Professional Documents
Culture Documents
Lý Thuyết Điều Khiển Tuyến Tinh GS TS Nguyễn Doan Phước NXB KH KT 2009
Lý Thuyết Điều Khiển Tuyến Tinh GS TS Nguyễn Doan Phước NXB KH KT 2009
l thuyt
iu khin tuyn tnh
(In ln th t, c sa i v b sung)
H Ni 2009
This book aims to provide basic knowledges of linear control. It presents the conceptual steps to
carry out a linear control problem such as modelling, analysis and controller design. Many
examples are given in the book to illustrate the theory.
This book is the product of several courses given by the author at the Hanoi University of
Technology (HUT). It is written for control engineering students and master students in
Universities as a course and self study textbook.
PGS. TS. T ng Hi
Nguyn ng
Tc gi
Trn Thng
Li ni u
Thit k b lc Kalman.
Mc lc
1
Nhp mn
11
11
23
27
29
29
57
118
170
218
229
229
245
267
297
364
371
371
386
404
424
447
nh Laplace v nh Z ca mt s tn hiu c bn
451
452
10
Nhp mn
Bt u
Xc nh loi
tn hiu
Xy dng m
hnh ton hc
Phn tch h
thng
Xc nh tn hiu
iu khin hoc thit
k b iu khin
Khng tt
nh gi cht
lng
Tt
Kt thc
11
dy
,
dt
d l h s ma st ng
my
dy
u(t)
m
y(t)
v th hai l lc cn tr s thay i tc
Fgt = m
d2 y
dt
T hai phng trnh cn bng hal trn, cng nh theo nguyn tc bo ton nng
lng chung, ta c c m hnh m t i tng, tc l m t quan h gia tn hiu vo
u(t) v tn hiu ra y(t) nh sau (gi l m hnh vora):
m
d2 y
dt
12
+d
k
dy
m
1
= u hm truyn G( s) =
vi k =
v T =
.
dt
s(1 + Ts)
d
d
Trong cc trng hp m s hiu bit v nhng quy lut giao tip bn trong i
tng cng v mi quan h gia i tng vi mi trng bn ngoi khng c y
c th xy dng c mt m hnh hon chnh, nhng t nht t c th cho bit cc
thng tin ban u v m hnh th tip theo ngi ta phi p dng phng php thc
nghim hon thin nt vic xy dng m hnh i tng trn c s quan st tn hiu
vo v ra ca i tng sao cho m hnh thu c tha mn cc yu cu ca phng
php l thuyt ra. Phng php thc nghim c gi l nhn dng. Khi nim
nhn dng (identification) c Zadeh nh ngha c th nh sau:
nh ngha 1.1 (Nhn dng): Nhn dng l phng php thc nghim xc nh mt m
hnh c th trong lp cc m hnh thch hp, sao cho sai lch gia m hnh vi h
thng l nh nht.
Nh vy c th thy bi ton nhn dng c ba c im nhn bit. l:
Nhng phng php xc nh m hnh ton bng thc nghim, song khng c s nh
gi sai lch gia m hnh v h thng v khng cn phi tm nghim ti u c c
m hnh vi sai lch nh nht, c gi l phng php xp x m hnh (model
estimation).
Tuy nhin, t nhiu l do, chng hn nh v b qua cc gi thit phi c cho cc
nh lut cn bng c p dng, hay b qua s tc ng ca nhiu trong qu trnh o
tn hiu vo v ra, ta khng th hy vng rng m hnh thu c, cho d bng l thuyt
hay thc nghim, l m t tuyt i chnh xc h thng. Ni cch khc, gia m hnh v
h thng thc lun tn ti sai lch nht nh v sai lch ny cng lun thay i theo thi
gian lm vic, theo iu kin mi trng xung quanh . Bi vy, thng thng ngi ta
cng rt tha mn, nu c c mt m hnh va c cu trc n gin, va m t
chnh xc i tng vi mt s gi thit nht nh. Nhng iu ny cng dn n kh
nng kt qu thu c (b iu khin) b ph thuc vo nhng gi thit ny v khi
chng khng cn c tha mn, chng hn nh khi h thng thay i mi trng lm
vic, hoc khi c nhng tc ng khng lng trc ca mi trng xung quanh vo h
thng th chng s khng cn ng na v ta li phi thc hin li bi ton iu
khin t u vi cc bc nu hnh 1.1.
Nhm hn ch vic phi thc hin li t u bi ton iu khin ch v khng lng
trc c nhng sai lch c th c gia m hnh v i tng thc, ngi ta phi gi
nh c s tn ti sai lch ny ngay khi phn tch v khi thit k b iu khin. cng
chnh l ni dung ca hai chuyn ngnh ring c tn gi l:
13
Quyn sch ny s trnh by chi tit tng bc khi thc hin mt bi ton iu
khin tuyn tnh. Tuy nhin, do cc cng c ton hc c s dng phi ph hp vi kiu
m hnh ton hc thu c cng nh chng loi tn hiu tc ng vo h thng, nn cc
bc thc hin s c trnh by theo ba dng in hnh, c th l:
Chng 4 l ni dung tng bc thc hin bi ton iu khin khi tn hiu vora
tc ng ln i tng iu khin, hay h thng iu khin l loi tn hiu khng
lin tc, hoc l tn hiu s.
1.1.1
nh ngha 1.2 (Tn hiu): Tn hiu l mt hoc nhiu hm thi gian, mang thng tin vt
l v c truyn ti bng mt i lng vt l (khc).
Nh vy tn hiu c ba c im nhn bit. l:
14
15
x(t)
4,5
4,1
3,7
3
2
Lin tctng t
Lin tcri rc
x(t)
x(t)
4,2
3,8
t
T
2T
3T
2T
3T
16
{ t = k T a k Z} ,
Z l k hiu ch tp cc s nguyn
2,
t 1,710
4932
1,110
n 1,1104932.
{ xk Q 1,710308 xk 1,710308} ,
Q l tp cc s hu t
(tc l b chn)
dx( )
1( t )d
dt
r a (t) =
1(t)
r a (t)
r(t)
Tng u
Bc thang
1
1
Ta
Xung vung
t
Ta
1( t ) 1( t Ta )
d
1( t ) = lim ra ( t ) = lim
Ta 0
Ta 0
dt
Ta
(t) =
(1.1)
k =
x( ) ( t )d
x( t0 ) =
( t t0 ) x( t )dt = ( t ) x( t t0 )dt
(1.2)
x(t)
Ta
(t)
18
Hm xung dirac
Bn cnh (1.1), (1.2) ngi ta cn s dng hm xung dirac di nhng dng cng
thc nh ngha khc nhau nh sau (xem thm mc 2.1.2 ca chng 2, trang 42):
(t) =
1
2
1
a 2
cos( t )d = lim
sin( at )
t
a
cos( t )d = lim
0
Cng nh vy, vi a 0 th t x(0) = x( ) v
a
t/
( t kTa )
x(0) =
ta c ( at ) =
/
/
x( t ) ( at )dt = a x( a ) ( t )dt = x( a )
1
(t) .
a
Hnh1.6: th hm trch mu
k =
{x k }=x(t)s(t) = x( t )
Nh vy x( t ) ={x k } cng l mt hm m rng.
Chun ca tn hiu (hay hm s)
d(x,y)=d(y,x)
d(x,y)+d(y,z) d(x,z)
19
(n>k)
th dy hm { x k (t) } c gi l dy Cauchy.
Khc vi trng s thc R , m mi dy Cauchy u hi t (ti gi tr gii hn
x no cng thuc R ) , th trong khng gian metric X ni chung l cha c m bo.
Ni cch khc, khng phi mi dy Cauchy ca cc hm s ca mt khng gian metric X
cng hi t ti mt hm s no thuc X.
Mt khng gian metric X c gi l khng gian (complete), nu mi dy Cauchy
trong n u hi t (ti mt phn t cng thuc X).
Mt khng gian metric X c gi l khng gian compact, nu mi dy { x k (t) } trong
n u cha mt dy con hi t.
Trong khng gian vector X xc nh trn trng s thc R, nu c thm nh x,
khng nht thit phi tuyn tnh, : X R tha mn:
x 0 v x = 0 khi v ch khi x = 0 ,
a x = | a | x ng vi mi a R v x X ,
x + y x + y vi mi x , y X .
x p :=
x( t )
20
dt ,
trong 1 p <.
xy 1 x p y q nu
x+y p x p + y p
1 1
+ =1
p q
(nh l Hlder)
(nh l Minkovski)
1.1.2
X(t)
c trng v n.
C hai tham s thng c s
dng m t qu trnh ngu nhin
X ( t ) . l:
21
m x = lim
x( t )dt
(1.3)
r x ( ) = lim
x( t ) x( t + )dt
(1.4)
22
r xy ( ) = lim
1
T
x( t ) y( t + )dt
(1.5)
r x ( ) l hm chn v r x (0) | r x ( ) |
r xy ( ) = r yx ( )
| r xy ( ) |
rx (0)ry (0)
rx (0) + ry (0)
2
1.2.1
T :u
y hay y = T ( u)
u1
u2
y1
y2
1.2.2
24
1) xc nh tn hiu iu khin thch hp cho i tng (tn hiu u vo, hay tn hiu
t trc), k hiu bng u(t),
2) thit k b iu khin to ra tn hiu iu khin thch hp cho i tng. Nh vy,
nu xem b iu khin nh mt h thng th u ra ca n chnh l u(t) c a
ti i tng iu khin, cn tn hiu u vo ca n c th l:
a)
Mt tn hiu lnh w(t) t trc cho b iu khin (cu trc iu khin h).
b)
c)
1.2.3
S dng b iu khin
iu khin h
w(t)
B iu
khin
u(t) i tng
y(t)
iu khin
25
c gi thit rng khng c tc ng nhiu khng mong mun vo h thng trong sut
qu trnh iu khin.
iu khin phn hi trng thi
b)
B iu
khin
i tng
iu khin
i tng
iu khin
B iu
khin
Tuy rng vector trng thi x ( t ) cung cp cho ta y nht cc thng tin v cht
lng ng hc ca i tng, song khng phi mi trng thi ca i tng l o c
26
trc tip. V l , trong nhiu trng hp, ngi ta nh phi thay b iu khin phn
hi trng thi x ( t ) bng b iu khin phn hi u ra y(t).
a)
B iu
khin
b)
i tng
iu khin
i tng
iu khin
B iu
khin
i tng
iu khin
B iu
khin
x B quan st
trng thi
Cu hi n tp v bi tp
1) Chng minh rng mi tn hiu lin tc x(t) c min xc nh l tp compact u xp
x c bng tng tuyn tnh ca tn hiu bc nhy n v hoc tn hiu tng u
vi mt sai lch nh ty .
2) Chng minh rng khng gian L1 l ng vi tch chp, tc l nu c x(t)L1 v
y(t)L1 th cng c z( t ) = x( t ) * y( t ) =
x( ) y( t )d L1
27
x( t ) dt l gi tr hu hn nhng li c nng
lng E =
x( t ) dt l v hn.
x( )s( t )d = x( t )s( )d = s( t ) * x( t )
+ an y = b0u( m ) + b1u( m 1) +
dk x
dt k
a)
b)
28
+ bmu vi x( k ) =
mt s phc khc:
f(s) = u( , )+jw( , ),
(2.1)
(2.2)
s s0
s=+j
jw
z=f(s)=u+jw
l lin tc trn G.
Xt mt hm f ( s ) lin tc
trn G. Nu ti s G tn ti gii
hn:
29
lim
s 0
f ( s + s) f ( s)
<
s
(2.3)
Xt hm phc:
f ( s ) = Re( s )
u( , )
w( , )
=
(2.4)
2u
2u
= 0 v
2w
2w
2
=0
f(s) = sn
= nsn 1
ds
df ( s)
f ( s ) = sin( s )
= cos( s)
ds
Tch phn phc v nguyn l cc i modulus
f ( sk ) k
n
lim
k =1
30
k =1
f ( sk ) k
f ( s)ds = nlim
(2.5)
s=+j
s2
A=s 1
sn1
sn=B
Theo cng thc nh ngha (2.5) v tch phn nh trn ta thy gi tr tch phn cn ph
thuc vo dng ca ng cong AB trong min S.
V php tnh tch phn phc ta c nhng kt lun c bn sau ca Cauchy:
1) (nh l tch phn ca Cauchy) Nu hm z = f ( s ) khng nhng lin tc m cn gii tch
trong S th vi k hiu C ch ng bin ca S, ta lun c:
f ( s)ds = 0
(2.6)
f ( s)ds
1
2 j
d k f ( s)
ds
f ( )
s d
(2.7)
1
f ( )
d
2 j C ( s)n +1
(2.8)
31
f ( s ) = sin( s )
f(s) = es
f ( s)ds = cos( s) + k
s
f ( s)ds = e + k
( k l hng s)
( k l hng s)
Ngoi ra, nu gi fmax = sup f ( ) th khi p dng tch phn Cauchy (2.7) v (2.8) vi
C
f ( s) =
2 j
f ( )n
1
d
2
s
1
1 n
f ( s) fmax , n
f ( )n
n
fmax
2
fn
d
= max
2
s
1 n
f ( s ) fmax lim = fmax
n
df ( s)
0 c gi l hm bo gic
ds
(conform). ngha ca tn gi bo gic c gii thch nh sau:
lz2 = f ( ls2 )
w
w
dw =
d +
d
s=+j
z=f(s)=u+jw
jw
l1s
ls2
l1z
lz2
du =
dz =
w
cos
d
= Z
w d
sin
sin d
cos d
(2.9)
trong :
df ( s)
= Ze j
ds
hay
Z=
df ( s)
ds
v = arc
df ( s)
ds
du
d
Cng thc (2.9) cho thy hm bo gic z = f ( s ) to ra dz =
t ds =
dw
d
df ( s)
bng cch xoay vector d s i mt gc bng = arc
v ko di ln ca n thm
ds
df ( s)
ra mt h s nhn l Z =
. c bit, nu gi l z l nh ca l s trong mt phng
ds
phc z= f(s), tc l l z = f(l s ) th d z s l vector tip tuyn ca l z ging nh d s l vector
tip tuyn ca l s .
V d 2.2: Mt s hm bo gic n gin
1
. Hm ny bin i mt vector s thnh vector z bng cch ly
s
i xng qua ng trn n v v sau li ly i xng tip qua trc thc (hnh
2.4b). Nh vy, hm ny s bin i ton b phn bn trong ng trn n v ca
mt phng s thnh phn pha ngoi ng trn n v ca mt phng z .
3) Hm bnh phng z = s 2 , tc l nu c s = + j th cng s c:
z = f(s) = u+jw = 2 2 +2j
n bin i mi ng hyperbol vung gc vi nhau trong mt phng s = + j l
33
as + b
vi a , b , c , d l nhng hng s phc tha mn a d b c 0 .
cs + d
Hm ny c to thnh t ba hm bo gic con l:
5) Hm phn thc z =
z 1 = cs + d ,
z2 =
1
z1
z=
a bc ad
+
z2
c
c
nn n cng l hm bo gic.
6) Tng qut ha tt c nhng trng hp trn, ta s d dng i n kt lun rng hm
phc dng thchu t, l hm c cu trc dng t s ca hai a thc nguyn t
cng nhau (hu t) vi h s ca cc a thc l nhng s thc:
G( s) =
b0 + b1 s + b2 s2 +
+ bm sm
a0 + a1s + a2 s2 +
+ an sn
, ai R v b j R
l mt hm bo gic.
a)
b)
b
z
2.1.2
Bn cnh vic kho st tn hiu trc tip t c tnh ca n trong min thi gian,
chng hn nh tnh lin tc, khng lin tc, ri rc hay tng t , nhiu khi trong
thc t li xut hin cu hi rng tn hiu c c tnh tn s nh th no v n c di
tn s lm vic l bao nhiu? Cc cu hi dn ta n bi ton phi phn tch tn hiu
lin tc x ( t ) thnh dng tng tuyn tnh ca cc hm iu ha c tn s lm vic xc
nh. Xt tn hiu tun hon vi chu k T , tc l x ( t + T )= x ( t ), t . Chui Fourier ca tn
hiu tun hon x ( t ) c hiu l:
x( t ) =
k =
k =1
ck e jk t = a0 + ( ak cos( k t ) + bk sin( k t )) v =
2
T
(2.10)
34
2
T
x( t ) =
k =1
3
v b l s nguyn.
2
1
x( t0 0) + x( t0 + 0)
2
ck =
(2.11)
k =
= c0 +
k =1
k =
k =1
k =1
ck e jk t = c0 + ck e jk t + ck e jk t = c0 + ck e jk t + ck e jk t
( ( ck + ck ) cos( k t ) + j( ck ck )sin( k t ))
k =1
a0 = c0 , ak = ck + ck v bk = j( ck ck )
c0 = a0 v ck =
1T
4) ck = x( t )e jk t dt , k = , 1,0,1,
T 0
T
T
a = 1 x( t )dt , a = 2 x( t ) cos( k t )dt , b = 2
0
k
k
T 0
T 0
T
1
( ak jbk )
2
(2.12)
T
m =
0 m =
=T
1
ck =
T
m =
cm e jm t x( t )e jk t dt = cm e jm t e jk t dt = cm e
x( t )e
jk t
m =
2
( m k )t
T
dt
dt , k = , 1,0,1,
35
Thnh phn:
a1 cos( t ) + b1 sin( t ) = A1 cos( t 1 ) vi A1 = a12 + b12 v 1 = arctan
b1
a1
bk
, k >1
ak
2u
t2
2u
y2
2u
x2
u
2u
c 2 = 0 , c>0 phng trnh truyn nhit vi nghim u(x,t)
t
x
( ak cos( k t ) + bk sin( k t ))
k =1
Thit k tn hiu tun hon x(t) vi di tn s lm vic cho trc (bi ton ngc
ca vic phn tch chui Fourier).
Ngoi ra, ta cn c th d dng kim chng c cc tnh cht sau ca php phn
tch chui Fourier cho tn hiu tun hon x(t) theo (2.10) v (2.12):
36
T
) = x( t ), t th a 0 =a 2 =a 4 = =b 2 =b 4 = =0
2
( x( t ) y( t )) dt
2
( ak cos( k t ) + bk sin( k t ))
k =1
( ak + bk ) <
k =1
tc l khi gii hn x(t) ca chui (2.10) cng l hm lin tc, kh vi, kh tch
ging nh cc phn t ca chui.
Cui cng, chui Fourier cn p dng c cho c tn hiu tun hon khng lin
tc, c m hnh dng dy gi tr {x k }, k=,1,0,1,, trong x k =x(kT a ) v T a l chu
k trch mu t tn hiu lin tc x(t). V l tn hiu tun hon nn phi c x k + N =x k , k,
trong N l chu k tun hon ca dy. Khi dy trn, hay hm m rng
x( t ) = x( t )s( t ) cng c dng chui Fourier (2.10), nhng vi cc h s c k , a k , b k c
tnh theo:
N 1
a0 =
1
N
ck =
1 N 1 j
xi e
N i =0
xi , ak =
i=0
2
N
N 1
xi cos( k
i=0
2 i
2
) , bk =
N
N
N 1
xi sin( k
i =0
2 i
) , k = 1,2,
N
2 ki
N
Cc cng thc ny c suy ra t (2.12) bng cch thay du tch phn bng du tng ,
iT
T
t bng iTa =
v dt bi Ta =
. Chng thng c gi l chui Fourier ri rc (DFS
N
N
Discret Fourier Series). Ni cch khc, bn cht ca DFS chnh l chui Fourier (2.10)
c p dng cho tn hiu khng lin tc.
Ch : Tn gi chui Fourier ri rc y khng lin quan ti tnh cht min gi tr
ca nh x nh ta phn loi chng trc. Ni cch khc, tn gi ri rc y
khng hm rng min gi tr ca cc h s ca chui l tp im khng lin thng. Tn
gi n gin ch mun ni rng chui Fourier (2.10) c p dng ring cho tn hiu
37
j t
j t
x( t )e dt vi nh x ngc x( t ) = 2 X ( j )e d
(2.13)
F : x( t )
j t
1
x( t )e dt vi F : X ( j )
x( t ) =
1
2
j t
X ( j )e d
(2.14)
x( t ) dt < , hay x ( t ) L1
v khi cng s c:
j t
j t
dt x( t ) dt <
x( t )e dt x( t ) e
1
x( t0 0) + x( t0 + 0)
2
38
j t
x( t )e dt = x( t ) cos( t )dt j x( t )sin( t )dt
aiF { xi ( t )} , a i R
i =1
y ( t )= x ( t ) s c nh Y ( j ) = X ( j )e j
6)
y( t ) =
a)
dx( t )
s c nh Y ( j ) = j X ( j )
dt
j t
x( t ) dt = x( t ) x( t )dt = x( t ) 2 X ( j )e d dt =
1
2
1
=
2
j t
X ( j ) x( t )e dt d = 2 X ( j )X ( j )d =
X ( j ) d
(2.15)
x( t )e j t dt = e j
x( t )e j t dt =
x( t )e
j ( t +
)
dt
j t
x( t )e dt
Suy ra
2 X ( j ) =
j t
j t
j t
x( t )e dt x( t )e dt x( t ) x( t ) e dt
x( t ) x( t ) dt 0 khi
Tnh lin tc ca X(j ) c xc nhn bng cch vi mi > 0 cho trc ta chn hai
hng s dng a , b sao cho:
t >a
t <a
39
j ( + ) t
x( t )e j t ) dt
( x( t )e
X ( j( + )) X ( j ) =
j t j t
x( t ) e ( e 1) dt = 2 x( t ) sin 2 dt
=2
x( t ) sin 2 dt + 2 x( t ) sin 2 dt
t >a
t <a
x( t ) dt + 2 x( t ) 2 dt 2 + ab x( t ) dt
t >a
t <a
t <a
9) nh ca tch chp bng tch ca hai nh. Php tnh tch chp ca hai tn hiu x(t),
y(t) nh ngha bi:
z( t ) = x( t ) * y( t ) =
x( ) y( t )d
v do c
x( t ) * y( t ) dt = x( ) y( t )d dt x( ) y( t ) d dt
x( ) d y( t ) dt x( ) d y( t ) dt <
Z( j ) = F { x( t ) * y( t )} =
j t
x( t ) * y( t ) e dt =
/
= x( ) y( t )d e j t dt = x( ) y( t / )e j ( t + ) d dt / =
/
= x( )e j d y( t / )e j t dt / = F { x( t )} F { y( t )} = X ( j )Y ( j )
1
2
1
2
/
j (
X ( j )y( t )e
j t
j t
/
j t
/
x( t ) y( t )e dt = 2 X ( j )e d y( t )e dt
/
1
)t
dtd / =
X ( j / ) y( t )e j ( )t dt d /
/
/
/
X ( j )Y ( j( )) d = 2 F { x( t )} * F { y( t )} = 2 X ( j ) * Y ( j )
x( t ) y( t ) dt =
t ( a + b) dt =
t ( a+ b)+1
( a + b) + 1
= x(t)y(t)L 1
0
X ( j ) =
e j t dt =
1
2sin T
e jT e jT =
j
x(t)
t
T
3) Thit k tn hiu x(t) c di tn s lm vic mong mun (bi ton ngc ca php
bin i Fourier).
4) Tm nghim cc phng trnh vi phn o hm ring, nh:
2u
x
2u
t
2u
y2
2u
x2
u
2u
c 2 = 0 , c>0 phng trnh truyn nhit vi nghim u(x,t)
t
x
41
x( t ) = F 1 F { x( t )} 1( 1 ) 1( 2 )
j t
j 0
=1
( t )e dt = e
Suy ra
( t ) = F 1 {1} =
1
2
j t
e d = 2 cos( t )d = alim
cos( t )d
2
sin( at )
= lim
a
t
7) Papoulis: nh Fourier S(j ) ca hm trch mu s(t) trong min thi gian cng l
hm trch mu trong min tn s (hnh 2.7):
S( j ) =
2
Ta
( n
n =
2
)
Ta
(2.16)
trong Ta l chu k trch mu trong min thi gian. Tht vy, v s(t) l hm chn
nn S(j ) l hm thun thc S(j )=S( ):
S( ) =
j kTa
j t
j t
( t kTa )e dt = ( t kTa )e dt = e
k =
= lim
k =
j kTa
= lim
e
n
n k = n
Do khi zR v z =
S( ) = lim
k =
e jn Ta e j ( n +1) Ta
1 e j Ta
a + jb
a
th z =
ta cn c t tnh cht 6) ca hm (t):
c + jd
c
cos( n Ta ) cos ( ( n + 1) Ta )
1 cos( Ta )
sin ( n + ) Ta
2
= lim
n
Ta
sin
sin ( n + ) Ta
2
= ( Ta ) ( T )
(2.17)
a
Ta
( Ta )
sin
sin
2
2
2
, nn chng minh
Hn na, v S( ) l hm tun hon theo vi chu k
Ta
2
(2.16) ta ch cn ch rng trong chu k thuc ln cn = 0 s c S( ) =
( ) .T
Ta
(2.17) cng nh tnh cht x(t) (t)=x(0) (t) ta c:
( Ta )
=
lim
Ta n
42
S( j ) = ( Ta ) lim
( Ta )
2
( ) v l .p.c.m
= 2 ( Ta ) =
Ta
Ta
sin
S( )
s(t)
Ta
2
Ta
X ( j ) =
=
( k +1)T
( k +1)T
k =
kT
k =
kT
j t
x( t )e dt =
j t
x( t )e dt =
k =
j t
x( t kT )e dt
x( t )e j ( t + kT ) dt = e j kT x( t )e j t dt
k = 0
T
T T
n =
n =
0
2
) , .p.c.m.
= 2 cn ( n
T
n =
X ( j ) =
2
T
( n
x( t )e
2 n
t
T dt
Trong php bin i trn ta s dng khi nim hm m rng (t). Ngoi ra, vi
tnh cht ny ta cn ch rng gi thit x(t)L1 ch l iu kin c nh Fourier
X(j ). Chng hn y tn hiu tun hon x(t) khng tha mn iu kin trn,
song vn c nh Fourier.
9) nh Fourier ca tn hiu khng lin tc:
Xt tn hiu khng lin tc {x k }, k=,1,0,1,. Nu xem tn hiu ny l dy cc
gi tr trch mu xk= x(kTa) ca tn hiu lin tc x(t), trong Ta l chu k trch
mu, th t (2.13) ta s c nh X a (j ) ca {x k }, k=,1,0,1, thu c bng cch
thay du tch phn bng du tng , t bng kT a v dt bi T a trong (2.13) nh sau:
X a ( j ) = Ta
j kTa
xk e
(2.18)
k =
43
1
1
X ( j ) * S( j ) =
2
2
1
Ta
/
/
/
X ( j( )) S( j )d
/
/
/
X ( j( )) ( n T ) d
n =
a
1
1
2
=
X j( / ) ( / n )d / =
Ta n =
Ta
Ta
X ( j( n
n =
2
))
Ta
Ngoi ra ta cn c:
Ta X ( j ) = Ta
= Ta
k =
j t
j t
j t
x( t )e dt = Ta x( t )s( t )e dt = Ta x( t ) ( t kTa )e dt
k =
k =
X ( j( n a )) vi a =
n =
2
Ta
, ta s c X ( j ) = X a ( j ), , .
N c bit n vi tn gi l nh l ShannonKatelnikov.
X(j )
Xa(j)
44
x( t ) = F 1 Ta xk e j kTa
k =
N 1
j kTa
xk e
k =0
j t
X ( j )e d = 2 x( t 0) + x( t + 0) , t
1
2
j t
j
j t
X ( j )e d = 2 x( )e d e d =
a
a
1
2
j ( t )
d x( )d =
e
2
a
ja( t )
D( t ) x( )d = D( t ) * x( t ) vi D( t ) =
e ja( t )
x( )d =
j( t )
e ja( t ) e ja( t ) sin at
=
j 2 ( t )
t
Do , nu k hiu:
e( t ) = xa ( t )
1
x( t 0) + x( t + 0)
2
sin a
d =
ta s c:
45
e( t ) =
=
=
sin a
x( t )
x( t ) x( t 0)
0
1
x( t ) x( t 0)
sin a
sin a
1
x( t 0) + x( t + 0)
2
sin a
d +
d +
x( t ) x( t + 0)
x( t + ) x( t + 0)
sin a
sin a
d
d
d hi t nn vi kt lun ca RiemannLebesgue,
hai tch phn v phi cng phi tin v 0 khi a v cng l .p.c.m.
2.1.3
Php bin i Fourier (2.13) l mt cng c hu hiu gip cho vic kho st c
tnh tn s ca mt tn hiu x ( t ) , nhng li c nhc im l b gii hn trong mt lp
cc tn hiu kh nh x(t)L 1 . m rng php bin i Fourier cho c cc tn hiu
causal x(t), khng cn phi c chun bc 1, ta s khng tnh trc tip nh Fourier ca
tn hiu causal x(t) m thay vo l ca z(t)=x(t)e
, vi l mt s dng ln
sao cho li c c:
t
t
z( t ) dt = x( t )e dt < , tc l z(t)=x(t)e L 1
1
x( t0 0) + x( t0 + 0)
2
z( t0 ) =
. Khi
1
z( t0 0) + z( t0 + 0)
2
z( t )e
j t
dt =
t j t
( + j )t
dt
x( t )e e dt = x( t )e
st
x( t )e dt = X ( s) , trong s = + j
x( t ) = e t z( t ) = e t
1
2
. Ngoi ra:
46
+ j
( + j )t
j t
st
d =
Z( j )e d = 2 Z( j )e
X ( s)e ds
2 j
X ( s) = L { x( t )} =
x( t ) = L1 { X ( s)} =
st
x( t )e dt vi
+ j
st
X ( s)e ds
2 j j
(2.19)
1) Tuyn tnh: L{ ai xi ( t )} =
i =1
aiL{ xi ( t )} , a i R
i =1
2) Ni x: x(t)y(t) L{x(t)}L{y(t)}
3) nh ca tch chp bng tch ca hai nh: L{x(t)*x(t)}=L{x(t)}L{y(t)}
4) nh X(s) l hm lin tc theo Im(s), khi Re(s)> (k hiu Re(s) l ch phn thc v
Im(s) l ch phn o ca s phc s).
5) Gi X ( s ) l nh Laplace ca x ( t ) . Khi :
a)
y(t)=x(t)} c nh l Y(s)=X(s)e
b)
y(t)=e
c)
y(t)=x(at) c nh l
as
x(t)} c nh l Y(s)=X(s+a)
t
1
s
X ( ) v y( t ) = x( ) c nh l Y(s)=aX(as)
a
a
a
dx
c nh l Y(s)=sX(s)x(+0)
dt
d)
y( t ) =
e)
y( t ) = x( t )dt c nh l Y ( s) =
f)
y( t ) =
X ( s)
s
x( t )
c nh l Y ( s) = X ( s/ )ds/
t
s
6) Nu X ( s ) c bn knh hi t =0 th X ( s) s = j = X ( j ) l nh Fourier ca x ( t ) .
7) Nu tn ti gii hn x( +0) = lim x( t ) th x( +0) = lim sX ( s) .
t 0
s0
st
s0
( t )e dt = e = 1
47
X ( s) = k 1( t )e st dt =
0
3) nh ca x(t)=ke
k
X ( s) =
s+ a
at
k st
e
s
k
s
j t
v e
e j t e j t
1 1
1
X1 ( s) = L{sin( t )} = L{
}=
= 2
+
2
j
2
j
s
j
s
j
+ 2
s
e j t + e j t
1 1
1
s
X
(
s
)
{cos(
t
)}
{
}=
L
L
=
=
+
= 2
2
2
2
2
s
j
s
j
s +
e st
t
1
dt = 2
L{ r( t )} = te st dt = e st
0
s
s
s
0
0
6) nh ca tn hiu tng u x(t)=t n 1(t) c suy ra t kt qu cu 5) v tnh cht
5e) cng nh quan h t n1( t ) = n t n 11( t )dt nh sau:
X ( s) =
n!
sn +1
t
T 1( t )}
t
T
)1( t ) l:
k
k
k
=
s s+ 1
s(1 + Ts)
T
9) S dng kt qu cu 8) kim tra li tnh cht gii hn, ta c:
k
= 0 x( +0) = lim sX ( s)
x(+0)=0 v lim sX ( s ) = lim
s
s (1 + Ts )
s
k
lim x( t ) = k v lim sX ( s) = lim
= k lim x( t ) = lim sX ( s)
t
s0
s0 (1 + Ts )
t
s0
X ( s) = L{ x( t )} = L{ k1( t )} L{ ke
48
{x k }= x( t ) = x( t )s( t ) =
xk ( t kTa )
k =0
Thay hm m rng trn vo cng thc nh ngha php bin i Laplace (2.19) ta s c
cng vi k hiu z = esTa cng nh iu hin nhin rng x k =0, khi k<0, nh Laplace
ca dy v hn {x k }, k=0,1,2, nh sau:
X ( s) =
0 k =0
k =0
st
st
st
x( t )e dt = xk ( t kTa )e dt = xk ( t kTa )e dt
xk e
ksTa
k=0
xk z
.n.
= X ( z)
k=0
2.1.4
{X(z)}
Bin i ngc hm hu t
+ bm sm
B( s) b0 + b1 s +
=
A( s) a0 + a1 s +
+ an sn
vi
mn
(2.20)
rk
Aki
i
k =1 i =1 ( s ak )
Bk ( s k ) + Ckk
k =1
( s k )2 + k2
{A} = A (t)
49
b)
c) L
d) L
{
{
Aki
i
( s ak )
} = Aki
Bk ( s k )
( s k )2 + k2
Ckk
( s k )2 + k2
t i 1 eak t
1( t )
( i 1)!
} = Bk e k t cos( kt )1( t )
} = Ck e k t sin( k t )1( t )
1 ) nh X ( s) =
1
2
s (1 + s)
c tn hiu gc l:
1
1 1
+ 2}=
1+ s s s
s (1 + s)
1
1
1
= L1 {
} L1 { } + L1 { 2 } = ( e t 1 + t )1( t )
s
1+ s
s
x( t ) = L1 {
2) nh X ( s) =
} = L1 {
k(1 + T1 s)
c tn hiu gc l:
s(1 + T2 s)
x( t ) = L1 {
k(1 + T1s)
TB
k(T1 T2 )
A
} = L1 { + 2 } vi A = k v B =
s(1 + T2 s)
s T2 s + 1
T2
t
= L1 {
3) nh X ( s) =
TB
T T1 T2
A
e
} + L1 { 2 } = ( A + Be T2 )1( t ) = k(1 2
)1( t )
s
T2 s + 1
T2
k
, T1 T2 , c tn hiu gc l:
(1 + T1s)(1 + T2 s)
x( t ) = L1 {
k
A
B
k
} = L1 {
+
} vi A =
v B = A
1
1
T
(1 + T1 s)(1 + T2 s)
1 T2
s+
s+
T1
T2
t
A
A
k
=L {
} L1 {
} = A( e T1 Be T2 )1( t ) =
( e T1 e T2 )1( t )
1
1
T
1 T2
s+
s+
T1
T2
1
4) Cho nh X ( s) =
k
2
s (1 + Ts)n
thc ti gin ta c:
n
nT 1
Ai
+ 2 +
X ( s) = k
1 i
s
s
i =1 ( s +
)
T
Vy (hnh 2.9a):
50
vi
Ai =
( n + 1 i)
T i 2
n A t i 1
1( t )
x( t ) = k nT + t + e t / T i
i =1 ( i 1)!
k
s(1 + Ts)n
s i =1 ( s + 1 )i
T
Suy ra (hnh 2.9b):
X ( s) =
Ai =
vi
k
T i 1
x(t)
a)
t n
A ti 1
x( t ) = k e T i
1( t )
i =1 ( i 1)!
t
nT
6) Xt hm phc:
X ( s) =
x(t)
b)
k
1 + 2 DTs + (Ts)2
, 0<D<1
1 D2
T
=
2
T 1 D2 ( s + D )2 + 1 D
2
T
T
ta c c ngay:
x(t)
c)
x( t ) =
k
T 1 D2
t
e T sin
1 D
t 1( t )
T>0
k
s(1 + 2 DTs + T 2 s2 )
vi 0 < D < 1
D
T(s + ) + D
1
T 2 s + 2TD k
k(T 2 s + 2TD )
k k
T
H ( s) = k
=
=
s 1 + 2TDs + (Ts)2 s (Ts + D )2 + 1 D2 s T
D
1 D2
( s + )2 +
T
T2
ta c (hnh 2.9c):
h( t ) = L1 { H ( s)} = k ke
D
t
T
cos 1 D
1 D2
D
t +
sin
T
1 D2
t , t 0
51
Xt ring trng hp, khi m nh Laplace X(s) ca tn hiu x(t) c dng thc hu
t nh cng thc (2.20) m t. Gi s rng a thc mu s A(s) v a thc t s B(s) l
nguyn t cng nhau (chng khng c chung nghim). Khi im cc ca X(s) s
chnh l nghim ca A(s)=0. K hiu cc im cc bng s 1 , s 2 , , s n v gi thit
rng chng l nhng nghim n ca A(s)=0. Do X(s) phn tch c thnh tng cc
phn thc ti gin:
X ( s) =
A1
A2
+
+
s s1 s s2
An
s sn
Trong phn bin i ngc X(s) c dng hm hu t (2.20) va trnh by, ta nhn
thy ngoi mt s hu hn cc im cc l nghim ca A ( s ) = 0 , cn li nhng im
khc X(s) u xc nh v c o hm v hn ln. Ni cch khc X(s) l mt hm gii
tch ngoi hu hn cc im cc . Dng tn hiu x(t) nhn c li hon ton c
quyt nh bi v tr ca cc im cc ny trong mt phng phc. Hnh 2.10 biu din
minh ha trc quan cho dng tn hiu x(t) c nh Laplace:
X ( s) =
1
s sk
Tt dn
iu ha
Tng dn
ca im cc sk =k + j k.
M rng iu nhn xt
trn ta c phng php
residuence xc nh ngc
tn hiu x(t) t nh Laplace
X(s) ca n, nu nh X(s) l
hm gii tch, tr mt vi cc
im cc ri nhau v hu hn,
ng thi
lim X ( s) = . Cc
hm c tnh cht nh vy c
gi chung l hm phn hnh
(meromorph).
Bn cht ca phng php residuence c ly t cng thc tch phn Cauchy (2.7).
Trc tin ta i t cng thc bin i Laplace ngc :
52
x( t ) =
+ j
2 j j
X ( s)est ds =
1
2 j
X ( s) e
st
(2.21)
ds
+ j
Ck
Cl
sk
sl
Hnh 2.11: M t phng php residuence.
si
Ci
j
K hiu min c bao bi C theo chiu dng l D, tc l min s lun nm pha
tri khi ta i dc theo C v gi s 1 , s 2 , , s m l cc im cc ca X ( s ) . Do l bn
knh hi t nn tt c m im cc ny phi nm trong D. Mt khc v tch phn theo
ng cong khp kn ca mt hm c tnh gii tch trong min c bao bi ng cong
ly tch phn , lun c gi tr bng 0, nn theo tnh cht (2.6) v tch phn phc ca
Cauchy, cng thc (2.21) s c thay bng:
x( t ) =
1
2 j
X ( s)est ds ,
(2.22)
k =1 C
k
1
X ( s)est ds
2 j C
k
53
x( t ) =
X ( s )e st
Res
s
k =1
(2.23)
v chnh l cng thc thc hin bin i ngc X(s) theo phng php residuence.
V d 2.5: Phng php residuence
Cho X ( s) =
Res
sk
Ak
. Hm phn hnh (meromorph) ny c mt im cc l sk nn:
s sk
Ak
1
=
s sk 2 j
s ksk ds
sk
vi
0<2
Ak
1 2 Ak
1
=
d( e j ) =
j
2
s sk 2 j 0 e
Ak d = Ak
ai ( s sk )i
i =
th
Res X ( s)est = a1
sk
d lk 1[ X ( s)est ( s sk )lk ]
1
lim
( lk 1)! s sk
dslk 1
(2.24)
Xc nh tt c cc im cc s k ca X ( s ) e s t cng nh bc l k ca chng.
54
Hm phn hnh X ( s) =
x( t ) = Res X ( s)est =
a
1
( s + a)n
c im cc s = a bi n nn hm gc x(t) ca n l
1
d n 1 est
1
=
lim
t n 1 e at vi t 0
( n 1)! s a dsn 1
( n 1)!
5 s2 + 6 s + 8
( s2 + 2s + 2)( s 1)
j
ds
C
s1
G( s )
s3
s2
5 s2 + 6 s + 8
=
( s2 + 2s + 2)( s 1)
1
1
3
=
+
+
s ( 1 + j ) s ( 1 j ) s 1
2.1.5
dy
d2 y
+ a2 2 +
dt
dt
+ an
dn y
dt n
= b0u + b1
du
d2u
+ b2 2 +
dt
dt
+ bm
d mu
dt m
(2.25)
d n 1 y( +0)
dy(+0 )
, ,
.
dt
dt n 1
55
L{ a0 y + a1
dn y
+ an
dt n
} = L{ b0u + b1
du
+
dt
+ bm
d mu
dt m
akL{
k=0
dk y
dt
d ku
k =0
dt k
} = bkL{
k
(2.26)
dy
} = sY(s)y(+0)
dt
ta c
L{
L{
d2 y
} = sL{
dt2
dn y
dy
dy(+0 )
dy( +0 )
}
= s2 Y ( s) sy( +0 )
dt
dt
dt
} = snY ( s )
dt n
n 1
d k y( +0)
k=0
dt k
sn 1 k
d ku
dt
} = snU ( s)
n 1
d ku( +0)
k =0
dt k
sn 1 k
k=1,2, , m.
trong A l hm xc nh t a k v
A=
k 1
di y( +0)
k =1
i =0
dt i
ak sk1 i
dt k 1
v B cng l hm c xc nh t b k v
B=
k 1
diu( +0)
k =1
i =0
dti
bk sk1 i
, k = 1 , 2 , , n theo:
d k 1u( +0)
dt k 1
, k = 1 , 2 , , m theo:
(b
+ b1 s +
+ bm sm U ( s) + ( A B)
a0 + a1 s +
+ an sn
(2.27)
Chuyn ngc Y ( s ) cho trong (2.27) sang min thi gian ta s c nghim y(t) ca
phng trnh (2.25), v ton t Laplace l n nh.
56
+3
dy
+ 2 y = 0 , vi s kin
dt
dy( +0)
=b
dt
y(+0)=a v
d2 y
dt2
}+3L{
dy
}+2L{y}=0
dt
dy( +0)
2
s Y ( s) sy( +0) dt + 3 sY ( s) y( +0) + 2Y ( s) = 0
(s 2 +3s+2)Y(s) = as+(3a+b)
Y ( s) =
Vy
y(t)=(2a+b)e t (a+b)e
as + (3 a + b)
s2 + 3 s + 2
as + (3 a + b) 2a + b a + b
=
( s + 1)( s + 2)
s +1
s+2
2t
vi t 0
+2
dy
dy( +0)
+ 5 y = 3 vi s kin y( +0) =
=0
dt
dt
Vy:
y( t ) =
3
s
Y ( s) =
3
s( s2 + 2s + 5)
3
3.2
3( s + 1)
3 3 t
3
e sin(2t ) e t cos(2t ) vi t 0
5 10
5
57
Khong dch
chuyn y(t)
p sut p c
tn hiu l u(t)
Hnh 2.14: i tng iu khin l b
cm bin chuyn i p sut thnh
qung ng dch chuyn.
u1(t)
Hnh 2.15: M t mt h thng k thut
ur(t)
H thng k
thut
x1, , xn
y1(t)
yp(t)
y1 ( t )
u1 ( t )
hiu vo u( t ) =
v
cc
tn
hiu
ra
y
(t),
,
y
(t)
thnh
=
y
(
t
)
1
p
th bn
u ( t )
y ( t )
r
p
cht ca m hnh ton hc s chnh l nh x:
T: u(t)
y(t )
hay
y(t ) = T { u ( t ) }
+ a m u m (t)
v gi thit l bit p ng (tn hiu ra) ca h thng cho tng thnh phn :
y ( t ) = T{u 1 (t)}, y ( t ) = T{u 2 (t)}, , y ( t ) = T{u m (t)},
1
+ am y (t)
m
Mt cch ngn gn, bn cht tuyn tnh nu trn ca m hnh T c vit thnh:
T{
i =1
i =1
59
2.2.1
dy
d2 y
+ a2 2 +
dt
dt
+ an
dn y
dt n
= b0u + b1
du
d2u
+ b2 2 +
dt
dt
+ bm
d mu
dt m
(2.28)
60
uC
C
u(t)
iC
iL
iR
R1
uL
L
uR
R2
y(t)
in p uC trn t in C
in p uL trn cun dy L
in p uR trn in tr R1
Dng iC i qua t in C
Dng iR i qua in tr R1
Nh vy th:
1) Theo cc nh lut ca Kirchoff c:
a)
(2.29)
b)
(2.30)
c)
i L ( t) +
(2.31)
i R (t) = i C (t)
duc ( t )
dt
diL ( t )
u L (t) = L
dt
i C (t) = C
R 1 i R (t) = u R (t)
d) R 2 i L (t) = y(t)
(2.32)
(2.33)
(2.34)
(2.35)
ic ( t ) duR ( t ) du( t )
=
=
C
dt
dt
iL ( t ) + iR ( t ) duR ( t ) du( t )
+
=
C
dt
dt
1 y( t ) uR ( t ) duR ( t ) du( t )
+
=
+
C R2
R1
dt
dt
(2.36)
1
d2iL ( t ) du( t )
1
L diL ( t ) dy( t )
+
+
+L
=
y( t ) +
CR1
dt
dt
dt
dt2
CR1 CR2
1
L
dy( t ) L d2 y( t ) du( t )
1
CR + CR y( t ) + CR R + 1 dt + R dt2 = dt
1
2
1 2
2
Suy ra
CLR1
d2 y( t )
dt2
+ ( CR1 R2 + L )
dy( t )
du( t )
+ ( R1 + R2 ) y( t ) = CR1 R2
dt
dt
dy( t )
d2 y( t )
du( t )
+ a2
= b1
dt
dt
dt2
vi
a 0 = R 1 +R 2 ,
a 1 = CR 1 R 2 +L ,
a 2 = CLR 1
b 1 = CR 1 R 2 .
u(t)
Fm
Fm = m
d2 y
dt 2
, Fc = c y (t) , Fd = d
dy
dt
y(t)
d
Fc
Fd
62
d2 y
a)
Fm = m
b)
Fc = c y (t)
c)
Fd = d
dt 2
dy
dt
(tin v lc ca Newton)
(lc cn ca l xo)
(lc cn ca b gim tc)
(tin cn bng lc ca Newton).
d2 y
dt 2
+ d
dy
+ cy(t) = u(t)
dt
u(t)
r
y(t)
A
Hnh 2.18: Minh ha v d 2.10
p( t )
= h(t)
r
r
dy( t ) dh( t ) u( t ) y( t )
=
=
dt
r dt
r
A
2.2.2
dy( t )
+ y( t ) = u( t )
dt
d n 1 y(0 )
dy( 0 )
,,
ng nht bng 0. Ni cch khc:
dt
dt n 1
G( s ) =
Y ( s)
U ( s) trng thi u=0
63
y1 , u2
y2 u1 + u2
y1 + y2 , ta c ngay:
d n 1 y(0)
dy( 0 )
= =
= 0
dt
dt n 1
+a n s n )Y(s) = (b 0 +b 1 s+
+b m s m )U(s)
v do c hm truyn:
G( s ) =
Y ( s) b0 + b1s +
=
U ( s) a0 + a1s +
+ bm sm
(2.37)
+ an sn
Quay li v d 2.8 vi m hnh mch in cho trong hnh 2.16. Sau khi nh
ngha thm cc bin mi l in p uC trn t in C , in p uL trn cun dy L , in
p uR trn in tr R 1 , dng iC i qua t in C, dng iL i qua cun dy L v dng i R
i qua in tr R 1 ta c cc phng trnh (2.29)
U C ( s ) l nh ca uC , UL(s) l nh ca u L , U R ( s ) l nh ca uR , IC(s) l nh ca i C ,
IL(s) l nh ca i L v I R ( s ) l nh ca iR , th cc quan h (2.32) (2.35) tr thnh:
a) I C (s) = CsU C (s)
b) U L (s) = LsI L (s)
64
c)
R 1 I R (s) = U R (s)
d) R 2 I L (s) = Y(s)
Khi th t nhng phng trnh Kirchoff (2.29) (2.31) ta c ngay c:
CR 1 R 2 sU(s) = CR 1 R 2 sU C (s)+CR 1 R 2 sU R (s)
2
CR1 R2 s
CLR1s + ( CR1 R2 + L )s + ( R1 + R2 )
V d 2.12: Xc nh hm truyn
u(t)
iL
iR
L
R
iC
C
y(t)
a) I L (s) =
Suy ra:
U(s) = U L (s)+Y(s) = LsI L (s)+Y(s) = Ls[I C (s)+I R (s)]+Y(s)
= Ls ( Cs+
1
Ls
) Y(s)+Y(s) = ( CLs 2 +
+1 ) Y(s)
R
R
65
Y ( s)
1
=
U ( s) CLs2 + L s + 1
R
V d 2.13: Xc nh hm truyn
m
y(t)
F c = cy(t)
Fm = m
Fc Fm
Fd
d 2 y( t )
dt 2
dy( t )
Fd = d
dt
d 2 y( t )
dt 2
+d
dy( t )
U(s)=(c+ds+ms 2 )Y(s)
dt
Suy ra hm truyn ca h l:
G( s ) =
Y ( s)
1
=
U ( s) ms2 + ds + c
{G(s)},
y(t)= g(t)*u(t) =
g( )u( t )d =
g( t )u( )d
66
(2.38)
v ta i n:
nh l 2.3: Hm trng lng g(t) l p ng ca h thng khi h ang trng thi 0 (c
cc gi tr ban u y ( 0 ) ,
d n 1 y(0 )
dy( 0 )
, ,
bng 0) v c kch thch bi
dt
dt n 1
1
s
G( s )
s
h( t ) = g( )d
(2.39)
{G(s)U(s)} = L
{sH(s)U(s)}
v u(t)=0 khi t < 0 cng nh h(t ) = 0 khi > t , tc l chng u l cc tn hiu causal.
67
d
d t
h( t ) = h(0)u(0) ( t ) +
h( t )u( )d
dt
dt 0
(2.40)
gi tr ban u y(0),
(t)
1(t)
u(t)
Hnh 2.21: M t h thng bng
s khi v hm truyn.
G(s)=
G(s)
b +b s+
Y ( s)
= 0 1
U ( s)
a0 + a1 s +
g(t)
h(t)
y(t)
+ bm sm
+ an sn
Cho h m t bi hm truyn:
G( s ) =
1 + Tt s
1 + Tm s
vi
Tt Tm
h(t)
Tt
Tm
1
G( s) 1 Tm Tt
1
H ( s) =
=
1
s
s
Tm
s+
Tm
Tm
Vy
T Tt Tm
h( t ) = (1 m
e )1( t )
Tm
G( s )
nn t dng ng th ca h(t)
s
ngi ta c th suy ra c nhiu tnh cht cho G(s). nh l sau minh ha cho iu .
Do hm qu h(t) c nh Laplace l
68
G( s ) =
a)
b0 + b1s +
+ bm sm
a0 + a1s +
+ an sn
(2.41)
b)
c)
e)
b0
.
a0
Chng minh:
a) Do nh Laplace H ( s ) ca h ( t ) l H ( s ) =
h(+0) = lim G(s) = lim
G( s )
nn t tnh cht ton t Laplace ta c:
s
bm m n
s
an
h(t)
h 2 (t)
k
h 1 (t)
Hnh 2.23: Minh ha
cho nh l 2.5.
Hm G(s) c a 0 0 v nm>1
Hm G(s) c b 0 = 0 v nm=1
t
69
Cui cng, trc khi kt thc mc ny, ta xt mt trng hp ring song cng cn
phi bn n. l nhng h thng tuyn tnh c hm truyn:
G(s) = ks.
Kch thch h ny bi u(t) vi u(+0)=0, h s c p ng:
y(t) = L
{ksU(s)} = k
du( t )
dt
+c m n s m
d0 + d1 s +
+ dn sn
a0 + a1s +
+ an sn
+c m n s m
a)
b)
h( t ) = L1 {
G( s )
}
s
g(t) =
dh( t )
dt
(2.42)
phi lun xem chng l nhng hm causal, tc l phi lun xem chng nh mt tch ca
hm thng vi hm 1 ( t ) .
70
1 + Tt s
,
1 + Tm s
Tt Tm
hm qu h(t) nh sau:
t
h( t ) = (1
Tm Tt Tm
e )1( t )
Tm
t
T T
T Tt Tm
dh( t )
= m 2 t e Tm 1( t ) + (1 m
e ) (t)
g(t) =
Tm
dt
Tm
Vy
d1( t )
= ( t ). Suy ra, theo tnh cht ca hm m rng diract ( t ) th:
dt
v c
g(t) =
2.2.3
Tm Tt
Tm2
e Tm 1( t ) +
Tt
(t)
Tm
Vic biu din mt h thng qua hm truyn, c bit l m t trc quan dng khi
nh hnh 2.21, gip cho ta d dng xc nh c hm truyn cho mt h thng ln,
phc tp. Khi gp mt h thng ln gm nhiu khu, nhiu cng on, ngi ta thng
chia nh h thng thnh cc h thng con l nhng khu v cng on . Tip theo
ngi ta xc nh hm truyn cho tng h con ri t cc hm truyn ca nhng h con
mi tnh ra hm truyn cho ton b h thng ln.
Mc ny s gii thiu cc phng php ca i s s khi phc v vic xc nh
hm truyn cho h ln t nhng hm truyn ca cc h thnh phn (h con) trong n.
Tn gi ca phng php l "i s s khi" cng c nguyn nhn ca n:
71
Y ( s) Y2 ( s)
Y ( s) Y1 ( s)
Y ( s)
= 1
= 1
= G 1 ( s ) G 2 ( s )
U ( s)
U ( s)
U ( s)
U ( s)
b)
u(t)
G1(s)
Hnh 2.24: Mt h c hai h
con ni song song.
G2(s)
y1(t) y(t)
u(t)
G1(s) G2(s)
y(t)
y2(t)
ca h thng. T ta c c:
Y ( s) = G1 ( s)W ( s)
W ( s) = G2 ( s)U ( s)
Y(s) = G1(s)G2(s)U(s)
hay
G(s) =
Y ( s)
= G1(s)G2(s)
U ( s)
a)
Hnh 2.25: Mt h c hai
h con ni tip.
b)
u(t)
w(t)
G2(s)
y(t)
G1(s)
u(t)
G1(s)G2(s)
y(t)
Suy ra
Y ( s ) = G 1 ( s ) E ( s ) = G 1 ( s )[ U ( s ) G 2 ( s ) Y ( s )] = G 1 ( s ) U ( s ) G 1 ( s ) G 2 ( s ) Y ( s )
G(s) =
G1 ( s)
Y ( s)
=
,
U ( s) 1 G2 ( s)G1 ( s)
a)
b)
e(t)
u(t)
w(t)
y(t)
G1(s)
u(t)
y(t)
G1 ( s)
1 G2 ( s)G1 ( s)
G2(s)
b)
y(t)
u1(t)
G(s)
u2(t)
u1(t)
u2(t)
y(t)
G(s)
G(s)
1
Y2(s)]
G( s )
a)
u(t)
b)
G(s)
y1(t) y(t)
y2(t)
u(t)
y(t)
G(s)
1
G( s )
y2(t)
u(t)
b)
G(s)
u(t)
y1(t)
y1(t)
G(s)
y2(t)
y2(t)
1
G( s )
u(t)
b)
y1(t)
G(s)
u(t)
y2(t)
y1(t)
G(s)
y2(t)
G(s)
u(t)
w(t)
b)
y(t)
u(t)
74
u(t)
w(t)
y(t)
u(t)
+
w(t)
u(t)
b)
w(t)
y(t)
u(t)
y(t)
w(t)
y(t)
w(t)
y(t)
b)
u(t)
y(t)
G1
u(t)
y(t)
G1
G2
y(t)u(t)
c)
G2
d)
u(t)
1+G1
G2
1 + G2
y(t)
u(t) G2 (1 + G1 )
1 + G2
y(t)
G2 + G2 G1
1 + G2
Cho h c s khi m t hnh 2.34a. p dng nguyn l ghp hai khi song
song ta c s tng ng nh hnh 2.34b. Tip tc, s dng nguyn l ghp hai
khi ni tip ta c s nh hnh 2.34c v cui cng vi nguyn l hai khi hi tip ta
c s tng ng cho c h l hnh 2.34d. Nh vy h c hm truyn:
75
G1G2 + G1G3
1 + G1G2 + G1G3
G(s) =
a)
b)
u(t)
y(t)
G1
G2
u(t)
y(t)
G1
G2+G3
G3
c)
d)
u(t)
y(t)
u(t)
G1(G2+G3)
G1 (G2 + G3 )
1 + G1 (G2 + G3 )
y(t)
b)
u(t)
u(t)
y(t)
G1
G2
+
G3
y(t)
G1G2
G4
G3
G4
G1
c)
u(t)
y(t)
G1G2
G3
G4
G4
G1
d)
u(t)
1
1 + G1G2
G3
1 + G3 G4
G4
y(t)
G1
tr hai im r nhnh trc v sau khi G 4 . Tip theo p dng nguyn l ghp hai khi
hi tip cho hai vng hi tip bn trong ta s i n s hnh 2.35d v vi n d dng
c ra c hm truyn G ( s ) cho ton b h thng:
76
G3
1
1 + G1G2 1 + G3G4
G3G4
G( s) = G4
=
1
+
G
G
+
G
G
G3
1
1 2
1 3 + G3G4 + G1G2G3G4
1 + G1
1 + G1G2 1 + G3G4
2.2.4
Tn hiu u vo u ( t ) l im nt ch c ng ni t i v khng c ng
ni dn n n nu khng phi l ng phn hi. im nt ch tn hiu
vo c tn gi l im nt ngun (source).
b)
Tn hiu u ra y ( t ) l im nt ch c ng ni dn n n, khng c ng
ni t i nu khng phi l ng phn hi. im nt ch tn hiu ra c
tn gi l im nt ch (sink).
c)
77
f)
g)
G2
b)
G2
G1
G1
b)
G3
G1
G2
G3
G1
G2
y
b)
y
G1
G2
G1
u
G2
G3
G3
a)
b)
y
G1
u G1
1
G2
G2
G6
u
G1
G4
1
G2
G3
G5
1
H2
H1
3) Bc 3: Tnh
= 1 Lk + Li L j
k
i, j
Ll Lm Ln +
(2.43)
l, m, n
79
= 1+ G 4 H 1 + G 2 G 7 H 2 + G 6 G 4 G 5 H 2 + G 2 G 3 G 4 G 5 H 2 + G 4 H 1 G 2 G 7 H 2
4) Bc 4: Xc nh k t bng cch trong cng thc (2.43) ta b i tt c nhng
vng lp c dnh vi P k (c on ni chung vi P k v iu ny khc vi khi nim
cc vng lp dnh nhau phi c mt on chung). V d nh vi h hnh 2.40 th:
1 = 1
2 = 1
3 = 1 L1 = 1 + G4H1
1
(Pk k )
k
(2.44)
Suy ra:
= 1 (L1+ L2+ L3) = 1 G1G2H1 + G2G3H2 + G1G2G3
80
1 = 1
P11
G1G2G3
=
a)
b)
G1
H2
G2
y
G3
H2
G1
G2
G3
H1
H1
Hnh 2.41: S dng cng thc Mason xc nh
hm truyn cho h trong v d 2.23.
, p1
h1
Hnh 2.42: H thng gm hai bnh
thng nhau.
r1
h2
, p2
r2
y(t)
q
A1
A2
(2.45)
A1
dh2
= qy ( t )
dt
1
p2
y(t) =
r2
(2.46)
(2.47)
A2
p1 = h1
(2.48)
(2.49)
81
p2 = h2
(2.50)
a) S khi
u(t)
h1
1
A1 s
p1
1
r1
1
A2 s
h2
p2
1
r2
y(t)
b) S tn hiu
u 1
1
A1 s
1
r1
1
A2 s
1
r2
2
r1r2 A1 A2 s2
H c ba vng lp:
L1 =
r1 A1 s
L2 =
r1 A2 s
L3 =
r2 A2 s
r1 r2 A1 A2 s2 + (r1 A1 + r2 A1 + r2 A2 )s + 2
r1 r2 A1 A2 s 2
Vy
G(s) =
82
P1 1
2
=
r1 r2 A1 A2 s 2 + (r1 A1 + r2 A1 + r2 A2 )s + 2
2.2.5
th c tnh tn bin-pha
b + b1 s +
Y ( s)
= 0
U ( s)
a0 + a1 s +
+ bm s m
+ an s n
( mn )
Hm c tnh tn G ( j ) c hiu l:
G( j ) = G( s) s = j
(2.51)
Xt h c hm truyn:
G( s ) =
2( s + 0,5)
s +1
, ta c p ng:
s + 2
2
Y(s) =
2( s + 0,5)
1
=
2
2
s +1
+
2
1
s +
Suy ra
y(t) =
1
1+2
[ e
(1 + 2 2 )
s
2
2
2
s +
s + 2
s + 1
(1 + 2 2 ) sin( t ) cos( t )
v khi t th do e 0 ta c:
y(t) =
1 + 5 2 + 4 4
1+2
sin( t + )
vi = arctan
1 + 2 2
(2.52)
Mt khc hm c tnh tn ca h l:
G( j ) =
vi = arctan
2( j + 0,5)
1 + 2 2
1 + 5 2 + 4 4 j
=
j
=
e
2
2
j + 1
1+
1+
1 + 2
1 + 2 2
trng hp t :
(2.53)
83
y( t ) = G( j ) sin( t + )
vi l gc pha ca G ( j ).
y(0) =
dy(0)
=
dt
d n 1 y(0)
dt n 1
bng tn hiu iu ha u ( t )= e j
=0
t
th khi t , tc l h ch xc lp, s c p
ng y ( t ) c xc nh t hm c tnh tn G ( j ) nh sau:
y( t ) = G( j ) e j ( t + ) ,
vi gc pha = arcG ( j )
(2.54)
Im G( j )
Re G( j )
Y ( j )
U ( j ) trng thi u =0
G( j ) : u( t )
V ch xt h ch xc lp vi t nn ta c th xem cc tn hiu u ( t ), y ( t ) l xc
nh vi t . Bi vy, nu kch thch h bng tn hiu tun hon u ( t ) chu k T
u vo th cng vi nh Fourier U ( j ):
U ( j ) = 2
ck ( k
k =
1
2
) vi ck =
T
T
u( t )e
2
t
T dt
tn hiu y ( t ) u ra s c nh Y ( j ) l:
Y ( j ) = 2
= 2
84
cn ( n
n =
n =
cn ( n
2
2
2
)G( j ) = 2 cnG( jn
) ( n
)
T
T
T
n =
2
2
1
) trong cn = cnG( jn
) v cn =
T
T
T
u( t )e
jn
2
t
T dt
Vy:
1
2
y( t ) =
=
=
j t
j t
Y ( j )e d = cn ( n T )e d
n =
cnG( jn
n =
n =
dn e
jn
2
2 j t
2 jn T
) ( n
)e d = cnG( jn
)e
T
T
T
n =
2
t
T
vi dn = cnG( jn
2
)
T
1
T
y( t )e
jn
2
t
T dt
, n=,1,0,1,
1
T
u( t )e
jn0 t
dt , n = , 1 , 0 , 1 , ,
0 =
2
T
k =1
1
( an + jbn ) , n = 1,2,
2
1 N 1 j
yi e
N i =0
2 ni
N
, n = , 1,0,1,
85
ImG
4
1+ s
ReG
= 0
/4
2 2
Hm c tnh tn ca h l
G( j ) =
4
4
4
=
j
2
1 + j 1 +
1 + 2
Re G ( j )
Im G ( j )
Do c
1,5
0,6
Xt h vi hm truyn
3
G( s ) =
s(1 + 2s)
86
H c hm c tnh tn
G( j ) =
3
6
3
=
j
j (1 + j )
(1 + 4 2 )
1 + 4 2
Re G ( j )
Im G ( j )
ReG= 6
V d 2.28: Xy dng hm c tnh tn
Cho h vi hm truyn
5
G( s ) =
1 + 5 s + 4 s2
T G(s) ta c hm c tnh tn v cng l nh Fourier G(j ) ca hm trng
1
lng g(t), v G(s) l hm bn (c hai im cc l s1 =
v s 2 =1):
4
5
5 20 2
25
G( j ) =
=
j
2
1 + 5 j + 4( j )
1 + 17 2 + 16 4
1 + 17 2 + 16 4
th hm G(j ) cho trong hnh 2.45b). Vi th ta thy khi s = 0,5 th
Re[G(j)] = 0
|G(j)| = 2
Ni cch khc nu kch thch h t trng thi 0 bng tn hiu u(t)= sin(0,5t) th sau
mt khong thi gian ln (t ), p ng ca h s l
y( t ) = 2sin 0,5t
2
a)
ImG
0,9
0,5
S
b)
= 0
=
2
0,4
ImG
ReG
s= 0,5
ReG
0,1
0,3
. Hy xc nh
87
G( j ) =
5
4 j(1 + 0,5 j )2
T hm c tnh tn ta c:
G( j ) =
=1
4 j0 (1 + 0,5 j0 )
06 + 804 + 1602 25 = 0
j0 1 + j 0
2
25
16
0 = 1
s ImG
Cho h vi hm truyn
G( s ) =
1 + a1 s + a2 s2 + a3 s3 + a4 s4
=0
ReG
bA
2
A +B
Re G( j )
bB
2
A + B2
Im G( j )
trong
A = 1 a 2 2 + a 4 4 ,
B = a 1 a 3 3 .
Hnh 2.46 biu din ng c tnh tn ca h. Theo nh l 2.7 v cng thc (2.54),
nu c u( t ) = e js t u vo th p ng ca h khi t s l
j t + arcG ( js ))
y( t ) = G( js ) e ( s
ta phi xc nh im
tn s s ca u( t ) = e js t sao cho:
arc G( js ) =
88
bA
A2 + B2
=0
Im G( js )
= ,
Re G( js )
2
1 a 2 2 + a 4 4 = 0
ReG(j s )=0
s =
a2 a22 4 a4
2a4
b0 ( j ) m + b1 ( j )1 m +
+ bm
a0 ( j ) n + a1 ( j )1 n +
+ an
(2.55)
Suy ra:
nh l 2.8: Nu mt h thng tuyn tnh c hm truyn G(s) l hp thc th hm G(j )
ti im tn s = s tha mn:
a)
b)
0 nu m < n
lim G( j ) = bm
nu m = n
a
n
lim arcG( j ) = ( n m )
k
( j )
(2.56)
b)
r > 0 nu a 0 = a 1 = = a r 1 = 0 v b 0 0
c)
r = 0 nu a 0 0 v b 0 0
Vi (2.56) ta thy:
89
a)
~
t mt im trn trc thc, th k = lim G( j ) v r = 0 . H c hm truyn vi
0
r = 0 c gi l h c khu khuch i.
b)
. H c hm truyn vi
. H c hm truyn vi
2.2.6
Bn cnh vic biu din hm c tnh tn G(j ) trong mt phng vi hai trc ta
ReG(j ) v ImG(j ) nh mc 2.2.5 va trnh by ngi ta cn c mt phng php
biu din khc l th c tnh logarith, hay cn gi biu Bode. y l cch biu
din G(j )thnh hai th ring bit theo cho:
1) bin , hay gi tr logarith ca | G(j ) | l
L( ) = 20 lg | G(j ) | , c n v l Dezibel (dB),
2) v pha, hay gi tr gc () = arcG(j ) c n v l Grad.
C hai th ny u c trc honh l song khng c chia u theo gi tr ca
m li theo lg(). L do cho vic chia ny l trong mt khong din tch v tng
i nh, ta vn c c th minh ha y cho h thng thng qua G(j ) cho mt
di tn s rt ln, cng nh cng vic xy dng th ca
G( j ) = k
(1 + Tm/ j )
(1 + Tn j )
L( ) = 20 lg 1 + Tk/ j lg 1 + Tk j = 20 lg k + L/k ( ) Lk ( )
k =1
k =1
k =1
k =1
trong
L/k ( ) = 20 lg 1 + Tk/ j
Lk ( ) = 20 lg 1 + Tk j
(2.57)
G(j )= k
Do (hnh 2.47):
L( ) = 20 lg | k |
0
180
( ) =
L( )
20
nu
k0
nu
k<0
( )
k=10
20
180
k=0,1
0,1
k0
k=1
10
100
0,1
k<0
1
10
100
1
1 + Ts
Khu ny c hm c tnh tn
G( j ) =
1
1
T
=
j
1 + Tj 1 + (T )2
1 + (T )2
Nn
2 2
L( ) = 10 lg(1+T )
( ) = arctanT .
khi
(2.58)
1
c gi l tn s gy v c
T
L( G ) = 10lg( 2 ) 3dB
T (2.58) ta thy ng tim cn th hai ng vi trng hp l ng thng
c dc:
20 dB/dec
trong 1 dec l di khong [ , 10 ] trn trc tung ( l ty ). Hnh 2.48 biu din
biu Bode ca khu qun tnh bc nht.
91
L()
()
T=10
T=1
T= 0,1
3dB
T=10
T=1
T=0,1
45
20dB
90
1 dec
G = 1
10
0,1
10
Hnh 2.48: Biu Bode ca khu qun tnh bc nht cho trong v d 2.32.
L( ) = 10lg( 1 + T )
( ) = arctanT .
1
c gi l tn s gy. ng tim cn th hai
T
ng vi trng hp l ng thng c dc 20 dB/dec. Hnh 2.49 biu din biu
S
Bode ca khu cho.
Chng ct nhau ti im tn s G =
L()
()
90
20dB
T=10
T=1
T=0,1
45
3dB
0
T=10
1 dec
T=1
G = 1
T=0,1
10
0,1
92
10
L()
()
20dB
90
c = TI1
Hnh 2.50: Biu Bode ca khu tch phn cho trong v d 2.34.
1
j
=
TI j TI
1
L( ) = 20 lg lg
T
I
1
. Khu ny c
TI s
v ( ) =
1
L( ) = 20 lg lg
T
D
v ( ) =
2
()
20dB
90
c = TD1
93
1
1 + 2 DTs + T 2 s2
vi 0 < D < 1
Nu kch thch khu ny bng tn hiu 1(t) u vo th theo v d 2.4, phn 7), p
ng u ra s l hm h(t) c dng dao ng. Dao ng s tt dn khi T > 0 (hnh 2.9c)
hoc ngc li khng tt nu T < 0 . chnh l l do ti sao n c tn l khu dao ng
bc hai. Khu ny c hm c tnh tn
1
G( j ) =
1 + 2 DTj T 2 2
Suy ra
L( ) = 10lg (1 T 2 2 )2 + 4 D2T 2 2
L()
( ) = arctan
2 DT
1 T 2 2
()
D=0
D=0,1
0
90
D=1
D=1
40dB
D=0,1
180
1 dec
G = 1
10
D=0
0,1
10
Hnh 2.52: Biu Bode ca khu dao ng bc hai tt dn cho trong v d 2.36.
0 :
L() 0
L( ) 40 lg lg
T
vi dc l 40dB/dec.
1
. Hnh 2.53 l th Bode
T
94
L()
Dao ng bc hai
Qun tnh bc nht
40dB
Xem v d 2.42
Hnh 2.53: Xp x th Bode bng ng gy khc
20dB
20dB
Tn s gy
Cho h c hm truyn
110
1
1
= 10
( s + 1)( s + 11)
1+ s 1+ 1 s
11
Gi L( ) l phn th bin biu Bode ca h. Vy th
G( s) =
b)
c)
95
L()
L1()
20
L1()
20dB
L2()
L3()
2
20dB
20dB
L2()
40dB
L()
L3()
2.2.7
A( ) = ImG(j )
Y ( s) b0 + b1s +
=
U ( s) a0 + a1s +
+ bm sm
+ an sn
(mn)
(2.59)
96
ImG
=
=
=0
ReG
Chng minh:
iu khng nh trn c suy ra t (2.59) v hai cng thc hin nhin ng
T ( ) =
1
G( j ) + G( j ) ,
2
A( ) =
1
G( j ) G( j )
2j
1
G( s) + G( s)
2
s c
C(j ) = T( )
C( s) = T
(2.60)
+a n s n = 0
Ak
s
k =1 sk
vi
Ak = Res G( s)
sk
Suy ra
C( s) =
n
n A
Ak
1
k
+ A0 +
A0 +
+
2
s
s
s
s
k =1
k =1
k
k
(2.61)
97
(2.62)
s sk
5) p s:
Ak
k =1 s sk
T ( ) =
1 + 4
Theo (2.60) c
C(s) = T(
Vy
s
2 s2 + s4
1 s2
) =
= 1 +
4
j
1+ s
1 + s4
A0 = 1
3
4
1
2
5
4
1
2
( 1 + j ) ,
s1
s3
( 1 j )
ta c
A 1 = lim 2( s s1 )C( s) =
s s1
A 2 = lim 2( s s2 )C( s) =
s s2
Suy ra
98
1 s12
2s13
1 s22
2s23
s2
s4
2
=
1
2
1
2
G( s) = 1 +
s
3
j
e 4
1
2
+
s
5
j
e 4
s2 + 2 2 s + 2
s2 + 2 s + 1
1
[ G(s)G(s) ]
2
th theo nh l 2.10 c
1
D(j )
A( ) =
j
D(s) = jA(
s
)
j
(2.63)
Bk
s
k =1 sk
G( s) = B0 + s
hm D(s) s c dng:
D( s) =
n B
1 n Bk
k
+ s
s
+
2 k =1 s sk
s
s
k =1
k
2 D( s)
s
(2.64)
4) p s:
Bk
, vi B 0 l mt s thc ty .
s
k =1 sk
G( s) = B0 + s
99
2 3
A( ) =
1 + 4
Hm A( ) l hm l. Vi (2.63) c
D( s) =
2 s3
1 + s4
D( s)
cng c bn im cc nm i xng qua trc
s
o nn bi ton c li gii. T hai im cc nm bn tri trc o
Ging nh v d 2.38, y hm
s1 =
1
2
( 1 + j ) ,
s2 =
1
2
( 1 j )
ta c
B1 =
1 j
,
2j
B2 =
1+ j
2j
Suy ra
G(s) = B 0 +
sB1
sB2
s2
,
+
= B0 +
2
s s1 s s2
s + 2s + 1
trong B 0 l mt s thc ty .
Li gii ca hai bi ton trn t nhiu s dng ti mi quan h gia phn thc
~
T ( ) v o A ( ) ca hm c tnh tn G( j ) . Sau y ta s lm quen vi cng thc
tng qut m t mi quan h cho lp h thng tuyn tnh c hm truyn G ( s ) dng
thchu t, bn v hp thc thng vn c gi l ton t Hilbert.
nh l 2.11 (Ton t Hilbert): Xt hm truyn G(s) dng thchu t, bn v hp thc ca
mt h tuyn tnh. Gia phn thc T( ) v phn o A( ) ca hm c tnh tn
G( s) s = j = G( j ) = T ( ) + jA( ) c mi quan h:
a)
b)
T() = T() +
A( ) =
A( )
d
1
T ( )
Chng minh:
Trc ht ta thy do c gi thit l G(s) hp thc nn theo nh l 2.8:
0 nu m < n
lim G( j ) = bm
nu m = n
a
n
iu ny ni rng
100
0 nu m < n
(2.65)
G( s )
ds
ja
C2
r2
r1
C3
r1
C1
G( s )
G( s )
G( s )
ds
ds + lim
ds + lim
r2 0
r2 0
ja
s
s
ja
s ja
C
C
2
Q2
Q1
Q3
trong
Q 1 = lim
1
G( s )
ds = lim G( s) lim
ds = T()(j )
s
r1
s ja
s
ja
C
1
G( s )
ds = lim G( s) lim
ds = G(ja)(j )
s ja
r2
s ja
s ja
C
~
G( s )
G( j )
ds =
d
a
s ja
r1
C1
Q 2 = lim
r2 0
C2
Q 3 = lim
r2 0
C3
Suy ra
101
~
G( j )
a d
0 = Q = T()(j ) + G(ja)(j ) +
= j T() + j [ T(a)+jA(a) ] +
T ( ) + jA( )
d
a
Cn bng phn thc, o ca hai v ri vit thay cho a cng nh thay cho ta s
2.2.8
2 A( )
2 2 d
A( ) =
T ( )
d
2
2
0
Trong rt nhiu trng hp, khi m s hiu bit v nhng quy lut giao tip bn
trong h thng cng nh v mi quan h gia h thng vi mi trng bn ngoi khng
c y c th xy dng c mt m hnh ton hc hon chnh theo phng
php l thuyt, th ngi ta thng phi p dng phng php thc nghim. y l
phng php xc nh m hnh ton hc trn c s quan st tn hiu vo u(t) v ra y(t)
ca h thng.
Phng php thc nghim xc nh m hnh ton hc cho h thng m tn hiu
vo u(t) c ch ng chn trc (do khng cn phi quan st) v ch cn quan st
mt mnh tn hiu ra y(t), gi l phng php thc nghim ch ng.
Sau y ta s xt bi ton thc nghim ch ng xc nh hm truyn G(s) t tn
hiu ra y(t)=h(t) quan st c ca h thng khi tn hiu vo ca n l hm
Heaviside u(t)=1(t) cho nhng khu ng hc c bn, bao gm
k
1 + Ts
k
G( s ) =
s(1 + Ts )
k
G( s ) =
s(1 + Ts)n
k
G( s ) =
, T 1 T 2
(1 + T1s)(1 + T2 s)
102
G( s ) =
1 + Tt s
1 + Tm s
k
1 + 2 DTs + T 2 s2
G(s)= e
, 0<D<1
k
1 + Ts
vi k , T > 0
G(j ) =
k
1 + T 2 2
kT
1 + T 2 2
(2.66)
t
T
vi nh Lapace H(s)=
G( s )
s
a)
ImG
b)
k
2
ReG
= 0
= T
h(t)
k
0,632k
t
T
dh(+0 )
ks
k
= lim s[sH ( s) h( +0 )] = lim sG( s) = lim
=
s
s
s 1 + Ts
dt
T
s 0
s 0
s 0 1 + Ts
= k
103
) 0,632k
k
s(1 + Ts )
G(j ) =
kT
2
1 + ( T )
(2.67)
(1 + T 2 2 )
H ( s) =
Suy ra
t
h(t) = k [ tT (1 e T ) ]
a)
h(t)
k=
()
L()
b)
L()
h
t
20dB
h
t
900
()
40dB
t
1800
T
c)
kT
G = T
kT
2
ImG
ReG
1
0 =
T
= 0
104
lim e T = 0
(2.68)
s(1 + Ts)n
Gi H ( s ) l nh Laplace ca hm qu h ( t ) . Khi s c
H(s) =
1 nT n ( n + 1 i)T 2
k
G( s )
= k[ 2
+
=
i
s
s
s
s2 (1 + Ts) n
i =1 (1 + Ts)
Suy ra
t
( n + 1 i)ti 1 e T
i =1
T i 2 ( i 1)!
h(t) = k [ t nT +
lim ti e T = 0 vi i = 0 , 1 , , n
105
h
t
h
t
hT
T tc =nT
Do nu bc n ca m hnh hm truyn (2.68) l bit th hai tham s k v T
cn li ca n s c xc nh t ng th h ( t ) qua cc bc sau
Ttc
.
n
i 1
n n ( n + 1 i)n
( i 1)!
i =1
Sau lp t s
hT
h
e n
= T = 2
kTtc knT
n
( n + 1 i )n i
= f(n)
( i 1)!
i =1
n
(2.69)
f ( n)
0,3679 0,2707
106
3
0,224
7
0,149
10
k
,
(1 + T1s)(1 + T2 s)
(2.70)
T1 > T2
b)
ImG
h(t)
= 0
k T1T2
T1 + T2
ReG
0 =
im un
T1T2
h(T u )
Tu
a
k
b
a = Tu
h(Tu )
h(Tu )
= Tu
v*
tan
(2.71)
H(s) =
k
s(1 + T1s)(1 + T2 s)
h(t) = k [ 1
T1 e
t
T1
T2 e
T1 T2
t
T2
]
107
Suy ra
t
T1
e
e
dh( t )
=k
T1 T2
dt
t
T2
d h( t )
dt 2
Bi vy c Tu ta xc nh thi im m
Tu =
= k[
d 2 h( t )
dt 2
t
T1
t
T2
e
e
+
T1 (T2 T1 ) T2 (T1 T2 )
(2.72)
b trit tiu, s i n
T1T2
T
ln 2
T2 T1
T1
(2.73)
T2
dh(Tu )
k T2 T1 T2
v* =
=
dt
T1 T1
hay
b T2
=
T1 T1
T2
T1
T2
T T1 T2
k T2 T1 T2
=
= b 2
v * T1
T1
T2 T1
= x x 1 = f 1 (x)
(2.74)
trong
x=
T2
T1
(0<x<1 v T 1 > T 2 )
Tng t, ta cng c
x
x ln x + x 2 1
a v * ( kTu bv*)
= x 1 x
=
1 = f 2 (x)
x 1
b
k2
(2.75)
a
a
bng cch gii ngc (2.75), tc l x = f21 .
b
b
b
Tm T1 t x theo (2.74), tc l T 1 =
f1 ( x )
Tm T2 theo T 2 = xT 1
x ln x + x 2 1
lim f2 ( x ) = lim x 1 x
1 = 0,103648
x 1
x1
x 1
108
nn ta c th kim tra iu kin thc hin thut ton m khng cn gii ngc phng
a
c tha mn
trnh (2.75) bng cch kim tra xem t s
b
a
(2.76)
0 < < 0,103648
b
hay khng.
Tng kt li tt c cc kt qu nu trn, ta c c thut ton xc nh cc tham s
k, T1, T2 ca m hnh (2.70) t ng thc nghim h(t) nh sau
a
a
. Nu t s ny khng tha mn (2.76), tc l
0,103648, th dng
b
b
thut ton vi kt lun rng h khng m t c bng m hnh (2.70).
Tm T1 t x theo (2.74), tc l T1 =
Tnh T 2 = xT 1
Lp t s
a
a
bng cch gii ngc (2.75), tc l x = f21 .
b
b
b
f1 ( x )
a
tin cho vic tnh ngc hm x = f21 ngi ta thng lp bng tra, v d:
b
Bng 2.2: Bng gi tr hm ngc xc nh tham s m hnh
a
b
0,01
0,012
0,02
0,03
0,0275 0,0467
0,04
0,707
0,05
0,06
0,07
0,08
0,09
0,1
Mc trn ch rng cc h thng c ng thc nghim h(t), tuy cng c dng hnh
ch S nh m t hnh 2.61b), nhng khng tha mn iu kin (2.76), th cng s
khng m t c bi hm truyn dng dao ng bc hai (2.70). Trong nhng trng hp
nh vy, ta phi ngh ngay ti dng hm truyn ca khu qun tnh bc cao nh sau
G( s ) =
k
(1 + Ts)n
(2.77)
109
h(t)
k
h(T u )
Tu
Hnh 2.62: th hm qu ca
khu qun tnh bc cao
T hm truyn (2.77) ta c c
t
i!
t
n 1 T
e T
h(t) = k [ 1
i =0
(2.78)
Suy ra
t
T
dh( t ) ke
=
tT
dt
t
t
n 1 T
n 1 T
[t
T
!
i
i=0
i = 0 ( i 1)!
(2.79)
v
2
d h( t )
dt 2
d 2 h( t )
dt 2
ke
t
T
t 2T 2
t
t
t
iT (T + 2t ) i 2 T 2 t 2
n 1 T
T
T
i!
i=0
(2.80)
= 0 v gii ra tm Tu ta c
T u = (n1)T
(2.81)
dh(Tu )
e1 n ( n 1) n 2
= k
T ( n 2)!
dt
h(T u ) = k [ en 1
n 1 ( n 1)i
i !
i=0
(2.82)
(2.83)
(2.84)
T ( n 2)!
n 1
( n 1)
i=0
Vy
110
[ en1 ( n 1) ]
n 2
n 1 ( n 1)i
a
n ( n 1)
+
= e1 [
b
( n 1) ! i =0
i !
i !
] 1= f 3 (n)
(2.85)
Cng thc (2.85) chnh l cng thc xc nh tham s n cho m hnh (2.77) bng
cch gii ngc hm
a
n = phn nguyn gn nht ca f31 .
b
(2.86)
b( n 1) n 2
(2.87)
e n 1 ( n 2)!
n
a
b
0,1036
0,218
7
0,57
10
11
a
a
. Nu
< 0,103648, th dng thut ton vi kt lun rng i tng
b
b
phi c m t bng m hnh qun tnh bc hai (2.70)
Tm T t n v b theo (2.87)
Lp t s
1 + Tt s
1 + Tm s
(2.88)
trong
111
L( )
Tm1
L( )
b)
Tt<Tm
Tt1
Tt>Tm
Tt1
Tm1
s0
s0
1 + Tt s
= h
1 + Tm s
(2.89)
b)
h(t)
k=h
h(t)
b
kTt
Tm
h
A
Tm
Tm
t
Tm
h(0)
t
a
112
k(1 + Tt s)
1
G( s ) =
s
s(1 + Tm s)
ta c
h(0) = lim sH ( s) = lim G( s) =
s
s 0
kTt
Tm
(2.90)
kTt
Tm
Tm
h h(0)
Tm
h(0)Tm
k
(2.91)
Xc nh T t theo (2.91).
Thut ton trn vng li vn l im h(0) ni bt u t ng tip tuyn
(2.92)
xc nh h s gc tan ti A ta i t
t
T Tt Tm
e
h(t) = k(1 m
)
Tm
v c
a
T T
dh( a)
tan =
= k m 2 t e Tm
dt
Tm
(2.93)
113
h tt (T ) = tan (T a)+b = h = k
nn cng vi (2.92), (2.93) c
T a =
h h( a)
=
tan
kTm2
k(Tm Tt )e
a
Tm
[ Tm Tt e
a
Tm
Tm
] = Tm
Xc nh T t t T m v k theo (2.91).
k
1 + 2 DTs + T 2 s2
k
(Ts + D)2 + 1 D2
, 0<D<1
(2.94)
Dt
T
1 D2 t
+ arcos D ]
sin
T
1 D2
(2.95)
cng nh
h = lim h( t ) = lim G( s) = k .
t
(2.96)
s 0
h qu iu chnh
k=h
Hnh 2.65: Xc nh tham s m hnh
dao ng bc hai t hm qu .
t
T0
114
T1
T2
T3
Dt
e T
1 D2 t
dh( t )
sin
=k
T
dt
T 1 D2
dh( t )
= 0 ta c cc im cc tr T i (k c ti im t = 0 ) l
dt
i T
,
i=0,1, .
Ti =
1 D2
Bi vy, vi
sin ( + arcos D )
D
hmax = h( T1 ) = k 1
exp
1 D2
1 D2
= k 1 + exp
1 D2
(2.97)
(2.98)
D
h = hmax h = k exp
1 D2
= exp
D=
k
2
2
1 D
1+
h
ln2
k
(2.99)
(2.100)
T
1 D2
T=
T1 1 D2
(2.101)
(2.102)
Khu tr c hm truyn
G(s) = e
(2.103)
= cos( ) jsin( )
a)
b)
u(t)
ImG
y(t)
t
Khu
chm tr
u(t)
ReG
1
y ( t )= u ( t )
1
s
lim 1 +
k
k
( s )k
k!
k=0
(2.104)
1
n
(1 + Ts)
trong T =
(2.105)
1 + b1s +
+ bm sm
1 + a1s +
+ an sn
(2.106)
116
G( s) = e s
1 + 5
1 + 9
2.2.9
theo Pad vi m = n = 2 l
1
1
( s )2
s +
2
12
1
1
1 + s +
( s )2
2
12
1
Y ( s) = G( s )U ( s )
G11 ( s) G12 ( s)
G21 ( s) G22 ( s)
vi G( s) =
G p1 ( s) G p2 ( s)
trong U ( s) = L{ ( u1 ( t ),
G1r ( s)
G2 r ( s)
G pr ( s)
, ur ( t )) } v Y ( s) = L{ y1 ( t ),
T
, yp(t)
} . Nh vy tng
y i ( t ).
118
lim e ( t ) = e
b)
b)
Trong chng ny ta s phn tch cht lng h thng SISO theo cc tiu chun
trn, t m hnh ton hc ca n l hm truyn dng thchu t v hp thc
G( s ) =
b0 + b1s +
+ bm sm
a0 + a1s +
+ an sn
B( s )
A( s)
( mn )
(2.107)
119
2.3.2
a)
H n nh BIBO
b)
c)
G ( s ) l hm bn (c tt c cc im cc nm bn tri trc o)
Chng minh:
b ) a ) : K hiu u ( t ) l tn hiu vo, y ( t ) l tn hiu ra. Khi xut pht t cng thc
g( )u( t )d
y(t) =
vi g ( t ) l hm trng lng, ta c
g( )u( t )d
|y ( t ) | =
g( ) u( t ) d u ( t )
g( ) d
v c
|u ( t ) | sup u( t ) = u ( t )
vi mi t .
g( ) d l mt s hu hn vi mi t
y(t) =
g( )u( t )d
120
= U
g( ) sgn[ g( )]d =
g( ) d
ta thy nu
g( t ) e at dt <
g( t )e
st
vi
dt
s = + j v > a
g(t)1 =
g( t ) dt <
phi c g ( t ) 1 < .
+ansn
A(s) = a0+a1s+a2s +
(2.108)
A n ( s ) = a 0 s n + a 1 s n
+a2sn
+an
(2.109)
121
V c
A(
1
) = s n A n ( s )
s
A ( s ) = s n A n (
1
)
s
1
c phn thc m, nn hin
sk
h s a 0 , a 1 ,
(2.110)
f ( s ) = A ( s )+ jB ( s )
(2.111)
122
a)
b)
An(s) = a0+a1s+a2s +
+ansn
(2.112)
a 0 v a 1 cng du v khc 0
b)
a thc bc n 1
2
A n 1 ( s ) = a 1 +( a 2 a 1 a 0 a 3 ) s + a 3 s +( a 4 a 1 a 0 a 5 ) s + a 5 s +
C1(s) = a0+a2s+a4s +
2
A n ( s ) = C 1 ( s )+ sL 1 ( s )
Xt hm phc
2
f ( s ) = A n ( js ) = C 1 ( s )+ jsL 1 ( s )
th gi thit
0 < 1 < 1 < 2 < 2 <
(2.113)
Vy th do
a2
1
1
=
+
+
a0 1
2
a3
1
1
=
+
+
a1 1
2
ta s c t (2.113)
a
a2
> 3
a0
a1
a 2 a 1 a 0 a 3 > 0.
u dng v khc 0.
123
Ci tin hai nh l 2.15 v 2.16, Routh thc hin php chia C 1 ( s 2 ) cho L 1 ( s 2 )
c C 2 ( s 2 ) ri li chia tip L 1 ( s 2 ) cho C 2 ( s 2 ) c L 2 ( s 2 ), . C nh vy cui
cng thu c dy a thc (cn gi l dy Sturm)
C 1 ( s 2 ), L 1 ( s 2 ), C 2 ( s 2 ), L 2 ( s 2 ), C 3 ( s 2 ), L 3 ( s 2 ),
a2
a4
a1
a3
a5
1=
a1 a2 a0 a3
a1
1=
a1 a4 a0 a5
a1
2=
1 a3 a11
1
2=
1 a5 a11
1
1=
a1a6 a0 a7
a1
Bng c lp theo tng hng, sau khi kt thc hng trn th mi lp hng di.
Hai hng u tin c lp t cc h s ca a thc, trong hng u l cc h
s c ch s chn v hng th hai l cc h s c ch s l.
Cc phn t trong mi hng tip theo c tnh t hai hng nm ngay trc n.
Mun tnh phn t mt ct no trong hng, ta ly bn phn t hai hng
nm trc bao gm hai phn t thuc ct u tin v hai phn t thuc ct cha
phn t ang phi tnh. Sp xp bn phn t theo th t t di ln trn v t
tri sang phi c mt ma trn ri tnh nh thc ma trn .
Qu trnh lp bng s dng khi gp phn t u tin trong hng bng 0. Khi
ta kt lun h khng n nh.
124
Cho a thc
A ( s ) = 5+16 s +18 s 2 +8 s 3 + s 4
18
16
15,5
6,97
1
Do tt c gi tr trong ct u u dng nn tt c cc nghim ca a thc cho u
c phn thc m.
V d 2.43: Minh ha tiu chun Routh
16
0,5
40
1
V gi tr trong ct u khng cng du nn h khng n nh (tt c cc im cc khng
cng nm bn tri trc o). Hn na chng i du hai ln (t 16 sang 0,5 v ln th
G(s)
Hy tm h s khuch i k h c n nh.
Trc ht ta xc nh hm truyn ca h kn:
Gkn ( s ) =
kG( s)
2k( s + 4 )
=
1 + kG( s) 2s 4 + 5s3 + 4 s 2 + (2k + 4 )s + 8 k
125
2
5
4
2k+4
0,8 ( 3 k )
8k
8k
2( k + 24 k 6 )
k3
8k
h n nh th phi c cc gi tr ct u u dng, tc l
3 k > 0
k < 3
2( k + 24 k 6 )
> 0
k3
8k > 0
0 < k
1=
an
an2
an4
an1
an3
an5
an 1an 2 an an 3
an 1
2=
1 a3 a11
1
1=
an 1an 4 an an 5
an 1
2=
1 =
an 1an 6 an an 7
an 1
1 a5 a11
1
126
3
6
1
6
2,7
0,25
1
3
2
1
C hai bng trn u cho ra cng mt kt qu l h khng n nh. Tuy nhin, trong khi
bng th nht vi a thc A ( s ) khng cho ta bit c h c bao nhiu im cc nm
bn phi trc o th t bng Routh th hai ta bit c a thc i ngu A n ( s ) c hai
nghim s 1 , s 2 c phn thc dng. Suy ra c l h cng s c hai im cc
1
1
v
s1
s2
u nm bn phi trc o.
V d 2.46: M rng bng Routh
3
6
1
1
Nu > 0 th i du 2 ln
6 2
Nu < 0 th cng i du 2 ln
phi trc o.
Tiu chun i s th hai: Tiu chun Hurwitz
a0
H = 0
a3
a2
a5
a4
a7
a6
a1
a0
a3
a2
a5
a4
(2.114)
127
a1
a3
, H 3 = a0
a2
0
a3
a2
a1
a1
a5
a4 , H 4 = 0
0
a3
0
a3
a2
a1
a0
a5
a4
a3
a2
a7
a6
,
a5
a4
,n.
a thc A(s) cho trong a thc c tnh (2.108) s l a thc Hurwitz khi v
ch khi cc gi tr trong dy:
a0 , D1 ,
D3
D2
,
,
D1
D2
Dn
Dn 1
(2.115)
cng du v khc 0.
b)
Xt a thc
A(s) = 0,5+s+2s 2 +3s 3
a thc ny c
1 3 0
H = 0,5 2 0
0 1 3
1 3
,
H 1 = 1 , H 2 =
0,5 2
1 3 0
H 3 = 0,5 2 0
0 1 3
Suy ra
D 1 = 1,
D 2 = 0,5,
D 3 = 3D 2 = 1,5.
Xt a thc
A(s) = 51+11s+s 2 +s 3
Ta lp cc ma trn H 1 , H 2 , H 3 ca a thc:
11 1 0
H = 51 1 0
0 11 1
v t c:
128
11 1
H 1 = 11 , H 2 =
,
51 1
11 1 0
H 3 = 51 1 0
0 11 1
D 3 = D 2 = 40.
D 1 =11 ,
D3
D2
= 3,63 ,
= 1
D1
D2
H = 3 k + 2 0
0
2
k
k
2
,
H 1 = 2 , H 2 =
3
k
+ 2
k
0
2
H3 = 3 k + 2 0
0
2
k
ta c dy (2.115) vi:
a 0 =3,
D 1 =2,
D 2 = k+4,
Vy h n nh th phi c:
k + 4 > 0
k( k + 4 ) > 0
k < 4
0 < k < 4
0<k<4.
an 1
an
H = 0
an 3
an 2
an 1
an
an 5
an 4
an 3
an 2
an 7
an 6
an 5
an 4
129
A(s) l Hurwitz
a0,a1 > 0
2) n=2:
A(s) l Hurwitz
a0,a1,a2 > 0
3) n=3:
A(s) l Hurwitz
a 0 , a 1 , a 2 > 0 v a 1 a 2 a 0 a 3 > 0
4) n=4:
A(s) l Hurwitz
A(s) = a 0 +a 1 s+a 2 s 2 +
+a n s n , (a 0 >0)
b)
R rng l vi tiu chun LienardChipart, s lng cc php tnh phi thc hin
ch bng mt na so vi khi s dng trc tip tiu chun Hurwitz.
V d 2.50: Minh ha tiu chun LienardChipart
1
4 + ks + ( k + 3)s2 + s3
H = 4 k + 3 0
0
1
k
1
k
H 2 =
4
k
+ 3
130
det( H 2 ) = k ( k + 3 ) 4 > 0
k > 0
( k 1)( k + 4 ) > 0
k > 0
k>1
+a n s n , (a n >0).
A(s) = a 0 +a 1 s+a 2 s +
(s s n )
A(j ) = a n (j s 1 )(j s 2 )
(j s n )
th
(2.116)
k = arc ( j s k )
sk
Suy ra
131
arc A( j ) = n
A(s) = a0+a1s+a2s2+
+ansn,
arc A( j ) =
2
V d 2.51: Minh ha tiu chun Michailov
Xt a thc bc 3 l
A ( s )= s 3 +3 s 2 +3 s +2
a thc ny c
A ( j ) = (2 3 2 )+ j (3 3 )
Hnh 2.69a) biu din th ca A ( j ) v t th ta nhn thy A ( j ) i qua 3
gc phn t ca mt phng phc theo chiu ngc kim ng h, tc l bao gc ta
3
.
mt gc ng bng
2
ImA ( j )
-8
ImA ( j )
2
0
ReA ( j )
132
b)
6 ReA ( j )
H vi hm truyn G ( s ) =
3
s3 + s2 + s + 6
A ( s ) = s 3 + s 2 + s +6
c a thc c tnh
A ( j ) = (6 2 )+ j ( 3 )
3
gc ta khi i t 0 n + l
(nh hn
). Bi vy A ( s ) khng phi l a
2
2
thc Hurwitz, hay h cho khng n nh.
S
Im A
Im A
khng n nh
n nh
Re A
Re A
A(s) = a0+a1s+a2s2+a3s3+a4s4
Tng qut t dng ng th ta rt ra c mt s h qu sau ca tiu chun
Michailov:
nh l 2.19 (H qu ca tiu chun Michailov):
a)
b)
c)
133
2.3.3
G( s ) =
R( s)S( s)
1 + R( s )S( s )
G( s ) =
S( s )
1 + R( s )S( s )
G( s ) =
1
1 + R( s )S( s )
a)
b)
w(t)
y(t)
S(s)
c)
w(t)
R(s)
y(t)
w(t)
y(t)
S(s)
R(s)
R(s)
Phn hi "thc"
iu khin phn hi
S(s)
iu khin "thc"
F ( s ) = 1+ R ( s ) S ( s ) = 1+ G h ( s )
(2.117)
trong tch
Gh(s) = R(s)S(s)
c gi l hm truyn ca h h. Mc ny s trnh by cc phng php phn tch h
kn vi cu trc c bn cho hnh 2.71 trn c s hm truyn G h ( s ) ca h h.
Xt tnh n nh: Tiu chun Nyquist
h G h ( s ), tc l ca tch G h ( s )= R ( s ) S ( s ):
Gh(s) = R(s)S(s) =
134
( s p1 )( s p2 )
B( s )
= c
A( s)
( s q1 )( s q2 )
( s pm )
( s qn )
k =1
k =1
arc( s pk ) arc( s qk )
a)
b)
N
C
s=+j
T y ta suy ra c:
nh l 2.20: Nu mt min G cha P im khng v Q im cc ca ca G h ( s ) th:
darcGh ( s) = 2 ( P Q )
C
darcA( s)
= 2 ( n + + n 0 )= 2 m
(2.118)
F ( s ) = 1+ G h ( s ) =
A( s) + B( s )
A( s )
darc 1 + Gh ( s)
N
darc A( s) + B( s)
N
darcA( s)
(2.119)
A ( s )+ B ( s ) = 0
cng chnh l im cc ca h kn, nn theo nh l 2.20, h kn n nh khi v ch khi:
135
darc A( s) + B( s)
= 0
B( s )
l hm truyn ca h h. Gi s rng m l s im cc
A( s)
darc 1 + Gh ( s) = 2 m
(2.120)
Gh(s) =
k
,
s(1 + Ts)
k,T>0
N1 nm trn trc o c i t ti 0
N3 nm trn trc o c i t +0 ti +
136
b)
j
N3
N2
ImG h ( N )
= 0
= ReG ( N )
h
kT
N1
k
a + Ta2
= +
= + 0
Tuy nhin, dng thng hay gp trong ng dng ca tiu chun Nyquist l h h
n nh hoc ch c s =0 l im cc duy nht khng nm bn tri trc o. Trong trng
hp nh vy th do:
G h ( N ) = G h ( j )
v G h ( j ), c dng i xng qua trc thc, nn:
nh l 2.23: Nu h h n nh hoc ch c s =0 l im cc duy nht khng nm bn
tri trc o th h kn s n nh khi v ch khi ng th c tnh tn binpha
ImG h
ImG h
ReG h
ReG h
ImG h
ReG h
H kn n nh
H kn khng n nh
H kn n nh
G h ( s ) = kS ( s )
Gi s rng S ( s ) c m im cc khng nm bn tri trc o (nm trn hoc nm
bn phi trc o). Khi h kn n nh th cn v l ng th Nyquist
1
S ( N ) ca khu S ( s ) bao im + 0 j trong mt phng phc ng m ln theo
k
chiu ngc kim ng h.
V d 2.54: Minh ha tiu chun Nyquist
s2 1
1 + 2s + 3 s2 + 6 s3 + s4
lim S( s) = 0
S ( N ) = S ( j ) vi
v do , v S ( s ) l hm thc hu t, tc l th c tnh tn binpha ca n c dng
i xng qua trc thc, nn ta ch cn v S ( j ) , 0 l . Xt:
S( j ) =
(1 + 2 )
(1 3 + 4 ) + j (2 6 2 )
2
= Re S + j Im S
ReS
1
0
ImS
3 5
2
12
0
3+ 5
2
a)
b)
ImS
c)
j
N1
S(s)
ReS
12
1
k
1
< 1
k
1
< k<1
12
S( s) =
s +1
s( s 1)( s2 + 4 s + 20)
139
| S ( j ) | khi | | 0
Ngoi ra, khi s i dc theo trc o, ti gn s 1 = 0 , th n li i theo na ng trn N 2 c
bn knh v cng nh bao pha tri im (hnh 2.76a). iu ny c phn nh
th Nyquist S ( N ) trong hnh 2.76b) bng na ng trn pha phi trc o vi chiu
ngc chiu kim ng h v bn knh bng . L do cho iu l v S ( s ) l hm bo
gic v cng l v, chng hn ti im s = 0 , 1 hm S ( s ) c gi tr l
0,04 <
1
< 0,0185
k
N3
N2
ImS ( N )
b)
= + 0
N
0,1
= + ReS ( N )
N1
0,09
0,04
0,0185
= 0
140
ImG h
ReG h
tn s G h ( j ) ch ct ng trn n v mt ln ti
im tn s c th h kn s n nh khi v ch khi ti
tn s c hm G h ( j ) c gc pha ln hn
Hnh 2.77: Gii thch tn s ct.
c = arc G h ( j c ) > ,
ng qu o tn s G h ( j ) ch ct ng trn n v mt ln ti im tn s ct
L ( ) = 20 lg | G h ( j ) |
( ) = arcG h ( j )
Gc c = arc G h ( j c ) l tung ca ( ) ti tn s ct c
H kn s n nh nu c nm pha bn trn ng ( )= .
141
. Tip tc, vi tn s ct ta c ra c t
( )
L ( )
40 dB
20 dB
L ( )
0 dB
20 dB
Hnh 2.78: Minh ha vic
s dng nh l 2.27
kim tra tnh n
nh h kn.
( )
40 dB
c = 1300
60 dB
80 dB
c = 1 s
30
60
90
120
150
180
y
R(s)
S(s)
142
ni thm rng vic nh gi sai lch tnh thng c thc hin vi mt dng c th ca
tn hiu vo w ( t ), chng hn nh vi:
w ( t ) = 1( t )
w(t) = t
R( s)S( s)
1 + R( s)S( s)
nhng trng hp rng m hn th thay cho sai lch tnh e , cht lng h thng
b)
Chng minh:
Trc ht ta thy c ngay e ( t ) c nh Laplace
W ( s)
W ( s)
E(s) =
=
1 + S( s) R( s )
1 + Gh ( s)
trong W ( s ) l nh Laplace ca w ( t ).
V c gi thit h kn n nh, nn theo cng thc v gii hn th nht ca ton t
Laplace, ta c
lim sW ( s)
s0
s0
1 + Gh (0)
143
1
1
cho trng hp w ( t )=1( t ) v W ( s )=
khi w ( t )= t vo cng thc
s
s2
S
trn ta thu c iu phi chng minh.
Ln lt thay W ( s )=
Gh(s) =
1
s(1 + 0,5s)
b)
Gh(s) =
4
1 + 5s
Ta thy trng hp a) h khng c sai lch tnh v G h ( s ) c cha thnh phn tch
h(t)
1,5
a)
Sai lch tnh
1
0,8
0,2
b)
0,5
Khi phn tch h thng ngi ta thng s dng hai khi nim qu trnh qu v
ch xc lp. Qu trnh qu l giai on h thng ang chuyn i t trng thi c
sang mt trng thi mong mun khc. Ch xc lp l giai on h thng t c
n trng thi mi mong mun (hoc gn n). Chng hn khi ng in p ngun
cung cp cho mt ng c, qu trnh ng c tng tc vng quay t 0 n mt gi tr
xc nh c gi l qu trnh qu . Khi ng c n nh c vn tc v chy u
th ta ni ng c ang ch xc lp.
C hai qu trnh qu v ch xc lp cng c trong p ng ca h thng. Ti
mt thi im nht nh, h thng ch c th hoc ang qu trnh qu hoc ch
xc lp ch khng bao gi c c hai trong cng mt thi im.
Theo nh ngha nh vy v ch xc lp th r rng ch h n nh mi c ch
xc lp. S khng c mt im thi gian c th phn chia qu trnh qu vi ch
xc lp m n ph thuc vo quan nim th no l n "gn trng thi mi mong
mun" ca bi ton iu khin. Thng thng, bi ton tuyn tnh ngi ta hay cho
rng thi im bt u ch xc lp l khi h thng vo c ti vng c sai lch 5%
(hoc 2%) so vi gi tr mong mun v khng ra khi vng na (hnh 2.81).
144
h(t)
5% k
k
Ch xc lp
Qu trnh qu
qu iu chnh h , c nh ngha l
G( s ) =
vi
1 + 2 DTs + ( Ts)2
0<D<1
(2.121)
h(t)
Qu trnh qu
hmax
h
5%
k=h
t
T Tmax
T5%
D
t
T
cos 1 D
1 D2
D
sin
t +
T
1 D2
t , t 0
145
D
h = k exp
1 D2
Tmax =
1 D2
(2.122)
Suy ra
DT5%
k exp
0,05k
T
T 5%
T ln 20 3T
D
D
(2.123)
Gh(s) = R(s)S(s) =
1
, T 1 , T 2 >0
T1s(1 + T2 s)
Khi , hm truyn ca h kn s l
1
1
1
G(s) =
=
=
1 + Gh ( s)
1 + T1s + T1T2 s2
1 + 2 DTs + (Ts)2
trong
T=
T1T2
T1
T2
1
2
D=
T1
h = exp
4
T
2 T1
T5%
3T
= 6T2
D
Gh(s) =
1 + T1s
(Ts)2 (1 + T2 s)
vi
T2<T1
146
Gh(s)
1
Tc s(1 + T2 s)
T2<Tc
Tc
h exp
4T2 Tc
a)
T5% 6 T 2
b)
h ( )
L h ( )
w(t)
e(t)
Gh(s)
y(t)
II
Tc1
T11
Hnh 2.83: Xc nh xp x qu
iu chnh v thi gian qu .
T21
-20dB
-40dB
Q = y(t)u(t)2 = e(t)2 =
( t )dt
(2.124)
E( s) =
b0 + b1s +
a0 + a1 s +
+ bn 1 sn 1
+ an 1 sn 1 + sn
(2.125)
Vy th
Q2 =
B11 + B2 2 +
+ Bn n 2 A1 A2
2a02
147
trong
a)
b)
a0
0
= det 0
a2
a1
a0
a4
a3
a2
, a =1
n
an 1
0
0
0
(2.126)
A1 = bn1a0
A2 = b0 bn1a1
h(t)
An = bn2 bn1an1
d) B 1 = A12
B 2 = A22 2 A 1 A 3
B 3 = A32 2 A 2 A 4 + 2 A 1 A 5
B n = An2
V d 2.60: Tnh sai lch bm theo Krasowski
Gh(s) = S(s)R(s) =
1 + 2Ts
s2
148
a2
1 1
= det
= 2T
a1
0 2T
a
1 = det 1
a0
a2
2T
= det
a1
1
a
2 = det 0
0
a1
1 2T
= 1
= det
a0
0 1
A 1 = b 1 a 0 = 1,
1
2
= 4 T +1
2T
A2 = b0b1a1 = 2T,
B 1 = A12 = 1,
B 2 = A22 = 4 T
Vy
B1 1 + B2 2 2 A1 A2
2a02
(4T 2 + 1) + 4T 2 8T 2
1
=
4T
4T
Q =
2 T
2) S dng cng thc Parseval (2.15):
xc nh sai lch bm (2.124) ta cng c th s dng cng thc Parseval:
1
2
Q = e 2 ( t )dt =
0
E( j
d =
1
E( s) E( s)ds
2j j
(2.127)
v phng php tch phn phc thng qua gi tr residuence c gii thiu mc
2.1.4 cng nh v d 2.13. tin cho vic ng dng, cho nhng hm E ( s ) c dng theo
cng thc (2.125), ti liu [12] a mt ra bng tra kh tin ch nh sau.
Bng 2.4: Bng tra gi tr cng thc tnh sai lch bm
b02
2a0
b12 a0 + b02
2a0 a1
b32 ( a0 a1a2 a02 a3 ) + ( b22 2b1b3 )a0 a1 + ( b12 2b0b2 )a0 a3 + b02 ( a2 a3 a1 )
2a0 ( a1a2 a3 a0 a32 a12 )
1
2TI s(1 + 2s )2
1
TI s
Gh(s)
Q = e 2 ( t )dt min
0
G we ( s )=
0,5TI s
1
=
TI s 1 + Gh ( s) 4TI s3 + 4TI s 2 + TI s + 0,5
T y, vi w ( t )=1( t ), tc l W ( s )=
E ( s )= G we ( s ) W ( s ) =
1
ta c nh Laplace ca sai lch e ( t ):
s
0,5TI
4TI s3 + 4TI s2 + TI s + 0,5
b 0 = 0,5 T I , b 1 = b 2 =0,
cng nh vi
a 0 =0,5, a 1 = T I , a 2 =4 T I ,
ta i n:
Q=
2.3.4
TI2
min
4TI 2
TI =1.
Mt s kt lun chung
G(s) =
( s p1 )( s p2 )
B( s )
= k
A( s)
( s q1 )( s q2 )
( s pm )
( s qn )
(2.128)
150
khuch i k
khu G1k ( s ) =
v cc khu Gi0 ( s) =
s qk
, k=1, , m
s pk
1
, i=m+1, ,n
s pi
s qm
s pm
s q1
s p1
1
s pn
1
s pm +1
qm
0> p 1 p 2
pn
(2.129)
151
Khi s c:
a)
q1 < p1 ,
q2 < p2 ,
, qm < pm
(2.130)
b)
a)
b)
h(t)
h(t)
l=1
h
l=2
Chng minh:
H c hm trng lng g ( t ) l tch chp ca tt c cc hm trng lng ca cc
khu thnh phn, tc l
g ( t ) = k [ g11 ( t ) *
0
* g1m ( t ) * gm
+1 ( t ) *
* gn0 ( t ) ]
trong
g1k ( t ) = k ( t ) + ( p k q k ) e
pk t
, k=1, ,m
gi0 ( t ) = e pi t , i = m + 1 , , n
G 1 ( s )=
1 + 0,75s
,
1+ s
G 2 ( s )=
(1 + 0,5s)2
(1 + s)(1 + 0,8 s)
v G 3 ( s )=
1
1+ s
5
v hai im khng q 1 = q 2 = 2 cng sp xp theo th t .
4
G1(s)=
1 + 0,75s
1+ s
0,8
0,6
G2(s)=
(1 + 0,5s )2
(1 + s )(1 + 0,8 s )
0,4
0,2
G3(s)=
1
1+ s
G 1 ( s )=
(1 + 0,5s)(1 + 1,8 s )
(1 + 0,75s)(1 + 1,5s )
G 2 ( s )=
p1=
5
, q 2 = 2 v hai im cc
9
2
4
, p2=
cng c sp xp theo th t . Do c mt bt ng thc trong s
3
3
p1=
5
5
5
, p2=
, p 3 = , p 4 = 2 cng sp xp theo th t . V c mt bt ng
11
11
6
153
h(t)
1
G 1 ( s )=
Hnh 2.89: Cc hm qu minh ha
cho v d 2.63.
G 2 ( s )=
(1 + 0,5s)(1 + 1,8 s)
(1 + 0,75 s)(1 + 1,5s)
Khu ng hc c hm truyn
Ga(s) =
1 Ts
,
1 + Ts
T>0
(2.131)
G a ( j ) =
1 jT
1 + j T
| G a ( j ) | = 1
L a ( ) = 0
a ( ) = arctan
arctan 2T nu T << 1
=
2
2
nu T >> 1
(T ) 1 arctan
T
2T
By gi ta xt h c hm truyn
G(s) = G0(s)Ga(s)
(2.132)
154
G( s ) = k
(1 + Tm/ s)
(1 + Tn s)
trong T1/ l s m, cn li cc hng s khc T2/ , T3/ , , Tm/ l nhng s dng. Khi
, nu vit li G ( s ) thnh dng (2.132)
G(s) =
/
(1 T1's)(1 + T1s)(1 + T2 s)
(1 + Tn s) 1 + T1 s
Ga ( s)
G0 ( s)
ta s c
( ) = 0 ( )+ a ( )
vi
0 ( ) = arc G 0 (j )
Nhng v
|G a (j )|= 1
|G(j )|=|G 0 (j )|
( ) < 0 ( )
a ( ) < 0
a)
b)
h(t)
h(t)
H pha cc tiu
h
Khu thng tn
1
Hnh 2.90: Hm qu ca khu thng tn v ca h pha khng cc tiu.
155
(2.133)
v h kn c hm truyn
Gh ( s)
1 + Gh ( s)
G(s) =
(2.134)
10( s + 4)
s( s2 + 6 s + 10)(0,15 s + 1)
10( s + 4)
2
s( s + 6 s + 10)(0,15 s + 1)
a)
=0
(2.135)
j
b)
k=2
u
S(s)
6,7
k=2
156
+ bm sm
B( s) b0 + b1 s +
=
A( s) a0 + a1 s +
+ an sn
(mn)
( s q1 )( s q2 )
( s p1 )( s p2 )
( s qm )
( s pn )
1+G h (s) = 0
k =
A( s)
B( s)
(2.136)
k=
s pi
i =1
m
k =1
v
s qk
i =1
k =1
vi l Z
(2.137)
157
s pi
lim i =1
k m
s qk
k =1
j =1
j i
k =1
i = arc( pi p j ) + arc( pi qk ) + ( 2 l + 1 ) vi l Z
(2.138)
v gc kt thc ti cc im khng q k , k = 1 , , m l:
n
i =1
j =1
jk
k = arc( qk pi ) + arc( qk q j ) + ( 2 l + 1 ) vi l Z
(2.139)
1 n
pi qk
n m i =1
k =1
v hp vi trc thc mt gc
l =
158
2l + 1
,
nm
l=0,1, ,nm+1
sn pi sn 1 +
1
i
=
=1
=
k = im
m
( s qk ) sm qk sn 1 +
k =1
k =1
n
( s pi )
1
( k) n m
m
n
pi qk s n m 1
k =1
i =1
(vi s )
1
m
1 n
nm
= s 1 pi qk
s i =1
k =1
Khai trin v phi bng cng thc khai trin nh thc Newton v cho s ta c
1
( k) n m = s
1 n
pi qk = s r 0
n m i =1
k =1
r0
(2.140)
s = ( k) n m + r 0
Nhng v
k = k [ cos( 2 l + 1 ) j sin( 2 l + 1 ) ] = k e j(2l +1)
nn
1
s = k nm e
2 l +1
nm
+ r0
l =
2l + 1
,
nm
l=0,1, ,nm+1
159
i =1
k =1
m
1
1
=
s
p
s
qk
i =1
k =1
i
(2.141)
2
r
lnGh(s) = ln k + ln( s pi )
i =1
ln( s qk )
k =1
suy ra
m
dGh ( s) n 1
1
1
d
=
ln Gh(s) =
ds
Gh ( s)
ds
i =1 s pi
k =1 s qk
(2.142)
dGh ( s)
=0
ds
dGh ( s)
1
=0
Gh ( s)
ds
(2.143)
Re[ A( j c )] + kc Re[ B( j c )] = 0
Im[ A( j c )] + kc Im[ B( j c )] = 0
(2.144)
1
s( s + 2)( s + 4 )
160
1
(024)= 2
3
v hp vi trc thc cc gc
0 =
, 1 = ,
2 =
5
3
3s + 12s + 8 = 0
s1 = 2 +
2
3
, s2 = 2
k c =48
0
4
k c =48
trong ch c thc s
2
0,85
s1 = 2 +
3
2.3.5
c = 2 2 v k c = 48.
b)
S(s)
c)
S(s)
+
S(s)
S
1
1 + RS
SR
1 + SR
b)
ImG h
u
R(s)
S(s)
ReG h
| 1+G h (j )|
G h (j )
162
G
dG S
K(s) = lim G =
S 0 S
dS G
S
v chnh l hm nhy ca h m ta nh ngha
K(s) =
2
SR
1
+
SR
(1 + SR)
vi mi
(2.145)
< |1+G h (j )|
vi G h (s)=R(s)S(s). Suy ra
nh l 2.31: H kn hnh 2.94 s c nhy cm K(s) tha mn (2.145), trong l
(hnh 2.94b).
a)
b)
ReG h
R(j )S(j )
ImG h
| 1+R(j )S(j )|
| R(j)| max()
~
nh l 2.32: Nu h kn vi R(s) v S(s) l n nh v hm truyn R(s) S( s) l hm
bn vi mi |S(s)| max(s) th cn v h kn n nh bn vng vi mi yu
t bt nh kiu b cng ca i tng l
max ( ) <
1 + Gh ( j )
1 + R( j )S( j )
=
R( j )
R( j )
vi mi
Tip theo ta xt li h c cu trc cho hnh 2.97a) vi sai lch m hnh khng c
cu trc S kiu b cng tha mn | S | max v s bn v iu kin n va n
nh bn vng, va c nhy tha mn |K(j )|< .
K hiu
G h (j ) = R(j )S(j )
Khi , ging nh c phn trc, hm c tnh tn binpha ca h kn
R(j ) [ S(j )+S(j ) ] = G h (j )+R(j )S(j )
l tp tt c cc im nm bn trong cc ng trn c tm l G h (j ) v bn knh l
| R ( j ) | max( ) .
Gi s h h n nh vi mi sai lch S , tc l hm R(S+S) l hm bn. Khi ,
theo tiu chun Nyquist (nh l 2.23), h kn n nh vi mi sai lch S , cng nh
164
1
, th cn v
1 + SR
l (hnh 2.96b):
| R ( j ) | max( ) +
< | 1+ G h (j )|
vi mi
K < 1
a)
ImG h
b)
ReG h
G h (j )
|1+G h (j )|
|R(j )| max ( )
1 + b1s +
a0 + a1 s +
+ bm sm
+ an sn
B( s )
A( s)
(2.146)
+a n s n
(2.147)
165
ak a k ak+
k=0,1, ,n
(2.148)
+ +
+ +
+ +
K 2 (j )
K 3 (j )
K 1 (j )
K 4 (j )
+ +
+ +
+ +
+ +
Chng minh:
Trc tin, ta nhn thy:
A(j ) = (a 0 a 2 2 +a 4 4
)+j(a 1 a 3 3 +a 5 5
Bi vy t (2.147) ta s c:
a0 a2+
+ a4 4
a1 a3+ 3 + a5 5
trong k hiu Re[ A(j ] ch phn thc v Im[ A(j )] ch phn o ca A(j ).
Tng t, vi:
K 1 (j ) = ( a0 a2+ 2 + a4 4
K 2 (j ) = (
a0
K 3 (j ) = (
a0+
a2+
a4
a2
a4+
+ a4+
K 4 (j ) = ( a0+ a2
) + j ( a1 a3+ 3 + a5 5
) + j(
a1+
) + j(
a1+
a3 3
a3 3
a5+ 5
) + j ( a1 a3+ 3 + a5 5
ta i n:
Re[ K 1 (j )] = Re[ K 2 (j )] Re[ A(j )] Re[ K 3 (j )] = Re[ K 4 (j )]
Im[ K 1 (j )] = Im[ K 4 (j )] Im[ A(j )] Im[ K 2 (j )] = Im[ K 3 (j )]
166
a5+ 5
a)
b)
K3(j)
K2(j)
a0
a0+
c)
K3(j)
K2(j)
a0
a0+
Chuyn sang phn chng minh nh l. Ta thy iu kin cn l hin nhin v khi
A ( s ) l Hurwitz vi mi tham s ak a k ak+ th n cng l Hurwitz vi a k = ak hoc
a k = ak+ v do c bn a thc Kharitonov cng s l Hurwitz. Vy ch cn li iu
kin l phi c chng minh. Gi thit cho rng bn a thc Kharitonov l nhng
a thc Hurwitz. Vy theo tiu chun Mikhailov (nh l 2.18), cc ng qu o tn s
bin pha ca chng vi 0 s phi xut pht t mt im trn trc thc v i qua
n gc mt phn t trong mt phng phc theo hng ngc chiu kim ng h, tc l gc
quay ca chng (nhn t gc ta ) ng bng
n
.
2
167
Nu n = 3 th:
K 4 (s) = a0+
+ a1 s + a2 s 2 + a3+ s3
l a thc Hurwitz.
b)
Nu n = 4 th:
K 3 (s) = a0+
+ a1+ s + a2 s2 + a3 s3 + a4+ s4
K 4 (s) = a0+
+ a1 s + a2 s2 + a3+ s3 + a4+ s4
l cc a thc Hurwitz.
c)
Nu n = 5 th:
K 2 (s) = a0
K 3 (s) = a0+
K 4 (s) = a0+
+ a1 s + a2 s2 + a3+ s3 + a4+ s 4 + a5 s5
l cc a thc Hurwitz.
Chng minh:
Ta s chng minh cho trng hp n = 3 . iu kin cn l hin nhin v khi A(s) l
Hurwitz cht th bn a thc Kharitonov ca n l cc a thc Hurwitz, trong c
K 4 (s). chng minh iu kin ta lp bng Routh ca bn a thc Kharitonov:
168
K1(s)
a0
a2+
a1
a3+
a2+
K2(s)
a0 a3+
a2+
a1+
a3
a2+
a1
a3+
K3(s)
a0
a0 a3
a1+
a3
a0+
a2
a1+
a3
a2
K4(s)
a0+ a3
a0+
a2
a1
a3+
a2
a1+
a3
a0+ a3+
a1
a3+
a0+ a3
a1+
>0, v
a0+ a3
a1+
<
a0+ a3+
a0+ a3+
a1
a1
a0 a3
a1+
Hurwitz.
3) a2+
a0 a3+
a1
Hurwitz.
>0, v
a0 a3
>0, v
a0 a3+
a1+
a1
<
a0+ a3+
<
a0+ a3+
a1
a1
Bi ton m
Trc tin ta quay li a thc Hurwitz cht (2.147) vi 4 a thc Kharitotov tng
ng cho trong nh l 2.34, trong cc h s a k , k = 0 , 1 , , n ca a thc (2.147)
c gi thit l chy trong khong kn ak a k ak+ , k = 0 , 1 , , n . Do tt c 4 a thc
Kharitonov:
K 1 (s) = a0 + a1 s + a2+ s 2 + a3+ s 3 + a4 s 4 + a5 s 5 + a6+ s 6 +
K 2 (s) = a0 + a1+ s + a2+ s 2 + a3 s 3 + a4 s 4 + a5+ s 5 + a6+ s 6 +
K 3 (s) = a0+ + a1+ s + a2 s 2 + a3 s 3 + a4+ s 4 + a5+ s 5 + a6 s 6 +
K 4 (s) = a0+ + a1 s + a2 s 2 + a3+ s 3 + a4+ s 4 + a5 s 5 + a6 s 6 +
169
+ an sn
+ p( an )sn
36
6859
A( s) = 5 + 16 s + 18 s2 + 8 s3 + s4
289
81
v mt a thc p( ) c h s dng:
6849
p( ) = 1 + 2 + 2 = (1 + )2
Khi a thc nhng A( s) s l:
80.8
4
Hnh 2.99: Minh ha v d 2.66
lun c sng kin v phn ng nhanh nhy vi s thay i tnh hung trong qu
trnh thc hin nhim v (vi phn).
170
a)
b)
uP
e
kp
1
TI s
PID
i tng
iu khin
uI
TDs
uD
Nu sai lch e(t) cng ln th thng qua thnh phn u P (t), tn hiu iu chnh
u(t) cng ln (vai tr ca khuch i k p ).
Nu sai lch e(t) cha bng 0 th thng qua thnh phn u I (t), PID vn cn to
tn hiu iu chnh (vai tr ca tch phn T I ).
Nu s thay i ca sai lch e(t) cng ln th thng qua thnh phn u D (t), phn
ng thch hp ca u(t) s cng nhanh (vai tr ca vi phn T D ).
B iu khin PID c m t bng m hnh vora:
u(t) = k p [ e(t)+
1
TI
e( )d +T D
0
de( t )
dt
1
R( s) = kp 1 +
+ TD s
T
s
I
171
R(s) = k p 1 +
T
Is
ke Ls
1 + Ts
(2.149)
th phng php th hai ni tri hn ch hon ton khng cn n m hnh ton hc.
Tuy nhin n c hn ch l ch p dng c cho mt lp cc i tng nht nh.
1) Phng php Ziegler Nichols th nht:
Phng php thc nghim ny c nhim v xc nh cc tham s k p , T I , T D cho
b iu khin PID trn c s xp x hm truyn S(s) ca i tng thnh dng (2.149),
h kn nhanh chng tr v ch xc lp v qu iu chnh h khng vt qu
mt gii hn cho php, khong 40% so vi h = lim h( t ) , tc l c
t
h
0,4 (hnh 2.101).
h
L l khong thi gian u ra h(t) cha c phn ng ngay vi kch thch 1(t) ti
u vo,
k l gi tr gii hn h = lim h( t )
172
a)
b)
h(t)
e
PID
S(s)
y
40%
1
k l gi tr gii hn h = lim h( t ) .
1
10
0,9T
Nu s dng b PI vi R(s)= kp 1 +
v T I =
L
th chn k p =
kL
3
TI s
1
1,2T
L
Nu s dng PID c R(s)= kp 1 +
+ TD s th k p =
, T I =2L , T D =
kL
2
T
s
I
a)
b)
h(t)
h(t)
k
t
L
t
L
173
Thay b iu khin PID trong h kn (hnh 2.103a) bng khu khuch i. Sau
tng h s khuch i ti gi tr ti hn k th h kn ch bin gii n nh,
tc l h(t) c dng dao ng iu ha (hnh 2.103b). Xc nh chu k T th ca dao
ng.
a)
b)
1
Nu s dng R(s)= kp 1 +
th chn k p =0,45k th v T I =0,85T th
TI s
c)
b)
kth
i tng
iu khin
h(t)
2
1,5
Tth
1
0,5
t
Hnh 2.103: Xc nh hng s khuch i ti hn.
U
Hnh 2.104: Hm qu i tng thch hp cho
phng php ChienHronesReswick.
174
t
a
Tuy nhin phng php ny thch ng vi nhng i tng bc cao nh qun tnh bc n
k
S(s) =
(1 + sT )n
v c hm qu h(t) tha mn:
b
>3
a
(2.150)
a)
b)
c)
3b
10 ak
6b
v T I =4a
B iu khin PI: Chn k p =
10 ak
19b
12a
21a
, TI =
v T D =
B iu khin PID: Chn k p =
20 ak
5
50
a)
b)
c)
7b
10 ak
7b
23a
B iu khin PI: Chn k p =
v T I =
10 ak
10
6b
21a
B iu khin PID: Chn k p =
, T I =2a v T D =
5ak
50
B iu khin P: Chn k p =
a)
b)
c)
3b
10 ak
7b
6b
v T I =
B iu khin PI: Chn k p =
20 ak
5
3b
a
B iu khin PID: Chn k p =
, T I =b v T D = .
5ak
2
B iu khin P: Chn k p =
175
a)
b)
c)
7b
B iu khin P: Chn k p =
10 ak
6b
B iu khin PI: Chn k p =
v T I =b
5ak
19b
27b
47 a
B iu khin PID: Chn k p =
, TI =
v T D =
20 ak
20
100
(1 + Tmt s)
(1 + Tnm s)
e sT ,
(m<n)
(2.151)
T2t
Tmt
T1m
T2m
, Tmt
<
Tmm
Tnm
th cng phi c
T1t
<
T1m ,
h(t)
T2t
<
T2m ,
k
m
Ch l cc ch ci t v m trong Ti , T j
v k = lim h( t ) . Vy th:
t
quan h:
A = kT = k (
T jm Tit + T )
j =1
i =1
Chng minh:
Theo khi nim v din tch A th
A = [k h( t )]dt .
0
176
Chuyn hai v ng thc trn sang min phc nh ton t Laplace v gi A(s) l nh
Laplace ca A cng nh H(s) l nh ca h(t), ta c:
1
s
A(s) =
k
H ( s) ]
s
0
s
s
A = lim [
s0
= k lim
s0
(1 + Tmt s)e sT
(1 + Tnm s)
+ Tmt ) +
1 e sT
Suy ra
A = k(
j =1
i =1
j =1
i =1
T jm Tit + T ) = kT vi T = T jm Tit + T
T =
A
k
(2.152)
T
1
v T I =
2k
2
2T
1
Nu s dng b iu khin PID: Chn k p = , T I =
k
3
Nu s dng b iu khin PI: Chn k p =
v T D =0,167T
Phng php ti u ln
177
G(s) =
SR
1 + SR
vi mi
(2.153)
b)
L( )
w
R(s)
S(s)
20
Hnh 2.106: Di tn s m c
bin hm c tnh tn bng 1,
cng rng cng tt.
40
0,1 c
10 c
(2.154)
178
S(s) =
k
(1 + T1s)(1 + T2 s)
S(s) =
k
(1 + T1s)(1 + T2 s)(1 + T3 s)
(2.155)
k
1 + Ts
(2.156)
Nh vy s c:
Hm truyn h kn: G( s) =
Hm truyn h h:
k
TR s(1 + Ts) + k
Gh ( s) = R( s)S( s) =
vi T R =
kkp
TI s(1 + Ts)
TI
kp
k
TR s(1 + Ts)
(2.157)
Suy ra:
|G(j )| =
| G(j )| 2 =
( k TRT 2 )2 + ( TR )2
k2
k2 + (TR2 2kTRT ) 2 + TR2T 2 4
TR =
a)
TI
= 2kT
kp
b)
R(s)
S(s)
L( )
0
20
40
Hnh 2.107: iu khin khu qun tnh bc nht
179
n2
k
= 2
, trong n =
2kTs(1 + Ts) + k s + 2 Dn s + n2
v D =
2T
1
2
k
(1 + T1s)(1 + T2 s)
(2.158)
(1 + Tn s)
k
1 + (T1 + T2 +
)s2 +
+ Tn )s + ( T1T2 + T1T3 +
180
1
0,5
T = 0,6.
Do b iu khin I c s dng s c:
T I = 2,4
h(t)
1,5
R( s) =
1
2,4 s
8 10 12 14 16 18
Xt bi ton chn tham s b iu khin PID cho i tng qun tnh bc hai
k
(2.159)
S(s) =
(1 + T1s)(1 + T2 s)
Khi , hm truyn h h G h (s) li c dng (2.157), v do s s dng c nh l
2.37, ta chn b iu khin PI thay v b iu khin I nh lm vi i tng qun
tnh bc nht:
R(s) = k p ( 1+
1
TI s
G h (s) = R(s)S(s) =
kp (1 + TI s)
TI s
(1 + TI s)
,
TR s
TR =
TI
kp
k(1 + TI s)
TR s(1 + T1s)(1 + T2 s)
(2.160)
(2.161)
nhm thc hin vic b hng s thi gian T1 ca (2.159), theo ngha T I =T 1 . Vi cch
chn tham s T I ny, hm truyn h h (2.161) tr thnh:
G h (s) =
k
TR s(1 + T2 s)
TI
= 2kT 2
kp
kp=
TI
T
= 1
2kT2 2kT2
Vy:
nh l 2.40: Nu i tng iu khin l khu qun tnh bc hai (2.159), th b iu
T
khin PI (2.160) ti u ln phi c cc tham s T I =T 1 , k p = 1 .
2kT2
k
, trong T =
(1 + T1s)(1 + Ts)
Ti
i=2
181
h(t)
(1 + 2s)(1 + 0,1s)5
0,5
k=3 , T 1 =2 v T = 0,5
1,5
R(s) = 0,67( 1+
l
T I = 2 v
10
kp = 0,67
(1 + TA s)(1 + TA s)
1
+T D s ) =
,
TR s
TI s
TR =
TI
kp
(2.163)
vi
T A +T B = T I
TATB = TITD
TI
= 2kT 3
kp
kp=
TI
T + T2
= 1
2kT3
2kT3
Vy:
nh l 2.42: Nu i tng iu khin l khu qun tnh bc ba (2.162), th b iu
TT
T + T2
khin PID (2.163) vi cc tham s TI = T1+T2 , TD = 1 2 , k p = 1
s l b
T1 + T2
2kT3
iu khin ti u ln.
Trong trng hp i tng li c dng hm truyn (2.158), nhng cc hng s thi
gian T 3 , T 4 , , T n rt nh so vi hai hng s cn li T1, T2 th khi s dng phng
php tng cc hng s thi gian nh, xp x n v dng qun tnh bc ba:
182
S(s) =
k
(1 + T1s)(1 + T2 s)(1 + Ts)
trong T =
Ti
i =3
ta s p dng c nh l 2.42 vi
TT
T +T
TI = T1+T2 , TD = 1 2 , kp= 1 n 2
T1 + T2
2k Ti
i =3
h(t)
1,5
1
0,5
k=4 , T 1 =5 , T 2 =2 , T = 0,4
TI = 7 , TD =1,43 v kp = 2,2
ta s c cht lng h kn m t bi hm qu ca n cho hnh 2.110.
Gh ( s)
1 + Gh ( s)
G h (s) =
G( s )
1 G( s )
trong di tn nh
(2.164)
183
Vng II l vng tn s trung bnh v cao. Vng ny mang thng tin c trng ca
tnh ng hc h kn. S nh hng ca vng ny ti tnh cht h kn di tn s
thp (tnh) hoc rt cao l c th b qua. Vng II c c trng bi im tn s
ct L h ( c )=0 hay |G h (j c )|=1. Mong mun rng h kn khng c cu trc phc
tp nn hm G h (j ) cng c gi thit ch c mt tn s ct c .
ng th bin Bode L h ( ) s thay i nghing mt gi tr 20db/dec ti
im tn s gy I ca a thc t s v 20db/dec ti im tn s gy 1 ca a
thc mu s. Nu khong cch nghing di th ng h ( ) s thay i mt
gi tr l 900 ti I v 900 ti 1 . Ngoi ra, h kn s n nh nu ti tn s ct
h h c gc pha h ( c ) ln hn (nh l 2.27). Bi vy, tnh n nh h kn
c m bo nu trong vng I c | G h (j )| >>1 v vng II ny, xung quanh
im tn s ct, biu Bode L h ( ) c dc l 20dB/dec cng nh khong cch
dc l ln.
a)
b)
R(s)
L h ( )
h ( )
S(s)
II
I
1
I
III
T c = c1 ,
T 1 = 11
th h h G h (s) mong mun vi biu Bode cho trong hnh 2.111b) phi l:
G h (s) = R(s)S(s) =
kh (1 + TI s)
s2 (1 + sT1 )
(2.165)
184
S(s) =
k
s(1 + T1 s)
(2.166)
th vi b iu khin PI:
R(s) = k p ( 1+
1
TI s
(2.167)
kp k(1 + TI s)
(2.168)
TI s2 (1 + T1 s)
R rng l trong vng I, hm G h (s) theo (2.168) tha mn (2.164). vng II,
biu bin Bode ca G h (s) c nghing 20dB/dec xung quanh im tn s ct c
th phi c
I =
1
1
< 1 =
TI
T1
T I >T 1
(2.169)
v
|G h (j I )| >|G h (j c )|=1 > |G h (j 1 )|
(2.170)
TI
1 + ( cTI )2
c =
1
TI T1
T1
1 + ( cT1 )2
= 0
lg( c ) =
lg( I ) + lg(1 )
2
(2.171)
TI
T1
a=
TI
T1
(2.172)
kpk 1 + (TI c )2
TI c2
1 + (T1 c )
=1
kp =
1
kT1 a
(2.173)
185
1
Tc s(1 + T1s)
vi
Tc =
Khi h kn s c hm truyn:
G(s) =
Gh ( s)
1
1
=
2
1 + Gh ( s) 1 + Tc s + TcT1s
1 + 2 DTs + (Ts)2
vi
T = TcT1
lg2D =
D=
2D =
Tc
T1
lg Tc lg T1
1
= lg a (v tnh cht i xng ca c )
2
4
a
<1
2
nu 16 > a > 1
a
= exp
a
4
(2.174)
Cng thc (2.174) xc nhn iu khng nh l h nghch bin vi 16 > a > 1 . Khi a > 16
m hnh xp x khng dao ng, song vn c qu iu chnh h ph thuc a, do
khong cch a s c la chn t yu cu cht lng h kn v qu iu chnh.
h(t)
h(t)
1,95
1,6
1,5
1
1
0,5
0,5
a=2
1
a=4
t
7
h(t)
1,3
Hnh 2.112: Hm qu h kn vi b
iu khin PI c cc tham s c
chn theo nguyn tc iu khin ti
u i xng. Minh ha v d 2.70
1
0,5
a=9
t
1
186
1
kT1 a
2
,
s(1 + 0,3s)
k=2 , T 1 =0,3
1
TI s
kp (1 + TI s)
TI s
Khi a = 2 :
kp =1,18 ,
TI = 0,6
Khi a = 4 :
kp =0,83 ,
TI = 1,2
Khi a = 9 :
kp =0,56 ,
TI = 2,7
k
s(1 + T1s)(1 + T2 s)
(2.175)
kp (1 + TA s)(1 + TB s)
1
+TDs) =
TI s
TI s
(2.176)
c cc tham s:
TA+TB = TI ,
TATB = TITD
v T A = T 1
(2.177)
kp k(1 + TB s)
2
TI s (1 + T2 s)
= kp
k(1 + TB s)
2
TB s (1 + T2 s)
vi
kp =
kpTB
TI
(2.178)
187
kp =
1
kT2 a
Chn TA = T1
Tnh T B = a T 2 . T suy ra T I =T A +T B v T D =
Tnh kp =
1
kT2 a
ri suy ra kp =
TATB
TI
kpTI
TB
h(t)
1,5
2
s(1 + 3s)(1 + 5s)
0,5
T
k=2 ; T1=3 ; T2=5
20
ta c vi a = 8
40
60
80 100 120
k p = 0,04 ; TI = 43 ; TD = 2,8
cho b iu khin PID. Hnh 2.113 biu din hm qu h kn.
k(1 + Ts)
Ts2 (1 + T2 s)
trong
188
kpTB
TI
Gh(s) =
1 + aTs
a aT 2 s2 (1 + Ts)
H kn s khng n nh vi a 1 .
Gh ( s)
1 + aTs
=
1 + Gh ( s) 1 + aTs + a aT 2 s2 + a aT 3 s3
M(s)
G h (s)
1
1 + a aT ( a 2) + a
2
aT 4 ( a 2) 4 + a3T 6 6
a=4
1
1 + 4T1s
4T1T2
TI
, kp=
T1 + 4T2
8 kT22
1
1 + 4T2 s
h(t)
1,5
1,5
1
Khng c b tin x l
0,5
C b tin x l
0,5
t
20
40
60
80
100
120
t
20
40
60
80
100
120
Tuy nhin, n vn c th p dng cho c lp i tng tch phn qun tnh bc cao S(s)
c hm truyn
S(s) =
190
k
s(1 + T1 s)(1 + T2 s)
(1 + Tn s)
(2.179)
nh phng php tng cc hng s thi gian nh, c p dng trong phng php
ti u ln, gip chuyn hm truyn (2.179) v mt trong hai dng c bn xt. C
th l:
n
k
, trong T = Ti
s(1 + Ts)
i =1
(2.180)
n
k
, trong T = Ti
s(1 + T1 s)(1 + Ts)
i =2
(2.181)
thnh
b0 + b1s +
a0 + a1 s +
+ bn 1 sn 1
+ an 1 sn 1 + sn
nr
PID
S(s)
y
nd
191
S dng phng php tm Q theo Krasowski hoc theo bng 2.4 c trnh by
mc 2.3.3, ta n c Q2 di dng hm tng minh:
Q 2 = f ( k p ,T I ,T D ) = f ( p) ,
trong
p = ( k p ,T I ,T D )
(2.182)
k p k(1 + TI s)
sTI (1 + T1 s)(1 + T2 s)(1 + T3 s )
E(s) =
k
2
s + (T1 + T2 )s + T1T2 s
vi
k=
kpk
TI
1 + (T1 + T2 )s + T1T2 s2
1
1
=
1 + Gh ( s) s
k + s + (T1 + T2 )s2 + T1T2 s3
( A2 B )k + A
2( A Bk )k
vi
A=T1+T2 , B=T1T2
w
Hnh 2.117: Minh ha v d 2.73
192
kp (1 +
1
)
TI s
k
(1 + T1s)(1 + T2 s)(1 + T3 s)
=0
k2 +
2A
A2 B
A2
( A2 B ) B
=0
2.4.2
kh (1 + T1s)
(2.183)
(Ts)2 (1 + sT2 )
vi (hnh 2.118b)
T1>T2
Tn s ct c
T
kh
nm gia hai im tn s gy 1 =
1
1
, 2 =
trong
T2
T1
(2.184)
Xt i tng c hm truyn
193
S( s) = S( s) =
(1 + T3 s)(1 + T4 s)(1 + T5 s)
(T1 s)2 (1 + T2 s)
k
,
(1 + T4 s)(1 + T5 s)
T4=
a)
R(s)
L( )
b)
L R ( )
n
w
, T5=
y
S( s)
L h ( )
3 4
L S ( )
M rng hn, phng php thit k loop shaping trn cn ch yu c p dng cho
nhng bi ton iu khin bn vng khi m h b tc ng bi nhiu n(t) v m hnh
hm truyn S(s) ca i tng c sai lch S bt nh theo kiu b cng (hnh 2.118a),
tc l hm truyn thc s ca i tng lc ny phi l:
S( s) = S( s) + S
Ti mc 2.3.5 trc y ta c bit s ph thuc ca cht lng h kn vo nhiu v
sai lch m hnh S c nh gi bi hm nhy:
K ( s) =
1
1
=
vi G h (s) = R(s)S(s)
1 + R( s)S( s) 1 + Gh ( s)
1
W1 ( j )
|W 1 (j )| |1+G h (j )|
(2.185)
194
cng cao. Hnh 2.119a) minh ha iu kin bn vng (2.185) ny. N ch rng h s c
o bn vng W 1 (j ) nu ti mi im 0 c nh cho trc, im G h (j ) ca th
bin pha ca hm truyn h h G h (s) lun nm ngoi ng trn c tm l 1+j0 v
bn knh l |W 1 (j )|. o bn vng |W 1 (j )| l hm ph thuc v t hnh minh ha
2.119a) ngi ta hon ton c th gi thit n l hm n iu gim theo .
a)
|W 1 (j )|
b)
ImG h
W1 ( j ) 1
L h ( )
1 W2 ( j )
ReG h
W2 ( j ) 1
20
G h (j )
2
c
|1+G h (j )|
1 W1 ( j )
|R(j )S(j )|
tn s thp
tn s cao
|G h (j )|
40
S
ca m hnh i tng l:
S( s)
S( j )
W2 ( j ) ,
S( j )
(2.186)
th vi k hiu hm b nhy:
T ( s) =
Gh ( s)
1 + Gh ( s)
K(s)+T(s) = 1
v
Gh ( j ) = R( j )S( j ) = R( j ) S( j ) + S( j )
= Gh ( j ) + R( j )S( j )
Gh ( j )
R( j )S( j )
,
1 + Gh ( j )
1 + Gh ( j )
(2.187)
Ngoi ra, v sai lch tuyt i S lun b chn theo nn hon ton ta c th gi thit
hm c lng sai lch tng i |W 2 (j )| trong (2.186) l n iu tng theo .
Nh vy, s h kn va c nhy nh, va c tnh n nh bn vng, nu:
W1 ( j ) + W2 ( j )Gh ( j ) = W1 ( j ) + R( j )S( j ) 1 + Gh ( j )
1 + Gh ( j )
(2.188)
195
(2.189)
th t iu kin (2.188) s cn c c:
Gh ( j ) >
W1 ( j ) 1
1 W2 ( j )
tn s thp v Gh ( j ) <
1 W1 ( j )
W2 ( j ) 1
tn s cao
W1 ( j ) 1
1 W2 ( j )
v ca
1 W1 ( j )
W2 ( j ) 1
Nm trn ng
W1 ( j ) 1
1 W2 ( j )
tn s thp v nm di ng
1 W1 ( j )
W2 ( j ) 1
tn s cao.
b)
v
th t
196
G( s ) =
nr
nv
B ( s)
S( s) = S
AS ( s)
B ( s)
R( s) = R
AR ( s )
B ( s)
S( s) = S
AS ( s)
B( s)
A( s)
Hnh 2.120: Minh ha phng php cn bng hm truyn
ca h kn.
G( s ) =
S( s) R( s)
1 + S( s) R( s)
ta s c hm truyn ca b iu khin
R( s) =
A ( s)
G( s )
1
G( s )
B( s)
=
= S
S( s) S( s)G( s) S( s) 1 G( s) BS ( s) A( s) B( s)
(2.190)
Cng thc (2.190) cho thy b iu khin R(s) chnh l s mc ni tip ca khu
1
nghch o i tng
vi khu hi tip phn hi dng c hm truyn h h l
S( s)
G(s) hnh 2.121. Do iu kin u tin c c b iu khin n nh l tt c
cc im khng ca S(s) phi nm bn tri trc o.
Mt khc, t mong mun rng h kn n nh ni, tc l tt c cc hm truyn tnh
t nhng tn hiu tc ng vo h, gm c tn hiu t trc w(t), tn hiu nhiu n v (t) ,
n r (t) , cho ti cc tn hiu ra, gm c e(t) , y(t)
T n r (t) ti y(t) l
1
1 + SR
T n v (t) ti y(t) l
S
1 + SR
1
1 + SR
1
S
G
phi l hm
1G
197
n AS + nB nBS + n A
n AS nBS n A nB
Suy ra
3) Mun tch hp c b iu khin cn bng m hnh th bc tng i ca h kn
khng c nh hn bc tng i ca i tng.
Trong khi hai tnh cht 1 v 2 l th yu, ch c tc dng b iu khin R(s)
c n nh th tnh cht th 3 c vai tr quyt nh gip cho ngi thit k, ngoi cc
ch tiu cht lng mong mun ca h, c thm thng tin v bc tng i gip xc nh
c ng cu trc hm truyn G(s) cn phi c. Ta xt mt v d minh ha:
V d 2.75: Thit k b iu khin b hm truyn h kn
Cho i tng:
S( s) =
0,5
1 + 3 s + 2s2
ab
( s + a)( s + b)
vi
a,b>0
1 + 3 s + 2s2
ab
2ab(1 + 3 s + 2s2 )
2
=
0,5
s[ s + ( a + b)]
s + ( a + b) s
Kt qu ca v d 2.81 cho thy b iu khin R(s) c cha thnh phn tch phn
v iu ny l ph hp vi ni dung nh l 2.28 h c sai lch tnh bng 0. Mt cch
tng qut, nu ta gi s:
G( s ) =
B( s) b0 + b1 s +
=
A( s) a0 + a1 s +
+ bm sm
+ an sn
198
R( s) =
(2.191)
y(t)=w(t), t0
m bo nhng cht lng c bn mong mun nh n nh, sai lch tnh bng 0 . Tuy
nhin, v nhiu l do, b iu khin R(s) l khng th thc thi cng nh khng s dng
c, chng hn nh v n l khng nhn qu, h b nhiu n(t) tc ng thm u ra
hay m hnh hm truyn S p (s) ca i tng l khng chnh xc.
b)
a)
n
w
R(s)
i tng
iu khin
R(s)
i tng
iu khin
Sp(s)
F(s)
c)
d)
u
Rc(s)
i tng
iu khin
y
w
RIMC(s)
i tng
iu khin
Sp(s)
Y = N + SU = N + SR ( W FZ ) = N + SR W F Y S pU
YN
= N + SR W F Y S p
1
1
=
S( s) S p ( s)
ging nh (2.191).
Tip tc, nu h c cc tn hiu t w(t) ch lm vic di tn s thp th khi s
dng b lc tn s cao:
F ( s) =
1
(1 + Ts)m
(2.192)
Rc ( s)
F ( s) R( s )
=
1 Rc ( s)S p ( s) 1 F ( s) R( s)S p ( s)
(2.193)
200
tham s PID theo ZieglerNichols, theo tng T ca Kuhn, ) hay thit k theo ti u
ln, ta c th thay xp x thnh phn tr bng khu qun tnh bc cao (2.105), hoc
theo cng thc Pad (2.106) th vi phng php ti u i xng hoc cn bng m hnh
l khng th c. N thng a n hm truyn i tng c bc qu cao lm cho m
hnh xp x c sai lch gc pha ln hoc dn n trng hp khng tch hp c b iu
khin do vi phm tnh nhn qu.
a)
b)
i tng iu khin
S(s)
GR(s)
w
R(s)
S(s)
c)
B iu khin G R ( s )
R(s)
S(s)
S(s)
y
Hnh 2.123: Cu trc b iu
khin theo nguyn l d
bo Smith.
S(s)
(hnh 2.123a), Smith ngh thit k b iu khin R(s) ring cho i tng S(s) khng
c thnh phn tr (hnh 2.123b). Vic thit k R(s) c thc hin mt cch n gin
theo nhng phng php ph thng (mc 2.4.1, 2.4.2 trc y v 2.4.3, 2.4.4 sau y).
201
GSG R
GR Se s
RS
=
e s
=
s
1 + G S G R 1 + GR Se
1 + RS
R
1 + RS(1 e s )
S(s)
s gm cc bc sau:
Thit k b iu khin R(s) cho ring phn S(s) ca i tng theo cc phng
php bit (v d theo ti u i xng hay cn bng m hnh).
Xy dng b iu khin
G R (s) =
R
1 + RS(1 e s )
2.4.3
Tin x l T(s) =
Phn hi u ra R(s) =
T=
D( s)
E( s)
C
E
S=
B
A
R=
D
E
B( s )
khin theo m hnh mu.
A( s)
cho trc, sao cho h kn (hnh 2.124) c c hm truyn mu mong mun
S(s) =
G m (s)=
Bm ( s)
Am ( s)
trong A(s), B(s), C(s), D(s), E(s) l cc a thc v A(s), B(s) c gi thit l
nguyn t cng nhau.
202
B
TS
BC
=
= G m (s) = m
1 + RS AE + BD
Am
B
BC
= m
AE + BD Am
(2.194)
(2.195)
AE+BD=FAm
(2.196)
B=B B+
(2.197)
B m = B + Bm
AE+BD= HB Am
E=B E
(2.198)
v nh vy th
A E +B+D=HAm
(2.199)
C = H Bm
(2.200)
+
AU + B V = 0
(2.201)
203
D = YAm + VQ
(2.202)
(2.203)
trong div l k hiu ch php chia ly phn nguyn ca hai a thc. Khi s c
D = ( Y A m ) mod V
vi mod l k hiu php tnh ly phn d.
Khi c nghim (2.202) ca phng trnh Diophantine (2.199), ta cng c lun hai
b iu khin T(s), R(s) nh cc cng thc (2.198) v (2.200).
Nh vy vn cn li ch l tm nghim phng trnh Euclid (2.201).
Thut ton tm nghim phng trnh Euclid
a x + b y = SCLN( a , b ) = h
Thut ton Euclid bao gm cc bc sau y:
+
1) t r0=a v r1=b
2) t x 0 = 1 , x 1 = 0 v y 0 = 0 , y 1 = 1
3) Chia r 0 cho r 1 c thng q 1 v s d r 2 tc l r 0 = r 1 q 1 + r 2
4) Thc hin ln lt cc bc sau vi k = 2 , 3 ,
a)
Nu r k =0 th dng vi p s x = x k 1 , y = y k 1 v SCLN( n , m ) = r k 1
b)
c)
Tnh x k = x k 2 x k 1 q k 1
d) Tnh y k = y k 2 y k 1 q k 1
+
204
BSCNN( a , b ) =
ab+
h
u = v = BSCNN( a , b )
au+b v = 0
+
Thut ton trn hon ton chuyn th c sang cho cc a thc A v B v trong
khng gian hm s, a thc c vai tr ging nh s nguyn trong trng s thc.
thun li hn trong ng dng, thut ton trn cn c chuyn i thnh dng
tng ng khc nh sau:
1) Bt u t ma trn:
A
M 1 = +
B
1 0
0 1
1 Q1
0
1
2) Thc hin li bc trn, nhng hon i vai tr ca hai hng cho nhau, tc l tnh
Q 2 = B + div A 1 , sau thay hng th hai bng hiu ca n vi tch ca hng th
nht v Q 2 :
A
M 3 = 1
B1
1
Q1
Q2 1 + Q1Q2
trong
B 1 = B + Q 2 A 1 = B + mod A 1
3) C thc hin ln lt hai bc trn xen k nhau cho ti khi thu c ma trn c mt
phn t ca ct u tin bng 0 th dng. Khi kt qu s l:
H X
0 U
hoc
0 U
H X
Tng kt li, ta c thut ton thit k hai b iu khin T(s) v R(s) iu khin
i tng c hm truyn S(s) cho trc, sao cho h kn vi cu trc hnh 2.124 c c
hm truyn mu G m (s) cng cho trc, bao gm cc bc sau:
205
2
B( s )
=
A( s) ( s + 2)( s 1)
v m hnh mu
Gm(s) =
Bm ( s)
1
=
Am ( s) ( s + 2)( s + 1)2
Trc ht ta thy iu kin (2.195) l c tha mn. Tip theo, khi phn tch:
B=B B+,
vi B = 2 v B + = 1
th c
B m = B + Bm
c Bm = 1
M1=
1
0 1
0 1 ( s 2 + s 2)
M2=
1 0
Q = ( Y A m ) div V = s + 3
E=2(s+3), D=4(s+2)
C=1
Vy cc b iu khin R(s),T(s) cn tm l:
R(s)=
206
D( s) 2( s + 2)
=
,
E( s)
s+3
T(s)=
1
C( s)
=
E( s ) 2( s + 3)
2.4.4
R(s)
S(s)
khng gian R H gm c:
a)
b)
c)
Hm T RH c gi l nhn t ca G RH nu tn ti S RH tha mn
TS=G.
G 1 (s)G 2 (s)RH
V d 2.77: Phn t n v ca R H
Cc hm sau u l phn t n v ca RH
G(s) = hng s thc,
( s + 1)( s + 2)
s +1
, G( s ) = 2
G( s ) =
s+2
s + 3s + 5
Hai hm
207
G 1 (s)=
s2 1
2
s + 5s + 6
s 1 s +1
s+3 s+2
v G 2 (s)=
s2 s 2
( s + 2)2 ( s + 3)
s2
s +1
( s + 2)( s + 3) s + 2
l phn t n v ca RH
Ni dung phng php tham s ha Youla
U 1 R
=
E S 1
V
1
1
=
W
+
RS
1
S
V
1 R U
=
W
S 1 E
R
V
W
(2.204)
trong N S , M S RH v N R , M R RH
1
MS M R
1 1 R
G( s ) =
=
1 + RS S 1 N S N R + MS M R N S
MS
MS M R N S M R
1
G( s ) =
N S N R + M S M R M S N R MS M R
NR
MR
208
S(s) =
NS
MS
trong
R=
X + M SQ
Y N SQ
(2.205)
G(s) =
N S N R + MS M R
F(N S N R +M S M R ) = 1
N S FN R +M S FM R = 1
nn khi so snh vi
N S X+M S Y=1
trong Q l ty , ta c
FN R = X + M S Q
FMR = YNSQ
Suy ra
R=
NR
FN R
X + M SQ
=
=
Y N SQ
MR
FM R
Chn
Q = (N S X+M S Y)Q = X(Y+FM R )+Y(FN R X) RH
NS
vi N S , M S RH nguyn t cng nhau.
MS
B( s) b0 + b1 s + b2 s2 +
=
A( s) a0 + a1 s + a2 s2 +
+ bm sm
+ an sn
mn
th vi mi a thc Hurwitz
C(s)=(sa) n
trong s thc a < 0 khng phi l im khng cng nh im cc ca S(s), tc l
B ( a ) 0 v A ( a ) 0
ta s c S =
N S (s)=
NS
vi
MS
B( s)
RH
C( s )
M S (s)=
A( s)
RH
C( s)
Cng thc (2.206) cho thy vic phn tch S(s) thnh S =
c thc hin qua hai bc nh sau:
1 + a
S dng nh x ngc s =
ca =
(2.206)
NS
c N S ,M S RH s
MS
1
v tnh
sa
1 + a n( )
S( s) = S
=
m( )
vi a < 0 khng phi l im cc cng nh im khng ca S(s).
1
),
sa
M S (s)= m(
1
sa
1
)
sa
x ( ) + m( ) ~
y( ) = h
n( ) ~
(2.207)
x ( ) , ~
y( ) v hng s h t hai a thc c l n( ) v m( ). T y
c hai a thc ~
ta s suy ra c:
210
x( ) =
~
x( )
h
y( ) =
~
y( )
h
(2.208)
x( ) , ~
y( ) v h tha mn (2.207).
2) S dng thut ton Euclid tm ~
x( ) , ~
y( ) theo (2.208).
3) Xc nh x( ) v y( ) t ~
4) Chuyn ngc n( ), m( ), x( ), y( ) thnh cc hm N S (s), M S (s), X(s), Y(s)
thuc R H bng cch:
1
1
) , M S (s)= m(
)
sa
sa
1
1
) , Y(s)= y(
)
X(s)= x(
sa
sa
N S (s)= n(
R(s)
S(s)
~
22 +
n( )
1
S( ) =S(
)=
=
2
m
( )
3 4 + 1
Vy
5
2
2
1
+
3
3
3
2
3 4 + 1 0 1
2
5
+
3
3
3
25
1
9
42
5
25
18
3
15
25
2
3
211
25
76
25
3
3
9
42
5
25
752 +
50 2 25
+
3
3
18
3
15
25
v vi n th
3
9
42
18
3
~
~
,
,
x ( ) =
y( ) =
25
5
25
15
25
~
~
x( )
y( )
x( ) =
= 15 +14 , y( ) =
= 10 +1
h
h
1
Chuyn ngc sang min s vi nh x =
c
s +1
s 1
s( s 2)
1
1
)=
)=
,
M S (s)= m(
N S (s)= n(
s +1
s +1
( s + 1) 2
( s + 1) 2
h =
X(s)= x(
1
14 s 1
)=
s +1
s +1
, Y(s)= y(
1
s9
)=
s +1
s +1
QRH}
b0 + b1 s +
+ bm sm
a0 + a1 s +
+ an sn
(mn)
NS
MS
vi N S ,M S RH
212
R=
NR
X + M SQ
=
,
MR
Y N SQ
X , Y , Q RH v N S X + M S Y = 1
v M S (s 2 )Y(s 2 )=1
Suy ra
sgnY(s 1 ) = sgnY(s 2 ) sgn Y ( s1 ) N S ( s1 )Q( s1 ) = sgn Y ( s1 ) = sgn Y ( s2 )
= sgn Y ( s2 ) N S ( s2 )Q( s2 )
iu ny ch rng ti s 1 v s 2 , mu s
M R (s) = Y(s)N S (s)Q(s)
ca b iu khin c gi tr tri du nhau. Do , t tnh lin tc ca M R (s), n phi c
nghim thc dng (v cng l im cc ca b iu khin) thuc khong h ( s 1 , s 2 )
nn khng th l mt b iu khin n nh.
Mt cch tng qut, ngi ta cn ch ra c rng:
nh l 2.45: i tng S(s) l khng iu khin mnh c khi v ch khi n c hai
im khng nm trn na trc thc dng (k c im 0 v im +) v gia chng
c s l cc im cc (tnh c s ln bi ca chng).
Ch : nh l trn mi ch khng nh s tn ti ca b iu khin n nh mnh ch
cha ch ra c phng php xc nh n.
i tng
S(s) =
s
( s + 1)( s 2)
(nhiu hm truyn). Chng hn mt i tng phi tuyn, qua vic tuyn tnh ha n
xung quanh im lm vic, ngi ta c c mt m hnh tuyn tnh tng ng m t
xp x i tng trong ln cn im lm vic . ng vi cc im lm vic khc nhau,
ngi ta s c nhng hm truyn khc nhau. Bi ton iu khin n nh c t ra
y l phi tm mt b iu khin chung R sh (s) iu khin n nh ni cho i tng
c m t bng hai hm truyn khc nhau S 1 (s), S 2 (s). B iu khin R sh (s) khi
c gi l b iu khin n nh song hnh (simultane stable).
Xt i tng c m t bng hai hm truyn (ti hai im lm vic khc nhau):
S 1 (s) =
N S1 ( s)
MS1 ( s)
v S 2 (s) =
N S2 ( s)
MS2 ( s)
(2.209)
X1 + Q1 MS1
Y1 Q1 N S1
R2 ( s) =
X 2 + Q2 MS2
Y2 Q2 N S2
X 2 N S2 + Y2 M S2 =1
(2.210)
X 1 , Y 1 , X 2 , Y 2 RH v Q 1 , Q 2 RH ty
Khi ta s c:
nh l 2.46: Cho hai m hnh S 1 (s), S 2 (s) xc nh theo (2.209). K hiu:
S( s) =
N S ( s)
MS ( s)
vi
N S = M S1 N S2 N S1 M S2
M S = X1 N S2 + Y1 M S2
(2.211)
a)
b)
X1 + RMS1
Y1 RN S1
(2.212)
Chng minh:
Trc tin ta chng minh iu kin cn, tc l khi S 1 (s), S 2 (s) n nh song hnh
c th S(s) cng n nh mnh c. Do S 1 (s), S 2 (s) l n nh song hnh c nn
phi tn ti Q 1 , Q 2 RH c:
214
X1 + Q1 MS1
Y1 Q1 N S1
X2 + Q2 MS2
Y2 Q2 N S2
X1
Y1
N S2
Y
2
MS1 1
X2
=
Y2
N S1 Q1
MS2 X1 MS1
X 2 Y1 N S1
RH , sao cho:
Y1 Q1 N S1 = U( Y2 Q2 N S2 )
MS2 1
U
N S2 Q2
N S2
1
=
Q1
Y2
MS2
X 2
X2
Y2
MS2 1
U
N S2 Q2
Kt hp vi (2.211), m c th l:
N S2
Y
2
MS2
X 2
X1
Y1
MS1 N S2 X1 + MS2 Y1
=
N S1 Y2 X1 X2Y1
N S2 MS1 MS2 N S1
Y2 MS1 + X2 N S1
MS
NS
=
Y2 X1 X 2Y1 Y2 M S + X 2 N S
1
1
v vi (2.210), tc l:
Y2 MS2 + X2 N S2 0 1
2 X2 Y2 N S2 Y2 X2 X2Y2
ta c:
MS
NS
1
1 0 1
=
U
Y2 X1 X2Y1 Y2 M S1 + X2 N S1 Q1
0 1 Q2
MSU
+NSQ1U
= 1
(2.213)
= Q2
(2.214)
NS
s c iu khin n nh ni bng
MS
b iu khin:
R=
Q1U 1
U 1
= Q 1 RH
nn n l n nh mnh c.
Chuyn sang iu kin . Gi s S =
NS
c iu khin n nh mnh bng b
MS
S
215
2.4.5
i tng iu khin
B iu khin
w1
R11
u1
R12
R22
w1
S12
R21
w2
S11
b)
y1
w2
S21
u2
S22
G1
G2
y1
y2
y2
Hnh 2.127: iu khin tch knh
S11 ( s) S12 ( s)
S ( s) S22 ( s)
S( s) = 21
Sm1 ( s) Sm2 ( s)
S1m ( s)
R11 ( s) R12 ( s)
S2m ( s)
R ( s) R22 ( s)
, R( s) = 21
Smm ( s)
Rm1 ( s) Rm2 ( s)
R1m ( s)
R2m ( s)
Rmm ( s)
0
G2 ( s)
Y ( s) = S( s)U ( s) = S( s) R( s)W ( s) = G( s)W ( s) =
0
0
W ( s)
Gm ( s)
0
0
216
S(s)R(s) = G(s)
ta thy ngay rng nu ma trn S(s) khng suy bin vi mi s th b iu khin R(s) cn
tm s l:
R(s) = S(s)
(2.215)
G(s)
S ( s) S12 ( s)
S( s) = 11
S21 ( s) S22 ( s)
S( s)1 =
1
S11 S22 S21 S12
S22
S21
S12
S11
k
G( s ) = 1
0
k2
S22
S21
S12 k2
S11k2
1
S11S22 S21 S12
S22 k1
1
S12 k1
S11 0
0
=
k2
G(s)
(2.216)
0
G ( s)
G( s ) = 1
0
G
2 ( s)
th vi kt qu ca v d 2.81 ta c:
R( s) =
S11 (0)S22 (0) S21 (0)S12 (0) S21 (0)G1 ( s) S11 (0)G2 ( s)
217
Cu hi n tp v bi tp
1.
2.
x(t) = at
b)
c)
x(t) = |u|
vi u = U 0 sin t
d) x(t) =
e)
t
x0 khi 0 < t < T v x(t+T) = x(t)
x(t) = 1 2
2
T
x(t) = at
sin[(t t0 )]
(t t0 )
1
<a=c<1 v 0d. Hy ch rng x 1 (t) c cng sut P hu hn (chun bc 1 hu
2
hn), E v hn (chun bc 2 v hn) v x 2 (t) c P v hn nhng li c E hu hn.
3.
5.
b)
x( t ) = sin t
c)
t
x( t ) = sat
, 0 < t < 2
d)
x( t ) = cos2 t
1T
2
x( t ) dt .
T 0
Gi : t zn ( t ) = x( t ) ck e jk t v i t 0 zn ( t ) = zn ( t ) zn ( t )
2
k = n
6.
an e jn t vi an = an v T = 2
n = N
n = N
jn t
dt
x( t ) an e
218
1
T
x( t )e
jn t
dt
7.
8.
9.
a)
b)
Tm tn hiu x ( t ) c nh Laplace
a) X(s)=
c)
2s 2 + 13s + 17
b)
s2 + 4s + 3
5s 2 + 19s + 20
X(s)=
X(s)=
d) X(s)=
s 4 + 7 s3 + 17 s 2 + 17 s + 6
10. Tm nh Laplace ca cc tn hiu hnh 2.128
x(t)
a)
7 s 2 20 s 75
s3 + 6 s 2 + 25s
x(t)
b)
s3 + 5s2 + 9s + 7
( s + 1)( s + 2)
1
t
T
t
T
2T
2T
3T
4T
11. Xc nh cc gi tr u x(+0),
dx( +0 ) d 2 x( +0 )
,
ca tn hiu causal x(t) c nh
dt
dt 2
Laplace
a)
X ( s) =
c)
X ( s) =
1
sTI (1 + sT1 )(1 + sT2 )
s +1
2s2 + 3 s + 4
b)
X ( s) =
d)
X ( s) =
1 + sT
(1 + sT1 )(1 + sT2 )
1
(1 + sT )n
, n=0,1,2,
b0 + b1s + ... + bm sm
a0 + a1 s + .... + an sn
tha mn
a)
lim x( t ) 0
b)
t 0
lim x( t ) 0
d3 y
dt 3
2
b)
d y
dt
+5
+3
d2 y
dt 2
+6
d 2 y( +0 )
dy
dy( +0 )
= 0 vi y(+0) = 5,
= 8 v
= 28
dt
dt
dt 2
dy
dy( +0 )
+ 2 y = 20 cos 2t vi y(+0) = 1 v
=5
dt
dt
219
d2 y
c)
dt 2
+3
dy
dy( +0 )
+ 2 y = 0 vi y(+0) = a v
=b
dt
dt
R1
b)
R2
y
15. Hnh 2.129b) m t mt mch in gm hai in tr R 1 , R 2 v hai t in C 1 , C 2 .
Hy xc nh in p u ra y ( t ) ca mch in nu ti u vo c u(t) = u 0 1(t),
bit rng ti thi im t = 0 c hai t cng cha c np in.
16. Cho h gm mt l xo c h s n hi c , mt vt c khi lng m nh hnh 2.130a)
m t. Xc nh phng trnh m t chuyn ng ca vt di tc ng ca lc u(t)
vo vt c n lc ma st tnh vi h s . H c tuyn tnh khng v ti sao?
a)
b)
y1
y2
220
d2 y
dt 2
d2 y
dt 2
+2
dy
du
+ 3y =
+ 5u
dt
dt
+ 2y
dy
+ 2y = u
dt
b)
t4
du
dy
+ cos( t 2 ) y = 5
+ 2u
dt
dt
s +1
b)
2s2 + 3s + 4
1 + 2s
(1 + 3s )(1 + 5s)
c)
1
0,2s(1 + s)(1 + 3s)
a)
Xc nh hm truyn G( s) =
b)
Y ( s)
( hm nhy c
N ( s ) u( t ) = 0
a)
b)
G2
e
G1
G3
E( s)
U ( s ) n( t ) = 0
E( s)
N ( s) u( t )=0
G2
y
G3
G5
G5
G4
G4
G1
Hnh 2.132: Cho bi tp 21
22. S dng cng thc nh ngha hm c tnh tn, hy xc nh hm trng lng g(t)
cho cc h c hm c tnh tn nh sau:
a)
G( j ) =
c)
G( j ) =
1
1 + j
1
(1 + j )2
b)
G( j ) =
d)
G( j ) =
1
(1 + j )(1 + 2 j )
1
(1 + j )2 (1 + 2 j )
221
b) u(t)=sin( t ) + sin( 2 t )
1 t khi t 1
u(t)=x(t)*s(t) vi x( t ) =
v s(t) l hm trch mu chu k 1.
0 khi t > 1
a)
G( s ) =
1
1 + sT
b)
G( s ) =
c)
G( s ) =
k
s(1 + sT1 )(1 + sT2 )
d)
1
G( s) = k 1 +
+ sTD
sT
I
R1
R2
a)
R2
d)
b)
R1
c)
L1
C
R1
L2
e)
C1
R2
C2
f)
b0 + b1s + b2 s2
2
a0 + a1 s + a2 s
a
c a 0 a 2 > 0 , a 1 0 v det 0
b0
a2
=0
b2
222
4
2
( s + 3) ( s + 2)( s + 1)
Hy xc nh tn hiu u(t) sao cho khi kch thch h t trng thi 0 bng u(t)
u vo th sau mt khong thi gian ln h s c p ng y(t) c gc lch pha
vi u(t) l 900.
29. Tm hm truyn ca nhng h thng c s khi sau
a)
b)
y(t)
b2
b1
b0
1
s
b0
b1
1
s
1
s
a1
a0
b2
1
s
a0
a1
y
u
c)
d)
G3
u
G1
G2
G3
G4
G1
G2
b)
1
s
1
s
a1
Hnh 2.135: Cho bi tp 24
b1
1
s
1
s
b2
a1
a2
a2
31. Hy tm hm truyn G(s) hp thc v bn cho h tuyn tnh, bit rng phn thc
T( ) ca hm c tnh tn G(j ) ca h l:
a ) T( ) = ReG(j )=
5 20 2
2
1 + 17 + 16
b)
T( ) = ReG(j )=
4 2 2
4 + 5 2 + 4
A( ) = ImG(j )=
25
1 + 17 2 + 16 4
b)
A( ) = ImG(j )=
3 3
4 + 5 2 + 4
223
k
x
G(s)
a)
x
k1
1 + sT1
b)
y
k2
1 + sT2
k1
1 + sT1
k3
k2
1 + sT2
c)
34. Kim tra xem hm c tnh tn ca khu IT1 c tha mn nh l 2.11 v ton t
Hilbert khng v gii thch ti sao?.
35. Xc nh hm truyn G(s) cho cc h c hm trng lng sau:
a)
g(t)=2+t+3t 2
b) g(t)=t 2 sint
c) g(t)=(t+t 2 )cost
A(s) = s + 8s + 22s + 20
37. S dng tiu chun Routh, hoc Hurwitz kim tra tnh n nh h thng c a
thc c tnh sau
6
a)
b)
c)
a)
b)
224
(1 + as )2
(1 + s )(1 + 0,8 s )
b)
(1 + 0,5s)(1 + as)
2
(1 + 0,75s)(1 + a s)
c)
40. Cho h tuyn tnh tham s hng. Gi g(t), h(t) ln lt l hm trng lng v hm
qu ca h. Chng minh rng:
dh( t )
+ h( t ) ( t ) = g( t )
dt
41. Cho h c hm truyn G( s) =
1
1 + 2 DTs + (Ts)2
, 0<D<1
a)
hm qu ca h v h = lim h( t )
t
b)
c)
k s
.
e s n nh nu <
2k
s
b0 + b1 s +
+ bn sn
a0 + a1 s +
+ an sn
a0
1
=
1 + Gh (0) a0 + kb0
2
s( s + 2)
a)
b)
c)
k(1 + 2s)
(1 + s)(1 + 3 s)
b) Gh ( s) =
k( s 1)( s + 2)
( s 1)( s + 1)( s + 3)
1 + 3 s + 2s2 + 6 s3 + 2s4
225
a)
b)
V th Nyquist ca h h G h (s) ng vi k = 1 .
c)
k( s + 2)
( s + 1)( s + 3)
b)
k( s + 1)( s + 3)
s( s + 2)( s + 4)( s + 5)
c)
k(1 + 0,2s)
6 s(1 + 0,5s)(1 + 0,33 s)
d)
k(1 + 0,2s )
6 s(1 + 0,5s)(1 + 0,33 s)
e)
g)
i)
k( s + 7 )
f)
s 2 + 6 s + 18
(1 + 3s)(1 + s)
(1 + ks )(1 + 2s)(1 + 4 s)
h)
k
s( s + 20 )( s 2 + 20 s + 200 )
k
(1 + 0,5s)(1 + 1,32s + (0,33s)2 )
2,7
(1 + 0,5s)(1 + 0,66 ks + (0,33s)2 )
b)
R(s)
S(s),S
S(s)
S
c)
S(s)
Hnh 2.137: Cho bi tp 48 v 49
S
Chng minh rng h kn s n nh bn vng khi v ch khi
a)
T max < 1 nu kiu sai lch m hnh i tng l b nhn (hnh 2.137b),
trong T ( s ) =
3
2.137c).
226
RS
l k hiu ca hm b nhy.
1 + RS
1
tha mn K(j ) < th cn thit phi c
1 + RS
, max} < 1
vi mi
50. S dng tiu chun Kharitonov kim tra tnh Hurwitz cht ca cc a thc sau:
a)
A(s) = s 4 +a 3 s 3 +a 2 s 2 +a 1 s+a 0
vi 6a 0 30, 20a 1 100, 20a 2 70, 7a 3 16
b)
A(s) = a 3 s 3 +a 2 s 2 +a 1 s+a 0
vi 0a 0 30, 30a 1 50, 20a 2 60, 10a 3 15
1
1 + 4s
b)
c)
2
(1 + 3 s)(1 + 2s)(1 + s)
d)
2
(1 + 0,2s)(1 + 3s)
2
(1 + 3s)(1 + 5s)(1 + 0,3s)5
0,5s
2
s(1 + 1,5s)
b)
3
2s(1 + s)(1 + 3s)
c)
2
s(1 + 2s)(1 + 6 s)
2( s 2)
2
s 1
b) S(s)=
2
2
s 4
c)
S(s)=
s+2
s( s 1)
227
s +1
s( s + 2)
b) S ( s ) =
s +1
s( s 2)
c)
S(s)=
s 1
s( s + 2)
57. Cho i tng m t bng hai hm truyn S 1 , S 2 (ti hai im lm vic khc nhau),
trong S 1 l hm bn. Chng minh rng S 1 , S 2 s n nh song hnh c khi v
ch khi S = S 2 S 1 l n nh mnh c.
58. Cho h c s khi hnh 2.138.
G3
u
Hnh 2.138: Cho bi tp 58
G1
G4
G6
G8
G2
G5
G7
G9
a)
Hy xc nh hm truyn tng ng ca h.
b)
1+ s
1 + s + 2s2 + s3 + s4
. Hy
xc nh hng s k h n nh.
c)
1 + s2
. Hy
1 + 2s + s2 + s3 + s4
xc nh hai hng s k1, k2 h n nh v c sai lch tnh bng 0, tc l c
lim ( y( t ) u( t )) = 0 , khi h c kch thch bng tn hiu hng u vo.
228
Nhng cu trc i s c bn
Nhm
*x=x*x
= e . Phn t x
c gi l phn t nghch o ca x.
=x
=x
*e = x
*(x* x
) = (x
nn phn t nghch o x
*x)* x
= e* x
, x
=x
ca x th do c:
W cha phn t n v e ca ( V , * ) .
Nu c x, y W th cng c x* y 1 W.
Vnh
2
Vi + th V l mt nhm ( V , + ) .
Tp cc vector cng php tnh cng vector v php nhn c hng to thnh mt
vnh.
Trng
Vi + th F l mt nhm Abel ( F , + ) .
Vi mi a, b, c F c a ( b + c ) = a c + a c .
230
a x V vi mi x V v a F .
a ( b x ) = ( a b ) x vi mi x V v a , b F .
1 x = x vi mi x V .
( a + b ) x = a x + b x vi mi x V v a , b F .
a ( x + y ) = a x + b y vi mi x, y V v a F .
+ a n x n = 0 , trong
a 1, a2 , , anF
+anxn
vi
a1, a2 , , anF
span( x 1 , x 2 ,
, xn).
, xn)=V
th tp x 1 , x 2 , , x n c gi l mt c s ca V. S cc vector x 1 , x 2 , , x n trong
mt c s ca V c gi l s chiu (dimension) ca V v k hiu bng:
dim V = n.
Nh vy, bt c n vector c lp tuyn tnh no ca mt khng gian vector V vi s
chiu n u c th l mt s s ca V.
Cng t y ta thy s chiu ca mt bao tuyn tnh to bi n vector x 1 , x 2 , ,
x n (khng bt buc phi c lp tuyn tnh) s bng s cc vector c lp tuyn tnh
trong x 1 , x 2 , , x n v do :
dim span( x 1 , x 2 ,
, xn)n.
0 W v nu c x , y W th cng c x + y W .
Nu c a F v x W th cng c a x W .
Khng gian vector cn c tn gi khc l khng gian tuyn tnh.
Nu c x , y W th cng c x + y W .
c)
Nu c a F v x W th cng c a x W .
Cho mt khng gian vector V xc nh trn trng F v hai khng gian vector con
W 1 , W 2 ca n. Vy th:
1) a 0 = 0 x = 0 , trong 0 l phn t khng ca V v 0 l phn t khng ca F .
2) ( 1 ) x = x , trong 1 l phn t n v ca F v x l phn t nghch o ca x .
3) T a x = 0 suy ra hoc a = 0 hoc x = 0 , trong 0 l phn t khng ca V v 0 l
phn t 0 ca F .
232
D={v+wwW}
c gi l a tp c sinh ra t W. Nh vy a tp tuyn tnh D c th khng cha
phn t 0 (nu v 0 ) v c dng song song vi khng gian vector con W.
i s
a ( x y ) = ( a x ) y vi mi x , y V v a F .
th ( V , + , F ) c gi l i s V xc nh trn trng F.
Ngoi ra, nu php tnh trn V cn l giao hon:
x y = y x
vi mi x, y V
th i s V c gi l i s giao hon.
Nu i s V cha phn t n v ca php tnh th n c gi l i s c phn
t n v. Tt nhin nu tn ti th phn t n v ny l duy nht.
Ideale
233
3.1.2
i s ma trn
a
A = 21
a
m1
a1n
a2n
amn
a12
a22
a m2
hng th 2
ct th n
Theo cch sp xp nh vy th phn t ai j ca A s nm hng th i v ct th j.
Do A c mn phn t thuc R (hoc C) nh vy m nhiu khi ngi ta cn dng k
hiu A R m
(hoc A C m
A = ( a ij ) ,
i =1,2, , m v j =1,2, , n .
cj=
,
a
mj
A =(c1, c2,
234
, cn).
1) Php cng / tr: Cho hai ma trn A =( a ij ) v B =( b ij ) cng c m hng n ct. Tng hay
hiu ca chng c nh ngha l A B =( a ij b ij ).
R rng l php cng/tr ch thc hin c vi nhng ma trn c cng s hng v
cng s ct. Nhng ma trn nh vy c gi l ma trn cng kiu.
2) Php nhn vi s thc (phc): Cho ma trn A =( a ij ) c m hng, n ct v mt s v
hng thc (phc) x ty . Tch x A c hiu l ma trn xA =( xa ij ) v A x c hiu
l Ax =( a ij x ). Hin nhin c x A = A x .
3) Php chuyn v: Ma trn chuyn v ca ma trn A = ( a i j ) vi m hng, n ct l ma
trn AT=(aj i ) c n hng, m ct, c to t A qua vic hon chuyn hng thnh ct
T T
v ngc li ct thnh hng. Nh vy ta lun c ( A ) = A .
T
Mt ma trn A tha mn A = A c gi l ma trn i xng. Mt ma trn i
, hn).
T
AT
A B
Php chuyn v ca ma trn khi:
= T
C D
B
CT
DT
c ij =
T
aikbkj = ai b j
k =1
T
vector a v b c gi l trc giao vi nhau nu a b = 0 . Vector e i ch c phn t
= B A .
b ) A ( B + C ) = A B + A C v
(A+B)C = AC+BC.
c)
A = A I = I A , vi I l ma trn n v.
d)
e ) A e j = cj , tc l bng vector ct th j ca A.
f)
T
eT
i A = h i , tc l bng vector hng th i ca A.
g)
A B E
C D G
F AE + BG AF + BH
=
H CE + DG CF + DH
c)
AmBn=BnAm
d)
( A + B )n =
Cnk A k Bn k vi Cnk =
k=0
n!
k !( n k)!
e) A2B2=(AB)(A+B)
nh thc ca ma trn
j =1
i =1
+ (1)n+1a1ndet(A1n)
a
A = 21
a
n1
a12
a22
an2
a1n
a2n
ann
a22
a
A11 = 32
a
n2
a23
a33
an3
a2n
a3n
.
ann
Cng thc tnh nh thc trn c gi l cng thc tng qut. Ch c ma trn
vung mi c nh thc. Theo cng thc tng qut th nh thc ca ma trn vung c n
hng v ct c xc nh truy hi t nh thc cc ma trn c s hng ct t hn l n1.
Bt u t ma trn kiu (11) ta c:
236
det( a 11 ) = a 11
nh thc ca mt ma trn vung A = ( a i j ) thuc kiu ( n n ) c cc tnh cht sau:
A l ma trn suy bin khi v ch khi det(A) = 0. Nh vy, nu A c hai hng hoc
hai ct ph thuc tuyn tnh (v d ging nhau) th det(A) = 0. T y v cng vi
cng thc tnh nh thc tng qut, ta c:
det( A ) nu k = i
0 nu k i
j =1
A2
A A2
= det 1
A4
A3 A4
A2
A A3
= det 1
A4
A3
A2 A4
A4
(Cng thc ca Schur): Nu A1, A2, A3, A4 l cc ma trn l nhng ma trn c kiu
A2
A
= det 1
A4
A2
det( A ) = det(A )
Gi A' l ma trn thu c t A bng cch i ch hai vector hng hoc hai vector
ct th det( A ) = det( A ' ) .
V ngha hnh hc th nh thc ca ma trn 22:
p
A= 1
q1
p2
, tc l det( A )= p 1 q 2 q 1 p 2
q2
p
q
chnh l phn din tch tam gic c ba nh l im P = 1 , Q = 1 v gc ta 0,
p
2
q2
trong chiu quay ca vector t P ti Q l ngc kim ng h.
237
Hng ca ma trn
Xt ma trn A = ( a i j ) , i = 1 , 2 , , m ; j = 1 , 2 , , n bt k (c kiu m n ) v gi
Rank(A ) = min { p , q } = p = q .
Rank(A B ) Rank(A ) v
Rank(A B ) Rank(B ).
l ma trn vung
(hoc A C m
). Nu tn ti mt ma trn B tha
mn:
AB = BA = I
(A B )
= B 1A 1 v ( A 1 ) = ( A T ) 1
Aadj
A 1=
, vi ma trn b Aadj l ma trn c cc phn t aij = (1)i+jdet( A j i )
det( A )
238
1
= diag
ai
A1
A2
khng suy bin, trong
A4
3
A1, A2, A3 , A4 cng l cc ma trn. Khi s c:
a)
b)
A
= 1
A3
A2
A4
A 1 + A 1 A B 1 A A 1
1
2
3 1
= 1
1
1
B
A
A
3
1
A11 A2 B 1
B 1
A
= 1
A3
A2
A4
C 1
=
A 1 A C 1
4
3
A41
= A 1
C 1 A2 A41
+
A41 A3 C 1 A2 A41
A 1bc T A1
1 + c T A 1b
= A 1 A 1 B I + CA 1 B
= A 1 A 1 B C + DA 1 B
CA 1
DA 1
. ma
trn trc giao, cc vector ct vung gc vi nhau v cng nh vy, cc vector hng l
vung gc vi nhau.
Vt ca ma trn
trace( A ) =
aii
i =1
trace( S
i =1 j =1
j =1 i =1
239
+ a1nxn = y1
a21 x1 + a22 x2 +
+ a2nxn = y2
am1x1 + am2 x2 +
+ amnxn = ym
S dng k hiu:
x1
x = Rn,
x
n
y1
m
y=
R ,
y
m
a21
am1
a1n
a2n
amn
a12
a22
am2
x1 y1
=
x y
n m
y
x
Ax = y
A
Nh vy ma trn A chnh l mt nh x y = f ( x ) = A x v nh x f : R n R m ny tha
+ a p x p ) = a1 f ( x1 ) + a2 f ( x2 ) +
+ ap f ( x p )
Ta c bit ma trn A R n
n
s1 =
,
s
n1
s12
s2 =
, ,
s
n2
s1n
sn=
s
nn
240
x1
x = = r1s1+ r2s2+
x
n
( s1
+ rnsn =
sn )
s2
S
r1
r
n
B s thc r 1 , r 2 , , r n c gi l ta ca x theo c s mi s 1 , s 2 , , s n . Vy
mun biu din x theo ta mi ta c php bin i:
r1
x1
1
= S .
r
x
n
n
x1
r1
f ( en ) ) = A S ,
x
r
n
n
f ( e2 )
A
AS.
Cho ma trn A R m
y = A x vi x R
biu din nh x:
v y R m
Khi :
Tp hp Im{ f } = { y Y x X : y = A x } c gi l tp nh ca A.
Im( A ) l mt khng gian vector con trong Rm. Ni cch khc nu c y Im( A )
1
241
lun c yT x = x
y = 0.
x = Ax
(IA)x = 0
ng vi mi x
det( I A ) = p( ) = n + an1 n
+ + a 1 + a0
th cng c
p(A) = An+an1An
+ +a1A+a0I = ,
+a0
th
a0 = ( 1 ) n det(A )
an1 = trace(A ).
242
ng vi cc gi tr ring 1 , 2 , , n , tc l:
(kIA)ak = 0,
k=1,2, ,n
Khi ma trn:
M = (a1 , a2 , , an)
c gi l ma trn modal.
bT
1
M =
T
b
n
s l cc vector ring bn tri ca A, tc l cng c:
1
bTk ( k I A ) = 0 T ,
k=1,2, ,n
A M = diag( i )
1
M =
n 1
1
2
2n 1
n 1
n
x H A x > 0 vi mi x 0 .
c)
243
Ma trn A C n
vi A H = A c gi bn xc nh dng nu cc gi tr ring k ,
so snh (ln hn, nh hn) hay nh gi sai lch gia cc vector hoc gia nh
x tuyn tnh (ma trn), ngi ta a thm vo khng gian vector php tnh xc nh
chun. Chun ca vector
x1
x
x = ( x1 , x2 , , xn )T = 2
xn
ax = a x
x+ y x + y
vi mi aR
xi
Khi p=2, th x
bi x
i =1
, p = 1,2,
. Nu p th x
x
c gi l chun v cng v
= max xi
1 i n
v x
lun tng
b x
vi
1 1
+ =1
p q
Chun ca ma trn A =( a ij ) R m
y
A
244
= sup
x0
p
p
= sup
x0
Ax
x
p
p
x1n x
, tc l ca nh x: y = Ax , c hiu l:
A1 A
n A1
m A
max aij A
mn max aij
m
1
1 i m
1 j n
1 i m
1 j n
Vi ma trn vung A =( a ij ) R n
A 1 = max aij
1 j n i =1
ta cn c:
n
= max aij
1 i n j =1
th:
ma trn A.
Ma trn c cc phn t ph thuc thi gian
. Khi t A ( t )
A ( t )= I , ta cn c:
d
dA( t )1
dA( t )
A( t )1 A( t ) =
A( t ) + A( t )1
dt
dt
dt
dA( t )1
dA( t )
= A( t )1
A( t )1
dt
dt
dA( t ) daij ( t )
=
.
dt
dt
Cu trc chung
Ngay mc 2.2, khi ni v m hnh ton hc (ca iu khin trong min phc),
hnh 2.16 cho ta mt khi nim khc v m hnh ton hc. y l loi m hnh m
tnh ng hc ca n c th hin qua cc bin trng thi x 1 (t), x 2 (t), , x n (t) nm
bn trong h thng.
245
dt
y = Cx + Du
(3.1)
trong :
Ma trn A R n
Ma trn B R
nm
Hai ma trn C R
l ma trn h thng.
l ma trn iu khin.
rn
v D R r
l cc ma trn u ra.
dt
y = C( t ) x + D( t )u
(3.2)
dt
y = C( v) x + D( v)u
(3.3)
trong :
y1
y= ,
y
r
u1
u =
,
u
m
x1
x = ,
x
n
v1
vector tham s v =
v
q
(3.4)
V d 3.4: Xy dng m hnh trng thi t phng trnh vi phn m t quan h vora
trong y( q ) =
dq y
dt
v u( q ) =
d qu
dt q
(3.5)
dk
dt k
247
G( p ) =
b0 + b1 p + + bn pn
y
B( p)
=
=
n
n
1
u a0 + a1 p + + an 1 p
A( p)
+p
u
u
, x2 = p
,
A( p)
A( p)
, xn = pn 1
u
A( p)
(3.6)
ta c:
px 1 = x 2 , , px n 1 = x n v A ( p ) x 1 = a 0 x 1 + a 1 x 2 + + a n 1 x n + px n = u
dxn 1
dxn
dx1
= x2 , ,
= xn v
= a0 x1 a1 x2
dt
dt
dt
(3.7)
an 1 xn + u
0
dx
=
dt
0
a
0
a1
a2
x1
0
x
x + u = Ax + Bu vi x = 2
0
1
1
xn
an 1
0
v
u( b0 + b1 p + + bn pn )
= b0 x1 + b1 x2 + + bn 1 xn + bn pxn
A( p)
= ( b0 a0bn ) x1 + ( b1 a1bn ) x2 + + ( bn 1 an 1bn ) xn + bnu
y=
= ( b0 a0bn , b1 a1bn ,
, bn 1 an 1bn ) x + bnu = Cx + Du
A =
0
a0
0
a1
0
a2
, B =
0
1
1
an 1
C = ( b0 a0bn , b1 a1bn ,
, bn 1 an 1bn ) v D=bn
Cho h c gm mt l xo c h s c, mt vt vi khi
lng m v b suy gim tc c h s d c ni vi nhau
nh hnh 3.1 m t. Gi u ( t ) l tn hiu vo c nh
ngha l lc bn ngoi tc ng ln vt v tn hiu ra
y ( t ) l qung ng m vt i c.
Fc Fm
u(t)
m
y(t)
Fd
a
K hiu:
x 1 ( t )= y ( t ) v
248
x 2 ( t )=
dy( t ) dx1 ( t )
=
dt
dt
d 2 y( t )
dt
dx2
dt
= m
Fd = a
dy( t )
= ax 2
dt
Suy ra:
Fc+Fm+Fd = bx1+m
dx2
+ax2 = u
dt
dx2
b
a
1
=
x1
x2 + u
m
m
m
dt
dt m b m a
m
y = x1 = (1 , 0) x
Mt h thng tuyn tnh SISO cng c m t bi phng trnh trng thi (3.1) v
hm truyn G ( s ) . Vy th gia hai m hnh ny phi c nhng mi lin h vi nhau.
Sau y chng ta s bn v cc mi quan h , m c th l:
dt
y = c T x + du
(3.8)
a)
G(s) = c ( s I A )
b)
b+d
(3.9)
bin trng thi tha (loi bin trng thi hon ton suy ra c bng cng
thc i s t nhng bin trng thi cn li), th:
249
A(s) = a0+a1s+
+ a n s n = det( s I A )
B(s) = b0+b1s+
+ b m s m = c T Aadj b + d det( s I A )
Chng minh:
Chuyn hai v ca phng trnh th nht ca (3.8) sang min phc nh ton t
Laplace v rng cc gi tr u x i (0), i =1,2, , n u bng 0, s c:
sX ( s ) = AX ( s )+ bU ( s )
X ( s ) = ( sIA )
bU ( s )
Y ( s ) = c X ( s )+ dU ( s )
Y ( s ) = [ c ( sIA )
b+d]U(s)
(s I A )
Aadj
det( sI A )
G(s) =
c Aadj b
B( s )
T
= c ( sIA ) 1 b + d =
+d
A( s)
det( sI A )
(3.10)
Y ( s) = G ( s ) U ( s )
G ( s ) = C ( sIA )
B+D
(3.11)
+ bn sn
b0 + b1 s +
a0 + a1 s +
+ an 1s
n 1
+s
B( s )
A( s)
(3.12)
b0 + b1 s +
+ bn sn
U ( s)
sU ( s)
U(s) = b 0
+b 1
+
A( s)
A( s )
A( s)
+b n
snU ( s)
A( s)
x1
t n bin trng thi x 1 (t), , x n (t), ghp chung li thnh x = c nh Laplace:
x
n
X 1 (s) =
U ( s)
,
A( s)
X 2 (s) =
sU ( s)
,
A( s)
, X n (s) =
sn 1U ( s)
A( s)
s c:
sX 1 (s) = X 2 (s)
sX 2 (s) = X 3 (s)
sX n 1 (s) = X n (s)
dx1
= x2
dt
dx2
= x3
dt
dxn 1
= xn
dt
cng nh:
X1(s) =
U ( s)
A( s)
a 0 X 1 +a 1 sX 1 +
a 0 X 1 +a 1 X 2 +
a 0 x 1 +a 1 x 2 +
+a n 1 s n
X 1 +s n X 1 = U
+a n 1 X n +sX n = U
+a n 1 x n +
dxn
= a0x1a1x2
dt
dxn
= u
dt
an1xn+u
Suy ra:
0
0
dx
=
dt
a0
1
0
0
1
a1
a2
x + u
an 1
1
0
0
251
Mt khc, t:
Y = b0X1+b1X2+
+ b n 1 X n 1 + b n sX n
cn c:
y = b0x1+b1x2+
+bn1xn+bn
y = ( b 0 a 0 b n ) x 1 +( b 1 a 1 b n ) x 2 +
dxn ( t )
dt
+( b n 1 a n 1 b n ) x n + b n u
V ta i n:
nh l 3.2: H SISO vi hm truyn (3.12) c m hnh trng thi dng chun iu
khin nh sau:
1
0
0
0
dx
dt =
a0 a1
y = ( b0 a0bn ,
a2
A
0
+ u
0
an 1 1
b
0
, bn 1 an 1bn ) x + bnu
cT
0 a0
0 0
1
0
0 a1
b0 a0bn
dx
= 0 1
0 a2 x +
u
dt
bn 1 an 1bn
1 an 1
b
0 0
y = (0 ,
, 0 , 1) x + bnu
cT
Chng minh: (Bi tp n luyn).
G(s) =
b0 + b1 s +
+ bm sm
a0 + a1s +
+ an sn
(m<n)
(3.13)
dx
= Ax + bu
dt
y = cT x
(3.14)
Trc ht ta i t (3.9) vi d = 0 :
lim srG( s) =
bm
an
cT A k b
b
b
lim sr c T ( sI A )1 b = m lim k+1 r = m
s
s k = 0 s
an
an
Nhng v:
lim
1
sk +1 r
khi k > r1
=0
s
lim
k=0
k +1 r
= lim
r 1 cT A k b
s k = 0
k +1 r
T y, v tri bng gi tr hu hn
k
cTA b = 0
T
c A
r1
bm
an
bm
th cn v l:
an
khi 0 k < r 1
b 0
v ta i n:
nh l 3.4: Bc tng i r = n m ca h SISO c hm truyn (3.13) c xc nh t
m hnh trng thi (3.14) tng ng ca n bng cng thc sau:
= 0
k
cTA b =
0
khi 0 k r 2
(3.15)
khi k = r 1
V d 3.6: Xc nh bc tng i
y = ( 2 , 1) x
2 1
1
, b =
A =
0
3
c = ( 2 , 1)
T
s 2 1
b + d = ( 2 , 1 )
s 3
0
s3
1 1
1
=
(2 1)
=
( s 2)( s 3)
s 2 2 s 2
0
T
G ( s ) = c ( sI A )
1
2
6
5s + 6
253
1
T
c b = ( 2 , 1 ) = 0
2
2 1 1
T
= ( 2 , 5 )
c A b = ( 2 , 1)
0 3 2
1
= 8 0
2
tc l r 1=1, hay r = 2 .
dt
y = Cx
(3.16)
G ( s) G22 ( s)
G( s) = C( sI A )1 B = 21
Gm1 ( s) Gm2 ( s)
G1m ( s)
G2 m ( s)
Gmm ( s)
(3.17)
Gik ( s) = cTi ( sI A )1 bk
trong cTi l vector hng th i ca C v b k l vector ct th k ca B.
u1
H MISO
um
H1
H MISO
y1
y2
H2
H MISO
ym
Hm
254
dx
= Ax + Bu
H i : dt
y = cT x
i
i
(3.18)
Khi , trong min phc, cc h ny cng c ma trn hm truyn dng vector hng:
Yi ( s) = ( Gi1 ( s) ,
U1 ( s)
, Gim ( s))
U ( s)
m
khi 0 k ri 2
khi k = ri 1
(3.19)
Suy ra:
nh l 3.5: Tng phn t ca vector hng ( r 1 , , r m ) , gi l vector bc tng i ti
i ca ma trn C.
3.2.2
Qu o trng thi
(3.20)
trong m hnh trng thi (3.1), hoc (3.2), hoc (3.3), ng vi mt kch thch u ( t ) v
trng thi u x (0)= x 0 cho trc. Tp hp ca tt c cc qu o trng thi ca h
thng c gi l khng gian trng thi. V qu o trng thi l tp im trong Rn nn
tn gi "khng gian" l c ngha (khng ch l mt tp hp bnh thng).
Quay li k hiu (3.4) v vector trng thi x ( t ) . Ti mt thi im t0 c nh, vector
trng thi x ( t 0 ) s c cc phn t x 1 ( t 0 ), x 2 ( t 0 ), , x n ( t 0 ) l nhng s thc, bi vy
255
x ( t 0 ) cng l mt phn t thuc khng gian Euclid Rn quen thuc. Khi cho t0 chy t 0
n , im x ( t 0 ) s v ln mt ng cong ph thuc tham s trong Rn. ng cong
ny phi c chiu ch chiu tng theo t v c tn gi l th qu o trng thi.
Hnh 3.3 m t mt qu o trng thi cho mt h thng c ba bin trng thi. Qu
o trng thi mang y tnh cht ng hc ca h thng, bi vy phn tch h
thng, ngi ta thng phi kho st dng qu o trng thi ca n. Bi ton t ra
mc ny l xc nh nghim x ( t ) ca (3.20) khi bit trc kch thch u ( t ) v trng
thi u x (0)= x 0 .
nhng iu kin u x 0 nh nhau th vi mt hm u ( t ) cho trc, ta c mt
Do vic xc nh nghim x ( t ) ca h
phng trnh vi phn bc nht (3.20) s dng
n ma trn hm m
E ( t )= e A
e =
k =0
x(t)
nn trc
d x( t )
dt
x3
xk
k!
x0
x2
x1
Hnh 3.3: Qu o trng thi.
E( t ) = e At =
( At )k
k=0 k !
trong A =( a ij ) R n
(3.21)
At
( At )k
k=0 k !
k =0 k !
ta thy vi e
At
A tk
k =0
k!
=e
At
A=(a ij ) R
256
nn
a)
b)
de At
= Ae At = e At A
dt
t
c)
d) e A = L
{(sIA)
Chng minh:
a) Ta c .p.c.m. qua vi bc bin i nh sau:
e At1 e At2 =
=
A k
k =0 i =0
Ak
k =0 k !
t1i t2k i A k
=
i ! ( k i )! k =0 k !
k!
t1i t2k i
!(
)!
i
k
i
i=0
Ak
d A kt k
A k t k 1
A k 1t k 1
de At
d ( At )k
=
=
= A
dt
dt k = 0 k !
k = 0 dt k !
k =1 ( k 1)!
k =1 ( k 1)!
b)
= A
k =0
A kt k
= Ae At
k!
t
k=0
Ak
s
k=0
k!
s
A k +1
s
Ak
k=0
sk +1
nn nh ca e A l
k +1
k +1
= ( sI A )
k =0
Ak
s
k +1
=I
. Suy ra:
Ak
k=0
sk +1
= ( sI A )1
. l:
Xc nh nh nh l CayleyHamilton.
eA =L
{(sIA)
257
2 1
Vi A =
th
0 3
1
1
s 2 1
s3
1
1
e At = L1 {( sI A )1 } = L1 {
}=L {
}
0
s
3
0
s
2
(
s
2)(
s
3)
1 s 2)
=L {
e2t
( s 2)( s 3)
}=
0
s3
e3 t e2t
e3 t
A M = diag( s i ) = S
e At =
A = MSM
MS k M 1t t
S kt t
( MSM 1 )k t t
M 1 = Mdiag( esi t ) M 1
=
=M
k!
k!
k=0
k =0
k =0 k !
258
s1
0
S = M 1 AM =
0
sn
s1
sq +1
Suy ra:
e At = MeSt M 1
es1 t
0
= M
0
es1 t
sq +1 t
0 1
M
0
esn t
. N
. Nu a 0 , a 1 , , a n 1 l nhng h s ca a
+a 1 s+a 0
th
p(A) = A n +a n 1 A n
+a 1 A+a 0 I =
259
Chng minh:
T hai ng thc trn ca nh l th:
n
n
n
p(s)I p(A) = (s I A )+a n 1 (s
IAn
)+
+a 1 (sI A)
Song do c:
s k I A k = (sI A) (s k
I+s k
A+s k
A2+
+A k )
nn v phi l mt biu thc chia ht cho ( s I A ) . Suy ra v tri cng phi chia ht cho
( s I A ) . Nhng v p(s)I tha mn p(s)(sI A)
e A = a 0 (t)I + a 1 (t)A +
+ a n 1 (t)A n
(3.22)
Chng minh:
Xut pht t nh l CayleyHamilton th A n s ph thuc vo A n
ni cch khc A n tnh c t A n
A n = (a n 1 A n
, , A 2 , A,
, , A 2 , A nh sau:
+a 1 A+a 0 I)
, , A 2 , A:
+a 1 A 2 +a 0 A)
+(a n 1 a 1 +a 0 )A+ a n 1 a 0 I ]
( At )
k =0 k !
chnh l iu phi chng minh.
t
iu ny dn ti chui e A =
ch cn ph thuc vo A n
, , A 2 , A.
, , A 2 , A v
S
t
tha mn
260
+ an 1 ( t )skn 1
(3.23)
t2 es1 t = 2a2 ( t ) + 6 s1 a3 ( t ) +
+ ( n 1)( n 2)s1n 3 an 1 ( t )
q!
( n 1)! n q
q 1 s1 t
+
s1 an 1 ( t )
t e = ( q 1)! aq 1 ( t ) + 1! s1 aq ( t ) +
( n q)!
(3.24)
2 1
Xt li ma trn A =
cho v d 3.7 vi hai gi tr ring s 1 = 1 v s 2 = 2 .
0 3
e A = a 0 (t)I + a 1 (t)A
ta thay hai gi tr ring vo cng thc (3.23) nh l 3.10 v c:
e t = a0 ( t ) a1 ( t )
2t
e = a0 ( t ) 2a1 ( t )
a0 ( t ) = 2 e t e2t
t
2 t
a1 ( t ) = e e
Suy ra:
a1 ( t )
2 1 a0 ( t ) 2a1 ( t )
t
e A = a 0 (t)I + a 1 (t)
=
0
a
(
t
)
a
(
t
)
0
1
e2t
=
e t e2t
e t
261
Xt ma trn
2 2 3
A = 2 1 6
1 2 0
3t
5t
3t
= a 1 (t) 6a 2 (t)
64
Nghim ca phng trnh trng thi c tham s khng ph thuc thi gian
t
dt
y = Cx + Du
trong x R n , u R m , y R r , v cc ma trn A R n
(3.25)
n
, BRn
, CRr
, DRr
262
x( t ) = e At x0 + e A( t ) Bu( )d
At
A( t )
Bu( )d + Du
y( t ) = C e x0 + e
(3.26)
e A
e A Ax = e A Bu
dt
dt
d At
At
e
x = e Bu
dt
At
x(t) x 0 = e A Bu( )d
t
d A
e
x d = e A Bu( )d
0 d
0
x ( t ) = e A x 0 + e A( t ) Bu( )d
th k ca ma trn hm e A .
V d 3.10: Xc nh qu o trng thi c tham s khng ph thuc thi gian
eA =
0
e t
Vy:
t e2( t )
x ( t ) = x( t ) =
1
e2 t
e( t ) e2( t ) 0
e t +
1( )d = 2
2
e( t )
t
1
1
e
v
y(t) =
e2t
1
e t +
2
2
263
dt
y = C( t ) x + D( t )u
(3.27)
( t )B( ) u( ) d
(3.28)
e A m thay vo n c nh l sau:
nh l 3.12 (PeanoBaker): Ma trn hm ( t ) trong (3.28) l ma trn tha mn:
t
A( )d + A(1 ) A( 2 )d 2 d 1 +
a) (t) = I +
(tt 0 ) = (t 0 t),
d ) (0) = I
(I l ma trn n v).
a)
P0(t) = I,
b)
Pk(t) =
A( ) Pk 1 ( )d , k = 1, 2,
(3.29)
th:
(t) =
Pk ( t ) .
(3.30)
k=0
t P 0 (t) = I.
264
P 1 (t) = At,
P 2 (t) = A 2
t2
,
2
, P k (t) = A k
tk
,
k!
nn ma trn ( t ) s chnh l e A .
Tng t nh nh l 3.11, y ta cng c:
nh l 3.14: Nu gi k (t) , k=1,2, , n l mt vector ct ca ( t ) th k (t) s l
k
p12
(t)
k
p22 ( t )
p22
0 0 p21
0
0
k 1
k 1
k 1
t pk 1
t
p
p
p22
12
d + 21
= 11
d
0
k 1
k 1
0
p
p
0 21
0
22
(3.31)
0
0
0
0
p12
( t ) = p21
( t ) = 0 v p11
( t ) = p22
(t) = 1
(3.32)
k
k 1
p21
= p21
( )d
k
p21
(t) 0
vi mi k
(3.33)
Suy ra:
k 1
t pk 1
p12
d
Pk ( t ) = 11
k 1
p22
0 0
k 1
t
+ 0 p22 d , (k 1 )
0
0 0
k 1
k 1
( p12 + p22 ) d
piik ( t ) = piik 1 ( )d ,
0
k
p12
(t) =
(3.34)
T (3.32) v (3.34) ta i n:
265
piik =
t t
2
k2
pii ( d ) =
0 0
0
k
pii ( d ) = 1 2
0 0
1
k
tk =
tk
k!
(3.35)
t
t
t
t k+2
t k +1
t k+2
k2
k 1
+
+ p12
d d
+ p12
d =
k!( k + 2) 0
k !( k + 2) 0 ( k 1)!( k + 1) 0
t t
t k+2
t k+2
k2
+
+ p12
( d )2
k !( k + 2) ( k 1)!( k + 1)( k + 2) 0 0
t k+2
t k+2
+
+
k !( k + 2) ( k 1)!( k + 1)( k + 2)
t k+2
(( k + 1) + k +
( k + 2)!
+ 1) =
t k+2
0
, v p12
( t ) =0
( k + 2)!
t k+2
2 k!
(3.36)
k =0 k !
( t ) =
tk
t
k =0 k ! e
=
tk
0
k=0 k !
t2
2
t2 t
e
2
et
Trong khi phn tch ta thng s dng khi nim qu trnh cng bc v qu trnh
t do ca mt h thng. Khi kch thch h bng tn hiu vo u(t), do tnh cht tuyn
tnh ca h, tc l ca m hnh trng thi (3.25), p ng y( t ) s c hai thnh phn xp
chng y( t ) = y ( t ) + y ( t ) , trong :
c
Thnh phn y ( t ) l nghim ca phng trnh trng thi (3.25) vi u ( t ) cho trc
c
a)
Qu trnh t do y ( t ) = C e A x 0
b)
266
Tnh n nh.
dt
y = Cx + Du
(3.37)
m rt c th c nhng bin trng thi tha, nn cng vic phn tch h thng trong
khng gian trng thi cn cn phi lm r thm:
1) Hiu bit v s phn b cc im cn bng ca h thng. Mt im trng thi x e
c gi l im cn bng nu nh khi h ang im trng thi x e v khng c
mt tc ng no t bn ngoi th h s nm nguyn ti . Theo nh ngha nh
vy th im cn bng x e ca h thng phi l nghim ca:
dx
= Ax = 0
dt
(3.38)
267
3.3.2
Trc ht, t mi quan h gia m hnh trng thi (3.37) khng c trng thi tha
v ma trn hm truyn G(s) ca h thng:
G(s) = C(sIA)
B+D = C
( sI A )adj
det( sI A )
(3.39)
B+D
sI A B
1
det P = det
= det( sI A )det D + C( sI A ) B
D
C
nh l 3.16: H (3.37) khng c trng thi tha n nh BIBO khi v ch khi ma trn A
c tt c cc gi tr ring nm bn tri trc o, tc l khi v ch khi:
p(s) = det( s I A )
(3.40)
l a thc Hurwitz.
Nh vy, cc tiu chun bit mc 2.3.2 nh Routh, Hurwitz, Michailov,
LienardChipart, u s dng c kim tra tnh n nh h (3.37). Vn hn
ch chnh c l cn lm cho ta khng c thoi mi khi s dng chng l phi xy
dng c a thc c tnh p ( s ) = det( s I A ) , c bit khi A c s chiu kh ln.
nh l Gerschgorin trnh by sau y v h qu ca n s l mt tiu chun b
sung, gip cho ta xt c tnh n nh ca h (3.37) m khng cn phi c a thc c
tnh (3.40). Tuy nhin nh l ny ch l mt iu kin . iu ni rng nu nh ma
trn A khng tha mn nh l th h (3.37) vn c th n nh.
nh l 3.17 (Gerschgorin): Vi mi gi tr ring s k ca ma trn phc:
a11
a
A = 21
an1
a1n
a2 n
ann
a12
a22
an2
aij
j =1
ji
a 33
R1
a 11
Ri
a ii
R3
a 22
R2
Chng minh:
v1
V s k l gi tr ring ca A nn phi tn ti mt vector v = 0 sao cho:
v
n
(skIA)v = 0
269
aij v j + (a ii s k )v i =0
j =1
j i
(skaii)vi =
aij v j
j =1
j i
j =1
ji
j =1
ji
aij v j aij |v i |
|s k a ii |
aij (.p.c.m)
j =1
ji
aij . Vy th h (3.37) vi a ij R s n
j =1
ji
Cho h m t bi:
3 1 0
1
dx
= 2 3 0 x + 0 u
dt
1
2 1 4
T ma trn h thng c:
a 11 +R 1 = 3+1=2 < 0
a 22 +R 2 = 3+2=1 < 0
a 33 +R 3 = 4+(2+1)=1 < 0
Do theo nh l 3.18 th h n nh. Ta c th kim tra li kt lun trn nh a thc
c tnh ca h thng:
1
0
s +3
2
0 = (s+4)[(s+3) +2]
p(s) = det( s I A ) = det 2 s + 3
2
1 s + 4
270
dx
= 4 2 0 x + 0 u
dt
1
2 1 1
H c a thc c tnh:
1
0
s + 2
2
p(s) = det( s I A ) = det 4 s + 2
0 = (s+1)[(s+2) +4]
2
1 s + 1
vi ba nghim:
s 1 =1,
s 2 =2+2j,
s 3 =22j
a 33 +R 3 = 1+(2+1)=2 > 0
Tiu chun n nh Lyapunov - Hm Lyapunov
Chng minh:
Theo nh l 3.16 th h (3.37) n nh BIBO khi v ch khi ma trn A c cc gi tr
ring nm bn tri trc o. Lc , nh Laplace X ( s ) ca qu o trng thi t do
t
x0 =
( sI A )adj
det( sI A )
x0
a)
b)
x0
x
0
x
ng cong vk ng vi k nh hn th nm bn
trong ng cong vk ng vi k ln hn (hnh
3.7a). Ni cch khc:
272
k1< k2
V
V
=
v = gradV =
x ,
V
,
xn
cos
=
= ( gradV ) T
= | gradV |
x dt
dt
dt
dt
dx
dV
li chnh l tip tuyn ca qu o trng thi x(t), nn vi iu kin
< 0, gc
dt
dt
dx
to bi hai vector gradV v
phi l mt gc t (ln hn 900), tc l qu o trng
dt
V(x)
a)
b)
dx
dt
vk
k2
gradV
k1
x1
vk1
vk2
x2
x
Hnh 3.7: To h cc ng bin ca ln cn gc
bng ng ng mc ca hm xc nh dng.
Cho h m t bi:
273
0 x1 1 0
4 2
4 x1 + 2 x2 u1
u1
dx
= 2 5 1 x2 + 1 2 = 2 x1 5 x2 + x3 + u1 + 2u2
u
dt
u
0 1 2 x 0 1 2 x 2x
2
3
2
u
x
S dng hm kh vi, xc nh dng:
dV
= ( 2 x1 , 2 x2 , 2 x3 ) 2 x1 5 x2 + x3 = 8 x12 10 x22 4 x32 < 0
dt
x 2x
2
3
vi mi vector x 0 (hm
dV
xc nh m). Bi vy, h n nh theo nh l 3.20.
dt
Thng thng vi h tuyn tnh c m hnh trng thi (3.37), ngi ta hay s dng
hm trn, xc nh dng V ( x ) c dng ton phng:
V ( x ) = x T Px
(3.41)
nh dng), s lm cho:
V ( x ) = x T P x 0 , x v x T P x = 0 khi v ch khi x = 0
S dng m hnh trng thi (3.37) ca h thng th vi qu o trng thi t do ( u = 0 )
ta c:
T
dx dx
dV
T
T T
T
T
= xTP
+
Px = x PAx+x A Px = x (PA+A P)x
dt
dt dt
xT(PA+ATP)x = Q
vi mi x 0
a)
Tn ti ma trn vung P R n
T
xc nh m, tc l ( P A + A P ) xc nh dng.
274
b)
PA+ATP = Q
(3.42)
Chng minh:
Ch cn li iu kin ca b) l phi chng minh, tc l phi ch rng khi A l ma
trn bn th phng trnh Lyapunov (3.42) vi Q xc nh dng s c nghim P duy
nht cng xc nh dng. Trc tin ta t:
dJ ( t )
= ATJ+JA
dt
J ( t ) = e A tQe At
Tch phn hai v theo t v ti tnh bn ca ma trn A, tc l lim e At = , trong
t
dJ
dt = Q = A T
dt
dJ
dt +
dt
dJ
dt A
dt
P=
dJ
dt =
dt
AT t
Qe At dt
AT t
(A
At
=e
At
A:
T
T
P0 + P0 A e At dt = e A t AT P0 e At + e A t P0 Ae At dt
T
T
P = AT e A t P0 e At + e A t P0 Ae At dt =
dt e
AT t
P0 e At dt = P 0
q11
q
Q = 21
qn1
q12
q22
qn2
q1n
q2 n
,
qnn
q ik = q ki
q
det(q 11 )=q 11 >0, det 11
q21
q11
q12
q12
q22
q32
q13
q23 , , det(Q)>0
q33
Xt h m t bi:
d x a b x1 1
+ u
=
dt b a x2 2
q 0
Chn ma trn Q =
xc nh dng, tc l chn q > 0 ri thay vo (3.42) c:
0 q
a b a b
q 0
+
P =
P
b
a
b
a
0 q
P =
q 1 0
2a 0 1
>0
a<0
2a
3.3.3
u1
u2
x0
xT
uk
Xt h thng c m hnh:
ax1
d x a 0 x1 0
,
+ u =
=
dt 0 b x2 1
bx2 + u( t )
x
x = 1
x2
R rng tn hiu iu khin u(t) khng c tc dng g i vi bin trng thi x 1 (t) v do
x0
mi tn hiu u(t) khng a c h t im trng thi ban u x 0 = 10 c x10 0
x
2
v c gc ta trong khong thi gian hu hn, mc d vi:
277
x 1 (t) = e at x10
th x 1 (t) cng vn tin ti 0 khi a c phn thc m, tc l h cng c th t v c gc
ta , nhng trong mt khong thi gian v hn.
278
dx
= Ax + Bu
dt
vi A R n
, BRn
(3.43)
Gi x 0 v x T l hai im trng thi bt k trong khng gian trng thi. Gi thit rng
h iu khin c ti x 0 . Vy th n cng iu khin c ti x T . iu ny ni rng
tn ti tn hiu u 1 (t) a h t x0 v c gc ta 0 trong khong thi gian hu hn
T 1 v tn hiu u 2 (t) a c h t x T v 0 trong khong thi gian hu hn T 2 .
S dng cng thc (3.26) cho trong nh l 3.11 xc nh nghim ca h
phng trnh vi phn (3.43) th iu gi thit trn s vit c thnh:
0 = e AT1 x 0 +
T1
0 = e AT2 x T +
T1
T2
T2
Suy ra
0 = x0 +
T1
e A Bu1 ( )d
0 = xT +
T2
e A Bu2 ( )d
(3.44)
T AT t
u2 ( t ) = B e
B Be
AT
(3.45)
xT
(3.46)
x( t ) = e At x0 + e A Bu( )d
0
T1
t
0
T1
(3.47)
t T1
T1
A( t T2 )
A(
A
e Bu2 ( T1 )d = e
e
= e A( t T1 T2 )
t T1
/ +T )
1
Bu2 ( / )d /
A
Bu2 ( / )d / vi / = t T1
e
/
279
T2
A( / )
T AT ( / )
BB e
T2
T
d e A( ) BBT e A ( )d
0
xT
= I xT = xT
Rank( s I A , B ) = n
vi mi s C
Chng minh:
t
0 = e At x0 + e A( t ) Bu( )d
0
x 0 = e Bu( )d
0
(3.48)
280
0
1
0
0
s a
Rank( s I A , B ) = Rank
s b 1
0
Nh vy nu s = a th:
Rank(s I A , B ) = 1 < 2
v do h khng iu khin c.
V d 3.18: Minh ha tiu chun Hautus
Cho h c m hnh:
d x a 1 x1 0
=
+ u
dt 0 b x2 1
Khc vi h trong v d 3.17, y x 1 (t) thng qua x 2 (t) m ph thuc gin tip vo
u(t) v do h c th iu khin c. Xt ma trn:
1
0
s a
(s I A , B ) =
0
s
b
1
Nh vy:
Rank(s I A , B ) = 2
vi mi gi tr s nn h iu khin c.
Bn cnh tiu chun Hautus, mt tiu chun khc cng rt c a dng l tiu
chun Kalman. Khi nim iu khin cng c Kalman nh ngha nm 1960 v cng
vi nh ngha ng a ra tiu chun xt
tnh iu khin c ca h tuyn tnh tham s
hng nh sau:
x(t)
nh l 3.24 (Kalman): Cn v h tuyn tnh
khng c trng thi tha (3.43) iu khin
c l:
Rank( B , A B ,
, An
B) = n
V
Hnh 3.9: Gii thch tiu chun Kalman
bng khng gian bt bin.
Chng minh:
281
AxV
R rng V va bt bin vi A R n
v vi B R n
th:
AkBuV
(3.49)
, An
B)
Rank( B , A B ,
, An
B) = n
Bu( )d
(3.50)
+ an 1 ( t ) A n 1 B
a0 ( t )
= B , AB , A2 B , , A n 1 B
a ( t )
n 1
282
(3.51)
a0 ( )u( )d
0
x0 = B , AB , A2 B , , A n 1 B
an 1 ( )u( )d
0
z( t )
(3.52)
Im( B , A B ,
B ) = R n Rank(B, AB,
, An 1B) = n
Cng li vi h xt v d 3.16:
d x a 0 x1 0
+ u
=
dt 0 b x2 1
B
A
ta c:
0 0
< 2
Rank( B , A B ) = Rank
1 b
nn h l khng iu khin c.
V d 3.20: Minh ha tiu chun Kalman
1
s1
0
0
0
0 x + b2 u
b
s2
3
trong s 1 s 2 v b i 0 , i = 2 , 3 . Xt ma trn:
0
( B , A B , A B ) = b2
b
3
2
b2
s1 b2
s2 b3
2s1 b2
s12 b2
s22 b3
det b2
b
3
b2
s1 b2
s2 b3
2s1 b2
s12 b2 = b22 b3 ( s1 s2 )2 0
s22 b3
nn
2
Rank( B , A B , A B ) = 3
Vy h l iu khin c
S
283
Xt h tuyn tnh tham s hng khng c bin trng thi tha (bc nh nht):
dx
n
= Ax + Bu , x R tha mn Rank( B , A B ,
dt
, An
B)=n
Rank B, AB,
B
, A2 n 1 B = Rank
B
B
= Rank
B
= n < 2n
AB
AB
AB
AB
A2n 1 B
A2n 1 B
A n 1 B
, nh l 3.8
A n 1 B
284
x R n , u R m
(3.53)
trong A(t) v B(t) l hai ma trn c cc tham s ph thuc thi gian t. Ta bit t
mc 3.2.2, c th l cng thc (3.28) th h phng trnh vi phn (3.53) c nghim:
t
x( t ) = ( t ) x0 + ( t ) B( ) u( ) d
0
l ma trn hm khng
suy bin c xc nh theo cng thc PeanoBacker (nh l 3.12) hoc theo (3.29),
(3.30) ca Picard (nh l 3.13).
Gi s rng h (3.53) iu khin c ti x 0 . Vy th phi tn ti khong thi gian
T hu hn v tn hiu u(t) sao cho c x(T)=0, tc l:
T
(T ) x0 = (T ) B( ) u( ) d
0
n
(T ) B( ) u( ) d = x0 R
PT (u ) = (T ) B( ) u( ) d
0
Q T ( x ) = QT ( x ) = (T ) B( ) BT ( ) T (T ) x d
0
a)
H iu khin c.
b)
Tn ti mt s hu hn T * sao cho:
Im( P T * ) = R n
dim Im(P T * ) = n
285
c)
Tn ti mt s hu hn T * sao cho:
Im(Q T * ) = Rn
dim Im(Q T * ) = n
Im( Pt ) = R
t
khi
0tT
khi
T < t
s c:
P = (T 1 ) B( 1 ) u d 1 = (T 1 ) B( 1 ) u d 1 + (T 1 ) B( 1 ) u d 1
0
= x0 +
(T ( 1 T )) B( 1 T ) u d( 1 T ) = x0
Suy ra x0 Im ( P ) , hay:
Im( P T ) Im( P )
v do dim Im( P T ) l mt hm khng gim theo T. Hn th na:
lim Im(PT)=
Im( Pt )
t
Do , cn v h (3.53) iu khin c l:
lim dim Im( P T ) = n
(3.54)
dim Im( P T * ) = n
(.p.c.m).
(3.55)
T
Kerx
xKer (T ) B( ) u d
= xKer PT(u) = x
ng vi mi u(t) 0. Chn:
u = xT
Ker ( T ) B( )
th do Q T ( x Ker)Im( Q T ) s c:
0
][
] d =
T
T
T
= xT
Ker ( T ) B( ) B ( ) ( T )d x Ker = x KerQ T ( x Ker) = 0
0
Im( P T ) Im( Q T )
(3.56)
287
aTQ T * a 0
vi mi a 0 . Suy ra:
T*
T
T
a (T * ) B( ) a (T * ) B( ) d 0 , a 0
hay cc vector hng ca ma trn (T* )B( ) l c lp tuyn tnh trong khong thi
gian 0 < T * .
V d 3.22: Minh ha nh l 3.25
Vi mt s T * hu hn ty h s c:
1
( ) =
0 1
1 T *
(T* ) =
1
0
1 T * 0 (T * )
(T * )
(T* )B( ) =
= T* hng s,
=
0
1
Cho h mt u vo m t bi:
0
dx 0 1
x + u
=
dt 0 0
1
H c:
1
( ) = e A =
0 1
(T ) = e A(T
1 T
=
1
0
Suy ra:
T
QT =
A( T )
BBT e A
( T )
d =
0
T
(T )2
=
T
0
288
det( Q T ) =
T 1
1 3
T
T
3
d =
1 2
1
T
2
T4
0 vi T > 0 .
12
T 0
1
( 0 , 1)
1 1
T
1 2
T
2
0
d
1
B = [ a 0 (T )I+a 1 (T )A+
= (B, AB,
, An
+a n 1 (T ) A n
]B
a0 (T )
B)
a (T )
n 1
, An
B) = n
3.3.4
thng nht chung, ngi ta s dng khi nim quan st mt bin trng thi
ch cng vic xc nh n gin tip thng qua cc tn hiu o c khc.
289
a)
b)
Khong thi gian quan st cng ngn s cng tt cho cng vic iu khin sau ny. Nu
thi gian quan st qu ln, im trng thi x 0 va xc nh c s mt ngha ng
dng cho bi ton iu khin, v d khi c c x 0 th c th h chuyn n mt im
trng thi mi cch rt xa im trng thi x 0 .
Mt s kt lun chung v tnh quan st c ca h tuyn tnh
dt
y = C( t ) x + D( t )u
trong A(t) R n
, B(t) R n
(3.57)
m
, C(t) R r
, D(t) R r
l hm s ph thuc t.
nh l 3.26: H khng dng (3.57) khng c trng thi tha s
a)
b)
Chng minh:
Phng trnh vi phn ca (3.57) vi iu kin u x(t 0 )=x 0 c nghim:
t
x( t ) = ( t t0 ) x0 + ( t ) B( ) u d
t0
290
(3.58)
minh.
V d 3.24: Minh ha nh l 3.26
x + Bu
dt 0 0
y = 1 , 1 t 1 x + Du
C = 1 , 1 t 1
Bi vy:
1 t0 t
C ( t ) ( t t 0 )=(1 , 1 | t 1 | )
=(1 , t 0 ( t 1) | t 1 | )
1
0
t
(hng s) khi t 1
t0 ( t 1) t 1 = 0
t0 2( t 1) khi t > 1
Chng minh:
Theo nh l 3.26, h (3.57) quan st c ti thi im t 0 nu tn ti T 1 > t 0 hu
hn sao cho cc vector ct ca C ( t t 0 ) khng ph thuc tuyn tnh trn ton khong
291
x + u
0
1
dt
y = (1 , 1) x
Theo kt qu ca v d 3.11 th h ny c:
t
e
(t)=
0
t2 t
e
2
et
Vy:
tt
e 0
C ( t t 0 ) = (1 , 1)
( t t0 )2 t t0
e
t t0
2
= e
t t0
e
( t t0 )2 t t0
e
+ et t0
v C ( t t 0 ) c t s gia hai ct ca n:
( t t0 )2 t t0
e
+ et t0
( t t0 )2
2
+ 1 hng s
=
2
et t0
vi mi t nn chng c lp tuyn tnh vi nhau trong khong [ t 0 , T ] . Suy ra hai ct ca
st c ti mi thi im t 0 .
Chng minh:
Khi h (3.57) quan st c ti t0 th s tn ti mt gi tr hu hn T > t 0 cc
vector ct ca ma trn C ( t ) ( t t 0 ) c lp tuyn tnh trong khong thi gian t 0 t < T .
Xt ti mt thi im t 1 0 bt k, t nh l 3.12 v tnh cht ca ( t ) , ta c:
292
dt
y = C x + Du
vi
ARn
, BRn
, C Rr
, DRr
(3.59)
y = BT x + DT u
(3.60)
G ( s ) = C ( sI A ) B + D
ta cng c ma trn hm truyn G T ( s ) cho h i ngu (3.60) vi n.
nh l 3.29: H tham s hng (3.59) quan st c khi v ch khi h (3.60) i ngu vi
n iu khin c.
Chng minh:
Nu h (3.59) quan st c ti T * th theo nh l 3.26, cc vector ct ca
C(tT*) = CeA(
tT*)
( Ce
A( t T *)
A(tT*) A(T*t)
t)
cng c
T
= e A ( t T *)CT
293
a)
H quan st c
b)
sI A
Rank
= n vi mi s, v I l ma trn n v (Hautus, 1969).
C
c)
CA
Rank
= n (Kalman, 1961).
CA n 1
Chng minh:
a ) b ) : Theo nh l 3.29, h (3.59) quan st c th cn v l h (3.60) iu
khin c. Tip tc, vi nh l 3.23 v tiu chun Hautus th h (3.60) iu khin c
khi v ch khi:
Rank(s I A T , C T ) = n vi mi s
Suy ra:
sI A
Rank(s I A T , C T )T = Rank
=n
C
Rank( C T , A T C T ,
, (An
, (An
1 T
) CT) = n
1 T
) CT)T
CA
= Rank
=n
CA n 1
dx
= 1 0 4 x + 1 2 u
dt
1 1
0 1 3
1 0 1
x
y =
0 1 1
294
1
2 0 1
CA =
1 1 7
0 0 2
0 1 1
1 0 1
1 0 4 =
CA =
0 1 1 0 1 3 1 1 7
0 0 2
1 1
1
1 0 4 =
0 1 3 1 7 15
0 1
1
1
1
0
C
0 1 1
= 3
Rank CA = Rank
1
1 7
CA 2
1
1 1
1 7 15
3.3.5
h l quan st c.
G ( s )= k
+ bm 1sm 1 + sm
b0 + b1 s +
a0 + a1 s +
+ an 1 sn 1 + sn
B( s)
A( s)
(m<n)
1
0
0
0
0
0
1
0
0
dx
x + u = Ax + bu
=
dt 0
0
0
1
an 1
a0 a1 a2
y = ( b0 , b1 ,
, bm 1 , 1 , 0 ,
, 0) x = cT x
G ( s )= c T ( sI A )
det( sI A ) = a 0 + a 1 s + a 2 s 2 +
+an1sn
+sn
z hay S l
cT Ax
z1
z
z = 2 = S x = cT A r 1 x
x
1
zn
n r
295
=
+ + u
1
0
0
dt 0 0
T
T
g
k
s
d
= P +Q
dt
y(t)=z1(t)
trong :
z1
,
z
r
0
Q=
0
b
0
zr +1
,
z
n
b1
b2
1
bm 1
0
y=z1=0
(t ) = = 0
0
Suy ra:
d
= Q vi gi tr u 0 tu
dt
u ( t ) = 1 s T ( t )
0
k
(3.61)
0
Ni cch khc, khi ang trng thi u z 0 = , ty , v c kch thch
0
0
+bm1sm
+sm
296
sI A b
B( s) = det T
=0
c
d
(3.62)
ta c kt lun:
nh l 3.31: h tuyn tnh c qu o trng thi x ( t ) ch ng hc khng tin v
gc ta th cn v l mi im khng ca n phi nm bn tri trc o, tc l
h phi l pha cc tiu (minimum phase), hay (3.62) l a thc Hurwitz.
Xt h MIMO c m hnh trng thi tham s hng (3.59). Theo cng thc (3.39) v
vic xc nh ma trn hm truyn G ( s ) ca h t m hnh trng thi (3.59) th cc im
cc ca h chnh l gi tr ring ca ma trn A. Mt khc, cht lng h thng li ph
thuc nhiu vo v tr ca cc im cc (cng l gi tr ring ca A) trong mt phng
phc (mc 2.3.4). Do , h thng c c cht lng mong mun, ngi ta c th can
thip bng mt b iu khin vo h thng sao cho vi s can thip , h c c cc
im cc l nhng gi tr cho trc ng vi cht lng mong mun. Cng v nguyn l
can thip h nhn c cc im cc cho trc nh vy nn phng php thit k b
iu khin can thip ny c tn gi l phng php cho trc im cc, hay phng php
gn im cc (pole placement).
C hai kh nng thit k b iu khin gn im cc bng b iu khin R tnh l:
u dx = A x + B u
dt
y = Cx+Du
R
b)
(ssn), s
(3.63)
u dx = A x + B u
dt
y = Cx
297
(ssn)
(3.64)
R : dt
q = Gz + Hy
0
dx
=
dt
0
a
0
a1
a2
0
x + u
0
1
1
an 1
b
0
+an1sn
vi nghim l cc im cc ca i tng.
298
+sn
(3.65)
R = (r1, r2,
, rn)
(3.66)
Khi h kn s c m hnh:
dx
= (AbR)x+bw
dt
1
0
0
0
1
0
= [
0
0
0
a2
0
1
0
0
(r , r ,
0 1 2
1
1
an 1
0
1
0
0
0
1
0
0
0
( a + r ) ( a + r ) ( a + r )
0
1
1
2
2
3
0
, r n )] x + w
0
1
x+ w
0
( an 1 + rn )
vi a thc c tnh:
det( s I A + b R ) = ( a 0 + r 1 ) + ( a 1 + r 2 ) s +
+(an1+rn)sn
+sn
( a 0 + r 1 )+( a 1 + r 2 ) s +
+( a n 1 + r n ) s n
+ s n = ( s s 1 )( s s 2 )
( a 0 + r 1 )+( a 1 + r 2 ) s +
+( a n 1 + r n ) s n
+ s n = a0 + a1 s +
(ssn)
+ an 1 s n
+sn
Suy ra:
r i = ai 1 ai 1 , i =1,2, , n
Vy thut ton xc nh b iu khin R gn im cc s i , i = 1 , 2 , , n theo
nguyn tc phn hi trng thi cho i tng (3.65) mt u vo dng chun iu khin,
gm cc bc nh sau:
( s s n ) = a0 + a1 s +
+ an 1 s n
+sn
r i = ai 1 ai 1
V d 3.27: Gn im cc cho i tng chun iu khin
299
dx
= 0 0 1 x + 0 u
dt
1
1 2 3
( s s 1 ) ( s s 2 ) ( s s 3 ) = ( s + 3 ) ( s + 4 ) ( s + 5 ) = s + 12s + 47s + 60
ta c a0 = 60, a1 =47 v a2 = 12. Suy ra, b iu khin phn hi trng thi cn tm l:
(3.67)
z = Sx
x = S
sT A
S =
T n 1
s A
, An
b)
0
dz
1
= SAS z+Sbu =
dt
0
a
0
a1
a2
vi a 0 , a 1 , , a n 1 l cc h s ca a thc c tnh:
300
x+ u
0
1
1
an 1
0
+an1sn
det( s I A ) = a 0 + a 1 s +
+sn
Chng minh:
Trc ht ta thy ngay c:
s T = (0,
, An
,0,1)( b , Ab ,
, An
s T ( b , Ab ,
sT
sT b 0
sT A
sT Ab
Sb=
b =
=
0
T n 1
T n 1 1
s A
s A b
b ) = (0,
b)
,0,1)
0 nu 0 k n 2
T k
s A b =
1 nu k = n 1
T
sT A
sT A2
s A2
SA=
A =
=
T n 1
T n
T
T
s A
s A a0 s a1 s A
T n 1
an 1 s A
0
a
0
0
a
0
a1
a2
a1
a2
0
S =
1
0
a
an 1
0
0
a1
a2
s A
0
T
s A2
S =
1
a sT a sT A
1
0
an 1
0
1
an 1
0
sT
sT A
T n 1
s A
T n 1
an 1 s A
Vy:
0
0
SA=
0
a
0
a1
a2
0
S
1
an 1
0
301
Cho i tng:
0
0 1
0
dx
= 0 1 1 x + 0 u
dt
1
0 0 2
i tng ny c:
0
0 1
Ab = 0 1 1
0 0 2
0 0
0 = 1 ,
1 2
0
0 1
A b = 0 1 1
0 0 2
0 0 1
= 0 1 3
1 2 4
0 1
1 = 3
2 4
10 2 1
= 3 1 0
1 0 0
( b , Ab , A b )
s T = (1 , 0 , 0)
0
0 1
s A = (1 , 0 , 0) 0 1 1 = (0 , 1 , 0)
0 0 2
0
0 1
s A = (0 , 1 , 0) 0 1 1 = (0 , 1 , 1)
0 0 2
Vy:
1 0 0
S = 0 1 0
0 1 1
ta s c:
1 0 0
z = Sx = 0 1 0 x
0 1 1
0
1 0 0 0 1
dz
1
= SA S z+Sbu = 0 1 0 0 1 1
dt
0 1 1 0 0 2
1 0 0
x = 0 1 0 z
0 1 1
1 0 0
1 0 0 0
0 1 0 z+ 0 1 0 0 u
0 1 1
0 1 1 1
0
0 1
0
1 z+ 0 u
= 0 0
0 2 3
1
S
w
z
Sb
SAS
Hnh 3.11: Minh ha phng php Ackermann
cho h c m hnh trng thi khng
dng chun iu khin.
Rz
R
302
R z = ( a0 a 0 , a1 a 1 , , an 1 a n 1 )
vi cc h s a i , ai , i = 0 , 1 , , n 1 c xc nh t:
det( s I A ) = a 0 + a 1 s +
(ss1)(ss2)
+an1sn
+sn
( s s n ) = a0 + a1 s +
+ an 1 s n
+sn
R = Rz S = ( a0 a 0 , a1 a 1
sT
sT A
, , an 1 a n 1 )
s T A n 1
n 1
n 1
n 1
i=0
i=0
i=0
T
T
T
( ai ai ) s Ai = ai s Ai ai s A i
n 1
n 1
i=0
i=0
T n
T
n
ai s Ai + s A , v c A = ai A i (CayleyHamilton)
( s s n ) = a0 + a1 s +
+ an 1 s n
+sn
B iu khin R cn tm s l:
R=
n 1
T n
T
ai s Ai + s A
(3.68)
i=0
sT = (1 , 0 , 0)
tm c. Khi , gn cc im cc s 1 = s 2 = s 3 = 1 , vi:
(ss1)(ss2)(ss3) = 1+3s+3s2+s3
a0 = 1 ,
a1 = a2 = 3
a0 s T = (1 , 0 , 0)
0
0 1
a1 s T A = 3(1 , 0 , 0) 0 1 1 = 3(0 , 1 , 0) = (0 , 3 , 0)
0 0 2
0
0 1 0
0 1
T 2
a2 s A = 3(1 , 0 , 0) 0 1 1 = (0 , 3 , 0) 0 1 1 = (0 , 3 , 3)
0 0 2
0 0 2
0
0 1 0
0 1
s A = (1 , 0 , 0) 0 1 1 = (0 , 1 , 1) 0 1 1 = (0 , 2 , 3)
0 0 2
0 0 2
R = a0 s T + a1 s T A + a2 s T A 2 + s T A 3 = (1 , 2 , 0)
dx
= Ax+Bu
dt
(3.69)
( s k I A ) a k = BRa k
ak = (skIA)
Bt k , k =1,2, , n
(3.70)
v
(t1 , , tn) = R(a1 , , an)
304
R = ( t 1 , , t n )( a 1 , , a n )
(3.71)
, an)
Xc nh R theo (3.71).
(s1IA)
2 0 0 1 2 1
=
( s 2 I A ) =
0 2 0 2 0 4
(s2IA)
B =
1 1
3 1
B =
1 1
8 2
a1 = (s1IA)
1
B t 1 =
1
a2 = (s2IA)
1
B t 2 =
2
R = ( t 1 , t 2 ) ( a 1 , a 2 )
1
1
= (3 , 8)
1 2
= (2 , 5)
0
2
1
2 3
305
vi mi k = 1 , 2 , , n
(skIA+BR)ak =0
vi mi k = 1 , 2 , , n
tk=0
v vector a k phi l vector ring bn phi ng vi gi tr ring s k ca i tng ch
khng phi c tnh theo (3.70), tc l:
(s k I A ) a k = 0
(3.72)
Khi tn ti cc vector (s k I A )
306
a)
tham s t do.
b)
Xt i tng:
0
dx 2 1
x + u
=
dt 0 1
1
( s 1 I A ) =
0 2 0 1 0 1
a1 = (s1IA)
(s1IA)
0,25
B =
1
0,25
1
t 1 =
Bt 1 =
1
4
y ta chn t 1 = 4 .
Vi s 2 = 1 th do det( s 2 I A ) = 0 , tc l s 2 l gi tr ring ca A nn b iu
khin R khng cn dch chuyn s 2 . Chn t 2 =0 v a 2 l vector ring bn phi ca i
tng:
(s2IA)a2 = 0
3 1
a2 = 0
0
0
1
a 2 =
3
Vy th:
307
R = ( t 1 , t 2 ) ( a 1 , a 2 )
1
1
= (4 , 0)
4
3
= (12 , 4)
A BR =
0
1
1
12
dx
= Ai x + Biu vi i =1,2, , m
dt
(3.73)
theo cc bc nh sau:
1) Thit k cho tng m hnh Mi trong (3.73) mt b iu khin R i ( t 1 , t 2 , , t n ) ph
thuc tham s.
2) Chn cc vector tham s t 1 , t 2 , , t n tt c m b iu khin thu c tr thnh
ng nht:
R1(t1,t2,,tn) = R2(t1,t2,,tn) =
= Rm(t1,t2,,tn) = R
(3.74)
vi mi i =1,2, , n .
308
1 0
0 2
AM =
0 0
0
= diag( i )
M = (a1 , , an)
( i I A ) a i = 0
vi mi i =1,2, , n .
1 0
. Ma trn ny c hai gi tr ring l nghim ca:
Cho ma trn A =
3 2
det( I A ) = ( 1 ) ( 2 ) = 0
1 = 1 v
2=2
( 2 I A ) a 2 =0
0
0
a 1 =0
1 0
a 2 =0
3 0
1
a 1 =
3
0
a 2 =
1
M = ( a 1 , a 2 ) =
3 1
1 0
=
3 1
Suy ra:
1 0 1 0 1 0 1 0
=
= diag( 1 , 2 )
A M =
3 1 3 2 3 1 0 2
309
2 2 3
Ma trn A = 2
1 6 c cc gi tr ring l nghim ca:
1 2 0
1 = 2 = 3 v
3 = 5.
( A 1 I ) a = 2 4 6 a2 = 0
1 2 3 a
a1=2a2+3a3
2
a1 = 1 ,
0
a1 + 2a2 3 a3 = 0
2a1 + 4 a2 6 a3 = 0
a 2a + 3 a = 0
2
3
1
3
a 2 = 0
1
(A3I)a3 = 2 4
1 2
Suy ra:
2
6 a 3 = 0
5
3 1
0 2 ,
1 1
a 3 = 2
1
2 4 6
1
1
2 5
8
1 2 3
Vy
2 4 6 2 2 3 2 3 1
1
AM = 1
2 5 2
1 6 1 0 2
8
1 2 3 1 2 0 0 1 1
3 0 0
= 0 3 0 = diag( 3 , 3 , 5 )
0
0 5
310
trong
G=M
AM=
0
= diag( i )
n
0
S =
0
= diag( s i )
sn
0
s2
0
Chng minh:
T s khi ca h ta c m hnh trng thi:
dz
1
1
= (G+SG)z+M Bu = Sz+M Bu
dt
dx
1 dx
1
1
1
M
= SM x + M B u
= MSM x + B u
dt
dt
Do h s c cc im cc l gi tr ring ca M S M
MSM
cng l gi tr ring ca S v M S M
s c cc im cc l s i , i =1,2, , n
. Nhng gi tr ring ca
b)
SG
d)
c)
a)
G
SG
SG
311
Vic cn li l phi a h trong hnh 3.12b) v dng thc hin c trong thc t,
tc l v dng m im hi tip phi l im trng thi x v u ra ca khu hi tip
phi kt hp c vi u. p dng quy tc v i s s khi, trc tin d dng c ngay
s khi nh hnh 3.12c), v M l ma trn khng suy bin.
tip tc, ta chuyn im hi tip ti trc khu B. Vn s rt n gin nu B
l ma trn khng suy bin. Khi ta ch cn chn:
T = (M
B)
= B
(3.75)
R = T(SG)M
(3.76)
1
1
tuyn tnh. iu gi s ny hon ton khng lm mt tnh cht tng qut ca phng
php v tch M
B ph thuc vo M nn lc no ta cng c th sp xp li th t cc
B l
c lp tuyn tnh.
Khi M
K
B = r
K n r
(3.77)
trong K r l ma trn vung khng suy bin bao gm r vector hng u tin ca
Tr = K r1
(3.78)
R = T r ( S r G r ) K r1
(3.79)
0
Sr =
0
s2
0
0
,
sr
1 0
0 2
Gr =
0 0
(3.80)
M = (a1 , , an)
312
= (a1 , , an)
v dng:
bT
1
=
T
b
n
bTi ( i I A ) = 0
vi mi i =1,2, , n
(3.81)
bT
1
1
Mr = ,
T
b
r
, ta s c:
bT B
1
Tr =
T
b B
r
(3.82)
Xc nh S r , G
r+1 , , n.
Chng minh:
Do gi tr ring ca ma trn (im cc ca h) bt bin vi php bin i tng
ng nn gi tr ring ca A B R cng l gi tr ring ca:
(ABR)M = GM
BRM = G+M
B T r ( S r G r ) M r1 M
bT
1
K r 1
= G+
Kr ( S r G r ) ( a 1 , , a n )
T
K n r
b
r
Nhng v:
313
1 nu
bTi a j =
0 nu
i= j
i j
nn:
Ir
(ABR)M = G+
(SrGr)(Ir , )
K K 1
n r r
Ir
Sr Gr
(ABR)M = G+
(SrGr , ) = G+
K K 1 ( S G )
K K 1
r
r
n r r
n r r
s1
0
=
sr
0
.
0
r +1
Hy thit k b iu khin tnh, phn hi trng thi hon ton cho i tng c m
hnh:
1
dx 0 2
x + u
=
dt 1 1
0
h mi nhn s 1 = 1 v s 2 = 3 lm cc im cc.
Do B c hng l 1 vi hng u tin ca n c lp tuyn tnh (khc 0) nn thut
ton nu trn ch chuyn c mt im cc. i tng c hai im cc l 1 = 1 v
b1T ( 1 I A ) = 0
1 2
T
= 0
b1T
1
2
Tip theo l:
S1G1 = 1 1 = 2
Suy ra:
M r1
314
= ( 1 , 1 ) v
1
T r = (1 , 1)
0
= 1
R = T r ( S r G r ) M r1 = 2 ( 1 , 1 ) = ( 2 , 2 ) .
1
b 1 =
1
Th li vi b iu khin R tm c th h kn vi:
0 2 1
2 0
( 2 , 2 ) =
A B R =
1
1
0
1 1
r rng l c mt im cc mi s 1 = 1 v mt im cc c 2 = 2.
b)
i tng mi
i tng
iu khin
R1
R = Rk
k
c gi l iu khin cascade.
R2
Hnh 3.13: Nguyn tc tng hp b iu
khin cascade nh phng php modal.
315
S1G1 = 11 = 2
Vector ring bn tri b 1 ca i tng ng vi 1 = 1 l:
b1T ( 1 I A ) =0
1 2
T
= 0
b1T
1
1
b 1 =
1
Suy ra:
M r1 = (1 , 1)
1
T r = (1 , 1)
= 1
Do ta c R1:
R 1 = T r ( S r G r ) M r1 = 2 ( 1 , 1 ) = ( 2 , 2 )
Th li vi b iu khin R 1 tm c th h kn:
0 2 1
2 4
( 2 , 2 ) =
A B R 1 =
1
3
0
1 3
2 = 2 th khng.
Xem h kn gm i tng cho v b iu khin R1 va tm c nh mt i
tng mi th i tng ny c m hnh:
1
dx 2 4
x + u
=
dt 1 3
0
N c hai im cc 1 = 2, 2 = 1 . Ta s tm R2 chuyn nt 1 = 2 ti s 1 = 1 . T:
b1T ( 1 I A ) = 0
4 4
T
= 0
b1T
1
1
T r = (1 , 4 )
0
1
b 1 =
4
c:
M r1 = ( 1 , 4 )
Ngoi ra:
S 1 G 1 = 1 2 = 3
316
= 1
Vy:
R 2 = T r ( S r G r ) M r1 = 3 ( 1 , 4 ) = ( 3 , 1 2 )
Th li vi b iu khin R2 tm c th h kn:
2 4 1
5 16
( 3 , 1 2 ) =
A B R 2 =
1 3 0
1 3
r rng c cc gi tr ring s 1 = s 2 = 1.
3.4.2
w1
M
wm
y1
w1
y1
ym
wm
ym
x
R
Hnh 3.14: Mc ch ca iu khin tch knh.
y 1 , y 2 , , y m m t bi:
dx
= Ax+Bu
dt
y = Cx
dyi
+
dt
+ ai,ri 1
d ri 1 yi
dt ri 1
d ri yi
dt ri
= biwi
317
d ri yi
dt
ri
ri 1
k =0
aik
d k yi
dt k
= biwi
(3.83)
G(s) =
0
Gm ( s)
0
Gi(s) =
bi
ai0 + ai1 s +
(3.84)
khi 0 k ri 2
khi k = ri 1
y i = cTi x
cc quan h sau:
dyi
dx
T
= cT
= cT
i
i ( A x + B u ) = ci A x
dt
dt
318
(v cT
i B= 0
d k yi
dt k
d ri yi
dt ri
k
= cT
i A x
0k<ri1
nu
T ri 1
T ri 1
ri
ri
= cT
B u = cT
B ( Mw Rx )
i A x + ci A
i A x + ci A
ri
ri 1
ri 1
= cT
BR x + cT
BMw
i A A
i A
ri
ri 1
ri 1
cT
BR x + cT
BMw =
i A A
i A
ri 1
k =0
k
aik cT
i A x +biwi
v
ri 1
ri
ri 1
k
cT
BR = aik cT
i A
i A A
k =0
ri 1
ri
cT
BR = cT
i A
i A +
ri 1
k =0
k
qik cT
i A
(3.85)
v
ri 1
cT
BMw = b i w i
i A
ri 1
cT
BM = ( 0 ,
i A
,0,bi ,0,
,0)
(3.86)
phn t th i
R =
T r 1
c A m B
rm 1
T
T
r
k
m
amk cm A + cm A m
k
=
0
E
F
R=E
(3.87)
v
b1 0
cT A r1 1 B
0 b2
M =
T r 1
c A m B
m
0 0
E
L
bm
M=E
(3.88)
Hai cng thc (3.87) v (3.88) chnh l li gii R v M ca bi ton tch knh. Cng
t hai cng thc m ta thy iu kin bi ton c nghim l E phi l ma trn
khng suy bin.
Vy thut ton tm cc b iu khin R v M cho bi ton tch knh s nh sau:
319
a)
ai0+ai1s+
+ ( s si,ri )
Xt i tng c hai tn hiu vo, hai tn hiu ra v ba bin trng thi m t bi:
0
1 1
1 0
dx
= 1 2 1 x + 0 0 u
dt
0 1
1 3
0
0 1 0
x
y =
0 0 1
Trc ht ta xc nh bc tng i r 1 , r 2 ca h.
0
c1 = 1
0
1 0
c1T B = (0 , 1 , 0) 0 0 = (0 , 0)
0 1
0
1 1
c1T AB = (0 , 1 , 0) 1 2 1
0
1 3
1 0
T
cT
B
=
(0
,
0
,
1)
0 0 = (0 , 1) 0
2
0 1
1 0
T
0 0 = (1 , 1) 0
0 1
Vy r1 =2
0
c2 = 0
1
Vy r2 =1
Tip theo ta tnh:
c T AB 1 1
E = 1T =
c B 0 1
2
1 1
=
0 1
b 2 = a 20 = 3
a 11 = 1
a cT + a cT A + cT A2 2 6 4
10 1
11 1
1
=
F=
T
T
0 1 0
a
c
c
A
+
20
2
2
Suy ra cc b iu khin cn tm l:
M = E
R = E
1 1 2 0 2 3
=
L =
0 1 0 3 0 3
1 1 2 6 4 2 5 4
=
F =
0 1 0 1 0 0 1 0
0
G(s)=
0
Gm ( s)
0
0
hoc
G1 ( s)
G(s) =
0
Gm ( s) 0
0
I 25 S(s)= 0
0
0
0 0 0 0 t1
0 0 0 1 t2
0 1 0 0 t3
0 0 1 0 t4
1 0 0 0 t5
t1
t5
t
3
t4
t
2
321
t
S(s)I 25 = 1
t2
t3
t4
t5
0
0
0 0 0 0
0 0 0 1
0 1 0 0 =
0 0 1 0
1 0 0 0
t1
t5
t3
t4
t2
0
C 24 S(s) = 0
0 0 0 0 t1
1 0 c 0 t2
0 1 0 0 t 3
0 0 1 0 t4
0 0 0 1 t 5
t2
t1
+ c t4
t3
t4
t5
t
S(s)C 24 = 1
t2
t3
t4
t5
0
0
0
0 =
0
0 0 0 1
0
1
0
0
0
0
1
0
0
c
0
1
t1
t2
t3
t4 + c t2
t5
1
P(s), trong d(s) l a thc bi s chung nh nht ca
d( s)
2
s + 3s + 2
s2 + s 4
S(s) =
s 2 + 3s + 2
s2
s +1
s 2 + 3s + 2
1
2s 2 s 8
= 2
2
s + 3s + 2 s + 3s + 2
2s 4
d( s)
s + 1
1
1
2
4
2
8
+
s
s
s
s
s2 4
2
2
8
P( s)
322
a)
t d0(s) = 1.
b)
1
, det 2
,
d2(s) =SCLN det 2
2
2
+
4
2
4
2
8
s
s
s
s
s
s
s 2 + s 4 2s2 s 8
det 2
s 4
2s 2 8
d ( s)
1
k
d( s) dk 1 ( s)
V d:
1
(
s
1)(
s + 2)
+
0
1
G( s ) = 2
0
0 ( s + 2)( s 2) =
s + 3s + 2
0
0
0
S P (s)
s2
s +1
0
S(s)
S T (s)
G(s)
3.4.3
(3.89)
u * = R x trong R = ( rik ) =
r
m1
r1n
m n
R
rmn
(3.90)
1 T
x Ex + uT Fu dt min
R
2 0
(3.91)
1
Q + QT
2
1
E + ET
F + FT
x + uT
u dt
= xT
2 0
2
2
Q=
u*
1
= xT Ex + uT Fu dt
20
vi
E=
E+E
2
v F =
F+F
2
u dx
= Ax + Bu
dt
324
1 T
1
x E + RT FR xdt = xT Kxdt vi K = E + RT FR
20
20
(3.92)
1 At
e x0
20
) (
T
K e At x0 dt =
1 T AT t At
x e Ke x0 dt
20 0
T
1 T AT t At
1 T
x0 e Ke dt x0 = x0 P x0 vi P = e A t Ke At dt
2
2
0
0
(3.93)
P
= vi i = 1 , 2 , , m v k = 1 , 2 , , n
rik
(3.94)
) ( e A) dt = 12 ( e K ) ( Ae ) dt
d
Ke
e K ) e dt
dt (
T
1
PA = e A t Ke At dt A = e A t K
2
0
0
( e K ) dtd ( e ) dt = e
T
A t
= e A t Ke At
At
A t
At
AT t
At
At
A t
At
AT e A t Ke At dt = K AT e A t Ke At dt, v A gi thit l bn
0
= K AT e A t Ke At dt = K AT P
325
(3.95)
A AT
K
P=
+
rik rik
rik
PB
(R
( A BR) ( A BR)T
( E + RT FR)
P=
+
rik
rik
rik
R RT T
RT
R
B P=
FR RT F
rik rik
rik
rik
F PB
) rR + Rr ( FR B P ) =
ik
(3.96)
ik
R
l ma trn
rik
(R
F PB
) rR
ik
RT
R
FR BT P = RT F PB
rik
rik
) (
R=F
BTP
(3.97)
P ( A BR ) + ( A BR ) P = E + RT FR
T
) (
P A BF 1 BT P + A BF 1 BT P
PBF 1 BT P PA AT P = E v
)
(
P = E F 1 BT P
(F ) = (F )
1
) F (F
T
= F 1
BT P
)
(3.98)
326
x0
t
t=0
t=
327
0
Nhim v iu khin l xc nh b iu khin phn hi trng thi ti u R lm h n
nh, tc l sau khi b nhiu tc thi nh bt ra khi gc 0 v b a n mt im
trng thi x0 no th R s a i tng quay tr li c x =0 v nng lng tn hao
cho qu trnh quay v tnh theo:
Q=
5 0
1 T
1 T 5 0
T
2
x Ex + u Fu dt = x
v F = 1
x + u dt vi E =
20
2 0 0 4
0 4
p
l nh nht. Gi s P = 1
p3
p12
p p
1 3
p1 p3 p3
p32 0
p3
, th phng trnh i s Riccati (3.98) s l:
p2
p2 2 p3 5 = 0
1
p2 p3 0 5 0
2
=
p3 4 = 0
0 p2 0 0 4
p p p = 0
2
1 3
p 3 =2 ; p 1 =3 ; p 2 = 6
p 3 =2 ; p 1 =3; p 2 =6
p 3 =2 ; p 1 =1 ; p 2 =2
p 3 =2 ; p 1 =1 ; p 2 =2
3 2
P=
2 6
v b iu khin R tha mn bi ton c xc nh theo cng thc (3.97) l:
R = F
3 2
B T P = (1 , 0)
= (3 , 2)
2 6
328
s + 3 2
2
0 = det ( sI ( A BR)) = det
= s + 3s + 2
1 s
l a thc Hurwitz. Vy h kn l n nh.
1
khi b nhiu tc thi nh bt ra khi gc 0 v b a n mt im trng thi x 0 no
th R s a i tng quay tr li c x =0 v nng lng tn hao tnh theo:
Q=
3 4
1 T
1 T 3 4
T
2
x Ex + u Fu dt = x
v F = 1
x + u dt vi E =
20
2 0 4 13
4 13
p
l nh nht. K hiu P = 1
p3
p1
p3
p3
p2
p3
khi phng trnh Riccati (3.98) tr thnh:
p2
p
0
(0 , 1) 1
1
p3
p32 2 p3
p p 2p p
1
2
2 3
p32 2 p3 = 3
p2 p3 2 p1 p2 = 4
2
p2 4 p3 = 13
p3 p1
p2 p3
p3
p2
0 2 0 1 p1
1 0 2 0 p3
p3 3 4
=
p2 4 13
p2 p3 2 p1 p2 3 4
=
4 13
p22 4 p3
p 3 =3 ; p 2 = 5 ; p 1 = 3
p 3 =3 ; p 2 =5 ; p 1 =7
p 3 =1 ; p 2 =3 ; p 1 =5
p 3 =1 ; p 2 =3 ; p 1 =1
p1 p2 p32 > 0
Suy ra
3 3
P=
3 5
Vy b iu khin R cn tm c xc nh theo (3.97) s l:
R= F
3 3
T
= ( 3 , 5 )
B P = ( 0 , 1 )
3 5
329
1
v a thc c tnh ca n
s 2
2
0 = det ( sI ( A BR)) = det
= s + 5s + 4
2 s + 5
l a thc Hurwitz. Vy h kn l n nh ti u.
Bn v tnh n nh ca h kn ti u v bi ton m
Th nht l trong phn din gii trc v phn chng minh sau ny ca nh
l 3.35, cng thc (3.95) s dng gi thit rng im cui ca qu o trng
thi ti u l gc ta nh mt iu mc nhin ch hon ton khng c kim
chng. Ni nh vy thy rng b iu khin ti u (3.97), (3.98) tm c c th
a qu o trng thi h kn t mt im trng thi u x 0 ty cho trc ti
mt im cui x = lim x( t ) bt k no khc cng cho trc ngoi gc ta , vn
t
1 T
T
x Ex + u Fu dt <
20
330
lim xT Ex + uT Fu = 0
xT Ex = 0 v lim u( t ) = 0
t
(3.99)
a)
b)
E i xng xc nh dng,
c)
d)
Chng minh:
a) H kn ti u hnh 3.16 c m hnh trng thi l:
dx
= ( A BR) x + Bw
dt
1 T
1 T
T
x Ex + u Fu dt = x ( E + PBF 1 BT P ) x dt
20
20
1 T
T
x (2 E + AT P + PA ) x dt = x ( E + PA ) x dt
20
0
(x
( E + PA ) x dt =
1 T
T
T
x ( E + PA ) x + x ( E + A P ) x dt
20
1 T
1 T
x ( E + PA + E + AT P ) x dt = x ( E + PBF 1 BT P ) x dt
20
20
331
Nu ( A , B ) l n nh Riccati th ( S A S
B TP = P T B(F
1 T
) BTP = RTBTP
B T PPAA T P = E
ta i n c:
(ABR) T P+P(ABR) = ER T FR
(3.100)
332
(3.101)
BTPk
(3.102)
b)
Nh vy, thut ton ca Kleinman c s dng thm phng php tnh gii phng
trnh Lyapunov. Hin c kh nhiu phng php hu hiu phc v vic gii phng
trnh Lyapunov. Nhiu phng php trong s chng cn c ci t thnh cng c
chun rt tin ch (chng hn nh lnh lyap ca MatLab).
Bn cnh cc phng php tnh , nu thm ti tnh bn ca Ak = ABR k ,
tc l tt c cc gi tr ring ca Ak nm bn tri trc o, th nghim P k ca phng
trnh Lyapunov (3.101) cn c th c xc nh trc tip theo cng thc:
Lk =
AkT t
Ek e Ak t dt ,
trong
Ek = E + RkT F R k
Pk +1 Pk = max ( Pk +1 Pk )T ( Pk +1 Pk )
333
3.4.4
dt
y = cT x
(3.103)
sao cho tn hiu ra y(t) ca n lun bm c theo tn hiu mu y m (t) mong mun.
Nhm can thip vo i tng (3.103) t c nhim v t ra, ngi ta va c th
thit k b iu khin (phn hi trng thi hoc tn hiu ra), va c th xc nh tn
hiu t u m (t) thch ng u vo. Trc tin, ta xt bi ton c i tng n gin vi
dng chun iu khin theo bin z :
1
0
0
0
0
1
dz
dt
a a a
1
2
0
y = ( c1 , c2 ,
, cn ) z
z+ u
an 1
1
0
0
(3.104)
i tng
(3.104)
Hnh 3.18: iu khin bm vi i tng (3.104)
aT
aT = (a0 , a1 , , an1)
trong
0 1
dz
dt = 0 0
0 0
y = ( c1 , c2 ,
w=
0
0
z + w
0
1
0
1
, cn ) z
dzn d n z1
=
dt
dt n
y = c1 z1 + c2
(3.105)
dz1
+
dt
+ cn
dn 1 z1
dt n 1
nn u vo ta ch cn t w m (t) vi:
W m (s) =
334
snYm ( s)
c1 + c2 s +
+ cn sn 1
(3.106)
dt
y = cT z
vi
A = SAS1
=
0
a0
1
0
a1
c T = c T S1 = ( c1 , c2 ,
,
1
an 1
0
b = Sb =
0
1
(3.107)
, cn )
+an1sn
+sn
sT A
S =
T n 1
s
A
vi
sT = (0 , 0 ,
, 1) b , Ab ,
, A n 1b
(3.108)
Tng ng, b iu khin phn hi trng thi R z = a T c thay bng (hnh 3.19):
Rx = Rz = aT Sx
(3.109)
n 1
s T ak A k = s T An
(3.110)
k =0
i tng
(3.103)
aT
R = aTS = sTAn
335
Tng kt li ta i n:
nh l 3.37: Nu i tng (3.103) l iu khin c th b iu khin phn hi trng
( c1 , c2 ,
, cn ) = c T S1
, Z n ) T vi cc phn
sk 1Ym ( s)
c1 + c2 s +
dym
T
= ym ,
,
zm
dt
+ cn sn 1
k=1,2, ,n
d n 1 ym
dt n 1
(3.111)
Ym ( s)
c1 + c2 s +
+ cn sn 1
(3.112)
(3.113)
336
A + b( aT Re ) =
0
r1
rn
1
0
r2
ym
+rnsn
B to cc
tn hiu mu
+sn
wm
(3.114)
i tng
(3.103)
x
S
Re
z
e
zm
3.4.5
337
(3.115)
trong x(t) R n l vector bin trng thi, u(t) R m l vector cc tn hiu u vo (tn
hiu iu khin) v d(t) R p l vector cc thnh phn bt nh (khng bit trc v
cng khng o c) ca i tng, A v B l hai ma trn hng, cn G(x) l ma trn c
cc phn t ph thuc x . Nhim v t ra y l phi thit k b iu khin phn hi
trng thi iu khin i tng (3.115) sao cho h thng c c cht lng mong
mun v cht lng ny khng c ph thuc vo vector tp nhiu d(t) ca m hnh
i tng (3.115). Bi ton c tn gi l iu khin thch nghi khng nhiu.
Trng hp i tng c cht lng mong mun khi khng c nhiu
(3.116)
(3.117)
ng vi ma trn Q i xng xc nh dng cho trc, lun c nghim P duy nht cng
i xng v xc nh dng.
~
Nhng v gi thit = d d = 0 l khng th, hay lun tn ti sai lch bt nh 0
~
nn thc t khi c b bng u = w G ( x ) d , h phi c m hnh:
dx
= Ax+B[w+G(x)]
dt
(3.118)
T y ta i n tng l chuyn nhim v iu khin sang hiu chnh thnh phn sai
lch bt nh ( t ) h (3.118) lun bm c theo m hnh mu (3.116), theo ngha:
e = xxm 0
(3.119)
338
(3.120)
S dng hm xc nh dng:
V(e,) = eTPe + TH
vi H l ma trn i xng xc nh dng chn trc ty v P l nghim i xng xc
nh dng ca phng trnh Lyapunov (3.117), s c:
T
dV de
d
T de d
T
=
+
Pe + e P
H + H
dt dt
dt dt
dt
d
= ( Ae + BG )T Pe + e T P( Ae + BG ) + 2 T H
dt
d
d
T
T
T
T
= e ( A P + PA ) e + 2( BG ) Pe + H
= e T Qe + 2 T GT BT + H
dt
dt
Bi vy,
( t ) theo:
d
dt
dV
xc nh m theo bin e , iu kin c e 0 ta ch cn hiu chnh
dt
= H 1G T BT Pe
dt
= G( x )
(3.121)
i tng
(3.115)
B bt nh
(3.121)
M hnh mu
e
xm
(3.116)
Ch : Vi b b bt nh (3.121) ta c:
dV
= eTQe
dt
339
(3.122)
(3.123)
(ssn)
b)
u i tng
(3.115)
(3.115)
B iu khin
(3.124)
B bt nh
i tng
(3.121)
M hnh mu
(3.123)
xm
M hnh mu
(3.123)
xm
dt
= G( x ) Rx
340
(3.124)
vi
A =(ABR)
(3.125)
3.4.6
t vn
trong A R n
, B R n
, C R r
dx
= (ABRC)x+Bw
dt
y = Cx
QC = I
(3.126)
341
y
C
G
Hnh 3.23: Phng php thit
k modal phn hi u ra.
Rx
(3.127)
(3.128)
S dng thut ton modal phn hi trng thi cho trong mc 3.4.1 tm b
iu khin Rx (c th l gm nhiu b iu khin lng nhau).
Tnh R = Rx Q
Xt i tng c m hnh:
2
1
3
1 0
dx
= 2 1 4 x + 1 0 u
dt
0 1
2 2 4
R x =
3 3 3
342
1 0 0
x
y =
0 1 0
h kn thu c c cc im cc
s 1 = 2 , s 2 = 3 v s 3 = 4
chuyn b iu khin phn hi trng thi R x thnh b iu khin phn hi u
ra theo (3.129) ta phi tm ma trn Q tha mn (3.127). Tm Q theo (3.128) ta c:
Q = CT(CCT)
1
1
= 2 1
1
0
v b iu khin R phn hi u ra l:
1
1
8 4
9 5 1
2 1 =
R = R x Q =
0
3 3 3 1
0
0
dx
= ( A B R C ) x + B w = 10 5 4 x + 1 0 w
dt
2 2 4
0 1
v cc im cc l s 1 = 2 , s 2 = 3 , s 3 = 1. Nh vy im cc s 3 b dch chuyn mt
B thut
343
s1
0
1
M (ABRC)M =
m +1
sm
B quan st Luenberger v
Rx
i tng
iu khin
x B quan st
trng thi
B quan st Luenberger
dt
y = Cx + Du
(3.130)
tng chnh ca phng php thit k b quan st trng thi Luenberger l s dng
khu c m hnh:
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du)
dt
(3.131)
344
e(t) = x(t)z(t) 0
tT.
khi
(3.132)
de d( x z )
=
= A( x z ) L( y Cz Du)
dt
dt
= A( x z ) L( Cx + Du Cz Du)
= ( A LC ) e
Nh vy, r rng e(t)0 th A L C phi l ma trn bn. Sai lch e(t) s cng tin
nhanh v 0 , tc l thi gian T cn thit cho vic quan st tn hiu vo ra s cng nh,
nu cc gi tr ring ca A L C nm cng xa trc o (v pha ). Do ta c th ch
ng tm L vi mt tc tin v 0 ca e ( t ) c chn trc bng cch xc nh L sao
cho A L C c cc gi tr ring ph hp vi tc .
Nu thm rng gi tr ring ca ma trn bt bin vi php chuyn v, th cng
vic xc nh L sao cho A L C c c nhng gi tr ring chn trc cng ng ngha
vi vic tm LT :
(A L C )
T T
= A C L
dx
=Ax+Bu
dt
y = Cx+Du
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du )
dt
345
(ssn) , s
dx
=Ax+Bu
dt
y = Cx+Du
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du )
dt
(3.133)
Hnh 3.26: H thng iu khin kn c s tham gia ca b quan st trng thi Luenberger.
y = Cx , y R r
(3.134)
trong
x1 = (x1, , xr)T
x2 = (xr+1, , xn)T
(3.135)
C11C2 y
I
x2
y
x
= C 1 1
x
x2
2
C
vi php bin i tng ng C , ta c:
y
x
d y
= C 1 ( Ax + Bu ) = C 1 A 1 + C 1 Bu = C 1 AC + C 1 Bu
x
dt x2
x2
2
A
= 1
A3
A1 y + A2 x2 + B1u
A2 y B1
+ u =
A4 x2 B2
A4 x2 + A3 y + B2u
C1 AC
C1 B
u
= A4 x2 + ( B2 , A3 )
y
y=
dy
dt
A1 y B1u = A2 x2
, xn ) . Khi c x2 R n r ta cng s c cc
, xr ) R r theo (3.135).
B quan st Kalman
Vi b quan st trng thi Luenberger, phi sau khong thi gian T nht nh ta
mi pht hin c s thay i trng thi x(t) trong i tng. iu ny hn ch kh
347
ny
y
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du )
dt
dt
y = Cx + Du + n y
(3.136)
rn ( ) = M [ n x ( t )n x ( t + ) ] = N x ( )
x
rn ( ) = M [ n y ( t )n y ( t + ) ] = N y ( )
T
348
(3.137)
Q = M[e e ] =
M[ ei2 ] min!
(3.138)
i =1
Q = M[ e T e ] = lim
T
e edt
Suy ra:
t
e( t ) = e( A LC )t e0 e( A LC )( t ) nx ( ) Ln y ( ) d
(3.139)
= N y1 C P
(3.140)
(3.141)
(3.142)
1 T
T
( x N x x + u N y u)dt
20
(3.143)
349
1 T
( x Ex + uT Fu)dt min
2 0
(3.144)
nx
u
dx
=Ax+Bu+nx
dt
ny
y =Cx+Du+ny
R LQR = F
BTL
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du )
dt
dt
y = Cx + Du
(3.145)
Nh vy, thit k b iu khin LQG ta phi s dng hai ln thut ton thit k
b iu khin LQR:
dz
= Az + Bu + L( y Cz Du) = Az + B( w Rz ) + LC( x z )
dt
x
= LCx + ( A LC BR) z + Bw = ( LC , A LC BR ) + Bw
z
BR
x B
+ w
A LC BR z B
det
=0
LC sI A + LC + BR
(3.146)
sI A + BR
det
= 0 det
=0
sI A + LC
sI A + BR sI A + LC + BR
det( s I A + B R ) det( s I A + L C ) = 0
Hon ton tng t ta cng c cho h LQG s dng b quan st Kalman v khi so
snh vi b quan st Luengerger, th hai b quan st ny ch khc nhau phng thc
xc nh ma trn L :
351
T y ta rt ra c kt lun:
nh l 3.39: B quan st trng thi ca Luenberger v ca Kalman khng lm thay i
v tr cc im cc c det( s I A + B R ) = 0 ca h thng. N ch a thm vo h
thng cc im cc mi l nghim ca det( s I A + L C ) = 0 .
d x A
BR
x B
=
+ w
z
dt
LC
A
LC
BR
z B
y = Cx DRz + Dw = ( C , DR ) z + Dw
(3.147)
M hnh (3.147) ny c ma trn h thng kiu 2n2n. Tuy nhin, v gia hai vector
trng thi thnh phn x, z c quan h xp x x z nn c nhiu kh nng h kn tr
thnh h khng c bc nh nht. Trong trng hp nh vy h kn s cha cc bin
trng thi tha z. Do n s khng tha mn cc tiu chun iu khin c, quan st
c c cp mc 3.3.3 v 3.3.4 v ma trn hm truyn ca h:
BR
sI A
G( s) = ( C , DR )
+
+
LC
sI
A
LC
BR
B
+ D
B
cng rt c th s ch c bc l n.
V d 3.40: Minh ha phng php thit k b iu khin phn hi u ra theo nguyn l tch
trong
x
1 2
1
T
x = 1 , A =
, b = v c =(0,1), d =0
x
1
1
0
l
L = 1
l2
R =( r 1 , r 2 ) v
s2 + ( r1 2)s + (3 r1 r2 ) = s2 + 4 s + 4
R = ( r1 , r2 ) = (6 , 7)
2 + r2
2
= ( s + 2)
s 1
r1 2 = 4
3 r1 r2 = 4
v
l
s 1 2 + l1
2
L = 1 det( sIA + Lc T )= det
= ( s + 2)
1
1
+
l
s
l
2
2
s2 + ( l2 2)s + (3 l1 l2 ) = s2 + 4 s + 4
l 7
L = 1 =
l2 6
l2 2 = 4
3 l1 l2 = 4
x b
x
1
1
0
0
0 w
+
=
+
w
1
z
b
z
0
7
5
16
A Lc bR
0 6 1 5
0
d x A
=
dt z Lc T
bR
x
x
y = c T , dR + dw = ( 0 1 0 0 )
z
z
cT
z
trong z = 1 . Suy ra, h kn c hm truyn l:
z2
6
7
s 1 2
1
0
0
s 1
G( s) = c T ( sI A )1 b = ( 0 1 0 0 )
0
7
s + 5 16
0
6
1
s + 5
1
0
1
0
hay
353
2
1
G( s) ==
( 0 1 0 0 ) ( s + 10s + 41)
det( sI A )
s2 4 s 4
( s + 2)4
1
6 s + 37 0
( s + 2)2
Rank b
Ab
A2 b
0
A3 b = Rank
1
5 16 44
1 4 12
=2<4
5 16 44
1 4 12
cT
1
0
0
0
cT A
1
1
0
0
Rank
= Rank
=4
2 1
6
7
c T A2
1 89 11 117
T 3
c A
c
d
G( s ) =
det( sI A + bR)
354
Chng minh:
x b
+ w ,
A Lc bR z b
bR
T
x
y = c T , dR + dw
z
ta c hm truyn:
bR
sI A
G( s) = c T , dR
Lc T sI A + Lc T + bR
b
B( s)
+d =
A( s)
b
v vi cng thc (3.62) suy ra t cng thc ca Schur tnh nh thc ca ma trn khi
cng nh tnh cht rng nh thc ca ma trn khng thay i nu ta thay hng/ct ca
n bng tng tuyn tnh gia n vi hng/ct khc, th:
sI A + Lc T
bR
b
sI A
B( s) = det Lc T sI A + Lc T + bR b = det
Lc T
c T
dR
d
cT
sI A + Lc T
= det
Lc T
cT
sI A + Lc T
0
sI A + bR b = det
Lc T
c T dR
d
cT
sI A b
= det( sI A + Lc T ) det T
c
d
sI A + Lc + bR b
dR
d
sI A b
cT
d
sI + A Lc T
T
Vy
sI A b
sI A b
det( sI A + Lc T ) det T
det T
c
d
c
d
B( s)
G( s ) =
=
=
A( s) det( sI A + bR) det( sI A + Lc T ) det( sI A + bR)
Tuy rng vic gn im cc bng phn hi u ra trc tip khng kh thi trong
nhiu trng hp, nhng thay vo ta li c nh l tch (nh l 3.39) cho php thc
hin c gin tip thng qua b quan st trng thi. Hn th na, vi b quan st
trng thi ta khng nhng ch gn c im cc cn nng cao c c kh nng bn
vng vi nhiu Gauss n x ( t ), n y ( t ), tc ng vo h thng nh m t m hnh (3.136),
nh b quan st trng thi Kalman. Song phng php iu khin gin tip ny bng
nh l tch li c nhc im c bn l lm tng gp i bc ca h kn so vi bc ca
355
dt
y = Cx
(3.148)
K
w
(3.156)
u = w Ry Kn
M hnh h kn l:
dx
= ( A BRC ) x + ( E BK )n + Bw
dt
Bi vy, loi b hon ton c nhiu n ( t ) ra khi h kn, ta ch cn chn K sao cho:
EBK=
E=BK
K=(BTB)
BTE
(3.149)
3.4.7
356
a)
b)
e
q
x hoc y
i tng
iu khin
e
q
i tng
iu khin
x hoc y
Trong khi gii php th nht c p dng nhiu h SISO th gii php th hai
kh thch ng cho h MIMO, c bit khi m b iu khin R c thit k theo phng
php gn im cc. Hn na, vic a thm vo h h khu tch phn d dn ti nguy c
lm thay i v tr cc im cc c gn nn gii php th hai cng c tnh u vit.
Gi s rng i tng c m t bi (hnh 3.30):
dx
= Ax+Be
dt
y = Cx
y = Cx
trong
A BR nu tn hiu phn hi l x
A=
A BRC nu tn hiu phn hi l y
G ( s ) = C ( sI A )
BW ( s ) = G ( s ) W ( s )
357
y = G(0)Vw
s0
G(0)V = I
s 0
w
s
( v y = w )
V = G(0)
= C( A ) B
1
nu phn hi trng thi x
C( BR A ) B
=
1
C( BRC A )1 B
nu phn hi u ra y
R : dt
q = Gz + Hy
x + u
1
3
dt
y = 1 , 1 x
( )
Cng vi R tm c, h kn c m hnh:
dx 5 16
1
=
x + u
dt 1 3
0
(1
,
1)
=
y
x
358
B]
1
4
h(t)
h(t)
1
0
0,5
Khng c b tin x l
C b tin x l
2
0
t
1
3.4.8
Khi thit k b iu khin (phn hi trng thi hay phn hi u ra) bng phng
php gn im cc, bao gi ta cng phi xc nh trc cc im cc (gi tr ring ca
ma trn h thng) cn c ca h kn t nhng yu cu cht lng ng hc t ra ca
bi ton thit k. Chng hn t yu cu cht lng h kn phi n nh, qu trnh t do
khng c cc tr v tin v gc 0 nhanh hn hm e
2t
th cc im cc s i (cho c b quan
dt
y = cT x
(3.150)
359
Q = y( t )2 dt = xT ( c c T ) x dt
(3.151)
Q = y( t )2 dt = x0T Px0
(3.152)
(3.153)
Chng minh:
T (3.151), (3.153) cng nh cng thc tch phn ton phn v x()=0 v h l n
nh, ta c ngay:
T
dx
dx
Q = xT ( c c T ) x dt = xT ( PA + AT P ) x dt = xT P
dt
Pxdt
dt
dt
0
0
0
0
= xT Px
dx
d( xT P )
T
xdt
Pxdt = x0 Px0
dt
dt
Cho i tng iu khin SISO c m hnh trng thi dng chun iu khin:
dx
x1
0 1
0
= Ax + bu =
x + u , trong x =
1
1
1
dt
x2
T
y = c x = (0 , 1) x = x2
s
det
1 + r1
s2+(r21)s+(r1+1) = s2+(s1s2)s+s1s2
r1 = s1 s2 1
r2 = 1 s1 s2
360
1
= (ss1)(ss2)
s 1 + r2
R=(s1s21 , 1s1s2)
dt
s1 s2
y = x2
1
0
x + w
s1 + s2
1
x
v do ng vi trng thi u x0 = 10 th khi w = 0 , ta s c theo nh l 3.42, c
x20
Q = y( t )2 dt =
0
2
2
s1s2 x10
+ x20
2( s1 + s2 )
(3.154)
cc (s 1 , s 2 ) c gn ln lt l ( 4 , 4 ) , ( 5 , 6 ) , ( 9 , 1 0 ) .
(9,10)
(5,6)
Hnh 3.31: Minh ha v d 3.42. im cc
c gn nm cng xa trc o v pha
tri, qu iu chnh cng cao.
(4,4)
361
Chng minh:
+ cm sm
c0 + c1s +
+ an 1 sn 1 + sn
a0 + a1 s +
B( s)
A( s)
(3.155)
0
A =
0
a
0
a1
a2
, b =
0
1
1
an 1
0
v
cT = (c0, c1,
, cm,0,
,0)
, r n ) , tc l vi
dt
y = cT x
vi
0
0
AbR =
0
a r
0 1
a1 r2
a2 r3
an 1 rn
0
c0 + c1 s +
( a0 + r1 ) + ( a1 + r2 )s +
+ cm sm
+ ( an 1 + rn )sn 1 + sn
B( s)
Akn ( s)
362
c T ( s I A ) adj b = c T ( s I A + b R ) adj b
V = span( b , A b ,
m1
b)
(3.156)
(3.157)
Chng minh:
0
AbR =
0
a
0
a1
a2
= (c0, c1,
0
, b =
0
1
1
an 1
0
, cm,0,
,0)
trong a 0 , a 1 , , a n 1 l h s ca a thc:
(s) = (ss1)(ss2)
(ssn) = a0+a1s+
+an1sn
+sn
(3.158)
(b, Ab,
nn
, A
n1
0 0
b) =
0 1
V = span( e m + 1 , e m + 2 ,
, en)
(3.159)
363
c02
cc
Cm= 1 0
cm c0
v R n
m1
c0 cm
c1cm
m+1
R
2
cm
c0 c1
c12
cm c1
ci c j ( s1 s2
( s1 + s2 )( s2 + s3 )
sn )
( sn 1 + sn )
x
l
k
hiu
ch
trng
thi
u
v
=
trong x0 =
0m
l vector gm m+1
x
x
0n
0m
Cu hi n tp v bi tp
1.
3 x + 4t 2 x2 + u1 sin t
d x cos(2t ) x2 + u
dx 1
t 3 x2 + x1
=
b) dt
a) dt x1 + t x2
x2 + x3 + u2
2
y = sin( t ) x1 + x2
y
=
2
x
+
cos(
t
)
x
1
3
c)
d x x1 x2 + u
dt x1 + x2
y = x1 + x2
2.
1 2
. Hy xc nh Im( A ) , Ker( A ) v kim tra tnh trc giao ca chng
Cho A =
2 4
3.
Xc nh ma trn hm m e A vi:
364
1
1
a) A =
2
1
b) A =
1
2 0
d) A = 0 1 2
0
2 4
4.
e)
3 1 1
A = 0 1 0
0 2 1
c)
2 1 0
A = 9
4
6
8 0 3
f)
2 1 1
A = 1 2 1
0 0 1
Bc tng i ca h thng.
b)
c)
Hm truyn G ( s ) ca h.
Cho h SISO m t bi
dx
= Ax+bu ,
dt
bRn
1
dz
= 0
dt
0
0
1
0
, An
a1
0
0 a2 z + u
0
1 an 1
0
+an1sn
+sn
0
dx 7 1
x + u
=
dt 12 0
1
b)
1
dx 3 2
x + u
=
0
dt 1
0
c)
1
d x 1 1
=
x + u
dt 1 2
1
d)
1
d x 2 2
=
x + u
dt 6 4
2
365
e)
7.
0
dx 1 a
x + u
=
dt a 0
1
b
dx a 1
x + u
=
dt 1 a
1
f)
bn
0
dx
= Ax =
dt
0
1
0
0
1
bn 1 0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
b3
0
1
0
b2
x1
0 xn
b1
0
0
0
trong
b1 = D1 , b2 =
D3
D2
, b3 =
,
D1 D2
D1
, bk =
Dk 3 D k
, k = 4,5, ,n
Dk 2 Dk 1
1
0
a1
a
a
0
3
2
v Di = det
a
ai
2i1 a2i2
b ) Chng minh rng ma trn ng cho:
Q = diag( q i )
c)
8.
qi =
k =1
bi , i = 1 , 2 , , n
0
dx a 1
x + u
=
dt 0 a
1
b)
a 1 0
0
dx
= 0 a 1 x + 0 u
dt
1
0 0 a
dx
= 2
3 0 x + 0 u
dt
1
a + b 1 4
366
n +1 i
9.
vi
vi
ARn
, BRn
b)
B phi c
20 25 0
0
dx
20 0 x + 3 u v y = (0 3 1) x
= 16
dt
1
4
1
3
b)
0 0 2
0 1
dx
= 1 0 4 x + 1 2 u
dt
1 1
0 1 3
1 0 1
x
y =
0 1 1
dx
= a 1 0 x + 1 0 u
dt
1 1
0 0 a
0
1
0
dx 0
0
=
x + u
0
0
1
dt 0
0
6 k 11 5
1
v y = (1 , 10 , 10 , 0 ) x + u
a)
b)
c)
367
dt
y = Cx + Du
a)
x
y = x 2 , trong x = 1
x2
b)
c)
dx
= 2 1 4 x + 1 0 u
dt
0 1
2 2 4
v ba im cc mong mun s 1 = 2 , s 2 = 3 , s 3 = 4.
a)
b)
dx
= 1 2 2 x + 0 0 u
dt
0 2
0 4 3
0 2 0
x
y =
0 0 1
368
dx 0 2
0
x + u
=
dt 1 0
1
2 1
1 2
x + u dt min.
4
3 5
2 0
R
x + u + nx
1
dt 2 0
y = 0 , 1 x + n
( )
y
vi hm mc tiu
Q=
1 T 2 3
2
x
x + u dt min
3
12
2 0
Ny=1
dx
dt = Ax + Bu
u
2 0
T
Qmin = x0 Px0 = trace( Px0 x0 )
2
2
370
M t qu trnh trch mu
( t kTa )
(4.1)
k =
(4.2)
{x k }
{x k }
x(t)
Ta
Ta 2Ta
2Ta Ta
t
3Ta 4Ta 5Ta
371
Dy s, tnh hi t v gi tr gii hn
Ta c hai cch biu din tn hiu khng lin tc, l trc tip trong min thi gian
di dng dy s x k , k=,1,0,1, tc l di dng hm thng {x k }, v cch th hai
l di dng hm m rng theo ngha (4.2). Ni nh vy thy rng khi trc tip kho
st, phn tch tn hiu khng lin tc dng hm thng {x k }, ta phi s dng n cc
cng c ton hc lin quan ti dy s. Do , s l cn thit nu ta n nhanh li y
mt s khi nim c bn v dy s, tnh hi t v gii hn ca n.
Mt tp con m c gm cc phn t x k , k=,1,0,1 thuc khng gian vector
X , sp xp theo mt th t nht nh, c gi l dy s v k hiu bng {x k }. biu
din dy s, ngi ta c th:
S dng nh x f: k
x k gn mi phn t k ca tp cc s nguyn Z vi mt
(hoc x k > x k + 1 ) ng vi mi k.
Nu trong khng gian vector X ta nh ngha thm s thc d(x,y) xc nh
khong cch gia hai phn t x , y , gi l metric, tha mn:
1) d(x,y)=0 khi v ch khi x = y
2) d(x,y)=d(y,x)
3) d(x,y)+d(y,z) d(x,z)
th khng gian vector X c gi l khng gian metric. Vic a thm o metric
d(x,y) vo khng gian vector X lm cho X c thm tnh gii tch. Chng hn:
Tp O = { y X d ( x , y ) < } c gi l ln cn m ca x .
Tp O = { y X d ( x , y ) } c gi l ln cn ng ca x .
Phn t x X c gi l im trong ca X nu tn ti mt ln cn O ca n nm
hon ton bn trong X. Ngc li, nu mi ln cn O ca phn t x X lun cha
t nht mt phn t y X th x c gi l im trn bin ca X.
372
Mt tp con Y X c gi l tp m nu mi im y Y u l im trong ca Y.
l dy Cauchy.
Cc dy trong khng gian metric X c nhng tnh cht sau:
1) Nu dy { x k } hi t th phn t gii hn lim xk = x l duy nht v d ( x , x k ) 0 .
k
3) Cc phn t x k ca dy hi t { x k } l b chn.
4) Nu dy { x k } hi t th cng c lim d( xm , xn ) = 0 trong n > m , hay mi dy hi t
m
x
x
v lim yk = y , th cng c lim( xk yk ) = x y v lim k = , (khi y 0 ) .
k
k yk
k
y
7) Mi dy n iu v b chn { x k } u hi t.
8) Dy nhn x k =ax k 1 vi x 1 =b, tc l x k =ba k
, s hi t v 0 nu c | a | < 1
lim
a = 1 , ng vi mi a > 0
lim
k =1 ,
lg k
=0 ,
k k
lim
1
x
lim 1 + = e , lim 1 + = e x
k
k
k
k
k
k
k
k
k
373
4.1.2
Cng c ton hc
k =
j t
j t
x( t )s( t )e dt = x( t ) ( t kTa ) e dt =
X ( j ) =
j kTa
( x( t )e j t ) ( t kTa )dt = xk e
k =
(4.3)
k =
1
2
j kTa j t
j t
e d
X ( j )e d = 2 xk e
k
=
j ( t kTa )
d = xk lim
e j ( t kTa ) d
xk
e
k = T 2
2
k =
T
1
= xk lim
2
k =
(4.4)
Hai cng thc (4.3), (4.4) to thnh cp bin i xui v ngc ca DFT cho tn hiu
khng lin tc { x k } . Tuy nhin, nhim v trng tm ca DFT khng phi ch l phng
thc l thuyt xc nh nh Fourier X ( j ) ca { x k } theo (4.3) m l thc hin cng
thc (4.3) nh th no bng cc phng php s. Ni cch khc, vn nghin cu
chnh ca DFT l phi ci t c (4.3) thnh mt thut ton chy trn my tnh
xc nh nh Fourier X ( j ) ca dy { x k } , khi lun tn ti cc kh khn thc t sau:
374
N 1
j kTa
v ni chung th X a ( j ) X ( j )
xk e
(4.5)
k=0
( n a )
(4.6)
n =
2
, nn s nu ta cng ch ly
Ta
N cc gi tr trch mu X ( jn a ) , n=0,1, ,N1 trong mt chu k. Suy ra:
Do hm X a ( j ) trong (4.5) l tun hon vi chu k
N a =
2
2
a =
NTa
Ta
N 1
xk e
k=0
jnk
2
N
, n=0,1, ,N1
(4.7)
x( t ) =
1
2
1
2
j t
j t
{ X a ( jn a )} e d = 2 X a ( j ) ( n a )e d
n =
X a ( jn a )e jn a t
X a ( j )e j t ( n a )d =
2
n =
n =
(4.8)
v khi so snh vi cng thc phn tch chui Fourier (2.12) ca tn hiu tun hon, th
2
= NTa
a
c h s chui Fourier ca n l:
1
cn =
X a ( jn a ) X a ( jna ) = 2 { , c1 , c0 , c1 ,
2
375
(4.9)
w( t )
{ x k } w(t)
{xk}
w(t)
t
Ta
376
t 1
khi 0 t < T
1 2
Bartlett w 1 (t) =
T 2
0
khi t [0, T )
(2 t T )
khi 0 t < T
0,5 + 0,5 cos
Hanning w 2 (t) =
T
0
khi t [0, T )
( 2t T )
2 (2t T )
+ 0,08 cos
khi 0 t < T
0,42 + 0,5 cos
Blackman w 3 (t) =
T
T
0
khi t [0, T )
N 1
xk q0k vi q0 = e
2
N
k=0
(4.10)
sT
xk z k trong z = e a v T a l chu k trch mu
(4.11)
k =0
377
{X(z)} =
1
2 j
X ( z) z
k 1
dz , k=0,1,2,
(4.12)
b)
Ni x: {x k }{y k } Z {x k } Z {y k }
c)
i=0
a)
b)
m 1
c)
z
(Tnh ng dng): Dy {y k } vi y k =a k x k s c Y ( z ) = X
a
d) (Tnh t l): Dy {y k } vi yk =
xk
1
c Y ( z ) =
Ta
kTa
X(z).
X ( z ')
z ' dz '
z
z 1
X ( z)
z
e)
(Hiu li): Dy {y k } vi y k =x k x k 1 c Y ( z ) =
f)
g)
(Tng): Dy {y k } vi yk =
xi c Y ( z ) =
i =0
z
X ( z)
z 1
dX ( z )
dz
3) Cc nh l v gii hn:
a)
x0 = lim X ( z )
b)
z 1
X ( z ) z = esTa =
1
1
x( +0) +
Ta
2
X ( s jk
k =
2
)
Ta
(4.13)
a)
Dy {x k } vi x k =a k c X ( z ) =
b)
Dy {x k } vi xk = Ckn 1 ak n +1 c X ( z ) =
(4.14)
z
(4.15)
( z a )n
(z1)X(z) = z
zX ( z ) = z + 1 + z1 + z2 +
X ( z) =
z
z 1
Cho tn hiu { x k } vi xk = e
kTa
z
z 1
X(z) =
z
z eTa
Z{ e
jTa
} =
z
ze
j Ta
v Z { e j kTa } =
z
z e jTa
}=
+
2
2 z e jTa z e jTa
2 z 2 cos( Ta )
z2 z cos( Ta )
z
=
=
Z {cos( kTa )} = Z {
z sin( Ta )
e j kTa e j kTa
}= 2
2j
z 2 z cos( Ta ) + 1
379
z
z 1
Z { k T a } = zTa
zTa
d z
=
dz z 1 ( z 1)2
th t kt
i= 0
z
v tnh cht nh ca tng ta c:
z 1
z2Ta
z
z
z
Z {( k + 1)Ta } = TaZ { k + 1} = Ta
Z {1} = Ta
=
z 1
z 1 z 1 ( z 1)2
qu v d 4.2 l Z{ 1 } =
Gi nh ca { x k } l X(z). Khi { y k } vi y k =x k x k m s c nh l:
Y(z) = Z{x k x k m } = Z{x k }Z{x k m } = X(z)Z{x k m }
p dng cng thc php dch tri c:
Y(z) = X(z)z
X(z) =
zm 1
zm
X(z)
{X(z)} l:
ch
c tnh gii tch, ng cong ly tch phn C trong (4.12) s thay c bng q
380
xk =
1
k 1
X ( z ) z dz
2
j Ci
i =1
(4.16)
K hiu
Res X ( z ) z k 1 =
zi
1
k 1
X ( z ) z dz
2 j Ci
(4.17)
d li 1[ X ( z ) z k 1 ( z zi )li ]
1
lim
( li 1)! z zi
dzli 1
(4.18)
d li 1[ X ( z ) z k 1 ( z zi )li ]
1
lim
dzli 1
i =1 ( li 1)! z zi
X ( z ) z k 1 =
Res
z
i =1
(4.19)
Xc nh tt c cc im cc z i ca X(z)z k
b)
Tm gi tr residuence ca X(z)z
c)
k1
cng nh bc l i ca chng.
ti cc im cc theo (4.18).
Hy tm { x k } c nh X ( z ) =
z(1 a)
z2 z(1 + a) + a
z1
= lim
z 1
z 1
z a
= lim
z a
z2 z(1 + a) + a
z k (1 a)( z 1)
z k (1 a)
= lim
=1
z 1 ( z a)
( z 1)( z a)
z k (1 a)( z 1)
z a
z k (1 a)( z a)
z2 z(1 + a) + a
z k (1 a)( z a)
z k (1 a)
= lim
= ak
z a ( z 1)
( z 1)( z a)
Bi vy
x k = 1a k vi k 0.
V d 4.10: Minh ha php bin i Z ngc
Tm { x k } c nh
X ( z) =
z2 z
2
z 7 z + 10
z( z 1)
( z 2)( z 5)
381
z 2
z1
z k ( z 1)
2k
=
v
z 5
3
Res X ( z ) z k 1 = lim
z2
z 5
z k ( z 1) 4 k
= 5
z2
3
ta c:
xk =
2k 4 k
+ 5 vi k 0.
3 3
B( z )
A( z )
X ( z)
B( z )
=
z
zA( z )
v gi s hai a thc B(z), zA(z) l nguyn t cng nhau (khng c chung nghim) v
a thc zA(z) mu s c cc im cc z 1 , z 2 , , z n khc nhau i mt. Khi X(z)
s phn tch c thnh tng tuyn tnh cc thnh phn ti gin:
X ( z) =
ci z
X ( z)
vi h s Heaviside ci = lim ( z zi )
z
z
z
z
i
i =1
i
ci zik
i =1
Xt tip trng hp a thc zA(z) c nghim bi. Khng mt tnh tng qut nu ta
cho rng n c nghim z 1 bi q v nq nghim cn li z q +1 , z q +2 , , z n khc nhau i
mt. Khi tng tuyn tnh cc thnh phn ti gin tng ng s l:
X ( z) =
c1,i z
i
i =1 ( z z1 )
ci z
z
i = q +1 zi
i =1
i = q +1
(4.20)
Xt hm X ( z ) =
phn ti gin ta c:
382
z( z2 + z + 37)
3
( z 2) ( z 1)
. Phn tch
X ( z)
thnh tng tuyn tnh cc thnh
z
X ( z)
3
4
7
3
=
+
+
+
z
z 2 ( z 2)2 ( z 2)3 z 1
X ( z) =
3 z
4z
7z
3z
+
+
+
z 2 ( z 2)2 ( z 2)3 z 1
k( k 1) k 2
2
+3
2
= 3 2k + k 2k +1 + 7 k( k 1)2k 3
B( z )
= c0 + c1 z1 + c2 z2 +
A( z )
ck z k
k=0
chng hn bng cch chia trc tip hai a thc B(z), A(z) cho nhau, th t tnh ni x
ca Z{ }, ta c x k = c k .
V d 4.12: Minh ha php bin i Z ngc
T X ( z ) =
z
2
z 1,6 z + 0,8
X ( z ) = z1 + 1,6 z2 +
Suy ra
x 0 =0 , x 1 =1 , x 2 =1,6 ,
xk . Theo
k =1
xk v nu dy
k =1
xk s c gi l hi t.
k =1
k =1
383
xk = x1
k =1
1 a
1a
x 1 vi a l hng s, th c gi
5) Nu chui
4.1.3
xk +1
< 1 hoc c lim k xk < 1 th chui s hi t.
k
xk
k =1
k =1
Php bin i z
Tnh X(z) t { x k } .
Nhng do gia tn hiu xung { x k } v tn hiu lin tc x(t) c quan h (4.2) nn gia
1
z
x( +0) +
2
2 j
c + j
c j
X ( s)
z esTa
(4.21)
ds
2
.
Ta
C hai cng thc (4.13) v (4.21) u cho php xc nh trc tip X(z) t X(s) m
khng phi tin hnh ba bc va nu trn, trong (4.21) c nhiu ngha ng dng
hn. C hai cng thc u m t php bin i z : X(s)
X(z)= z {X(s)}.
384
x(t)
L
{xk}
L
X(s)
Z
z
x(t)
Z
X(z)
t
Ta
3Ta
5Ta
Mc d khng phi l n nh, song php bin i z l tuyn tnh nn thc hin
cng thc (4.13) hoc (4.21) ta hon ton s dng c phng php residuence:
X ( z) =
1
X ( s)
x( +0) + z Res
sk z esTa
2
vi | z | > eaTa
trong a l bn knh hi t tch phn Laplace. Ngoi ra, ta cng c th p dng tnh
cht tuyn tnh xc nh X(z)= z { X (s)} bng cch phn tch X(s) thnh tng tuyn
tnh ca nhng thnh phn X 1 (s), X 2 (s), n gin, quen bit:
X ( s) =
di X i ( s) = d1 X1 ( s) + d2 X2 ( s) +
i =1
+ dn X n ( s)
ri chuyn ring tng thnh phn thnh X 1 (z)= z {X 1 (s)}, X 2 (z)= z {X 2 (s)}, , chng
hn nh thng qua vic tra bng. nh X ( z ) cn tm s l tng tuyn tnh ca nhng
thnh phn ny:
n
X ( z ) = Z { X ( s)} = Z { di X i ( s)} =
i =1
i =1
i =1
di Z { X i ( s)} = di X i ( z)
2 nj
, n Z ch c mt
Ta
xk 1( t kTa ) 1( t ( k + 1)Ta
(4.22)
k =
1 e sTa
s
(4.23)
Lin tcri rc
{ xk }
{ xk }
x( t )
x( t )
GZOH(s)
Ta
Ta
Hnh 4.4: Tn hiu khng lin tcri rc v tn hiu lin tcri rc
G( s) = GZOH ( s)G( s) =
1 e sTa
G( s )
s
(4.24)
u(t) { u k }
y(t)
G(s)
H ri rc
u(t) { uk }
{y k }
Trch mu
Trch mu
v ri rc
4.2.2
u( t )
GZOH(s)
G(s)
y(t) { yk }
H khng lin tc ri rc
Tng t nh h lin tc tuyn tnh vi m hnh phng trnh vi phn (2.28) biu
din quan h vora, th h khng lin tc c tn hiu vo { u k } , tn hiu ra { y k } , ta
cng c phng trnh sai phn:
yk + a1 yk 1 +
+ an yk n = b0uk + b1uk 1 +
+ bmuk m
(4.25)
Ta
Ta
x 2 xk 1 + xk 2
,
= k
Ta
dt2
Ta2
d2 x
dx xk xk 1
,
Bn tri:
dt
Ta
dx xk +1 xk
d2 x
Bn phi:
dt
Ta
dt2
xk + 2 xk +1 xk +1 xk
2 xk +1 + xk
Ta
Ta
x
= k+2
,
Ta
Ta2
+ bmuk m ( a1 yk 1 +
+ an yk n )
+ an yk n = 0
(4.26)
+ an ) = 0 zn + a1 z n 1 +
+ an = 0
(4.27)
+ cn znk
(4.28)
388
+ c1, q kq 1 ) + cq +1 zqk+1 +
+ c1,q kq 1 ) , tc l:
+ cn znk
(4.29)
b)
y k =A
u k =dk
y k =A 1 k+A 2
u k =d k
u k =A 1 d k +A 2
u k =d k cos(k )
yk = A1 A2k cos( k + A3 )
u k =d k sin(k )
yk = A1 A2k sin( k + A3 )
uk = d k ci ki
c)
i=0
yk = d k Ai ki
i=0
Nghim tng qut: L tng ca nghim thun nht v mt ring. Trong c hai
trng hp ca nghim thun nht (4.28) v (4.29) th nghim tng qut ny
lun c n hng s cn phi xc nh, v d c 1 , c 2 , , c n ca (4.28), hay c 1,1 ,
c 1,2 , , c 1,q , c q+1 , c q+2 , , c n ca (4.29). Chng s c xc nh t n
trng thi u cho y 0 , y 1 , , y n 1 nh n phng trnh cn bng ca
nghim tng qut.
dy
+ y = 2u
dt
yk yk 1
+ yk = 2uk
Ta
7 yk 10 yk 1 + 4 yk 2 = uk
vi a thc c tnh:
7 z2 10 z + 4 = 0 z1 = 0,7 + 0,25 j = 0,74 e j 0,1 v z2 = z1 = 0,74 e j 0,1
Vy h c nghim thun nht l:
yk = c1 z1k + c2 z2k
389
c1 + c2 + 1 = 0
0.7( c1 + c2 ) + 1 + j 0,25( c1 c2 ) = 0
ui k i , k=0,1,
i=0
ui gk i , k=0,1,
(4.30)
i =0
uk
uk
hiu l:
G( z ) =
Y ( z)
U ( z ) trng thi u=0
G(s)
y yk
G(z)
yk
Y
ca n phi tha mn:
U
390
G( z ) : {uk }
(4.31)
(4.32)
(4.33)
G(s)
g(t)
(tkT a )
{gk}
G(z)
{G(s)}.
G(z)=Z{g k }=Z{g(t)s(t)}=Z { L
G(z) = z {G(s)} =
1
z
g( +0) +
2
2 j
c + j
c j
G( s )
z esTa
{G(s)}s(t) }
ds
(4.34)
c suy ra t (4.21).
391
b0 + b1 z 1 +
1 + a0 z
+ a1 z
+ bm z m
+
+ an z
b0 z n + b1 zn 1 +
n
z + a0 z
n 1
+ a1 z
n 2
+ bm zn m
+
(4.35)
+ an
Xt h lin tc c hm truyn:
G(s) =
1
(1 + 2s)(1 + s)
Vy
1
} = e t e0,5 t
(1 + 2s)(1 + s)
z
ze
Ta
z
z e0,5Ta
{gk}
Xt h lin tc c hm truyn:
G(s) =
2s + 11
s2 + 3s + 2
Khi tn hiu u(t), y(t) c trch mu vi chu k Ta=0,1s , h tr thnh khng lin tc.
Ta s xc nh hm truyn G(z) ca h khng lin tc nh php bin i z .
Phn tch G(s) thnh tng tuyn tnh cc hm n gin c:
392
G(s) =
7
9
+
s + 2 s +1
1
z
z
}=
=
s+2
z 0,8
z e2Ta
G( z ) =
Vy
Z{
1
z
z
}=
=
s +1
z 0,9
z eTa
7 z
9z
2 z2 0,9
+
= 2
z 0,8 z 0,9 z 1,7 z + 0,72
Mt s kt lun chung
Phng trnh sai phn (4.25) c quan h vi phng trnh vi phn (2.28) ca h
tuyn tnh lin tc tng ng thng qua cc cng thc xp x o hm bn tri v
bn phi, chng cn c gi l cng thc xp x loi 1 v loi 2. Phng trnh sai
phn (4.25) cng c quan h (4.35) vi hm truyn G(z).
b)
thay s =
c)
z 1
,
Ta
z 1
trong hm truyn G(s) ca h lin tc tng ng,
Ta z
2( z 1)
(cng thc Tustin),
Ta ( z + 1)
song vic s dng php bin i z vi cng thc (4.34) vn c s dng nhiu
nht. L do n gin ch l v khi G(z) c bn cht ng hc ging nh G(s) ca
h lin tc gc m iu ny khng c c cc php bin i khc.
Ngoi ra, khi ci t mt h lin tc vi hm truyn G(s) ln cc thit b s, nh vi
x l, vi iu khin hay my tnh, th sau khi trch mu, tn hiu khng lin tc {u k }
u vo lun c lu gi vo b m hoc thanh ghi trong qu trnh x l. Ni cch
khc u vo ca h lin tc G(s) lc ny
u( t )
u(t) { u k }
y(t) { y k }
s l tn hiu lin tc (hnh 4.9):
G(s)
GZOH
u( t ) = uk khi kTa t < (k+1)Ta
ch khng cn l tn hiu khng lin tc
393
1 e sTa
s
4.2.3
(1 e sTa )G( s)
z 1 G( s )
Z{
}=
}
s
z
s
vi
z = esTa
x k +1 = Ax k + Buk
y k = Cx k + Duk
(4.36)
Xt h khng lin tc c m hnh vora l phng trnh sai phn (4.25). B sung
cc h s bm +1 =
= bn = 0 , c:
yk + a1 yk 1 +
+ an yk n = b0uk + b1uk 1 +
+ bnuk n
v s dng k hiu q xk = xk +1 cho php dch phi, phng trnh sai phn (4.25) s l:
yk n ( qn + a1qn 1 +
n 1
yk n b0 q + b1 q
+
=
uk n
A( q)
+ an ) = uk n ( b0 qn + b1 qn 1 +
+ bn
+ bn )
vi A( q) = qn + a1 qn 1 +
+ an
Gi
xk n,1 =
uk n
q uk n
qn 1 uk n
, xk n,2 =
, , xk n,n =
A( q)
A( q)
A( q)
ta c
394
+ an 1 xk n,2 + an xk n,1
(4.37)
Suy ra
0
xk n,1
0
xk n,2
q
=
0
xk n,n
an
an 1
an 2
0
xk n,1 0
0
x
k n,2 + uk n
0
1
xk n,n 1
a1
K hiu tip
0
A=
an
an 1
an 2
0
xk n,1
0
0
xk n,2
,B= , x
k n =
0
1
xk n,n
a1
(4.38)
x k n +1 = qx k n = Ax k n + Buk n
x k +1 = Ax k + Buk
(4.39)
Mt khc ta li c:
qnuk n
qn 1uk n
u
+ b1
+
+ bn k n = bn xk n,1 +
A( q)
A( q)
A( q)
= ( bn b0 an ) xk n,1 +
+ ( b1 b0 a1 ) xk n,n + b0uk n
yk n = b0
Bi vy, nu k hiu:
C = ( bn anb0 , bn 1 an 1b0 ,
, b1 a1b0 ) , D = b0
(4.40)
s c:
y
k n
= Cx k n + Duk n
y = Cx k + Duk
(4.41)
yk = Cx k + Duk
(4.42)
= A3 x k 3 + A2 Bu k 1 + ABu k 2 + Buk 1 =
k 1
y = C A k x0 + A k i 1 Bui + Du k
k
i
0
=
= A k x0 +
k 1
A k i1 Bui
(4.43)
i =0
(4.44)
395
G( z ) =
b zn + b zn 1 +
+ bn
Y ( z)
= n 0 n 1 1
U ( z ) z + a0 z
+ a1 zn 2 +
+ an
Do hm truyn ny c cu trc hon ton ging nh m hnh (4.37) ca phng trnh sai
phn, nn m hnh trng thi tng ng ca n cng s l (4.42) vi:
0
0
A=
0
a
n
an 1
an 2
0
0
0
, B = , C = ( bn anb0 ,
0
1
1
a1
, b1 a1b0 ) , D = b0
GZOH( s ) =
1 e sTa
s
a)
{uk }
b)
GZOH(s)
dx
{y }
u( t )
= Ax + Bu y( t )
k
dt
y = Cx + Du
{uk }
{y }
x
k
k +1 = Ax k + Bu k
=
+
y
Cx
Du
k
k
k
u( t )
{uk}
t
Ta
3Ta
5Ta
7Ta
9Ta
t
Ta
3Ta 5Ta
396
7Ta
9Ta
dt
y = Cx + Du
(4.45)
ta c
t
x( t ) = e At x0 + e A( t ) Bu( )d
0
x k = x( kTa ) = e AkTa x0 +
kTa
A( kT )
e a Bu( )d
( k +1)Ta
kTa
( k +1)Ta
= e ATa e AkTa x0 + e A( kTa ) Bu( )d + e A(( k +1)Ta ) Bu( )d
kTa
0
= e ATa x k +
( k +1)Ta
kTa
= e ATa x k +
Ta
At
e Bdt uk vi t = ( k + 1)Ta
Bi vy, sau khi so snh vi m hnh trng thi ca h khng lin tc tng ng:
x
k +1 = Ax k + Bu k
y
k = Cx k + Duk
(4.46)
ta c
A = e ATa v B =
Ta
Ta
At
At
e Bdt = e dt B
(4.47)
Tng t nh cng thc (4.43), t m hnh trng thi (4.46) ca h khng lin tc
ta cng xc nh c vector trng thi v p ng ca h nh sau:
k 1
k
k i 1
Bui
x k = A x0 + A
i =0
k 1
y = C Ak x +
A k i1 Bui + Duk
0
k
i =0
(4.48)
x + u
dt 0 2
1
=
(1
,
1)
y
x
1 0
1
A=
, B = , C = (1 , 1) , D = 0
0 2
1
397
e
2 t
ta c
e0,1
A = e ATa =
0
B=
0,1 t
0 0,9
0
=
0,2
0
0,81
1 e0,1
0,1 t
0 1
e
0,1
dt =
dt = 1
=
0,2 0,095
2 t 1
2 t
e
(1 e
0 e
0
0,9
0,1
x k +1 =
xk +
uk
0
0,81
0,095
y = (1 , 1) x
k
T m hnh trng thi (4.42) ca h SISO khng lin tc v sau khi chuyn hai v
ca phng trnh th nht sang min phc nh php bin i Z, ta c:
zX(z)=AX(z)+BU(z)
(zIA)X(z)=BU(z)
X(z)=(zIA)
BU(z)
Thay kt qu trn vo phng trnh th hai cng c chuyn sang min phc nh
php bin i Z, ta thu c hm truyn:
Y(z)=CX(z)+DU(z)=[C(zIA)
G( z ) =
B+D]U(z)
Y ( z)
= C( zI A )1 B + D
U ( z)
(4.49)
(4.50)
G( z ) = C( zI A )1 B + D = det C( zI A )1 B + D =
det( zI A )
398
z 1 C( sI A )1 B + D
Z{
}
z
s
Y ( z)
1,052 z 0,117
=
U ( z ) ( z 0,9)( z 0,81)
(4.51)
ng nhin rng cng thc (4.51) trn cng c p dng tnh hm trng lng cho
m hnh (4.42) ly t phng trnh sai phn (4.25), trong ta ch cn thay A, B bi A
v B c cc phn t ly t phng trnh sai phn theo (4.38).
S dng tip cng thc CayleyHamilton nh l 3.8 cho vic thc hin (4.51) th:
p( A ) = a0 I + a1 A +
a0 A k n 1 + a1 A k n +
+ an 1 A k 2 + A k 1 = , k > n (nhn 2 v vi A k n 1 )
a0CA k n 1 B + a1CA k n B +
a0 gk n + a1 gk n +1 +
gk = a0 gk n a1 gk n +1
+ an 1CA k 2 B + CA k 1 B = 0 , k > n
+ an 1 gk 1 + gk = 0 , k n
an 1 gk 1 , k n
(4.52)
4.2.4
G(z).
399
X ( z)
Y ( z)
= z {G 1 (s)}=G 1 (z) v G 2 (z)=
= z {G 2 (s)}=G 2 (z)
U ( z)
X ( z)
Y ( z) Y ( z) X ( z)
=
= G 2 (z)G 1 (z) G(z) = z { G 2 (s) } z { G 1 (s) }
U ( z) X ( z) U ( z)
2) C hai khi G 1 (s) v G 2 (s) hnh 4.12b) khng phi l khng lin tc, v x(t) l tn
hiu ra ca G 1 (s) ng thi cng l tn hiu vo ca G 2 (s) l tn hiu lin tc.
Nhng ton b h thng vi hm truyn G 2 (s)G 1 (s) li l h khng lin tc, bi
vy hm truyn tng ng G(z) cho c h s phi l:
G(z) = z { G 2 (s)G 1 (s) }
a)
u(t) u k
x(t) x k
G 1 (s)
y(t) y
k
b)
u(t) u k
G 2 (s)
x(t)
G 1 (s)
y(t) y k
G 2 (s)
Hnh 4.12: Ni tip hai khi (ch s khc nhau v hm truyn tng ng).
u(t)
uk
G 1 (s)
y(t)
G 2 (s)
yk
= G1 ( z ) G2 ( z )
H hi tip:
nh khng c trch mu. Song do trong e(t) c cha u(t) nn khi trch mu e(t) ta
trch mu lun c u(t). Nh vy h thng c tn hiu vo khng lin tc. Cng thm vic
trch mu y(t), h cng c tn hiu ra khng lin tc. Bi vy h hi tip cho chnh l
h khng lin tc v m t ton b h hi tip trn ta c nh G(z) c tnh nh sau:
1) Trng hp hi tip tn hiu xung { y k } nh hnh 4.14a):
Y(z) = z {G 1 (s)}E(z) = G 1 (z)E(z)
vi E(z) l nh Z ca { e k }
G1 ( z )
Y ( z)
=
U ( z ) 1 G1 ( z )G2 ( z )
a)
u(t)
G1 ( z )
1 z {G1 ( s)G2 ( s)}
e(t)
Y ( z)
G1 ( z )
y(t)
ek
yk
b)
u(t)
G1(s)
x(t)
G(z) =
e(t)
G2(s)
z {G1 ( s)}
1 z {G1 ( s)}z {G2 ( s)}
y(t)
ek
yk
G1(s)
x(t)
G(z) =
G2(s)
z {G1 ( s)}
1 z {G1 ( s)G2 ( s)}
u(t) e(t)
ek
G 1 (s)
xk
G 2 (s)
y(t)
yk
G 3 (s)
401
G(z) =
Y ( z)
G1 ( z )G2 ( z )
G1 ( z )G2 ( z )
Y ( z)
=
U ( z ) 1 + z {G2 ( s)G3 ( s)} G1 ( z )
1 e sTa
s
G( s )
s
) z{
G( s )
z 1 G( s )
} =
z{
}
s
z
s
u(t)
{uk}
u( t )
GZOH(s)
G(s)
y(t)
{yk}
a)
{uk}
{ek}
{vk}
G1(s)
G3(s)
b)
{uk}
{ek}
{uk}
{ek}
{uk}
{ek}
{yk}
{vk}
G1(s)
G2(s)
{vk}
G1(s)
G2(s)
G4(s)
G2(s)
G4(s)
G2(s)
v
G1(s)
{yk}
G2(s)
G4(s)
G3(s)
d)
G4(s)
G3(s)
c)
G2(s)
{vk}
{yk}
G2(s)
{yk}
G2(s)G4(s)
G2(s)G3(s)G4(s)
e)
{uk}
{ek}
z { G2(s)}
z { G1(s)}
{yk}
z { G2(s)G4(s)}
z { G2(s)G3(s)G4(s)}
f)
{uk}
{ek}
z { G1(s)}
1
1 z {G2 ( s)G4 ( s)}
z { G2(s)}
{yk}
z { G2(s)G3(s)G4(s)}
403
z {G1 ( s)} E( z )
z {G1 ( s)} U ( z )
G( z ) =
z {G1 ( s)} U ( z )
(4.53)
{ G(z)}
(4.54)
(4.36) cho h MIMO hoc (4.42) cho h SISO. ng nhin iu ny hon ton khng
lm nh hng ti vic ng dng cho h c m hnh (4.46) vi c s tham gia thm ca
khu ZOH u vo, v khi ta ch cn thay A, B bi A v B .
nh l 4.1: h tuyn tnh khng lin tc, tham s hng, m t bi hm truyn G(z),
hoc m hnh trng thi (4.36), (4.42), cc pht biu sau l tng ng.
a)
H n nh BIBO.
b)
c)
ci zik
i =1
lim
Vy chui
gk l hi t v vi:
k=0
405
yk =
i=0
i=0
i=0
ui gk i uk gi uk gi
k 1
ly tha
i=0
A(z) = det( z I A ) = a 0 +a 1 z+
+z n
A( z ) = a0 + a1 z +
= an zn zn 1 zi +
i =1
( z zn )
+ ( 1)n zi
i =1
n
i =1
i =1
an 1 = an zi v a0 = ( 1)n an zi
Suy ra:
A(z) = a0+a1z +
+anzn
406
zi < 1 do cng c:
i =1
|a0| = |an
i =1
i =1
zi | = | a n | zi < | a n |
a thc
2
A0(z) = a0 + a1z +
+ anzn
l a thc bn th cn v l:
a0
< 1 v
an
A 1 (z) = A 0 (z)
a0
D 0 (z)
an
) = a 0 z n +a 1 z n
+ a n 1 z+a n
Chng minh:
Xt a thc ph thuc tham s
C(z, ) = A 0 (z) D 0 (z)
Gi s rng C(z, ) c nghim z k nm trn ng trn n v ( | z k | = 1 ) . Vy th do:
D0 ( zk ) = A0 ( zk1 ) = A0 ( zk ) = A0 ( zk ) = A0 ( zk )
trong zk l gi tr phc lin hp ca z k v A0 ( z k ) l gi tr phc lin hp ca
A 0 (z k ), nn ta cng c
0 = C( zk , ) = A0 ( zk ) 1
0 = A0 ( zk ) =
A0 ( zk )
zkn
Chn =
a0
< 1 s c C(z, )=A 1 (z). Do nu A 0 (z) l a thc bn th A 1 (z) cng l
an
a thc bn. Ngc li khi A 1 (z) l bn v < 1 th A 0 (z) cng phi bn.
M rng ra, a thc A 1 (z) cn vit c thnh:
A1 ( z ) = A0 ( z )
a0
a
D0 ( z ) = A0 ( z ) 0 zn A0 ( z1 )
an
an
a
a
= z a1 0 an 1 + a2 0 an 2 z +
an
an
a
+ an 0 a0 z n 1
an
a
a
p 1 ( z ) = p1 ( z ) = a1 0 an 1 + a2 0 an 2 z +
an
an
a
+ an 0 a0 z n 1
an
cng l a thc bn. Vi nhn xt nh vy Jury xy dng thut ton kim tra xem:
A0 ( z ) = a0(0) + a1(0) z +
+ an(0) zn
408
(4.55)
+ an(1)1 z n 1 vi
ai(1) = ai(0)
+1
+ an(2)2 zn 2 vi
ai(2) = ai(1)
+1
p n 1 ( z ) = a0( n 1) + a1( n 1) z
vi
ai( n 1) = ai(+n12)
a0( i )
an( i) i
a0(0)
an(0)
i 1 ,
an(0)
a0(1)
an(1)1
a0( n 2)
a2( n 2)
0in1
an(1) i 2 , 0in2
a1( n i2) ,
i=0,1
0=
1=
n1=
a0(0)
an(0)
a0(1)
an(1)1
a0( n 1)
a1( n 1)
a0( 0 )
a1( 0 )
a2( 0 )
an(0)
an(0)
1
an(0)
2
an(1)1
an(1) 2
an(1)3
a0( n 1)
a1( n 1)
a1( n 1)
a0( n 1)
Cho a thc
2
Lp bng SchurCohnJury:
409
0,02
0,14
0,1
0,63
28
48
48
28
6,42
8,17
27,85
47,98
47,98
27,85
8,17
6,42
4,45
26,76
47,12
47,12
26,76
4,45
29,28
46,7
46,7
29,28
Xt a thc bc 2:
A(z) = a 0 +a 1 z+z 2
Lp bng SchurCohnJury:
a0
a1 a0 a1
1 a02
a0
a1
a1
a0
a 1 a 0 a 1
1 a02
1 a02
a 1 a 0 a 1
Vy h n nh th cn v l:
| a 0 | < 1 v | a 1 a 0 a 1 | < 1 a02
| a 0 | < 1 v |a 1 |<1+a 0
a)
b)
j
p
pa
j
p
p+a
p+ a
p a
(4.56)
a( z + 1)
z 1
(4.57)
a)
a thc bc n
A(z) = a 0 +a 1 z+
+a n z n , (a n 0)
411
b)
p
a
+ an ( p + a)n
+ an pn
= a0 + a1 p +
xt a thc bc 3:
2
A(z) = 0,10,5z+0,2z +z
= 0,4+3p+4p +0,6p
Lp cc ma trn:
3 0,6 0
0 ,
H 3 = 0,4 4
0
3 0,6
3 0,6
H2 =
,
0,4 4
H1 = 3
Do
det( H 3 ) = 7,056 > 0 ,
det( H 1 ) = 3 > 0
1
2
)( z +
) (z+0,2)
Xt li a thc bc 2 v d 4.23:
A(z) = a 0 +a 1 z+z 2
N c a thc i ngu tng ng cng bc 2 (vi a = 1 ) :
A n (p) = a 0 (p1) 2 a 1 (p1)(p+1)+(p+1) 2
= (a 0 +a 1 +1)+2(1a 0 )p+(a 0 a 1 +1)p 2
Bi vy A(z) s l a thc bn khi v ch khi cc h s (a 0 +a 1 +1), (1a 0 ), (a 0 a 1 +1)
ca A n (p) cng du v khc 0, tc l:
a 0 <1 v 1a 0 < a 1 < 1+a 0
412
hay
cho h lin tc
khi bin s s hoc z chy dc trn bin N ca min kn N trong mt phng phc cha tt
c cc im cc khng n nh ca h h. Hn th na, mt s trng hp ring th
thm ch ta cn c th c c ng th ny bng thc nghim. Chng hn nh vi
h lin tc c hm truyn h h G h (s) khng c im cc no nm trn trc o th ng
Nyquist N s ch gm ton b trc o v na ng trn c bn knh v cng ln vi
chiu dng (cng chiu kim ng h) nh m t hnh 4.19b. Nu c thm gi thit
rng G h (s) l hp thc cht, th khi s chy trn na ng trn bn knh v cng ln ,
gi tr hm truyn bng 0, nn ng th Nyquist G h (N) cui cng li chnh l ng
th c tnh tn binpha:
G h (N)=G h (j ) ,
v ta hon ton c th xy dng c ng th hm c tnh tn ny bng thc
nghim vi cc bc thc hin c trnh by chi tit ti mc 2.2.5 ca chng 2.
a)
b)
G1
c)
s
N
G2
413
(4.58)
4.3.2
y k = Cx k + Duk
(4.59)
vi m tn hiu vo, ghp chung li thnh vector {uk } v r tn hiu ra cng c vit
chung thnh vector { y } . H (4.59) s c gi l:
k
k 1
A ki1 Bui
(4.60)
i=0
0 = A x0 +
N 1
k i 1
i=0
Bui
A x0 = A
N 1
B,A
N 2
B,
u0
,B
N 1
(4.61)
( B , AB ,
, A N 1 B
Im( A N ) Im A N 1 B , A N 2 B ,
(4.62)
, An
,B
Ta i n:
nh l 4.7: Cn v h (4.59) iu khin c l:
Rank( A n ) Rank B , AB ,
(4.63)
Tng t, kim tra tnh t ti c ca h (4.59) ta phi kim tra xem phng
trnh (4.60) ng vi x N R n ty nhng cho trc v x 0 =0
xN =
N 1
N i 1
i =0
Bui
xN = A
N 1
B,A
N 2
B,
u0
,B
N 1
Rank B , AB ,
, A n 1 B = n
(4.64)
Xt h c mt u vo m t bi:
1 2
2
x k +1 =
x k + uk
0,5 1
1
H ny c
1 2 2 4
=
A B =
0,5 1 1 2
416
1 2 1 2 2 4
=
, A 2 =
0,5 1 0,5 1 1 2
2 4
=1
Rank(B , AB) = Rank(A 2 ) = Rank
1 2
nn n iu khin c. Nhng v
Rank(B , AB) = 1 2
nn n khng t ti c, do n khng iu khin c hon ton. Chng hn nh
2
vi x N = th do phng trnh:
0
u 2
(B , AB) 0 =
u1 0
2 4 u0 2
=
1 2 u1 0
v nghim nn khng tn ti {u 0 , u 1 } a h t gc ta 0 ti c x N .
a)
b)
t ti c.
c)
(Kalman) Rank B , AB ,
, A n 1 B = n
d) (Hautus) Rank( z I A, B ) = n vi mi z C
(4.65)
Chng minh:
Tnh tng ng ca a), b) v c) c khng nh trong nh l 4.7 v nh l
4.8, cng nh cc nhn xt v hai cng thc (4.63) v (4.64) ca chng. Ch cn li kt
lun d) l phi chng minh. Song ta c th thy ngay pht biu c) v d) l hon ton
ging nh tiu chun Kalman v tiu chun Hautus v tnh iu khin c (hon ton)
ca h lin tc (mc 3.3.3), nn chng l tng ng.
Xt h vi mt u vo m t bi:
1 2
2
x k +1 =
x k + uk
0
1
H ny c
1 2 2 4
2 4
= Rank( B , A B ) = Rank
= 2
AB=
0
1
1
1
1 1
Tip theo ta phn tch tnh quan st c ca h tham s hng c m hnh trng
thi (4.59). ngha ca vic phn tch nh sau: Gi s rng ti thi im k = 0 h
417
N 1
} , th h s c gi l quan st
c.
Thay quan h (4.60) vo phng trnh th hai ca (4.59) c:
k 1
y = CA k x0 + C A k i 1 Bui + Duk
k
i=0
CA k x0 = y
k
k 1
CA k1 i Bui Duk
i=0
Cho k chy t 0 n N1 s c:
y
C
0
CA
x =
1
CA N 1
N 1
, nn thc
CA
x =
1
y
CA n 1
n 1
(4.66)
a)
H quan st c.
b)
CA = n
(Kalman) Rank
CA n 1
c)
(Hautus) Rank
zI A
=n
C
(4.67)
vi mi z C
(4.68)
1 0
1
x k +1 =
x k + uk v yk = (2 , 1) x k + uk
2 1
0
H ny c:
C
2 1
= 2
Rank
= Rank
CA
4 1
x0 =
CA
y1 y1 2u0 u1
x0 =
y0 u0
2 1
x0 =
4 1
y1 2u0 u1
1 1 1 y0 u0
2 4 2 y1 2u0 u1
C
C
CA
CA
T
T T
Rank
= Rank C , A C ,
= Rank
CA n 1
CA n 1
, ( AT )n 1 CT
T
T
y k = B x k + D u k
yk = Cx k + Duk
(4.69)
G( z ) = C( zI A )1 B + D = BT ( zI AT )1 C T + DT = BT ( zI AT )1 CT + D
v do bn cnh m hnh (4.69), n cn c m hnh trng thi i ngu tng ng:
T
T
x
k +1 = A x k + C uk
T
yk = B x k + Duk
(4.70)
419
b0 zn + b1 z n 1 +
z + a0 zn 1 + a1 z n 2 +
+ bn
+ an
1
0
0
0
0
0
1
0
0
x
x + uk
=
k +1
k 0
0
0
0
1
a a
a
a
n
n
n
2
1
, b1 a1b0 ) x k + b0uk
yk ( bn anb0 ,
(4.71)
1
x
=
k +1
y = ( 0 ,
a0
a1
bn anb0
x +
uk
k
0 an 2
b1 a1b0
1 an 1
0
0
(4.72)
, 0 , 1) x k + b0uk
1
A=
0
0
0
0
0
0
a0
a1
, C = (0 ,
0 an 2
1 an 1
0
0
, 0 , 1)
ta c
CA = ( 0 ,
CA2 = ( 0 ,
420
1
, 0 , 1)
0
0
0
0
0
0
a0
a1
= (0 ,
0 an 2
1 an 1
0
0
, 0 , 1 , an 1 ) A = 0 ,
, 0 , 1 , an 1 )
, 0 , 1 , an 1 , an 2 + an2 1
CA n 1 = 1 , an 1 , an 2 + an2 1 ,
nn
C
0
CA
= Rank 0
Rank
1
CA
1
" 0 1
" 1
=n
% # #
"
(v c nh thc khc 0)
truyn G(z). Kim tra tng t ta cng thy h (4.71) l iu khin c hon ton.
4.3.3
Xt tn hiu lin tc x(t). Bn cnh thng tin trong min thi gian m tn hiu
truyn ti ngi ta cn quan tm c bit ti thng tin trong min tn s ca tn hiu
c phn nh qua nh Fourier X(j ) ca n nh ngha bi cng thc (2.13) cho
chng 2. Vn t ra trong qu trnh khng lin tc ha tn hiu lin tc x(t) thnh
tn hiu khng lin tc { x k } , theo ngha x k =x(kT a ), k= , 1,0,1 , l cn phi chn
chu k trch mu T a nh th no sai lch thng tin tn s gia X(j ) ca tn hiu gc
x(t) v X a (j ) ca tn hiu khng lin tc { x k } l nh nht. Cu tr li cho vn ny
c a ra mc 2.1.2 vi cng thc trng ph, cn gi l nh l Shannon
Katelnikov (hnh 4.20):
X a ( j ) =
X ( j( n
n =
2
))
Ta
a)
b)
X(j )
s c X a (j )=X(j ) khi [ , ] .
X a (j )
2
Ta
421
dt
y = Cx + Du
(4.73)
tc l:
x
k +1 = Ax k + Bu k
y k = Cx k + Duk
trong A = e ATa v B =
Ta
At
e Bdt
(4.74)
ln i
si
k
,
0
kZ
422
e( s0 s0 )Ta = e2 jk = 1
es0Ta = e s0 Ta
Rank( z0 I A , B) n 1
v B l vector ct (h SISO). Vy, theo tiu chun Hautus, h khng lin tc (4.74) l
khng iu khin c hon ton. Tng t, ta cng c c khng nh v tnh khng
quan st c ca (4.74).
Quan h gia chu k trch mu v tnh n nh
G( s )
s
(4.75)
a)
u(t)
e(t) { e k }
GZOH(s)
G(s)
y(t)
Ta
ImG h
b)
G( j )
j
ReG h
G( s )
trong (4.75) ch c mt im cc
s
s=0 duy nht khng nm bn tri trc o. Do theo ni dung tiu chun Nyquist (nh
G( s )
, tc l khi
l 2.23 v 2.27), h kn vi hm truyn h h ch cha ring thnh phn
s
Ta
G( j )
G( j )
+ arc(1 e j Ta ) = arc
+ arctan ctan
j
j
2
423
cng nh:
1 e j Ta 2 l b chn vi mi v Ta
cTa
) < 0 , gc d tr n nh s
2
gim v nu gc d tr n nh gim ti gi tr 0, h kn s mt n nh. Vy:
= + arc
G( j c )
vi
j c
G( j c )
=1
j c
th h kn s mt n nh.
w(t)
Hnh 4.22: iu khin vi b
iu khin PID s.
e(t) {e k }
Ta
{u k }
GZOH( s )
PID s
u(t)
S(s)
y(t)
Ta
kp t
de( t )
de( t )
1 t
u( t ) = kp e( t ) +
e( )d + Td
= kp e( t ) +
e( )d + kpTd dt
T
dt
T
I 0
I 0
uP ( t )
uD ( t )
uI ( t )
424
Xp x loi 1: ukI =
Xp x loi 2: ukI =
Xp x loi 3: ukI =
kp
kpTa
TI
kpTa
TI
kpTa
TI
k 1
kpTa
i=0
TI
kpTa
i =1
TI
ei = ukI 1 +
ei = ukI 1 +
ek 1 U I ( z ) =
ek U I ( z ) =
kpTa
TI ( z 1)
kpTa z
TI ( z 1)
E( z )
E( z )
kpTa z + 1
ei 1 + ei
E( z )
U I ( z) =
2
2TI z 1
i =1
k
k pTD
de( t )
c thay bng ukD =
( ek ek1 )
dt
Ta
Xp x loi 1:
Ta
T ( z 1)
+ D
GPID ( z ) = kp 1 +
T
z
Ta z
(
1)
I
Xp x loi 2:
Ta z
T ( z 1)
+ D
GPID ( z ) = kp 1 +
T
z
Ta z
(
1)
I
Xp x loi 3:
T ( z + 1) TD ( z 1)
+
GPID ( z ) = kp 1 + a
2TI ( z 1)
Ta z
ukI
Xp x loi 1
ukI
Xp x loi 2
ukI
kT a
k
(4.76)
Xp x loi 3
kTa
k
kTa
k
425
1) Xc nh t hm qu ca i tng:
iu kin p dng c phng php Takahashi l i tng phi n nh, c
hm qu h(t) i t 0 v c dng hnh ch S (khng c qu iu chnh).
Hnh 4.24 biu din dng h(t) chung cho nhng i tng c th p dng c
phng php Takahashi. T ng h(t) ta ly c cc gi tr:
h(t)
k
0,95k
t
T95%
T
L
L
< 12 th
Ta .
L
5
2
T
Xc nh t T : Ta
10
T95%
T
Xc nh t T95% :
Ta 95%
20
10
Xc nh t L : Nu
Nu s dng b PI s:
kp =
0,9T
k( L + 0,5Ta )
Nu s dng b PID s:
kp =
2( L + 0,5Ta )2
L + Ta
1,2T
, TI =
, TD =
L + Ta
k( L + Ta )
2
426
kp =
T
k( L + Ta )
TI =
10
( L + 0,5Ta )
3
2) Xc nh t gi tr ti hn:
Bn cnh phng php xc nh tham s nh trn, v nu khng c c th
hm qu h(t) ca i tng th ta c th xc nh k p , T I v T D ca PID s nh sau:
4.4.2
Xc nh k p , T I v T D ca PID s:
a)
b)
c)
GZOH(s)
R(z)
R(p)
S(s)
R(p)
S(p)
S(p)
Hnh 4.25: Chuyn h khng lin tc dang dng gi "lin tc" thit k b iu khin.
z =
p +1
p 1
p =
z +1
z 1
427
(vi chu k =
2
ca )
Ta
(4.77)
2 + Ta p
2 Ta p
p=
2 z +1
Ta z 1
(4.78)
Im(z)
s
Re(z)
jv
p = + j v
s=+j
Hnh 4.26: Minh ha nh x lng tuyn tnh c s dng thit k b iu khin khng lin tc
2 z +1
Ta z 1
Ta
2 e j Ta + 1 2
=
j tan
Ta e j Ta 1 Ta
2
Ta
2
tan
v=
Ta
2
jv =
(4.79)
Cng thc hiu chnh thnh v theo (4.79) cn phi c lu tm khi s dng cc
phng php thit k b iu khin lin tc c cc gi tr tn s ct c hay cc tn s
gy 1 , 2 cho trc thit k b iu khin gi lin tc R(p), chng hn nh khi s
dng phng php thit k vi biu Bode.
Tng kt li, thut ton thit k b iu khin khng lin tc R(z) c s dng nh
x lng tuyn tnh (4.78) v cc phng php thit k h lin tc s gm cc bc:
428
z 1
S( s)
z{
}.
z
s
Chuyn S(z) thnh hm "lin tc" S(p) nh nh x lng tuyn tnh (4.78).
Thit k b iu khin R(p) "lin tc" cho i tng cng "lin tc" S(p) bng cc
phng php bit nh ti u ln, ti u i xng, cn bng m hnh, biu
Bode. Nu trong phng php thit k c s dng tn s ct c hay cc tn s
gy 1 , 2 cho trc th cng phi chuyn nhng gi tr cho trc sang min p
thnh tn s ct v c , tn s gy v 1 , v 2 tng ng nh cng thc (4.79).
0,02( z + 0,94 )
z 1
S( s)
z{
}=
( z 1)( z + 0,82)
z
s
S dng nh x lng tuyn tnh (4.78) ta c m hnh S(p) "gi lin tc" tng ng
ca S(z):
S(p) =
R(p)
S(p)
kR
v1
L R (v)
L h (v)
vs
v2
v3
L S (v)
429
2(1 + 1,003 p)
1 + 0,31 p
Chuyn ngc R(p) li min Z cng vi nh x lng tuyn tnh (4.78) th b iu khin
khng lin tc cn tm s l
R(z) =
5,44( z 0,82 )
z 0,51
B( z ) b0 + b1 z +
=
A( z ) a0 + a1 z +
+ bm zm
+ an zn
C( z )
E( z )
R( z ) =
D( z )
E( z )
Bm ( z )
Am ( z )
{w k }
Ta
C
T=
E
{e k }
B
S=
A
R=
{y k }
D
E
Khi nim a thc phn Hurwitz c thay bng a thc phn bn (antistable),
tc l a thc tt c cc nghim z nm bn ngoi ng trn n v.
430
2) Phn tch a thc B(z) thnh B=B B + , trong B (z) l a thc bn v B + (z) l
a thc phn bn.
3) Kim tra iu kin B m = B + Bm
4) S dng thut ton Euclid m rng xc nh a thc tha s chung nh nht l
H(z) ca A(z) v B + (z) cng nh cc a thc X(z), Y(z), U(z), V(z) tha mn:
AX+B+Y=H
AU+B+V=0
5) Xc nh cc nghim:
E = E0 + UQ v
D=D 0 +QV
trong :
E0 = XAm , D 0 =YA m
v Q l mt a thc ty . D(z) l a thc c bc thp nht ta c th chn:
Q= D 0 div V
D= D 0 mod V
6) Xc nh E=B E v C = HBm
Thit k b iu khin deadbeat
b1 z1 + b2 z2 +
Y ( z)
=
U ( z ) 1 + a1 z1 + a2 z2 +
+ bn z n
(4.80)
+ an z n
tc l c:
y0 = lim U ( z )S( z ) = 0 nu u k =1, hay U ( z ) =
z
w(t)
{e k }
{u k }
R(z)
S(z)
z
z 1
(4.81)
w(t)
y(t)
cc gi tr trch mu {y k } ca n.
B iu khin lm cho h thng tr thnh deadbeat c gi l b iu khin
deadbeat hay b iu khin c thi gian hiu chnh hu hn. Nhim v t ra ca bi
ton l phi xc nh R(z) sao cho h kn (hnh 4.29):
G( z ) =
Y ( z)
R( z )S( z )
=
W ( z ) 1 + R( z )S( z )
(4.82)
1
G( z )
S( z ) 1 G( z )
(4.83)
(4.84)
Suy ra
Y(z) = y 1 z
+ y2z
+ yn1z
n +1
z k
k=n
Y ( z)
z 1
G( z ) =
= Y ( z)
= Y ( z )(1 z1 )
W ( z)
z
= y1 z1 + y2 z2 +
= y1 z
+ yn 1 z n +1 +
+ ( y2 y1 ) z
= p1 z1 + p2 z2 +
k= n
z k (1 z1 )
+ ( yn 1 yn 2 ) z n +1 + (1 yn 1 ) z n
+ pn z n = P( z1 )
(4.85)
vi
n
pk = y1 + ( y2 y1 ) +
+ ( yn 1 yn 2 ) + (1 yn 1 ) = 1
k =1
432
+ u2z
+ un1z
n+1
+ un
z k
k= n
U ( z)
z 1
= U ( z)
= U ( z )(1 z1 )
W ( z)
z
= u0 + u1 z1 +
+ un 1 z n +1 + un
= u0 + (u1 u0 ) z1 +
k= n
z k (1 z1 )
+ (un 1 un 2 ) z n +1 + (un un 1 ) z n
= q0 + q1 z 1 + q2 z 2 +
+ qn z n = Q( z1 )
(4.86)
T (4.85) v (4.86) ta c:
S( z ) =
Y ( z ) Y ( z ) W ( z ) P( z1 )
=
=
U ( z ) W ( z ) U ( z ) Q( z1 )
+ bn z n
1 + a1 z 1 + a2 z 2 +
+ an z n
p1 z1 + p2 z2 +
+ pn z n
q0 + q1 z 1 + q2 z 2 +
+ qn z n
p1 1 p2 2
z +
z +
q0
q0
=
q
q
1 + 1 z 1 + 2 z 2 +
q0
q0
pn n
z
q0
q
+ n z n
q0
) v q 0 , q 1 , , q n
) t b 1 , , b n v a 1 , , a n ca S(z) nh sau:
1) Xc nh q0 theo:
n
k =1
k =1
bk =
pk
1
=
q0 q0
k =1
pk =
1
q0
q0 = bk
k =1
q k =q 0 a k , k = 1 , 2 , , n
Q( z 1 )
) v S(z)=
1
G( z )
Q( z1 ) P( z1 )
Q( z1 )
1
S( z ) 1 G( z ) P( z ) 1 P( z ) 1 P( z1 )
(4.87)
433
S0 ( z )
z zk
Xt h kn c:
1
S( s) =
s(1 + s)
Khi vi Ta = 1s th:
S(z) =
0,37 z1 + 0,26 z 2
z 1
S( s)
z{
}=
z
s
1 1,37 z 1 + 0,37 z2
Vy
P(z
) = p1z
+ p2z
Q(z
) = q0+ q1z
+ q2z
c
n
q0 = bk
k =1
1
= 1,58
0,37 + 0,26
434
Q( z1 )
1
1 P( z )
4.4.3
( z zn ) , z
(4.88)
Phng trnh (4.88) trn hon ton ng nht vi phng trnh 3.63 ca chng 3.
Do tm R t (4.88) ta li p dng c cc phng php bit t mc 3.4.1 nh
Ackermann, Roppennecker, modal .
a) w
k
uk
H khng
lin tc
b) u
k
xk
xk
H khng
lin tc
c) w
k
B quan
st
uk
H khng
lin tc
x k B quan
st
m
y k = Cx k + Duk , y k R
(4.89)
c t ra khi vector trng thi x k trong h l khng o c trc tip bng cm bin.
Ging nh h lin tc, ta li s dng b quan st c cu trc (hnh 4.30b):
x k +1 = Ax k + Buk + L( y Cx k Duk )
k
(4.90)
435
det ( zI ( A LC )) = det zI ( AT CT LT ) = ( z z1 )( z z2 )
( z zn ) , z
(4.91)
(4.92)
= 1
x2, k
y
C11C2 y k
= C k
x
I
x2, k
2,k
y
x
k = C 1 1, k
x2,k
x2, k
y
x
x
k +1 = C 1 1,k +1 = C 1 A 1,k + C 1 Buk = C 1 AC k + C 1 Bu k
x2,k +1
x2,k
x2,k
x2,k +1
A1 y + A2 x2,k + B1 u k
A A2 y k B1
k
+ uk =
= 1
A
A
B
A
y
+ A4 x2,k + B2 u k
x
3
4
2
2, k
3 k
436
y = yk +1 A1 y B1 u k = A2 x2, k
k
k +1
uk
= A4 q + ( B2 , A3 ) L( y A2 q )
k
k
k
y
k
(4.93)
k +1
nh c sau mt nhp chu k trch mu. Ni cch khc, khi s dng b quan st gim
x1, k 1
x k 1 .
bc (4.93) v (4.92), u ra ca b quan st hnh 4.30b) s l x k 1 =
q
k 1
Thit k b lc Kalman (quan st trng thi Kalman)
x k +1 = Ax k + Buk + nk
y k = Cx k + Du k + vk
(4.94)
} = , M {x v } =
M { x x } = vi i =1,2, , k 1, M {n n } = N
M {nk } = M {vk } = 0 , M nk vi
T
k i
T
k i
T
i
ki
v M vk vi
} = V
ki
/
/
x k = x k + Lk ( yk Cx k Du k )
(4.95)
mt sa i nh l L y
k 1
Cx k 1 Duk 1
c thay bi Lk y Cx k Duk
k
tn
{ }
T
Q = M ek ek min vi
ek = x k x k
(4.96)
M { | X ( t ) a Y ( t ) | 2 }
min
M {( X ( t ) a Y ( t ) ) Y ( t ) } =0
{( x x )
k
( xk xk )
) (
/
/
/
/
= M xk x k Lk ( yk/ Cx k )
xk x k Lk ( yk/ Cx k ) vi yk/ = yk Duk
/
/
/
= M qk Lk yk
qk Lk yk min , vi qk = xk ( I LkC ) x k
ta c:
=M
{( q
) (
Lk yk/ ( yi/ )T , i = 1 , 2 , , k
= M q Lk yk/
k
)( y
)( y
Cx k
iu ny dn n:
= M q Lk yk/
k
Cx k
/
/ T
= M x k ( I LkC ) x k Lk yk/ yk/ Cx k
/
/
/
= M x k x k LkC x k x k Lk vk C( x k x k ) + vk v yk/ = Cx k + vk
/
/
/
/
= M ( I LkC ) ek Lk vk Cek + vk vi ek = x k x k
)(
= ( I LkC ) M ( ek )( ek )T C T LkV
/
Suy ra:
438
v M ek vk =
/
Lk = PkCT CPkCT + V
Tip tc, ta xc nh P k :
{
= M {( Ae
Pk = M ( ek )( ek )T = M ( x k x k )( x k x k )T
/
k 1
+ n k 1 )( Aek 1 + n k 1 )T
T
{
}
v M {e n } =
= AM ek 1 ek 1 AT + M nk 1 nk 1 + 2 AM ek 1 nk 1
= AK k 1 AT + N
trong
K k 1 = M ek 1 eTk 1
T
k
Ngoi ra, t:
ek = x k x k
/
= x k x k Lk ( Cx k Cx k + vk )
/
= ek LkC( x k x k ) Lk vk
/
= ( I LkC )ek Lk vk
ta cn c:
/
/
T
K k = M ek ek = M ( I LkC )ek Lk vk ( I LkC )ek Lk vk
= ( I LkC ) M ( ek )( ek )T
/
}( I L C)
k
+ Lk M vk vk LTk , v M ek vk =
/
PkCT LTk
) ( CP C
1
+ V LTk
= ( I LkC ) Pk
439
a)
b)
Tnh L k = P k C T ( CP k C T + V )
c)
Tnh x k = x k + Lk y Cx k Duk
k
=
q LCx + ( A LC BR)q LC
k
k +1
k
xk
q
A LC BR k
BR
zI A
det
LC
BR
BR
zI A + BR
= det
+
+
zI A + LC + BR
zI
A
BR
zI
A
LC
BR
BR
zI A + BR
= det
+
zI
A
LC
= det( zI A + BR)det( zI A + LC )
v n c:
nh l 4.16: H kn phn hi u ra hnh 4.30c gm b iu khin phn hi trng thi
R v b quan st trng thi (4.90) s c cc im cc l im cc ca b iu khin
phn hi trng thi (4.88) v ca b quan st trng thi.
x k +1 = Ax k + buk
T
yk = c x k + duk
v c b quan st tim cn (4.90) cng nh b phn hi trng thi gn im cc R, th n
s c hm truyn l:
zI A b
det T
c
d
G( z ) =
det( zI A + bR)
440
Khi nim h deadbeat c gii thch ti ngay mc trc trong phn trnh by
cc bc thit k b iu khin deadbeat min tn s. Tuy nhin ta cha xt n
iu kin tn ti b iu khin. cng vic thit k b iu khin deadbead ni
chung, k c trong min tn s v min thi gian c th c kt qu th trc khi thc
hin cng vic tng hp b iu khin ta cn phi kim tra xem khi no s tn ti mt b
iu khin nh vy.
Hnh 4.31 m t h thng phn hi trng thi gm i tng SISO c m hnh:
x k +1 = Ax k + buk , B l vector ct
T
T
yk = c x k , c l vector hng
(4.97)
wk
uk H khng xk
lin tc
yk
R
Hnh 4.31: iu khin deadbeat
Nh vy, c x n = 0 th phi c:
( A bR)n = , l ma trn c tt c cc phn t bng 0
(4.98)
(4.99)
T y ta i n c khng nh:
nh l 4.17: Nu i tng SISO bc n (c n bin trng thi) m t bi (4.97) l iu
khin c hon ton th lun tn ti b iu khin deadbead R , V v h kn
deadbead hnh 4.31 s c im cc z = 0 bi n .
Ch : Theo ni dung nh l 4.17 th h kn c im cc bi n ti z = 0 . Vic c im
cc bi z = 0 s lm cho h kh nhy cm vi s thay i nh trong i tng iu khin.
Ni cch khc h deadbeat khng c tnh bn vng cao.
= zn = 0
441
(4.100)
s =(0, ,0,1)( b , Ab , , A
n1
b)
n1
b)
, tc l:
T
yk = c x k
k 1
n 1
i=0
i=0
n 1
( A bR)n i1 bVw = w V =
i =0
= w , ta s c:
n 1
( A bR)n i1 b
i =0
n 1
n 1
i=0
i =0
n 1
i=0
n 1
i =0
n 1
i =1
n 2
i =0
i=0
( A bR)n i1 ( A bR)n i
( A bR)n i1 ( A bR)n i1
= ( A bR)0 = I
Vy:
V=
1
c
( I ( A bR))
(4.101)
b
Tng kt li, ta i n:
nh l 4.18: Hai b iu khin R , V cho bi (4.100) v (4.101) s lm cho h kn hnh
4.4.4
Nhp mn iu khin d bo
k+ N
( wi yi )2 + ui2 min
(4.102)
i= k
lim ui = 0
a)
b)
M hnh
i tng
wk
ek
Ti u
ha
N +1
u k i tng
iu khin
yk
t
k
k +1
k+N
Cm bin
443
S( z ) =
b1 z1 + b2 z2 +
1 + a1 z
+ bm z m
(4.103)
+ an z n
b j uk j = yk + a j yk j = ( wk ek ) + a j ( wk j ek j )
j =1
j =1
j =1
ek = a j ek j
j =1
j =1
j =1
b juk j + wk + a j wk j
= a j ek j uk 1 + wk 1
j =1
trong
uk 1 =
j =1
j =1
b juk j v wk1 = wk + a j wk j
(4.104)
Suy ra
ek n +1 0
=
xk =
ek 1 0
ek an
1
0
an 1
F
= F x k 1 + c ( wk 1 uk 1 )
0
0
x
(w u )
+
k 1
1 k 1 0 k 1
a1
1
c
(4.105)
w
k + N 1 uk + N 1
wk uk
w
u
k +1
k +1
= F N x k + F N 1 c , F N 2 c , , c
wk + N 1 uk + N 1
v iu ny tng ng vi:
F N 1 c
x k+ N F N
N 1
x
F N 2 c
x
x = k + N 1 = F
+
k
k +1 F
c
D
C
444
Fc
c
0
0
( w u ) = Dxk + C ( w u )
(4.106)
trong
wk
uk
v u =
w=
w
k + N 1
k + N 1
wk + N
uk + N
(4.107)
(4.108)
T
T
Q
= 2 ( Dx k + Cw Cu ) SC + 2uT R = 2uT CT SC + R 2 ( Dx k + Cw) SC
u
u = C T SC + R
uk = (1 , 0 ,
, 0 ) u = (1 , 0 ,
uk =
1
(1 , 0 ,
b1
CT S ( Dx k + Cw)
, 0 ) CT SC + R
, 0 ) C T SC + R
C T S ( Dx k + Cw)
CT S ( Dx k + Cw)
j =2
b juk+1 j
(4.109)
o tn hiu ra y k
b)
c)
khc nhau, s c cc cng thc (4.104), (4.105), (4.106), (4.107) khc nhau, do cng s
c cng thc tnh gi tr tn hiu iu khin u k khc nhau.
iu khin d bo h MIMO trong khng gian trng thi
m
y k = Cx k + Duk , u k R
(4.110)
k+ N
= Cx k + N + Du k + N = C ( Ax k + N 1 + Bu k + N 1 ) + Du k + N
u
= CAx k + N 1 + ( CB , D ) k + N 1 = CA ( Ax k + N 2 + Buk + N 2 ) + ( CB , D ) k + N 1
uk + N
uk+ N
uk + N 2
= CA2 x k + N 2 + ( CAB , CB , D ) u k + N 1
u
k+ N
= CA N x k + CA N 1 B ,
uk
, CB , D
u
k + N 1
u
k+ N
Bi vy, khi vit li cho ton b khong thi gian d bo k,k+1, ,k+N s c:
ek + N wk + N y k + N
e
w
x = k + N 1 = k + N 1 k + N 1
e
w
y
k
k
N
N 1
wk + N
CA
CA
B
N 1
N 2
w
CA
B
= k + N 1 CA
xk
D
k
w
B
A
CB D uk
D
= w Ax Bu (4.111)
k
u
k
N
+
uk + N
u
Q = w Ax k Bu
) S ( w Ax
T
Bu + uT Ru
Q
= 2 w Ax k Bu
u
u = BT SB + R
uk = ( Im , ,
) (
SB + 2uT R = 2uT BT SB + R 2 Ax k + w
BT S Ax k + w
SB
, ) u = ( Im , ,
, ) BT SB + R
BT S Ax k + w
(4.112)
B iu khin
d bo phn
hi trng thi
(4.112)
u k i tng
iu khin
(4.110)
xk
Cu hi n tp v bi tp
1.
2.
Hy xc nh nh X(z) ca {x k } vi
a) xk = 2
3.
b) x k = 2
k
cos
+
3
2
4.
b)
z ( 3 z 1)
8 z2 + 4 z
2
4z 5z + 1
c)
2 z 3 3 z 2 + 11 z
( z 1) 2 ( z + 2 )
th cng c x m = M.
5.
6.
zN
z
N 1
xk z k
k=0
7.
).
a)
d)
8.
1 + 2s
(1 + 3s)(1 + 5s)
b)
2 s 2 2s + 3
e)
s(2s2 4 s + 1)
c)
f)
s(1 + 2s)3
s +1
2s2 + 3s + 4
3 s3 + 3s 2 4 s + 8
( s2 + 4 )( s2 + 2s + 2)
9.
1
0,2s(1 + s)(1 + 3s)
z{
GZOH ( s)
sa
} = GZOH(a)
eaTa
ze
aTa
b) z {
1
( s a)
} =
1
d k 1
z
k 1
aT
( k 1)! da
ze a
b)
G1
G1
G2
G2
G3
G3
G5
G4
G5
z3 + 1
( z 0.5)3
G4
. Hy xc nh dy gi tr hm trng
0,5 1 1
0
x k +1 = 0 1 2 x k + 0 u k
0 0 0
0,5
b)
1 / 3 1 0
0
xk+1 = 0 0 1 xk+ a uk v
0 0 1
1
y k = (1 , 0 , 0)x k
x + u
0
1
dt
y = (2 , 1) x
448
y k = (1 , 0 , 0)x k
T
T
x k Ex k + uk Fuk min
k =0
yk = Cx k + Duk
Chng minh rng b iu khin ti u phn hi u ra xy dng theo nguyn l
tch nh m t hnh 4.30c, bao gm b iu khin phn hi trng thi ti u tm
theo bi tp 16 ng vi hm mc tiu:
Q=
T
T
x k Ex k + uk Fuk min
k =0
y k = Ck x k + Dk u k + vk
vi n k , v k l hai tn hiu nhiu egodic, c k vng bng 0, khng tng quan vi
nhau, v k khng tng quan vi trng thi x k ca h, cng nh x k khng tng quan
449
T
T
Lk = PkCk Ck PkCk + Vk
K k = ( I LkCk ) Pk
/
x k = Ak x k 1 + Bkuk 1 vi x0 ty chn
/
/
x k = x k + Lk y k Ck x k Dk uk
vi k=1,2, v M nk ni
450
}=N
k ki
, M vk vi
}=V
k ki
nh Laplace v nh Z ca mt s tn hiu c bn
x(t), t0
X(s)= L {x(t)}
(t)
1(t)
1
s
s
s
e at
te at
t n e at
a bt
ta bt
t 2 a bt
cos( t)
sin( t)
zTa
( z 1)2
( kTa )n
n!
n +1
1
sa
z( z + 1)Ta2
( z 1)3
z( z2 + 4 z + 1)Ta3
( z 1)4
zTa d
n 1
Z {( kTa}
n ! dz
n!
( s a)n +1
1
s b ln a
s
2
s2 + 2
( z eaTa )2
dn
z
n
aTa
da z e
(kT a ) n eakTa
bkTa
z abTa
zTa abTa
bkTa
(kT a ) a
(kT a ) 2 a
2
( s b ln a)
zeaTa Ta
1
( s b ln a)
z eaTa
kT a eakTa
( s a)2
bkTa
cos( kT a )
sin( kT a )
eakTa
s +
z
z 1
(kT a ) 3
(kT a ) 2
kT a
t3
X(z) = Z {x k } = z {X(s)}
t2
tn
n!
{1, 0, 0, 0,
x k = x(kT a ), k0
( z abTa )2
z( z + abTa )Ta2 abTa
( z abTa )3
z[ z cos( Ta )]
z 2 z cos( Ta ) + 1
2
z sin( Ta )
z2 2 z cos( Ta ) + 1
451
Anderson, B.D. and Moore, J.B.: Linear Optimal Control. PrenticeHall, NJ, 1971.
[2]
strm, K.J. and Wittenmark, B.: Adaptive Control. AddisionWesley Publishing Company, Inc.
1995.
[3]
Balas, G.; Doyle, J.C.; Glover, K.; Packard, A. and Smith, R.: Analysis and Synthesis
Toolbox. MatLab User's Guide.
[4]
[5]
Bgel, K; Tasche, M.: Analysis in normierten Rumen. Akademie Verlag Berlin, 1974.
[6]
Chiang, R. and Safonov, M.: Robust Control Toolbox. MatLab User's Guide.
[7]
Chui, C. K. and Chen, G.: Linear System and Optimal Control. Springer Verlag, Heidelberg New
York, London, Paris, Tokyo, 1989.
[8]
Doyle,J.; Francis, B. and Tannenbaum,A.: Feedback Control Theory. Macmillan Publishing C0.,
1990.
[9]
[10] Fllinger, O.: Regelungstechnik (xut bn ln 9). Hthig Buch Verlag Heidelberg, 1996.
[11] Katsuhito Ogata: Modern Control Engineering. PrenticeHall International Inc., 1995.
[12] Lutz, H.; Wendt, W.: Taschenbuch der Regelungstechnik. Verlag Harri Deutsch, 1998.
[13] Mller, K.: Entwurf robuster Regelungen. B.G. Teubner Stuttgart, 1996.
[14] Phc, N.D. v Minh, P.X: Nhn dng h thng iu khin. Nh xut bn Khoa hc v K thut,
2001.
[15] Phc, N.D. v Minh, P.X: iu khin ti u v bn vng (xut bn ln th 2). Nh xut bn Khoa
hc v K thut, 2000.
[16] Phc, N.D.: L thuyt iu khin nng cao. Nh xut bn Khoa hc v K thut, 2005.
[17] Reinschke, K.: Steuerung kontinuierlicher Prozesse. Skriptum zur Vorlesung, TUDresden, 2002.
[18] Safonov, M.G.: Stability and Robustness of Multivariable Feedback Systems. MIT Press,
Cambridge, MA, 1980.
[19] Unbehauen, R.: Systemtheorie (xut bn ln 6). R. Oldenbourg Verlag Mnchen Wien, 1993.
[20] Zhou,K.; Doyle,J.C. and Glover,K.: Robust and Optimal Control. Prentice Hall, 1996.
452