perkhidmatan
memotong dan mencuci rambut Thomas & Guys, perkhidmatan meletak
kereta di Wilson Parking dan lain-lain lagi.
2
1.2 DEFINISI DAN KONSEP FRANCAIS
Dari segi istilah, perkataan francais berasal daripada perkataan Prancis

iaitu franco yang membawa maksud bebas daripada penghambaan atau
pengabdian, iaitu seseorang itu diberi hak dan kebebasan untuk
melaksanakan sesuatu. Dari segi takrif ia dapat diertikan sebagai satu
kaedah pemasaran produk atau perkhidmatan, iaitu sebuah syarikat induk
yang dikenali sebagai francaisor memberi hak kepada syarikat kecil lain
atau individu iaitu francaisi untuk memasarkan produk atau
perkhidmatan dengan menggunakan nama produk atau logonya,
berlandaskan satu kaedah tertentu, mengikut satu standard yang
ditetapkan di lokasi atau kawasan yang ditetapkan dalam jangka masa
yang ditentukan. Robert T. Justis dan Ricfard J. Judd dalam buku
franchising edisi ketiga telah mendefinisikan francais sebagai
merupakan satu peluang perniagaan iaitu pemilik (pengeluar atau
pengedar) sesuatu perkhidmatan atau produk berjenama memberi hak
mutlak pengedaran kepada pengedar tempatan untuk memasarkan
produk atau perkhidmatan sebagai balasan bagi pembayaran royalti atau
yuran dan kesanggupan mengikuti prosedur operasi yang seragam seperti
yang ditetapkan oleh syarikat.
Persatuan Francais Antarabangsa (IFA) telah mentakrifkan francais
sebagai, satu hubungan yang berterusan di mana sebuah syarikat
memberi hak kepada sebuah syarikat lain, untuk menjalankan perniagaan
di samping memberi bantuan pengelolaan, latihan, pengurusan dan cara
urus niaga kerana persetujuan yang telah diberikan oleh syarikat yang
menerima hak untuk memasarkan produk atau servis si pemberi hak.
Manakala pemilik rangkaian francais Dunkin Donuts, Bob Resenberg
mendefinisikan francais sebagai satu sistem pengedaran terpilih bagi
sesuatu produk atau perkhidmatan di bawah satu jenama melalui saluransaluran
yang dimiliki oleh usahawan bebas yang dinamakan sebagai
francaisi dengan kepakaran dan jenama secara berterusan, francaisi
berhak menikmati keuntungan hasil daripada perniagaan dan juga wajar
menghadapi risiko untuk mengalami kerugian.
Daripada definisi-definisi di atas dapatlah dilihat dalam sesebuah
perniagaan francais terdapat dua komponen utama bagi menjayakan
perniagaan ini iaitu francaisor dan francaisi yang berasaskan kepada satu
hubungan saling mempercayai antara satu sama lain. Perhubungan ini
berteraskan kepada perjanjian yang telah dipersetujui bersama.
1.3 KONSEP PERNIAGAAN FRANCAIS
Sistem perniagaan francais merupakan satu kaedah pengedaran produk
atau perkhidmatan kepada pengguna. Ia merupakan satu sistem iaitu
3
kebenaran diberikan oleh pemilik produk atau perkhidmatan yang

dikenali sebagai francaisor melalui saluran pengedaran runcit dengan
melantik wakil pengedar yang dikenali sebagai francaisi. Pada masa yang
sama, francaisor masih memegang kuasa mengawal terhadap produk atau
perkhidmatan yang hendak diniagakan. Francaisor memberi hak eksklusif
kepada francaisi untuk menggunakan tanda nama di lokasi atau kawasan
yang ditetapkan untuk satu jangka masa tertentu. Bagi memastikan sistem
francais dapat dijayakan selain daripada konsep utama iaitu kewujudan
francaisor dan francaisi, tiga komponen penting dalam sistem francais
perlu dipertimbangkan iaitu:
(i) Jenama Termasuk tanda niaga, pakaian seragam, hiasan
dalaman dan faktor-faktor lain yang akan menghasilkan
kesetiaan pelanggan dan menjaga jenama.
(ii) Sistem operasi Termasuk lokasi dan kawasan, kemudahan
yang disediakan, khidmat selepas jualan.

(iii) Sokongan berterusan daripada francaisor kepada francaisi.
Proses pemberian hak perlu melalui beberapa peringkat yang telah
ditetapkan dan ia bermula daripada persediaan dalam pemilihan
francaisor dan francaisi yang bersesuaian sehinggalah ke peringkat
operasi dan ia dapat digambarkan melalui Jadual 1.1 berikut yang
diadaptasikan daripada Awalan Abd. Aziz dalam bukunya bertajuk
Perniagaan Francais di Malaysia.
SOALAN DALAM TEKS
1. Apakah yang dimaksudkan dengan sistem dan
konsep perniagaan francais? Bezakan antara
francaisor dan francaisi.
Semak jawapan anda di akhir bab ini.
4
Jadual 1.1: Proses Pemberian Hak

Francaisor Francaisi
Persediaan Kaji selidik, perundingan,
perjanjian
Kaji selidik, perundingan,
perjanjian
Operasi
(a) Pemilik tanda niaga
(b) Menyediakan bantuan
(i) Pemilihan lokasi
(ii) Latihan
(iii) Pengiklanan dan
promosi pembelian
pukal
(iv) Sistem perakaunan
(c) Menerima bayaran (royalti)
(a) Penggunaan tanda niaga
(b) Membangunkan perniagaan
dengan bantuan berterusan
daripada francaisor.
(c) Menggunakan pakej dan
mengikuti sistem yang
disediakan oleh francaisor.
(d) Membuat bayaran (royalti)
Hasil Mengecapi kejayaan bersama Mengecapi kejayaan bersama
Sumber: Awalan Abdul Aziz. (1999).

1.4 SEJARAH DAN PERKEMBANGAN FRANCAIS
Sejarah sistem perniagaan francais dipercayai bermula di Eropah dan ia
mula berkembang dengan pesatnya ke Amerika Syarikat pada
pertengahan abad ke-19. Ia merupakan kesan daripada peningkatan
semangat keusahawanan dan permintaan yang semakin meningkat
terhadap produk dan perkhidmatan yang berkualiti tinggi pada harga
yang berpatutan. Menyedari satu sistem rangkaian pengedaran yang lebih
berkesan diperlukan, pada tahun 1851, pengasas Singer Sewing Machine
Company telah mula memberi lesen hak pengedaran produk Singer kepada
syarikat-syarikat individu sebagai ejen pengedaran mesin-mesin keluaran
Singer di kawasan pasaran yang eksklusif. Beliau turut memperkenalkan
cara pengedaran yang baru iaitu pengedar-pengedar yang dilantik
mempunyai hak penjualan yang eksklusif di kawasan pemasaran mereka
tanpa diganggu oleh pengedar-pengedar lain dan mereka dikehendaki
membayar royalti atau yuran untuk memperoleh hak tersebut.
Sistem perniagaan yang lebih moden kemudiannya diperkenalkan pada
tahun 1898 apabila syarikat pengeluar kenderaan terbesar di Amerika
Syarikat iaitu General Motors (GM) melantik wakil-wakil penjual bebas

bagi mengedar kenderaan milik mereka. Ia diikuti oleh Rexall pada tahun
1902 dengan rangkaian kedai ubat dan Howard Johnson pada tahun
1926 dengan rangkaian restoran. Kemudiannya, seorang usahawan
terkemuka dari Atlanta Amerika Syarikat, John S. Pemberton telah
menemui ramuan ubat lalu memperkenalkannya. Beliau kemudian
mengubahnya menjadi minuman ringan dan membekalkannya dalam
bentuk sirap kepada syarikat-syarikat pembotol tempatan Amerika
Syarikat. Usaha ini telah berjaya mewujudkan satu rangkaian francais
minuman yang terbesar berjenama Coca-Cola. Kejayaan ini telah menjadi
5
pemangkin kepada kewujudan syarikat-syarikat lain seperti Pepsi-Cola

dan Seven-Up. Sistem perniagaan baru ini semakin berkembang dan
menunjukkan kejayaan demi kejayaan. Ini telah menggalakkan lagi
syarikat-syarikat lain mengikutinya. Antara yang melaksanakan sistem ini
ialah syarikat-syarikat perniagaan minyak, peruncitan, hotel, motel dan
restoran makanan segera. Tahun-tahun 1940-an dan 1950-an merupakan
permulaan era perniagaan francais generasi pertama dengan kewujudan
pelbagai syarikat yang menawarkan produk dan perkhidmatan menceburi
sistem francais.
Era perniagaan francais selepas tahun 1950-an dianggap sebagai francais
generasi kedua yang bermula dengan pengwujudan produk. Syarikat
yang memfrancaiskan perniagaan mereka bermatlamatkan meluaskan
pasaran dan peningkatan perniagaan dalam masa yang singkat dengan
risiko yang rendah. Manakala syarikat yang menerima francais perlu
menanggung risiko yang tinggi termasuk mengeluarkan modal yang tidak
lagi ditanggung oleh pemberi francais.
Jadual 1.2: Senarai Perniagaan Francais Generasi Pertama di Amerika
Syarikat
Bil. Syarikat Pengendali Tahun Ceburi
1. Dairy Queen 1941
2. Carvel Ice Cream 1945
3. Great Bear Auto Centers 1947
4. Kentucky Fried Chicken 1952
5. Holiday Inn 1954
6. Puff-Puff Golf 1954
7. McDonalds 1955
8. Burger King 1955
9. Hanna Car Wash 1955
10. Manpower Temporary Services 1955
11. Dunkins Donut 1955
12. Mister Donuts 1956
13. Midas Muffler 1956
14. H&R Block 1958
15. Pizza Hut 1959
Sumber: Justis, R.T., & Judd, R.J. (2003).

Perkembangan yang pesat dalam industri francais di Amerika Syarikat
menjadikan negara tersebut sebagai sebuah negara yang aktif
membangunkan sistem perniagaan ini. Berdasarkan satu kajian pada
tahun 1994, nilai jualan tahunan berjumlah lebih US$800 billion telah
terhasil daripada 2,200 syarikat francais dengan lebih 550,000 outlet di
seluruh negara berkenaan. Ini telah mendorong kerajaan Amerika
6
Syarikat menguatkuasakan undang-undang francais dengan melaksanakan

pendaftaran perniagaan francais sebelum ia ditawar kepada orang awam.
1.5 JENIS-JENIS PERNIAGAAN FRANCAIS
Terdapat tiga kategori utama perniagaan francais iaitu:

(i) Francais Jenama atau Cap Dagang.
(ii) Francais Format Perniagaan.
(iii) Francais Secara Pertukaran.
1. Francais jenama atau cap dagang
Francais jenama atau cap dagang boleh dikenali apabila francaisor
memberi hak mutlak kepada francaisi untuk mengeluarkan produk
keluaran francaisor serta mengedarkannya di sesuatu wilayah atau daerah
dengan menggunakan jenama, tanda nama, cap dagang, logo dan
karikator francaisor. Kebiasaannya, francais jenis ini melibatkan syarikatsyarikat
yang teguh dan mempunyai jenama yang terkenal serta
memerlukan perkhidmatan sebelum dan selepas jualan. Francais ini tidak
memerlukan sistem yang lengkap. Walau bagaimanapun, pengawalan
yang ketat perlu dilakukan bagi memastikan francaisi mempunyai pasaran
yang tersendiri dan memastikan kualiti serta nama baik jenama
terpelihara di samping memastikan kemajuan dan perkembangan yang
berterusan.
Produk-produk yang sering diedarkan melalui francais jenis ini ialah
seperti lori, kereta, alat ganti kenderaan, petrol, tayar, minuman ringan
dan peralatan pertanian. Sistem francais ini berasaskan kepada sistem
pengedaran yang telah diperkenalkan oleh Singer Sewing Machine Company
di Amerika Syarikat pada tahun 1850-an. Dalam francais jenis ini,
francaisi terikat untuk menggunakan tanda nama francaisor,
menggunakan sistem pengurusan dan operasi serta teknik pemasaran
seperti mana yang dikehendaki oleh francaisor. Francaisi dikehendaki
mengedar semua produk keluaran francaisor. Contoh francais jenama
atau cap dagang ialah Syarikat Coca-Cola yang telah membenarkan
pembotolan minuman Coca-Cola dengan menggunakan watak kartun
Walt-Disney.
2. Francais format perniagaan
Dalam francais format perniagaan, francaisi bukan sahaja diberi hak
menggunakan jenama ataupun pengedaran produk francaisor bahkan ia
akan mewujudkan satu jalinan perniagaan yang bersepadu. Melalui sistem
ini francaisi akan menduplikasikan keseluruhan sistem perniagaan
francaisor dan francaisi-francaisi lain dalam rangkaian yang sama.
7
Francaisi akan mempraktikkan semua yang dipraktikkan oleh francaisor

termasuk produk atau perkhidmatan yang ditawarkan, tanda niaga,
strategi pemasaran, kawalan mutu dan operasi. Elemen utama dalam
francais format perniagaan ialah francaisor terlibat secara langsung dalam
pembangunan konsep, pemilihan lokasi, penyediaan manual operasi,
program latihan, pembangunan sumber manusia, sistem akaun, promosi
dan pengiklanan. Di samping itu, francaisor juga bertanggungjawab
dalam pembangunan perniagaan secara berterusan.
Francais format perniagaan bermula pada pertengahan 1930-an apabila
Horward Jonson mengalami masalah kekurangan modal untuk membuka
rangkaian perniagaan restoran dan beliau mengambil langkah memulakan
sistem ini. Langkah yang diambil oleh Horward kemudiannya diikuti oleh
McDonalds pada lewat 1950-an. Antara syarikat yang mengamalkan
francais format perniagaan terdiri daripada syarikat yang menjalankan
perniagaan restoran makanan segera seperti KFC, Pizza Hut, Ayamas
dan lain-lain lagi.
3. Francais secara pertukaran
Francais secara pertukaran ialah satu proses iaitu sesebuah syarikat yang
menjalankan perniagaan dalam sesuatu industri secara persendirian telah
dipelawa untuk menjadi sebahagian daripada rangkaian perniagaan
francaisor. Francaisi yang dilantik akan menukar tanda nama dan cap
dagangan sendiri kepada jenama milik francaisor serta menggunakan
sepenuhnya sistem yang telah dibangunkan oleh francaisor berkenaan.
Sebagai contoh, Syarikat Madani Greatlink Sdn. Bhd. yang merupakan
sebuah syarikat pengedaran kereta persendirian di Banting, Selangor telah
diberikan hak oleh Proton Edar untuk menjual kereta-kereta nasional
kepada orang ramai. Syarikat telah menggunakan logo, nama dan sistem
yang sama dengan Proton Edar. Begitu juga dengan Edaran Otomobil
Nasional Berhad (EON) telah mempelawa pengedar kereta dan
pengusaha pusat servis persendirian untuk menjadi francaisi-francaisi
pengedaran kereta dan pusat servis EON di seluruh negara.
1.6 BENTUK/PENDEKATAN FRANCAIS
Sistem francais merupakan perhubungan antara dua pihak yang dikenali
sebagai francaisor dan francaisi. Namun, hubungan ini dapat dibahagikan
kepada tiga bentuk atau pendekatan perhubungan iaitu:
1. Francais unit
Francais unit merupakan satu perhubungan atau pendekatan francaisor
memberi hak kepada francaisi untuk memasarkan produk di lokasi atau
8
kawasan yang tertentu. Francaisor bersetuju tidak menjalankan

perniagaan atau melantik francaisi lain untuk memasarkan produk di
lokasi tersebut. Dalam erti kata lain, dalam sistem francais unit hanya
wujud satu francaisi sahaja untuk memasarkan sesuatu produk francaisor.
Di samping itu juga, francaisi tersebut dilarang sama sekali untuk
mempraktikkan subfrancais. Walau bagaimanapun, ia digalakkan untuk
membuka lebih daripada satu outlet di lokasi yang berbeza.
2. Francaisi kawasan
Francaisi diberi hak untuk menubuhkan beberapa lagi outlet di bawahnya
dan di kawasan yang telah ditetapkan. Kebiasaannya francaisi kawasan
dikehendaki mematuhi jadual pembangunan outlet yang telah ditetapkan.
Kegagalan untuk memenuhi jadual berkemungkinan akan mengakibatkan
hak dipindahkan kepada francaisi lain.
3. Francaisi induk
Sesuatu francaisi dikatakan francaisi induk apabila ia mendapat hak
francais daripada francaisor luar negara dan diberi hak untuk
menjalankan perniagaan dalam negaranya. Francaisi ini juga diberi hak
untuk melantik francaisi atau subfrancaisi dalam negara itu sama ada
dalam bentuk francaisi unit atau francaisi kawasan. Mereka juga boleh
memilih untuk tidak mewujudkan subfrancaisi sebaliknya
mengembangkan sendiri perniagaan dengan membuka outlet-outlet sendiri
yang dimiliki sepenuhnya dalam wilayah yang telah ditetapkan.
1.7 PERBEZAAN FRANCAIS DENGAN MULTI-LEVEL
MARKETING (MLM) DAN PELESENAN
17.1 Perbezaan antara Francais dan MLM
Perbezaan yang jelas dapat dilihat antara sistem francais dan multi-level
marketing. Perniagaan francais melibatkan dua pihak sahaja iaitu
francaisor dan francaisi manakala bagi MLM bergantung kepada keahlian
yang tidak terhad untuk memasarkan produk. Perniagaan MLM
dijalankan secara langsung dari pintu ke pintu dan tidak memerlukan
premis seperti mana dalam perniagaan francais dan pendekatan yang
digunakan ialah jualan langsung dari pintu ke pintu. Target utama

perniagaan MLM ialah menambah keahlian seramai mungkin untuk
mencapai peringkat yang lebih tinggi memandangkan struktur pelan
pemasaran yang berbentuk piramid. Jadual 1.3 lebih jelas menerangkan
perbezaan antara francais dan MLM.
9
17.2 Perbezaan antara Francais dan Pelesenan

Pada dasarnya hubungan antara sistem francais dan pelesenan berasaskan
kepada hubungan kontraktual yang sah di sisi undang-undang. Perbezaan
ketara dalam kedua-dua sistem ini ialah francaisor bertanggungjawab
sepenuhnya terhadap francaisi. Mereka bukan sahaja mempunyai kuasa
terhadap kawal selia operasi francaisi bahkan bertanggungjawab
sepenuhnya bagi memastikan francaisi menjalankan perniagaan seperti
mana yang telah ditetapkan terlebih dahulu. Selain itu, francaisor juga
terlibat secara langsung dalam mempromosikan produk bersama
francaisi. Ini berbeza dengan pelesenan. Pemberi lesen hanya berminat
kepada bayaran royalti yang diterima di samping membuat kawal selia
penggunaan lesen yang betul seperti mana dikeluarkan. Mereka tidak
terlibat dan tidak mempengaruhi operasi perniagaan penerima lesen.
Penerima lesen bertanggungjawab sepenuhnya terhadap perniagaan yang
mereka jalankan, termasuklah mengadakan promosi bagi meningkatkan
jualan mereka.
Jadual 1.3: Perbezaan Francais dan MLM
Aspek Francais Multi-Level Marketing
Struktur Modal Besar Kecil
Pelan Pemasaran Ditentukan oleh francaisor. Berbentuk ala piramid.
Jualan Premis tetap. Jualan langsung dari pintu ke
pintu.
Peningkatan
Perniagaan
Ditentukan oleh kekuatan
perniagaan francaisi sendiri.
Mempromosi keahlian untuk
mencapai peringkat tertinggi
dalam struktur piramid.
Keahlian Melalui beberapa proses dan
syarat yang ditentukan oleh
francaisor.
Boleh mendaftar dan keluar
daripada ahli pada bila-bila
masa yang dikehendaki.
Sumber : Awalan Abdul Aziz. (1999).

1.8 KELEBIHAN DAN KELEMAHAN PERNIAGAAN
FRANCAIS
18.1 Kelebihan Perniagaan Francais
Perniagaan francais merupakan perniagaan yang lebih berbentuk kepada
smart partnership antara francaisor dan francaisi. Mereka meletakkan
matlamat kejayaan bersama dalam bidang perniagaan. Kedua-dua
usahawan francais ini perlu mempunyai komitmen yang tinggi terhadap
peranan masing-masing. Sebagai contoh, kebaikan yang dapat dilihat
10
dalam sistem francais iaitu syarikat francaisor dapat meluaskan pasaran

produk pengeluaran mereka dalam masa yang singkat tanpa modal yang
besar disebabkan mereka dibantu oleh syarikat-syarikat francaisi yang
turut membuat pengeluaran. Bagi francaisi pula mereka berpeluang
mengendalikan syarikat untuk memasarkan produk daripada jenama yang
sudahpun dikenali ramai di kawasan pasaran yang dilindungi. Di samping
mendapat bimbingan perniagaan dan pembangunan perniagaan dari

francaisor, kejayaan atau kegagalan francais amat bergantung kepada
jalinan hubungan antara francaisor dan francaisi. Antara kelebihan dan
kelemahan dalam menjalankan perniagaan francais perlu dilihat kepada
kedua-dua pihak iaitu francaisor dan francaisi.
(a) Kelebihan Francais kepada Francaisor
Antara kelebihan-kelebihan yang terdapat kepada francaisor dalam
mempraktikkan francais ialah:
(i) Meluaskan pasaran produk dalam masa yang singkat,
cepat dan efektif. Kebanyakan usaha yang diperlukan
untuk pembesaran dilakukan oleh francaisi.
(ii) Tidak memerlukan modal yang banyak dan besar untuk
menembusi pasaran yang luas dan membesarkan
perniagaan. Apabila francaisi mendapat hak
menjalankan francais ia perlu menyediakan modal yang
secukupnya seperti yang telah ditetapkan oleh
francaisor.
(iii) Perluasan pasaran tanpa perlu menambah bilangan
kakitangan dan penjimatan kos bayaran gaji. Ini kerana
apabila francaisi mendapat hak francais mereka perlu
menyediakan kakitangan yang secukupnya dan segala
urusan pembayaran gaji ditanggung oleh francaisi.
(iv) Peningkatan kos operasi yang kecil kerana segala kos
operasi dan overhed ditanggung oleh francaisi.
(v) Meningkatkan imej syarikat dan berpeluang mendapat
publisiti yang meluas. Orang ramai akan beranggapan
bahawa perniagaan yang mempunyai banyak rangkaian
merupakan perniagaan yang cukup stabil dan milik
korporat. Ini akan meningkatkan lagi imej syarikat di
mata masyarakat dan secara tidak langsung akan
menarik lebih ramai pelanggan untuk menggunakan
produk atau servis yang ditawarkan.
(vi) Dapat menembusi pasaran di kawasan yang kurang
difahami, kebanyakan francaisi merupakan usahawan
tempatan yang lebih memahami kehendak pelanggan
dan bakal perniagaan francais yang akan diceburi. Oleh
11
itu, francaisor dapat menggunakan pengalaman

francaisi bagi merangka program pemasaran dan
produk yang sesuai dengan pasaran tempatan.
(vii) Meningkatkan keberkesanan pengurusan operasi dan
menikmati ekonomi bidangan melalui pembelian secara
pukal serta pelaksanaan pengiklanan dan promosi
berpusat yang lebih agresif.
(viii) Kos pengiklanan dan promosi dapat dikurangkan bagi
liputan pasaran yang besar. Sebahagian daripada kos
promosi tidak perlu ditanggung oleh francaisor untuk
pelaksanaan, ini akan ditanggung oleh setiap unit
francaisi yang ada.
(b) Kelebihan Francais kepada Francaisi
Seperti francaisor, francaisi-francaisi juga tidak ketinggalan mendapat
manfaat dalam menjalankan perniagaan mereka dalam bidang francais.
Antaranya ialah:
(i) Berpeluang menjalankan perniagaan yang mempunyai
jenama besar dan dikenali serta berdaya maju.

(ii) Berupaya untuk mengendalikan perniagaan besar yang
memerlukan modal yang tinggi pada kadar modal yang
relatifnya rendah.
(iii) Tidak memerlukan pengalaman yang luas bagi
memasarkan produk yang diceburi. Ini kerana pada
kelazimannya francaisor akan menyediakan manual
yang lengkap sebagai bahan rujukan.
(iv) Kos promosi dan iklan lebih rendah memandangkan ia
dikongsi bersama. Program promosi dan pengiklanan
kebiasaannya telah disiapkan oleh francaisor dan hanya
memerlukan sebahagian sahaja penglibatan oleh
francaisi.
(v) Mendapat latihan dan bimbingan pengurusan daripada
francaisor sebelum menjadi francaisi dan ia akan
berterusan selagi menjadi francaisi. Latihan yang
diberikan meliputi keseluruhan aspek perniagaan sama
ada dari segi pengurusan, kawalan stok produk serta
pembelian, perakaunan, pengurusan sumber manusia
dan lain-lain lagi. Bentuk latihan yang diberikan
kebiasaannya dalam bentuk bengkel, seminar, kuliah
dan lain-lain lagi. Bagi sesetengah francaisor yang besar
seperti McDonalds dan Burger King mereka
mempunyai universiti tersendiri bagi melatih francaisifrancaisi
dan bakal-bakal francaisi mereka.
12
(vi) Masalah kekurangan modal dapat ditangani dengan

segera kerana francaisor dapat memberi bantuan
kewangan jika diperlukan. (Francaisor hanya membantu
menyediakan maklumat kewangan untuk francaisi
membuat permohonan pinjaman).
(vii) Kos pembelian produk dan bahan mentah dapat
dikurangkan. Francaisi dapat membeli pada harga yang
murah melalui pusat jualan yang ditetapkan oleh
francaisor ataupun melalui perjanjian belian dengan
pembekal-pembekal.
(viii) Francaisi bukan sahaja mendapat hak eksklusif untuk
memasarkan produk francaisor malah mendapat hak
kawasan yang eksklusif seperti di dalam perjanjian
francais. Oleh yang demikian ia akan mengurangkan
persaingan antara francaisi lain yang lazimnya sesuatu
kawasan hanya diberi kepada satu francaisi.
1.8.2 Kelemahan Perniagaan Francais
Setiap bidang perniagaan mempunyai kebaikan dan juga kelemahannya
yang tersendiri. Oleh itu, bidang francais juga tidak terlepas daripada
kelemahannya terutama apabila perniagaan berkembang pesat. Francaisi
berkemungkinan akan merasa tertekan oleh francaisor dan mula
merasakan perjanjian yang dibuat tidak menyebelahi mereka atau dari
segi kawasan pasaran yang berkemungkinan dimasuki oleh francaisi lain.
Bagi francaisor pula, mereka menghadapi masalah untuk mengawal selia
rangkaian francaisi yang bertambah serta memberi khidmat sokongan
dan pasukan pengurusan yang mencukupi serta berkesan. Antara
kelemahan yang terdapat dalam sistem francais ialah seperti berikut:
(a) Kelemahan Francais kepada Francaisor:
(i) Untuk menjalankan francais, francaisor terpaksa

menanggung kos yang tinggi bagi pembangunan
francais di samping memerlukan masa yang panjang.
Selain itu, francaisor juga terpaksa menanggung kos
penyeliaan dan pengawalan francaisi-francaisi. Semakin
banyak rangkaian francaisi yang wujud semakin tinggi
kos perlu ditanggung oleh francaisor.
(ii) Perkongsian francaisor-francaisi juga merupakan
perkongsian rahsia-rahsia perniagaan. Ini akan
membawa kepada risiko kemungkinan bentuk
perniagaan akan ditiru atau diduplikasi oleh pihak lain.
(iii) Perniagaan francais saling bergantung dan memerlukan
antara satu sama lain. Oleh itu, proses pemilihan
13
francaisi memang rumit bagi memastikan francaisi yang

dipilih benar-benar berkelayakan dan mempunyai
kesungguhan untuk menjalankan perniagaan.
(iv) Masalah pembayaran royalti yang perlu dibuat oleh
francaisi yang mungkin akan lewat membuat
pembayaran terutama bagi francaisi yang mengalami
masalah kewangan.
(v) Rangkaian francaisi yang besar memerlukan pasukan
pengurusan dan kawal selia yang berkesan bagi
memastikan perjalanan dan perniagaan francaisi dapat
memenuhi garis panduan yang telah ditetapkan oleh
francaisor.
(vi) Francaisi kebiasaannya akan menentang kempen
promosi bermusim memandangkan ini akan
meningkatkan kos kepada francaisi disebabkan kos bagi
mengadakan promosi ditanggung bersama antara
kedua-dua belah pihak.
(b) Kelemahan Francais kepada Francaisi:
(i) Modal yang diperlukan untuk memulakan perniagaan
bukan murah seperti yang dijangkakan. Selain daripada
memerlukan modal untuk memulakan perniagaan
francaisi juga dikehendaki menyediakan permis
perniagaan seperti mana yang dikehendaki oleh
francaisor di samping membayar yuran kepada
francaisi.
(ii) Francaisi mendapati sistem francais tidak memberi
kebebasan sepenuhnya kepada mereka dalam membuat
keputusan memandangkan mereka terikat dengan
perjanjian dalam menjalankan operasi perniagaan
seperti yang terkandung dalam perjanjian francais.
Francaisi juga tidak boleh sewenang-wenangnya
membeli bahan mentah daripada pembekal lain ataupun
meletak harga produk atau perkhidmatan sesuka hati.
(iii) Faktor pemilihan francaisor perlu dipertimbangkan
dengan teliti bagi memastikan francaisor yang dipilih
benar-benar berkeupayaan untuk menjalankan
(iv) Francaisi dan bakal francaisi mestilah mempunyai
komitmen yang tinggi, sanggup bekerja kuat serta
modal yang teguh bagi memastikan perniagaan dapat
berjalan dengan lancar.

14
(v) Francaisi kebiasaannya dikehendaki membayar yuran

yang tinggi untuk mendapatkan hak francais. Kadar
yuran yang dikenakan bergantung kepada kekuatan dan
kestabilan francaisor yang dipilih.
(vi) Lini produk yang terhad. Francaisi hanya dibenarkan
menjual produk kepunyaan francaisor seperti yang telah
ditetapkan dan tidak dibenarkan menambah produk
sesuka hati.
Selain itu, sistem perniagaan francais juga memberi kebaikan kepada
pengguna dan juga pertumbuhan e konomi negara. Melalui sistem
francais pengguna dapat menikmati kemudahan produk atau servis yang
ditawarkan melalui rangkaian perniagaan yang besar dengan persekitaran
yang konduktif. Di samping itu juga, pengguna akan memperoleh
perkhidmatan dan kemudahan perniagaan yang moden mengikut
peredaran masa.
Jika dilihat dari sudut ekonomi ia akan membantu merangsangkan lagi
pertumbuhan perniagaan dengan mewujudkan usahawan-usahawan
tempatan yang akan menawarkan produk yang berjenama. Melalui sistem
francais juga satu transformasi kepakaran, teknologi dan idea-idea baru
akan diperoleh oleh usahawan yang akan membantu pertumbuhan
ekonomi setempat. Selain itu, ia akan menggalakkan perdagangan
antarabangsa sekali gus menyumbang kepada pertukaran mata wang
negara. Tidak ketinggalan juga ia akan membuka peluang-peluang
pekerjaan kepada penduduk setempat.
SOALAN DALAM TEKS
2. Berikan lima kebaikan dan kelemahan sistem
perniagaan francais kepada francaisor?
1.9 KESIMPULAN
Francais merupakan satu sistem perniagaan yang melibatkan dua pihak
iaitu yang hendak menyerahkan hak pengedaran produk atau
perkhidmatan kepada pengguna yang dikenali sebagai francaisor dan
yang hendak menerima hak pengedaran produk atau perkhidmatan yang
15
dikenali sebagai francaisi. Kedua-dua pihak ini mempunyai

perhubungan melalui satu kontrak atau perjanjian perniagaan yang
dipersetujui bersama dan sah di sisi undang-undang. Sistem perniagaan
francais lebih kepada perniagaan bersifat perkongsian bijak dengan
bermatlamatkan kedua-dua pihak akan mendapat keuntungan bersama.
Sistem perniagaan francais bermula di Eropah pada abad ke-19 dan ia
dilihat berkembang dengan pesatnya di Amerika Syarikat pada tahun
1940-an dan 1950-an. Perniagaan francais terdiri daripada dua jenis
utama iaitu perniagaan francais jenama atau cap dagang dan francais
format perniagaan.
Walau bagaimanapun, terdapat tiga bentuk francais yang
menghubungkan francaisor dan francaisi dikenali sebagai francais unit,
francais kawasan dan francais induk. Perniagaan francais ialah jenis
perniagaan yang dilihat terus berkembang dan ia berbeza dengan
perniagaan MLM dan pelesenan. Bidang perniagaan francais mempunyai
beberapa kebaikan dan kelemahan tersendiri. Antara kebaikan perniagaan
ini ialah ia tidak memerlukan modal yang banyak, dapat meluaskan
pasaran dengan cepat dan tidak memerlukan kakitangan yang ramai, kos
operasi yang rendah dan sebagainya. Namun, sistem ini terdapat juga
kelemahannya iaitu sukar mengawal selia kawasan operasi yang semakin
berkembang dengan efisien, kos pembangunan permulaan perniagaan
agak tinggi perlu disediakan oleh francaisor, yuran perniagaan atau royalti
agak tinggi, kebebasan francaisi terhad dan sebagainya.
SOALAN PENILAIAN KENDIRI
1. Huraikan secara ringkas sejarah permulaan dan perkembangan
sistem perniagaan francais dan berikan contoh lima jenis
perniagaan francais yang terdapat di Malaysia.
2. Huraikan secara ringkas perbezaan antara francais, MLM dan
pelesenan.
3. Nyatakan tiga bentuk atau pendekatan perhubungan francais.
Semak jawapan anda di akhir modul ini.
JAWAPAN SOALAN DALAM TEKS
1. Perniagaan francais merupakan sistem perniagaan yang
melibatkan dua usahawan yang menjalinkan hubungan yang sah
di sisi undang-undang melalui satu kontrak atau perjanjian yang
16
mengikat sesama mereka. Hasil daripada perjanjian ini mereka

bersetuju untuk menjalankan perniagaan bagi memasarkan
produk yang sama. Persetujuan ini melibatkan pihak yang
menyerahkan hak pengedaran dan pihak yang menerima hak
pengedaran. Konsep perniagaan francais berasaskan kepada
kaedah pengedaran produk atau perkhidmatan kepada pengguna.
Ia melibatkan francaisor iaitu pemilik sesuatu produk atau
perkhidmatan melantik wakil pengedar yang dikenali sebagai
francaisi untuk memasarkan produk atau perkhidmatan keluaran
francaisor. Dalam masa yang sama francaisor masih memegang
kuasa mengawal terhadap produk atau perkhidmatan
keluarannya. Francaisor memberi hak eksklusif kepada francaisi
untuk menggunakan tanda nama di lokasi atau kawasan yang
ditetapkan untuk satu jangka masa tertentu. Perbezaan antara
francaisor dan francaisi ialah seperti berikut:
(i) Francaisor merupakan syarikat atau individu
syarikat yang memberi hak eksklusif kepada pihak
atau syarikat atau individu lain untuk memasarkan
produk atau perkhidmatan keluaran syarikatnya
melalui perjanjian yang dipersetujui bersama
terlebih dahulu.
(ii) Francaisi merupakan sebuah syarikat atau individu
yang menerima hak eksklusif untuk memasarkan
produk atau perkhidmatan kepada pengguna seperti
yang dipersetujui dalam perjanjian francais.
2. Lima kebaikan dan kelemahan sistem francais kepada francaisor
ialah seperti berikut:
Kebaikan sistem francais kepada francaisor ialah:
(i) Pasaran produk dapat diluaskan dalam masa yang
singkat, cepat, efektif dan pembesaran pasaran
dilakukan oleh francaisi.
(ii) Tidak memerlukan modal yang banyak dan besar
untuk menembusi pasaran yang luas dan
membesarkan perniagaan. Apabila francaisi
mendapat hak menjalankan francais ia perlu
menyediakan modal yang secukupnya seperti yang
telah ditetapkan oleh francaisor.

(iii) Perluasan pasaran tanpa perlu menambah bilangan
kakitangan dan penjimatan kos bayaran gaji. Ini
kerana apabila francaisi mendapat hak francais
mereka perlu menyediakan kakitangan yang
17
secukupnya dan segala urusan pembayaran gaji

ditanggung oleh francaisi.
(iv) Peningkatan kos operasi yang kecil kerana segala
kos operasi dan overhed ditanggung oleh francaisi.
(v) Meningkatkan imej syarikat dan berpeluang
mendapat publisiti yang meluas. Orang ramai akan
beranggapan bahawa perniagaan yang mempunyai
banyak rangkaian merupakan perniagaan yang
cukup stabil dan milik korporat. Ini akan
meningkatkan lagi imej syarikat di mata masyarakat
dan secara tidak langsung akan menarik lebih ramai
pelanggan untuk menggunakan produk atau
perkhidmatan yang ditawarkan.
Kelemahan sistem francais kepada francaisor ialah:
(i) Untuk menjalankan francais francaisor terpaksa
menanggung kos yang tinggi bagi pembangunan
francais di samping memerlukan masa yang
panjang. Selain itu, francaisor juga terpaksa
menanggung kos penyeliaan dan pengawalan
francaisi-francaisi. Semakin banyak rangkaian
francaisi yang wujud semakin tinggi kos perlu
ditanggung oleh francaisor.
(ii) Perkongsian francaisor-francaisi juga merupakan
perkongsian rahsia-rahsia perniagaan. Ini akan
membawa kepada risiko kemungkinan bentuk
perniagaan akan ditiru atau diduplikasi oleh pihak
lain.
(iii) Perniagaan francais saling bergantung dan
memerlukan antara satu sama lain. Oleh itu, proses
pemilihan francaisi memang rumit bagi memastikan
francaisi yang dipilih benar-benar berkelayakan dan
mempunyai kesungguhan untuk menjalankan
perniagaan.
(iv) Masalah pembayaran royalti yang perlu dibuat oleh
francaisi yang mungkin akan lewat membuat
pembayaran terutama bagi francaisi yang
mengalami masalah kewangan.
(v) Rangkaian francasi yang besar memerlukan pasukan
pengurusan dan kawal selia yang berkesan bagi
memastikan perjalanan dan perniagaan francaisi
dapat memenuhi garis panduan yang telah
ditetapkan oleh francaisor.
18
19
BAB 2
INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
OBJEKTIF BAB
1. Menjelaskan perkembangan industri francais di Malaysia.

2. Memahami program pembangunan francais.
3. Memahami konsep home-grown francaisor.
4. Menyenaraikan pihak-pihak yang terlibat serta peranan dan
aktiviti mereka dalam usaha membangunkan industri francais di
Malaysia.
5. Memahami skim pembiayaan francais.
2.1 PENGENALAN
Walaupun sistem perniagaan francais telah lama berkembang di Amerika
Syarikat dan beberapa negara di Eropah, industri perniagaan francais
hanya mendapat perhatian serius pihak kerajaan dan masyarakat Malaysia
hanya pada awal tahun 1990-an. Secara umumnya, perniagaan francais
telah bermula di Malaysia dari tahun 1940-an menerusi syarikat-syarikat
seperti Singer yang mengedar mesin jahit dan barangan elektrik, Bata
yang mengedar kasut dan beberapa syarikat pengedar minyak, motosikal
dan kereta. Kaedah efektif pemasaran produk dan pengembangan
perniagaan ini menjadi bertambah popular dengan kemasukan rangkaian
restoran-restoran makanan segera seperti A&W, KFC dan McDonalds
di sekitar tahun 1970-an dan awal 1980-an. Francais makanan segera buat
seketika mendominasi pasaran di Malaysia, tetapi kini industri francais
telah berkembang pesat dalam pelbagai sektor seperti pakaian, aksesori,
pusat kecantikan, pengedaran kereta dan motosikal, pusat pembelajaran
dan lain-lain lagi. Seterusnya setelah melihat pada potensi perkembangan
industri ini, kerajaan pada 1992, telah melancarkan Program
Pembangunan Francais. Dengan pelancaran program ini perniagaan
francais telah berkembang dengan pesatnya di Malaysia.
2.2 PERKEMBANGAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Di Malaysia, kerajaan telah mengenal pasti perniagaan francais sebagai
satu antara mekanisme yang paling cepat dan berkesan dalam
20
membangunkan usahawan-usahawan tempatan dan telah menjadikan

Program Pembangunan Francais sebagai satu antara program utama
untuk membangunkan usahawan Golongan Menengah Bumiputera dan
Masyarakat Perdagangan dan Perindustrian Bumiputera (MPPB). Sejak
penubuhan Program Pembangunan Francais ini pada tahun 1993 dan
diikuti dengan penubuhan Persatuan Francais Malaysia pada tahun 1994,
senario industri francais di Malaysia telah menampakkan perkembangan
yang lebih pesat. Pelbagai program dan aktiviti telah dijalankan bagi
memberi kesedaran kepada masyarakat usahawan mengenai potensi
perniagaan francais di negara ini. Ekoran daripada itu lebih banyak
produk dan perkhidmatan telah menggunakan pendekatan sistem
francais. Sehubungan itu, Akta Francais Malaysia 1998 telah digubal dan
dikuatkuasakan bagi mengawal selia industri yang sedang berkembang
pesat ini.
Negara melihat pelbagai sektor perniagaan seperti barangan kemas, kedai
gambar, kedai buku dan lain-lain lagi jenis perniagaan. Setakat bulan Mei
tahun 2006 sebanyak 262 francaisor telah berjaya dilahirkan dan
diluluskan pendaftaran mereka dengan Pendaftar Francais Malaysia.
Dari segi pertumbuhan industri francais, pada masa ini Malaysia
menduduki tangga yang kedua di kalangan negara Asia (selepas Jepun)
dan tangga yang ke-21 di dunia. Perkembangan ini merupakan sesuatu
yang membanggakan memandangkan industri francais di Malaysia masih
agak baru berbanding negara-negara lain. Kerajaan telah mensasarkan
untuk melahirkan seramai 50 lagi francaisor dan juga 1,000 francaisi

tempatan baru untuk tempoh Rancangan Malaysia Kesembilan.
2.3 KONSEP HOME-GROWN FRANCAISOR
Konsep home-grown francaisor di Malaysia sebenarnya ialah satu usaha
terancang yang diterajui oleh kerajaan dengan kerjasama pelbagai pihak
bagi membantu usahawan-usahawan tempatan memfrancaiskan
perniagaan mereka. Usaha ini ialah sebahagian daripada pelaksanaan
Dasar Pembangunan Nasional dalam program MPPB iaitu meramaikan
penglibatan kaum bumiputera dalam bidang perdagangan dan
perindustrian. Antara bidang perdagangan dan perindustrian yang
digalakkan penceburannya oleh kerajaan ialah perniagaan francais.
Bagaimanapun, bukan semua jenis perniagaan yang berdaya maju sesuai
dan berpotensi untuk difrancaiskan. Justeru, hanya perniagaan yang
mempunyai nilai sesuai untuk dikembangkan melalui sistem francais
dikenal pasti. Perniagaan itu kemudiannya akan dimantapkan dan
diperkasa bagi membolehkan mereka memfrancaiskan model atau sistem
perniagaan kepada francaisi lain. Diharapkan usaha ini dapat melahirkan
lebih ramai francaisor tempatan yang berdaya maju, mampu berkembang
21
dan bersaing bukan sahaja di pasaran tempatan malah mampu meneroka

ke pasaran global.
Walaupun kerajaan giat berusaha untuk menggalakkan lebih banyak homegrown
francaisor, tetapi ia masih lagi berada di tahap yang kurang
memberangsangkan. Proses membangun dan melahirkan francaisor
domestik ini memerlukan usaha yang gigih serta komitmen yang tinggi
daripada pegawai-pegawai pelaksana kerajaan, usahawan sendiri dan lainlain
pihak yang berkenaan. Bagi pihak usahawan, mereka seharusnya
mampu menghasilkan produk yang inovatif di samping berkeupayaan
untuk membina jenama, pakej pengiklanan dan promosi, teknologi
pemprosesan, pembangunan sistem pengurusan dan khidmat
penasihatan dan perundingan. Francais tempatan terbesar setakat ini
ialah Edaran Otomobil Nasional (EON) yang ditubuhkan pada tahun
1986 dan kini mempunyai lebih 250 outlet yang difrancaiskan dengan
jualan pada tahun 2003 mencecah RM3.8 bilion.
Usaha membangunkan home-grown franchisor juga mula menampakkan hasil
dan ada antara mereka yang telah berjaya menembusi pasaran luar.
Syarikat-syarikat ini termasuklah Marrybrown, Secret Recipe, Langkawi
Crystal, England Optical, Sugar Bun, Royal Selangor, Nelsons dan
Bonia. Marrybrown umpamanya, bermula pada tahun 1981 telah
berkembang dengan lebih 100 outlet di Malaysia, Singapura, Brunei,
China, India dan UAE. Manakala Secret Recipe yang berkonsepkan
gabungan kedai kek dan kafe telah berjaya meluaskan rangkaiannya
dengan memiliki lebih 105 outlet di Malaysia, di samping berkembang di
Singapura, Indonesia dan Thailand. Disebabkan masih baru, home-grown
franchisor Malaysia perlu belajar daripada pengalaman francaisor luar yg
telah terbukti mempunyai model perniagaan dan trek rekod yang
cemerlang. Pada masa kini terdapat 321 syarikat sistem francais di
Malaysia dengan 197 home-grown dan 124 syarikat francais dari luar negara.
Lima sektor francais paling banyak di Malaysia ialah makanan (22
peratus), pakaian (11 peratus), peruncitan (21 peratus), penjagaan
kesihatan dan kecantikan, (20 peratus) serta perhotelan (17 peratus).
Kerajaan memberi galakan kepada syarikat francais tempatan berpotensi
untuk berkembang melalui penerokaan pasaran antarabangsa
terutamanya di pasaran Asia Tenggara, China, India dan Timur Tengah.

Kerajaan melalui Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sebuah badan yang
diletakkan di bawah Bahagian Francais dan Vendor di Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi telah mensasarkan untuk
melahirkan 50 home-grown franchisor yang setiapnya mampu
memfrancaiskan kepada sebanyak 40 francaisi, menjadikan sebayak 2,000
francaisi baru dibangunkan. PNS juga telah diperuntukkan sejumlah
wang untuk menyertai perniagaan francais dengan membeli sehingga 40
22
peratus pegangan ekuiti mana-mana syarikat francais tempatan

berpotensi yang ingin berkembang.
SOALAN DALAM TEKS
1. Nyatakan secara ringkas konsep home-grown franchisor
di Malaysia.
2.4 AGENSI-AGENSI DALAM PEMBANGUNAN FRANCAIS
DI MALAYSIA
2.4.1 Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi
(MeCD)
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi ialah peneraju
utama ke arah melaksana dan menjayakan Program Pembangunan
Francais di Malaysia. Program yang ditubuhkan pada tahun 1993 ini
pada mulanya berada di bawah tanggungjawab Unit Penyelarasan
Pelaksanaan di Jabatan Perdana Menteri, kemudiannya dipindahkan di
bawah Bahagian Francais dan Vendor di Kementerian Pembangunan
Usahawan dan Koperasi. Bagi memastikan program ini berjaya mencapai
sasarannya beberapa program dan aktiviti dengan kerjasama Persatuan
Francais Malaysia dan agensi-agensi sokongan lain telah dirancang dan
dilaksanakan secara berterusan. Antaranya ialah:
1. Membangun dan mendaftarkan perniagaan francais
Mengenal pasti perniagaan tempatan sedia ada mahupun perniagaan baru
yang berpotensi untuk dibangunkan sebagai perniagaan francais.
Kementerian melalui agensinya akan mengadakan perundingan dengan
pemilik perniagaan dan menyediakan bantuan yang diperlukan dari segi
kewangan, khidmat nasihat dan rangkaian pasaran. Agensi terbabit akan
menjalankan perniagaan tersebut sehingga berjaya dan seterusnya
didaftarkan dan diambil alih oleh usahawan tempatan untuk
difrancaiskan. Usaha ini akan membolehkan perniagaan dibangunkan
sebagai perniagaan francais walaupun pemilik atau usahawan tidak
bersedia untuk memfrancaiskan perniagaan mereka pada awalnya.
23
2. Program latihan
Mengadakan siri-siri latihan dan bimbingan dengan kerjasama Persatuan
Francais Malaysia, institusi-institusi pendidikan tinggi seperti UUM
(Universiti Utara Malaysia) dan UiTM (Universiti Teknologi Mara) serta
agensi-agensi kerajaan yang terlibat. Latihan secara berkala ini
termasuklah Kursus Asas Francaisi dan Kursus Asas Francaisor. Selain
itu, di bawah program latihan dan bimbingan ini penekanan khusus juga
diberikan kepada kemahiran perancangan dan pengurusan perniagaan,
teknikal dan operasi perniagaan, pembangunan perundingan kepada
juruperunding francais dan kemahiran membina jaringan serta hubungan
manusia.
3. Program promosi
Menganjurkan seminar dan ekspo francais di peringkat negeri di seluruh
negara bagi mempromosi perniagaan francais. Di peringkat nasional pula,

pihak Kementerian dengan kerjasama Persatuan Francais Malaysia dan
lain-lain agensi yang berkaitan menganjurkan Franchise International
Malaysia (FIM). Kementerian dan agensi-agensi yang berkaitan serta
sektor swasta juga akan turut menyertai seminar dan ekspo di peringkat
antarabangsa bagi mempromosi produk-produk perniagaan francais
tempatan ke peringkat global.
4. Kemudahan pembiayaan
Kementerian telah menyediakan banyak skim kemudahan kewangan
kepada usahawan-usahawan yang terlibat dalam perniagaan francais sama
ada sebagai francaisi atau sebagai francaisor. Usahawan boleh mendapat
pelbagai kemudahan pinjaman dan pembiayaan yang dikeluarkan oleh
PNS. Syarat-syarat permohonan dipermudahkan dan lebih banyak panel
bank dilantik bagi membolehkan lebih ramai usahawan mendapat
kemudahan ini dengan tempoh permohonan yang dipercepatkan.
5. Merangka dan melaksanakan strategi pembangunan
industri francais
Strategi-strategi berkenaan merangkumi aspek-aspek penting pelaksanaan
Program Pembangunan Francais iaitu:
(i) Membangunkan produk francais tempatan dan
memfrancaiskan perniagaan tersebut dengan
menggalakkan pertukaran perniagaan-perniagaan yang
dipunyai dan diuruskan sendiri oleh usahawan kepada
24
(ii) Mengenal pasti produk francais luar negara yang

berpotensi dan berdaya maju untuk difrancaiskan kepada
usahawan-usahawan tempatan.
(iii) Meningkatkan pengetahuan dan kesedaran orang ramai
mengenai perniagaan francais.
(iv) Meningkatkan bilangan juruperunding francais yang
pakar dalam bidang berkenaan.
(v) Menguatkuasakan pelaksanaan Akta Francais 1998
dengan tegas dan berkesan. Akta ini digubal dengan
tujuan membolehkan kerajaan mengawal selia
pelaksanaan perniagaan berkonsepkan francais di
Malaysia, mewujudkan sistem pendaftaran perniagaan
francais yang teratur, mengumpul maklumat mengenai
syarikat-syarikat yang menjalankan perniagaan francais
dan membendung amalan tidak sihat dalam perniagaan
francais.
(vi) Mengadakan kajian dan penyelidikan mengenai
perniagaan francais di Malaysia di samping mewujudkan
satu pangkalan data yang kemas kini bagi tujuan
perancangan pembangunan perniagaan francais negara.
(vii) Membantu memantapkan keberkesanan Persatuan
Francais Malaysia.
SOALAN DALAM TEKS
2. Senaraikan beberapa perancangan dan aktiviti yang
dilakukan oleh Kementerian Pembangunan
Usahawan dan Koperasi dengan kerjasama pihakpihak
lain dalam usaha menggalakkan perniagaan
francais di Malaysia.

2.4.2 Perbadanan Nasional Berhad (PNS)
PNS yang diletakkan di bawah Bahagian Francais dan Vendor,
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi, telah diberi
mandat sebagai agensi utama untuk mengatur perancangan
pembangunan dan pelaksanaan bagi memperkasakan industri francais
negara secara lebih komprehensif. PNS telah memperkenalkan beberapa
strategi utama dalam pembangunan francais iaitu program pakej khas,
25
latihan, promosi, pembiayaan, pembangunan produk, jaringan strategik

serta pembangunan dan penyelidikan. Bermula 2 Mac 2007, PNS dengan
kerjasama Malaysian Institute of Management (MIM) dan Majlis Francais
Australia telah mengadakan Program Persijilan Pengurus Francais
Profesional atau Certified Professional Franchise Manager (CPFM). Program
ini bertujuan untuk meningkatkan kemahiran pengurusan francais dalam
menguruskan perniagaan francais. Melalui program ini, para pengurus
akan didedahkan kepada konsep-konsep dan liku-liku dalam mengurus
dan menjayakan perniagaan francais. Tambahan lagi, program ini dapat
membantu para francaisi dan francaisor menimba ilmu dalam
pengurusan pengetahuan dan kemahiran mengendalikan perniagaan
francais.
2.4.3 Persatuan Francais Malaysia (MFA)
Malaysian Franchise Association atau ringkasnya MFA telah ditubuhkan
pada tahun 1994 untuk membantu usaha kerajaan dalam menggalak dan
menambahkan bilangan usahawan yang terlibat dalam bidang francais.
MFA bertindak sebagai pusat sumber maklumat kepada francaisor,
francaisi, pihak media dan seterusnya orang ramai. MFA meletakkan para
francaisor, bakal francaisor, master francaisi, bakal master francaisi,
beberapa agensi kerajaan dan pihak berkuasa, bank, firma perakaunan,
firma guaman, jururunding francais, pembekal dan vendor di bawah satu
bumbung. MFA juga bertindak sebagai forum untuk ahli-ahli bertukartukar
maklumat dan berkongsi pengalaman melalui pelaksanaan pelbagai
program dan aktivitinya. Tidak menghairankan jika kerajaan mengiktiraf
MFA sebagai wakil pihak industri francais di Malaysia dalam sebarang
perbincangan dan konsultansi bersangkutan dengan pembangunan dan
perkembangan francais negara.
Selain itu, MFA juga melaksanakan program Klinik Francais yang
bertujuan memberi khidmat kaunseling serta menjalankan timbang tara
dalam sebarang konflik dalam kalangan ahli. Kebanyakan kes yang
melibatkan konflik akan dilaporkan sama ada kepada Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi sendiri atau kepada pihak MFA.
Bagi mengelak perselisihan faham ini daripada berlarutan ke peringkat
arbitrasi dan mahkamah, MFA dengan kerjasama Kementerian akan
mengambil inisiatif untuk bertindak sebagai mediator. MFA juga
menganjurkan beberapa siri program latihan secara komprehensif dan
berterusan. Program-program ini boleh dimanfaatkan bukan sahaja
dalam kalangan ahli-ahli MFA, terutamanya para francaisor dan francaisi,
bahkan juga oleh kumpulan sasar yang lain seperti bakal francaisor, bakal
francaisi, pegawai-pegawai kerajaan dan kakitangan sektor swasta,
golongan pesara dan kalangan siswazah.
26
Di samping itu, MFA juga mengambil inisiatif untuk melaksanakan

program Penjodohan Francais sebagai susulan kepada kursus-kursus
yang diadakan. Di bawah program penjodohan ini, bakal-bakal francaisi

akan dipertemukan dengan francaisor atau bakal francaisor yang
bersesuaian bagi membolehkan perbincangan lanjut dilakukan antara
mereka. MFA sebagai orang tengah akan bertindak sebagai fasilitator
dan penasihat.
Dari semasa ke semasa MFA juga menganjurkan Karnival Jualan
Francais untuk memperkenalkan dan seterusnya mempromosi industri
francais kepada orang ramai. Program ini juga dapat memberi peluang
kepada ahli-ahli MFA untuk memperkenal dan mempromosikan produk
keluaran mereka di samping mengeratkan lagi jalinan perhubungan dan
kerjasama dalam kalangan ahli MFA. MFA pada tahun 2006 telah
dilantik sebagai pengerusi Konfederasi Francais Asia Pasifik atau APFC
(Asia Pacific Franchise Confederation) untuk penggal dua tahun. APFC
merupakan sebuah badan francais yang menyatukan 38 buah negara ahli
dari serata Asia. Pelantikan ini akan membuka peluang kepada MFA
untuk membantu negara merealisasikan hasrat Malaysia menjadi sebuah
hab francais serantau.
2.4.4 Pendaftar Francais atau ROF (Registrar of Franchise)
Pendaftar Francais atau Registrar of Franchise ialah pihak yang berkuasa
bagi proses pendaftaran perniagaan francais di Malaysia. Mengikut
undang-undang, seperti yang termaktub di dalam Akta Francais 1998 dan
mula berkuat kuasa pada 8 Oktober 1999 setiap perniagaan berbentuk
francais yang hendak beroperasi di Malaysia mestilah didaftarkan dengan
Pendaftar Francais. Kerajaan melalui Kementerian Pembangunan
Usahawan dan Koperasi telah meletakkan Ketua Setiausaha Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi untuk menjalankan fungsi
sebagai Pendaftar Francais.
2.4.5 Perbadanan Usahawan Nasional Berhad (PUNB)
PUNB telah ditubuhkan pada 17 Julai 1991 di bawah Akta Syarikat 1965
dan ia merupakan milik penuh Yayasan Pelaburan Bumiputera, badan
penyelaras bagi aktiviti pelaburan untuk agensi kerajaan, syarikat dan
individu bumiputera. Operasi perniagaan PUNB tertumpu
kepada penawaran pakej pembangunan keusahawanan bersepadu
untuk membantu usahawan bumiputera dalam bidang Peruncitan dan
Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS). Melalui program Prosper
(Projek Usahawan Bumiputera dalam Bidang Peruncitan) yang
merupakan satu skim khas yang diperkenalkan pada 2 Ogos 2000 PUNB
27
telah berjaya meningkatkan penyertaan usahawan bumiputera dalam

bidang peruncitan dan pada masa kini matlamatnya telah diperluaskan
juga dalam bidang pemborongan.
Skop yang menjadi tumpuan program Prosper ialah dalam bidang
perniagaan francais dan bukan francais. PUNB telah mengambil inisiatif
mewujudkan program kedai konsep seperti Kedai Leaderpac Tayar
dan Servis, Kedai Serbaneka 24 jam dan kedai basikal yang difrancaiskan
di seluruh Malaysia. Sehingga kini, PUNB telah membangunkan 12 kedai
konsep dengan 80 outlet di bawah skim Prosper. Selain itu, beberapa
bidang baru yang mula diterokai pengusaha bumiputera di bawah skim
Prosper ialah bengkel automotif yang bersistematik, dobi, pembekalan
bahan binaan, buku dan peralatan tulis. PUNB memperuntukkan
pembiayaan perniagaan melalui empat skim iaitu Skim Peruncitan
Prosper, Skim PKS, Skim Pemborongan Prosper dan Skim Prosper
Siswazah. Skim-skim ini menawarkan dua bentuk pembiayaan iaitu
Musyarakah Mutanaqisah dan Qadr Al-Hassan.

Musyarakah Mutanaqisah ialah pembiayaan dengan pulangan berjadual
untuk pembiayaan minimum RM150,000 bagi setiap perniagaan,
manakala Qadr Al-Hassan pula ialah skim pembiayaan tanpa cagaran.
Pembiayaan Qadr Al-Hassan hanya memerlukan peminjam membayar
balik pinjaman pokok tanpa dikenakan faedah dengan pembiayaan
maksimum RM200,000 yang perlu dibayar dalam tempoh maksimum
tujuh tahun. Untuk pembiayaan dalam pemborongan runcit Prosper
pula, peniaga boleh membuat pinjaman lebih daripada RM1 juta.
2.4.6 Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri
(MITI)
Ministry of International Trade and Industry atau MITI telah bekerjasama
dengan Kementerian Pembangunan Usahawan serta Koperasi serta
Persatuan Francais Malaysia untuk mempromosi home-grown franchisor
Malaysia ke pasaran luar negara melalui misi perdagangan antarabangsa.
SOALAN DALAM TEKS
3. Terangkan peranan Perbadanan Nasional Berhad
dalam pembangunan dan penggalakan perniagaan
28

2.5 SKIM PEMBIAYAAN
Kekurangan modal ialah halangan yang sering menjadi rintihan usahawan
dan bakal usahawan francais apabila ingin memula atau mengembangkan
perniagaan mereka. Tanpa atau kekurangan pengalaman dalam dunia
perniagaan, tiada trek rekod kejayaan dan harta tetap sebagai sandaran,
institusi kewangan agak keberatan untuk menghulurkan pinjaman kepada
usahawan baru atau bakal-bakal usahawan yang hanya berbekalkan
semangat.
2.5.1 Skim Pembiayaan Francais oleh PNS
Pelbagai skim bantuan kewangan telah disediakan kerajaan untuk
menggalakkan lebih ramai lagi usahawan menceburkan diri dalam
perniagaan francais. Salah satu daripada skim itu ialah Skim Pembiayaan
Francais yang dikeluarkan oleh PNS. Skim ini menawarkan pinjaman
dengan pakej pembiayaan yang menarik khusus kepada usahawan yang
terlibat dalam perniagaan francais.
Jadual 2.1: Maklumat-Maklumat Pembiayaan
Kriteria kelayakan
Mesti dimiliki dan dikawal oleh warganegara Malaysia
dengan aset bersih atau dana pemegang saham tidak
melebihi RM1.5 juta.
Jumlah pinjaman kredit sedia ada bagi seorang peminjam
tidak harus melebihi RM7.5 juta. Peminjam mesti
mempunyai rekod kredit yang baik dari segi pinjaman
dengan sebarang institusi kewangan atau agensi lain.
Had pinjaman
maksimum
RM7.5 juta
Kadar faedah Kadar faedah yang dikenakan oleh institusi kewangan tidak
boleh melebihi KPA + 1.5%, sementara kos sebenar
peminjam akan dikurangkan melalui pembayaran faedah
subsidi. KPUK melalui Credit Guarantee Corporation (CGC)
akan membayar perbezaan ke atas kadar faedah pinjaman
mengikut kaedah seperti berikut:
Tempoh
Pinjaman
Kadar
Faedah
Kadar
Subsidi
Kos bagi
Peminjam
(Anggaran
KPA 10.5%)
Tahun
1&2
BLR+1.5 % 6% 6%
29
Tahun 3 BLR+ 1.5% 4% 8%
Tahun 4 BLR+ 1.5% 2% 10%
Tahun 5 BLR+ 1.5% - 12%
Cagaran/ Jaminan
Peratusan lindungan jaminan:
Tanpa cagaran sehingga 80% dan Bercagar
sehingga 90%.
Yuran jaminan
Jumlah
Kemudahan
Kredit
Tanpa
Cagaran
Bercagar
Pinjaman
sehingga RM1
juta
0.75% 0.5%
Pinjaman
Melebihi RM1
juta
1.0% 0.5%
Institusi kewangan yang terlibat
Malayan Banking Bhd.
Bumiputra-Commerce Bank Bhd.
Prosedur permohonan Francaisor mesti berdaftar dengan
Kementerian Pembangunan Usahawan &
Koperasi (KPUK) sebelum francaisi boleh
membuat permohonan melalui skim ini.
KPUK akan memastikan kesahihan
francaisor serta perhubungan yang sah
antara francaisor dan francaisi. KPUK akan
mengumpulkan permohonan pinjaman dan
kertas kerja serta menyerahkannya kepada
institusi kewangan untuk tindakan
selanjutnya. Sebaik sahaja menerima
permohonan jaminan dari institusi
kewangan, CGC akan memproses dan
mengeluarkan surat jaminan.
2.5.2 Lain-Lain Skim Bantuan Kewangan dan Pembiayaan

Francais
(a) Skim Francais Belia
Skim Francais Belia di bawah PNS bertujuan untuk menggalakkan
golongan belia dan remaja melibatkan diri dalam perniagaan francais.
Skim ini menyediakan kemudahan pinjaman untuk memulakan
perniagaan francais dengan margin pembiayaan sehingga 90 peratus
daripada kos projek. Tempoh bayaran balik sehingga lima tahun dengan
kadar faedah sebanyak enam peratus setahun. Kriteria kelayakan ialah
bumiputera yang berumur antara 21 ke 40 tahun yang memiliki syarikat
berbentuk sendirian berhad dengan pegangan ekuiti 100 peratus dan
30
mampu untuk membiaya sendiri 10 peratus daripada keseluruhan kos

projek.
(c) Skim Francais Eksekutif
Skim Francais Eksekutif di bawah PNS, bermatlamat untuk
menggalakkan lebih ramai kakitangan sektor awam atau swasta menyertai
perniagaan francais. Skim ini memberi tumpuan dan keutamaan kepada
kakitangan yang mengambil pilihan pemberhentian secara sukarela atau
memilih untuk berpencen atau bersara awal. Kriteria kelayakan ialah
bumiputera berumur lebih 25 tahun yang memiliki pegangan 100 peratus
syarikat sendirian berhad. Mempunyai kelulusan akademik sekurangkurangnya
pada peringkat diploma dan berkemampuan untuk
menyumbang 205 daripada keseluruhan kos projek. Saiz pinjaman ialah
RM50,000 hingga RM1 juta dengan margin pinjaman sehingga 80 peratus
kos projek. Kadar faedah yang dikenakan ialah enam peratus setahun
dengan tempoh pembayaran selama lima tahun.
Skim Pra-Francais di bawah PNS untuk membantu usahawan
bumiputera menjadi francaisor atau master francaisi baru. Kriteria
kelayakan ialah:
(i) Sebuah perniagaan Sdn. Bhd. dengan 51 peratus ekuiti
dipegang Bumiputera yang sedang beroperasi tetapi
masih belum berdaftar dengan Pendaftar Francais (ROF).
(ii) Telah merekodkan keuntungan dan mempunyai tabungan
pemegang saham yang positif untuk penyata tahunan
kewangan terkini yang telah diaudit.
(iii) Memiliki sekurang-kurangnya satu outlet yang telah
beroperasi sekurang-kurangnya dalam jangka masa
setahun.
(iv) Mampu menyediakan satu Rancangan Perniagaan dan
mencadangkan tempoh masa tertentu untuk mendaftar
dengan ROF.
(v) Seterusnya dalam jangka masa dua tahun bermula
daripada pembiayaan diberi (bayaran pertama) syarikat
memohon untuk didaftarkan dengan ROF.
(vi) Bidang perniagaan mestilah jenis yang boleh
difrancaiskan dan mengikut hukum syariah.
(vii) Margin pinjaman ialah empat kali gearing ratio, dengan saiz
pinjaman antara RM50,000 dan RM2 juta, faedah enam
peratus dikenakan dengan tempoh bayaran balik sehingga
10 tahun.
(c) Program Francais Wanita
31
Program Francais Wanita diadakan bagi melahirkan usahawan-usahawan

wanita bumiputera yang berkaliber, mempunyai daya saing yang tinggi
dan berkeyakinan untuk berkerjaya dalam bidang perniagaan francais.
Antara faedah program ini ialah:
(i) Peserta akan berpeluang untuk memperoleh
pengetahuan berguna dalam bidang pengurusan dan
pentadbiran sesebuah perniagaan francais.
(ii) Peserta juga akan didedah dengan operasi sebenar
bidang perniagaan seperti berurusan dengan pembekal,
pelanggan, membuat pemasaran dan lain-lain perkara
yang melibatkan urusan perniagaan.
(iii) Peserta akan diberi latihan dan motivasi yang
membolehkan mereka membina keyakinan untuk

dilantik sebagai francaisi bagi produk francais terpilih
yang disenaraikan.
(iv) Selepas latihan peserta juga akan dibimbing untuk
menyediakan satu Rancangan Perniagaan bagi
memohon bantuan kewangan sehingga 90 peratus
daripada keperluan dari institusi-institusi kewangan
yang menyertai program ini.
Secara keseluruhannya Program Francais Wanita ini meliputi tiga aspek
iaitu latihan dan bimbingan, dana pembiayaan bagi memulakan
perniagaan dan aspek pemantauan perniagaan. Aspek latihan dan
bimbingan mengandungi tiga fasa yang mengambil masa meliputi enam
minggu dan dipecahkan seperti berikut:
1. Aspek latihan dan bimbingan
(i) Kursus intensif sepenuh masa (satu minggu) - Kursus ini
meliputi pelbagai perkara, daripada pengetahuan
mengenai pengurusan dan pentadbiran perniagaan
sehingga motivasi ke arah pembentukan sifat
keusahawanan. Mereka juga diterapkan dengan asas-asas
perniagaan francais, penilaian perniagaan francais dan
pembangunan perancangan perniagaan francais.
(ii) Sangkut kerja industri (empat minggu) - Peserta akan
menjalani kerja praktikal di outlet francaisor yang dipilih
bagi memperoleh pendedahan berguna mengenai operasi
perniagaan tersebut, justeru dapat membantu mereka
menyediakan rancangan perniagaan.
32
(iii) Runding cara/suai padan (satu minggu) - Peserta akan

dipadankan dengan mentor iaitu francaisor yang sesuai
bagi membimbing dan menyediakan sebuah rancangan
perniagaan untuk permohonan bantuan pembiayaan
kewangan dari institusi kewangan yang telah disenaraikan.
Sepanjang program, peserta akan disediakan dengan
kemudahan tempat tinggal dan makan minum untuk
minggu pertama dan terakhir sahaja.
2. Aspek dana pembiayaan
Peserta boleh mengemukakan rancangan perniagaan bagi permohonan
bantuan kewangan daripada agensi-agensi yang terlibat iaitu PNS,
MARA, SME Bank atau mana-mana skim jaminan di bawah Credit
Guarantee Corporation (CGC).
3. Aspek pemantauan
Bagi mereka yang sudah berjaya memulakan perniagaan sebagai francaisi,
perkembangan perniagaan mereka akan dipantau selama sekurangkurangnya
dua tahun bagi memastikan usahawan mampu meneruskan
perniagaan mereka.
Syarat-syarat penyertaan dalam program ini ialah:
(i) Wanita bumiputera yang berumur 21 tahun ke atas.
(ii) Keutamaan diberikan kepada mereka yang pernah
mengikuti sebarang seminar.
(iii) Kursus atau ekspo keusahawanan atau yang telah lulus
ujian kesesuaian keusahawanan (Ujian Psikometrik) yang
dianjurkan oleh Kementerian Pembangunan Usahawan
dan Koperasi atau agensi-agensi di bawahnya.
(iv) Lulus temu duga yang dijalankan oleh PNS.

(v) Sanggup menyertai latihan sepenuh masa dan seterusnya
bekerja sepenuh masa dalam perniagaan francais tersebut
(usahawan sepenuh masa).
(vi) Mempunyai sikap dan nilai yang diperlukan untuk berjaya
sebagai usahawan.
(vii) Mempunyai modal sekurang-kurangnya 10 peratus untuk
memulakan perniagaan.
(d) Program Francais Siswazah
Program ini bertujuan untuk melahirkan usahawan francais dalam
kalangan siswazah. Peserta di bawah program ini dikehendaki menjalani
33
latihan dan bimbingan seperti yang dilaksanakan kepada program

francais wanita. Di samping itu, mereka juga dibantu dari aspek
pembiayaan dana serta pemantauan perniagaan.
Syarat-syarat penyertaan di bawah program ini ialah:
(i) Siswazah bumiputera yang mempunyai kelayakan
minimum Diploma dan berumur tidak lebih daripada 35
tahun.
(ii) Keutamaan akan diberikan kepada mereka yang pernah
mengikuti sebarang seminar, kursus atau ekspo
keusahawanan atau yang telah lulus ujian Kesesuaian
Keusahawanan (Ujian Psikometrik) yang dianjurkan oleh
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi atau
agensi-agensi di bawahnya.
(iii) Lulus temu duga yang dijalankan oleh PNS.
(iv) Sanggup menyertai latihan program ini sepenuh masa dan
seterusnya bekerja sepenuh masa dalam perniagaan
francais (menjadi usahawan sepenuh masa).
(v) Mempunyai modal sekurang-kurangnya 10 peratus untuk
memulakan perniagaan.
(e) Skim Pelaburan Ekuiti Francais PNS
Objektif skim ini adalah untuk membangun dan menambah Usahawan
Menengah Bumiputera dalam perniagaan francais melalui pelaburan
ekuiti oleh PNS sebagai agensi pelaksana. Tempoh pembiayaan
maksimum ialah empat tahun bagi Saham Biasa dan lima tahun untuk
Saham Keutamaan. PNS akan melabur dalam bentuk kombinasi Saham
Biasa dan/atau Saham Keutamaan. PNS akan membiayai paling
maksimum ialah dengan memegang 49 peratus ekuiti dalam syarikat
sasaran atau lima sehingga 10 juta, bergantung kepada yang lebih rendah.
Syarat Kelayakan:
Skim pelaburan Syarikat Mezanin (untuk syarikat bumiputera
dalam bidang francais):
(i) Lima puluh satu peratus ekuiti dimiliki bumiputera.
(ii) Lima puluh satu peratus dari Lembaga Pengarah
dan kakitangan pengurusan terdiri daripada
bumiputera.
(iii) Mempunyai rekod keuntungan selepas cukai bagi
dua tahun berturut-turut.
(iv) Keuntungan minimum selepas cukai sebanyak
RM500,000 bagi tahun kewangan yang terakhir.
34
Skim pelaburan Francais Smart Partnership (untuk

membolehkan bumiputera memegang saham dalam syarikat
bukan bumiputera dan juga membuka peluang bukan bumiputera

dan PNS berkongsi dalam perniagaan francais.
(i) Rekod keuntungan selepas cukai bagi dua tahun
berturut-turut.
(ii) Keuntungan minimum selepas cukai sebanyak
RM500,000 bagi tahun kewangan yang terakhir.
(iii) Bumiputera menyumbang lima peratus kos
pelaburan dan terlibat dengan pengurusan.
Skim Budding (membolehkan syarikat bumiputera francaisor
dan francaisi induk yang berpotensi memasuki perniagaan
francais).
(i) Lima puluh satu peratus dari Lembaga Pengarah
dan kakitangan pengurusan terdiri daripada
bumiputera.
(ii) Syarikat sasaran mestilah mempunyai sekurangkurangnya
satu prototaip perniagaan yang sudah
beroperasi selama sekurang-kurangnya enam bulan.
(iii) Jumlah pelaburan PNS tidak melebihi empat kali
ganda daripada dana pemegang saham sasaran.
Semua syarikat yang hendak memohon bantuan pembiayaan daripada
PNS dikehendaki berdaftar dengan Pendaftar Francais (ROF) dan
menjadi ahli dalam Persatuan Francais Malaysia (MFA).
SME Bank (Small and Medium-sized Enterprise Bank atau Bank
Perusahaan Kecil dan Sederhana Malaysia Berhad) dan Skim
SME Franchise.
SME Bank di bawah produknya SME Franchise juga menawarkan
pembiayaan kepada francaisi, francaisor serta bakal francaisi dan bakal
francaisor di Malaysia. SME Bank mengklasifikasikan bantuan
kewangannya kepada perniagaan bersaiz mikro, kecil dan sederhana.
Sebagai contoh, bagi membantu bakal francaisor, SME Bank di bawah
skim SME Franchise dengan kerjasama PNS akan menilai potensi
perniagaan seseorang usahawan untuk dijadikan perniagaan francais.
Sekiranya berpotensi untuk difrancaiskan, SME Bank dan PNS akan
membantu mempercepatkan proses keperluan kewangan dan
pembangunan perniagaan tersebut. Kriteria utama ialah daya maju idea
perniagaan dan keupayaan perniagaan tersebut dijalankan secara francais.
35
Had pembiayaan bagi bakal francaisor atau francaisor berpotensi ialah

sehingga RM5 juta, manakala mereka yang dikategorikan sebagai
francaisor atau francaisor utama boleh dibiayai sehingga RM10 juta.
Tempoh pembayaran maksimum pula ialah sehingga 15 tahun dan bagi
pembiayaan berbentuk modal kerja pula, tempoh pembayaran
dibolehkan sehingga lima tahun. Selain itu, SME Bank juga memberikan
tempoh pernafasan sehingga maksimum tiga tahun. Kaedah pembayaran
balik boleh dilakukan secara bulanan, suku tahunan, progresif, tetap atau
bertingkat dengan yuran pemprosesan yang dikenakan ialah sebanyak
0.25 peratus daripada jumlah pinjaman yang diluluskan.
Selain daripada menawarkan kemudahan pembiayaan, SME Bank dengan
rangkaian rakan-rakan kongsi strategiknya seperti PNS, MARA, CIMB
Bank (Commerce International Merchant Bank Berhad), SMIDEC (Small and
Medium Industries Development Corporation), CGC (Credit Guarantee
Corporation) dan PUNB (Perbadanan Usahawan Nasional Berhad) juga
menawarkan beberapa jenis perkhidmatan sokongan dalam
pembangunan perniagaan francais. Antara perkhidmatan sokongan di

bawah skim SME Franchise ialah khidmat nasihat perniagaan,
pembangunan keusahawanan dan perkongsian maklumat. Di bawah
khidmat nasihat perniagaan misalnya, usahawan francais dibimbing dari
aspek penilaian idea perniagaan, perancangan perniagaan, analisis
kewangan, mengenal pasti peluang pasaran, kemahiran teknikal, kajian
prestasi perniagaan, pengawasan dan pemulihan perniagaan.
SOALAN DALAM TEKS
4. Senaraikan beberapa skim pembiayaan yang
disediakan oleh kerajaan bagi membantu usahawan
2.6 KESIMPULAN
Industri francais di Malaysia berkembang selaras dengan aktifnya peranan
yang dimainkan oleh pelbagai agensi. Sungguhpun industri ini masih
baru di Malaysia namun sumbangannya kepada pembangunan ekonomi
negara tidak dapat dinafikan. Serentak dengan itu, beberapa program
36
francais untuk beberapa kumpulan sasaran serta peruntukan dana telah

dan sedang dibangunkan.
1. Nyatakan peranan yang dimainkan oleh Persatuan Francais
Malaysia dalam membantu kerajaan mempromosi dan
menggalakkan perniagaan francais di Malaysia.
Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.
1. Konsep home-grown franchisor di Malaysia ialah satu usaha
terancang yang diterajui oleh kerajaan dengan kerjasama pelbagai
pihak bagi membantu usahawan-usahawan tempatan
memfrancaiskan perniagaan mereka. Usaha ini merupakan
sebahagian daripada pelaksanaan Dasar Pembangunan Nasional
dalam program MPPB iaitu meramaikan penglibatan kaum
bumiputera dalam bidang perdagangan dan perindustrian. Walau
bagaimanapun, bukan semua jenis perniagaan yang berdaya maju
sesuai dan berpotensi untuk difrancaiskan. Justeru, hanya
perniagaan yang sesuai untuk dikembangkan melalui sistem
francais dikenal pasti dan diperkasa. Diharapkan usaha ini dapat
melahirkan lebih ramai francaisor tempatan yang berdaya maju,
mampu berkembang dan bersaing bukan sahaja di pasaran
tempatan malah mampu juga meneroka ke pasaran global.
2. Antara perancangan dan aktiviti yang dilakukan oleh
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi dengan
kerjasama pelbagai pihak lain dalam usaha menggalakkan
perniagaan francais di Malaysia ialah:
(i) Membangun dan mendaftarkan perniagaan
francais.
(ii) Program latihan.
(iii) Program promosi.
(iv) Kemudahan pembiayaan.
37
(v) Merangka dan melaksanakan strategi

pembangunan industri francais.
38
3. Peranan yang dimainkan oleh Perbadanan Nasional Berhad
(PNS) sebagai agensi utama ialah mengatur perancangan

pembangunan dan menjalankan program pelaksanaan bagi
membangun dan memperkasakan industri francais negara. PNS
telah memperkenalkan beberapa strategi utama dalam
pembangunan francais iaitu program pakej khas, program latihan
dan promosi, skim pembiayaan, pembangunan produk, jaringan
strategik serta pembangunan dan penyelidikan dalam industri
francais.
4. Antara skim pembiayaan yang disediakan oleh kerajaan ialah:
(i) Skim Pembiayaan Francais PNS.
(ii) Skim Francais Belia.
(iii) Skim Francais Eksekutif.
(iv) Skim Pra-Francais.
(v) Skim Pelaburan Ekuiti Francais PNS.
(vi) Skim SME Franchise oleh SME Bank.
(vii) Skim-skim pembiayaan di bawah Program
Francais Siswazah dan Program Francais Wanita.
39
40
BAB 3
SISTEM PERNIAGAAN
FRANCAIS FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
1. Mengenal pasti persoalan-persoalan awal sebelum sesebuah
perniagaan itu difrancaiskan.
2. Menjelaskan perkara-perkara asas dalam membangunkan
sesebuah sistem perniagaan francais oleh francaisor.
3. Memahami asas kepada penentuan yuran francais dan kadar
royalti.
4. Membincangkan proses-proses penting sebelum sesebuah
sistem perniagaan difrancaiskan.
5. Menerangkan aspek-aspek yang berkaitan tentang merekrut,
memilih dan menguruskan francaisi-francaisi.
3.1 PENGENALAN
Membangunkan sesebuah sistem perniagaan francais oleh bakal-bakal
francaisor memerlukan perancangan. Francaisor yang tidak bersedia dari
segi perancangan dan pembangunan sistem akan mendapati tahap
kebolehpercayaan terhadap operasi perniagaan mereka ialah rendah.
Menawarkan satu sistem yang boleh mempengaruhi kepercayaan
prospektif francaisi bukanlah satu tugas yang mudah. Hal ini disebabkan
oleh bakal-bakal francaisor perlu membuktikan terlebih dahulu sebab
prospektif francaisi perlu memilih sistem perniagaan yang ditawarkan.
Pembangunan sistem yang terancang dan bersistematik mencerminkan
kesungguhan sesebuah syarikat dalam perniagaan. McDonalds
Corporation misalnya berjaya dalam industri makanan dan minuman
(F&B) ketika ini kerana sistem yang dibangunkan begitu sistematik dan
telah melalui proses penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang
konsisten. Sungguhpun perbelanjaan pembangunan sistem dan produk
baru menelan belanja yang besar tetapi ia membuahkan hasil iaitu
bilangan francaisi McDonalds di serata dunia bertambah dari sehari ke
sehari. Di Amerika Syarikat contohnya, bilangan francaisi McDonalds
bertambah sebanyak 30 peratus pada tahun 2000 berbanding 2,456
41
francaisi pada tahun 1960. Peningkatan peratusan bilangan francaisi

menunjukkan bahawa mereka berasa yakin dengan sistem yang mampu
memberikan tingkat keuntungan yang maksimum.
Sungguhpun begitu, bukan semua perniagaan yang ada di dunia ini sesuai
difrancaiskan walaupun syarikat itu mempunyai sistem perniagaan yang
baik. Perkhidmatan merawat pesakit psychiatric misalnya memerlukan
pengetahuan yang khusus dan mendalam seperti seorang psychiatrist. Bagi
francaisi yang berminat, mereka perlu memiliki pengetahuan atau
sekurang-kurangnya memiliki latar belakang dalam bidang tersebut.
Namun, bilangannya tentu sedikit kerana tidak ramai yang memiliki
kemahiran tersebut. Perniagaan yang berteknologi tinggi pula
memerlukan prospektif francaisi mengetahui aspek-aspek know-how dan
ia tentunya berteraskan pengetahuan teknikal. Lebih senang sekiranya
perniagaan yang hendak difrancaiskan itu mudah dipelajari dan
dipraktikkan dalam masa yang singkat dan menjana tingkat keuntungan
yang tinggi. Justeru, menentukan jenis perniagaan yang hendak
difrancaiskan dan sejauh mana ia boleh diterima baik oleh bakal-bakal
francaisi penting dan memerlukan kajian secara menyeluruh.
3.2 PERSOALAN AWAL DAN KAJIAN
Setiap pengusaha yang berhasrat memfrancaiskan perniagaan mereka
perlu memikirkan beberapa persoalan awal dan mencari jawapan kepada
persoalan-persoalan tersebut. Antara persoalan awal yang perlu diberikan
perhatian oleh bakal-bakal francaisor ialah seperti berikut:
(i) Adakah produk atau perkhidmatan yang hendak
difrancaiskan itu telah dikenali ramai atau mempunyai
permintaan di pasaran? Jika produk atau perkhidmatan itu
mempunyai permintaan, adakah jangkaan permintaan itu
berterusan? Bakal-bakal francaisor juga perlu melihat dari
sudut keunikan, harga dan tahap persaingan dengan
produk-produk lain di pasaran.
(ii) Adakah produk dan perkhidmatan yang ditawarkan itu
mempunyai pelanggan yang khusus? Siapakah yang akan
membeli produk atau menggunakan perkhidmatan
tersebut? Mengapa mereka membeli dan menggunakannya
dan di mana mereka berada? Adakah bilangan mereka
ramai dan bagaimana perkhidmatan itu boleh ditawarkan?
(iii) Adakah aspek-aspek penting know-how pengendalian
produk atau perkhidmatan tersebut mudah untuk
dipindahkan kepada francaisi menerusi latihan dan manual
42
operasi? Bakal-bakal francaisor perlu mengkaji sejauh mana

bakal-bakal francaisi mudah mengadaptasikan produk atau
perkhidmatan yang baru dalam tempoh yang singkat dan
tidak terlalu teknikal.
(iv) Selain aspek penawaran produk dan perkhidmatan, bakalbakal
francaisor perlu menilai sejauh mana kedua-dua pihak
bakal mendapat manfaat daripada perniagaan ini dan nisbah
keuntungan yang hendak dicapai. Bagi seorang usahawan,
matlamat akhir mereka menceburi bidang perniagaan
francais adalah untuk mencapai tingkat keuntungan yang
maksimum. Adakah produk, perkhidmatan, imej, jenama,
kualiti dan harga yang ditawarkan akan memberikan
pulangan yang maksimum kepada bakal-bakal francaisi?
Cuba anda fikirkan, apakah perkara-perkara lain yang perlu

diberikan perhatian oleh bakal-bakal francaisor sebelum
mereka memfrancaiskan sistem mereka kepada prospektif
francaisi?
3.3 ASAS PEMBANGUNAN PERNIAGAAN FRANCAIS
Menurut Awalan (1999), sebelum sesebuah perniagaan itu difrancaiskan,
terdapat 16 perkara yang perlu diberikan perhatian dan pertimbangan
oleh pihak francaisor iaitu:
(i) Membangunkan konsep perniagaan dan pelan perniagaan
dengan mengambil kira semua aspek kekuatan sedia ada,
potensi dan risiko secara realitik.
(ii) Menyediakan modal yang secukupnya bagi memastikan
keupayaan francaisor untuk membangunkan infrastruktur
asas yang sempurna dan perkhidmatan sokongan yang
komprehensif dan berterusan.
(iii) Memiliki identiti dan tanda dagangan yang berdaftar
serta diterima pakai secara meluas sama ada di papan-papan
tanda, logo, brosur, slogan, jenama produk dan sebagainya.
(iv) Membentuk satu pasukan pengurusan yang kukuh, terdiri
daripada gandingan eksekutif dan pengarah yang mampu
menguasai kepakaran bukan sahaja dalam aspek operasi
perniagaan dan pemasaran, bahkan juga mahir dalam soalsoal
perundangan dan sistem francais.
43
(v) Membangunkan manual operasi yang mencakupi semua

perincian tentang cara mengoperasikan perniagaan
tersebut.
(vi) Menyediakan program latihan yang komprehensif dan
berterusan, termasuk latihan yang perlu dijalankan di
lokasi atau premis perniagaan milik francaisi.
(vii) Mempunyai kakitangan sokongan yang sentiasa
mampu dan bersedia untuk berkomunikasi, mengadakan
lawatan, mengawal selia dan memberi khidmat nasihat
kepada francaisi bila-bila masa yang diperlukan.
(viii) Membangunkan kedai-kedai contoh yang dijadikan asas
dan sandaran kepada kejayaan sesuatu program francais
perniagaan berkenaan. Kedai-kedai contoh ini mestilah
teruji kejayaan operasinya dan dipastikan mendapat
sambutan dan keuntungan sewajarnya dalam satu jangka
masa yang munasabah.
(ix) Menyediakan dokumen penzahiran yang lengkap
dengan profil syarikat, latar belakang kewangan dan
maklumat-maklumat lain yang berkaitan dengan
penawaran francais, termasuk aspek undang-undang bagi
membolehkan setiap bakal francaisi meneliti terlebih
dahulu tentang perincian produk atau perkhidmatan
francais yang ditawarkan.
(x) Mempunyai sistem pemilihan francaisi yang efektif
bagi membolehkan francaisor mengenal pasti latar
belakang peribadi, kewangan dan pengalaman pengurusan
yang dimiliki oleh francaisi.
(xi) Menyediakan sistem atau prosedur pemilihan lokasi
dan penentuan premis perniagaan francais yang
sempurna.
(xii) Mempunyai hubungan baik dengan pembekal/vendor,
institusi kewangan, pemilik/pemaju hartanah dan pihakpihak
yang mempunyai hubungan langsung dalam
memastikan kejayaan sesuatu rancangan pengembangan
(xiii) Mempunyai keupayaan untuk menjalankan penyelidikan
dan pembangunan (R&D) yang berterusan.
44
(xiv) Mempunyai mekanisme dan saluran komunikasi yang

berkesan bagi menyelesaikan segala masalah yang
dihadapi oleh francaisi.
(xv) Membina kekuatan pengiklanan dan promosi baik di
peringkat nasional ataupun di peringkat wilayah atau
kawasan tertentu.
Jika diperhatikan kesemua perkara-perkara asas tersebut, jelas
menunjukkan bahawa untuk menjadi francaisor yang benar-benar
bersedia bukanlah satu perkara yang boleh diambil mudah. Persediaan
yang kurang sempurna akan memberikan impak negatif kepada
penglibatan francaisi dalam perniagaan yang diceburi mereka.
3.4 KONSEP-KONSEP PERNIAGAAN YANG BOLEH
DIFRANCAISKAN
Seperti yang telah dinyatakan pada bahagian pengenalan, tidak semua
jenis perniagaan yang terdapat dalam sistem ekonomi itu sesuai
difrancaiskan. Walau bagaimanapun, secara umumnya, terdapat dua
faktor yang membuatkan sesebuah konsep perniagaan itu sesuai
difrancaiskan.
(i) Sesebuah sistem perniagaan itu telah terbukti berjaya
dengan menawarkan produk atau perkhidmatan kepada
pelanggan akhir.
(ii) Sistem operasi francaisor itu dapat dipindahkan dalam
bentuk manual dan mudah difahami serta mampu
menarik minat sebilangan besar prospektif francaisi untuk
menyertainya. Kedua-dua faktor di atas mencerminkan
bahawa sistem perniagaan yang ditawarkan memberikan
nilai yang tinggi kepada sesebuah perniagaan itu.
Penjelasan lanjut tentang faktor-faktor di atas dinyatakan
seperti berikut.
3.4.1 Sistem Perniagaan Terbukti B erjaya
Sebelum menceburi industri francais, bakal-bakal francaisor hendaklah
memastikan bahawa sistem yang ingin dijual kepada prospektif francaisi
ialah sistem yang mampu memberikan pulangan yang tinggi kepada
mereka. Dalam konteks ini, francaisor bukan sahaja menawarkan produk
atau perkhidmatan yang baik dan berkualiti kepada pengguna akhir tetapi
perkhidmatan yang ditawarkan itu hendaklah memenuhi kehendak
sebenar pelanggan. Francaisor perlu memastikan bahawa perkhidmatan
45
yang berkualiti itu lebih baik daripada tawaran yang boleh dibuat oleh
francaisi jika mereka membuka perniagaan sendiri. Jika perkhidmatan
yang ditawarkan itu sama kualitinya ataupun kurang, ia tidak membawa
apa-apa perbezaan dan nilai. Ini kerana, nilai dan kualiti produk atau
perkhidmatan yang dijadikan asas terhadap sistem yang ingin ditawarkan
oleh bakal-bakal francaisor rendah dan tidak memenuhi objektif
francaisi.
Francaisor juga perlu membuktikan bahawa sistem operasi, proses dan

prosedur yang diamalkan boleh dipindahkan secara manual dan mudah
dipelajari oleh prospektif francaisi semasa latihan diadakan. Memahami
prosedur dan proses dengan baik dan cekap menggambarkan bahawa
francaisor benar-benar bersedia menawarkan satu sistem yang tersusun
kepada bakal-bakal francaisinya.
Selain itu, francaisor juga perlu memastikan bahawa produk, proses dan
prosedur yang digunakan perlu dipatenkan supaya ia tidak mudah ditiru
oleh pesaing serta dilindungi oleh undang-undang. Dengan cara ini,
francaisor dapat menarik minat francaisi membeli sistem yang ditawarkan
jika mereka bercadang menjual produk atau menggunakan tanda nama
francaisor. Oleh kerana sesuatu tanda nama itu telah dipatenkan maka ia
tidak mudah ditiru oleh pihak lain. Sebagai contoh, francaisi yang
berminat menggunakan tanda nama dan penggunaan produk JF Beauty
dalam bidang kecantikan boleh mendaftar sebagai francaisi dan bersedia
dengan modal yang secukupnya. Walau bagaimanapun, terdapat kes-kes
iaitu pesaing cuba menyerupai perniagaan francaisor. Misalnya Restoran
KLG seakan-akan menyerupai perniagaan Kentucky Fried Chicken
(KFC).
3.4.2 Konsep Perniagaan Mudah Direplikasi
Selain daripada menawarkan sistem perniagaan yang bernilai kepada
prospektif francaisi, francaisor juga perlu memastikan bahawa konsep
perniagaan yang ditawarkan itu boleh direplikasi dengan mudah secara
bertulis (manual). Sebagai contoh, perniagaan restoran Kenny Rogers
telah memanualkan cara-cara memanggang ayam dengan menggunakan
peralatan Rottisserie. Apabila ia dimanualkan, proses-proses
memanggang ayam termasuk darjah kepanasan peralatan, tempoh
memanggang, jenis kayu yang digunakan, rasa dan warna ayam yang
dipanggang telah diseragamkan. Dengan menggunakan prosedurprosedur
tersebut, ia dapat dipraktikkan di semua outlet Kenny Rogers.
Francaisi-francaisi juga akan menggunakan prosedur yang sama seperti
outlet-outlet Kenny Rogers yang lain. Begitu juga dengan peraturan dan
46
prosedur melayani pelanggan. Para pelanggan mendapat perkhidmatan

yang serupa di semua outlet Kenny Rogers apabila mereka menikmati
hidangan makanan tersebut.
Perlu ditegaskan bahawa kebanyakan prospektif francaisi yang berminat
menceburi perniagaan secara francais ialah mereka yang tidak begitu
berpengalaman dalam bidang perniagaan. Jika mereka memiliki
pengalaman dalam bidang perniagaan sekalipun, mereka mungkin tidak
berpengalaman dalam sistem atau operasi perniagaan itu sendiri. Justeru,
keupayaan francaisor memindahkan operasi perniagaan, peraturan dan
prosedur secara manual yang mudah difahami dan dipelajari oleh bakalbakal
francaisi sangat penting bagi menarik lebih ramai menyertai bidang
francais.
3.5 PENENTUAN YURAN FRANCAIS DAN KADAR
ROYALTI
Dalam sistem perniagaan francais, dua jenis bayaran utama yang perlu
dibuat oleh bakal-bakal francaisi ialah yuran francais dan bayaran royalti.
Yuran francais ialah sejumlah bayaran yang dibayar oleh bakal francaisi
kepada francaisor semasa perjanjian francais ditandatangani.
Pembayaran ini dibuat sekali sahaja dan dibayar sepenuhnya pada hari
tersebut. Jumlah yuran francais yang dikenakan oleh pihak francaisor
berbeza-beza mengikut jenis perniagaan. Jadual 3.1 menunjukkan

perbezaan yuran francais, kadar royalti dan kadar promosi yang
dikenakan oleh francaisor-francaisor dalam industri makanan.
Royalti pula ialah kadar yang mesti dibayar oleh bakal francaisi kepada
francaisor pada setiap bulan daripada tingkat jualan kasar yang diperoleh
oleh francaisi tersebut. Misalnya, jualan kasar Syarikat XYZ pada bulan
tersebut ialah RM200,000 dan royalti yang dikenakan ialah sebanyak lima
peratus. Oleh itu, syarikat XYZ mesti membayar sebanyak RM10,000
kepada francaisor pada bulan tersebut.
Jumlah yang dibayar berbeza pada setiap bulan bergantung kepada jualan
kasar yang diperoleh. Kebiasaannya, bayaran royalti itu akan dibahagikan
sama rata antara francaisor (50 peratus) dan master francaisi (50 peratus).
Dengan memperoleh bayaran royalti setiap bulan, francaisor atau master
francaisi dapat menguruskan francaisi dengan lebih sistematik dan latihan
yang berterusan dapat direncanakan.
Pada pendapat anda mengapa francaisor mengenakan yuran
francais dan royalti kepada francaisi?
47
BENAR, kedua-dua bayaran ini ialah satu bentuk pengiktirafan dan

pampasan atas usaha pihak francaisor membangunkan sistem perniagaan
mereka. Membangunkan sistem perniagaan yang berdaya tinggi sehingga
tanda dagang (trademark) itu dikenali oleh orang ramai bukanlah satu
proses yang mudah dan ia mengambil masa yang lama untuk
dibangunkan. Siapa yang tidak mengenali nama-nama utama dalam
industri makanan segera di negara ini seperti KFC, McDonald, Pizza
Hut, Kenny Rogers, Starbuck, Secret Recipe, 1901, Marrybrown dan
banyak lagi. Kewujudan dan kekuatan jenama syarikat-syarikat tersebut
tidak berlaku dalam sekelip mata tetapi dibangunkan dengan
perbelanjaan yang tinggi melalui aktiviti pengiklanan dan promosi.
Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi perbezaan yuran francais
oleh francaisor. Antara faktor tersebut ialah:
(i) Kekukuhan nilai perniagaan sama ada jenama, produk,
jenis perniagaan, proses pengeluaran, sistem yang
dipraktikkan, tanggapan pelanggan terhadap kualiti, harga
dan nama baik perniagaan itu sendiri. Francaisor juga
berhak mengenakan yuran yang tinggi jika operasi
perniagaan francaisor telah lama berada di pasaran dan
sentiasa mendapat sambutan setiap kali pengenalan
produk baru atau promosi baru diadakan.
(ii) Hak kewilayahan eksklusif yang diberikan oleh
francaisor kepada prospektif francaisi. Lagi luas kawasan
geografi yang diberikan maka lebih tinggi lagi yuran yang
dikenakan. Contohnya, francaisi XYZ mendapat hak
eksklusif menjalankan perniagaan Kenny Rogers di Pulau
Pinang. Hanya seorang francaisi sahaja yang dibenarkan
membuka outlet atau cawangan Kenny Rogers di pulau
tersebut. Hasrat francaisi-francaisi lain yang berminat
menceburi perniagaan yang sama terhad. Secara tidak
langsung, francaisi XYZ akan dapat menguasai sejumlah
besar pasaran di negeri tersebut. Oleh kerana francaisi
XYZ telah mendapat hak eksklusif itu maka yuran
francais yang dikenakan lebih tinggi berbanding francaisifrancaisi
dari kawasan lain.
48
Jadual 3.1: Yuran Francais, Kadar Royalti dan Kadar Promosi dalam
Industri Makanan dan Minuman
Bil. Francaisor Yuran Francais
(RM)
Kadar Royalti
(%)
Kadar
Promosi
(%)
1. McDonalds USD45,000 5 5
2. Marrybrown 60,000 4 3
3. 1901 15,000 50,000 Tiada maklumat Tiada
maklumat
4. Chelos 30,000 4 1
5. Daily Fresh 5,000 15,000 2 3
6. Nelsons 12,000 nil nil
7. Secret Recipe 50,000 5 Tiada
maklumat
8. DTandoor 60,000 5 1,200/bulan
9. Durian Shoppe 60,000 5 2
Sumber: Direktori Francaisor Tempatan 2003 dan Franchise

International Malaysia 2006.
(iii) Jenis perkhidmatan yang ditawarkan oleh francaisor turut
mempengaruhi saiz yuran yang dikenakan. Antara perkhidmatan
yang biasa ditawarkan oleh francaisor kepada francaisi ialah
perkhidmatan mencari dan menentukan lokasi, menyediakan
kelengkapan outlet, latihan dan pemantauan, perasmian outlet baru
secara besar-besaran dan lain-lain perkhidmatan sokongan.
(iv) Tempoh kontrak atau perjanjian francais yang ditandatangani
oleh pihak francaisi bagi menjalankan perniagaan tersebut.
Menurut Seksyen 25, Akta Francais 1998, tempoh francais tidak
boleh kurang daripada lima tahun. Jika sekiranya tempoh
francais itu dipanjangkan sehingga 20 tahun, francaisor berhak
mengenakan yuran yang lebih tinggi. Contohnya, tempoh
perjanjian francais Kenny Rogers ialah selama 18 tahun.
Jenis bayaran kedua yang dikenakan ialah royalti. Kadar yang biasa
dikenakan ialah antara dua hingga lima peratus. Seperti yang telah
dijelaskan tadi, bayaran royalti ini ialah bayaran yang mesti dibayar oleh
prospektif francaisi pada setiap bulan berdasarkan tingkat untung kasar.
Walaupun royalti bukan merupakan sumber utama keuntungan
francaisor tetapi francaisor boleh menggunakannya untuk mengekal atau
membuat penambahbaikan terhadap pembangunan sistem sedia ada. Ini
termasuklah meningkatkan persepsi tanda nama, menganjurkan latihanlatihan,
perkhidmatan sokongan, membangunkan produk baru dan
memantau perjalanan perniagaan francaisi.
49
Kutipan royalti boleh dilaburkan kembali dalam bentuk membangunkan

produk baru. McDonalds misalnya membelanjakan kira-kira $3 juta
dalam tahun 1960-an bagi merangka kaedah terbaik memasak French
Fried dan termasuk jenis kentang yang digunakan. Hari ini kita
mendapati bahawa makanan ini telah menyumbang jutaan ringgit dalam
perniagaan McDonalds. Walau bagaimanapun, terdapat perbezaan
dalam kadar royalti yang dikenakan. Jika dilihat daripada Jadual 3.1,
McDonalds mengenakan lima peratus royalti berbanding empat peratus
oleh Marrybrown dan dua peratus oleh Daily Fresh.
Seperti yang dinyatakan di atas, kadar royalti yang dikenakan oleh pihak
francaisor ialah berdasarkan tingkat jualan kasar francaisi dan bukannya
tingkat keuntungan bersih. Jika francaisor mengenakan kadar royalti
berdasarkan tingkat keuntungan bersih, francaisi boleh memanipulasikan
angka. Jumlah keuntungan boleh dikurangkan dengan cara menambah
jumlah perbelanjaan. Misalnya, kos utiliti, kos bahan mentah, kos buruh
dan seumpamanya boleh dimanipulasikan.
Jika tingkat keuntungan francaisi rendah maka jumlah royalti yang boleh
dikutip oleh pihak francaisor menjadi lebih kecil dan ini tentu merugikan
pihak francaisor itu sendiri. Sebaliknya, jika royalti dikenakan
berdasarkan kepada jumlah jualan kasar, francaisi tidak boleh
memanipulasikan angka kerana jualan kasar tidak melibatkan kos-kos
untuk perbelanjaan. Tambahan pula, francaisor akan menjadi lebih
bermotivasi untuk membantu perkembangan perniagaan francaisi jika
kutipan royalti yang diperoleh itu tinggi.
Antara faktor yang mempengaruhi kadar royalti termasuklah margin
keuntungan yang biasa diperoleh oleh sesuatu industri, jenis produk yang
dijual, keupayaan dan kebolehan francaisi dalam sesebuah perniagaan,
bantuan yang dihulurkan, kos pemantauan dan sebagainya. Francaisi yang
mampu menyumbang sesuatu yang bermanfaat kepada francaisor, secara
relatifnya dikenakan kadar royalti yang lebih rendah. Umpamanya,
seorang francaisi yang sangat mahir dalam selok-belok pasaran tempatan
dan membantu francaisor dengan menyalurkan maklumat-maklumat
tambahan bagi penembusan pasaran akan dikenakan royalti yang secara
relatifnya lebih rendah berbanding francaisi yang lain. Sebaliknya, jika
francaisor memberikan sumbangan yang besar kepada pembangunan
sistem, pembangunan jenama, pembangunan produk baru,
perkhidmatan-perkhidmatan sokongan serta tempoh francaisor
beroperasi, kebiasaannya kadar yang tinggi dikenakan.
Kadar royalti juga bergantung kepada tingkat jualan yang boleh dicapai
oleh sesebuah outlet di sesuatu lokasi. Jika lokasi yang dipilih itu sangat
strategik dan dijangka tinggi tingkat jualannya, maka pihak francaisor
50
wajar mengenakan kadar yang sesuai dan berpatutan. Sungguhpun

begitu, francaisor perlulah membuat pertimbangan yang sewajarnya
sebelum memutuskan jumlah kadar yang patut dikenakan kepada
prospektif francaisinya. Jika kadar yang dikenakan terlalu tinggi, keadaan
ini mungkin akan membebankan francaisi dan mengurangkan tingkat
keuntungan yang boleh dicapai. Begitu juga sebaliknya jika kadar terlalu
rendah, motivasi francaisor untuk memberikan bantuan dan sokongan
kepada perkembangan perniagaan francaisi menjadi kurang.
Dari segi pembayaran royalti kepada pihak francaisor, ia dibayar
mengikut perjanjian yang telah ditandatangani. Kebiasaannya, bayaran
royalti dilakukan pada setiap bulan tetapi bagi sesetengah syarikat,
francaisi mereka dikehendaki membuat pembayaran pada setiap minggu,
bulan atau setiap tiga bulan sekali. Terdapat kebaikan dan kelemahan
daripada kaedah pembayaran yang dirancangkan. Misalnya, kalau
pembayaran dilakukan pada setiap minggu, sekurang-kurangnya
francaisor mempunyai aliran tunai yang lebih baik. Sebaliknya, francaisi
pula yang menghadapi masalah aliran tunai.
Begitu juga jika pembayaran dilakukan setiap tiga bulan sekali. Sekurangkurangnya,
kutipan royalti bagi tempoh tiga bulan pertama terjamin dan
francaisor tidak perlu terlalu risau dengan bayaran seterusnya kerana
mereka mendapat bayaran lebih awal. Keadaan ini mungkin tidak begitu
praktikal kerana francaisi sukar membuat anggaran tentang tingkat jualan

yang boleh dicapai pada tiga bulan pertama itu.
SOALAN DALAM TEKS
1. Apakah faktor-faktor yang mempengaruhi
perbezaan dalam menentukan kadar royalti?
2. Bincangkan secara ringkas, mengapa bayaran
royalti berdasarkan jumlah jualan kasar dan bukan
tingkat keuntungan sebenar?
3.6 CARTA PERT
Dalam sistem perniagaan francais, bakal francaisor mempunyai
tanggungjawab untuk memastikan bahawa sistem perniagaan yang
51
hendak difrancaiskan itu memberi manfaat kepada kedua-dua belah

pihak. Justeru, peranan francaisor dalam hal ini sangat penting dan tidak
keterlaluan jika dikatakan kejayaan yang bakal dikecapi oleh bakal
francaisi ialah hasil daripada keberkesanan sistem yang dibangunkan.
Sehubungan itu, terdapat enam fasa utama yang mesti dilaksanakan oleh
francaisor sebelum sistem perniagaan itu difrancaiskan. Keenam-enam
fasa tersebut dikenali sebagai Carta PERT (Project Evaluation Review
Technique) seperti yang ditunjukkan dalam Gambar Rajah 3.1.
Rajah 3.1: Fasa-Fasa Pembangunan Sebelum Sistem Difrancaiskan
PERT Chart Outline
Phase 1
Phase 2
Phase 3
Phase 4
Phase 5
Phase 6
Research and Analysis
Organizational Development (Internal and External)
Marketing to Franchisees
Franchisee Selection
Site (Building and Training)
Startup and Feedback
Sumber: Justis, R.T., & Judd, J. (2003). Franchising.

(a) Fasa 1: Kajian dan Analisis
Bagi membolehkan produk atau perkhidmatan yang hendak ditawarkan
itu diterima di pasaran, francaisor hendaklah membuat beberapa kajian
awal tentang industri, tahap persaingan, kekuatan dan kelemahan pesaing
dan sejauh mana penembusan pasaran itu dapat dilakukan. Francaisor
juga perlu menganalisis tingkat permintaan semasa dan masa depan serta
mengenal pasti segmen pasaran, sasaran pasaran dan objektif
pemposisian pasaran.
Selain itu, kajian dan analisis tentang kemajuan dan perkembangan outlet
contoh perlu diberi perhatian terutama dari sudut jualan, pengurusan,
promosi, proses operasi dan sebagainya. Bakal-bakal francaisi akan
menjadikan outlet contoh ini sebagai motivasi untuk mereka menyertai
perniagaan secara francais. Aspek-aspek perundangan juga perlu
diberikan perhatian seperti penjenamaan produk dan lain-lain harta
intelek.
52
(b) Fasa 2: Pembangunan Organisasi (Dalaman dan Luaran)

Dalam fasa kedua ini, francaisor perlu memberikan fokus kepada faktorfaktor
dalaman yang mempengaruhi kelancaran perniagaan francais. Ini
termasuklah penyediaan dokumen yang melibatkan hal-hal perundangan
dan operasi, dokumen penzahiran, perjanjian francais, manual operasi,
manual latihan, perhubungan kontrak, hak harta intelek dan sebagainya.

Selain itu, fokus juga perlu diberikan kepada faktor-faktor luaran
pembangunan organisasi seperti pelan pemasaran, strategi pemilihan
francaisi, analisis lokasi dan kajian kebolehlaksanaan terhadap pemilihan
lokasi dan prospektif francaisi.
(c) Fasa 3: Pasaran Francaisi
Dalam fasa ketiga, francaisor perlu menentukan pendekatan terbaik
untuk mencari francaisi paling ideal yang benar-benar memenuhi kriteria
yang ditetapkan. Dalam konteks ini, francaisor boleh menyediakan profil
francaisi yang berkelayakan dan menyenaraikan mereka mengikut
keutamaan dari segi modal, minat, pengalaman, tingkah laku, jantina dan
sebagainya. Francaisor boleh mendapatkan maklumat tentang prospektif
francaisi semasa pameran perdagangan, seminar, ekspo, iklan di radio,
televisyen dan akhbar-akhbar tempatan. Pekerja-pekerja francaisor yang
bertugas semasa aktiviti promosi perlu dibekalkan dengan maklumat
yang terperinci, setara dan terkini tentang sejarah dan perkembangan
perniagaan sedia ada.
(d) Fasa 4: Memilih Prospektif Francaisi
Proses memilih bakal-bakal francaisi yang mempunyai bakat, minat,
modal yang mencukupi, berpengalaman dan komited dengan sesuatu
yang hendak dilakukan bukanlah satu perkara yang mudah dan tidak
boleh diambil ringan. Pemilihan yang silap dan tidak memenuhi kriteria
yang ditetapkan akan hanya memberi kesan buruk kepada perniagaan
francaisor pada masa hadapan. Sehubungan itu, penetapan piawai dan
kriteria perlu dirangka sebelum proses merekrut, memilih dan mengurus
bakal-bakal francaisi ini dilaksanakan.
(e) Fasa 5: Pemilihan Lokasi dan Latihan
Bagi sesetengah francaisor, pemilihan lokasi termasuk corak luaran dan
dalaman sesebuah outlet ditentukan oleh mereka. Hal ini disebabkan
mereka melihat faktor lokasi yang strategik dan bersesuaian merupakan
faktor utama yang mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan.
McDonalds misalnya sangat mengutamakan pemilihan lokasi yang
53
strategik yang kebiasaannya lokasi ini menjanjikan jumlah jualan yang

tinggi. Pemilihan sesuatu lokasi yang strategik dipengaruhi oleh beberapa
faktor. Antaranya ialah faktor demografi seperti bilangan penduduk,
jantina, umur dan tingkat pendapatan. Kemudahan meletakkan
kenderaan dan aksesibiliti ke lokasi itu juga sangat mempengaruhi
kejayaan sesebuah perniagaan.
Francaisor juga boleh menggunakan kesempatan dengan masa yang ada
sementara menunggu outlet yang dibina atau diubahsuai itu siap dengan
mengadakan latihan kepada francaisi-francaisi baru. Antara bentukbentuk
latihan yang boleh dikendalikan ialah latihan untuk pekerjapekerja
baru, pengurusan inventori dan persiapan untuk pembukaan
rasmi outlet.
(f) Fasa 6: Memula dan Maklum Balas
Apabila semua persiapan yang dirancang telah dapat dilaksanakan,
francaisor dan francaisi akan bekerjasama untuk memeriahkan hari
perasmian atau pembukaan outlet baru. Pembukaan rasmi ini biasanya
dilakukan secara besar-besaran dan orang kenamaan dijemput untuk
menjadi perasmi majlis. Manakala, para wartawan turut dijemput untuk
hadir ke majlis tersebut. Dengan cara ini, satu bentuk promosi secara
percuma dapat diadakan.
Aktiviti promosi tidak terhenti di situ sahaja sebaliknya francaisor dan

francaisi perlu mendapatkan maklum balas daripada orang ramai atau
daripada pengguna sendiri dari semasa ke semasa supaya kelemahankelemahan
yang ada dapat diperbaiki manakala kekuatan-kekuatan yang
sedia ada dipertingkatkan.
Secara umumnya, jika francaisor dapat mengaplikasikan keenam-enam
fasa yang dinyatakan di atas, hubungan antara francaisor dan francaisi itu
akan dapat dipertahankan kerana komitmen yang ditunjukkan oleh
francaisor akan dihargai oleh bakal-bakal francaisi. Sebagai balasannya,
francaisi akan terus berusaha untuk menjadi francaisi yang baik dan
bertanggungjawab, seterusnya ini akan menjamin kelangsungan sesebuah
perniagaan itu.
3.7 MEREKRUT, MEMILIH DAN MENGURUS FRANCAISI
Apabila francaisor mengambil keputusan memfrancaiskan
perniagaannya, maka bermulalah usaha ke arah merekrut dan memilih
bakal-bakal francaisi yang berpotensi. Kejayaan perniagaan francais
banyak bergantung kepada sejauh mana francaisi yang direkrut dan
dipilih itu membantu ke arah kejayaan. Francaisi yang berwawasan,
54
komited dan memiliki ciri-ciri keusahawanan akan memberikan kelebihan

daya saing kepada perniagaan francaisor. Sehubungan itu, proses
merekrut dan memilih francaisi yang paling ideal untuk perniagaan
francaisor ialah satu proses yang kritikal dan mencabar.
3.7.1 Merekrut Prospektif Francaisi
Dua perkara utama yang perlu diberi perhatian oleh pihak francaisor
sebelum merekrut francaisi ialah:
(i) Memahami persoalan sebab seseorang itu berminat
membeli sistem francais yang ditawarkan dan
perkhidmatan yang boleh ditawarkan kepada mereka.
(ii) Membangunkan sebuah pasukan profesional francais
yang berupaya merekrut sebilangan besar francaisifrancaisi
yang berpotensi.
1. Mengapa seseorang berminat membeli sistem francais dan
apa yang boleh ditawarkan kepada mereka?
Keinginan seseorang membeli sistem francais yang ditawarkan ialah
kerana mereka berminat menjadi seorang usahawan dengan menjadikan
sistem perniagaan yang telah terbukti berjaya sebagai asas perniagaan
mereka. Dengan berbuat demikian, mereka mengharapkan akan
memperoleh keuntungan seperti yang dinikmati oleh francaisor. Oleh
itu, bagi menarik minat bakal-bakal francaisi, francaisor hendaklah
bersedia menawarkan suatu sistem perniagaan yang terbukti berjaya
(valuable operating system) dan boleh memberikan pulangan dan keuntungan
yang tinggi.
Bagi membuktikan bahawa francaisor komited membantu prospektif
francaisi menjadi seorang usahawan yang berjaya maka francaisor
seharusnya bersedia meyakinkan mereka tentang cara-cara untuk berjaya
sebagai francaisi. Semasa pameran atau ekspo diadakan, wakil-wakil
francaisor boleh menerangkan dengan terperinci tentang sistem operasi
perniagaan francaisor, produk atau perkhidmatan yang ditawarkan,
kaedah memperoleh keuntungan, yuran-yuran yang ditetapkan serta
peluang-peluang memperoleh pembiayaan. Ini boleh dilakukan dengan
cara menyediakan brosur, pamflet atau penerangan lanjutan selepas
ekspo. Wakil-wakil francaisor boleh mendapatkan sekurang-kurangnya
maklumat latar belakang serta nombor telefon prospektif untuk
dihubungi. Follow-up dan penerangan selepas ekspo sangat penting

lantaran masa yang terhad untuk pertanyaan dan penjelasan.
55
2. Membentuk pasukan profesional francais

Menawarkan sistem perniagaan yang terbukti berjaya sahaja tidak
memadai untuk merekrut francaisi. Pengurusan francaisor seharusnya
memiliki satu kumpulan pasukan profesional yang faham cara untuk
menjual sistem francais mereka kepada prospektif francaisi. Kumpulan
ini mesti dibekalkan dengan dokumen-dokumen yang bersesuaian serta
pengetahuan yang luas tentang sistem yang ditawarkan. Pasukan
profesional ini juga perlu diberikan insentif sebagai satu bentuk motivasi
untuk menarik lebih ramai prospektif francaisi.
3.7.2 Memilih Francaisi
Kajian menunjukkan bahawa kebanyakan kegagalan perniagaan
francaisor ialah kerana salah memilih francaisi. Memilih francaisi bukan
sahaja kerana mereka berminat dengan sistem operasi perniagaan yang
ditawarkan sebaliknya mengenal pasti faktor-faktor yang tepat sebagai
seorang francaisi yang berpotensi lebih penting. Faktor-faktor tersebut
termasuklah latar belakang prospektif francaisi, kemahiran yang dimiliki,
keupayaan kewangan serta sikap yang ditunjukkan semasa proses temu
duga.
Memilih francaisi yang berpotensi bukanlah satu tugas yang mudah
berbanding proses memilih seorang pekerja. Ini kerana perniagaan
francais melibatkan kontrak dan undang-undang untuk tempoh yang
agak lama dan mereka tidak boleh diberhentikan sewenang-wenangnya.
Manakala pekerja pula boleh diberhentikan atau diberikan tawaran
pemberhentian secara sukarela jika ekonomi tidak menunjukkan
perkembangan yang memberangsangkan.
Justeru, memilih francaisi yang berpotensi lebih sukar dan memerlukan
masa yang lama kerana ia turut melibatkan proses pemantauan. Sebagai
contoh, McDonalds mensyaratkan bakal-bakal francaisi menjalani
latihan di outlet-outlet McDonalds selama enam hingga 12 bulan sebelum
dipilih sebagai francaisi. Bakal-bakal francaisi tidak dibayar sebarang
elaun atau gaji dan perlu menjalani latihan seperti yang dilalui oleh
pekerja-pekerja baru. Dengan cara ini, pihak pengurusan dapat
menentukan francaisi antara bakal-bakal francaisi itu yang benar-benar
mempunyai daya tahan sebenar. Dalam konteks perniagaan francais di
Malaysia, tidak menghairankan bahawa McDonalds hanya memiliki dua
orang francaisi sahaja ketika ini walaupun pulangan keuntungan yang
boleh diperoleh meyakinkan.
56
Sehubungan itu, Shane (2005) mencadangkan beberapa kriteria yang

boleh digunakan untuk memilih francaisi-francaisi yang benar-benar
berpotensi. Antara kriteria yang dicadangkan ialah:
1. Pengalaman industri
Bakal-bakal francaisi yang memiliki pengalaman luas dalam industri yang
sama memberikan sinergi kepada sesebuah perniagaan francais. Kajian
juga menunjukkan bahawa bakal-bakal francaisi yang berpengalaman
dalam sesebuah industri memberikan kelebihan kepada sesebuah sistem
perniagaan yang baru kerana bakal-bakal francaisi boleh menawarkan
kemahiran-kemahiran pengurusan selain membantu dalam memahami
keadaan serta struktur pasaran dengan lebih baik.
2. Pengalaman memulakan perniagaan
Walaupun kajian menunjukkan bahawa kebanyakan francaisor tidak
berminat memilih francaisi yang berpengalaman dalam bidang perniagaan

lantaran kesukaran menerima dan mendengar arahan daripada francaisor
tetapi pengalaman menguruskan perniagaan ialah satu kelebihan kepada
francaisor itu sendiri. Ini kerana mereka yang berpengalaman dalam
bidang perniagaan mempunyai daya tahan yang lebih tinggi terutama
ketika menghadapi saat-saat getir dalam perniagaan berbanding mereka
yang tidak pernah merasai pengalaman dalam menguruskan perniagaan.
3. Kemampunan kewangan
Kos operasi untuk sebuah outlet francais lebih mahal berbanding
menubuhkan perniagaan sendiri. Ini kerana francaisi perlu membayar
yuran francais, yuran promosi, royalti, sewa bangunan, gaji pekerja dan
sebagainya. Perniagaan McDonalds misalnya memerlukan modal
pelaburan antara RM1.5 juta sehingga RM3.5 juta untuk sebuah outlet.
Kemampuan kewangan dan keupayaan mendapatkan pinjaman dari
institusi kewangan turut diambil kira dalam memilih francaisi.
4. Ciri-ciri psikologi
Bakal-bakal francaisi yang memiliki ciri-ciri psikologi yang positif
merupakan satu kelebihan kepada perniagaan francaisor. Ciri-ciri ini
hanya boleh dikenal pasti semasa ujian keusahawanan serta proses temu
duga diadakan. Memiliki ciri-ciri seperti kesabaran, ketabahan dan
kematangan sangat penting terutama ketika berurusan dengan pelanggan,
pekerja dan pihak atasan.
57
3.7.3 Mengurus Francaisi

Dalam usaha membentuk hubungan yang baik dengan francaisi,
francaisor perlu memainkan peranan dengan lebih berkesan supaya
konflik dapat dielakkan. Sama seperti memilih francaisi, menguruskan
francaisi juga bukanlah satu tugas yang mudah. Shane juga
mencadangkan empat perkara yang perlu dilakukan oleh francaisor dalam
konteks ini. Antaranya ialah meminimumkan konflik, menjana nilai,
berkomunikasi dengan berkesan dan pengawasan berkala.
1. Meminimumkan konflik
Tidak ada perhubungan yang tidak wujudnya konflik. Dalam sistem
perniagaan francais, objektif francaisor ialah memaksimumkan jumlah
jualan dalam rangkaian perniagaan francais mereka manakala francaisi
pula ingin memaksimumkan tingkat keuntungan yang boleh diperoleh.
Konflik boleh berlaku jika objektif yang ingin dicapai oleh kedua-dua
belah pihak tidak mencapai sasaran. Justeru, untuk meminimumkan
konflik, pihak francaisor perlulah mengenal pasti faktor-faktor atau
sumber-sumber yang boleh membawa kepada berlakunya konflik.
Tindakan pembetulan perlu dilakukan supaya tidak berpanjangan dan
menjejaskan hubungan.
2. Menjana nilai
Sungguhpun objektif francaisi untuk mendapatkan keuntungan yang
maksimum tidak tercapai tetapi usaha-usaha ke arah menjana nilai
perniagaan itu sendiri perlulah diteruskan. Usaha francaisor
memperkenalkan produk atau perkhidmatan baru, tembusi pasaran baru,
membuat promosi secara berkala, mengukuhkan tanda nama selain
memberikan sokongan yang berterusan kepada francaisi akan tetap
diterima oleh francaisi sebagai sesuatu yang positif.
3. Keberkesanan komunikasi
Konflik boleh dielakkan sekiranya francaisi mendapat maklumat yang
tepat dan jelas serta tidak ada maklumat lain yang disembunyikan. Jika
francaisi dikenakan sebarang bayaran, pihak francaisor perlu menyatakan

dengan tepat dalam perjanjian francais. Francaisor juga perlu menyatakan
dengan jelas tentang tanggungjawab dan peranan masing-masing supaya
tidak wujudnya rasa tertindas di pihak francaisi. Keadaan ini hanya
berlaku jika saluran dan kaedah komunikasi itu sendiri dilaksanakan
secara berkesan dan jujur.
58
4. Pengawasan berkala
Pengawasan tentang syarat-syarat, peraturan serta terma-terma francais
yang dinyatakan dalam perjanjian francais perlu diawasi secara berkala.
Keadaan ini membolehkan francaisor mengenal pasti sejauh mana
francaisi mengikuti perjanjian tersebut dan tindakan yang boleh diambil
sekiranya perjanjian itu tidak diikuti. Pihak francaisor juga boleh
menghantar wakil-wakil mereka untuk membuat pemantauan di lapangan
atau membuat audit setiap tiga bulan sekali terutama yang melibatkan
pengaplikasian manual operasi dan kewangan.
SOALAN DALAM TEKS
3. Apa yang dimaksudkan dengan Carta PERT?
Bincangkan secara ringkas fasa-fasa yang
terkandung dalam carta tersebut.
4. Bincangkan secara ringkas, kriteria-kriteria
memilih francaisi yang berpotensi seperti yang
dicadangkan oleh Shane.
5. Jelaskan secara ringkas cara-cara menguruskan
francaisi.
3.8 KESIMPULAN
Bab ini menawarkan maklumat tentang perkara-perkara asas yang perlu
diberi perhatian oleh francaisor sebelum sesebuah perniagaan francais itu
difrancaiskan. Selain itu, proses-proses penting dalam carta PERT turut
diberikan penjelasan iaitu bermula dari peringkat kajian sehinggalah ke
peringkat maklum balas. Bab ini juga menerangkan tentang konsepkonsep
perniagaan yang boleh difrancaiskan serta bagaimana yuran
francais dan kadar royalti ditentukan. Kejayaan sesebuah sistem
perniagaan francais banyak dibantu oleh keupayaan francaisi-francaisi
melaksanakan tugas dan tanggungjawab mereka. Oleh itu, kaedah
merekrut, memilih dan mengurus francaisi turut disentuh dalam bab ini.
59

1. Manakah pernyataan berikut KURANG TEPAT
menggambarkan Carta PERT?
A. Terdapat enam proses dalam carta tersebut.
B. Memilih kawasan pasaran ditentukan di fasa lima.
C. Fasa tiga ialah peringkat merekrut prospektif francaisi.
D. Proses menyediakan dokumen-dokumen perjanjian
dilakukan di fasa satu.
2. Pernyataan-pernyataan di bawah menerangkan asas-asas
menubuhkan sesebuah perniagaan francais KECUALI
A. Membangunkan konsep perniagaan.
B. Membangunkan kedai-kedai contoh.
C. Menubuhkan pasukan profesional.
D. Membangunkan manual operasi.
3. Francaisi yang memiliki _________________________
memberikan kelebihan kepada sesebuah sistem perniagaan yang
baru kerana membantu dalam memahami struktur pasaran

dengan lebih baik.
A. Pengalaman industri.
B. Keupayaan kewangan.
C. Rangkaian kerja.
D. Kemahiran teknologi.
4. Perbezaan yuran francais dan kadar royalti ialah berdasarkan
faktor-faktor berikut:
(i) Kekuatan tanda nama.
(ii) Keluasan wilayah eksklusif.
(iii) Tempoh perjanjian.
(iv) Bilangan latihan dan perkhidmatan yang diberikan.
(v) Bilangan francaisi yang menyertai sistem tersebut.
A. i, ii dan iii
B. i, ii, iii, dan iv
C. ii, iii, iv dan v
D. i, ii, iii, iv dan v
60
5. Berikut ialah jenis-jenis perniagaan yang sesuai difrancaiskan

KECUALI
A. Bioteknologi.
B. Cuci pakaian.
C. Pakaian.
D. Makanan dan minuman.
6. Pernyataan-pernyataan di bawah TEPAT menunjukkan
seseorang berminat menjadi francaisi, KECUALI
A. Memperoleh keuntungan maksimum.
B. Menjadi usahawan dengan mudah.
C. Bangga menjadi francaisi kepada jenama terkenal.
D. Modal untuk pelaburan awal rendah.
7. Kaedah-kaedah berikut sesuai untuk merekrut francaisi
KECUALI
A. Menggunakan perkhidmatan broker francais.
B. Pengiklanan melalui media, brosur, pamflet.
C. Menunggu jika terdapat permohonan.
D. Ekspo dan perdagangan antarabangsa.
8. Manakah perniagaan francais di bawah yang tidak mempunyai
francaisi-francaisi dalam kalangan rakyat tempatan?
A. Secret Recipe
B. Kentucky Fried Chicken
C. Marrybrown
D. Kenny Rogers
9. Berikut BENAR tentang kaedah-kaedah menguruskan francaisi.
(i) Mengelakkan rasa tidak puas hati dalam kalangan
francaisi.
(ii) Memberikan penjelasan dan penerangan yang tepat
tentang maklumat-maklumat francais.
(iii) Francaisor melakukan promosi dan R&D secara
berterusan.
(iv) Mengenakan denda jika francaisi gagal mengikuti
peraturan dan terma.
A. i dan ii
B. i, ii, dan iii
61
C. ii, iii dan iv

D. Semua di atas
10. Franchise International Malaysia (FIM) merupakan persidangan
francais peringkat antarabangsa yang dianjurkan di Malaysia
saban tahun. Manakah agensi di bawah yang tidak terlibat
sebagai penganjur persidangan tersebut?
A. Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani.
B. Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi
(MeCD).
C. Malaysian Franchise Association (MFA).
D. Perbadanan Nasional Berhad (PNS).
1. Faktor-faktor yang mempengaruhi perbezaan dalam
menentukan keadaan royalti ialah:
(i) Margin keuntungan yang diperoleh oleh sesuatu
industri, jenis produk yang dijual dan bantuan yang
dihulurkan.
(ii) Francaisi yang mampu menyumbang sesuatu yang
bermanfaat kepada francaisor.
(iii) Tingkat jualan yang boleh dicapai oleh sesebuah outlet
di sesuatu lokasi. Jika lokasi yang dipilih itu sangat
strategik dan dijangka tingkat jualannya ialah tinggi
maka pihak francaisor wajar mengenakan kadar yang
sesuai dan berpatutan.
2. Kadar royalti yang dikenakan oleh pihak francaisor ialah
berdasarkan tingkat jualan kasar francaisi dan bukannya tingkat
keuntungan bersih. Jika francaisor mengenakan kadar royalti
berdasarkan tingkat keuntungan bersih, francaisi boleh
memanipulasikan angka. Jumlah keuntungan boleh
dikurangkan dengan cara menambahkan jumlah perbelanjaan.
Misalnya, kos utiliti, kos bahan mentah, kos buruh dan
seumpamanya boleh dimanipulasikan.
3. PERT ialah singkatan daripada Project Evaluation Review
Technique. Carta PERT merupakan satu carta yang
62
menunjukkan proses-proses sebelum, semasa dan selepas

penjualan sesebuah sistem francais.
Fasa-fasa yang terkandung dalam carta tersebut ialah:
Fasa 1: Kajian dan analisis - Francaisor menganalisis
tingkat permintaan semasa dan masa depan serta mengenal
pasti segmen pasaran, sasaran pasaran dan objektif pemposisian
pasaran.
Fasa 2: Pembangunan organisasi (dalaman dan luaran) Francaisor memfokus kepada faktor-faktor dalaman yang
mempengaruhi kelancaran perniagaan francais seperti
penyediaan dokumen yang melibatkan hal-hal perundangan dan
operasi, dokumen penzahiran, perjanjian francais, manual
operasi, manual latihan, perhubungan kontrak, hak harta intelek
dan sebagainya.
Fasa 3: Pasaran francaisi - Francaisor menentukan
pendekatan terbaik untuk mencari francaisi paling ideal yang
benar-benar memenuhi kriteria yang ditetapkan.
Fasa 4: Memilih prospektif francaisi - Bakal-bakal francaisi

yang mempunyai bakat, minat, modal yang mencukupi,
berpengalaman dan komited dengan perkara yang hendak
dilakukan merupakan pilihan francaisor.
Fasa 5: Pemilihan lokasi dan latihan Francaisor memilih
tapak lokasi termasuk menentukan corak luaran dan dalaman
sesebuah outlet. Faktor lokasi yang strategik dan bersesuaian
merupakan faktor utama yang mempengaruhi kejayaan
sesebuah perniagaan.
Fasa 6: Memula dan maklum balas - Francaisor dan
francaisi perlu mendapatkan maklum balas daripada orang
ramai atau daripada pengguna sendiri dari semasa ke semasa
supaya kelemahan-kelemahan yang ada dapat diperbaiki
manakala kekuatan-kekuatan yang sedia ada dipertingkatkan.
4. Kriteria-kriteria memilih francaisi yang berpotensi seperti yang
dicadangkan oleh Shane (2005), ialah seperti berikut:
(i) Pengalaman industri - Bakal-bakal francaisi yang
memiliki pengalaman yang luas dalam industri yang
sama memberikan sinergi kepada sesebuah perniagaan
francais.
63
(ii) Pengalaman memulakan perniagaan - Mereka yang

berpengalaman dalam bidang perniagaan mempunyai
daya tahan yang lebih tinggi terutama ketika
menghadapi saat-saat getir dalam perniagaan
berbanding mereka yang tidak pernah merasai
pengalaman dalam menguruskan perniagaan.
(iii) Kemampunan kewangan - Kos operasi untuk
sebuah outlet francais lebih mahal berbanding
menubuhkan perniagaan sendiri. Ini kerana francaisi
perlu membayar yuran francais, yuran promosi, royalti,
sewa bangunan, gaji pekerja dan sebagainya.
Kemampuan kewangan dan keupayaan mendapatkan
pinjaman dari institusi kewangan turut diambil kira
dalam memilih francaisi.
(iv) Ciri-ciri psikologi - Memiliki ciri-ciri seperti
kesabaran, ketabahan dan kematangan sangat penting
terutama ketika berurusan dengan pelanggan, pekerja
dan pihak atasan.
5. Bagi mengekalkan hubungan yang berkekalan antara francaisor
dan francaisi, pihak francaisor perlu menunjukkan kematangan
dan kebolehan francaisor menguruskan francaisi-francaisi di
bawah mereka. Antara kaedah yang boleh digunakan ialah:
(i) Meminimumkan konflik - Konflik boleh berlaku jika
objektif yang ingin dicapai oleh kedua-dua belah pihak
tidak mencapai sasaran. Justeru, untuk meminimumkan
konflik, pihak francaisor perlulah mengenal pasti
faktor-faktor atau sumber-sumber yang boleh
membawa kepada berlakunya konflik. Tindakan
pembetulan perlu dilakukan supaya tidak berpanjangan
dan menjejaskan hubungan.
(ii) Menjana nilai - Usaha-usaha ke arah menjana nilai
perniagaan itu sendiri perlulah diteruskan. Francaisor
boleh memperkenalkan produk atau perkhidmatan

baru, tembusi pasaran baru, membuat promosi secara
berkala dan mengukuhkan tanda nama.
(iii) Keberkesanan komunikasi - Konflik boleh dielakkan
sekiranya francaisi mendapat maklumat yang tepat dan
jelas serta tidak ada sebarang maklumat lain yang
disembunyikan. Francaisor perlu menyatakan dengan
tepat maklumat d alam perjanjian francais.
64
(iv) Pengawasan berkala - Pihak francaisor boleh

membuat pemantauan di lapangan atau membuat audit
setiap tiga bulan sekali terutama yang melibatkan
pengaplikasian manual operasi dan kewangan.
65
66
BAB 4
PERSEDIAAN FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
1. Mengenal pasti format rancangan perniagaan francaisor.
2. Memahami pakej pengambilan francaisi.
3. Memahami dengan jelas tentang pakej operasi dan promosi
4. Mengenal pasti dengan jelas dokumen penzahiran.
5. Meneliti perjanjian francais yang dimeterai.
4.1 PENGENALAN
Seseorang usahawan yang ingin menceburi perniagaan francais, mereka
terlebih dahulu perlu memahami tentang konsep perniagaan francais itu
sendiri. Dengan pemahaman yang mendalam mengenai konsep
perniagaan francais, pelan perniagaan dapat dibangunkan dan memenuhi
keperluan francaisor atau francaisi. Bagi tujuan pembangunan perniagaan
francais ia perlu melalui proses dan prosedur yang teliti serta teratur. Satu
kajian yang terperinci terhadap aspek kewangan, teknikal, pasaran dan
potensi produk atau perkhidmatan perlu dilakukan. Beberapa persoalan
berikut perlu disenaraikan terlebih dahulu:
(i) Adakah produk atau perkhidmatan yang ditawarkan
mempunyai permintaan yang secukupnya? Apakah imej
dan kredibiliti jenama?
(ii) Apakah keunikan produk atau perkhidmatan
memungkinkan peningkatan daya saing pasaran?
Siapakah sasaran yang telah dikenal pasti?
(iii) Apakah kemungkinan masalah operasi dan bagaimana
ia boleh diatasi?
(iv) Apakah strategi pemasaran yang hendak dilaksanakan?
(v) Apakah bentuk pakej kewangan? Bagaimana dan dari
mana sumber kewangan diperoleh?
(vi) Apakah faktor-faktor lain yang berkaitan seperti latihan,
kemahiran dan sebagainya?
67
Syarikat yang bercadang menjadi francaisor perlu menyediakan satu pelan

perniagaan yang komprehensif. Pelan perniagaan ini merupakan satu
panduan yang jelas berhubung dengan operasi francais dan juga fungsi
yang dimainkan oleh organisasi. Terdapat tiga komponen utama yang
perlu diberi perhatian dalam pembangunan pelan perniagaan francais

iaitu rancangan perniagaan francaisor, pakej pemilihan francaisi, pakej
manual operasi dan promosi.
4.2 RANCANGAN PERNIAGAAN FRANCAISOR
Merupakan satu dokumen lengkap berhubung dengan cadangan
francaisor menjalankan perniagaan francais. Dokumen bertulis ini
menerangkan segala aspek perniagaan francaisor termasuk profil syarikat,
aspek pemasaran, aspek pengurusan yang dicadangkan oleh francaisor
dan francaisi, kewangan dan perakaunan serta aspek perundangan.
Kandungan rancangan perniagaan francaisor ialah seperti Jadual 4.1.
Jadual 4.1: Rancangan Perniagaan Francaisor
I. Ringkasan Eksekutif
A. Nama Syarikat
B. Jenis Perniagaan
C. Maklumat Syarikat
D. Pengurusan
E. Jadual Pembentukan & Pesaing
F. Keperluan Kewangan
G. Penyata kewangan
H. Pembayaran Pinjaman
II. Pemasaran
A. Objektif Pemasaran
B. Plan Pemasaran dan Strategi Harga
C. Plan Pemilihan Francaisi & Carta Aliran
D. Prospek Francaisi
E. Jualan / Pengiklanan Francaisi
F. Kriteria Pemilihan Lokasi Francaisi
G. Rancangan Perasmian/Pembukaan
H. Pengiklanan (Berterusan)
III. Pengurusan
A. Ibu Pejabat
1. Struktur Organisasi
2. Polisi Syarikat
3. Personel (Upah & Gaji)
B. Francaisi
1. Struktur Organisasi
2. Polisi Syarikat
3. Personel (Upah & Gaji)
IV. Kewangan & Akaun
A. Ibu Pejabat
1. Kos Permulaan
68
2. Kedudukan Kewangan
3. Proforma Penyata Pendapatan
4. Proforma Kunci Kira-Kira
5. Anggaran Aliran Tunai
6. Analisa Titik Pulang Modal
7. Analisa Ratio
8. Peruntukan untuk Pembayaran Cukai
B. Francaisi
1. Kos Permulaan
2. Kedudukan Kewangan
3. Proforma Penyata Pendapatan
4. Proforma Kunci Kira-Kira
5. Anggaran Aliran tunai
6. Analisa Titik Pulang Modal
7. Analisa Ratio
8. Peruntukan untuk Pembayaran Cukai
V. Aspek Perundangan
A. Struktur Perniagaan
B. Kontrak, Lesen, Tanda Niaga
C. Insurans; Jenis dan Kos
D. Dokumen Penzahiran
E. Perjanjian Francais
F. Syarat Francaisor Francaisi
VI. Lampiran
A. Plan Bangunan
B. Reka Bentuk Susun Atur
C. Graf
D. Kertas Kerja
E. Gambar Rajah
F. Susun Atur
G. Carta

4.3 PAKEJ PENGAMBILAN FRANCAISI
Komponen kedua dalam rancangan perniagaan francais merupakan pakej
pengambilan atau pemilihan francaisi. Ia termasuk penyediaan dokumen
penzahiran yang lengkap berhubung dengan penawaran francais,
pengiklanan, pemilihan dan perjanjian serta kontrak francais dari aspek
perundangan. Dalam pakej pemilihan francaisi, francaisor perlu
menerangkan secara terperinci tentang produk atau perkhidmatan yang
akan ditawarkan kepada bakal francaisi. Selain itu, ia juga perlu
menerangkan secara terperinci perkara-perkara yang berhubung dengan
tanggungjawab dan kehendak kedua-dua pihak iaitu francaisor dan
francaisi. Empat aspek utama yang perlu diberi penekanan ialah:
(i) Objektif francaisor.
(ii) Modal permulaan dan jumlah pelaburan yang diperlukan
daripada bakal francaisi.
69
(iii) Personel dan kelayakan yang diperlukan daripada bakal

francaisi.
(iv) Faedah yang akan diperoleh dan tanggungjawab sesebuah
francaisi.
Dokumen penzahiran ini biasanya diberikan kepada bakal francaisi pada
penemuan pertama antara francaisor dan bakal francaisi.
SOALAN DALAM TEKS
1. Apakah tiga komponen utama yang perlu
dititikberatkan dalam rancangan pembangunan
francais? Terangkan secara ringkas setiap
komponen yang terlibat.
4.4 PAKEJ MANUAL OPERASI DAN PROMOSI
Komponen ketiga dalam rancangan pembangunan francais merupakan
pakej manual operasi dan promosi. Secara amnya ia mengandungi
manual operasi, kewangan dan perakaunan, pakej pengiklanan dan
promosi, manual jualan, pakej sokongan antara francaisor dan francaisi
serta manual latihan.
Manual Operasi merupakan dokumen lengkap yang menerangkan
secara terperinci cara untuk menjalankan perniagaan tersebut. Ia
merupakan panduan kepada francaisi cara untuk mengendalikan operasi
harian perniagaan. Sebagai contoh manual operasi bagi perniagaan
restoran makanan segera seperti McDonalds, ia meliputi segala aspek
dari rancangan penyediaan menu, penyediaan mesin-mesin yang
diperlukan untuk beroperasi, prosedur keselamatan, prosedur register
tunai, prosedur penyediaan dan pengendalian makanan, kawalan
inventori, belian dan analisis.
Tujuan manual operasi disediakan ialah:
(i) Untuk memaklumkan maklumat kepada bakal francaisi

berhubung dengan pendekatan dan sistem yang diguna
pakai oleh francaisor.
70
(ii) Untuk membentuk pengetahuan dan nilai yang perlu ada

kepada bakal francaisi terhadap prosedur dan pendekatan
dalam sistem francais.
(iii) Untuk membe ntuk skil yang bersesuaian bagi menjalankan
operasi francais kepada bakal francaisi.
Dengan adanya manual operasi ini bakal francaisi akan memperoleh
pengetahuan dalam segala aspek perniagaan francais dan
menyesuaikannya bagi memastikan kejayaan operasi perniagaan.
Francaisi juga harus mengetahui sistem perakaunan bagi menjalankan
perniagaan francais. Francaisor perlu menyediakan sistem perakaunan
bagi merekodkan kawalan kewangan dan francaisi harus mengetahui dan
memahami sistem perakaunan tersebut dan dibantu oleh francaisor
sebagai mentor dalam memastikan francaisi dapat mengawal kewangan
dengan berkesan.
Pengiklanan dan promosi amat penting dalam sistem perniagaan
francais. Francaisor harus berkeupayaan menjalankan penyelidikan dan
pembangunan (R&D) yang berterusan serta mempunyai mekanisme dan
saluran komunikasi yang berkesan serta membina kekuatan pengiklanan
dan promosi yang baik di peringkat nasional, wilayah atau kawasan
tertentu. Francaisor bertanggungjawab menjalankan iklan perniagaan.
Kedua-dua francaisor dan francaisi mempunyai tanggungjawab masingmasing
dalam menjalankan pengiklanan, promosi jualan dan
perhubungan awam untuk meningkatkan lagi imej francais. Francaisor
juga harus mempunyai kakitangan sokongan yang sentiasa mampu dan
bersedia untuk berkomunikasi, mengadakan lawatan, mengawal selia dan
memberi khidmat nasihat kepada francaisi apabila diperlukan. Francaisor
juga perlu menyediakan manual latihan yang lengkap bukan sahaja
untuk melatih bakal francaisi malah untuk kakitangan lain yang terlibat
dalam perniagaan. Pembangunan latihan yang komprehensif dan
berterusan amat diperlukan bagi meningkatkan pengetahuan dan skil
kakitangan seperti yang dikehendaki oleh francaisor. Bidang latihan yang
perlu diberi perhatian termasuklah pembentukan skil, bidang
perkeranian, perkhidmatan kaunter termasuk sikap, di samping
menyediakan latihan pengurusan perniagaan dan lain-lain latihan
berkaitan. Latihan boleh dijalankan di lokasi atau premis perniagaan
milik francaisi.
4.5 PEMILIHAN LOKASI DAN TAPAK LOKASI
Lokasi merujuk kepada tempat sesebuah perniagaan akan dijalankan.
Dalam mempertimbangkan kawasan bagi menjalankan perniagaan
71
francais ia merupakan faktor yang harus diberi perhatian serius dan

melalui kajian yang menyeluruh sebelum keputusan pemilihan kawasan
yang sesuai dibuat. Kejayaan sesebuah perniagaan francais bukan sahaja
bergantung kepada perhubungan yang baik antara francaisor francaisi,
malah pemilihan lokasi yang tepat juga memainkan peranan penting. Jika
perniagaan francais mempunyai lokasi yang strategik, peluang untuk
berjaya lebih baik, walaupun francaisi kekurangan pengetahuan dan skil
menjalankan perniagaan francais. Pemilihan lokasi merupakan perkara
penting dan menjadi tanggungjawab bersama francaisor francaisi.
4.5.1 Faktor-Faktor yang Perlu Dipertimbangkan

Sebelum membuat pemilihan lokasi yang sesuai, francaisor terlebih
dahulu perlu mempertimbangkan sama ada untuk mengembangkan
perniagaan francais dengan cara satu unit francais atau multi unit
francais? Adakah francaisor mempunyai kedudukan kewangan yang
kukuh untuk memasuki kontrak pajakan tapak lokasi bagi membolehkan
francaisi menjalankan perniagaan? Jika tidak, adakah francaisi
dikehendaki membeli hartanah atau bangunan untuk menjalankan
perniagaan tersebut? Adakah perlu dibuat perjanjian perkongsian modal
antara francaisor francaisi? Jika perniagaan dijalankan di pusat membelibelah,
adakah francaisor bertanggungjawab dalam perjanjian pajakan?
Selain itu, faktor-faktor seperti kepadatan penduduk, pendapatan,
kesibukan dan lain-lain juga memainkan peranan dalam proses pemilihan
lokasi dan tapak lokasi.
(a) Overhed dan Pengedaran
Dua faktor utama yang perlu dipertimbangkan oleh francaisor dalam
pemilihan lokasi perniagaan francais ialah kos overhed dan pengedaran.
Francaisor perlu terlebih dahulu mengenal pasti tahap sokongan operasi
yang perlu disediakan bagi menjalankan perniagaan di lokasi yang
terpilih. Ia meliputi sumber bahan mentah, kawalan inventori, gudang
serta kos dan profit margin bagi setiap produk atau perkhidmatan yang
ditawarkan di samping lain-lain kos yang terlibat secara tidak langsung
seperti pendaftaran, tanda nama perniagaan, hak cipta dan kos-kos
pengedaran.
(b) Geografi
Faktor geografi juga memainkan peranan penting dalam pemilihan lokasi.
Francaisor seharusnya membuat kajian sama ada produk atau
perkhidmatan yang hendak ditawarkan mendapat permintaan atau
mempunyai pelanggan tetap. Francaisor harus mengetahui jenis
pelanggan yang menggunakan produk atau perkhidmatan yang
72
ditawarkan. Francaisor juga harus mengenali dan mengetahui penduduk

yang terdapat di persekitaran perniagaan mereka. Antara persoalan lain
yang perlu dijawab ialah seperti berikut:
(i) Adakah mereka merupakan penduduk setempat atau
hanya bekerja di pejabat-pejabat di persekitaran
perniagaan?
(ii) Adakah mereka terdiri daripada wanita atau lelaki, muda,
tua atau pertengahan umur?
(iii) Adakah mereka datang berseorangan, berpasangan atau
berkeluarga?
(iv) Di manakah kedudukan mereka dalam sosioekonomi?
Dalam proses pemilihan lokasi, ciri-ciri pelanggan perlu diambil kira bagi
memudahkan penilaian terhadap peluang pasaran dan jenis pelanggan.
Faktor demografik, iaitu gaya hidup seperti kehidupan yang mewah,
kedudukan kewangan, sukan, kesihatan, hobi dan lain-lain juga
mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan francais. Di samping itu,
francaisor juga perlu membuat kajian berkaitan dengan persaingan dan
juga kos hartanah di lokasi yang terlibat jika francaisor terlibat dalam
program hartanah. Secara keseluruhannya, objektif utama dalam
pemilihan lokasi dan tapak lokasi ialah bagi membuat ramalan jumlah
jualan di lokasi yang dipilih.
(c) Model Lokasi
Asas utama dalam mengenal pasti lokasi bagi mengembangkan francais
ialah berasaskan model lokasi yang melibatkan tiga faktor utama iaitu:
(i) Kawasan geografi yang dipilih bagi pembangunan
(ii) Bilangan francaisi yang akan dibangunkan di sesebuah
kawasan geografi terpilih.
(iii) Pemilihan tapak lokasi bergantung kepada kriteria individu.
(d) Tapak Lokasi
Pada kebiasaannya, pemilihan tapak lokasi dicadangkan oleh bakal
francaisi dengan bantuan francaisor. Tanggungjawab francaisor ialah
memberi kelulusan terhadap cadangan yang dibuat oleh bakal francaisi.
Pemilihan terakhir tapak lokasi bergantung kepada:
(i) Hartanah Kawasan perniagaan yang strategik, kelulusan
undang-undang tempatan, pembangunan dan kemudahan
serta kesibukan.
73
(ii) Sistem operasi yang akan dijalankan dan ramalan jualan

Titik pulang modal, ROI (Return on Investment) bagi tempoh
lima tahun kewangan.
(iii) Pasaran Merujuk kepada bakal pelanggan berasaskan
demografi dan profil serta kehendak dan kemahuan
pelanggan.
Francaisi bertanggungjawab sepenuhnya dalam membuat pemilihan
tapak lokasi bagi menjalankan perniagaan francais tersebut. Oleh itu,
bakal francaisi seharusnya terlibat secara langsung dalam membuat
keputusan berhubung dengan pemilihan tapak. Bagi memastikan pilihan
yang tepat, kajian menyeluruh perlu dijalankan oleh bakal francaisi.
SOALAN DALAM TEKS
2. Apakah faktor-faktor yang perlu dilihat oleh
bakal francaisor dalam menentukan lokasi yang
sesuai bagi menjalankan perniagaan francais?
3. Dalam pemilihan tapak lokasi apakah kriteriakriteria
asas yang perlu dilihat bagi memastikan
kejayaan sesuatu perniagaan francais?
4.6 DOKUMEN PENZAHIRAN
Menurut Seksyen 4, Akta Francais 1998, dokumen penzahiran diertikan
sebagai apa-apa dokumen penzahiran yang ditetapkan oleh Menteri bagi
tujuan penawaran sesuatu francais kepada francaisi. Dengan adanya
dokumen penzahiran ini, bakal-bakal francaisi boleh meneliti tentang
maklumat-maklumat yang diberi sebelum sebarang komitmen dibuat.
Penelitian ini perlu bagi mengelakkan bakal-bakal francaisi daripada
terperdaya dengan francaisor yang tidak bertanggungjawab. Menurut
Awalan (1999), kebanyakan usahawan francais terlalu ghairah menceburi
perniagaan francais ini sehinggakan mereka tidak meneliti dan
menjalankan kajian terhadap maklumat yang diperoleh. Antara
maklumat-maklumat yang dinyatakan dalam dokumen penzahiran
tersebut ialah seperti dalam Jadual 4.2.
74
Jadual 4.2: Maklumat-Maklumat Penting dalam Dokumen Penzahiran

Bil. Tajuk Maklumat Penting
1.
Latar Belakang
Nama francaisor.
Tarikh penubuhan syarikat.
Alamat perniagaan francaisor.
Cap dagangan francaisor.

Perniagaan francaisor.
Sejarah perniagaan francaisi (nama,
alamat dan bilangan yang sedang
beroperasi dan ditutup).
Pengalaman perniagaan francaisor.
Tarikh francaisor menawarkan francais.
2. Butiran Kakitangan Carta organisasi.
Nama, jawatan dan pengalaman kerja
ahli-ahli lembaga pengarah dan
eksekutif-eksekutif kanan francaisor.
Maklumat mengenai syarikat pengurusan
(jika ada) yang mengendalikan francais
berkenaan bagi pihak francaisor.
3. Tindakan Mahkamah/
Prosiding
Tindakan mahkamah/prosiding yang
pernah atau sedang dikenakan terhadap
francaisor.
4. Kebankrapan Sama ada francaisor pernah atau sedang
mengalami sebarang prosiding
kebankrapan.
5. Yuran Francais dan Yuran
Permulaan yang Lain
Jenis dan jumlah yuran yang dikenakan
kepada francaisi.
Masa pembayaran yang perlu dibuat.
Sama ada yuran berkenaan boleh
dikembalikan.
6. Obligasi Kewangan yang
Lain
Bagi setiap jenis, nyatakan jumlah, masa
pembayaran perlu dibuat, sama ada boleh
dikembalikan.
Yuran pengiklanan dan promosi.
Yuran latihan.
Yuran perkhidmatan/pengurusan.
Sewa pajak.
Semua jenis yuran yang lain.
75
7. Pelaburan Awal Francaisi Hartanah.
Peralatan.
Perkakasan.
Aset tetap.
Kos pembinaan dan pengubahsuaian.
Inventori permulaan.
Deposit.
Segala perbelanjaan lain.
8. Obligasi francaisi untuk
membeli bahan atau
menyewa bahan/peralatan
tertentu daripada francaisor/
sumber yang ditetapkan.
Sama ada francaisi disyaratkan membeli
peralatan/bahan mentah tertentu
daripada francaisor.
peralatan/bahan mentah tertentu
daripada pembekal yang ditetapkan.
Sekiranya perlu, nyatakan syarat-syarat
dan jenis produk/perkhidmatan yang
berkenaan.
Nyatakan asas pendapatan kepada
francaisor/pembekal hasil daripada

penjualan produk/perkhidmatan
berkenaan.
9. Obligasi francaisi untuk
membeli atau menyewa
bahan/peralatan tertentu
Mengikut spesifikasi yang
ditetapkan.
atau menyewa produk/perkhidmatan
tertentu mengikut spesifikasi yang
ditetapkan oleh francaisor.
Sama ada pengubahsuaian kepada
spesifikasi dibenarkan.
Sekiranya dibenarkan, nyatakan
prosedur pengubahsuaian.
10. Kemudahan Kewangan Sama ada francaisor atau ejennya
menyediakan kemudahan kewangan.
Sama ada francaisor membekal/menjual
peralatan tertentu.
Sama ada francaisor mengenakan
sebarang bayaran terhadap kemudahan
yang disediakan.
11. Tanggungjawab Francaisor Tanggungjawab francaisor sebelum
operasi.
Tanggungjawab francaisor semasa
operasi
Tanggungjawab francaisor dalam
menentukan pemilihan tapak
perniagaan.
Tempoh masa antara upacara
menandatangani dan mula operasi.
76
Latihan:
- Latihan awal.
- Tempat, tempoh dan kandungan
latihan.
- Yuran latihan dan perbelanjaan
yang perlu ditanggung oleh
francaisi.
- Latihan tambahan yang
diberikan.
12. Hak Kewilayahan Sama ada hak kewilayahan diberikan.
Sama ada francaisor boleh beroperasi
dalam wilayah yang dikhaskan,
menggunakan jenama yang sama
berlainan.
Keadaan-keadaan yang membolehkan
sempadan wilayah diubah.
13. Cap Dagangan dan Harta
Intelektual
Hak francaisi untuk menggunakan cap
dagangan dan mana-mana harta
intelektual.
Butir-butir tentang cap dagangan dan
hak terhadap harta intelek yang
didaftarkan di bawah mana-mana
undang-undang berkaitan
pendaftarannya.
14. Paten dan Hak Cipta Peraturan / undang-undang mengenai
paten dan hak cipta.
15. Keperluan penumpuan
francaisi kepada perniagaan
Sama ada francaisi disyaratkan

menumpukan sepenuh masa kepada
perniagaan francaisnya.
16. Larangan penjualan
perkhidmatan/produk
tertentu oleh francaisi
Sama ada terdapat jenis produk/
perkhidmatan yang tertentu yang
dilarang dari dijual oleh francaisi.
17. Pembaharuan, penamatan,
pembelian balik,
pengubahsuaian
Tempoh perjanjian awal.
Syarat-syarat pembaharuan perjanjian.
Penamatan oleh francaisi.
Penamatan oleh francaisor.
Tanggungjawab francaisor dan francaisi
selepas penamatan.
Pengubahsuaian oleh francaisor dan
francaisi.
Kematian dan ketidakupayaan.
77
18. Maklumat Mengenai
Perniagaan Francais
Bilangan francaisi yang beroperasi pada
tahun fiskal terakhir.
Alamat francaisi-francaisi yang sedang
beroperasi
Sama ada terdapat francaisi yang
ditamatkan dalam tahun fiskal terakhir.
19. Penyata Kewangan Penyata kewangan yang telah diaudit
bagi tiga tahun kewangan yang terakhir.
Penyata unjuran kewangan untuk tiga
tahun.
20. Anugerah/Pengiktirafan
yang diterima
21. Perakuan
Sumber: Awalan Abdul Aziz. (1999).

4.7 PERJANJIAN FRANCAIS
Penyediaan dokumen perjanjian francais oleh francaisor merupakan satu
lagi tanggungjawab yang perlu dilaksanakan. Penyediaan dokumen
tersebut bukanlah satu tugas mudah kerana ia memperincikan beberapa
perkara penting yang perlu dipatuhi oleh kedua-dua pihak. Selain itu, kos
penyediaan dokumen mahal dan kos itu ditanggung oleh francaisor.
Walau bagaimanapun, francaisor berhak mengambil sebahagian daripada
wang yang telah dibayar oleh francaisi jika francaisi membatalkan
perjanjian francais untuk menampung ko s penyediaan perjanjian
tersebut.
Seksyen 18 (5) dalam Akta Francais 1998 menyatakan sekiranya francaisi
menamatkan perjanjian francais dalam tempoh bertenang (cooling off
period) di bawah subseksyen (4), suatu amaun untuk menampung
perbelanjaan munasabah yang dilakukan oleh pemberi francais
(francaisor) untuk menyediakan perjanjian boleh disimpan oleh pemberi
francais daripada yuran permulaan yang dibayar di bawah seksyen 19.
Dalam bahagian tiga Akta Francais 1998, terdapat 11 Seksyen yang
menyentuh tentang perkara-perkara utama dalam perjanjian francais.
Antaranya termasuklah perkara-perkara yang terkandung dalam Jadual
4.3.
78
Jadual 4.3: Seksyen-Seksyen dalam Perjanjian Francais

Seksyen 18 Kehendak perjanjian francais
Seksyen 19 Pembayaran yuran francais
Seksyen 20 Larangan terhadap diskriminasi
Seksyen 21 Pembayaran yuran francais atau royalti
Seksyen 22 Kumpulan wang promosi
Seksyen 23 Yuran promosi
Seksyen 24 Pendaftaran cap dagangan atau cap perkhidmatan
Seksyen 25 Tempoh francais
Seksyen 26 Maklumat rahsia
Seksyen 27 Larangan terhadap perniagaan serupa
Seksyen 28 Penepian tidak sah
Sumber: Akta Francais 1998 (Akta 590).

Sekiranya terdapat percanggahan maklumat atau ketidakselarasan dalam
dokumen penzahiran dan maklumat dalam perjanjian francais maka
maklumat dalam perjanjian francais akan dikira sebagai mengatasi
maklumat dalam dokumen penzahiran. Lampiran B memperincikan
tajuk-tajuk utama dalam format perjanjian francais.
4.8 KESIMPULAN
Perbincangan lalu penting kepada usahawan atau perniagaan yang
hendak menceburi perniagaan francais untuk mereka mengenal pasti dan
memahami konsep perniagaan francais, jenis dan bentuk perniagaan
francais, dokumen penzahiran dan butir-butir terkandung dalam
perjanjian perniagaan francais. Pemilihan tapak lokasi dan lokasi yang
strategik lebih berpotensi dan boleh membantu francaisi untuk lebih
berjaya. Memahami dokumen penzahiran dan perjanjian perniagaan
francais yang dimeterai dapat melicinkan lagi pelaksanaan perniagaan
francais dan hubungan baik antara francaisor dan francaisi dalam
mencapai matlamat situasi menang-menang.
1. Bincangkan apakah yang dimaksudkan dengan dokumen
penzahiran?
79

1. Tiga komponen utama dalam rancangan pembangunan francais
ialah:
(a) Rancangan perniagaan francaisor - Ia merupakan
dokumen lengkap berhubung dengan cadangan
francaisor menjalankan perniagaan francais. Kandungan
bertulis ini menerangkan segala aspek perniagaan
francaisor termasuk profil syarikat, aspek pemasaran,
aspek pengurusan yang dicadangkan di pihak francaisor
dan francaisi, kewangan dan perakaunan serta aspek
perundangan.
(b) Pakej pemilihan francaisi - Ia termasuk dokumen
penzahiran yang lengkap berhubung dengan penawaran
francais, pengiklanan dan pemilihan perjanjian serta
kontrak francais dari sudut undang-undang. Dalam pakej
pemilihan francaisi, francaisor menyertakan secara
terperinci tentang produk atau perkhidmatan yang akan
ditawarkan kepada bakal francaisi. Selain itu, perkaraperkara
yang berhubung dengan tanggungjawab dan
kehendak kedua-dua pihak juga diterangkan secara
terperinci. Empat aspek utama yang perlu diberi
penekanan ialah:
(i) Objektif francaisor.
(ii) Modal permulaan dan jumlah pelaburan yang
diperlukan daripada bakal francaisi.
(iii) Personel dan kelayakan yang diperlukan
daripada bakal francaisi.
(iv) Faedah yang akan diperoleh dan
tanggungjawab sesebuah francaisi.
(c) Pakej manual operasi dan promosi - Manual operasi
dan promosi merupakan dokumen lengkap yang
menerangkan secara terperinci cara untuk menjalankan
perniagaan tersebut. Ia merupakan panduan kepada
francaisi mengendalikan operasi harian perniagaan. Ia
mengandungi manual operasi, kewangan dan perakaunan,
pakej pengiklanan dan promosi, manual jualan, pakej
sokongan antara francaisor dan francaisi serta manual
latihan.
80
Ia juga meliputi segala aspek daripada rancangan

penyediaan menu, penyediaan mesin-mesin yang
diperlukan untuk beroperasi, prosedur keselamatan,
prosedur register tunai, prosedur penyediaan dan
pengendalian makanan, kawalan inventori, belian dan
analisis.
2. Faktor-faktor yang perlu dipertimbangkan dalam pemilihan
lokasi ialah:
(a) Lokasi
Dalam pemilihan lokasi yang sesuai, francaisor harus
menimbangkan dengan teliti kesesuaian lokasi cadangan. Ini
melibatkan rancangan pengembangan francais itu sendiri
termasuk kedudukan kewangan francaisor. Sama ada perlu
membeli bangunan bagi menjalankan perniagaan tersebut atau
terlibat dengan perjanjian pajakan. Selain itu, faktor-faktor
demografi juga perlu dititikberatkan seperti kepadatan penduduk,
tahap pendapatan, sosial ekonomi, kesibukan sesuatu tempat dan
lain-lain yang memainkan peranan dalam proses pemilihan lokasi
yang baik.
(b) Overhed dan pengedaran
Dua faktor utama yang perlu dipertimbangkan oleh francaisor
pemilihan lokasi perniagaan francais ialah kos overhed dan
pengedaran. Francaisor perlu terlebih dahulu mengenal pasti
tahap sokongan operasi yang perlu disediakan bagi menjalankan
perniagaan di lokasi yang terpilih. Ia meliputi sumber bahan
mentah, kawalan inventori, gudang serta kos dan profit margin
bagi setiap produk atau perkhidmatan yang ditawarkan di
samping lain-lain kos yang terlibat secara tidak langsung seperti
pendaftaran, tanda nama perniagaan, hak cipta dan kos-kos
pengedaran.
(c) Geografi
Faktor geografi juga memainkan peranan penting dalam
pemilihan lokasi. Francaisor seharusnya membuat kajian sama
ada produk atau perkhidmatan yang ditawarkan mendapat
permintaan atau mempunyai pelanggan tetap. Francaisor harus
mengetahui jenis pelanggan yang menggunakan produk atau

perkhidmatan yang ditawarkan. Francaisor juga harus mengenali
dan mengetahui penduduk yang terdapat di persekitaran
81
perniagaan mereka. Dalam proses pemilihan lokasi, karakter

pelanggan perlu diambil kira bagi memudahkan penilaian
terhadap peluang pasaran dan jenis pelanggan. Faktor demografi,
iaitu gaya hidup seperti kehidupan yang mewah, kedudukan
kewangan, sukan, kesihatan, hobi dan lain-lain juga
mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan francais. Di
samping itu, francaisor juga perlu membuat kajian berkaitan
dengan persaingan dan juga kos hartanah di lokasi yang terlibat
jika francaisor terlibat dalam program hartanah. Secara
keseluruhannya, objektif utama dalam pemilihan lokasi dan tapak
lokasi ialah bagi membuat ramalan jumlah jualan yang boleh
dibuat di lokasi yang dipilih. Pembangunan di sesebuah lokasi
juga memainkan peranan yang penting bagi penubuhan
perniagaan francais. Bagi mengembangkan perniagaan francais,
francaisor seharusnya mempunyai kaedah yang logik bagi
mempertimbangkan kawasan geografi yang sesuai.
(d) Model lokasi
Asas utama dalam mengenal pasti lokasi bagi mengembangkan
francais ialah berasaskan kepada model lokasi yang melibatkan
tiga faktor utama iaitu:
(i) Kawasan geografi yang dipilih bagi pembangunan
(ii) Bilangan francaisi yang akan dibangunkan di
sesebuah kawasan geografi terpilih.
(iii) Pemilihan lokasi bergantung kepada kriteria
individu.
3. Pada kebiasaan, pemilihan tapak lokasi dicadangkan oleh bakal
francaisi dengan bantuan francaisor. Tanggungjawab francaisor
ialah memberi kelulusan terhadap cadangan yang dibuat oleh
bakal francaisi. Pemilihan terakhir tapak lokasi bergantung
kepada:
(i) Hartanah Kawasan perniagaan yang strategik,
kelulusan undang-undang tempatan, pembangunan
dan kemudahan serta kesibukan.
(ii) Sistem operasi yang akan dijalankan dan ramalan
jualan Titik pulang modal, ROI bagi tempoh lima
tahun kewangan.
(iii) Pasaran Merujuk kepada bakal pelanggan
berasaskan demografi serta profil dan kehendak
dan kemahuan pelanggan.
82
Francaisi bertanggungjawab sepenuhnya dalam membuat

pemilihan tapak lokasi bagi menjalankan perniagaan francais
tersebut. Oleh itu, bakal francaisi seharusnya terlibat secara
langsung dalam membuat keputusan berhubung dengan
pemilihan tapak. Bagi memastikan pilihan yang tepat, kajian
menyeluruh perlu dijalankan oleh bakal francaisi.
83
84
BAB 5
STRATEGI KEWILAYAHAN
OBJEKTIF BAB
1. Menjelaskan strategi kewilayahan yang perlu pertimbangkan
oleh francaisor.
2. Memahami strategi pilihan francais multiunit yang terdiri
daripada master francais, pembangunan kawasan dan subfrancais.
3. Memahami penawaran pilihan kepada francaisi hak untuk
mengembangkan di wilayahnya sendiri.
4. Menerangkan strategi francais wilayah eksklusif.
5.1 PENGENALAN
Untuk menjadi seorang francaisor yang berjaya, selain daripada memiliki
sistem pengurusan perniagaan francais yang baik dan cekap, anda perlu
menentukan strategi yang betul tentang cara untuk mengurus wilayah
geografi. Seperti yang telah anda pelajari, perniagaan francais selalunya
berkembang selaras dan seiring dengan pertumbuhan jualan serta
keuntungan yang berpunca daripada pertambahan outlet-outlet baru
kepada sistem perniagaan tersebut, bukannya pembesaran operasi di
lokasi perniagaan yang sedia ada. Oleh itu, menentukan cara untuk
berkembang secara geografi atau wilayah ialah faktor yang kritikal kepada
kejayaan sesebuah francais. Jika anda mengguna pakai strategi
kewilayahan yang salah, sudah pasti anda akan menempah kegagalan
sedangkan anda tahu yang perniagaan francais anda berpotensi untuk
berjaya. Walau bagaimanapun, strategi kewilayahan yang betul agak sukar
ditentukan.
5.2 KOMPONEN-KOMPONEN DALAM STRATEGI
KEWILAYAHAN
Secara umumnya terdapat tiga komponen dalam melaksanakan strategi
kewilayahan yang berkesan. Komponen pertama melibatkan sama ada
untuk memilih mengembangkan francais melalui kaedah multiunit yang
mengandungi tiga versi iaitu master francais, perjanjian pembangunan
85
kawasan, subfrancais (semua mekanisme ini dapat menambahkan lebih

daripada satu outlet pada satu-satu masa) atau memberi hak kepada para
francaisi membuka satu outlet masing-masing. Komponen kedua dalam
pelaksanaan strategi kewilayahan yang berkesan melibatkan penentuan
sama ada hendak membenarkan francaisi-francaisi anda berkembang di
wilayah mereka masing-masing. Komponen ketiga pula melibatkan
wilayah yang ditawarkan kepada francaisi anda. Ini bermakna anda
memberikan hak wilayah eksklusif kepada beliau untuk mengoperasikan
perniagaan tanpa ada persaingan daripada francaisi-francaisi anda yang
lain. Anda semestinya perlu menentukan saiz wilayah eksklusif itu. Selain
itu, strategi kewilayahan juga harus selari dengan strategi dan polisi-polisi
lain yang telah dirangka oleh perniagaan anda.
SOALAN DALAM TEKS
3. Nyatakan secara ringkas tiga komponen dalam
melaksanakan strategi kewilayahan yang berkesan.
5.3 FRANCAIS MULTIUNIT
Satu cara yang selalu dilakukan oleh ramai francaisor bila
memfrancaiskan perniagaan mereka ialah dengan memilih salah satu
daripada kaedah yang dinamakan francais multiunit. Multiunit ialah
penjualan hak oleh seseorang francaisor kepada seseorang francaisi untuk
membolehkannya membuka lebih daripada satu outlet dalam sistem

perniagaan francais. Kaedah francais multiunit boleh diklasifikasikan
kepada tiga versi, iaitu versi master francais, versi pembangunan kawasan
dan versi subfrancais. Francaisor boleh memilih mana-mana versi dalam
kaedah multiunit ini mengikut kesesuaian mereka.
5.3.1 Tiga Versi dalam Kaedah Francais Multiunit
(a) Master Francais
Versi master francais ialah keadaan seseorang francaisor yang memberi
hak kepada master francaisi untuk mengutip sebahagian yuran dan royalti
sebagai balasan kepada beliau merekrut, melatih dan membantu para
francaisi. Master francaisi selalunya diberi hak oleh francaisor untuk
86
beroperasi di sesuatu wilayah yang luas seperti negeri atau negara. Dalam
wilayah yang diberikan, master francaisi berhak untuk mewujudkan
subfrancais dan boleh juga memilih untuk mengembangkan perniagaan
dengan membuka sendiri outlet-outlet yang dimiliki sepenuhnya oleh
mereka. Sebagai contohnya; McDonalds Corporation selaku francaisor telah
melantik Golden Arches Restaurant Sdn. Bhd. (GARSB) sebagai master
francaisinya di Malaysia. Dalam kes ini, GARSB memilih untuk
membuka sendiri restoran-restoran McDonaldsnya di Semenanjung
Malaysia dan pada masa yang sama mensubfrancaiskan restoran-restoran
McDonalds di Sabah dan Sarawak. Melantik master francaisi sebenarnya
memberi banyak kebaikan kepada francaisor. Kelebihan paling penting
ialah memungkinkan perkembangan perniagaan milik francaisor
dilakukan dengan cepat tanpa melibatkan masa dan kos pengurusan yang
banyak bagi pihak francaisor kerana kerja-kerja merekrut, melatih dan
membantu para francaisi akan dilaksanakan oleh master francaisi.
Master francais juga boleh mengurangkan konflik antara francaisor dan
para francaisi. Seperti yang kita sedia maklum, konflik paling asas yang
berlaku antara francaisor dengan francaisi ialah pertembungan
kepentingan antara mereka berkenaan dengan bilangan outlet yang
dibenarkan dibuka di sesuatu kawasan. Bagi francaisor, mereka lebih
berorientasi memaksimumkan jualan bagi keseluruhan sistem perniagaan,
oleh itu akan cuba menambah bilangan outlet sebanyak mungkin,
manakala bagi pihak francaisi pula, mereka lebih cenderung untuk
memaksimumkan keuntungan bagi setiap outlet yang dioperasikan, oleh
itu mengharapkan tiada persaingan dengan pertambahan outlet. Seperti
francaisor, master francaisi juga berorientasikan jualan, justeru
matlamatnya lebih selari dengan francaisor. Oleh itu, dengan
menggunakan master francaisi, francaisor boleh mengelak daripada
berkonflik secara langsung dengan para francaisi berhubung masalah
ketepuan pasaran disebabkan pertambahan bilangan outlet di sesuatu
wilayah atau kawasan.
Menggunakan master francaisi juga memudahkan francaisor mendapatkan
kembali hak outlet-outlet yang telah difrancaiskan kerana tugas berunding
dan membincangkan urusan dan terma-terma pengambilalihan semula
outlet boleh sahaja dilepaskan kepada master francaisi kerana beliaulah
orang yang merunding pemberian hak tersebut pada awal dahulu. Keskes
pengambilalihan semula hak terhadap outlet ini berlaku kerana
francaisor sering menggunakan strategi mengembang dan memesatkan
merangkaian francaisnya walaupun kekurangan modal dan sumber
manusia pada awalnya. Setelah perniagaan francaisor telah mula kukuh
dan stabil mereka akan cuba berkembang dengan membina rangkaian

outlet milik sendiri.
87
Akhir sekali, kaedah master francais menyediakan cara yang berkesan bagi
francaisor untuk mendapatkan rakan niaga yang memiliki maklumat
pasaran yang kurang difahami terutamanya apabila memasuki pasaran
luar negara. Kebiasaannya francaisor kurang memahami budaya,
ekonomi atau sistem perundangan negara asing yang ingin diterokainya.
Francaisor juga mungkin kurang bijak dalam proses memilih bakal
francaisi di samping melakukan pengubahsuaian sistem atau produk
supaya bertepatan dengan persekitaran negara asing itu. Jadi dengan
menggunakan master francaisi di negara tersebut masalah-masalah ini
dapat diatasi.
Walaupun terdapat banyak kelebihan dengan menggunakan pendekatan
master francais, terdapat beberapa kekurangan dalam penggunaan kaedah
ini. Master francais dikatakan sedikit bermasalah jika dilaksanakan oleh
francaisor-francaisor baru walaupun golongan inilah yang sepatutnya
mengguna pakai kaedah ini. Mengikut kajian, francaisor-francaisor baru
yang menggunakan kaedah ini mengalami kadar kegagalan yang lebih
tinggi berbanding mereka yang menggunakan kaedah memfrancais yang
lain. Kenapa?
Pertamanya, dengan menggunakan kaedah master francais, francaisor asal
akan kehilangan hak untuk mempengaruhi gelagat dan tingkah laku yang
dikehendaki terhadap para francaisinya. Kehilangan hak mempengaruhi
francaisi secara terus ini berlaku kerana master francaisilah sekarang lebih
rapat, lebih bertanggungjawab dan berada dalam posisi yang lebih baik
untuk mempengaruhi gelagat dan budaya kerja para francaisi supaya
selari dengan sistem dan peraturan.
Keduanya, kaedah master francais ini menggandakan kadar kesilapan
dalam pemilihan francaisi. Seperti yang kita sedia maklum, untuk
berkembang dengan jayanya, perniagaan francais perlu memilih para
francaisi yang baik, gigih, berdisiplin dan berdaya maju daripada ramai
manusia-manusia yang francaisor sendiri belum pernah kenal selama ini.
Bayangkan apa yang akan terjadi kepada perniagaan jika francaisor awalawal
lagi telah tersilap dengan memilih seorang master francaisi yang tidak
cekap, tidak amanah dan sebagainya? Bahana daripada kesilapan ini besar
kemungkinan akan berganda apabila master francaisi tersebut memilih
francaisi-francaisi yang lain pula.
Akhir sekali, agak sukar untuk membangunkan satu perancangan dan
insentif yang baik kepada seseorang master francaisi. Bayangkan,
menandatangani perjanjian dengan master francaisi, anda terlebih dahulu
perlu mengenal pasti kuota dan jumlah unit francais perlu dibuka dan
dibantu oleh master francaisi dalam satu-satu wilayah pada satu tempoh
jangka masa. Usaha untuk merangka dan memenuhi jadual
88
pembangunan francais ini memerlukan satu analisis pasaran yang

menyeluruh terutamanya apabila perniagaan milik francaisor ini masih
baru dan pada masa yang sama sedang berusaha untuk memasuki sebuah
pasaran yang juga baru. Tanpa mengetahui terlebih dahulu ciri-ciri
pasaran dengan mendalam di sesebuah wilayah agak sukar bagi francaisor
untuk menetapkan kuota dan sasaran jumlah unit-unit francais baru yang
perlu dibangunkan, apatah lagi untuk menentukan insentif dan ganjaran
yang bakal diperoleh oleh seseorang master francaisi.
(b) Francais Pembangunan Kawasan

Versi seterusnya dalam kaedah francais multiunit ialah francaisor dan
francaisi menandatangani perjanjian pembangunan kawasan. Perjanjian
pembangunan kawasan sebenarnya ialah satu perjanjian yang
memberikan hak kepada francaisi untuk membangunkan satu kawasan
atau wilayah yang boleh menampung lebih daripada satu outlet. Sebagai
contoh, seorang francaisor boleh menawarkan kepada seorang
francaisinya yang beroperasi di sesebuah kawasan hak untuk membuka
kawasan sekiranya menguntungkan beberapa outlet lagi di kawasan
tersebut. Francaisi ini juga selalunya diberikan hak atau kebenaran untuk
menarik dan melantik francaisi-francaisi baru di kawasan atau wilayah
tersebut.
Terdapat dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan kawasan,
iaitu:
(i) Francaisi yang diberikan hak pembangunan kawasan akan
diberikan hak eksklusif iaitu beliau dikehendaki
menjalankan sepenuhnya perniagaan secara sendirian tanpa
membabitkan subfrancais. Francaisi pembangunan kawasan
juga selalunya disyaratkan mematuhi jadual pembangunan
outlet (memperbanyakkan outlet dari semasa ke semasa)
seperti yang ditetapkan oleh francaisor. Contoh francaisi
berbentuk pembangunan kawasan ini ialah pembangunan
rangkaian restoran KFC (Kentucky Fried Chicken) yang
beroperasi di Malaysia.
(ii) Francaisi pembangunan kawasan jenis kedua pula ialah
mereka yang diberikan hak eksklusif dan dibenarkan
melantik subfrancais. Contohnya Fastway Global Ltd. sebagai
francaisor membenarkan Kurier Nasional Sdn. Bhd. untuk
melantik subfrancais-subfrancais yang lain dari semasa ke
semasa.
89
Satu kelebihan menggunakan kaedah perjanjian pembangunan kawasan

ini ialah francaisor dapat mengurangkan beban beliau untuk menarik dan
melantik francaisi baru ke dalam sistem perniagaannya. Semua urusan
untuk menarik dan melantik francaisi baru di kawasan ini akan dilakukan
oleh francaisi pembangunan kawasan tadi.
(c) Subfrancais
Versi seterusnya dalam francais multiunit ialah subfrancais iaitu kaedah
francaisor memberi hak kepada seseorang yang dikenali sebagai
subfrancaisor untuk melantik francaisi-francaisi bagi menjalankan
perniagaan di outlet-outlet atau lokasi yang ditetapkan. Melalui kaedah ini,
subfrancaisor dipertanggungjawabkan memberi latihan kepada francaisi,
memberi sokongan memulakan operasi dan seterusnya mengutip royalti
daripada para francaisi. Rajah 5.1 menunjukkan struktur kaedah
subfrancais.
Rajah 5.1: Struktur Subfrancais
PELANG
FRANCAISOR
SUBFRANCAISOR
FRANCAISI FRANCAISI FRANCAISI FRANCAISI
PELANGGAN PELANGGAN PELANGGAN PELANGGAN
Bagi menentukan sama ada penggunaan strategi subfrancais sesuai untuk

mengembangkan perniagaan francais anda atau tidak, anda harus
memahami kelebihan dan kelemahan kaedah ini. Antara kelebihan
subfrancais ialah ia boleh meningkatkan pertumbuhan dan

pengembangan perniagaan francais anda dengan cepat. Perkara ini
berlaku kerana, dengan mempertanggungjawabkan kepada subfrancaisor
tugas-tugas untuk menambah bilangan francaisi, membantu serta
memantau operasi francaisi-francaisi dan seterusnya memungut royalti,
francaisor sebenarnya berpeluang mengembangkan perniagaan dengan
sumber manusia dan modal yang kecil, lebih kecil berbanding jika beliau
berkembang tanpa mensubfrancaiskan perniagaannya.
Walau bagaimanapun, harus disedari oleh seseorang francaisor bahawa
kaedah subfrancais ini boleh mewujudkan subfrancaisor yang agak
berkuasa dan lebih berpengaruh daripada francaisor sendiri. Ini berlaku
90
kerana subfrancaisorlah yang sebenarnya mengawal dengan rapat ramai

francaisi-francaisi di bawah seliaannya secara langsung. Oleh sebab itu,
tidak menjadi kesalahan jika dikatakan bahawa subfrancaisorlah yang
bertanggungjawab menyumbang sebahagian besar hasil perniagaan
melalui jualan yang dilakukan oleh francaisi-francaisi di bawah seliaannya.
Jadi, sebarang rundingan antara francaisor dengan subfrancaisor akan
menyukarkan dari sudut francaisor kerana subfrancaisor memiliki kuasa
dan pengaruh yang agak besar.
Usaha pengembangan perniagaan francais melalui kaedah subfrancais
juga memerlukan francaisor merancang satu jadual pembangunan
francais yang mantap melalui persetujuan bersama antara beliau dan
subfrancaisornya. Tugas merancang jadual pembangunan ini agak sukar
kerana francaisor perlu terlebih dahulu mengenal pasti kuota dan jumlah
unit francais yang perlu dibuka dan dibantu oleh subfrancaisor dalam
satu-satu wilayah pada satu tempoh jangka masa. Dari perspektif
francaisor, beliau mungkin inginkan perniagaannya berkembang cepat
dengan mempertanggungjawabkan subfrancaisornya untuk melantik
seberapa ramai francaisi yang boleh. Manakala bagi seorang
subfrancaisor pula, beliau mungkin tidak berupaya melakukannya dengan
cepat seperti yang diingini oleh francaisor. Keadaan ini semestinya akan
menimbulkan kesulitan kepada kedua-dua belah pihak untuk mencapai
persetujuan.
Kelemahan terakhir versi subfrancais ialah kesukaran bagi francaisor
untuk mendapatkan seorang subfrancaisor yang baik. Menjadi seorang
subfrancaisor yang berwibawa memerlukan kepakaran dan pengalaman
dalam selok-belok perniagaan francais. Selain itu, seorang subfrancaisor
memerlukan modal yang agak banyak. Justeru, mencari seorang
subfrancaisor yang layak memerlukan masa, kesabaran dan kebijaksanaan
yang tinggi.
SOALAN DALAM TEKS
2. Nyatakan secara ringkas tiga versi multiunit dalam
melaksanakan strategi kewilayahan yang berkesan.
91
5.4 HAK UNTUK BERKEMBANG

Kebanyakan francaisor menawarkan kepada francaisi-francaisi dalam
sistem beliau hak untuk berkembang di wilayah masing-masing. Lebih
wajar memberikan peluang kepada francaisi sedia ada untuk berkembang
daripada francaisor melantik seorang francaisi baru. Sebagai contoh,
lebih 60 peratus outlet-outlet baru dalam sistem francais McDonalds
ditubuhkan melalui cara ini.
Secara umumnya, seseorang francaisi akan merasa lebih bermotivasi jika
mengetahui bahawa beliau berhak membuka outlet baru di wilayahnya jika

pada pandangan beliau ia berpotensi dilakukan. Dari perspektif seorang
francaisor dengan memberi hak untuk berkembang kepada francaisi sedia
ada, beliau akan mendapat kelebihan kerana perniagaannya boleh
berkembang tanpa perlu melibatkan kos, masa dan tenaga untuk
melantik, memilih dan melatih francaisi-francaisi baru. Semua kos dan
usaha-usaha ini akan ditanggung dan dilaksanakan oleh francaisi. Selain
itu, francaisi sedia ada sudah berpengalaman dan selalunya tidak terlalu
bergantung kepada bantuan francaisor berbanding dengan kes apabila
pelantikan francaisi baru dilakukan. Oleh itu, jika francaisi sedia ada
merasakan perlu untuknya menambah outlet, francaisor tidak perlu
berbelanja lebih untuk menampung kos melatih dan membimbing seperti
yang perlu dilakukan terhadap francaisi baru.
Pemberian hak untuk berkembang juga boleh mengurangkan risiko
pencerobohan wilayah yang mungkin berpotensi menimbulkan konflik
dalam sesebuah sistem francais. Pencerobohan wilayah berlaku apabila
francaisor menambah outletnya sendiri atau melantik francaisi baru untuk
beroperasi berhampiran atau terlalu berdekatan dengan wilayah
francaisinya yang sedia ada. Keadaan ini akan menyebabkan jualan
francaisi yang sedia ada merosot. Oleh itu, dengan memiliki hak untuk
berkembang, francaisi yang sedia ada akan merasa lebih selamat.
Walaupun francaisi sedia ada sebolehnya tidak mahu ada penambahan
outlet baru, seandainya keadaan pasaran menunjukkan peningkatan,
francaisi sedia ada lebih bersedia menambah outlet barunya sendiri
daripada membiarkan francaisor melantik francaisi yang lain. Ini kerana,
dalam perkiraan beliau, sekiranya outlet yang baru dibuka itu sederhana
sambutannya, beliau masih boleh bertahan apabila mengambil kira
prestasi baik outlet asalnya.
Untuk mengelak daripada berlaku konflik, kebanyakan francaisor lebih
suka mengambil pendekatan ini, iaitu memberikan hak berkembang
kepada francaisi sedia ada untuk menambah outlet daripada melantik
francaisi baru. Sememangnya, lebih bijak memberi hak berkembang
kepada francaisi sedia ada yang cekap daripada melantik francaisi baru
92
yang belum terbukti prestasinya. Malah pemberian hak untuk

berkembang ini boleh dijadikan satu faktor pendorong yang kuat ke arah
pencapaian cemerlang seseorang francaisi sedia ada.
5.5 WILAYAH EKSKLUSIF
Kebiasaannya dalam perjanjian francais, francaisor selalunya memberi
hak wilayah eksklusif atau sebuah lokasi geografi yang telah dikenal pasti
kepada hanya seorang francaisi untuk beroperasi. Hak wilayah eksklusif
bermaksud francaisor bersetuju untuk tidak menambah outlet francaisnya
sendiri ataupun melantik mana-mana francaisi baru dalam sistem
perniagaan beliau di sesuatu wilayah yang sudah ada francaisi yang
beroperasi. Hak wilayah eksklusif memberi keselesaan kepada francaisi
untuk menjalankan perniagaan dengan mengetahui hanya beliau sahaja
yang akan menjadi peserta tunggal untuk mengeksploitasi peluangpeluang
yang terdapat di pasaran wilayah tersebut.
Mengapa memberikan hak wilayah eksklusif kepada francaisi merupakan
satu strategi yang baik? Pertama, hak wilayah eksklusif akan membuat
francaisi gembira kerana mereka tidak mahu terdapat banyak outlet
daripada sistem francais yang sama di sesuatu kawasan. Keadaan yang
terdapat banyak outlet yang menawarkan produk yang sama akan
menyebabkan terlebih penawaran dan mengakibatkan pasaran menjadi

tepu. Kedua, hak wilayah eksklusif meniadakan persaingan antara
francaisi sedia ada dengan mana-mana francaisi lain daripada francaisor
yang sama di sesuatu kawasan. Oleh itu, francaisi tidak perlu bimbang
dengan persaingan dari dalam sistem francais sendiri, justeru
membolehkan beliau menumpukan masa dan tenaga untuk berhadapan
dengan pesaingan dari luar sistem sahaja. Ketiga, dari perspektif seorang
francaisor, dengan memberi hak wilayah eksklusif, francaisi akan lebih
tertarik dengan sistem perniagaan yang ingin dikembangkannya. Keadaan
ini membolehkan beliau menarik lebih ramai francaisi yang berdaya maju
dan benar-benar bertekad memenuhi permintaan pasaran di sesuatu
wilayah atau kawasan yang dikhaskan untuk mereka.
Walau bagaimanapun, sebagai francaisor beliau harus membuat
keputusan tentang saiz wilayah eksklusif yang hendak diberi kepada
francaisi. Keputusan tentang saiz wilayah eksklusif ini bergantung kepada
bidang atau industri perniagaan francais. Sebagai contoh, dalam industri
makanan segera di sesebuah bandar raya yang padat penduduknya
francaisor mungkin menawarkan saiz eksklusif yang lebih kecil
keluasannya. Dalam kes sebegini, mungkin memadai wilayah eksklusif itu
menjangkau satu kawasan yang boleh menampung hanya lima hingga
sepuluh blok bangunan tinggi. Bagaimanapun, bagi francais perniagaan
93
dalam industri perabot misalnya, lebih adil bagi francaisi sekiranya

francaisor menawarkan wilayah eksklusif yang menjangkau satu kawasan
yang lebih luas.
Memutuskan saiz wilayah eksklusif merupakan satu perkara yang agak
sukar dan bergantung kepada perspektif anda berada. Daripada
pandangan francaisor, saiz yang kecil akan menguntungkannya kerana
lebih banyak francaisi boleh dilantik. Francaisor sering berpandangan
bahawa kadar persaingan yang sengit antara francaisi-francaisinya akan
menguntungkan semua kerana pengguna akan lebih menyedari kehadiran
produk yang ditawarkan. Keadaan ini akan menyebabkan pasaran dapat
diteroka sepenuhnya. Francaisor juga berpendapat bahawa satu saiz
eksklusif yang besar akan menyebabkan francaisi merasa terlampau selesa
dan kurang berusaha untuk meningkatkan jualan. Saiz wilayah eksklusif
yang besar juga akan menjadikan ramai pelanggan tidak dapat dilayan dan
seterusnya mengakibatkan perniagaan membazir peluang. Kewujudan
peluang-peluang ini seterusnya akan menggalakkan kemasukan francais
pesaing dan sudah tentulah keadaan ini akhirnya akan merugikan keduadua
pihak iaitu francaisor dan francaisinya. Sebagai contoh, dalam kes
seorang francaisor memberikan hak eksklusif perniagaan aksesori
wanitanya kepada seorang francaisi di satu lokasi di bandar raya Ipoh.
Selang beberapa ketika, pesaing dengan produk yang sama dari rangkaian
lain datang membuka lima atau enam outlet di bandar raya tersebut.
Dalam keadaan sebegini, francaisor awal dengan hanya seorang francaisi
dan sebuah outlet terpaksa berdepan dengan pesaing yang mempunyai
kelebihan ekonomi bid angan dari pelbagai aspek seperti bekalan,
promosi, pengiklanan dan pengangkutan. Selain itu, pesaing juga
mempunyai lebih banyak outlet untuk menarik pelanggan.
Dari perspektif francaisi pula, seperti yang dibincangkan sebelum ini,
sudah tentu beliau menginginkan satu kawasan eksklusif yang lebih luas
untuk meningkatkan jualan dan keuntungan outletnya. Bagi beliau,
keadaan ideal untuk beroperasi ialah keupayaan mengeksploitasi satu
kawasan yang luas dengan pasaran yang kurang persaingan bersama

dengan permintaan besar dan kuasa beli pengguna yang tinggi.
Satu perkara lagi yang harus difikirkan ialah kaedah yang akan digunakan
untuk mengukur keluasan saiz sesebuah kawasan eksklusif. Kaedah
pengukuran wilayah eksklusif sebenarnya banyak bergantung kepada
jenis perniagaan francais tersebut. Selalunya saiz wilayah eksklusif
ditentukan dengan melihat kepada keluasan kawasan, bilangan penduduk
di sesuatu kawasan dan juga kuasa beli atau pendapatan penduduk.
Sebagai contoh, dalam francais kelas tuisyen, lebih wajar menentukan
saiz eksklusif dengan mengambil kira jumlah pelajar di sesuatu kawasan
daripada melihat keluasan kawasan tersebut.
94
Dalam membincangkan wilayah eksklusif, harus diingat bahawa terdapat

juga perjanjian francais iaitu francaisor tidak menawarkan hak eksklusif
kepada francaisinya. Ini bermakna dalam keadaan tertentu francaisor
sendiri atau francaisi boleh menjalankan operasi perniagaan di wilayah
atau kawasan yang telah sedia ada francaisinya. Dalam keadaan ini juga,
francaisi dibenarkan untuk beroperasi dalam kes-kes tertentu di luar
kawasannya. Perjanjian francais tanpa kawasan eksklusif ini sering
berlaku dalam industri perkhidmatan. Sebagai contoh, jika francaisi sedia
ada ditugaskan untuk melaksanakan sesuatu perkhidmatan, beliau tidak
berupaya melaksanakannya kerana kesuntukan masa dan tenaga atau
sedang sibuk dengan tugasan sedia ada, maka francaisor boleh melantik
francaisi-francaisi dalam rangkaiannya untuk melaksanakan tugasan
tersebut.
Begitu juga dengan kes-kes yang menyebabkan francaisor terpaksa
menghormati kehendak dan kemahuan pelanggan setia. Contohnya,
seorang pelanggan atau sesuatu organisasi telah lama menggunakan
perkhidmatan penyenggaraan dan pencucian bangunan milik francaisor
yang dilaksanakan dengan baik oleh seseorang francaisi yang cekap.
Setelah sekian lama, kepercayaan dan hubungan baik telah terbina dan
terjalin dengan kukuh antara francaisi tersebut dengan pelanggannya.
Apabila pelanggan tersebut berpindah rumah atau bangunan pejabat di
luar kawasan francaisi dan masih inginkan perkhidmatan daripada
francaisi yang sama, sudah tentu francaisor akan membenarkan
francaisinya untuk beroperasi di luar kawasannya. Jika tidak beliau
mungkin akan kehilangan pelanggan setia.
SOALAN DALAM TEKS
3. Terangkan secara ringkas maksud wilayah eksklusif.
5.6 KESIMPULAN
Kita telah membincangkan tiga komponen dalam strategi kewilayahan
bagi seseorang francaisor. Pertamanya ialah penggunaan kaedah francais
multiunit. Kaedah memfrancais secara multiunit boleh diklasifikasikan
kepada tiga jenis iaitu master francais, pembangunan kawasan dan
subfrancais atau memberi hak kepada francaisi untuk mengembangkan
95
perniagaan di wilayah masing-masing. Terpulanglah kepada seseorang

francaisor untuk memilih kaedah yang difikirkan sesuai. Keduanya,
seseorang francaisor perlu memutuskan sama ada membenarkan
francaisi-francaisinya hak untuk berkembang di wilayah masing-masing.
Komponen ketiga ialah perbincangan mengenai pemberian hak wilayah
eksklusif oleh francaisor kepada francaisinya.
1. Nyatakan dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan

kawasan.
1. Secara umumnya terdapat tiga komponen dalam melaksanakan
strategi kewilayahan yang berkesan. Komponen pertama
melibatkan sama ada untuk memilih mengembangkan francais
melalui kaedah multiunit yang mengandungi tiga versi iaitu master
francais, perjanjian pembangunan kawasan, subfrancais (semua
mekanisme ini dapat menambahkan lebih daripada satu outlet
pada satu-satu masa) atau memberi hak kepada para francaisi
membuka satu outlet masing-masing.
Komponen kedua dalam pelaksanaan strategi kewilayahan yang
berkesan melibatkan penentuan sama ada hendak membenarkan
francaisi-francaisi anda berkembang di wilayah mereka masingmasing.
Komponen ketiga pula melibatkan wilayah yang ditawarkan
kepada francaisi anda. Ini bermakna anda memberikan hak
wilayah eksklusif kepada beliau untuk mengoperasikan
perniagaan tanpa ada persaingan daripada francaisi-francaisi anda
yang lain. Anda semestinya perlu menentukan saiz wilayah
eksklusif itu. Selain itu, strategi kewilayahan juga harus selari
dengan strategi dan polisi-polisi lain yang telah dirangka oleh
perniagaan anda.
96
2. Tiga versi multiunit dalam melaksanakan strategi kewilayahan

yang berkesan ialah:
Multiunit yang pertama ialah versi master francais. Ia merupakan
keadaan seseorang francaisor yang memberi hak kepada master
francaisi untuk mengutip sebahagian yuran dan royalti sebagai
balasan kepada merekrut, melatih dan membantu para francaisi.
Master francaisi selalunya diberi hak oleh francaisor untuk
beroperasi di sesuatu wilayah yang luas seperti negeri atau negara.
Dalam wilayah yang diberikan, master francaisi berhak untuk
mewujudkan subfrancais dan boleh juga memilih untuk
mengembangkan perniagaan dengan membuka sendiri outlet-outlet
yang dimiliki sepenuhnya oleh mereka. Sebagai contohnya;
McDonalds Corporation selaku francaisor telah melantik Golden
Arches Restaurant Sdn. Bhd. (GARSB) sebagai master
francaisinya di Malaysia. Dalam kes ini, GARSB memilih untuk
membuka sendiri restoran-restoran McDonaldsnya di
Semenanjung Malaysia dan pada masa yang sama
mensubfrancaiskan restoran-restoran McDonalds di Sabah dan
Sarawak.
Versi kedua ialah francaisor dan francaisi menandatangani
perjanjian pembangunan kawasan. Perjanjian pembangunan
kawasan sebenarnya ialah satu perjanjian yang memberikan hak
kepada francaisi untuk membangunkan satu kawasan atau
wilayah yang boleh menampung lebih daripada satu outlet. Sebagai
contoh, seorang francaisor boleh menawarkan kepada seorang
francaisinya yang beroperasi di sesebuah kawasan hak untuk
membuka kawasan sekiranya menguntungkan beberapa outlet lagi
di kawasan tersebut. Francaisi ini juga selalunya diberikan hak
atau kebenaran untuk menarik dan melantik francaisi-francaisi
baru di kawasan atau wilayah tersebut.

Versi seterusnya dalam francais multiunit ialah subfrancais iaitu
kaedah francaisor memberi hak kepada seseorang yang dikenali
sebagai subfrancaisor untuk melantik francaisi-francaisi bagi
menjalankan perniagaan di outlet-outlet atau lokasi yang ditetapkan.
Melalui kaedah ini, subfrancaisor dipertanggungjawabkan
memberi latihan kepada francaisi, memberi sokongan memulakan
operasi dan seterusnya mengutip royalti daripada para francaisi.
3. Hak wilayah eksklusif bermaksud francaisor bersetuju untuk
tidak menambah outlet francaisnya sendiri ataupun melantik
francaisi-francaisi baru dalam sistem perniagaan beliau di sesuatu
97
wilayah yang sudah ada francaisi yang beroperasi. Hak wilayah

eksklusif memberi keselesaan kepada francaisi untuk menjalankan
perniagaan dengan mengetahui hanya beliau sahaja yang akan
menjadi peserta tunggal untuk mengeksploitasi peluang-peluang
yang terdapat di pasaran wilayah tersebut.
98
BAB 6
PERSIAPAN SEBAGAI FRANCAISI
OBJEKTIF BAB
1. Memahami proses membuat penilaian diri.
2. Mengenal pasti pilihan terhadap perniagaan francais yang
hendak diceburi.
3. Mengenal pasti langkah-langkah hendak memulakan perniagaan
francais.
6.1 PENGENALAN
Individu yang ingin menceburkan diri dalam bidang perniagaan francais
haruslah membuat persiapan dan persediaan yang rapi untuk memastikan
perniagaan yang akan dimulakan itu tidak menghadapi sebarang kesulitan
dan seterusnya berjaya mencapai kejayaan. Seperti perniagaan lain,
sebelum memulakan perniagaan francais usahawan perlu memberi
perhatian kepada beberapa perkara yang dianggap penting bagi menjamin
kejayaan perniagaan.
6.2 MEMBUAT PENILAIAN DIRI
Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat dalam bidang
francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya sendiri. Mereka
seharusnya benar-benar bersedia dengan ketahanan fizikal dan mental
apabila perlu mengorbankan masa yang panjang, tenaga yang banyak dan
penumpuan pemi kiran terutamanya pada fasa awal permulaan
perniagaan. Bakal francaisi juga perlu bersedia menambah kemahirankemahiran
berkaitan secara berterusan, mampu menangani tekanan,
bersedia untuk bekerja kuat dan berkeinginan untuk berjaya. Sedikit
sebanyak mereka perlu memiliki kematangan dan pengalaman mengurus,
ciri-ciri kepimpinan dan keupayaan bekerja dengan orang lain. Secara
ringkasnya mereka harus menilai kekuatan dan kelemahan diri, minat,
kemampuan dan keupayaan untuk menjalankan sebuah perniagaan
sendiri. Menurut Awalan (1999), lebih 50 peratus daripada kegagalan
perniagaan francais disebabkan oleh kegagalan francaisi untuk membuat
penilaian terhadap kesesuaian dan kesediaan mereka melibatkan diri
99
dalam perniagaan tersebut. Beliau seterusnya menggariskan beberapa
keadaan yang mendorong ke arah berlakunya kegagalan perniagaan

lantaran ketidaksesuaian dan ketidaksediaan francaisi apabila hendak
menjalankan perniagaan francais, antaranya:
(i) Francaisi yang sebelumnya telah menjalankan perniagaan
secara persendirian dalam sektor perniagaan yang sama
mempunyai potensi besar menimbulkan masalah kepada
francaisor dan sering kali berlagak pandai serta tidak
reseptif.
(ii) Francaisi yang hanya bertindak sebagai pemilik atau pelabur
dan tidak mengusahakan sendiri perniagaan sering kali
menghadapi masalah dengan francaisor, terutamanya dalam
soal membuat keputusan terhadap hal-hal yang berkaitan
dengan operasi.
(iii) Francaisi yang mempunyai latar belakang makan gaji
berpotensi untuk menjadi francaisi yang terlalu bergantung
dan tidak mampu berdikari, sehingga hal-hal berkaitan
pengurusan operasi harian pun memerlukan bantuan
francaisor.
(iv) Campur tangan keterlaluan daripada ahli keluarga dan
rakan-rakan juga memungkinkan francaisi bersikap negatif
dan pesimis terhadap perniagaan dan francaisor.
(v) Francaisi yang sebenarnya menjalankan perniagaan dengan
modal orang lain, tanpa diketahui oleh francaisor, sering
kali menghadapi masalah menentukan hala tuju dan
membuat keputusan terhadap masa depan perniagaan.
Seterusnya Awalan (1999) mencadangkan kepada bakal-bakal francaisi
untuk menjawab secara ikhlas beberapa persoalan sebelum menceburkan
diri dalam perniagaan francais:
(i) Adakah anda memahami apa yang dimaksudkan dengan
perniagaan francais, kebaikan dan keburukannya serta tugas
dan tanggungjawab yang perlu dipikul?
(ii) Adakah anda telah bersedia secara fizikal dan mental untuk
bekerja sendiri sepenuh masa? Jika ya, berapa jam sehari
dan berapa hari seminggu?
(iii) Adakah anda mempunyai sumber kewangan yang benarbenar
mencukupi untuk memulakan perniagaan francais
tersebut, sebagaimana yang disyaratkan?
(iv) Adakah anda bersedia menanggung risiko, termasuk
menyediakan aset-aset berkaitan untuk dicagarkan kepada
perniagaan?
100
(v) Adakah anda seorang yang mampu patuh kepada sistem

yang telah ditetapkan?
(vi) Adakah anda mampu memimpin dan menguruskan pekerja
bawahan?
(vii) Adakah anda seorang yang mudah bergaul, senang didekati
dan berfikiran terbuka?
(viii) Adakah keluarga anda akan memberi sokongan penuh
terhadap perniagaan yang diceburi?
(ix) Setakat manakah keluarga dan rakan-rakan (termasuk
pemegang saham minoriti, jika ada) akan mempengaruhi
keputusan perniagaan anda?
(x) Akhirnya, apakah yang anda jangkakan untuk diperoleh
dengan menceburi perniagaan ini, adakah keuntungan yang
cepat atau pelaburan jangka panjang ataupun sekadar

kepuasan?
Justis dan Judd (2003) pula mencadangkan bakal-bakal francaisi menilai
dan mengukur diri mereka terlebih dahulu dengan menggunakan Borang
Penilaian Diri Francaisi. Borang ini mengkehendaki bakal francaisi secara
jujur meletakkan skor antara 1 hingga 5 kepada nilai atau ciri-ciri peribadi
tertentu yang dimiliki oleh beliau. Di akhir penilaian itu seseorang bakal
francaisi boleh mengetahui secara kasar sama ada beliau berkemampuan
untuk menjadi seorang francaisi yang berjaya atau sebaliknya.
SOALAN DALAM TEKS
1. Apakah langkah pertama yang harus dilakukan
oleh seseorang bakal francaisi sebelum memilih
untuk menceburi perniagaan francais?
2. Nyatakan dua sebab menurut Awalan (1999),
yang menyumbang kepada kegagalan seseorang
francaisi dalam perniagaannya.
3. Nyatakan empat perkara yang disenaraikan oleh
Justis dan Judd (2003), di bawah faktor
pengalaman pengurusan di dalam Borang
Penilaian Diri Francaisi.
101
6.3 MEMBUAT PILIHAN

Langkah kedua yang harus dilakukan oleh seseorang bakal francaisi ialah
membuat pilihan terhadap jenis perniagaan francais yang hendak
diceburi. Menurut Awalan (1999), walaupun keyakinan, minat dan
berkecenderungan yang tinggi menjadi keutamaan, faktor yang paling
penting ialah sama ada jenis perniagaan francais yang hendak diceburi itu
boleh meraih keuntungan ataupun tidak. Bakal-bakal francaisi digesa
supaya membuat kajian sendiri tentang potensi pasaran bagi produk atau
perkhidmatan perniagaan francais yang dipilih itu tanpa bergantung
semata-mata kepada maklumat yang disediakan oleh francaisor.
Beberapa persoalan seperti yang disenaraikan perlu diberi pertimbangan
yang wajar sebelum seseorang memulakan langkah sebagai seorang
francaisi:
BORANG PENILAIAN DIRI FRANCAISI
Arahan: Tandakan di dalam petak skor yang paling tepat
menggambarkan nilai-nilai atau ciri-ciri peribadi anda.
Tahap Skor
5 = Sangat tinggi; 4 = Tinggi; 3 = Sederhana; 2 = Rendah;
1 = Sangat rendah
TAHAP KERJA
Kehendak dan Kemahuan (Skor 1 hingga 5)
Tenaga yang Sanggup Disumbang (Skor 1 hingga 5)
Daya Tahan (Skor 1 hingga 5)
TAHAP KEMATANGAN
Dorongan Diri (Skor 1 hingga 5)
Keyakinan Diri (Skor 1 hingga 5)
Penggunaan Pemikiran Logik (Skor 1 hingga 5)
Ketenangan dan Kewaspadaan (Skor 1 hingga 5)
PENGALAMAN PENGURUSAN
Memotivasi Pekerja (Skor 1 hingga 5)
Kebolehan Menyelesai Masalah (Skor 1 hingga 5)
Kemahiran Mengurus Perniagaan dan Organisasi (Skor 1 hingga 5)

Kebolehan Mengguna dan Mengagih Sumber (Skor 1 hingga 5)
CIRI-CIRI DIRI
Kebolehan Merancang Matlamat (Skor 1 hingga 5)
Penglibatan untuk Jangka Masa yang Panjang (Skor 1 hingga 5)
102
Mengambil Inisiatif (Skor 1 hingga 5)

Memikul Tanggungjawab (Skor 1 hingga 5)
HUBUNGAN DENGAN ORANG LAIN
Kebolehan Mengguna Maklum Balas (Skor 1 hingga 5)
Komunikasi (Skor 1 hingga 5)
Menyesuaikan Diri (Skor 1 hingga 5)
Etika Diri (Skor 1 hingga 5)
MENGURUS DIRI
Bagaimana apabila berdepan dengan kegagalan? (Skor 1 hingga 5)
Bagaimana apabila berdepan dengan situasi ketidakpastian? (Skor 1
hingga 5)
Lokus Kawalan Dalaman (Skor 1 hingga 5)
DIRI SEBAGAI FRANCAISI
Tahap Motivasi untuk Menjadi Francaisi (Skor 1 hingga 5)
Keupayaan Menerima Beban Kerja (Skor 1 hingga 5)
Keupayaan Memotivasi Orang Lain (Skor 1 hingga 5)
Jumlah Skor ____________; Komen __________________________.
Bolehkah saya menjadi seorang francaisi? _________. Kenapa?
__________________.
Skor: 105125, Teruskan hasrat anda sekarang; 95104, Masih
berpeluang menjadi francaisi; 85-94, Fikirkan semula; 75-84, Berhatihati;
Bawah 75, Fikirkan kerjaya lain.
(i) Adakah produk atau perkhidmatan yang ditawarkan
francaisor itu merupakan produk atau perkhidmatan baru?
Adakah produk atau perkhidmatan itu mempunyai
kelebihan ketara dan reputasi yang baik berbanding
pesaingnya?
(ii) Adakah perniagaan francais yang hendak dimasuki itu telah
terbukti benar-benar berjaya dan berdaya tahan?
(iii) Adakah kitaran hayat produk perniagaan francais itu sedang
berada di fasa perkembangan atau penurunan dan adakah
perniagaan francais itu sedang menguasai pasaran yang
sedang berkembang?
(iv) Adakah sambutan terhadap produk atau perkhidmatan
yang ditawarkan hanya berdasarkan trend atau cita rasa
semasa yang mungkin tidak berpanjangan?
103
(v) Sekiranya perniagaan francais itu baru diimport dari negara

luar, adakah ia akan dapat menerima sambutan yang sama
seperti di negara asal?
(vi) Adakah terdapat di pasaran, lain-lain produk yang setanding
dari segi harga dan kualiti yang boleh menjadi alternatif
kepada produk perniagaan francais yang ingin dimasuki?
Bakal-bakal francaisi juga dinasihatkan supaya mendapat pandangan
peguam dan akauntan untuk mengkaji dokumen-dokumen penawaran
yang disediakan oleh francaisor. Awalan (1999) juga mengingatkan
kepada bakal francaisi agar berunding dengan francaisor tentang perkaraperkara
yang dirasakan tidak menyebelahi mereka dan sentiasa bersedia
untuk mengatakan tidak kepada syarat-syarat yang nyata meragu atau

merugikan mereka.
Selain itu, wajar juga untuk bakal francaisi memeriksa sama ada
francaisor memiliki sistem dan pakej perniagaan yang mantap. Perkara ini
boleh diketahui dengan bakal francaisi melapangkan sedikit masa untuk
bertanya sambil menyelidik pandangan francaisi-francaisi lain dalam
perniagaan francais yang sama, sama ada mereka berpuas hati dengan
sistem dan pakej francais yang mereka masuki. Walau bagaimanapun,
satu perkara yang harus diingat ialah risiko kegagalan dalam perniagaan
masih tetap ada walaupun francaisi-francaisi lain dalam sistem yang sama
telah beroleh kejayaan.
Francaisor-francaisor yang sedang beroperasi dalam pasaran masa kini
masing-masing mempunyai fasa atau tahap-tahap tertentu dalam
perkembangan, kemajuan dan kematangan perniagaan mereka. Ada yang
masih baru dan kurang dari lima tahun tempoh memulakan perniagaan
dan hanya mempunyai satu hingga sepuluh orang francaisi yang
beroperasi di bawah mereka. Ada francaisor yang telah beroperasi dalam
tempoh yang lebih lama dan mempunyai lebih ramai francaisi. Tidak
kurang juga yang telah beroperasi selama berpuluh-puluh tahun dan
memiliki beratus-ratus francaisi yang beroperasi dalam perniagaan
mereka. Pokoknya di sini ialah lebih lama mereka beroperasi bersama
dengan lebih ramai francaisi, proses menilai francaisor akan menjadi
lebih mudah kerana bakal-bakal francaisi boleh bertanya dan mendapat
maklumat serta testimoni daripada ramai francaisi berkenaan dengan
reputasi, kualiti sokongan, kebaikan atau kelemahan francaisor.
6.4 MEMULAKAN PERNIAGAAN FRANCAIS
Seterusnya, menurut Awalan (1999), setelah persetujuan dicapai,
keputusan dibuat, perjanjian francais ditandatangani dan yuran berkaitan
dibayar, bermulalah kehidupan baru seseorang francaisi. Menurut beliau
104
lagi, bagi memastikan perniagaan yang dimulakan teratur, francaisor

selalunya akan mengemukakan pakej perkhidmatan sokongan yang terdiri
daripada dua peringkat iaitu pakej sokongan sebelum perniagaan dibuka
dan pakej sokongan selepas perniagaan dibuka. Pakej sokongan sebelum
perniagaan dibuka selalunya mengikut urutan berikut:
(i) Program latihan yang bermatlamatkan membina hubungan
francais menyediakan francaisi untuk perniagaan (termasuk
aspek-aspek pengurusan, pemasaran, pengendalian
produk/perkhidmatan, latihan dan motivasi kakitangan,
kaedah laporan dan perakaunan serta penggunaan peralatan
tertentu) dan mempertahan serta memantapkan sistem
francais.
(ii) Pemilihan lokasi dan premis perniagaan iaitu meskipun
francaisor mempunyai hak muktamad dalam hal ini, namun
cadangan dan pandangan francaisi selalunya diberi
pertimbangan sewajarnya.
(iii) Pengubahsuaian premis dan pemasangan peralatan.
(iv) Pemesanan inventori pembukaan dan penyediaan sistem
simpan kira.
(v) Pemilihan kakitangan.
(vi) Pembukaan rasmi.
Sementara pakej sokongan selepas pembukaan pula selalunya terdiri
daripada:
(i) Pemeriksaan dan penilaian prestasi secara berkala bagi
tujuan memastikan francaisi mematuhi spesifikasi dan

piawaian kualiti, mengenal pasti masalah dan menawarkan
bantuan pengurusan yang berkaitan.
(ii) Program latihan berterusan kepada para francaisi bagi
memastikan kualiti perkhidmatan yang berpanjangan.
Program latihan ini boleh merangkumi sama ada bimbingan
kepada pekerja baru, jika ada, ataupun bagi pengendalian
produk atau sistem baru.
(iii) Pembangunan dan penyelidikan [Research&Development
(R&D)]; Francaisor seharusnya mempunyai modal dan
keupayaan yang mencukupi untuk menjalankan R&D b agi
penambahbaikan produk dan sistem.
(iv) Program pengiklanan dan promosi yang bersesuaian dan
mencukupi.
(v) Menjalankan obligasi-obligasi kepada francaisi berdasarkan
perjanjian francais.
105
SOALAN DALAM TEKS

4. Nyatakan perkara-perkara yang harus ada pada
pakej sokongan peringkat pertama iaitu pakej
sokongan sebelum perniagaan dimulakan menurut
Awalan (1999).
5. Nyatakan perkara-perkara yang harus ada di dalam
pakej sokongan selepas perniagaan dibuka.
6.5 KESIMPULAN
Persediaan bakal-bakal francaisi sebelum menceburi bidang perniagaan
francais sangat penting diberi pertimbangan yang sewajarnya. Ini
disebabkan pelaburan yang akan dikeluarkan untuk perniagaan tersebut
tinggi dan setiap ringgit yang dibelanjakan perlu memberikan pulangan
yang sepatutnya. Justeru, bakal-bakal francaisi dicadangkan supaya
membuat penilaian terhadap diri sendiri dari sudut fizikal, mental,
kewangan dan sebagainya. Ini bagi memastikan bahawa mereka benarbenar
bersedia menceburi perniagaan tersebut dan memberi komitmen
yang berterusan.
1. Apakah langkah-langkah yang perlu dilakukan oleh seseorang
francaisi sebelum memulakan perniagaannya?
1. Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat
dalam bidang francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya
sendiri. Mereka seharusnya benar-benar bersedia dengan
106
ketahanan fizikal dan mental apabila perlu mengorbankan masa

yang panjang, tenaga yang banyak dan penumpuan pemikiran
terutamanya pada fasa awal permulaan perniagaan. Bakal francaisi
juga perlu bersedia menambah kemahiran-kemahiran berkaitan
secara berterusan, mampu menangani tekanan, bersedia untuk
bekerja kuat dan berkeinginan untuk berjaya. Sedikit sebanyak
mereka perlu memiliki kematangan dan pengalaman mengurus,
ciri-ciri kepimpinan dan keupayaan bekerja dengan orang lain.
2. Menurut Awalan (1999), dua sebab yang menyumbang
berlakunya kegagalan perniagaan francais ialah:
(i) Francaisi yang sebelumnya telah menjalankan

perniagaan secara persendirian dalam sektor
perniagaan yang sama mempunyai potensi besar
menimbulkan masalah kepada francaisor dan sering
kali berlagak pandai serta tidak reseptif.
(ii) Francaisi yang hanya bertindak sebagai pemilik atau
pelabur dan tidak mengusahakan sendiri perniagaan
sering kali menghadapi masalah dengan francaisor,
terutamanya dalam soal membuat keputusan terhadap
hal-hal yang berkaitan dengan operasi.
3. Empat perkara yang disenaraikan oleh Justis dan Judd (2003), di
bawah faktor pengalaman pengurusan di dalam Borang
Penilaian Diri Francaisi ialah:
(i) Memotivasi pekerja.
(ii) Kebolehan menyelesai masalah.
(iii) Kemahiran mengurus perniagaan dan organisasi.
(iv) Kebolehan mengguna dan mengagih sumber.
4. Pakej sokongan sebelum perniagaan dibuka selalunya mengikut
urutan berikut:
(i) Program latihan yang bermatlamatkan membina
hubungan francais, menyediakan francaisi untuk
perniagaan (termasuk aspek-aspek pengurusan,
pemasaran, pengendalian produk/perkhidmatan,
latihan dan motivasi kakitangan, kaedah laporan dan
perakaunan dan penggunaan peralatan tertentu) dan
mempertahan serta memantapkan sistem francais.
(ii) Pemilihan lokasi dan premis perniagaan iaitu
meskipun francaisor mempunyai hak muktamad
107
dalam hal ini, namun cadangan dan pandangan

francaisi selalunya diberi pertimbangan sewajarnya.
(iii) Pengubahsuaian premis dan pemasangan peralatan.
(iv) Pemesanan inventori pembukaan dan penyediaan
sistem simpan kira.
(v) Pemilihan kakitangan.
(vi) Pembukaan rasmi.
5. Pakej sokongan selepas pembukaan pula selalunya terdiri
daripada:
(i) Pemeriksaan dan penilaian prestasi secara berkala
bagi tujuan memastikan francaisi mematuhi
spesifikasi dan piawaian kualiti, mengenal pasti
masalah dan menawarkan bantuan pengurusan yang
berkaitan.
(ii) Program latihan berterusan kepada para francaisi bagi
memastikan kualiti perkhidmatan yang berpanjangan.
Program latihan ini boleh merangkumi sama ada
bimbingan kepada pekerja baru, jika ada, ataupun
bagi pengendalian produk atau sistem baru.
(iii) Penyelidikan dan Pembangunan (R&D). Francaisor
seharusnya mempunyai modal dan keupayaan yang
mencukupi untuk menjalankan R&D bagi
penambahbaikan produk dan sistem.
(iv) Program pengiklanan dan promosi yang bersesuaian
dan mencukupi.
(v) Menjalankan obligasi-obligasi kepada francaisi

berdasarkan perjanjian francais.
108
BAB 7
FRANCAIS DAN PERUNDANGAN
OBJEKTIF BAB
1. Menerangkan bahagian-bahagian seksyen dalam Akta Francais
1998.
2. Memahami tafsiran francais dan keperluan mendaftarkan
3. Membincangkan peranan dan tanggungjawab pemberi dan
pemegang francais.
4. Memahami keperluan melindungi maklumat rahsia dalam
5. Mengenal pasti fungsi Lembaga Penasihat Francais serta
penguatkuasaan.
7.1 PENGENALAN
Bab ini akan membincangkan secara khusus tentang Akta Francais 1998,
seksyen-seksyen yang berkaitan dengan pendaftaran francais, francaisor,
francaisi, broker francais dan lembaga penasihat francais secara ringkas.
Akta Francais 1998 kebiasaannya dicetak dalam dua bahasa iaitu bahasa
Melayu dan bahasa Inggeris. Menyentuh tentang seksyen-seksyen yang
dinyatakan di dalam buku akta tersebut, sebahagian besarnya boleh
difahami secara terus tentang maksud sebenar seksyen tersebut. Tidak
dinafikan terdapat juga beberapa seksyen yang memerlukan penjelasan
akan maksud yang hendak disampaikan. Oleh kerana tidak semua
daripada kita memahami bahasa perundangan dengan baik, maka penulis
akan cuba membuat interpretasi tentang maksud sebenar seksyenseksyen
yang dinyatakan itu.
Secara umumnya, Akta Francais 1998 disediakan bertujuan untuk
membolehkan proses pendaftaran francais dilakukan dengan teratur dan
sistematik. Kerajaan juga menaruh harapan yang besar agar industri
francais di negara ini berkembang dan membangunkan lebih ramai
usahawan-usahawan baru terutamanya dalam bidang perniagaan francais.
Ini selaras dengan strategi ekonomi Dasar Pembangunan Nasional iaitu
mewujudkan lebih ramai bilangan Masyarakat Perdagangan dan
109
Perindustrian Bumiputera (MPPB). Sebaik sahaja akta ini diwartakan

sebagai satu undang-undang, pemain-pemain utama dalam industri
francais di negara ini seperti francaisor, francaisi mahupun broker
francais mempunyai tanggungjawab besar untuk mematuhi peraturanperaturan
yang telah ditetapkan.
Sungguhpun terdapat kritikan yang menyatakan bahawa Akta Francais
1998 akan hanya memperlahankan perkembangan industri francais di
negara ini kerana masalah birokrasi namun ia dilihat oleh banyak pihak
sebagai satu kaedah untuk mengelakkan kes-kes penipuan dan
diskriminasi dalam proses penawaran francais. Menurut Awalan (1999),
berdasarkan latar belakang dan perkembangan pembangunan francais di
negara ini, pewujudan dan penguatkuasaan akta ini ialah sesuatu yang
sangat perlu berdasarkan asas-asas berikut:
(i) Pembangunan francais di Malaysia terutamanya
pembangunan perniagaan francais tempatan secara
relatifnya masih baru dan boleh dikatakan masih di

peringkat infancy. Oleh yang demikian, pewujudan akta ini
akan dapat membantu memberi garis panduan kepada
bakal-bakal francaisor, francaisi induk dan francaisi tentang
perkara-perkara asas yang perlu diteliti dan dipenuhi
sebelum menceburi bidang perniagaan ini.
(ii) Berdasarkan pengalaman pihak Kementerian Pembangunan
Usahawan dan Koperasi (MeCD) terdapat banyak kes-kes
salah laku yang cenderung kepada unsur-unsur penipuan,
percubaan memperdaya dan elemen diskriminasi berlaku
dalam proses penawaran francais. Akta francais juga
berperanan mencegah pengedaran dokumen penzahiran
yang mengandungi maklumat yang mengelirukan dan tidak
tepat atau meninggalkan mana-mana maklumat yang
penting kepada bakal-bakal francaisi.
(iii) Menggalakkan amalan-amalan murni perniagaan seperti
jujur (bona fide), tanggungjawab untuk berhati-hati dan
tanggungjawab pengamanahan di samping mengandungi
sistem dan hak-hak cipta milik francaisor daripada ditiru.
Secara umumnya, Akta Francais 1998 boleh dibahagikan kepada lapan
bahagian utama yang merangkumi enam puluh satu (61) seksyen seperti
yang ditunjukkan dalam Lampiran C. Walau bagaimanapun,
perbincangan untuk bab ini hanya memfokuskan kepada lima perkara
utama iaitu bahagian yang berkaitan dengan tafsiran, pendaftaran,
francaisor dan francaisi, lembaga penasihat francais dan penguatkuasaan.
110
7.2 TAFSIRAN DAN PENDAFTARAN FRANCAIS (ROF)

Sebelum kita membincangkan akta ini dengan perkara yang berkaitan
dengan pendaftaran, wajar jika kita mengetahui terlebih dahulu tafsiran
sebenar perniagaan francais. Dalam Seksyen 4 Akta Francais 1998,
francais ertinya kontrak atau perjanjian, sama ada secara nyata atau
tersirat, sama ada secara lisan atau bertulis, antara dua orang atau lebih
yang dengannya:
(i) Pemberi francais memberi pemegang francais hak untuk
mengendalikan perniagaan mengikut sistem francais yang
ditentukan oleh pemberi francais selama tempoh yang
ditentukan oleh pemberi francais.
(ii) Pemberi francais memberi pemegang francais hak untuk
menggunakan cap, atau rahsia perdagangan, atau apa-apa
maklumat sulit atau harta intelektual, yang dipunyai oleh
pemberi francais atau berhubungan dengan pemberi
francais, dan termasuk keadaan apabila pemberi francais,
yang merupakan pengguna berdaftar, atau dilesenkan oleh
orang lain untuk menggunakan, apa-apa harta intelektual,
memberikan apa-apa hak yang dimilikinya untuk
membenarkan pemegang francais menggunakan harta
intelektual itu.
(iii) Pemberi francais memiliki hak untuk melaksanakan
kawalan berterusan sepanjang tempoh francais terhadap
pengendalian perniagaan pemegang francais mengikut
sistem francais.
(iv) Pemberi francais mempunyai tanggungjawab untuk
memberikan bantuan kepada pemegang francais dalam
mengendalikan perniagaannya termasuklah apa-apa

bantuan seperti peruntukan atau pembekalan bahan dan
perkhidmatan, latihan, pemasaran dan bantuan perniagaan
atau teknik.
(v) Sebagai balasan kepada pemberian hak-hak itu, pemegang
francais dikehendaki membayar fi atau bentuk balasan yang
lain.
(vi) Pemegang francais mengendalikan perniagaan secara
berasingan daripada pemberi francais, dan hubungan
pemegang francais dengan pemberi francais tidak boleh
pada bila-bila masa dianggap sebagai suatu perkongsian,
kontrak perkhidmatan atau agensi.
111
Berdasarkan definisi francais seperti yang dinyatakan dalam seksyen

tersebut, bolehlah disimpulkan bahawa terdapat enam ciri utama yang
mendasari erti francais itu sendiri. Enam ciri utama tersebut ialah:
(i) Francaisor (pemberi francais) memberi hak kepada francaisi
(pemegang francais) untuk mengendalikan perniagaan.
(ii) Francaisor memberi hak kepada francaisi menggunakan
harta intelektual.
(iii) Francaisor mempunyai hak untuk melaksanakan kawalan
berterusan.
(iv) Francaisor mempunyai tanggungjawab memberi bantuan.
(v) Francaisi perlu membayar yuran francais, royalti dan lainlain
fi.
(vi) Francaisor dan francaisi ialah dua entiti perniagaan yang
berasingan dan bukan perkongsian.
Jika sekiranya francaisor gagal memenuhi keenam-enam ciri tersebut atau
mana-mana gabungan daripada ciri-ciri yang dinyatakan maka syarikat
yang menawarkan sistem francais kepada francaisi di anggap melanggar
undang-undang yang telah ditetapkan. Misalnya, kegagalan francaisor
memberikan bantuan sama ada dari segi latihan, khidmat nasihat atau
melakukan diskriminasi kepada francaisi-francaisi maka tindakan
perundangan boleh diambil terhadap francaisor. Dewasa ini, terdapat
sesetengah syarikat yang mendakwa bahawa mereka mengamalkan sistem
francais tetapi hanya berminat mengutip yuran dengan royalti francais
sahaja dengan mengabaikan ciri-ciri yang lain. Mereka juga tidak
mendaftar dengan Pendaftar Francais (ROF) tetapi menjadi ahli kepada
Persatuan Francais Malaysia (MFA).
Dalam konteks ini, siapakah yang berperanan sebagai Pendaftar?
Seksyen 5(1) menyatakan bahawa Menteri (dalam kes ini Menteri
Pembangunan Usahawan dan Koperasi atau ringkasnya MeCD) boleh
melantik seorang pegawai awam sebagai Pendaftar Francais dan apa-apa
bilangan Timbalan Pendaftar Francais, Penolong Pendaftar Francais dan
pegawai-pegawai lain yang perlu bagi maksud-maksud akta ini.
Sehubungan itu, Seksyen 6(1) mengehendaki seseorang pemberi francais
mendaftarkan francaisnya dengan Pendaftar sebelum beliau boleh
membuat tawaran untuk menjual francais mereka kepada mana-mana
individu atau syarikat yang berminat menjadi francaisi. Semasa proses
pendaftaran, Seksyen 7(1) menghendaki pemberi francais
mengemukakan beberapa dokumen. Antara dokumen penting yang perlu
dikemukakan kepada Pendaftar ialah:
112
(i) Dokumen penzahiran yang lengkap dengan kesemua butir
yang perlu telah diisi.

(ii) Suatu sampel perjanjian francais.
(iii) Manual pengendalian francais.
(iv) Manual latihan francais.
(v) Suatu salinan terbaru akaun teraudit, penyata kewangan dan
laporan.
(vi) Apa-apa maklumat atau dokumen tambahan lain yang
dikehendaki oleh Pendaftar bagi maksud menentukan
permohonan itu.
Sementara itu, Seksyen 7(1)(e) menyatakan mana-mana pemberi
francais yang mengemukakan permohonan hendaklah menyerahkan satu
salinan terbaru akaun teraudit selama tiga tahun. Walaupun tidak
dinyatakan secara jelas tempoh tersebut tetapi ia difahami sebagai
tempoh biasa jika seseorang ingin melihat rekod pencapaian pada
peringkat awal penubuhan sesebuah perniagaan. Dalam erti kata lain,
mana-mana pemberi francais yang hendak menawarkan perniagaan
francais mereka hendaklah beroperasi di negara ini untuk tempoh
sekurang-kurangnya tiga tahun sebelum boleh mendaftarkan perniagaan
francais mereka kepada Pendaftar Francais.
Pada pendapat anda, adakah pemberi francais dari luar negara turut
terikat dengan peraturan tersebut? BENAR, pemberi francais tidak
terkecuali dengan peraturan tersebut. Jika ada dakwaan yang menyatakan
bahawa Akta Francais 1998 boleh memperlahankan perkembangan
industri francais di negara ini, dakwaan tersebut mempunyai
justifikasinya. Dalam konteks ini, pemberi francais sama ada home grown
atau dari luar negara terikat dengan peraturan tersebut. Kewajaran
kepada peraturan ini ialah bagi memastikan bahawa sistem perniagaan
yang hendak ditawarkan kepada penduduk tempatan itu benar-benar
berdaya maju. Anggapan yang menyatakan bahawa kejayaan perniagaan
pemberi francais di negara mereka boleh berjaya di negara ini atau di
negara lain tidak semestinya benar. Sehubungan itu, pemberi francais
hendaklah memiliki sekurang-kurangnya sebuah outlet prototype supaya
dapat dijadikan contoh kepada kejayaan perniagaan itu dalam konteks
sebenarnya.
Sungguhpun begitu, dalam Seksyen 8(1) Pendaftar boleh melulus atau
menolak permohonan yang diterima dan jika permohonan ditolak,
sebab-sebab penolakan itu hendaklah dinyatakan. Jika pendaftaran
francais itu diluluskan, pendaftaran itu hendaklah berkuat kuasa pada
tarikh yang dinyatakan dalam notis bertulis yang diberikan oleh Pendaftar
dan tarikh itu hendaklah selepas tarikh pemfailan ke semua maklumat
atau dokumen yang dikehendaki. Ini dinyatakan dalam Seksyen 9 Akta
Francais 1998.
113
Seksyen 12(1) memperuntukkan bahawa jika Pendaftar bercadang untuk

menggantung, menamatkan, melarang atau menolak penjualan atau
pendaftaran sesuatu francais, Pendaftar hendaklah memberi pemohon
atau pemberi francais notis bertulis tentang niatnya untuk berbuat
demikian, dengan menyatakan jenis tindakan dan alasan yang
dicadangkan dan hendaklah memberi pemohon atau pemberi francais
peluang untuk membuat representasi bertulis tentang perkara itu dalam
tempoh 14 hari dari tarikh penyampaian notis itu.
Seksyen 12(2) pula menyatakan selepas habis tempoh 14 hari dan
setelah memberi pertimbangan representasi yang dibuat oleh pemohon
atau pemberi francais, Pendaftar hendaklah memutuskan sama ada akan

meneruskan tindakan yang dicadangkan atau mengambil tindakan
selanjutnya. Walau bagaimanapun, Seksyen 17 memperuntukkan bahawa
pemohon atau pemberi francais yang terkilan dengan keputusan yang
diambil oleh pihak Pendaftar, boleh mengemukakan rayuan kepada
Menteri mengikut cara yang ditetapkan dalam tempoh satu bulan dari
tarikh keputusan itu diberitahu kepada pemohon atau pemberi francais
dan segala keputusan Menteri tentang rayuan yang dikemukakan ialah
muktamad.
SOALAN DALAM TEKS
1. Jelaskan justifikasi mewujudkan Akta Francais
1998.
2. Nyatakan enam ciri utama tafsiran francais
mengikut Seksyen 4 Akta Francais 1998.
3. Mengapa Pendaftar Francais memerlukan
sekurang-kurangnya tiga tahun akaun teraudit
semasa proses pendaftaran francais.
7.3 KEWAJIPAN DAN TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR FRANCAISI
Seperti yang diketahui bahawa francaisor atau pemberi francais
mempunyai tanggungjawab yang besar dalam membentuk hubungan
yang berterusan dengan penerima francais atau francaisi. Sebelum
francaisi menandatangani sebarang perjanjian, francaisor perlu
114
mengemukakan surat perjanjian dan dokumen francais yang

mengandungi butiran-butiran terperinci tentang perniagaan francais yang
hendak dijalankan. Sehubungan itu, Seksyen 15(1) mewajibkan
francaisor supaya mengemukakan perjanjian francais dan dokumen
penzahiran kepada francaisi sekurang-kurangnya sepuluh hari sebelum
francaisi menandatangani perjanjian dengan francaisor. Seksyen 18(2)
pula memerihalkan 13 perkara penting yang perlu ditunjukkan dalam
perjanjian francais. Antara perkara yang dinyatakan dalam perjanjian
tersebut ialah:
(i) Nama dan perihal keluaran serta perniagaan di bawah
francais.
(ii) Hak wilayah yang diberikan kepada pemegang francais.
(iii) Fi francais, fi promosi, royalti atau apa-apa jenis bayaran
berkaitan yang boleh dikenakan atas pemegang francais,
jika ada.
(iv) Kewajipan pemberi francais.
(v) Kewajipan pemegang francais.
Jika sekiranya perjanjian francais telah ditandatangani, satu tempoh
bertenang tidak boleh kurang daripada tujuh hari bekerja hendaklah
diberikan kepada pemegang francais untuk memikirkan kembali
keputusan yang telah dibuat. Francaisi mempunyai hak sama ada hendak
meneruskan perjanjian ataupun tidak. Ini dinyatakan dengan jelas dalam
Seksyen 18(4). Walau bagaimanapun, Seksyen 18(5) memberi
kebenaran kepada francaisor untuk mengambil sebahagian yuran yang
telah dibayar oleh francaisi jika francaisi mengambil keputusan untuk
membatalkan perjanjian tersebut. Penyimpanan sebahagian daripada fi
atau yuran yang telah dibayar bertujuan untuk menampung perbelanjaan
menyediakan dokumen perjanjian dan selebihnya hendaklah dipulangkan
kembali kepada francaisi.

Seksyen 20 berkaitan dengan larangan terhadap diskriminasi. Francais
menjadi tidak adil dan melanggar akta jika mana-mana pemberi francais
atau francaisor mendiskriminasikan dengan cara tidak munasabah dan
dengan ketara antara pemegang-pemegang francais. Diskriminasi boleh
dalam bentuk bayaran yang ditawarkan, royalti, barangan, perkhidmatan,
kelengkapan, sewa atau perkhidmatan pengiklanan. Ia dianggap sebagai
satu bentuk diskriminasi sekiranya diskriminasi itu boleh menyebabkan
persaingan yang memudaratkan mana-mana pemegang francais yang
bersaing dengan pemegang francais yang menerima faedah daripada
diskriminasi itu. Dengan lain perkataan, francaisor tidak boleh
memberikan layanan yang berlebihan kepada francaisi yang mempunyai
hubungan yang lebih baik. Contohnya, penghantaran barangan atau stok
barang yang lebih cepat kepada francaisi pilihan berbanding francaisifrancaisi
di tempat lain.
115
Walau bagaimanapun, terdapat pengecualian kepada Seksyen 20 jika ia

memenuhi beberapa pengelasan yang difikirkan munasabah seperti yang
dinyatakan di bawah:
(i) Berdasarkan kepada francais yang diberikan pada masa
yang berlainan dan diskriminasi itu berhubung dengan
munasabahnya dengan perbezaan masa itu;
(ii) Berhubung dengan satu program atau lebih bagi
membuatkan francais tersedia kepada orang yang tidak
cukup modal, latihan, pengalaman perniagaan atau
pendidikan atau kurang kelayakan yang lain;
(iii) Berhubung dengan usaha Kerajaan atau mana-mana
agensinya untuk menggalakkan kepelbagaian dalam
keluaran atau bidang perkhidmatan atau format atau reka
bentuk perniagaan;
(iv) Berhubung dengan usaha oleh seorang pemegang francais
atau lebih untuk membaiki kekurangan dalam pengendalian
perniagaan yang difrancaiskan; atau keingkaran dalam
perjanjian francais, atau
(v) berdasarkan pada perbezaan-perbezaan lain yang
munasabah dengan mengambil kira maksud-maksud akta
ini dan tidaklah dibuat sewenang-wenangnya.
Selain itu, terdapat beberapa lagi kewajipan yang perlu dipenuhi oleh
pemberi dan pemegang francais. Antaranya Seksyen 30(1) hingga (4)
menyatakan bahawa:
(1) Pemberi francais hendaklah memberikan notis bertulis
mengenai kemungkiran kontrak oleh pemegang francais
dan memberikan pemegang francais masa untuk
memulihkan kemungkiran itu.
(2) Pemegang francais hendaklah membayar fi francais, royalti,
fi promosi atau apa-apa bayaran lain yang diperuntukkan
dalam perjanjian francais.
(3) Pemberi francais hendaklah memberikan bantuan kepada
pemegang francais untuk mengendalikan perniagaannya,
seperti peruntukan atau pembekalan bahan dan
perkhidmatan, latihan, pemasaran dan bantuan perniagaan
atau teknik.
(4) Pemberi francais dan pemegang francais hendaklah
melindungi kepentingan pengguna pada setiap masa.

116
7.4 TEMPOH DAN PENAMATAN PERJANJIAN FRANCAIS

Seksyen 25 menyatakan dengan jelas bahawa tempoh francais tidak
boleh kurang daripada lima tahun. Bagi sesetengah syarikat, perjanjian
francais ditandatangani untuk tempoh yang agak lama seperti 10 tahun,
15 tahun atau 20 tahun. Semakin lama tempoh yang diberikan semakin
tinggi yuran francais yang dikenakan kepada pemegang francais.
Perjanjian francais yang ditandatangani tidak boleh ditamatkan sebelum
tarikh habis tempoh kecuali dengan sebab-sebab yang baik. Ini
dinyatakan dalam Seksyen 31 (1). Sebab yang baik hendaklah termasuk:
(i) Kegagalan pemegang francais untuk mematuhi apa-apa
terma perjanjian francais atau mana-mana perjanjian lain
yang berkaitan yang dibuat antara pemberi francais dengan
pemegang francais; dan
(ii) Kegagalan pemegang francais untuk memulihkan
kemungkiran yang telah dilakukannya atau mana-mana
pekerjanya dalam tempoh yang dinyatakan dalam notis
bertulis yang diberikan oleh pemberi francais, yang tidak
boleh kurang daripada 14 hari bagi pemulihan kemungkiran
itu.
Walau bagaimanapun, Seksyen 33 menyatakan tempoh francais boleh
ditamatkan sebelum habis tempoh minimum lima tahun dalam hal
keadaan yang berikut:
(i) Jika kedua-dua pihak dalam perjanjian francais itu bersetuju
dengan penamatan; atau
(ii) Jika mahkamah memutuskan bahawa terdapat syarat-syarat
tertentu dalam perjanjian francais itu yang mewajarkan
perjanjian itu ditamatkan lebih awal daripada tempoh
minimum.
Sebaliknya, Seksyen 34(1) memperuntukkan pada bila-bila masa
sebelum habis tempoh francais, pemegang francais hendaklah mengikut
pilihannya memberikan notis kepada pemberi francais untuk melanjutkan
tempoh francais itu. Jika sekiranya pemberi francais bersetuju
melanjutkan tempoh perjanjian tersebut, Seksyen 34(2) menyatakan
bahawa perjanjian yang dilanjutkan itu hendaklah mengandungi syaratsyarat
yang serupa atau tidak kurang menguntungkan daripada syaratsyarat
dalam perjanjian francais yang sebelumnya. Dengan lain perkataan,
syarat-syarat yang telah dipersetujui dalam tempoh lima tahun pertama
hendaklah sama tanpa menokok tambah syarat-syarat yang baru. Jika
pemberi francais bercadang hendak menambah syarat-syarat baru seperti
mengenakan royalti dari empat peratus kepada lima peratus maka
117
perjanjian lama hendaklah dibatalkan keseluruhannya dan merangka

perjanjian yang baru. Perjanjian baru ini seolah-olah kedua-dua pihak
tidak pernah berhubungan atau menandatangani sebarang perjanjian
sebelum itu.
7.5 JAMINAN PERLINDUNGAN TERHADAP MAKLUMAT
RAHSIA
Akta Francais 1998 juga memberi perlindungan kepada maklumatmaklumat
rahsia pemberi francais atau francaisor seperti resepi masakan
dan prosedur operasi syarikat. Ini dinyatakan dalam Seksyen 26 iaitu
pemegang francais atau francaisi hendaklah memberikan jaminan bertulis
kepada pemberi francais bahawa pemegang francais dan pekerjapekerjanya

tidak akan menzahirkan kepada orang lain sebarang maklumat
yang terkandung dalam manual pengendalian atau yang diperoleh semasa
menjalani latihan yang dianjurkan oleh pemberi francais dalam tempoh
perjanjian francais itu dan selama dua tahun selepas perjanjian francais
itu habis tempoh atau ditamatkan lebih awal.
Di samping itu, francaisi juga hendaklah memberikan jaminan secara
bertulis kepada francaisor bahawa francaisi dan pekerja-pekerjanya tidak
akan menjalankan pekerjaan lain yang serupa dengan perniagaan yang
difrancaiskan dan dikendalikan oleh pemegang francais semasa tempoh
perjanjian francais itu dan selama dua tahun selepas perjanjian itu habis
tempoh atau ditamatkan lebih awal. Ini dinyatakan dalam Seksyen
27(1). Dalam konteks ini, bekas francaisi atau bekas pekerja-pekerja
mereka tidak boleh menjalankan sebarang aktiviti perniagaan yang serupa
dengan yang pernah mereka jalankan selama tempoh dua tahun selepas
tamat perjanjian.
7.6 FUNGSI LEMBAGA PENASIHAT FRANCAIS
Siapakah yang menganggotai Lembaga Penasihat Francais? Seksyen
35(2) menyatakan bahawa ahli Lembaga Penasihat Francais hendaklah
bilangannya tidak melebih 15 orang, yang boleh dilantik oleh Menteri
dari semasa ke semasa. Anggota-anggota yang dilantik hendaklah orang
yang mempunyai pengetahuan yang luas dalam perkara-perkara yang
berhubungan dengan francais. Anggota-anggota yang dilantik boleh
menerima apa-apa saraan yang ditetapkan bagi perkhidmatan mereka.
Apakah tujuan dan fungsi lembaga ini ditubuhkan? BENAR, Seksyen
36(1) menyatakan fungsi Lembaga Penasihat Francais ialah menasihati
Menteri dan Pendaftar mengenai perkara-perkara yang berhubungan
dengan francais, pentadbiran serta penguatkuasaan undang-undang yang
berhubungan dengan francais. Walau bagaimanapun, Menteri dan
118
Pendaftar tidaklah terikat untuk bertindak atas nasihat atau laporan

Lembaga Penasihat Francais. Ini dinyatakan dalam Seksyen 36 (2)
dalam Akta tersebut.
7.7 PENGUATKUASAAN AKTA
Jika diteliti seksyen-seksyen yang berkaitan dengan penguatkuasaan
tentang kesalahan-kesalahan dan penipuan yang berlaku dalam industri
francais di Malaysia, Akta ini memperuntukkan kuasa yang cukup untuk
menyiasat, menggeledah dengan waran, penggeledahan dan penyitaan
tanpa waran serta pendakwaan. Namun begitu, sejauh mana kuasa ini
digunakan sehingga kes-kes terlibat dibawa ke peringkat mahkamah
masih belum dapat dipastikan. Apa yang diketahui setakat ini,
kebanyakan kes-kes pertikaian diselesaikan oleh mediator atau orang
tengah. Walau bagaimanapun, marilah kita lihat beberapa seksyen yang
berkaitan dengan hal-hal penguatkuasaan.
Siapakah yang diberi kuasa untuk menguatkuasakan Akta ini? Seksyen
42(1) menyatakan bahawa Menteri boleh secara bertulis memberi kuasa
kepada Pendaftar atau mana-mana Timbalan Pendaftar, Penolong
Pendaftar atau pegawai awam untuk menjalankan kuasa penguatkuasaan
di bawah Akta ini. Apakah bentuk-bentuk penguatkuasaan yang boleh
dijalankan oleh pegawai-pegawai yang dilantik? Seksyen 43(1) dan (2)
menyatakan bahawa pegawai yang diberi kuasa boleh menyiasat aktivitiaktiviti
pemberi francais, broker francais atau pemegang francais bagi
maksud menentukan sama ada mereka mematuhi Akta ini. Dalam hal ini,
pegawai boleh mengeluarkan perintah kepada pihak-pihak yang

berkenaan untuk membantu melaksanakan penyiasatannya dan
memastikan pematuhan kepada Akta tersebut. Sebagai tambahan di
bawah subseksyen (1) dan (2), seseorang pegawai yang diberi kuasa boleh
menjalankan siasatan atau mana-mana kuasa yang berhubungan dengan
penyiasatan polis dalam kes-kes boleh tangkap yang diberikan di bawah
Kanun Tatacara Jenayah.
Seksyen 44(1) pula memberikan kuasa kepada pegawai yang dilantik
untuk melakukan penggeledahan dengan waran. Jika terdapat sebabsebab
yang munasabah untuk mempercayai bahawa suatu kesalahan di
bawah Akta ini sedang atau telah dilakukan di mana-mana premis,
Majistret boleh mengeluarkan waran untuk memasuki premis itu pada
bila-bila masa yang munasabah sama ada pada waktu siang atau malam,
dengan atau tanpa bantuan dan jika perlu dengan kekerasan. Seksyen
44(2) pula menambah bahawa pegawai yang diberi kuasa, boleh
menggeledah dan menyita dokumen-dokumen serta barang-barang
berikut:
119
(i) Salinan apa-apa buku, akaun atau dokumen lain,

termasuklah data berkomputer, yang mengandungi atau
yang disyaki dengan munasabah mengandungi maklumat
tentang apa-apa kesalahan yang disyaki telah dilakukan
sedemikian.
(ii) Apa-apa cap, papan tanda, kad, surat, risalah atau peranti
atau benda lain yang menggambarkan atau membayangkan
bahawa orang itu ialah pemberi francais, broker francais
atau pemegang francais.
(iii) Apa-apa dokumen atau barang lain yang dengan
munasabahnya dipercayai memberikan keterangan
mengenai perlakuan kesalahan itu.
Berhubung dengan Seksyen 44(1) di atas, pegawai yang diberi kuasa
masih boleh melakukan penggeledahan dan penyitaan tanpa waran.
Seksyen 45 memperuntukkan bahawa jika terdapat sebab muhasabah
untuk mempercayai bahawa oleh sebab kelewatan dalam memperoleh
suatu waran geledah maka penyiasatan akan terjejas atau keterangan
mengenai pelakuan sesuatu kesalahan berkemungkinan diusik,
dipindahkan, dirosakkan atau dimusnahkan, pegawai boleh masuk ke
dalam premis untuk melakukan siasatan.
7.8 KESIMPULAN
Secara umumnya, Akta Francais 1998 diwujudkan untuk melindungi
kepentingan pihak-pihak yang terlibat dalam industri francais di negara
ini. Ia mengandungi lapan bahagian utama yang merangkumi enam
puluh satu (61) seksyen kesemuanya. Antara seksyen-seksyen yang
disentuh dalam perbincangan di atas ialah yang berkenaan tafsiran serta
pentingnya pihak-pihak yang terlibat mendaftarkan francais mereka
dengan Pendaftar francais. Selain itu, bab ini juga menyentuh tentang
peranan yang perlu dimainkan oleh kedua-dua pihak iaitu pemberi
francais (francaisor) dan pemegang francais (francaisi). Oleh kerana
hubungan francaisor dan francaisi melibatkan penggunaan hak harta
intelektual, maka seksyen yang berkaitan dengan jaminan melindungi
maklumat-maklumat rahsia turut disentuh. Akhir sekali, bab ini turut
melihat tentang fungsi Lembaga Penasihat Francais serta penguatkuasaan
terhadap akta ini.
120

1. Pemberi francais dan pemegang francais ialah dua entiti yang
__________.
2. Pemberi francais membenarkan pemegang francais mengunakan
hak harta intelektual manakala pemegang francais perlu
membayar ______________.
3. Seseorang pemberi francais dikehendaki mendaftarkan
perniagaan francaisnya sebelum apa-apa tawaran dibuat kepada
orang ramai. Ini dinyatakan dalam seksyen ________.
4. Seksyen 15 (1) mewajibkan francaisor supaya mengemukakan
perjanjian francais dan dokumen penzahiran kepada francaisi
sekurang-kurangnya ______________sebelum francaisi
menandatangani perjanjian dengan francaisor.
5. Satu tempoh bertenang tidak boleh kurang daripada
______________hendaklah diberikan kepada pemegang francais
untuk memikirkan kembali keputusan perjanjian yang telah
dibuat.
6. Seksyen ____________ menyatakan francais menjadi tidak adil
dan melanggar Akta jika mana-mana pemberi francais atau
francaisor mendiskriminasikan dengan cara tidak munasabah dan
dengan ketara antara pemegang-pemegang francais.
7. Francaisi hendaklah memberikan jaminan bertulis kepada
pemberi francais bahawa pemegang francais dan pekerjapekerjanya
tidak akan menzahirkan kepada mana-mana orang
apa-apa maklumat yang terkandung dalam manual pengendalian
atau yang diperoleh semasa menjalani latihan yang dianjurkan
oleh pemberi francais semasa ________________ dan selepas
_____________ perjanjian francais itu habis tempoh atau
ditamatkan lebih awal.
8. Anggota Lembaga Penasihat Francais bilangannya tidak melebih
_______________, yang boleh dilantik oleh ____________ dari
semasa ke semasa.
9. Kuasa kepada pegawai yang dilantik untuk melakukan
penggeledahan dengan waran dinyatakan dalam Seksyen
_____________.
10. Seksyen 45 memperuntukkan pegawai yang diberi kuasa boleh
melakukan _______________________________.
121

1. Justifikasi mewujudkan Akta Francais 1998:
(i) Pembangunan perniagaan francais tempatan secara
relatifnya masih baru dan boleh dikatakan masih di
peringkat infancy.
(ii) Terdapat banyak kes-kes salah laku yang cenderung
kepada unsur-unsur penipuan, percubaan
memperdaya dan elemen diskriminasi berlaku dalam
proses penawaran francais.
(iii) Menggalakkan amalan-amalan murni perniagaan
seperti jujur (bona fide), tanggungjawab untuk berhatihati
dan tanggungjawab pengamanahan di samping
mengandungi sistem dan hak-hak cipta milik
francaisor daripada ditiru.
2. Enam ciri utama francais mengikut Seksyen 4 Akta Francais 1998

ialah:
(i) Francaisor (pemberi francais) memberi hak kepada
francaisi (pemegang francais) untuk mengendalikan
perniagaan;
(ii) Francaisor memberi hak kepada francaisi
menggunakan harta intelektual;
(iii) Francaisor mempunyai hak untuk melaksanakan
kawalan berterusan;
(iv) Francaisor mempunyai tanggungjawab memberi
bantuan;
(v) Francaisi perlu membayar yuran francais, royalti dan
lain-lain fi; dan
(vi) Francaisor dan francaisi ialah dua entiti perniagaan
yang berasingan dan bukan perkongsian.
3. Pendaftar francais memerlukan sekurang-kurangnya tiga tahun
akaun teraudit semasa proses pendaftaran francais kerana:
(i) Kewajaran kepada peraturan ini ialah kerana bagi
memastikan bahawa sistem perniagaan yang hendak
ditawarkan kepada penduduk tempatan itu benarbenar
berdaya maju.
(ii) Menunjukkan kedudukan dan kekukuhan sesebuah
syarikat perniagaan yang beroperasi secara francais.
(iii) Dapat mengelak daripada sebarang penipuan oleh
pihak pemberi francais.
122
BAB 8
TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
1. Memahami tanggungjawab francaisor.
2. Mengenal pasti pakej latihan, sokongan khidmat nasihat dan
penyelidikan dan pembangunan.
8.1 PENGENALAN
Dalam sistem perniagaan francais, francaisor bukan sahaja memberi
kebenaran kepada francaisi menggunakan sistem dan harta intelek
mereka sebaliknya francaisor mempunyai tanggungjawab yang lebih
besar daripada itu. Antara tanggungjawab yang dimaksudkan ialah
memberi latihan dan membuat pemantauan secara berterusan agar
francaisi dapat menjalankan tugas mereka dengan lebih berkesan.
Francaisi yang tidak dipantau secara berkesan boleh memberi kesan
negatif kepada imej dan nama baik francaisor itu sendiri.
8.2 TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
Pertalian francais melibatkan penyediaan satu pakej servis oleh pihak
francaisor kepada francaisinya. Servis yang pertama ialah penubuhan
perniagaan dan bukti bahawa perniagaan tersebut boleh dioperasikan
dengan jayanya. Servis ini akan melibatkan francaisor dalam menanggung
risiko terhadap sumber-sumbernya dalam membuka dan menguruskan
sesebuah perniagaan yang baru bagi pihak francaisi. Servis yang diberikan
oleh francaisor boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu:
(i) Program pemilihan, latihan dan sokongan kepada francaisi
dalam aktiviti pembukaan perniagaan francais yang baru.
(ii) Servis yang disediakan secara berterusan oleh pihak
francaisor sepanjang jangka hayat perjanjian francais.

Kedua-dua jenis servis penting. Program pada peringkat awal atau
permulaan francais akan dapat menukarkan seseorang francaisi yang
tidak mempunyai pengalaman perniagaan sebelum ini kepada seorang
ahli perniagaan yang terlatih dan berupaya untuk mengurus sesebuah
123
Pakej servis yang diberikan secara berterusan oleh pihak francaisor

adalah untuk memastikan francaisi dapat mengekalkan pengendalian
perniagaannya dengan jayanya. Ini melibatkan pemberian dan mengemas
kini teknik-teknik pengurusan, teknologi, pemasaran, promosi dan
pengiklanan, serta penyelidikan dan pembangunan demi untuk kebaikan
francaisi.
8.3 SERVIS PERMULAAN
Servis ini akan merangkumi langkah-langkah yang diambil oleh francaisor
dari merekrut francaisi sehingga hari pembukaan outlet francais itu.
SOALAN DALAM TEKS
1. Kenapa proses merekrut francaisi merupakan
satu perkara yang penting?
8.3.1 Merekrut Francaisi oleh Francaisor
Walaupun perkhidmatan mungkin tidak dianggap sebagai sesuatu servis
yang disediakan oleh pihak francaisor, ia merupakan satu langkah yang
penting untuk pihak francaisor memastikan bahawa francaisi yang dipilih
itu telah membuat satu keputusan yang tepat baginya. Francaisor perlu
memastikan bahawa francaisi diberikan bantuan dan memikirkan secara
masak-masak semasa menimbang dan menilai sama ada beliau sesuai atau
tidak untuk menjadi francaisi perniagaan tersebut. Francaisor perlu
mengambil kira dan menguji kemahiran, sikap dan keupayaan bakal
francaisi sebelum membuat keputusan sama ada calon itu sesuai atau
tidak. Dengan menyediakan servis pemilihan ini, seseorang francaisor
bukan hanya dapat memastikan bahawa francaisi yang dipilih itu
merupakan seseorang yang bermotivasi tinggi, komited dan sesuai untuk
rangkaian francais tersebut, bahkan ini juga dapat menentukan
pertumbuhan yang sihat untuk rangkaian francais tersebut.
8.3.2 Pakej Latihan
Latihan francais pada amnya merangkumi dua aspek. Dalam aspek
pertama, seseorang francaisi perlu diberikan latihan kemahiran
perniagaan asas. Ini akan meliputi simpan kira-kira, perakaunan, sistem
124
dan cara membuat laporan, pemilihan kakitangan, pengurusan dan

pengawalan staf, prosedur perniagaan, sistem dokumentasi bagi tujuan
mengawal operasi dan latihan asas perniagaan yang akan membolehkan
francaisi itu menjalankan analisis asas sama ada perniagaannya sudah
bertambah maju atau tidak, menghadapi masalah dan cara untuk
mengatasinya. Skop latihan asas pada peringkat awal ini terhad demi
untuk menyediakan francaisi dengan kemahiran perniagaan asas yang
diperlukan untuk mereka menjalankan perniagaan francais.
SOALAN DALAM TEKS
2. Nyatakan jenis servis berterusan yang disediakan
oleh francaisor.
8.4 LATIHAN BERTERUSAN
Pakej latihan kedua yang disediakan oleh francaisor merupakan latihan
berterusan apabila francaisi sudah dapat menjalankan dan menguruskan

francaisnya. Francaisor akan menyediakan perkhidmatan sokongan,
khidmat nasihat dan bertindak sebagai pusat sumber untuk francaisifrancaisinya.
Dalam pada itu, francaisor perlu mewujudkan satu pertalian
francaisor-francaisi yang baik dan erat demi untuk membangun dan
memperbaiki rangkaian francais mereka secara bersama. Jenis servis
berterusan yang disediakan oleh francaisor termasuk yang berikut:
(i) Pemantauan dan pengawalan
(ii) Latihan
(iii) Organisasi ibu pejabat
(iv) Kajian pasaran
(v) Promosi dan pengiklanan
(vi) Komunikasi
8.4.1 Pemantauan dan Pengawalan
Perjanjian francais yang ditandatangani oleh kedua-dua pihak sepatutnya
mempunyai sistem pemantauan dan membuat laporan. Ini bukan hanya
untuk memastikan bahawa francaisi telah membayar yuran atau royalti,
bahkan demi untuk memberikan maklumat kepada francaisor tentang
125
prestasi francaisi. Jika francaisor mendapati francaisinya masih tidak

dapat menjalankan francais itu secara persendirian, pihak francaisor
boleh memberikan bantuan dan sokongan terus kepada francaisi
tersebut.
Struktur sokongan francaisor dibahagikan kepada pengurusan pusat dan
pasukan pengurusan kawasan. Selain daripada mendapat sokongan dan
khidmat nasihat daripada pengurusan pusat, seseorang francaisi juga
boleh merujuk kepada pasukan pengurusan kawasan yang ditugaskan
untuk memberi segala bantuan dan tunjuk ajar yang diperlukan oleh
francaisi di bawah penyeliaannya. Francaisi perlu dimaklumkan bahawa
ia boleh merujuk kepada pihak francaisor pada bila-bila masa. Ini kerana
sepatutnya yang termaktub dalam perjanjian francais, francaisi perlu
mengetahui bahawa francaisor sedia memberi bantuan dan sokongan jika
ia menghadapi apa-apa masalah atau kesulitan. Pasukan pengurusan
kawasan perlu menjalinkan satu pertalian perhubungan yang erat
menerusi telefon dan juga lawatan secara peribadi ke premis francaisi.
8.4.2 Latihan dan Sokongan Khidmat Nasihat
Selepas francaisi menjalani latihan awal di pejabat pusat dan sudah boleh
menjalankan outlet francais secara bersendirian, francaisi tersebut masih
perlu menjalani latihan dan pembangunan berterusan yang disediakan
oleh pihak francaisor. Latihan semula akan diberikan kepada francais
yang masih belum dapat menjalankan outlet francais secara sempurna.
Francaisi mungkin memerlukan bantuan francaisor dalam melatih
kakitangannya yang masih belum arif atau biasa dengan sistem
pengendalian dan operasi perniagaan secara francais. Kakitangan baru
francaisi mungkin masih kurang keyakinan diri untuk menjalankan tugas
mereka dalam pengurusan outlet francais.
8.4.3 Organisasi Ibu Pejabat
Segala aktiviti perniagaan francais akan diketuai oleh organisasi ibu
pejabat. Organisasi ini sepatutnya mempunyai pakar-pakar tertentu
dalam setiap bidang yang biasanya francaisi akan memerlukan bantuan.
Pakar pengurusan dan perakaunan, pemasaran, perhubungan awam,
kawalan kualiti produk dan lain-lain bidang berkaitan dengan jenis
perniagaan francais itu.
8.4.4 Penyelidikan dan Pembangunan [Research and

Development (R&D)]
Francaisor perlu mempunyai kemudahan untuk membuat R&D terhadap
produk, jenama dan sistem serta proses berkaitan dengan imej pasaran
126
yang telah diketengahkan oleh francaisor. Pihak francaisor perlu

senantiasa mencari inovasi baru dan memperkenalkan idea-idea dan
kaedah baru untuk memperbaiki prestasi dan meningkatkan kadar
keuntungan rangkain perniagaan francais itu.
Kemudahan R&D perlu mereka dan mencuba barisan produk baru di
samping mengenal perkhidmatan baru atau memperbaiki perkhidmatan
yang sedia ada. Produk dan perkhidmatan baru yang diperkenalkan mesti
secocok dengan sistem perniagaan yang sedia ada dan sebaik-baiknya ia
perlu menjalani ujian pasaran sebelum ia diserap sebagai sebahagian
daripada sistem francaisor.
8.4.5 Pengiklanan dan Promosi
Dalam kebanyakan sistem perniagaan francais, pihak francaisor yang
memikul tanggungjawab terhadap aktiviti pengiklanan dan promosi
untuk seluruh rangkaian francais. Kos pengiklanan dan promosi
dikongsi bersama oleh ke semua francaisi melalui sumbangan mereka
seperti yang ditetapkan dalam perjanjian francais. Program pengiklanan
dan promosi yang disusun oleh francaisor sudah pasti akan cuba
mengeksploitasikan sepenuhnya imej korporat rangkaian francais
tersebut ke seluruh sudut negara supaya ia dikenali sebagai pembekal
produk dan servis.
8.4.6 Komunikasi
Sistem komunikasi yang baik dan efektif merupakan satu keperluan asas
untuk menjayakan perniagaan francais. Peranan komunikasi diterangkan
dengan lebih lanjut dalam Bab 9, hubungan francaisor dan francaisi.
8.5 KESIMPULAN
Untuk menjalankan sesuatu rangkaian perniagaan francais yang berjaya,
seseorang francaisor perlu mewujudkan satu sistem perniagaan francais
yang telah diuji dan dapat memenuhi keperluan pengguna. Dengan
adanya sistem francais yang berjaya dan menguntungkan, maka ini sudah
pasti akan menarik orang ramai untuk menjadi bakal francaisi. Bakal
francaisi akan tertarik dengan pakej francais yang akan disediakan oleh
pihak francaisor. Pakej francais ini meliputi program servis permulaan
dan latihan berterusan. Maka boleh dikatakan bahawa pakej program
sokongan permulaan dan yang berterusan yang disediakan oleh
francaisor merupakan faktor penting yang akan menarik minat bakal
francaisi kepada sistem francais tersebut.
127

1. Bincangkan pakej latihan dan sokongan yang disediakan oleh
seseorang francaisor kepada francaisinya.
1. Proses pemilihan francaisi penting kerana francaisor perlu
memilih bakal francaisi yang betul-betul sesuai dan mempunyai
minat untuk menjadi seseorang francaisi. Francaisor perlu
menentukan tahap kelayakan, kemahiran, sikap dan keupayaan
bakal francaisi sebelum membuat keputusan sama ada calon itu
sesuai atau tidak.
2. Latihan berterusan yang disediakan oleh pihak francaisor
termasuk yang berikut:

(i) Pemantauan dan pengawalan
(ii) Latihan
(iii) Organisasi ibu pejabat
(iv) Kajian pasaran
(v) Promosi dan pengiklanan
(vi) Komunikasi
128
BAB 9
HUBUNGAN FRANCAISOR
DAN FRANCAISI
OBJEKTIF BAB
1. Memahami hubungan francaisor dan francaisi.
2. Memahami punca berlaku konflik antara francaisor dan
francaisi.
3. Memahami cara penyelesaian konflik francaisor-francaisi.
9.1 PENGENALAN
Hubungan antara francaisor dan francaisi boleh dianalogikan seperti
hidup di alam perkahwinan. Konflik rumah tangga menjadi lumrah dan
sesuatu yang tidak dapat dielakkan. Namun begitu, ia tetap dianggap
sebagai bahan pemanis agar hubungan yang lebih erat dapat diteruskan.
Konflik rumah tangga yang berpanjangan dan tiada kesudahan tidak akan
memberikan sebarang manfaat sebaliknya membawa kerugian kedua-dua
belah pihak. Begitu juga halnya dengan hubungan antara francaisor dan
francaisi. Kedua-dua belah pihak perlu lebih faham memahami antara
satu sama lain agar konflik yang timbul dapat diuruskan sebaik mungkin.
Dalam bab ini, persoalan yang berkait dengan hubungan francaisor dan
francaisi akan dibincangkan.
9.2 HUBUNGAN FRANCAISOR DAN FRANCAISI
Apabila seseorang individu menandatangani perjanjian francais dengan
seorang francaisor, maka hubungan perniagaan francaisor-francaisi
menjadi satu entiti yang formal. Perhubungan francaisor-francaisi ini
berlandaskan kepada perkara yang termeterai dalam perjanjian francais.
Walaupun perjanjian mewujudkan satu perkongsian dan perhubungan
yang formal, ia secara jelas membezakan entiti francaisor dan francaisi
dari segi tanggungjawab dan hak masing-masing. Walaupun demikian,
satu kontrak francais merupakan satu pertalian menang-menang antara
francaisor dan francaisi. Pertalian ini diibaratkan sebagai satu
perkahwinan untuk jangka masa panjang dan memerlukan kerjasama
129
kedua-dua pihak. Francaisi dan francaisornya sudah pasti akan cuba

menjayakan perniagaan mereka sebaik mungkin bagi mendapatkan
manafaat bersama.
Pertalian francaisor-francaisi ini perlu dijalinkan dengan penuh
keikhlasan daripada kedua-dua pihak oleh kerana jika mereka tidak
membuat demikian, pertalian mungkin tidak akan bertahan lama. Ini
terutamanya jikalau terdapat ketidakpuasan daripada mana-mana pihak,
biasanya daripada pihak francaisi, ini mungkin akan menimbulkan
masalah ketegangan antara francaisi dan francaisor. Pihak francaisor
perlu ingat bahawa ia hanya akan mendapat keuntungan apabila
francaisinya sudah dapat menjalankan outlet francaisnya dengan baik.
Untuk memastikan kejayaan sesuatu kontrak francais, beberapa isu perlu
diambil berat oleh francaisor dan francaisi.

(i) Kedua-dua pihak perlu menghormati prinsip asas iaitu
sistem pemasaran francais berlandaskan, hubungan
menang-menang dan atas kesefahaman inilah yang akan
menentukan kejayaan perniagaan francais tersebut.
(ii) Penghormatan ole h francaisi terhadap pencapaian dan
bimbingan yang disediakan oleh francaisor. Akan tetapi
ia tidak bermaksud bahawa pihak francaisi tidak berhak
untuk menyuarakan sebarang kemusykilan sepanjang
hayat kontrak francais tersebut. Francaisi perlu
menghormati jenama, sistem, tatacara dan hak intelek
yang dipunyai oleh francaisor.
(iii) Sebaliknya, francaisor juga perlu memberi
penghormatan kepada pencapaian francaisi dan
sumbangannya terhadap sistem perniagaan francais
demi untuk menjamin kejayaan dan manfaat bersama.
SOALAN DALAM TEKS
1. Nyatakan sebab-sebab yang akan menyebabkan
ketegangan berlaku antara francaisi dan francaisor.
130
9.3 KONFLIK FRANCAISOR-FRANCAISI

Apabila francaisi dan francaisor memeterai kontrak francais, ia tidak
semestinya bermaksud bahawa kesemuanya akan dapat bergerak dengan
licin dan tanpa menghadapi sebarang masalah. Jikalau kedua-dua pihak
tidak memainkan peranan masing-masing atau tidak mencuba dengan
sedaya upaya bagi menjayakan pertalian ini, sudah pasti pertalian ini akan
menghadapi pelbagai ancaman. Terdapat beberapa sebab yang akan
menyebabkan ketegangan berlaku antara francaisi dan francaisor.
(i) Francaisi tidak sesuai untuk menjalankan sesuatu
francais.
(ii) Francaisi tidak mempunyai sikap yang bersesuaian
untuk francais tersebut.
(iii) Francaisi merasa hampa kerana perkara yang
diharapkan tidak sama dengan realiti.
(iv) Sistem francaisor masih muda dan tidak melalui ujian
yang diperlukan sebelum ia dapat difrancaiskan.
(v) Pemikiran, rancangan dan tindakan antara francaisor
dan francaisi tidak sehala.
(vi) Kegagalan dalam sistem komunikasi antara kedua-dua
pihak.
(vii) Francaisor gagal menunaikan perjanjian pakej francais.
(viii) Bayaran royalti, yuran pengurusan, pengiklanan,
promosi dan lain-lain bayaran yang dikenakan oleh
francaisor tidak disenangi atau dipersetujui oleh
francaisi.
(ix) Lokasi yang dipilih oleh francaisor kurang sesuai.
(x) Sumbangan idea dan cadangan daripada francaisi tidak
diambil kira oleh francaisor.
9.4 PENYELESAIAN KONFLIK FRANCAISOR-FRANCAISI
Selepas menandatangani sesuatu kontrak francais, kedua-dua pihak
sepatutnya mematuhi segala peraturan tema perjanjian. Akan tetapi, rasa
tidak puas hati atau perbezaan pendapat mungkin berlaku dan ini lamakelamaan
akan menyebabkan konflik tercetus antara mereka berdua.
Walaupun konflik tidak dapat dielakkan, apa yang penting ialah

komitmen pihak francaisor untuk menubuhkan satu mekanisme bagi
menguruskan perkara ini. Prosedur dan kaedah perlu diwujudkan supaya
sebarang konflik yang timbul dapat diurus dan sebaik-baiknya
diselesaikan supaya kesan buruk terhadap sistem francais itu dapat
dikurangkan pada tahap yang minimum. Justeru, kedua-dua pihak
francaisor dan francaisi perlu mengambil langkah-langkah persediaan
seperti berikut:
131
(i) Perbezaan pendapat dan konflik antara francaisi dan

francaisor ialah sesuatu yang tidak dapat dielakkan.
Oleh yang demikian, kedua-dua pihak perlu menerima
konflik secara minda terbuka dan perancangan awal
perlu diadakan untuk mengurus dan mengawal konflik
tersebut.
(ii) Terlebih dahulu, francaisor dan francaisi perlu bersetuju
tentang cara dan proses penyelesaian konflik.
(iii) Mengenal pasti konflik sebaik sahaja ia timbul atau
disedari berlaku. Lagi awal ia dikenal pasti dan
diselesaikan lebih baik untuk kedua-dua pihak.
(iv) Kedua-dua pihak perlu peka dan sensitif kepada isu
yang dibangkitkan oleh mana-mana pihak.
(v) Sebarang masalah atau ketidakpuasan perlu
diketengahkan kepada pihak yang berkenaan. Amalan
mengelakkan sebarang masalah atau konflik yang
dirasakan oleh mana-mana pihak perlu ditukarkan
kepada sikap yang lebih positif dan membina.
(vi) Isu atau faktor yang menyumbang kepada konflik yang
dihadapi perlu dijelaskan kepada pihak yang berkenaan,
supaya kedua-dua pihak dapat menentukan masalah
sebenar yang dihadapi.
(vii) Langkah seterusnya ialah menentukan fakta sebenar
dan elakkan daripada membuat anggapan yang tidak
berasas.
(viii) Akhir sekali, proses penyelesaian konflik bermula
dengan mencari penemuan dan persetujuan demi untuk
meneruskan talian perhubungan yang sudah
diwujudkan selepas kontrak francais sudah
ditandatangani sekian lama.
Jika langkah-langkah penyelesaian tersebut di atas tidak dapat mengatasi
konflik yang wujud antara francaisor dengan francaisi, cara pengantara
boleh digunakan. Proses pengantaraan kurang formal. Kedua-dua pihak
francaisor dan francaisi melantik seorang pengantara untuk
menyelesaikan masalah mereka. Kos yang terlibat dengan cara
penyelesaian ini lebih murah dan ditanggung bersama oleh kedua-dua
pihak. Walau bagaimanapun, kejayaan proses ini bergantung kepada
kedua-dua pihak memberikan komitmen sepenuhnya, berkompromi dan
bekerjasama. Kedua-dua pihak boleh merujuk kepada Persatuan Francais
Malaysia untuk mendapat bantuan bagi menyelesaikan konflik mereka
secara perantaraan.
Jika cara penyelesaian yang disebutkan di atas tidak dapat menyelesaikan
masalah atau konflik antara francaisor dan francaisi, kaedah terakhir ialah
132
arbitrasi. Kaedah arbitrasi biasanya dinyatakan dalam kontrak francais
sebagai satu langkah persediaan untuk menghadapi kemungkinan

berlakunya konflik yang serius dan perhubung francaisor-francaisi yang
tegang. Proses penyelesaian konflik menerusi arbitrasi melibatkan kos
yang lebih mahal dan lebih pedih kepada kedua-dua pihak. Ia boleh
dikatakan agar luar biasa untuk kedua-dua pihak mengekalkan pertalian
francais mereka pada waktu yang sama mereka sedang melalui proses
arbitrasi.
9.5 KESIMPULAN
Pertalian antara francaisor dan francaisinya diibaratkan sebagai satu
perkahwinan untuk jangka masa panjang dan memerlukan kerjasama
kedua-dua pihak. Akan tetapi, konflik antara kedua-dua pihak boleh
berlaku dan ini sudah pasti akan menjejaskan perjalanan dan pengurusan
perniagaan francais berkenaan. Oleh yang demikian, penting untuk
kedua-dua pihak cuba menjalinkan satu pertalian yang erat demi untuk
kepentingan bersama.
1. Nyatakan dua jenis langkah penyelesaian konflik francaisorfrancaisi
yang boleh digunakan.
1. Terdapat beberapa sebab yang akan menyebabkan ketegangan
berlaku antara francaisi dan francaisor iaitu:
(i) Francaisi tidak sesuai untuk menjalankan
sesuatu francais.
(ii) Francaisi tidak mempunyai sikap yang
bersesuaian untuk francais tersebut.
(iii) Francaisi merasa hampa kerana perkara yang
diharapkan tidak sama dengan realiti.
(iv) Sistem francaisor masih muda dan tidak melalui
ujian yang diperlukan sebelum ia dapat
difrancaiskan.
133
(v) Pemikiran, rancangan dan tindakan antara

francaisor dan francaisi tidak sehala.
(vi) Kegagalan dalam sistem komunikasi antara
kedua-dua pihak.
(vii) Francaisor gagal menunaikan perjanjian pakej
francais.
(viii) Bayaran royalti, yuran pengurusan, pengiklanan,
promosi dan lain-lain bayaran yang dikenakan
oleh francaisor tidak disenangi atau dipersetujui
oleh francaisi.
(ix) Lokasi yang dipilih oleh francaisor kurang
sesuai.
(x) Sumbangan idea dan cadangan daripada
francaisi tidak diambil kira oleh francaisor.
134
BAB 10
PERKHIDMATAN SOKONGAN
FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
1. Mengenal pasti bentuk-bentuk sokongan yang diberikan oleh
pihak francaisor kepada francaisi-francaisi.

2. Membincangkan kepentingan komunikasi dalam konteks
3. Memahami peranan wakil-wakil lapangan sebagai penghubung
antara francaisor dan francaisi.
4. Membincangkan bentuk-bentuk latihan yang sesuai dalam
konteks perniagaan francais.
5. Menganalisis sebab-sebab francaisi mengambil pendekatan
bertentangan dengan peraturan yang ditetapkan oleh francaisor.
10.1 PENGENALAN
Semasa proses memilih bakal-bakal francaisi, ada antara calon-calon yang
hadir dalam proses pemilihan tersebut tidak mempunyai pengalaman
dalam selok-belok perniagaan. Ada juga antara mereka yang berminat
dengan perniagaan yang hendak diceburi tetapi tidak pernah menjalankan
perniagaan yang serupa sebelum itu. Walau bagaimanapun, bakal-bakal
francaisi tidak perlu berasa runsing kerana pihak francaisor
bertanggungjawab memberikan perkhidmatan sokongan kepada bakalbakal
francaisi. Dengan sokongan yang diberikan, bakal-bakal francaisi
akan dapat menguruskan perniagaan mereka dengan lebih yakin dan
akhirnya membawa kepada kedua-dua pihak memperoleh kejayaan dalam
perniagaan yang dijalankan. Antara bentuk sokongan yang diberikan
oleh pihak francaisor sebelum dan selepas memulakan perniagaan ialah
sokongan ke arah memperoleh keuntungan, latihan, komunikasi,
melantik wakil-wakil lapangan, mencari lokasi strategik dan persediaan
perasmian outlet baru.
135
10.2 SOKONGAN TERHADAP FRANCAISI

10.2.1 Profitability
Objektif utama seseorang peniaga atau usahawan yang menceburi bidang
perniagaan ialah peluang untuk mendapatkan keuntungan yang
maksimum. Dengan keuntungan yang diperoleh itu, para pengusaha akan
melaburkan kembali keuntungan yang diperoleh untuk memastikan
kelangsungan perniagaan dapat diteruskan. Keuntungan yang diperoleh
juga merupakan satu bentuk motivasi kepada pengusaha untuk bekerja
dengan lebih gigih lagi. Sebaliknya, jika perniagaan yang dijalankan itu
menampakkan bibit-bibit kegagalan, sesuatu perlu dilakukan supaya
kadar kegagalan dapat diminimumkan. Bagi francaisi-francaisi yang baru
berkecimpung dalam dunia perniagaan, risiko kegagalan lebih tinggi
lantaran kekurangan pengalaman terutama dalam menguruskan operasi
perniagaan dan kawalan terhadap aspek kewangan. Jika tidak dikawal,
situasi ini akan menyebabkan keyakinan francaisi untuk meneruskan
perjuangan dalam perniagaan menjadi semakin rendah.
Sehubungan itu, menjadi tugas dan tanggungjawab francaisor untuk
mengembalikan atau mengekalkan motivasi dan keyakinan francaisi
untuk terus berjuang dalam perniagaan yang diceburinya. Tegasnya,
francaisor mesti membantu francaisi-francaisi mereka untuk memperoleh
keuntungan dalam perniagaan. Sungguhpun kedua-dua francaisor dan
francaisi ialah dua entiti perniagaan yang berasingan, namun konsep
menang-menang dalam perniagaan francais sangat penting dilaksanakan.
Jika jualan yang dicatatkan oleh francaisi mereka menunjukkan trend
yang semakin meningkat, ini bermakna peluang francaisor untuk
memperoleh pendapatan dalam bentuk royalti ialah tinggi. Ini kerana
semakin tinggi tingkat jualan yang dicatatkan semakin tinggi jumlah
royalti yang akan dikutip.

Sebaliknya, jika prestasi perniagaan francaisi menunjukkan trend yang
menurun ini akan membebankan francaisor. Bukan sahaja francaisor
tidak dapat mengutip royalti yang tinggi malah jenama dan sistem
perniagaan francaisor akan terjejas dan mendapat gambaran buruk pada
kaca mata pengguna. Oleh itu, pekerja-pekerja sokongan francaisor
perlulah berperanan dengan lebih aktif lagi bagi membantu francaisi
mereka mengekalkan tingkat jualan. Antara sokongan yang boleh
diberikan ialah menawarkan latihan yang berterusan, motivasi,
pemantauan, kawalan terhadap aspek kewangan dan idea-idea bagi
penambahbaikan perniagaan.
136
10.2.2 Self-Employment
Salah satu perkara yang menarik bagi seseorang terjun ke dunia
perniagaan ialah peluang menjadi bos kepada sesebuah perniagaan atau
self-employment. Keengganan mereka untuk bekerja makan gaji mungkin
disebabkan oleh faktor-faktor seperti konflik dengan pihak atasan, tidak
suka menerima arahan dan mematuhi prosedur syarikat, persepsi bahawa
diri mereka tidak dihargai oleh pihak syarikat ataupun diberhentikan atas
sebab kemelesetan ekonomi atau secara sukarela. Menjadi bos kepada
perniagaan sendiri bermakna seseorang itu mempunyai kuasa untuk
mengarah, mengawal dan membuat keputusan-keputusan perniagaan atas
pertimbangan sendiri. Dalam konteks ini, perniagaan francais memberi
peluang kepada bakal-bakal francaisi untuk bekerja sendiri dan menimba
pengalaman tentang cara untuk berjaya dalam bidang perniagaan melalui
proses trial and error.
Francaisi juga berpeluang melihat cara francaisor mengendalikan
perniagaan mereka sehingga berjaya. Oleh itu, pekerja-pekerja sokongan
francaisor perlulah menunjukkan teladan yang baik dengan melaksanakan
kaedah, prosedur, program dan amalan-amalan positif dalam perniagaan
dengan betul supaya francaisi-francaisi dapat mempelajari sesuatu yang
berguna untuk kejayaan masa depan perniagaan mereka. Jika pekerjapekerja
sokongan francaisor tidak menunjukkan komitmen untuk
membantu ke arah kejayaan perniagaan francaisi atau membantu mereka
dalam menyelesaikan masalah yang timbul, ini akan melemahkan
semangat francaisi untuk terus mengekalkan momentum dalam
perniagaan.
10.2.3 Striving to be Successful
Seperti yang telah dinyatakan tadi pekerja-pekerja sokongan francaisor
mestilah komited membantu francaisi-francaisi mencipta kejayaan dalam
perniagaan. Bukanlah sesuatu yang mustahil jika bantuan, galakan dan
motivasi yang diberikan sepanjang masa kepada francaisi akan
membolehkan perniagaan mereka berkembang dari segi saiz dan
keuntungan. Justeru, wakil-wakil francaisor atau pekerja-pekerja
sokongan mereka perlu mempunyai hubungan yang lebih intim dan
beriltizam dengan berusaha memberikan segala bentuk bantuan dan
sokongan yang berterusan seperti galakan, motivasi, arahan, penghargaan
dan pujian di samping berkomunikasi secara positif dalam hal-hal yang
melibatkan penambahbaikan dan penjanaan idea-idea perniagaan. Sikap
pilih kasih francaisor terhadap francaisi-francaisi mereka perlulah
dielakkan. Francaisi yang berasa mereka ditindas akan mengambil
pendekatan-pendekatan di luar perancangan polisi syarikat seperti
137
membeli bahan mentah atau barang-barang jualan dengan pembekal lain.
Keadaan ini akan meruncingkan lagi hubungan antara kedua-dua belah

pihak.
10.2.4 Opportunity for Growth
Kejayaan sistem perniagaan francais bergantung kepada keupayaan
sesebuah perniagaan itu berkembang. Mengembangkan perniagaan
francais juga merupakan matlamat utama francaisi dalam dunia
perniagaan mereka. Sehubungan itu, peranan francaisor dalam
memahami matlamat dan kecenderungan francaisi-francaisi mereka
untuk mengembangkan perniagaan sangat penting. Dalam hal ini, pihak
francaisor boleh membantu dalam bentuk melakukan Penyelidikan dan
Pembangunan [Research and Development (R&D)] untuk menghasilkan
produk atau perkhidmatan baru.
Melalui pendekatan ini, penembusan pasaran baru dapat dilakukan di
samping mengekalkan produk atau perkhidmatan sedia ada. Pihak
francaisor juga boleh melakukan promosi yang lebih agresif dengan
menggunakan aplikasi dan teknik-teknik promosi terkini. Usaha
penambahbaikan secara berterusan oleh pihak francaisor akan
memberikan keyakinan kepada francaisi tentang keuntungan masa depan
yang lebih positif terutama dalam konteks mengembangkan perniagaan
sedia ada.
10.3 KOMUNIKASI
Hubungan antara francaisor dan francaisi ibarat orang yang berkahwin
dan ikatan yang disatukan melalui proses akad dan nikah perlulah
dipelihara sehingga ke akhir hayat. Bezanya dalam industri francais,
hubungan diikat sebaik sahaja perjanjian francais ditandatangani.
Menurut seksyen 25 Akta Francais 1998, tempoh minimum bagi satusatu
perjanjian ialah lima tahun dan terdapat perjanjian yang mempunyai
tempoh yang lebih lama seperti 10 tahun, 15 tahun dan 20 tahun.
Sungguhpun tempoh minimum perjanjian francais ialah lima tahun
sahaja, ia bukanlah satu tempoh yang singkat kerana dalam tempoh
tersebut pelbagai perkara sama ada positif mahupun negatif boleh
berlaku. Jika aspek negatif yang lebih banyak terbit daripada hubungan
tersebut, keadaan perniagaan akan menjadi lebih rencam dan ada
kemungkinan kedua-dua pihak akan cuba menyalahi antara satu sama
lain. Kerencaman dalam hubungan antara francaisor dan francaisi ini
boleh dimenifestasikan melalui pembatalan perjanjian sebelum tempoh
sebenar tamat atau pihak francaisi tidak lagi mengikut sistem yang telah
138
ditetapkan. Perkembangan yang tidak sihat dalam amalan perniagaan

francais seperti ini disebabkan oleh faktor komunikasi yang tidak terjalin
dengan baik dan ikhlas.
Komunikasi yang positif dan berkesan ialah prasyarat dalam kejayaan
sesebuah perniagaan francais. Ketidakcekapan dalam berkomunikasi
akan memberi kesan mendalam kepada hubungan francaisor dan
francaisi selain menjejaskan perjalanan sesebuah perniagaan. Dalam
konteks ini, komunikasi yang efektif perlu dirangka dengan cermat dan
terancang terutama yang melibatkan proses penyampaian maklumat dan
laporan. Kecekapan komunikasi juga akan memastikan kelangsungan
sesebuah perniagaan dan seterusnya meningkatkan pertumbuhan dan
pembangunan perniagaan francais itu sendiri.
Pada pendapat anda, apakah kaedah-kaedah
komunikasi yang digunakan untuk memastikan
hubungan francaisor dan francaisi menjadi lebih
efisien?
BENAR, hubungan melalui telefon, laman Internet, e-mel, faks, buletin

dan kekerapan bermesyuarat antara francaisi dan francaisor ialah antara
beberapa pendekatan yang boleh digunakan untuk mewujudkan
rangkaian komunikasi yang berkesan. Berikut dijelaskan beberapa kaedah
atau pendekatan komunikasi yang efektif.
(a) Hubungan Melalui Telefon
Saluran komunikasi yang paling efektif dewasa ini ialah hubungan melalui
telefon. Telefon bimbit misalnya mudah untuk diakses kerana telefon
bimbit sentiasa bersama dengan orang yang ingin dihubungi tidak kira
tempat mereka berada walaupun ia melangkaui sempadan geografi. Jika
francaisi mempunyai sebarang masalah, mereka boleh menghubungi
francaisor atau wakil francaisor dengan mudah pada bila-bila masa selagi
tidak mengganggu urusan peribadi mereka. Komunikasi verbal antara
satu sama lain ialah mode yang efektif kerana setiap persoalan yang ingin
ditanya atau masalah yang dihadapi dapat dinyatakan secara terus dan
mungkin jawapan boleh diberikan pada masa yang sama. Keadaan ini
akan mewujudkan hubungan yang lebih intim berbanding jika maklumat
yang ingin disampaikan melalui perantaraan orang ketiga. Bagi pihak
francaisor pula, mereka boleh menyampaikan maklumat terkini atau
aktiviti-aktiviti yang akan dijalankan dengan lebih pantas dan jelas.
139
(b) Internet Laman Web

Perkembangan sains dan teknologi dewasa ini memberikan kesan yang
signifikan kepada mempermudahkan urusan perniagaan. Pembangunan
laman web syarikat (francaisor) boleh dimanfaatkan oleh bakal-bakal
francaisi apabila maklumat-maklumat terkini sama ada yang berbentuk
laporan, fakta, aktiviti, gambar, audio-visual dan sebagainya dapat
disampaikan dengan lebih cepat dan pantas pada kos yang berpatutan.
Melalui Internet, francaisor boleh berkomunikasi secara langsung dengan
francaisi-francaisi mereka secara serentak. Kecanggihan teknologi ini
membantu dalam mempertingkatkan hubungan francaisor-francaisi.
Selain itu, francaisor boleh memasukkan maklumat-maklumat terkini
seperti perubahan dalam manual operasi, maklumat terkini tentang
produk-produk baru serta aktiviti-aktiviti promosi yang telah, sedang dan
akan dijalankan. Manakala francaisi pula dapat mengekses maklumat
tersebut dengan mudah dan pengetahuan mereka sentiasa
dikemaskinikan.
(c) E-mel dan Faksimili
Lanjutan daripada penggunaan teknologi itu tadi, francaisor-francaisi
boleh berkomunikasi melalui e-mel yang menyalurkan dengan lebih
pantas maklumat-maklumat secara bertulis, bergambar atau file attachment.
Melalui e-mel, francaisor dapat menyalurkan maklumat setiap hari kepada
francaisi-francaisi mereka selain memberikan kata-kata semangat,
perangsang dan dorongan untuk terus maju dalam perniagaan.
Penggunaan mesin faksimili juga membantu untuk mempercepatkan
proses penyaluran maklumat. Merupakan sesuatu yang menjengkelkan
dewasa ini sekiranya pengusaha atau francaisor-francaisi tidak
mempunyai kemudahan-kemudahan ini dalam urusan perniagaan
mereka.
(d) Lawatan Peribadi
Lawatan peribadi atau personal visits oleh Ketua Pegawai Eksekutif,
pengarah syarikat, pengurus kewangan atau Pengarah Kawasan (Regional
Director) ke outlet-outlet francaisi merupakan satu sentuhan komunikasi
yang paling berkesan. Sebagai francaisi, mereka akan berasa sangat

bangga kerana perhatian dan sokongan yang diberikan oleh pihak atasan
terhadap usaha yang mereka lakukan. Lawatan peribadi ini akan
merangsang usahawan francais untuk terus bersemangat menguruskan
perniagaan mereka dengan bersungguh-sungguh. Bagi pihak atasan pula,
mereka akan menyelami masalah atau perkara-perkara yang berbangkit
140
dengan lebih jelas dan melihat sendiri masalah-masalah yang dihadapi

oleh francaisi-francaisi mereka tanpa mengharapkan laporan-laporan
bulanan sahaja.
10.4 PERANAN WAKIL-WAKIL LAPANGAN
Selain daripada menggunakan saluran komunikasi yang telah
dibincangkan di atas, francaisor boleh menggunakan wakil-wakil
lapangan (the field representatives) sebagai platform untuk membentuk
hubungan yang lebih baik antara francaisor dan francaisi. Wakil-wakil
lapangan boleh berperanan sebagai mata, telinga dan mulut bagi pihak
francaisor terhadap perkembangan dan aktiviti perniagaan francaisi.
Sehubungan itu, fungsi wakil-wakil lapangan bukan sekadar melakukan
lawatan berkala sahaja sebaliknya lebih daripada itu. Antara fungsi utama
wakil-wakil lapangan ialah:
(i) Mewakili francaisor dalam membentuk hubungan yang
lebih rapat dan mesra.
(ii) Bertindak sebagai perunding kepada francaisi seperti
menawarkan kemahiran-kemahiran menyelesaikan
masalah dan khidmat nasihat tentang cara untuk terus
berjaya dalam perniagaan.
(iii) Menawarkan latihan kepada francaisi dan pekerjapekerja
mereka.
(iv) Memimpin francaisi dalam aspek pengurusan seperti
menguruskan rekod-rekod kewangan, kawalan operasi
dan membuat keputusan.
(v) Menjadi pendorong kepada francaisi.
Bagi sesetengah syarikat, mewujudkan jawatan wakil-wakil lapangan di
anggap sebagai beban kerana kos bayaran upah dan kos latihan. Justeru,
mereka mengharapkan perjanjian yang telah ditandatangani sebagai
pengikat hubungan antara francaisor-francaisi. Akibatnya, francaisi bagi
syarikat ini tidak mendapat bantuan, sokongan, latihan dan motivasi yang
sewajarnya daripada pihak francaisor. Keadaan ini akan menyebabkan
francaisi mencari alternatif sendiri untuk memastikan kelangsungan
perniagaan yang dijalankan. Antara alternatif yang mungkin diambil ialah
melakukan promosi sendiri, menokok tambah resepi dan seumpamanya.
Tindakan ini dilakukan lantaran tidak ada wakil yang melakukan
pemantauan terhadap aktiviti perniagaan francaisi dan memberikan
latihan serta khidmat perundingan yang sewajarnya.
141
10.5 LATIHAN UNTUK FRANCAISI

Latihan ialah aspek yang paling penting bagi pembangunan dan
perkembangan perniagaan francaisor. Ia merupakan satu proses
membentuk tingkah laku, kemahiran dan pengetahuan yang tinggi dalam
kalangan pekerja. Dalam konteks perniagaan francais, latihan dilihat
sebagai satu elemen yang tidak boleh dipandang ringan memandangkan
bakal francaisi yang berminat dengan sesebuah perniagaan francais tidak
mempunyai pengalaman yang luas dalam dunia perniagaan sebenar.
Latihan mencakupi tiga komponen utama iaitu:
(i) Membentuk unit latihan dengan menentukan individu

yang mengetuai unit tersebut serta fungsinya.
(ii) Menubuh dan menentukan lokasi latihan.
(iii) Membangunkan program latihan termasuk membentuk
falsafah, matlamat pembelajaran, kemahiran-kemahiran
yang ingin dicapai serta kaedah-kaedah yang akan
digunakan dalam latihan tersebut.
Secara umumnya, latihan untuk bakal-bakal francaisi dibahagikan kepada
tiga bentuk latihan utama iaitu:
(i) Pre-opening training.
(ii) Grand-opening training.
(iii) Post-opening training.
1. Pre-opening training
Pre-opening training merupakan latihan yang diwajibkan kepada francaisifrancaisi
baru sebelum perniagaan mereka beroperasi. Latihan dalam
bilik darjah serta pengalaman secara hands-on bersama francaisor lebih
menekankan perkara-perkara yang berkaitan dengan perancangan
perniagaan francais, pengambilan pekerja, pembelian, pengiklanan,
pengurusan perniagaan, kawalan tunai dan inventori serta kaedah
pengeluaran dan operasi.
Francaisi-francaisi juga dilatih untuk memahami manual operasi dan
manual latihan yang dapat membantu mereka mengendalikan perniagaan
dengan lebih berkesan. Kebiasaannya, latihan pada peringkat ini
mengambil masa sekurang-kurangnya seminggu dan bergantung kepada
program latihan yang telah ditetapkan. Semasa dalam latihan, francaisifrancaisi
juga berpeluang berinteraksi antara satu sama lain dan masingmasing
dapat berkongsi pengalaman, kekuatan dan kelemahan serta
jangkaan dan harapan.
142
2. Grand-opening training
Bagi syarikat-syarikat besar yang komited tentang pentingnya hubungan
yang baik antara francaisor dan francaisi, persiapan rapi untuk majlis
perasmian secara besar-besaran untuk pembukaan satu-satu outlet sangat
penting kerana ia memberikan imej yang baik kepada jenama serta
produk yang ditawarkan. Kebiasaannya, latihan-latihan ini dikendalikan
di outlet-outlet sebenar dan mengambil masa sekurang-kurangnya
seminggu atau beberapa minggu dan melibatkan pekerja-pekerja yang
telah dilantik oleh pihak pengurusan. Antara bentuk latihan yang
diberikan ialah prosedur operasi yang mencakupi aspek
perkhidmatan/pengeluaran, kewangan, pemasaran dan operasi.
Sementara itu, peranan wakil-wakil francaisor sangat penting supaya
latihan yang diberikan dapat dilaksanakan dengan jayanya. Bermula
daripada tarikh perasmian, wakil-wakil francaisor akan berada di outlet
sekurang-kurangnya seminggu untuk memantau perjalanan operasi serta
membantu mengurangkan masalah-masalah yang timbul pada peringkat
permulaan operasi. Ini juga menunjukkan bahawa francaisor benar-benar
komited untuk membantu francaisi di samping mewujudkan rasa setia,
semangat serta membentuk pasukan kerja yang mantap.
3. Post-opening training
Francaisor yang bertanggungjawab akan memberikan latihan kepada
francaisi-francaisi mereka secara berterusan dan dari semasa ke semasa.
Latihan pada tahap ini boleh dilakukan dalam bentuk berkala sama ada
sebulan sekali, tiga bulan sekali atau enam bulan sekali. Latihan yang
diadakan bertujuan untuk memastikan francaisi dan pekerja-pekerjanya

mendapat latihan yang terkini berkenaan dengan produk, sistem, kawalan
kualiti, kewangan, kaedah perakaunan dan pemasaran.
Selain itu, pihak francaisor juga boleh mengadakan latihan yang lebih
kerap kepada mana-mana francaisi yang difikirkan memerlukan latihan
yang lebih kerana mereka kurang berpengalaman dalam bidang-bidang
tertentu seperti perakaunan dan perkhidmatan. Anual dinner atau jamuan
makan malam yang diadakan sekali setahun juga merupakan satu kaedah
untuk merapatkan hubungan antara francaisi selain daripada
mengumumkan poli si-polisi baru syarikat. Pihak francaisor juga boleh
mengadakan seminar dan bengkel untuk membincangkan pelbagai
masalah yang spesifik dan mencari alternatif kepada masalah yang
dihadapi.
143
SOALAN DALAM TEKS

1. Jelaskan empat perkara yang diutamakan dalam
konteks sokongan terhadap francaisi?
2. Komunikasi ialah angkubah paling penting untuk
memelihara hubungan dengan francaisi.
Jelaskan secara ringkas, empat bentuk
komunikasi yang dicadangkan.
3. Bincangkan kepentingan latihan. Jelaskan secara
ringkas bentuk-bentuk latihan dalam konteks
10.6 KESIMPULAN
Secara umumnya, bab ini membincangkan persoalan yang berkaitan
dengan bentuk-bentuk sokongan yang diberikan oleh pihak francaisor
kepada bakal-bakal francaisi mereka. Perkara yang paling utama sekali
ialah tentang sejauh mana pihak francaisor dapat membantu bakal-bakal
francaisi memperoleh keuntungan dan kejayaan dalam perniagaan
mereka. Kejayaan tidak akan tercapai sekiranya hubungan antara
francaisor dan francaisi tidak menunjukkan keintiman lantaran kurangnya
komunikasi antara kedua-dua belah pihak. Peranan wakil-wakil lapangan
serta latihan-latihan yang berterusan penting agar francaisi tidak
berasakan diri mereka keseorangan dalam sistem perniagaan francais.
1. __________________ ialah bentuk sokongan francaisor untuk
membolehkan francaisi mendapatkan keuntungan yang
maksimum.
2. Francaisi berkuasa untuk mengarah, mengawal dan membuat
keputusan-keputusan perniagaan atas pertimbangan sendiri
____________________ ialah salah satu bentuk sokongan yang
diberikan oleh pemegang francais.
3. _____________________ ialah satu bentuk dorongan francaisor
ke arah memperkembangkan perniagaan francaisi.
144
4. Jika francaisi mempunyai sebarang masalah, mereka boleh

menghubungi francaisor atau wakil francaisor dengan mudah
pada bila-bila masa selagi tidak mengganggu urusan peribadi. Ini
merupakan satu bentuk komunikasi menggunakan
_______________.
5. ___________________ merupakan satu sentuhan komunikasi
yang paling berkesan dan francaisi berasa sangat bangga kerana
perhatian dan sokongan yang diberikan oleh pihak atasan

terhadap usaha yang mereka lakukan.
6. _____________________ berperanan sebagai mata, telinga dan
mulut bagi pihak francaisor terhadap perkembangan dan aktiviti
perniagaan francaisi.
7. ___________________ ialah satu proses membentuk tingkah
laku, kemahiran dan pengetahuan yang tinggi dalam kalangan
pekerja.
8. Latihan peringkat ___________________ merupakan latihan
yang diwajibkan kepada francaisi-francaisi baru sebelum
perniagaan mereka beroperasi. Latihan ini juga dikendalikan
dalam bilik darjah serta pengalaman secara hands-on bersama
francaisor. Ia menekankan perkara-perkara yang berkaitan
dengan perancangan perniagaan francais, pengambilan pekerja,
pembelian, pengiklanan, pengurusan perniagaan, kawalan tunai
dan inventori serta kaedah pengeluaran dan operasi.
9. Wakil-wakil francaisor akan berada di outlet sekurang-kurangnya
seminggu untuk memantau perjalanan operasi serta membantu
mengurangkan masalah-masalah yang timbul pada peringkat
permulaan operasi. Ini merupakan satu bentuk latihan di
peringkat _______________________.
10. _____________________ ialah latihan dalam bentuk berkala
sama ada sebulan sekali, tiga bulan sekali atau enam bulan sekali.
1. Empat perkara yang diutamakan dalam konteks sokongan
terhadap francais ialah:
(i) Profitability Membantu usahawan francais
mendapatkan keuntungan yang maksimum.
145
(ii) Self-employment Membantu usahawan menjadi

bos kepada sesebuah perniagaan.
(iii) Striving to be successful Francaisor memberi
galakan dan motivasi bagi membolehkan perniagaan
francaisi berjaya.
(iv) Opportunity for growth Peranan francaisor dalam
memahami matlamat dan kecenderungan francaisifrancaisi
untuk mengembangkan perniagaan.
2. Empat bentuk komunikasi yang dicadangkan ialah:
(i) Hubungan melalui telefon - Mudah untuk diakses
kerana telefon bimbit sentiasa bersama dengan orang
yang ingin dihubungi tidak kira tempat mereka berada
walaupun ia melangkaui sempadan geografi.
(ii) Internet laman web - Maklumat-maklumat terkini
sama ada yang berbentuk laporan, fakta, aktiviti,
gambar, audio visual dan sebagainya dapat
disampaikan dengan lebih cepat dan pantas pada kos
yang berpatutan.
(iii) E-mel dan faksimili - Francaisor-francaisi boleh
berkomunikasi melalui e-mel maklumat-maklumat
secara bertulis, bergambar atau file attachment dapat
disalurkan dengan lebih pantas. Penggunaan mesin
faksimili juga membantu untuk mempercepatkan
proses penyaluran maklumat.

(iv) Lawatan peribadi - Personal visits oleh ketua pegawai
eksekutif, pengarah syarikat, pengurus kewangan atau
pengarah kawasan ke outlet-outlet francaisi merupakan
satu sentuhan komunikasi yang paling berkesan.
Sebagai francaisi, mereka akan berasa sangat bangga
kerana perhatian dan sokongan yang diberikan oleh
pihak atasan terhadap usaha yang mereka lakukan.
Lawatan peribadi ini akan merangsang usahawan
francais untuk terus bersemangat menguruskan
perniagaan mereka dengan bersungguh-sungguh.
146
3. Bentuk-bentuk latihan dalam konteks perniagaan francais ialah:

(i) Pre-opening training merupakan latihan yang
diwajibkan kepada francaisi-francaisi baru sebelum
perniagaan mereka beroperasi.
(ii) Grand-opening training merupakan persiapan rapi
untuk majlis perasmian secara besar-besaran untuk
pembukaan satu-satu outlet dan latihan ini sangat
penting kerana ia memberikan imej yang baik kepada
jenama serta produk yang ditawarkan.
(iii) Post-opening training ialah latihan dalam bentuk
berkala sama ada sebulan sekali, tiga bulan sekali atau
enam bulan sekali. Latihan yang diadakan bertujuan
untuk memastikan francaisi dan pekerja-pekerjanya
mendapat latihan yang terkini berkenaan dengan
produk, sistem, kawalan kualiti, kewangan, kaedah
perakaunan dan pemasaran.
147
148
BAB 11
TANGGUNGJAWAB SOSIAL DAN
ETIKA PERNIAGAAN
OBJEKTIF BAB
1. Mengenal pasti faktor-faktor etika dalam membuat keputusan.
2. Memahami dengan jelas tentang francais dan tanggungjawab
sosial.
3. Membincangkan hubungan dengan isu-isu francais.
11.1 PENGENALAN
Etika sering dikaitkan dengan persoalan untuk menentukan sama ada
sesuatu tindakan itu baik atau buruk, betul atau salah, bermoral atau tidak
bermoral dan adil atau tidak adil. Etika juga diertikan dengan norma atau
standard tingkah laku yang menjadi panduan moral seseorang untuk
dipilih bagi bertingkah laku atau berinteraksi dengan orang lain (Cooper,
1998). Menurut Justis & Judd (2003) dalam buku Franchising telah
mendefinisikan etika perniagaan ialah sesuatu yang melibatkan tingkah
laku, jangkaan dan nilai-nilai moral yang dihadapi oleh sesuatu sistem
francais dan pengurusan seperti juga yang dihadapi oleh pemilik
organisasi francaisi dan pengurusan dalam membuat keputusan atau
menentukan kewangan, operasi dan pemasaran sesuatu produk atau
perkhidmatan mereka.
Namun, apabila bercakap tentang etika, setiap individu memberikan
pandangan yang berbeza tentang persoalan berhubung dengan etika

perniagaan. Sesetengah individu berpendapat ia berkait dengan tingkah
laku dalam mematuhi peraturan yang ditetapkan dalam perniagaan. Jika
persoalan ini diajukan kepada individu lain mereka mungkin berpendapat
ia lebih tertumpu kepada soal betul atau salah dalam pengendalian
perniagaan.
11.2 FAKTOR ETIKA DALAM MEMBUAT KEPUTUSAN
Beberapa ahli falsafah Barat telah membangunkan pelbagai teori moral
untuk menggambarkan tingkah laku dan nilai moral seseorang individu.
149
Tingkah laku dan nilai yang dipegang ini akan menentukan pilihan dalam
membuat sebarang keputusan terutama dalam hal-hal yang berkaitan
dengan etika dalam perniagaan. Seseorang akan memilih satu tindakan
atau keputusan berdasarkan sebab dan rasional masing-masing.
Francaisor dan francaisi juga tidak terkecuali dengan falsafah moral
untuk dijadikan panduan dalam membuat keputusan yang beretika.
Penilaian terhadap moral boleh membantu mereka dalam mengenal pasti
nilai-nilai yang boleh menjadi petunjuk untuk membuat keputusan dan
membawa produk atau perkhidmatan kepada pasaran.
Tiga faktor daripada teori moral dikenal pasti boleh dijadikan panduan
kepada francaisor dan francaisi dalam membuat keputusan mereka iaitu:
(i) Berdasarkan tindakan betul dan melihat kepada akibat
(ethical consequentialism).
(ii) Berdasarkan hak dan niat (ethical formalism).
(iii) Berdasarkan keadilan.
Selain faktor-faktor etika di atas, francaisor atau francaisi juga boleh
menjadikan falsafah etika Islam sebagai panduan kualitatif untuk
membuat keputusan dalam perniagaan francais yang diceburi. Falsafah
etika Islam berasaskan tiga perkara pokok iaitu akidah, syariah dan
akhlak. Sumbernya ialah al-Quran dan sunnah. Secara umum, falsafah
etika Islam antaranya menggariskan faktor-faktor berikut:
(i) Keadilan
(ii) Kejujuran
(iii) Ihsan
(iv) Keseimbangan
Keadilan dilihat sebagai kesaksamaan dalam membuat sesuatu keputusan.
Francaisor perlulah melayan semua francaisi ataupun pelanggan secara
adil. Pembahagian kawasan operasi hendaklah diberikan seimbang
kepada semua francaisi. Yuran francais juga perlulah selaras tanpa
mengira rakan, saudara atau francaisi yang disukai. Begitu juga dalam
pengurusan dalaman, keadilan juga perlu dijadikan panduan dalam
pengurusan dari segi pengagihan beban tugas dan hukuman terhadap
kesalahan yang dilakukan oleh pekerja.
Keseimbangan pula dilihat daripada kepentingan duniawi dan ukhrawi,
rohani dan jasmani. Francaisor ataupun francaisi dalam mengambil
keputusan tidak hanya melihat kepada perkara duniawi dan jasmani
sahaja tetapi perlulah mengambil kira hal-hal rohani dan ukhrawi.
Manusia tidak ada yang kekal. Hubungan manusia tidak hanya sesama
manusia sahaja tetapi juga hubungan dengan Allah (SWT) dan alam
sejagat perlulah diambil kira.
150
Kejujuran bererti ketulusan seseorang yang bermula daripada niat atau

tujuan yang baik kemudiannya melihat kepada setiap tindakan yang
diambil juga perlulah baik. Islam amat menekankan faktor etika ini bukan
hanya dalam pengurusan perniagaan sahaja tetapi juga secara universal.

Setiap muslim dituntut berlaku jujur dalam keadaan apa pun atau
pekerjaan yang dilakukan.
Ihsan ialah kebajikan, mengasihani, simpati, belas kasihan, memberi
pertolongan atau lain-lain tindakan yang baik diambil atau dilakukan.
Dalam membuat keputusan, francaisor atau francaisi perlu memberi
pertimbangan kepada tindakan membuat ihsan dan kebaikan. Ini boleh
membantu mereka menjaga kepentingan dan kebajikan semua pihak yang
berurusan. Perniagaan francais memerlukan hubungan dan jaringan
berterusan. Kerjasama semua pihak turut diperlukan. Justeru memiliki
etika ihsan atau melaksanakan kebajikan merupakan satu kelebihan.
SOALAN DALAM TEKS
Isikan tempat kosong:
1. Menurut Cooper (1998), etika juga didefinisikan
sebagai ___________________tingkah laku
yang menjadi panduan moral seseorang untuk
dipilih bagi bertingkah laku atau berinteraksi
dengan orang lain.
2. Etika Pengurusan Islam menggariskan keadilan,
kejujuran, keseimbangan dan ihsan iaitu faktorfaktor
ini boleh dijadikan panduan dalam
membuat keputusan. Sila padankan faktor-faktor
tersebut dengan situasi di bawah:
(a) Francaisi melaporkan penyata kewangan
dengan jelas kepada francaisor.
_______________________________
(b) Francaisor mengagihkan lokasi perniagaan
kepada francaisi di bawahnya mengikut
jumlah populasi dan kekuatan kuasa beli.
________________________________
151
(c) Francaisor dan francaisi sentiasa

memikirkan untuk mengagihkan
keuntungan perniagaan kepada pekerjapekerja.
3. Falsafah atau teori etika Islam berlandaskan
_________________________dan__________
________
11.3 FRANCAIS DAN TANGGUNGJAWAB SOSIAL
Setiap bidang perniagaan mempunyai tanggungjawab sosial yang perlu
dipenuhi. Keuntungan tidak seharusnya menjadi pokok utama sebaliknya
haruslah berusaha bagi memenuhi kehendak dan kemahuan dalam
sesebuah sistem sosial. Dengan peredaran masa dan zaman yang semakin
maju, sesuatu perniagaan sama ada kecil atau besar ataupun perniagaan
francais, mereka mempunyai tanggungjawab sosial yang perlu dipenuhi di
samping menentukan harga, hubungan sesama pekerja, kualiti produk
atau perkhidmatan yang disediakan serta penggunaan bahan mentah.
Sesebuah perniagaan tidak akan wujud tanpa kewujudan masyarakat.
Dengan kewujudan masyarakat sekitar, ia akan mewujudkan permintaan
terhadap sesuatu produk atau perkhidmatan. Bagi perniagaan francais,
tanggungjawab asas yang perlu bagi memastikan perniagaan dapat
berjalan dan berkembang dalam sistem ekonomi dan sosial, antaranya
ialah memperoleh kadar keuntungan yang minimum dan mencukupi
untuk beroperasi, menyediakan produk atau perkhidmatan yang dapat
memenuhi permintaan dan kehendak pelanggan serta menyediakan

peluang pekerjaan kepada masyarakat setempat.
Kewujudan sesebuah perniagaan dalam sebuah komuniti atau masyarakat
disebabkan oleh komuniti tersebut memerlukan produk atau
perkhidmatan yang disediakan oleh sesuatu perniagaan. Jika sesuatu
perniagaan dapat menyediakan produk atau perkhidmatan yang berkualiti
dan memuaskan, harga yang berpatutan dan sentiasa memenuhi
kehendak dan keperluan komuniti, perniagaan tersebut akan dapat
bertahan dan terus wujud. Tanggungjawab sosial merupakan sesuatu
yang kompleks dan ia meliputi pelbagai aspek dalam sesebuah komuniti.
Ia melibatkan persoalan tentang apakah tanggungjawab atau kewajipan
152
yang harus dilakukan oleh sesebuah perniagaan terhadap komuniti atau

masyarakat setempat? Menurut Robert T. Justis dan Richard J. Judd
(2003) dalam buku Franchising, tanggungjawab sosial merangkumi tiga
aspek utama iaitu kewajipan sosial, tanggungjawab sosial dan kepekaan
sosial.
1. Kewajiban sosial
Sesuatu perniagaan atau organisasi dikatakan memenuhi kewajipan sosial
apabila ia mematuhi undang-undang dan peraturan yang telah ditetapkan,
memberikan maklumat tentang mereka jika diperlukan dan akan
memberi sumbangan jika mereka dapat melihat dengan jelas akan
kebaikannya kepada organisasi atau perniagaan.
2. Tanggungjawab sosial
Sesuatu perniagaan atau organisasi sentiasa berusaha bagi memastikan
amalan perniagaan yang dijalankan dapat memenuhi budaya masyarakat
setempat. Mereka juga sentiasa memperbaiki dan meningkatkan lagi
sistem perniagaan bersesuaian dengan kehendak komuniti. Maklumat
tentang perniagaan mereka dapat diperoleh dengan lebih mudah oleh
sesiapa sahaja yang memerlukannya. Mereka memainkan peranan dalam
pembangunan sesebuah komuniti dan tidak menimbulkan masalah
kepada komuniti tersebut.
3. Kepakaran sosial
Komuniti bebas memperoleh sebarang maklumat berhubung dengan
amalan perniagaan yang dijalankan oleh sesuatu perniagaan atau
organisasi tanpa sebarang halangan atau sekatan. Syarikat secara telus
menyediakan segala maklumat yang diinginkan oleh masyarakat umum
dan juga sanggup menerima sebarang input dari luar sama ada secara
formal atau tidak formal dalam membuat keputusan mereka.
Syarikat juga harus peka terhadap segala cadangan serta penilaian
masyarakat terhadap aktivitiaktiviti lama ataupun baru yang akan
dijalankan. Jadual 11.1 menunjukkan tahap tanggungjawab sosial secara
umumnya dalam skala 10 1.
153
Jadual 11.1: Tahap Tanggungjawab Sosial

Tahap/Skala Tanggungjawab Sosial
10
Memberi sokongan yang kuat kepada semua aktiviti sosial
setempat, menggalakkan pekerja dalam penglibatan aktiviti
sosial dan perhubungan awam. Menjadi model dalam
kepimpinan masyarakat.
9 Meningkatkan kepentingan pemegang syer di luar jangkauan
kepentingan ekonomi serta peningkatan dalam perniagaan.
8 Mengekalkan tahap pengeluaran syarikat ke tahap yang
maksimum serta meningkatkan keadilan sosial sama ada dalam
dan luar perniagaan.
7 Membuat penetapan harga produk atau servis pada kadar yang

berpatutan bagi kepentingan perniagaan untuk jangka masa
panjang.
6 Menyediakan jaminan pekerjaan kepada pekerja pada tahap yang
mampu diberikan oleh syarikat.
5 Peka kepada hak-hak pekerja dan menyediakan produk yang
selamat di persekitaran tempat kerja yang selamat.
4 Mengekalkan tahap kualiti yang tinggi bagi setiap produk atau
servis yang disediakan.
3 Tidak memandang rendah terhadap persekitaran
2 Menyediakan persekitaran pekerjaan yang selamat.
1 Mematuhi undang-undang.

Selain itu, tanggungjawab sosial boleh juga dijalankan oleh sesuatu
perniagaan atau sistem francais dengan memberi penumpuan terhadap
produk atau perkhidmatan yang ditawarkan, tidak mengabaikan
pengurusan sumber manusia, menjalankan perniagaan secara adil dan
melibatkan diri dalam aktiviti komuniti di samping menjaga kepentingan
alam sekitar.
1. Produk atau perkhidmatan yang ditawarkan
Sesuatu perniagaan atau francais hendaklah memastikan produk yang
dikeluarkan selamat digunakan dan tidak memberi pencemaran dalam
operasi pengeluaran. Mereka hendaklah menitikberatkan nilai kesihatan
termasuk soal-soal pembungkusan dan label.
154
2. Pengurusan sumber manusia

Memastikan persekitaran pekerja dalam keadaan selamat dan terjamin
semasa menjalankan operasi. Majikan perlu menyediakan latihan yang
bersesuaian dan program pembangunan kerjaya bagi membuka peluang
ke tahap yang lebih tinggi. Majikan juga perlu menyediakan program bagi
menghadapi tekanan di tempat kerja, khidmat nasihat kerjaya dan
menyediakan pusat penjagaan kanak-kanak serta lain-lain aktiviti yang
memberi manfaat kepada pekerja.
3. Mengamalkan perniagaan yang adil
Ini merujuk kepada peluang pekerjaan dan peningkatan kerjaya yang
sama rata terutama kepada golongan wanita dan golongan kurang upaya
serta membuka ruang kepada golongan wanita untuk menjadi francaisi.
4. Penglibatan dalam komuniti
Perniagaan francais harus memberi sokongan dan terlibat secara
langsung atau tidak langsung dalam program kemasyarakatan seperti
program kesenian, program yang berkaitan dengan kanak-kanak ataupun
program rekreasi setempat. Melibatkan diri dalam projek-projek yang
dijalankan oleh komuniti seperti menjalankan kempen pungutan derma
kecemasan dan sebagainya. Melibatkan diri secara aktif dalam aktivitiaktiviti
pertolongan cemas bagi membantu mereka yang mengalami
malapetaka seperti menyediakan program bantuan yang melibatkan
pekerja-pekerja syarikat secara langsung atau memberi sumbangan
produk keluaran syarikat ataupun secara tunai.
5. Menjaga kepentingan alam sekitar dan penggunaan tenaga
Menjaga tahap pencemaran alam sekitar dalam operasi pengeluaran dan
pemasaran serta penggunaan tenaga yang minimum. Mengamalkan kitar
semula yang betul di samping menjaga bahan buangan yang teratur.
SOALAN DALAM TEKS
4. Senaraikan lima tanggungjawab sosial yang boleh
dilakukan oleh francaisor dan francaisi.
155
11.4 ISUISU HUBUNGAN DALAM PERNIAGAAN

FRANCAIS
Setiap bidang perniagaan tidak terkecuali daripada isu masing-masing
begitu juga dengan perniagaan francais yang menekankan dari aspek
perhubungan francaisorfrancaisi. Dua persoalan utama yang sering
dikaitkan dengan francais yang perlu dilihat dengan teliti ialah berkaitan
dengan aspek-aspek negatif dalam francais dan hubungan francaisor
francaisi.
11.4.1 Aspek-Aspek Negatif dalam Francais
Robert Al Purvin merupakan seorang peguam dan seorang pakar dalam
undang-undang francais. Beliau juga merupakan Pengerusi Lembaga
Pemegang Amanah The Association of franchisees and dealers telah
menggariskan beberapa aspek berhubung dengan perniagaan francais
melalui bukunya yang bertajuk The Franchisees Fraud yang perlu diberi
pertimbangan antaranya:
1. Apakah pelaburan di bidang francais selamat?
Kajian sering menunjukkan peratusan pelaburan bidang francais lebih
menguntungkan daripada kegagalan dibandingkan dengan perniagaan
persendirian. Namun, fakta yang diberikan sering kali dimanipulasikan
bagi memperdaya dan menarik minat bakal francaisi. Sepatutnya bakal
francaisi diberikan statistik yang lebih relevan seperti bilangan francaisi
dalam rangkaian tersebut yang telah gagal dan bagaimana francaisor
mendefinisi kegagalan dan apakah faktor-faktor yang menyebabkan
kegagalan tersebut?
2. Apakah francaisi di anggap sebagai rakan-kongsi kepada
francaisor?
Semasa pemilihan dan pelantikan, francaisor selalunya menyatakan
mereka memerlukan rakan-kongsi untuk mengembangkan perniagaan
dan menawarkan sistem francais kaedah terbaik untuk merealisasikan
hasrat tersebut. Permasalahan yang timbul ialah dari segi perjanjian
francais yang dibuat tidak menggambarkan situasi tersebut dan dilihat
sebagai berat sebelah memihak kepada francaisor.
3. Sejauh manakah francaisor mempunyai sistem perniagaan
yang terbukti berjaya?
Faktor utama yang mendorong francaisi dalam perniagaan francais ialah
kejayaan sistem tersebut dan memberi jaminan terhadap pelaburan yang
berisiko rendah. Yang menjadi persoalan di sini, masih terdapat
156
francaisor yang masih melalui proses try and error disebabkan mereka
sendiri kurang pengalaman dalam soal-soal seperti pemilihan lokasi,
perlindungan harta intelektual, pengurusan stok dan pengawalan kos
serta strategi pengiklanan dan promosi.
4. Sejauh manakah program latihan yang disediakan mampu
memindah know-how kepada francaisi?
Kejayaan yang dicapai oleh francaisor tidak cukup untuk menjamin
kejayaan yang akan dicapai oleh francaisi. Persoalan di sini sejauh
manakah mereka menterjemahkan pemindahan pengetahuan mereka
kepada francaisi. Mampukah francaisor menyediakan program latihan
yang berkesan untuk menduplikasikan sistem perniagaan francais mereka
kepada francaisi.
5. Sejauh manakah komitmen francaisor menyediakan
perkhidmatan sokongan yang berterusan?
Salah satu faktor kelemahan dalam sistem francais ialah dalam aspek
penyediaan perkhidmatan sokongan yang berterusan. Kebanyakan
francaisor mempunyai kombinasi kedua-dua jenis outlet milik syarikat dan
outlet milik francaisi. Dalam keadaan ini, kemungkinan francaisor akan
mengutamakan outlet milik syarikat yang mempunyai kepentingan
langsung daripada outlet yang dimiliki oleh francaisi dalam menyediakan
perkhidmatan sokongan.
11.4.2 Hubungan FrancaisorFrancaisi
Pemantapan perhubungan antara francaisor dan francaisi merupakan
faktor yang kritikal untuk dipertahankan dan dipelihara demi memastikan
kejayaan perniagaan francais. Francaisor dan francaisi perlu melalui kisah
suka dan duka bersama dan ia boleh dikaitkan melalui analogi
perkahwinan. Perkahwinan biasanya bermula dengan berkenalan,
merisik, bertunang dan seterusnya ijab dan kabul. Namun perkara yang
lebih penting selepas itu adalah untuk menjalin persefahaman bagi
menjamin kerukunan rumah tangga yang berkekalan. Begitu juga dengan
perniagaan francais yang saling bergantung antara satu sama lain.
Aspek-aspek kemanusiaan seperti unsur-unsur perasaan, kasih sayang,
kepercayaan, keyakinan dan motivasi tidak harus dipandang rendah
kerana ia boleh memberi kesan terhadap perhubungan francaisor
francaisi. Perjanjian francais merupakan ikatan dan ia merupakan
komponen utama dalam hubungan perkongsian francaisor-francais. Ia
mendefinisikan hak dan tanggungjawab atau hak kedua-dua pihak yang
157
akan memberi satu jaminan akan wujudnya persefahaman dan

kesejahteraan hubungan dalam jangka masa panjang.
Kegagalan dalam bidang perniagaan merupakan satu perkara yang paling
ditakuti oleh mana-mana usahawan sama ada yang menceburi bidang
francais atau menjalankan perniagaan secara sendirian. Bezanya ialah
kejayaan dan kegagalan dalam sistem francais berkait rapat dengan sejauh
manakah pelaksanaan tanggungjawab oleh kedua-dua pihak. Jika
sesebuah perniagaan yang dijalankan oleh seseorang usahawan menemui
kegagalan, kegagalan ini boleh dipersalahkan kepada usahawan tersebut
atau faktor-faktor lain yang berkaitan dengan usahawan tersebut.
Sebaliknya, bagi usahawan francais, kebiasaannya francaisi akan
menunding jari ke arah francaisor terhadap kegagalannya dan
beranggapan francaisor yang menyebabkan kegagalan tersebut dengan
pelbagai alasan.
Dari aspek keuntungan, berdasarkan kepada perhubungan yang
berteraskan menang-menang, keuntungan yang maksimum akan
diperoleh apabila kedua-dua pihak berjaya menjalinkan hubungan yang
erat dan saling memahami antara satu sama lain. Francaisor akan
memperoleh keuntungan jika francaisi-francaisinya meraih keuntungan.
Begitu juga sebaliknya, francaisi tidak mungkin mendapat sokongan
untuk terus membuat keuntungan jika francaisor gagal meraih
keuntungan. Oleh itu, mekanisme pemantapan dan pemeliharaan
persefahaman antara kedua-dua belah pihak ialah sesuatu yang sangat
penting.
Sehubungan itu, francaisor harus sentiasa mengadakan pertemuan dan
mesyuarat yang melibatkan semua francaisi dengan mempunyai agenda
serta objektif yang jelas bagi mencapai matlamat. Francaisi pula harus
menggunakan kesempatan ini untuk dijadikan forum bagi
membincangkan sebarang masalah dan mengemukakan sebarang
cadangan untuk dilaksanakan bersama.

11.5 KESIMPULAN
Pelajaran dalam bab ini mendedahkan kita tentang faktor-faktor etika
yang boleh dijadikan panduan kepada pengurusan dan perniagaan
francais dalam membuat keputusan. Faktor-faktor etika ini boleh dilihat
daripada dua sudut iaitu, falsafah barat yang menekankan kepada teori
consequentialism, formalism dan justice, sementara sudut falsafah Islam
melihat kepada faktor-faktor keadilan, kejujuran, keseimbangan dan
ihsan. Semua bidang perniagaan mempunyai tanggungjawab sosial
kepada masyarakat atau komuniti, begitu juga dengan perniagaan
francais. Perniagaan francais mempunyai tanggungjawab sosial yang
158
boleh dilihat dari sudut kewajipan sosial, tanggungjawab sosial dan

maklum balas sosial. Beberapa aspek negatif perniagaan francais turut
dibincangkan di samping isu-isu berkaitan hubungan francaisor dan
francaisi yang umumnya dipersoalkan. Sehubungan itu, perniagaan
francais perlu mengambil kira soal etika dan tanggungjawab sosial dalam
membuat sebarang keputusan bagi merealisasikan matlamat
keusahawanan dapat dicapai.
A. Soalan Objektif:
1. Antara faktor etika dalam membuat keputusan mengikut falsafah
atau teori Barat berikut, yang manakah BUKAN menjadi
panduan kepada francaisor dan francaisi?
A. Berdasarkan hak dan niat.
B. Berdasarkan tindakan betul dan niat.
C. Berdasarkan keadilan.
D. Berdasarkan tindakan betul dan akibat.
2. Faktor etika dalam membuat keputusan mengikut falsafah atau
teori Islam ialah bersumberkan al-Quran dan sunnah dan
berasaskan tiga perkara pokok berikut, KECUALI
__________________________.
A. Akhlak.
B. Ukhwah.
C. Syariah.
D. Akidah.
B. Soalan Esei:
1. Nyata dan bincangkan tiga aspek negatif dalam perniagaan
francais.
159

1. Norma atau standard
2. (i) Kejayaan.
(ii) Keadilan.
(iii) Ihsan.
3. Al-Quran dan sunnah.
4. (i) Produk dan perkhidmatan yang ditawarkan.
(ii) Pengurusan sumber manusia.
(iii) Mengamalkan perniagaan yang adil.
(iv) Penglibatan dalam komuniti.
(v) Menjaga kepentingan alam sekitar dan penggunaan
tenaga.
160
BAB 12
FRANCAIS ANTARABANGSA
OBJEKTIF BAB
1. Memahami perniagaan francais antarabangsa.
2. Mengenal pasti potensi francais antarabangsa.
3. Mengkaji keadaan makro pasaran antarabangsa.
4. Memahami isu budaya pasaran tempatan dan bagaimana
memenuhi keperluan tempatan.
5. Memahami operasi francais antarabangsa, aspek perundangan
dan jenis francais antarabangsa.
12.1 PENGENALAN
Francais diakui sebagai medium untuk mengembangkan perniagaan ke
peringkat antarabangsa. John Naisbit pengarang buku Megatrends
mengakui akan hakikat ini dengan menyatakan bahawa francais ialah satu
bentuk pemasaran yang cukup efektif untuk pengembangan perniagaan.
Melalui francais, sesebuah syarikat dapat memperkenalkan produk atau
perkhidmatan mereka ke negara-negara luar pada kos yang jauh lebih
murah dan efektif iaitu kos pengoperasian ditanggung oleh rakyat negara
tersebut. Selain itu, yuran dan royalti francais dapat dikutip dan
digunakan semula untuk tujuan pengukuhan jenama dan sebagainya.
Pada bab ini, perbincangan akan menjurus kepada potensi pasaran
francais antarabangsa.
12.2 FRANCAIS ANTARABANGSA
Setelah sesebuah perniagaan francais dapat dijalankan dengan jayanya di
pasaran tempatan, langkah seterusnya adalah untuk mengembangkan ke
pasaran luar negara dan mendapatkan francaisi antarabangsa. Secara
amnya, bentuk atau rangka francais yang digunakan untuk pasaran
antarabangsa sama dengan yang digunakan untuk pasaran tempatan.
Justeru, proses pengembangan model francais tempatan yang berjaya
tidaklah susah sangat.
161
Akan tetapi, pengembangan ke pasaran luaran melibatkan beberapa

implikasi. Jika seseorang francaisor merancang untuk mengembangkan
ke pasaran antarabangsa, ia perlu dirancang dengan teliti. Jika berlaku
sebarang kesilapan di pasaran antarabangsa, kesan kesilapan ini mungkin
lebih. Bab ini akan membincangkan tiga aspek berkaitan dengan francais
antarabangsa. Bahagian pertama menumpukan kepada persediaan yang
perlu disusun dan dirancang dengan rapi oleh pihak francaisor supaya
dapat memasuki pasaran antarabangsa dengan jayanya. Sebelum
memasuki sesuatu pasaran antarabangsa, francaisor perlu menjalankan
kajian yang mendalam terhadap pasaran tersebut. Francaisor perlu
mendapatkan kefahaman yang menyeluruh mengenai pasaran yang ingin
ditembusi. Ini meliputi kefahaman persekitaran perniagaan, aspek
perundangan, sosioekonomi, budaya dan adat resam negara berkenaan.
Bahagian kedua bab ini membincangkan produk francaisor, yang
mungkin perlu diubahsuai untuk memenuhi keperluan dan cita rasa
pengguna negara yang dimasuki. Strategi pemasaran, komunikasi, polisi
pengembangan dan perkara yang lain perlu mengambil kira harapan
pengguna di pasaran tersebut. Peletakan harga juga merupakan perkara
penting dan perlu ditentukan dengan cekap.
Bahagian ketiga bab ini meninjau aspek perundangan yang perlu diteliti
oleh seseorang francaisor. Ini untuk melindungi perniagaan francais
apabila berkembang ke sesebuah negara asing. Setiap negara mempunyai

rangka perundangan yang tersendiri. Francaisor perlu memastikan
bahawa produk, jenama dan hak-hak wilayah terpelihara. Pengeluaran
pendapatan kewangan dari negara asing juga merupakan satu aspek
penting yang perlu diberikan perhatian.
12.3 MENGENAL PASTI POTENSI PASARAN
ANTARABANGS A
Kini terdapat lebih dari 200 buah negara di seluruh dunia. Bagaimanakah
seseorang francaisor mengenal pasti negara pertama yang sesuai untuk
ditembusi? Walau bagaimanapun, jika sesebuah francais yang sudah
sekian lama beroperasi di sesebuah negara tertentu, tambahan lagi jika
francais tersebut sudah berjaya, ia sudah pasti akan menarik perhatian
dan pertanyaan daripada pihak luar. Jadi, bukan sukar untuk membuat
keputusan mengenal pasti negara pertama untuk ditembusi. Pada amnya,
kesedaran pengiklanan dan pemasaran yang dijalankan untuk pasaran
tempatan atau asal juga ada kesan terhadap pasaran di negara yang
berjiran dengan pasaran tempatan. Ini benar pada zaman sekarang
dengan adanya pengiklanan televisyen satelit dan Internet.
162
Walau bagaimanapun, strategi pengembangan antarabangsa memerlukan

persediaan dan kajian yang mendalam sebelum seseorang francaisor
boleh mengenal pasti pelantikan francaisi di pasaran antarabangsa.
Sebahagian besar daripada kerja-kerja persediaan merupakan kajian
pasaran berkenaan. Setiap negara atau pasaran antarabangsa berbeza satu
sama lain. Justeru, jika seseorang francaisor dapat memahami dengan
lebih mendalam sebelum meneroka sesuatu pasaran antarabangsa, kadar
kejayaannya adalah lebih tinggi berbanding dengan seseorang francaisor
yang tidak menjalankan persediaan awal. Persediaan ini boleh
dibahagikan kepada dua bahagian utama, iaitu kajian makro dan kajian
yang mendalam. Kajian makro perlu dijalankan oleh francaisor sendiri
untuk membolehkan beliau mengenal dan merasai potensi pasaran di
negara yang ditujukan dan juga untuk menilai sama ada francaisnya sesuai
untuk dibangunkan di sana.
Keputusan untuk memasuki sesuatu pasaran atau tidak, tidak boleh
hanya bergantung kepada kajian makro. Kajian mendalam yang boleh
dijalankan bersama dengan bakal francaisi di pasaran antarabangsa
berkenaan perlu dijalankan juga. Tujuan kajian mendalam ini adalah
untuk memahami viabiliti projek atau unit francais di lokasi yang telah
dikenal pasti.
12.3.1 Kajian Makro
Kajian makro ini dijalankan sekali sahaja bertujuan untuk menyenaraikan
negara-negara yang patut diberikan tumpuan oleh francaisor. Pada
amnya, kajian makro meliputi parameter berikut:
1. Demografi negeri
Parameter ini untuk menentukan saiz pasaran dan meliputi:
(i) Jumlah populasi.
(ii) Tahap pendidikan.
(iii) Kadar pengangguran.
2. Politik, sosioekonomi
Untuk mengenal pasti potensi pasaran pada jangka masa panjang. Ini
meliputi:
(i) Kuasa pembelian.
(ii) Pendapatan kasar domestik.
163
(iii) Kadar inflasi.

(iv) Kadar faedah pinjaman bank.
(v) Infrastruktur.
(vi) Komunikasi.
(vii) Kestabilan politik.
3. Rangka perundangan
Ini untuk memastikan perlindungan perundangan dan meliputi:
(i) Sistem perundangan negara.
(ii) Perundangan syarikat.
(iii) Kadar pendakwaan.
(iv) Hak pemeliharaan intelektual.
(v) Perundangan peleraian.
4. Persekitaran pelaburan
Ini untuk meninjau sama ada projek boleh dilaksanakan. Ia meliputi:
(i) Kadar pertukaran asing.
(ii) Had pelaburan asing.
(iii) Undang-undang pemindahan dana.
(iv) Kadar percukaian.
Data untuk kebanyakan parameter tersebut di atas mudah didapati dari
agensi Bangsa-Bangsa Bersatu, pihak berkuasa Bank Dunia atau badanbadan
penyelidikan. Pada zaman sekarang, keperluan maklumat
mengenai pasaran antarabangsa boleh didapati terus dari Internet.
Setelah mendapatkan data dan parameter tersebut, francaisor yang ingin
mengembangkan francaisnya ke pasaran antarabangsa kemudian perlu
menganalisis dan menentukan kedudukan terhadap kriteria yang telah
disenaraikan. Dengan cara ini, francaisor akan dapat memilih negara yang
boleh menawarkan peluang terbaik untuk kemasukan perniagaan francais
itu.
164
SOALAN DALAM TEKS

1. Sebelum memasuki pasaran antarabangsa,
seseorang francaicor perlu menjalankan kajian
makro terhadap negara tersebut. Nyatakan
parameter yang termasuk dalam kajian makro
sebegini.
12.3.2 Kajian Mendalam
Selepas menjalankan kajian makro untuk menilai potensi sesebuah negara
dan seterusnya membuat keputusan sama ada untuk memasuki pasaran
tersebut atau tidak. Francaisor yang membuat keputusan untuk
memasuki pasaran tersebut, perlu mengenal pasti senarai bakal francaisi
bagi tujuan pemilihan francaisi yang sesuai untuk menjalankan
perniagaan di negara tersebut. Pemilihan mutakhir francaisi dijalankan
selepas menjalankan kajian mendalam. Dengan adanya kajian mendalam
ini, francaisor dapat menyakinkan bakal francaisi tentang keupayaan
francais ini untuk berjaya. Ini juga bertujuan untuk mendorong francaisi
yang terpilih tentang komitmennya terhadap kejayaan francais ini.
Untuk menjalankan kajian mendalam ini, francaisor memerlukan suatu
kaedah kajian yang bersesuaian untuk menilai potensi pasaran dan lokasi
yang dipilih itu. Kaedah kajian ini boleh direka oleh francaisor sendiri
atau ia boleh dijana melalui agensi penyelidikan pasaran yang bertauliah.
12.4 ISU BUDAYA PASARAN ANTARABANGSA
Selain daripada potensi pasaran sesebuah negara dan permintaan produk
francais yang berkenaan, aspek sosiobudaya yang berbeza dari sesebuah
negara ke negara yang lain, perlu diambil kira.

Rakyat setiap negara sensitif tentang budaya dan norma sosial mereka
dan jikalau terdapat sebarang tindakan yang mengancam kedudukan yang
sedia ada, ini mungkin akan menghalang atau menjejaskan peluang
kemasukan francais tersebut. Justeru, budaya dan sejarah negara yang
dipertimbangkan untuk kemasukan francais perlu difahami dengan
sepenuhnya. Francaisor juga perlu menghormati sensitiviti negara
165
berkenaan selagi mereka berada di sana. Hanya seorang rakyat atau orang
tempatan yang dapat memahami secara menyeluruh tentang isu sensitif
ini. Oleh yang demikian, bantuan daripada orang yang arif mengenai isu
sensitif perlu didapati.
Produk yang ditawarkan mungkin perlu diubahsuaikan. Sebagai contoh,
McDonalds hanya menggunakan barangan halal untuk memenuhi
keperluan orang Islam di Malaysia seperti juga di India, McDonalds
tidak menggunakan daging lembu dalam burgernya oleh kerana sensitiviti
rakyatnya yang beragama Hindu.
Dalam aspek pengiklanan, pihak francaisor perlu mereka strategi yang
mengambil kira norma dan nilai orang tempatan. Selain strategi
pemasaran, keadaan tempatan juga mempengaruhi norma pekerjaan,
status jawatan, kadar perkhidmatan dan pembayaran gaji. Sangat penting
untuk bakal francaisor mengambil kira sentimen agama sebelum
membuat sebarang keputusan mengenai tawaran produk dan
perkhidmatan. Jika perkara ini diabaikan, tindakan seperti pemulauan
atau demonstrasi terhadap premis francais mungkin berlaku. Satu perkara
lagi adalah untuk meninjau sentimen rakyat terhadap negara asal francais
tersebut. Jika terdapat sentimen kebencian yang keterlaluan terhadap
negara asal francais itu, maka francaisor sebaik-baiknya mengelak
daripada memasuki pasaran tersebut. Firma perdagangan asing sering
menjadi sasaran jika tercetusnya kekacauan, mogok atau perasaan tidak
puas hati dalam kalangan rakyat tempatan. Ini akan menyebabkan
kerugian perniagaan, aset atau nyawa manusia.
12.5 MEMENUHI KEADAAN TEMPATAN
Dalam perniagaan berbentuk francais, seseorang francaisi akan cuba
memaksimumkan pendapatan daripada francaisnya. Walaupun francais
yang diperoleh itu berasal dari luar negara, francaisi menghadapi
persaingan tempatan. Untuk memenangi persaingan ini, francaisi perlu
berlawan dengan strategi yang berdasarkan keadaan tempatan. Ini akan
menjamin pembangunan francais tersebut, tertakluk kepada pemantauan
dan pengawalan rapi oleh pihak francaisor.
Dalam perihal menempati keadaan tempatan, dua perkara penting yang
perlu diberi perhatian ialah produk dan strategi pemasaran. Francaisor
mungkin perlu mengubahsuai polisi francaisnya supaya dapat
menawarkan satu pakej francais yang istimewa kepada bakal francaisi
setelah mengambil kira keadaan tempatan. Selain itu, persaingan daripada
francaisor yang lain sama ada francaisor tempatan atau asing juga perlu
diambil kira.
166
SOALAN DALAM TEKS

2. Apakah perkara kedua penting yang perlu diberi
perhatian oleh francaisor dalam perihal menepati
keadaan tempatan.
12.5.1 Produk
Pengubahsuaian produk kepada keadaan tempatan merupakan satu

strategi yang mungkin akan menukar identiti rangkaian francais. Oleh
yang demikian, francaisor perlu berhati-hati dan hanya membenarkan
penukaran tertentu sahaja. Contohnya dalam perniagaan restoran, menu
sesebuah rangkaian francais merupakan bahagian utama yang
menonjolkan identiti restoran tersebut. Cara pengubahsuaian yang sering
dilakukan oleh francaisi tempatan dalam sesuatu rangkaian francais ialah
dengan memperkenalkan produk atau bahan yang lain daripada menu
asal. Ruang sedemikian untuk francaisi tempatan bertindak akan
menentukan sama ada francais mereka berjaya dan menguntungkan atau
tidak. Jadi, sudah menjadi kebiasaan untuk francaisi di negara asing
menggunakan strategi ini.
Francaisor perlu memahami bahawa pengubahsuaian produk kepada
keadaan tempatan merupakan isu sama ada francaisi berkenaan dapat
bertahan atau tidak. Francaisi tempatan perlu mencari jalan untuk
menambahkan pendapatannya. Untuk memastikan bahawa tindakan
francaisi tempatan tidak mengkompromikan format asal perniagaan
francais, pihak francaisor perlu membenarkan pengubahsuaian ini secara
terkawal.
Cara yang terbaik untuk mengawal di samping menggalakkan inisiatif
sebegini ialah dengan mewujudkan satu proses formal yang akan
mengiktiraf atau meluluskan perubahan kepada produk yang ditawarkan.
Permohonan untuk perubahan sebegini boleh dikumpulkan oleh pihak
francaisor dan kemudiannya dianalisis sama ada kebaikan, potensi dan
secocok dengan objektif korporat strategi jenama rangkaian francais
tersebut. Malahan, jika cadangan mengenai pengubahsuaian itu akan
membawa banyak faedah dan kebaikan, pihak francaisor boleh menyerap
perubahan ini kepada seluruh rangkaian francaisnya. Francaisor juga
167
boleh memperkenalkan sistem ganjaran yang akan memberikan hadiah

kepada francaisi yang telah menyumbangkan idea-idea, cadangan
perubahan produk atau taktik pemasaran dan pengiklanan.
12.5.2 Pemasaran
Pengubahsuaian kepada strategi pemasaran lebih mirip kepada tindakan
taktikal tempatan. Seseorang francaisor perlu mewujudkan struktur
operasi secara tempatan yang akan membenarkan dan menggalakkan
tindakan taktikal tempatan. Selagi integriti format francais dikekalkan,
pihak francaisi patut dibenarkan membuat keputusan taktikal mengenai
harga, pengiklanan tempatan dan aktiviti pemasaran.
Isu penetapan harga juga merupakan satu keputusan yang sensitif.
Kadangkala pihak francaisor terlalu tegas dan tidak bertolak-ansur dalam
meletakkan harga yang seragam terhadap seluruh rangkaian francaisnya.
Ini mungkin menimbulkan rasa tidak puas hati atau sekali gus
menyebabkan pemberontakan daripada golongan francaisi yang
seterusnya akan menyebabkan kejatuhan rangkaian francais tersebut.
Oleh yang demikian, pihak francaisor perlu bertindak secara proaktif
dalam isu ini dengan mengadakan kajian tentang sistem penentuan harga
yang juga mengambil kira strategi harga pesaing. Dengan cara ini, pihak
francaisor yang bekerjasama dengan francaisinya akan dapat bertindak
balas dengan lebih cepat kepada perubahan atau strategi pemasaran yang
diperkenalkan oleh pihak pesaing.
Pengiklanan di negara tertentu mungkin perlu diubahsuai dan/atau
diterjemahkan kepada bahasa tempatan. Penterjemahan ini perlu
dilakukan oleh orang tempatan yang memahami maksud dan bahasa
tempatan. Ini akan mengelakkan daripada berlakunya penterjemahan

yang kurang tepat ataupun mungkin menyinggung perasaan orang
tempatan. Cara yang paling selamat ialah dengan mengupah agensi
pengiklanan tempatan untuk mereka satu program pengiklanan yang
berkesan.
12.6 POLISI FRANCAIS
Format francais sesebuah perniagaan mungkin perlu diubahsuai sebelum
mereka dibenarkan memasuki negara-negara tertentu. Ia mungkin perlu
menyediakan satu bentuk perniagaan yang serasi dan bersesuaian dengan
persaingan tempatan atau untuk memenuhi keperluan peraturan dan
perundangan tempatan, terutama sekali undang-undang percukaian.
Pengubahsuaian yang ternyata ialah pada peletakan harga produk francais
itu. Francaisor mungkin perlu membuat pelaburan hartanah untuk
168
mendapatkan lokasi yang baik. Ini mungkin memerlukan pelaburan yang

tinggi terutamanya di negara-negara yang nilai hartanahnya mahal.
Isu pembayaran royalti mungkin berbeza dari satu negara kepada satu
negara yang lain. Kadar royalti tidak boleh terlalu tinggi oleh kerana ia
mungkin menyebabkan produk francais berkenaan tidak dapat bersaing
dengan produk tempatan. Struktur kos pengendalian francais di negara
asing perlu dikaji dengan teliti bersama-sama dengan struktur royalti
pesaing oleh pihak francaisor sebelum ia menentukan kadar royalti yang
akan dikenakan terhadap francaisi.
Dari segi isu pembekalan bahan dan perlengkapan, mungkin tidak
prakmatik untuk pihak francaisor membekal keperluan ini. Sumber
tempatan untuk bekalan dan kelengkapan mungkin lebih mudah dan
murah. Kos pengangkutan dan juga cukai kastam dan pengimportan
yang perlu dibayar oleh francaisor akan mendorong francaisor supaya
menggunakan bahan-bahan dan juga kontraktor tempatan untuk
membangunkan premis perniagaan francais.
Pemberian kuasa dan kebebasan kepada pihak francaisi untuk mencari
dan menggunakan tenaga tempatan akan memudahkan proses
pembangunan francais di negara berkenaan. Reka bentuk premis francais
tempatan mungkin perlu diubahsuai untuk memenuhi keadaan tempatan.
Ini perlu mengambil kira budaya, agama, adat resam, cita rasa dan
keperluan pelanggan tempatan.
12.6.1 Aspek Undang-Undang
Dalam perniagaan francaisi antarabangsa, kefahaman sistem
perundangan negara tempatan berkenaan akan dapat membantu dan
memberi banyak manfaat kepada pihak francaisor. Dengan memahami
rangka undang-undang tempatan, seseorang francaisor akan dapat
merangka polisi francais yang bersesuaian untuk melindungi hak intelek
francaisor, perlindungan jenama dan juga pembayaran cukai jika
berlakunya pertikaian antara francaisor dan francaisi.
12.6.2 Operasi Francais
Terdapat beberapa cara untuk seseorang francaisor menjalankan
perniagaan francaisnya di negara asing.
169
1. Operasi francais yang dijalankan oleh francaisor sendiri

Menerusi cara ini, seseorang francaisor tidak melantik seseorang francaisi
di negara yang berkenaan, tetapi francaisor sendiri akan mengendalikan
operasi francaisnya.
2. Francais terus
Menerusi cara ini seseorang francaisor akan melantik seseorang francaisi
di negara tersebut menerusi satu perjanjian francais yang ditandatangani

oleh kedua-dua pihak.
3. Usaha sama
Bentuk francais ini melibatkan perkongsian antara francaisor dan seorang
rakyat tempatan untuk sama-sama melabur dan menjalankan sistem
francais berkenaan.
4. Master Francais
Seseorang francaisor boleh melantik seseorang subfrancaisor yang ada
hak eksklusif wilayah terhadap keseluruhan sesebuah negara.
Subfrancaisor yang dilantik boleh membuka dan mengurus outlet francais
secara sendiri ataupun boleh melantik subfrancaisi atau menjalankan
kedua-dua cara ini sekali.
SOALAN DALAM TEKS
4. Nyatakan empat cara seseorang francaisor boleh
menjalankan perniagaan francaisnya di negara
asing.
12.7 KESIMPULAN
Selepas sesebuah perniagaan francais tempatan sudah dapat dijalankan
dengan jayanya di pasaran tempatan, seseorang francaisor seharusnya
akan berfikir tentang pengembangan francaisnya ke pasaran
antarabangsa. Sebelum memasuki pasaran antarabangsa, seseorang
170
francaisor perlu menjalankan kajian makro dan juga kajian secara

mendalam terhadap negara tersebut. Di samping itu, francaisor tersebut
perlu mengambil kira keadaan sosioekonomi, budaya, adat resam, cita
rasa, bahasa dan sistem perundangan yang berbeza. Justeru, francaisor
tersebut perlu menyesuaikan format francaisnya kepada keadaan negara
asing dan ini termasuk produk, strategi pemasaran dan aspek operasi
1. Apakah itu francais antarabangsa?
2. Apakah potensi perniagaan francais di pasaran antarabangsa?
1. Pada amnya, kajian makro meliputi parameter berikut:
(i) Demografi negeri.
(ii) Politik, sosioekonomi.
(iii) Rangka perundangan.
(iv) Persekitaran pelaburan.
2. Dalam perihal menempati keadaan tempatan, dua perkara
penting yang perlu diberi perhatian ialah produk dan strategi
pemasaran.
3. Terdapat beberapa cara untuk seseorang francaisor
menjalankan perniagaan francaisnya di negara asing.
(i) Operasi francais yang dijalankan oleh francaisor
sendiri. Menerusi cara ini, seseorang francaisor tidak
melantik seseorang francaisi di negara yang
berkenaan, tetapi francaisor sendiri akan
mengendalikan operasi francaisnya.
(ii) Francais terus. Menerusi cara ini, seseorang francaisor
akan melantik seseorang francaisi di negara tersebut
171
menerusi satu perjanjian francais yang ditandatangani
oleh kedua-dua pihak.

(iii) Usaha sama. Bentuk francais ini melibatkan
perkongsian antara francaisor dan seorang rakyat
tempatan untuk sama-sama melabur dan menjalankan
sistem francais berkenaan.
(iv) Master Francais Seseorang francaisor boleh melantik
seseorang subfrancaisor yang ada hak eksklusif
wilayah terhadap keseluruhan sesebuah negara.
Subfrancaisor yang dilantik boleh membuka dan
mengurus outlet francais secara sendiri ataupun boleh
melantik subfrancaisi atau menjalankan kedua-dua
cara ini sekali.
172
BIBLIOGRAFI
Awalan Abdul Aziz. (1999). Perniagaan francais di Malaysia: Perspektif dan
panduan. Persatuan Francais Malaysia.
Adnan Alias, & Zainab Ahmad. (2002). Kesediaan francaisor dan francaisi.
Persatuan Francais Malaysia (MFA).
Akta Francais 1998 (Akta 590). International Law Book Services.
Dun, & Bradstreet. (1981). The Dun and Bradstreet failure. New York: pp.
12-13.
Justis, R.T., & Judd, J. (2003). Franchising. Thomson - Custom Publishing.
Miranda, G. (2002). Franchising: A Guide to a successful franchise business.
Leeds Publications.
Mendelsohn, M. (2004). The guide to franchising (7th ed.). Thomson.
Shane, S.A. (2005). From ice cream to the Internet: Using franchising to drive the
growth and profits of your company. Pearson Prentice Hall.
Spinelli, S., Rosenberg R.M., & Birley, S. (2004). Franchising pathway to
wealth creation. Pearson Prentice Hall.
173
174
LAMPIRAN A
JAWAPAN SOALAN PENILAIAN KENDIRI
BAB 1
1. Sejarah perniagaan francais dipercayai bermula di Eropah dan ia
mula berkembang dengan pesatnya ke Amerika Syarikat pada
pertengahan abad ke-19. Pada tahun 1851, Isaac Singer iaitu
pengasas Singer Sewing Machine Company telah mula memberi lesen
hak pengedaran produk Singer kepada syarikat-syarikat individu
sebagai ejen pengedaran mesin-mesin keluaran Singer di kawasan
pasaran yang eksklusif. Beliau juga mula memperkenalkan cara
pengedaran yang baru iaitu pengedar-pengedar yang dilantik
mempunyai hak penjualan yang eksklusif di kawasan pemasaran
mereka tanpa diganggu oleh pengedar-pengedar lain dan mereka
dikehendaki membayar royalti atau yuran untuk memperoleh hak
tersebut. Sistem perniagaan francais yang lebih moden telah
diperkenalkan pada tahun 1898 dan berkembang ke Amerika
Syarikat apabila syarikat pengeluar kenderaan terbesar di Amerika
Syarikat iaitu General Motors melantik wakil-wakil penjual bebas
bagi mengedar kenderaan milik mereka. Kejayaan yang diperoleh
oleh syarikat General Motor telah menjadi ikutan syarikatsyarikat
lain seperti Rexall dengan rangkaian kedai ubatnya pada
tahun 1902, Howard Johnson pada tahun 1926 dengan rangkaian
minuman ringan berjenama Coca-Cola yang menjadi pemangkin

kepada kewujudan syarikat-syarikat lain seperti Pepsi dan SevenUp.
Perkembangan sistem perniagaan francais dapat dilihat dengan
pesatnya di Amerika Syarikat melibatkan pelbagai bidang
perniagaan seperti perniagaan peruncitan, hotel dan motel, serta
syarikat-syarikat minyak. Antara tahun 40-an hingga 50-an ia
menunjukkan perkembangan yang pesat dalam industri francais
dengan kewujudan berbagai-bagai syarikat yang menawarkan
produk atau perkhidmatan yang menggunakan sistem francais
untuk meluaskan pasaran produk atau perkhidmatan kepasaran.
Antara perniagaan yang paling banyak menggunakan sistem
francais pada masa tersebut ialah pengendali restoran-restoran
makanan segera yang mendapat pasaran meluas. Peranan Ray
Kroc dengan rangkaian restoran Mc Donalds sehingga ke hari
ini telah menjadikan Amerika Syarikat salah satu daripada negara
yang paling aktif menjalankan sistem perniagaan francais dengan
jumlah syarikat yang terlibat dianggarkan sejumlah 2,200 syarikat
175
dan jumlah outlet sebanyak 550,000. Antara perniagaanperniagaan

francais yang terdapat di Malaysia ialah seperti, Mc
Donalds, Kentucky Fried Chicken, Pizza Hut, Dunkins Donut
dan Nelson.
2. Perbezaan antara sistem francais dengan Multi Level Marketing
dapat digambarkan seperti berikut:
ASPEK FRANCAIS MULTI-LEVEL
MARKETING
Struktur Modal Besar Kecil
Plan Pemasaran Ditentukan oleh francaisor. Berbentuk piramid.
Jualan Premis tetap. Jualan langsung dari pintu ke
pintu.
Peningkatan
Perniagaan
Ditentukan oleh kekuatan
perniagaan francaisi sendiri.
Mempromosi keahlian untuk
mencapai peringkat tertinggi
dalam struktur piramid.
Keahlian Melalui beberapa proses
dan syarat yang ditentukan
oleh francaisor.
Boleh mendaftar dan keluar
daripada ahli pada bila-bila
masa yang dikehendaki.
Manakala perbezaan antara francais dan pelesenan pula dapat

dilihat dengan jelas dari segi tanggungjawab. Dalam sistem
francais, francaisor bertanggungjawab sepenuhnya terhadap
francaisi. Mereka bukan sahaja mempunyai kuasa terhadap kawal
selia operasi francaisi bahkan bertanggungjawab sepenuhnya bagi
memastikan francaisi menjalankan perniagaan seperti yang telah
ditetapkan terlebih dahulu. Selain itu, francaisor juga terlibat
secara langsung dalam mempromosikan produk bersama
francaisi. Ini berbeza dengan licensing iaitu pemberi lesen hanya
berminat kepada bayaran royalti yang diterima di samping
membuat kawal selia penggunaan lesen yang betul seperti yang
dikeluarkan. Mereka tidak terlibat dan tidak mempengaruhi
operasi perniagaan penerima lesen. Penerima lesen
bertanggungjawab sepenuhnya terhadap perniagaan yang mereka

jalankan termasuklah mengadakan promosi bagi meningkatkan
jualan mereka.
3. Sistem francais boleh dibahagikan kepada tiga bentuk atau
pendekatan perhubungan utama iaitu:
176
(a) Francais Unit

Francais unit merupakan satu perhubungan atau keadaan
francaisor memberi hak kepada francaisi untuk memasarkan
produk di satu lokasi atau kawasan yang tertentu. Francaisor
bersetuju tidak akan melantik francaisi lain untuk memasarkan
produknya di lokasi tersebut atau syarikat yang dimiliki oleh
francaisor untuk menjalankan perniagaan. Dalam erti kata lain
dalam sistem francais, unit hanya wujud satu francaisi sahaja
untuk memasarkan produk sesuatu francaisor. Di samping itu,
francaisi tersebut dilarang sama sekali untuk mempraktikkan
subfrancais. Walau bagaimanapun, ia digalakkan untuk membuka
lebih daripada satu outlet di lokasi yang berbeza.
(b) Francaisi Kawasan
Dalam francaisi kawasan, francaisi diberi hak untuk menubuhkan
beberapa lagi outlet di bawahnya di kawasan yang telah ditetapkan
kepadanya. Kebiasaannya francaisi kawasan dikehendaki
mematuhi jadual pembangunan outlet yang telah ditetapkan.
Kegagalan untuk memenuhi jadual berkemungkinan akan
mengakibatkan hak dipindahkan kepada francaisi lain.
(c) Francaisi Induk
Francaisi induk mendapat hak francais daripada francaisor luar
negara dan diberi hak untuk menjalankan perniagaan dalam
negaranya. Francaisi ini juga diberi hak untuk melantik francaisi
atau subfrancaisi dalam negara itu sama ada dalam bentuk
francaisi unit atau francaisi kawasan. Mereka juga boleh memilih
untuk tidak mewujudkan subfrancaisi sebaliknya
mengembangkan sendiri perniagaan.
BAB 2
1. MFA bertindak sebagai pusat sumber maklumat kepada
francaisor, francaisi, pihak media dan seterusnya orang ramai.
MFA berperanan membuka peluang menemukan para francaisor,
bakal francaisor, master francaisi, bakal master francaisi, beberapa
agensi kerajaan dan pihak berkuasa, bank, firma perakaunan,
firma guaman, jururunding francais, pembekal dan vendor. MFA
juga bertindak sebagai forum untuk ahli-ahli bertukar maklumat
dan berkongsi pengalaman melalui pelaksanaan pelbagai program
dan aktivitinya. Antara program anjuran MFA ialah Klinik
Francais, Program Latihan Francais, Penjodohan Francais dan
Karnival Jualan Francais.
177
BAB 3
1. D 6. D
2. C 7. C
3. A 8. B
4. B 9. B
5. A 10. A
BAB 4
1. Menurut Seksyen 4, Akta Francais 1998, dokumen penzahiran

diertikan sebagai apa-apa dokumen penzahiran yang ditetapkan
oleh Menteri bagi tujuan penawaran sesuatu francais kepada
francaisi. Dengan adanya dokumen penzahiran ini, bakal-bakal
francaisi boleh meneliti tentang maklumat-maklumat yang diberi
sebelum sebarang komitmen dibuat. Penelitian ini bagi
mengelakkan bakal-bakal francaisi daripada terperdaya dengan
francaisor yang tidak bertanggungjawab. Menurut Awalan (1999),
kebanyakan usahawan francais terlalu ghairah menceburi
perniagaan francais ini sehinggakan mereka tidak meneliti dan
menjalankan kajian terhadap maklumat yang diperoleh.
BAB 5
1. Terdapat dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan
kawasan, iaitu:
Francaisi yang diberikan hak pembangunan kawasan akan
diberikan hak eksklusif iaitu beliau dikehendaki menjalankan
sepenuhnya perniagaan secara sendirian tanpa membabitkan
subfrancais. Francaisi pembangunan kawasan juga selalunya
disyaratkan mematuhi jadual pembangunan outlet
(memperbanyakkan outlet dari semasa ke semasa) seperti yang
ditetapkan oleh francaisor. Contoh francaisi berbentuk
pembangunan kawasan ini ialah pembangunan rangkaian restoran
KFC yang beroperasi di Malaysia. Francaisi pembangunan
kawasan jenis kedua pula ialah mereka yang diberikan hak
eksklusif dan dibenarkan melantik subfrancais. Contohnya
Fastway Global Ltd. sebagai francaisor membenarkan Kurier
Nasional Sdn. Bhd. untuk melantik subfrancais-subfrancais yang
lain dari semasa ke semasa.
178
BAB 6
1. Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat
dalam bidang francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya
sendiri. Langkah kedua yang harus dilakukan oleh seseorang
bakal francaisi ialah membuat pilihan terhadap jenis perniagaan
francais yang hendak diceburi. Bakal-bakal francaisi juga
dinasihatkan supaya mendapat pandangan peguam dan akauntan
untuk mengkaji dokumen-dokumen penawaran yang disediakan
oleh francaisor. Selain itu, wajar juga untuk bakal francaisi
memeriksa sama ada francaisor memiliki sistem dan pakej
perniagaan yang mantap.
BAB 7
1. Berasingan
2. Yuran dan royalti
3. Seksyen 6 (1)
4. 10 hari
5. Tujuh hari bekerja
6. Seksyen 20
7. Tempoh perjanjian francais, selama dua tahun
8. Lima belas (15) orang, Menteri
9. Seksyen 44 (1)
10. Penggeledahan dan penyitaan tanpa waran
BAB 8
1. Latihan francais pada amnya merangkumi dua aspek. Dalam
aspek pertama, seseorang francaisi akan diberikan latihan

kemahiran perniagaan asas. Ini akan meliputi simpan kira-kira,
perakaunan, sistem dan cara membuat laporan, pemilihan
kakitangan, pengurusan dan pengawalan staf, prosedur
perniagaan, sistem dokumentasi bagi tujuan mengawal operasi
dan latihan asas perniagaan yang akan membolehkan francaisi itu
untuk menjalankan analisis asas sama ada perniagaannya sudah
bertambah maju atau tidak, menghadapi masalah dan cara untuk
mengatasinya.
Pakej latihan kedua yang disediakan oleh francaisor merupakan
latihan berterusan apabila francaisi sudah dapat menjalankan dan
menguruskan francaisnya. Francaisor akan menyediakan
perkhidmatan sokongan, khidmat nasihat dan bertindak sebagai
pusat sumber untuk francaisi-francaisinya.
179
BAB 9
2. Antara jenis langkah penyelesaian konflik francaisor-francaisi
yang boleh digunakan ialah seperti berikut:
(i) Kedua-dua pihak perlu menerima konflik secara
minda terbuka dan perancangan awal perlu
diadakan untuk mengurus dan mengawal konflik
tersebut.
(ii) Terlebih dahulu, francaisor dan francaisi perlu
bersetuju tentang cara dan proses penyelesaian
konflik.
(iii) Mengenal pasti konflik sebaik sahaja ia timbul atau
disedari berlaku. Lagi awal ia dikenal pasti dan
diselesaikan lebih baik untuk kedua-dua pihak.
(iv) Kedua-dua pihak perlu peka dan sensitif kepada isu
yang dibangkitkan oleh mana-mana pihak.
(v) Sebarang masalah atau ketidakpuasan perlu
diketengahkan kepada pihak yang berkenaan.
Amalan mengelakkan sebarang masalah atau
konflik yang dirasakan oleh mana-mana pihak perlu
ditukarkan kepada sikap yang lebih positif dan
membina.
(vi) Isu atau faktor yang menyumbang kepada konflik
yang dihadapi perlu dijelaskan kepada pihak yang
berkenaan, supaya kedua-dua pihak dapat
menentukan masalah sebenar yang dihadapi.
(vii) Langkah seterusnya ialah menentukan fakta sebenar
dan elakkan daripada membuat anggapan yang tidak
berasas.
(viii) Akhir sekali, proses penyelesaian konflik bermula
dengan mencari penemuan dan persetujuan demi
untuk meneruskan talian perhubungan yang sudah
diwujudkan selepas kontrak francais sudah
ditandatangani begitu sekian lama.
(ix) Jika langkah-langkah penyelesaian tersebut di atas
tidak dapat mengatasi konflik yang wujud antara
francaisor dengan francaisi, cara pengantara boleh
digunakan.
(x) Jika cara penyelesaian yang disebutkan di atas tidak
dapat menyelesaikan masalah atau konflik antara
francaisor dan francaisi, kaedah terakhir ialah

arbitrasi.
180
BAB 10
1. Profitability
2. Self-employment
3. Opportunity for growth
4. Hubungan melalui telefon
5. Lawatan peribadi
6. Wakil-wakil lapangan
7. Latihan
8. Pre-opening training
9. Grand-opening training
10. Post-opening training
BAB 11
A. Soalan Objektif:
1. B
2. B
B. Soalan Esei:
1. Tiga aspek agresif dalam perniagaan francais ialah:
(a) Apakah pelaburan di bidang francais selamat?
Kajian sering menunjukkan peratusan pelaburan bidang francais lebih
menguntungkan daripada kegagalan dibandingkan dengan perniagaan
persendirian. Namun, fakta yang diberikan sering kali dimanipulasikan
bagi memperdaya dan menarik minat bakal francaisi. Sepatutnya bakal
francaisi diberikan statistik yang lebih relevan seperti bilangan francaisi
dalam rangkaian tersebut yang telah gagal dan bagaimana francaisor
mendefinisi kegagalan dan apakah faktor-faktor yang menyebabkan
kegagalan tersebut?
(b) Apakah francaisi di anggap sebagai rakan-kongsi kepada
francaisor?
Semasa pemilihan dan pelantikan, francaisor selalunya menyatakan
mereka memerlukan rakan kongsi untuk mengembangkan perniagaan
dan menawarkan sistem francais sebagai kaedah terbaik untuk
merealisasikan hasrat tersebut. Permasalahan yang timbul ialah dari segi
181
perjanjian francais yang dibuat tidak menggambarkan situasi tersebut dan

dilihat sebagai berat sebelah memihak kepada francaisor.
(c) Sejauh manakah francaisor mempunyai sistem perniagaan
yang terbukti berjaya?
Faktor utama yang mendorong francaisi dalam perniagaan francais ialah
kejayaan sistem tersebut dan memberi jaminan terhadap pelaburan yang
berisiko rendah. Yang menjadi persoalan di sini, masih terdapat
francaisor yang masih melalui proses try and error disebabkan mereka
sendiri kurang pengalaman dalam soal-soal seperti pemilihan lokasi,
pelindungan harta intelektual, pengurusan stok dan pengawalan kos serta
strategi pengiklanan dan promosi.
BAB 12
1. Perniagaan francais antarabangsa ialah sistem perniagaan francais
yang bukan hanya beroperasi di pasaran tempatan, tetapi francais
ini juga beroperasi di negara luar. Contoh-contoh francais
antarabangsa yang terkenal ialah seperti KFC, McDonalds dan
Pizza. Francais ini kebanyakannya berasal dari Amerika Syarikat.
Terdapat beberapa francais dari Malaysia yang telah berjaya untuk

mengembangkan pasaran ke negara luar seperti Nelsons,
Marrybrown Fried Chicken, SmartReader, England Optic dan D
Tandoor.
2. Potensi syarikat francais Malaysia untuk mengembangkan
pasaran ke pasaran luar negara amatlah cerah. Ini kerana
terdapat banyak sistem perniagaan francais Malaysia yang
diminati oleh francaisi luar negara. Sistem perniagaan dan
produk halal yang diamalkan oleh francais Malaysia bukan hanya
mendapat sambutan yang baik dari negara Islam seperti dari
UAE, Kuwait, Saudi Arabia tetapi juga dari negara seperti
Thailand, China, Singapore, Brunei, Indonesia, Filipina dan
Australia.
Malaysia juga mempunyai keistimewaan dari segi lokasi, iaitu kedudukan
strategiknya yang boleh dikatakan terletak di tengah-tengah ASEAN.
Jumlah populasi ASEAN melebihi 500 juta orang penduduk. Ini satu saiz
pasaran yang agak besar dan merupakan potensi yang baik untuk syarikat
francais Malaysia.
182
LAMPIRAN B
TAJUK-TAJUK UTAMA DALAM FORMAT
PERJANJIAN FRANCAIS
[Sebagaimana yang Diterima-pakai dalam Undang-Undang Kecil
Pendaftaran dan Etika Persatuan Francais Malaysia Bil. 1/94
(Garis Panduan Keahlian)]
1 PENGENALAN
2 TAFSIRAN
3 PELANTIKAN DAN PEMBERIAN HAK FRANCAIS
4 TERMA FRANCAIS
4.1 Tempoh Francais
4.2 Syarat-Syarat Pembaharuan
5 LOKASI / WILAYAH
6 TANGGUNGJAWAB-TANGGUNGJAWAB
FRANCAISOR
6.1 Membenarkan Francaisi Menjalankan Perniagaan
Menggunakan Tanda Perniagaan, Logo, Sistem dan
Sebagainya.
6.2 Latihan (Pengurusan, Operasi dan Sebagainya)
6.3 Pembukaan Bisnes
6.4 Membenarkan Francaisi Menjalankan Bisnes
6.5 Manual Operasi
6.6 Iklan dan Promosi
6.7 Manual Latihan
6.8 Bantuan Jualan
6.9 Khidmat Perunding
6.10 Bekalan Bahan Mentah
6.11 Tiada Diskriminasi Sesama Francaisi
6.12 Pampasan
6.13 Insuran
6.14 Bantuan dan Maklumat
6.15 Perlindungan Nama Perniagaan
6.16 Perkhidmatan Tambahan
6.17 Had Kredit
7 TANGGUNGJAWAB-TANGGUNGJAWAB
FRANCAISI
7.1 Permulaan Bisnes
7.2 Komitmen Terhadap Bisnes
183
7.3 Latihan
7.4 Perbelanjaan Latihan
7.5 Pengambilan Pekerja
7.6 Latihan Pekerja
7.7 Kepatuhan kepada Kaedah Perniagaan
7.8 Promosi
7.9 Pembayaran
7.10 Lokasi / Wilayah Eksklusif
7.11 Penzahiran
7.12 Penyampaian Maklumat
7.13 Perlindungan Nama Perniagaan
7.14 Maklumat Sulit
7.15 Mendapatkan Lesen dan Permit
7.16 Kerjasama
7.17 Laporan Berkala
7.18 Akaun
7.19 Akauntan dan Juruaudit
7.20 Pemeriksaan dan Penilaian
7.21 Notis Kemungkiran
7.22 Perlindungan Nama Baik
7.23 Lain-Lain Bisnes
7.24 Persaingan
7.25 Kelakuan Baik
7.26 Undang-Undang
7.27 Bayaran kepada Pembekal
7.28 Penyelenggaraan Hartanah / Peralatan
7.29 Pampasan
7.30 Serah Hak, Pindah milik dan Penyewaan
7.31 Harga
7.32 Insuran
7.33 Ganjaran Kakitangan
7.34 Pakaian dan Rupa Diri Pekerja
7.35 Jaminan
8 PENAMATAN
8.1 Masa
8.2 Kemungkiran Syarat Utama
8.3 Kebankrapan
8.4 Perbuatan Prejudis
8.5 Notis
9 AKIBAT-AKIBAT PENAMATAN
9.1 Prosedur Penamatan
9.2 Pengambilalihan Perniagaan
9.3 Kesan Kewangan
184
9.4 Notis Kemungkiran

9.5 Persaingan
10 PELBAGAI
10.1 Jaminan
10.2 Kematian atau Ketidakupayaan
10.3 Penjualan Bisnes

10.4 Kadar Faedah
10.5 Penerimaan Pembayaran
10.6 Force Majeure
10.7 Pembaharuan, Tambahan dan Modifikasi
10.8 Manual Operasi
10.9 Perakuan Francaisi
10.10 Pemisahan
10.11 Keseluruhan Perjanjian
10.12 Melangkaui Perjanjian Awal
10.13 Budi Bicara
10.14 Pertukaran Alamat
10.15 Notis-Notis
10.16 Kepala Perjanjian
10.17 Perkongsian yang Tidak Dibenarkan
10.18 Hak Francaisor untuk Menyerah Hak
10.19 Undang-Undang dan Bidang Kuasa
10.20 Pengecualian
10.21 Kos
10.22 Cawangan Baru
10.23 Cukai
11 PENYAKSIAN
Sumber: Awalan Abdul Aziz (1999). Perniagaan Francais di Malaysia:
Perspektif dan Panduan. Kuala Lumpur: Persatuan Francais
Malaysia.
185
186
LAMPIRAN C
Bahagian-Bahagian Seksyen dalam Akta Francais 1998
BAHAGIAN SEKSYEN
BAHAGIAN I
PERMULAAN
1. Tajuk ringkas
2. Permulaan kuat kuasa
3. Pemakaian
4. Tafsiran
BAHAGIAN II
PELANTIKAN
PENDAFTAR
FRANCAIS,
PENDAFTARAN, DSB
5. Pelantikan Pendaftar, Timbalan Pendaftar,
dan sebagainya
6. Pendaftaran
7. Permohonan bagi pendaftaran
8. Kelulusan atau penolakan permohonan
bagi pendaftaran.
9. Tarikh pendaftaran francais mula berkuat
kuasa
10. Tempoh berkuat kuasa
11. Pindaan pada dokumen penzahiran
12. Notis tentang penggantungan, penamatan,
dan sebagainya
13. Pembatalan daripada daftar
14. Pendaftaran broker francais
15. Amalan wajib
16. Laporan tahunan
17. Rayuan terhadap keputusan pendaftaran
BAHAGIAN III
PERJANJIAN FRANCAIS
18. Kehendak perjanjian francais
19. Pembayaran fi francais, dan sebagainya
20. Larangan terhadap diskriminasi
21. Pembayaran fi francais atau royalti
22. Kumpulan wang promosi
23. Fi promosi, dan sebagainya
24. Pendaftaran cap dagangan atau cap
perkhidmatan
25. Tempoh francais
26. Maklumat rahsia
27. Larangan terhadap perniagaan serupa
28. Penepian tidak sah
BAHAGIAN IV
KELAKUAN PIHAKPIHAK
DAN
PENAMATAN
PERJANJIAN FRANCAIS
29. Kelakuan pihak
30. Kewajipan pemberi francais dan pemegang
francais
31. Penamatan perjanjian francais
32. Tidak membaharui perjanjian francais
33. Penamatan awal tempoh francais
34. Pelanjutan tempoh francais
187
BAHAGIAN V
LEMBAGA PENASIHAT
FRANCAIS
35. Lembaga Penasihat Francais
36. Fungsi Lembaga Penasihat Francais
BAHAGIAN VI
KESALAHAN DAN
PENALTI
37. Kesalahan bagi fraud, perdayaan, dan
sebagainya
38. Menghalang pegawai
39. Penalti am
40. Kesalahan oleh pertubuhan perbadanan
41. Pengkompaunan kesalahan
BAHAGIAN VII
PENGUATKUASAAN
42. Pegawai diberi kuasa
43. Kuasa untuk menyiasat
44. Penggeledahan dengan waran
45. Penggeledahan dan penyitaan tanpa waran
46. Pemeriksaan seorang wanita
47. Akses kepada data berkomputer
48. Senarai benda disita
49. Kuasa untuk menghendaki kehadiran orang
yang tahu tentang kes
50. Pemeriksaan orang yang tahu tentang kes
51. Kuasa tambahan
52. Pendakwaan
BAHAGIAN VIII
PELBAGAI
53. Penjualan francais kepada bukan
warganegara tertakluk kepada kelulusan
Pendaftar
54. Penjualan francais oleh orang asing di
Malaysia
55. Pendaftaran pemegang francais pemberi
francais asing
56. Pemeriksaan awam dokumen penzahiran

57. Iklan
58. Kuasa untuk mengecualikan
59. Perlindungan pegawai
60. Peraturan-peraturan
61. Kecualian dan peralihan
Sumber: Akta Francais 1998 (Akta 590). Percetakan Nasional Malaysia

Berhad.

Francais

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Francais

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Pengurusan Perniagaan Francais

1.8 Kelebihan dan Kelemahan Perniagaan Francais 9

2.4.4 Pendaftar Francais atau ROF (Registrar of

4.3 Pakej Pengambilan Francaisi 67

BAB 8 TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR

8.4.4 Penyelidikan dan Pembangunan [Research and

10.6 Kesimpulan 142

12.5 Memenuhi Keadaan Tempatan 164

Mohamad Yusop Mohd. Jani

MATLAMAT DAN OBJEKTIF MODUL

pelajar-pelajar Pendidikan Jarak Jauh (PJJ) di bawah pengendalian Pusat

Jadual 1.1 Proses Pemberian Hak 3

1.2 DEFINISI DAN KONSEP FRANCAIS

Dari segi istilah, perkataan francais berasal daripada perkataan Prancis

kebenaran diberikan oleh pemilik produk atau perkhidmatan yang

yang disediakan, khidmat selepas jualan.

Jadual 1.1: Proses Pemberian Hak

Sumber: Awalan Abdul Aziz. (1999).

Syarikat iaitu General Motors (GM) melantik wakil-wakil penjual bebas

pemangkin kepada kewujudan syarikat-syarikat lain seperti Pepsi-Cola

Sumber: Justis, R.T., & Judd, R.J. (2003).

Syarikat menguatkuasakan undang-undang francais dengan melaksanakan

Terdapat tiga kategori utama perniagaan francais iaitu:

Francaisi akan mempraktikkan semua yang dipraktikkan oleh francaisor

kawasan yang tertentu. Francaisor bersetuju tidak menjalankan

digunakan ialah jualan langsung dari pintu ke pintu. Target utama

17.2 Perbezaan antara Francais dan Pelesenan

Sumber : Awalan Abdul Aziz. (1999).

dalam sistem francais iaitu syarikat francaisor dapat meluaskan pasaran

mendapat bimbingan perniagaan dan pembangunan perniagaan dari

itu, francaisor dapat menggunakan pengalaman

jenama besar dan dikenali serta berdaya maju.

(vi) Masalah kekurangan modal dapat ditangani dengan

(i) Untuk menjalankan francais, francaisor terpaksa

francaisi memang rumit bagi memastikan francaisi yang

berjalan dengan lancar.

(v) Francaisi kebiasaannya dikehendaki membayar yuran

dikenali sebagai francaisi. Kedua-dua pihak ini mempunyai

mengikat sesama mereka. Hasil daripada perjanjian ini mereka

telah ditetapkan oleh francaisor.

secukupnya dan segala urusan pembayaran gaji

1. Menjelaskan perkembangan industri francais di Malaysia.

membangunkan usahawan-usahawan tempatan dan telah menjadikan

untuk melahirkan seramai 50 lagi francaisor dan juga 1,000 francaisi

dan bersaing bukan sahaja di pasaran tempatan malah mampu meneroka

terutamanya di pasaran Asia Tenggara, China, India dan Timur Tengah.

peratus pegangan ekuiti mana-mana syarikat francais tempatan

negara bagi mempromosi perniagaan francais. Di peringkat nasional pula,

(ii) Mengenal pasti produk francais luar negara yang

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

latihan, promosi, pembiayaan, pembangunan produk, jaringan strategik

Di samping itu, MFA juga mengambil inisiatif untuk melaksanakan

yang diadakan. Di bawah program penjodohan ini, bakal-bakal francaisi

telah berjaya meningkatkan penyertaan usahawan bumiputera dalam

Musyarakah Mutanaqisah dan Qadr Al-Hassan.

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

2.5.2 Lain-Lain Skim Bantuan Kewangan dan Pembiayaan

mampu untuk membiaya sendiri 10 peratus daripada keseluruhan kos

Program Francais Wanita diadakan bagi melahirkan usahawan-usahawan

membolehkan mereka membina keyakinan untuk

(iii) Runding cara/suai padan (satu minggu) - Peserta akan

(iv) Lulus temu duga yang dijalankan oleh PNS.

latihan dan bimbingan seperti yang dilaksanakan kepada program

Skim pelaburan Francais Smart Partnership (untuk